Pravachan Ratnakar-Gujarati (English transliteration). KartaKarma Adhikar 2; Gatha: 90-92.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 54 of 210

 

PDF/HTML Page 1061 of 4199
single page version

32 gAthA-127 - 231
33 kaLash-66 - 232
34 gAthA 128-129 186-187 240
3p kaLash-67 186-187 241
36 gAthA 130-131 187 24p
37 kaLash-68 187 246
38 gAthA 132 thI 136 188-189 2pap
39 gAthA 137-138 189 263
40 gAthA 139-140 189 266
41 gAthA-141 180 271
42 gAthA-142 190 thI 197 27p
43 kaLash 69-70 ’’ 276
44 kaLash 71-72 ’’ 277
4p kaLash 73 thI 7p ’’ 278
46 kaLash 76 thI 78 ’’ 279
47 kaLash 79 thI 81 ’’ 280
48 kaLash 82 thI 84 ’’ 281
49 kaLash 8p thI 87 190 thI 197 282
pa0 kaLash 88-89 ’’ 283
pa1 kaLash 90-91 ’’ 284
pa2 gAthA-143 197-198 328
pa3 kaLash-92 ’’ 329
pa4 gAthA-144 199 thI 206 343
pap kaLash 93-94 ’’ 344
pa6 kaLash-9p ’’ 34p
pa7 kaLash 96-97 ’’ 346
pa8 kaLash 98-99 ’’ 347


PDF/HTML Page 1062 of 4199
single page version

परमात्मने नमः।
shrImadbhagavatkundakundAchAryadevapraNIt
shrI
samayasAr
upar
param pUjya sadgurudev shrI kAnajIsvAmInAn pravachano
श्रीमदमृतचन्द्रसूरिकृता आत्मख्यातिः।

kartAkarma adhikAr

अथात्मनस्त्रिविधपरिणामविकारस्य कर्तृत्वं दर्शयति–

एदेसु य उवओगो तिविहो सुद्धो णिरंजणो भावो।
जं सो करेदि भावं उवओगो तस्स सो कत्ता।। ९० ।।
एतेषु चोपयोगस्त्रिविधः शुद्धो निरञ्जनो भावः।
यं स करोति भावमुपयोगस्तस्य स कर्ता।। ९० ।।

have AtmAne traN prakAranA pariNAmavikAranun kartApaNun darshAve chhe-

enAthI chhe upayog traNavidh, shuddha nirmaL bhAv je;
je bhAv kaI paN te kare, te bhAvano kartA bane. 90.

gAthArtha– [एतेषु च] anAdithI A traN prakAranA pariNAmavikAro hovAthI, [उपयोगः] AtmAno upayog- [शुद्धः] joke (shuddhanayathI) te shuddha, [निरञ्जनः]


PDF/HTML Page 1063 of 4199
single page version

niranjan [भावः] (ek) bhAv chhe topaN- [त्रिविधः] traN prakArano thayo thako [सः उपयोगः] te upayog [यं] je [भावम्] (vikArI) bhAvane [करोति] pote kare chhe [तस्य] te bhAvano [सः] te [कर्ता] kartA [भवति] thAy chhe.

TIkA– e pramANe anAdithI anyavastubhUt moh sAthe sanyuktapaNAne lIdhe potAnAmAn utpanna thatA je A traN mithyAdarshan, agnAn ane aviratibhAvarUp pariNAmavikAro temanA nimitte (-kAraNathI) -joke paramArthathI to upayog shuddha, niranjan, anAdinidhan vastunA sarvasvabhUt chaitanyamAtrabhAvapaNe ek prakArano chhe topaN-ashuddha, sAnjan anekabhAvapaNAne pAmato thako traN prakArano thaIne, pote agnAnI thayo thako kartApaNAne pAmato, vikArarUp pariNamIne je je bhAvane potAno kare chhe te te bhAvano te upayog kartA thAy chhe.

bhAvArtha– pahelAn kahyun hatun ke je pariName te kartA chhe. ahIn agnAnarUp thaIne upayog pariNamyo tethI je bhAvarUp te pariNamyo te bhAvano tene kartA kahyo. A rIte upayogane kartA jANavo. joke shuddhadravyArthikanayathI AtmA kartA chhe nahi, topaN upayog ane AtmA ek vastu hovAthI ashuddhadravyArthikanaye AtmAne paN kartA kahevAmAn Ave chhe.

* * *
samayasAr gAthA 90 mathALun

have AtmAne traN prakAranA pariNAmavikAranun kartApaNun darshAve chhe-

* gAthA 90 TIkA uparanun pravachan *

‘e pramANe anAdithI anyavastubhUt moh sAthe sanyuktapaNAne lIdhe potAnAmAn utpanna thatA je A traN mithyAdarshan, agnAn ane aviratibhAvarUp pariNAmavikAro temanA nimitte (kAraNathI)-joke paramArthathI to upayog shuddha, niranjan, anAdinidhan vastunA sarvasvabhUt chaitanyamAtrabhAvapaNe ek prakArano chhe topaN-ashuddha, sAnjan anek bhAvapaNAne pAmato thako traN prakArano thaIne, pote agnAnI thayo thako kartApaNAne pAmato, vikArarUp pariNamIne je je bhAvane potAno kare chhe te te bhAvano te upayog kartA thAy chhe.

juo! AchAryadeve shun adbhut vAt karI chhe! kahe chhe ke paramArthathI upayog shuddha chhe, niranjan chhe, anAdinidhan vastunA sarvasvabhUt chaitanyamAtrabhAvapaNe ek prakArano chhe. ahAhA.....! AtmAno trikALI gnAnadarshanano je upayog chhe te shuddha chhe. vastu-dravya shuddha, tenA guN shuddha ane teno vartamAn vartato trikALI kAraNaparyAyarUp ansh paN shuddha chhe, niranjan eTale anjan rahit-malinatA rahit chhe ane anAdi-nidhan eTale anAdi anant chhe. gnAnadarshanano A upayog vastunA sarvasvabhUt chhe, sampUrNa chhe. te upayog chaitanyamAtrabhAvapaNe ek prakArano chhe. Am paramArthathI AtmA paripUrNa shuddha chhe.


PDF/HTML Page 1064 of 4199
single page version

topaN ashuddha, sAnjan, anekabhAvapaNAne pAmato thako traN prakArano thaIne pote agnAnI thayo thako kartApaNAne pAmato, vikArarUp pariNamIne je je bhAvane potAno kare chhe te te bhAvano te upayog kartA thAy chhe. mithyAdarshan, agnAn ane aviratirUp pariNAmano kartA agnAnIno AtmA chhe, jaDakarma te bhAvano kartA nathI.

prashna– shun vikAr karmanA nimitta vinA thAy chhe?

uttara– hA, vikAr thAy chhe te par ane nimittanI apekShA vinA potAthI svatantra thAy chhe. vikAr nishchayathI potAthI thAy chhe; temAn par vastu nimitta ho, paN te nimitta vikAranun kartA chhe em nathI.

prashna– vikAr paranA nimitta vinA thAy to vikAr svabhAv thaI jashe.

uttara– vikAr potAthI svatantra thAy chhe. em samayanI paryAyanI te yogyatA-svabhAv chhe. karmanun nimitta ho, paN vikAr thavAmAn jaDakarma akinchitkar chhe. gnAnamAn je hINI avasthA thAy chhe te potAnI yogyatAthI thAy chhe; temAn gnAnAvaraNIy karma kAI karatun nathI. gnAnAvaraNIy karma gnAnanI hINI dashAmAn nimitta ho, paN te kartA nathI.

laukik jano jagatakartA Ishvarane mAne chhe ane koI jaino (jainAbhAsIo) jaDakarmane kartA mAne chhe; paN vastusvarUp em nathI. shAstramAn kathan Ave ke gnAnAvaraNIy karma gnAn pragaT thavAmAn AvaraN kare, paN e to nimittanun kathan chhe. kharekhar jaDakarma AtmAnA gnAnane AvaraN karatun nathI.

jIvamAn vikAranI paryAy utpanna thAy chhe te enI janmakShaN chhe. pravachanasAr gAthA 102mAn pATh chhe ke sarvadravyomAn je samaye je paryAy utpanna thAy chhe te eno svakAL-janmakShaN chhe. te paryAy parathI utpanna thAy chhe em chhe nahi. uchit bAhya nimitta ho, paN nimitta dravyanA pariNAmanun kartA nathI.

tattvArtharAjavArtikamAn je be kAraNanI vAt Ave chhe e tyAn pramANanun gnAn karAvyun chhe. darek kArya potAthI svatantraNe thAy chhe e vAt rAkhIne emAn nimitta koN chhe enun sAthe gnAn karAvyun chhe. kArya potAthI thAy chhe e nishchayanI vAtane niShedhIne shun kAryano kartA nimitta chhe em tyAn kahyun chhe? to to pramANagnAn ja raheshe nahi. nishchayathI pariNati pote potAthI svatantrapaNe utpanna thAy chhe e vAtane siddha rAkhIne joDe nimittanun gnAn karAvyun chhe te pramANano viShay chhe.

koI mAne ke karmanun jor chhe to vikAr karavo paDe to te mAnyatA barAbar nathI. jIvane vikAr thAy chhe emAn nimittanun bIlakul kartApaNun nathI. kahe chhe ne ke-anAdithI anyavastubhUt moh sAthe sanyuktapaNAne lIdhe potAnAmAn utpanna thatA je A traN mithyAdarshan, agnAn ane aviratibhAvarUp pariNAmavikAro tenA nimitte upayog traN


PDF/HTML Page 1065 of 4199
single page version

prakAre thaIne, pote agnAnI thayo thako kartApaNAne pAme chhe. vikArarUp pariNamIne je je bhAvane potAno kare chhe te te bhAvano te upayog kartA thAy chhe.

ahAhA...! paramArthathI to trikALI upayog shuddha, niranjan, anAdinidhan chhe, te vastunA sarvasvabhUt chhe ane chaitanyamAtrabhAvapaNe ek prakArano chhe. topaN ashuddha, sAnjan, anekabhAvapaNAne pAmato thako traN prakArano thaIne pote agnAnI thayo thako kartApaNAne pAme chhe. juo, karma-nimitta vikAr karAve chhe em nathI. vikArano kartA jaD karma chhe em nathI. vikArarUp pariNamIne je je bhAvane potAnA kare chhe te te bhAvano te upayog kartA thAy chhe. mithyAdraShTi kartApaNAne pAmIne je je bhAvane potAnA kare chhe te te bhAvano te (upayog) kartA thAy chhe; jaDakarma kartA thAy chhe em nathI. karma nimitta ho. nimittanI koNe nA pADI chhe? paN nimittanA kAraNe jIvane paryAyamAn vikAr thayo chhe em nathI. svayam agnAnI thaIne upayog vikArI bhAvano kartA thAy chhe. upayog svayam potAnA kAraNe agnAnI thaIne vikArarUp pariNamIne te te bhAvano kartA thAy chhe. AvI vAt chhe. koI ThekANe vyavahAranun kathan Ave paN tyAn vyavahAranun gnAn karAvyun chhe em samajavun. vyavahAr nishchayanun kartA chhe em na samajavun.

karmathI vikAr thAy chhe e moTI gaDabaD atyAre chAle chhe. paN e vAt tadna khoTI chhe-em ahIn siddha kare chhe. mithyAdarshan, agnAn, aviratibhAvarUp vikArI pariNAmano svayam agnAnI thaIne upayog kartA thAy chhe. anyamatavALA kahe chhe ke jagatanA kAryano Ishvar kartA chhe ane koI agnAnI em kahe chhe ke mArA sansAr ane vikArano kartA jaD karma chhe-to A bannenI mAnyatA ek sarakhI jUThI chhe. ahIn A digambar santonI je vANI chhe te param satya chhe. niyamasAramAn TIkAkAr munirAj padmaprabhamaladhAridev kahe chhe ke-‘‘mArA mukhamAnthI paramAgam jhare chhe.’’ ahA! AvI satya vAt koIne na ruche to shun thAy? paN satya to A ja chhe.

nishchay, vyavahAr, nimitta, upAdAn ane kramabaddhaparyAy A pAnch vAt khAs samajavA jevI chhe. je samaye je paryAy thavAnI hoy te paryAy te ja kALe kramasar thAy chhe. motInI mALAmAn pratyek motI potapotAnA sthAnamAn chhe. tem dravyanI paryAyamALAmAn pratyek paryAy potapotAnA kAL-sthAnamAn chhe. je paryAyano je kAL hoy tyAre te ja paryAy tyAn pragaT thAy chhe. AgaL-pAchhaL nahi. Avo nirNay karavAmAn pAnche samavAy AvI jAy chhe.

-je samaye je paryAy thavAnI hoy te ja samaye te paryAy pragaT thaI tyAn kAL Avyo. -je paryAy thavAnI chhe te ja thaI-emAn bhavitavya Avyun. -svabhAvanA lakShe Avo nirNay karyo chhe-emAn svabhAv Avyo.


PDF/HTML Page 1066 of 4199
single page version

-ane svabhAvasanmukh paryAy thaI emAn puruShArtha Avyo. -ane tyAre karmano abhAv thayo-emAn nimitta Avyun.

Am kramabaddhano nirNay karanAranI draShTi gnAyak upar hoy chhe. trikALI shuddha dravya upar jenI draShTi hoy chhe te ja kramabaddhano yathArtha nirNay karI shake chhe. kramabaddha je chhe e to paryAy chhe. paryAyanA Ashraye paryAyano nirNay thato nathI. dravyanA Ashraye samyaggnAn thAy chhe. dravyanA Ashraye je samyaggnAn thayun te kramabaddhaparyAyanun gnAn kare chhe. paryAyanA Ashraye kramabaddhanun gnAn thatun nathI.

ahIn kahe chhe ke mithyAdarshan Adi vikArI pariNAmano, upayog, svayam agnAnI thaIne, kartA thAy chhe. je je bhAvane potAnA kare te te bhAvano upayog kartA thAy chhe. A paryAyarUp upayoganI vAt chhe. trikALI dravyasthit upayog to enAthI bhinna chhe ane e to shuddha niranjan chhe. parantu paryAyano je upayog chhe te te kALe vikArano kartA thAy chhe. jaD karma emAn nimitta chhe, paN te vikAranun kartA nathI. mithyAdarshan, agnAn ane rAgAdi puNyapApanA bhAvarUp je je vikAr thAy chhe te vikArano, pote vikArarUp pariNamIne, upayog kartA thAy chhe. keTalI spaShTa vAt chhe! bhAI! vakhat laIne, nivRutti laIne A vAtanI samajaN karavI joIe. ahIn to kahe chhe ke AtmA karmanA nimittathI nivRutta chhe, kemake karmanA nimittathI vikArI pariNAm utpanna thAy chhe em chhe nahi.

ahAhA.....! trikALI upayog shuddha, niranjan, chaitanyamAtrabhAvapaNe ek prakArano chhe; topaN vartamAn paryAyarUp upayog ashuddha, sAnjan ane anekapaNAne pAmato thako mithyAtvAdi traN prakArano thAy chhe. agnAnI jIv anek prakAranA mithyAtvAdi bhAvane prApta thAy chhe. vartamAn upayog chhe te agnAnI thayo thako traN prakAre thaIne kartApaNAne pAme chhe. jaD karma vikAranA kartApaNAne pAme chhe em nathI. puNya-pAp, dayA, dAn, viShayavAsanA ityAdi je bhAv thAy chhe temAn jaD karma nimitta chhe, paN te nimittanA kAraNe e bhAv thAy chhe em nathI. agnAnIno upayog traN prakAre thaIne kartApaNAne pAme chhe. agnAnI pote rAgano kartA thAy chhe. AmAn garbhitapaNe em paN Avyun ke gnAnI rAgano kartA nathI. gnAnI to rAgano gnAtA chhe. gnAnIne je rAg chhe te rAgano AtmA kartA nathI.

bhAI! A to vItarAgano mArga chhe. samayasAr, pravachanasAr Adi shAstro bhagavAnanI divyadhvanino sAr chhe. sarvagna paramAtmAe je kahyun te anusAr chAr gnAnanA dhaNI, chaud pUrvanI antamuhUrtamAn rachanA karanArA gaNadharoe kahyun chhe. teno sAr A shAstromAn bharyo chhe. are! agnAnI alpagna jIvo emAn potAnI mati-kalpanAthI artha kare te kem chAle? temAn jarAy pheraphAr kare to ethI mithyAtvano mahA doSh Upaje.


PDF/HTML Page 1067 of 4199
single page version

pANI uShNa thAy te potAnI yogyatAthI thAy chhe, agnithI nahi. agni temAn nimitta chhe paN nimitta kartA nathI. sundar strInun rUp dekhIne je vAsanAnA pariNAm thAy te vAsanAnA pariNAmano kartA agnAnI jIv pote chhe. strInun sundar rUp temAn nimitta chhe, paN nimittane laIne vAsanAnA pariNAm thayA nathI. gnAnAvaraNIy karmane laIne gnAnanI hINI dashA chhe em nathI. gnAnanI hINI dashA svayam potAthI chhe ane temAn gnAnAvaraNIy karma nimitta chhe. jIvanI gnAn-darshananI hINI paryAy thAy chhe te bhAvaghAtinA kAraNe thAy chhe, dravyaghAti karma emAn nimitta chhe. ‘ghAtikarmanA nimittathI’ em kathan Ave chhe paN e to nimittanun kathan chhe. jaD ghAtIkarma AtmAnI paryAyano ghAt kare chhe em nathI. bhAvaghAtIkarmathI potAnI hINI paryAy thAy chhe to dravyaghAtIkarmane nimitta kahevAmAn Ave chhe. dravyakarma nimitta chhe, paN te bhAvaghAtIkarmanun kartA nathI.

* gAthA 90 bhAvArtha uparanun pravachan *

‘pahelAn kahyun hatun ke je pariName te kartA chhe. ahIn agnAnarUp thaIne upayog pariNamyo tethI je bhAvarUp te pariNamyo te bhAvano tene kartA kahyo. A rIte upayogane kartA jANavo.

je pariName te kartA chhe. vikArarUpe upayog pariName chhe. tethI te upayogane vikArano kartA kahyo; nimitta kartA nathI. gnAnAvaraNIy Adi karma paradravya chhe. te AtmAnI paryAyane aDatuny nathI, kemake AtmAnI vikArI paryAy ane karmanI paryAy e banne vachche atyantAbhAv chhe.

A sharIramAn pIDA thAy te ashAtAvedanIyanA nimittathI thAy chhe. eno artha shun? sharIranI avasthA to je kALe je thavAnI hoy te enAthI thAy chhe, temAn ashAtAno uday nimitta chhe, paN ashAtAno uday sharIranI avasthAno kartA nathI. tathA te vakhate jIvamAn pIDAno je anubhav thAy chhe te tenI yogyatAthI svatantra thAy chhe, emAn sharIranun ke karmanun kAI kartavya nathI. A paisA Adi sAmagrI maLe chhe te shAtAvedanIyanA udayanA nimitte maLe chhe. tyAn uday to nimittamAtra chhe. paisA paisAnA kAraNe Ave chhe. paisAnI AvavAnI kriyA thaI teno shAtAvedanIy karmano uday kartA nathI, kemake je pariName te kartA chhe.

mithyAtva ane rAgadveSh Adi vikArarUpe upayog pariName chhe mATe te vikArapariNAmano upayog kartA chhe. agnAnarUpe thaIne je bhAvarUp upayog pariName te bhAvano upayog kartA chhe.

‘shuddha dravyArthik nayathI AtmA kartA chhe nahi, topaN upayog ane AtmA ek


PDF/HTML Page 1068 of 4199
single page version

vastu hovAthI ashuddhadravyArthikanaye AtmAne paN kartA kahevAmAn Ave chhe.’ dravyadraShTithI AtmA rAgAdi vikArano kartA nathI. dravyasvabhAv vikArano kartA nathI. tevI rIte dravyadraShTi jene thaI chhe evA dravyasvabhAvane anubhavanArA gnAnI rAganA kartA nathI. shuddha dravyArthikanaye AtmA kartA nathI; paN upayog ane AtmA ek hovAthI ashuddhadravyArthik nayathI AtmAne paN kartA kahevAmAn Ave chhe.

ashuddhadravyArthik nay kaho ke ashuddha nishchayanay kaho ke vyavahAranay kaho-e apekShAe AtmAne kartA kahevAmAn Ave chhe.

[pravachan nan. 1pa6 (sheSh) * dinAnk 14-8-76]


PDF/HTML Page 1069 of 4199
single page version

अथात्मनस्त्रिविधपरिणामविकारकर्तृत्वे सति पुद्गलद्रव्यं स्वत एव कर्मत्वेन परिणमतीत्याह–

जं कुणदि भावमादा कत्ता सो होदि तस्स भावस्स।
कम्मत्तं परिणमदे तम्हि सयं पोग्गलं दव्वं।। ९१ ।।
यं करोति भावमात्मा कर्ता स भवति तस्य भावस्य।
कर्मत्वं परिणमते तस्मिन् स्वयं पुद्गलं द्रव्यम्।। ९१ ।।

have, AtmAne traN prakAranA pariNAmavikAranun kartApaNun hoy tyAre pudgaladravya potAnI meLe ja karmapaNe pariName chhe em kahe chhe-

je bhAv jIv kare are! jIv tehano kartA bane;
kartA thatAn, pudgal svayam tyAn karmarUpe pariName. 91.

gAthArtha– [आत्मा] AtmA [यं भावम्] je bhAvane [करोति] kare chhe [तस्य भावस्य] te bhAvano [सः] te [कर्ता] kartA [भवति] thAy chhe; [तस्मिन्] te kartA thatAn [पुद्गलं द्रव्यम्] pudgaladravya [स्वयं] potAnI meLe [कर्मत्वं] karmapaNe [परिणमते] pariName chhe.

TIkA– AtmA pote ja te prakAre (te-rUpe) pariNamavAthI je bhAvane kharekhar kare chhe teno te kartA thAy chhe-sAdhakanI (arthAt mantra sAdhanAranI) jem; te (AtmAno bhAv) nimittabhUt thatAn, pudgaladravya karmapaNe svayamev (potAnI meLe ja) pariName chhe. A vAt spaShTapaNe samajAvavAmAn Ave chhe-jem sAdhak te prakAranA dhyAnabhAve pote ja pariNamato thako dhyAnano kartA thAy chhe ane te dhyAnabhAv sarva sAdhyabhAvone (arthAt sAdhakane sAdhavAyogya bhAvone) anukUL hovAthI nimittamAtra thatAn, sAdhak kartA thayA sivAy (sarpAdikanun) vyApelun jher svayamev UtarI jAy chhe, strIo svayamev viDambanA pAme chhe ane bandhano svayamev tUTI jAy chhe; tevI rIte A AtmA agnAnane lIdhe mithyAdarshanAdibhAve pote ja pariNamato thako mithyAdarshanAdibhAvano kartA thAy chhe ane te mithyAdarshanAdibhAv pudgaladravyane (karmarUpe pariNamavAmAn) anukUL hovAthI nimittamAtra thatAn, AtmA kartA thayA sivAy pudgaladravya mohanIyAdi karmapaNe svayamev pariName chhe.

bhAvArtha– AtmA to agnAnarUp pariName chhe, koI sAthe mamatva kare chhe, koI


PDF/HTML Page 1070 of 4199
single page version

sAthe rAg kare chhe, koI sAthe dveSh kare chhe; te bhAvono pote kartA thAy chhe. te bhAvo nimittamAtra thatAn, pudgaladravya pote potAnA bhAvathI ja karmarUpe pariName chhe. paraspar nimittanaimittikabhAv mAtra chhe. kartA to banne pot potAnA bhAvanA chhe e nishchay chhe.

* * *
samayasAr gAthA 91 mathALun

have, AtmAne traN prakAranA vikAranun kartApaNun hoy tyAre pudgaladravya potAnI meLe ja karmapaNe pariName chhe em kahe chhe-

* gAthA 91 TIkA uparanun pravachan *

‘AtmA pote ja te prakAre pariNamavAthI je bhAvane kharekhar kare chhe teno te kartA thAy chhe-sAdhakanI (arthAt mantra sAdhanAranI) jem; te (AtmAno bhAv) nimittabhUt thatAn, pudgaladravya karmapaNe svayamev (potAnI meLe ja) pariName chhe.’

AtmA pote ja mithyAshraddhA, mithyAgnAn ane mithyAchAritrarUp pariNamavAthI je bhAvane kare chhe teno te kartA thAy chhe. karmano uday chhe to rAgAdirUpe pariName chhe em nathI. puNyathI dharma thAy, vyavahArathI nishchay thAy, nimitta chhe te kartA chhe-ityAdi mithyAshraddhArUp AtmA svayam pariName chhe; karma tene pariNamAve chhe em nathI. bhagavAn AtmA potAnI chIjane bhUlIne pote ja-‘आत्मा हि’ chhe ne-mithyAtva, rAgadveSh Adi je bhAvane kare chhe te bhAvano te kartA thAy chhe. mantra sAdhanAr sAdhakanI jem agnAnI potAnA bhAvano kartA chhe. keTalun spaShTa chhe! AtmAno te bhAv nimittabhUt thatAn pudgal-dravya svayamev karmapaNe pariName chhe.

AtmA mithyAtvAdi vikArarUpe potAthI thAy chhe. vikArabhAvano pote kartA ane vikArabhAv te enun karma chhe. vikArano kartA, nimitta-karma (nimittapaNe rahelun karma) chhe em traNakALamAn chhe nahi. jIv chAragatimAn rakhaDe chhe te potAnA kAraNe rakhaDe chhe, karmanA kAraNe nahi. karma to jaD chhe, paradravya chhe. karma jIvane herAn kare chhe e vAt yathArtha nathI.

svabhAvanun bhAn nathI tyAnsudhI mithyAdraShTi mithyAtvabhAvano kartA chhe. AtmAno te bhAv nimittabhUt thatAn pudgaladravya svayamev karmapaNe pariName chhe. ‘svayamev’ pariName chhe-chhe spaShTa. AtmAnA pariNAm nimittabhUt thatAn je jaDakarma bandhAy te potAthI bandhAy chhe. te jaDanI paryAy jaDathI thAy chhe; AtmA karmanI avasthAno kartA nathI. karma bandhAy temAn jIvano vikArI bhAv nimitta hovA chhatAn pudgaladravya svayamev karmapaNe pariName chhe. jIv ene karmapaNe pariNamAve chhe em nathI. jIve rAgadveSh karyA mATe karmane bandhAvun paDayun em nathI.


PDF/HTML Page 1071 of 4199
single page version

bhagavAn AtmAno svabhAv to gnAtAdraShTA chhe. shuddha niranjan sadA paramAnandasvarUp bhagavAn AtmA antardraShTino viShay chhe. parantu tenI draShTi chhoDIne je paryAy upar draShTi mAnDe chhe te jIv mithyAtva ane puNyapApanA bhAvano kartA thAy chhe. ane tyAre AtmAnA te mithyAtvAdi bhAv nimittabhUt thatAn pudgaladravya karmapaNe svayamev pariName chhe. jIve mithyAtvanA pariNAm karyA mATe tyAn karmanI paryAy darshanamohapaNe thaI em nathI. are bhAI! nimitta- naimittikasambandhano artha kartAkarma nathI. agnAnI jIv vikArano kartA thAy chhe tyAn pudgalakarma potAnI meLe karmarUpe pariName chhe. AvI svatantratAnI vAt chhe. A vAt spaShTapaNe samajAvavAmAn Ave chhe-

‘jem sAdhak te prakAranA dhyAnabhAve pote ja pariNamato thako dhyAnano kartA thAy chhe ane te dhyAnabhAv sarva sAdhyabhAvone (sAdhakane sAdhavAyogya bhAvone) anukUL hovAthI nimittabhUt thatAn, sAdhak kartA thayA sivAy (sarpAdikanun) vyApelun jher svayamev utarI jAy chhe, strIo svayamev viDambanA pAme chhe ane bandhano svayamev tUTI jAy chhe.’

juo, mantrasAdhak potAnI mantrasAdhanAnI-dhyAnanI paryAyano kartA chhe, paN je bIjAne jher utarI jAy te kriyAno e kartA nathI. kahyun ne ke-temAn sAdhakanun dhyAn anukUL hovAthI nimittabhUt thatAn, sAdhak kartA thayA sivAy sarpAdikanun jher svayamev utarI jAy chhe. ahAhA...! paramAn je pariNati thaI te mantrasAdhakathI thaI nathI. mantrasAdhakanun dhyAn nimittabhUt thatAn, te kartA thayA sivAy strIo svayamev viDambanA pAme chhe. A strIo je dhUNe chhe e dhUNavAnI avasthA potAnI potAthI chhe, emAn mantrasAdhakanun kAI kArya nathI. e paranI dhUNavAnI kriyAno kartA mantrasAdhak nathI. chhe ne ke strIo svayamev viDambanA pAme chhe. tevI ja rIte sAdhakanun dhyAn nimittabhUt thatAn bandhano, sAdhak kartA thayA sivAy, svayamev tUTI jAy chhe.

mantrano sAdhak potAnI sAdhanAnI paryAyano kartA chhe, paN te paranI (naimittik) pariNatino kartA nathI. are! bahu gaDabaD chAle chhe, atyAre to em mAne chhe ke gnAnAvaraNIy karma jIvanun gnAn roke chhe ane chAritramohanA udayathI jIvane rAg thAy chhe ane vyavahArathI nishchay thAy chhe ityAdi. paN em chhe nahi. ahIn to kahe chhe ke gnAnAvaraNIy karma kartA thayA sivAy jIvanI gnAnanI hINI dashA svayamev thAy chhe. bahu jhINI vAt chhe, bhAI!

vyavahAr chhe te nishchayano kartA nathI. chaitanyasvabhAv upar draShTi detAn sahajAnand-svarUp bhagavAn AtmAno anubhav thaIne je samyagdarshananI paryAy pragaT thAy chhe teno kartA AtmA chhe. kharekhar to te nirmaL paryAyano kartA paryAy pote chhe, paN paryAyano AtmA sAthe (abhedapaNAno) sambandh gaNIne samyagdarshananI paryAyano AtmA kartA kahevAmAn Ave chhe. parantu te samyagdarshananI paryAyano kartA vyavahAr samakit nathI. nishchayaratnatrayamAn vyavahAr-


PDF/HTML Page 1072 of 4199
single page version

ratnatray nimitta chhe, paN vyavahAraratnatray nishchayaratnatrayanun kartA nathI. ahIn kahyun ne ke vyavahAraratnatray kartA thayA sivAy jIv svayam nishchayaratnatrayapaNe svabhAvanA lakShe pariName chhe. jyAn vyavahAraratnatrayane mokShanun paramparAkAraN kahyun hoy tyAn te upachArathI kathan karyun chhe em samajavun ane te paN gnAnInA sandarbhamAn vAt chhe. agnAnInA shubharAgamAn to paramparA-kAraNano arop paN Avato nathI.

agnAnIne vyavahAr hoto nathI. agnAnIne to vyavahAramUDh kahyo chhe. samayasAr gAthA 413mAn traN shabda kahyA chhe-anAdirUDh, vyavahAramAn mUDh, nishchay par anArUDh vartatA thakA paramArthasatya bhagavAn samayasArane dekhatA-anubhavatA nathI. ‘‘hun shramaN chhun, hun shramaNopAsak chhun em dravyalingamAn mamakAr vaDe mithyA ahankAr kare chhe, teo anAdirUDh, vyavahAramAn mUDh, prauDh vivekavALA nishchay par anArUDh vartatA thakA paramArtha-satya bhagavAn samayasArane dekhatA- anubhavatA nathI.’’ are bhAI! rAganI mandatA to jIv anAdithI karato Avyo chhe, emAn kAI navun nathI. samyagdarshan vinA kathanamAtra vyavahAraratnatrayanun jIve anantavAr pAlan karyun chhe. niyamasAr kaLash 121mAn kahyun chhe ke-je kathanamAtra vyavahAraratnatray chhe tene bhavamAn DUbelA jIve anantavAr Acharyun chhe, parantu arere! gnAnasvarUp je ek paramAtmatattva chhe enun AcharaN karyun nathI. samyagdarshan vinA bhedagnAnarahit vyavahAramAn je lIn chhe te vyavahAramUDh chhe. samyagdarshan pragaT thatAn gnAnIne je vyavahAr Ave chhe teno te gnAtA thAy chhe, kartA thato nathI.

tyAn gAthA 413nA bhAvArthamAn spaShTa karyun chhe ke-‘‘anAdi kALano paradravyanA sanyogathI thayelo je vyavahAr temAn ja je puruSho mUDh arthAt mohit chhe, teo em mAne chhe ke-‘A bAhya mahAvratAdirUp bhekh chhe te ja amane mokSha prApta karAvashe,’ parantu jenAthI bhedagnAn thAy chhe evA nishchayane teo jANatA nathI. AvA puruSho satyArtha, paramAtmarUp, shuddhagnAnamay samayasArane dekhatA nathI.’’ A pramANe agnAnIno vyavahAr niShphaL chhe, nirarthak chhe. jyAre gnAnI nishchay par ArUDh chhe; te vyavahAramAn mUDh nathI paN vyavahAranA gnAtAdraShTA chhe. jene AtmagnAnanI dashA pragaT anubhavamAn AvI chhe tevA panchamaguNasthAnavALA ane chhaThThA guNasthAnavALA gnAnIne shubhabhAvanA kALamAn ashubh TaLe chhe tethI tenA shubharAgane vyavahAr kahelo chhe. paN te vyavahAr te kAI nishchayanun vAstavik sAdhan nathI. bAhya nimitta ho, paN te nishchayano kartA nathI. jyAn ene sAdhan kahyun chhe te upachArathI kahyun chhe-em samajavun.

jaD ane chetananI paryAy thAy te vakhate gnAnInI tyAn upasthiti (bAhya vyApti) hoy to gnAnI temAn nimitta kahevAmAn Ave chhe, nimittakartA nahi. nimitta ane nimitta-kartAmAn pher chhe. agnAnI mithyAdraShTi jIv je rAgadveShano kartA thAy chhe teno rAg, bhog Adi je kriyA thAy teno nimittakartA kahevAmAn Ave chhe. mithyAdraShTine nimittakartA


PDF/HTML Page 1073 of 4199
single page version

kahevAmAn Ave chhe. gnAnIne potAnA gnAtA-draShTAsvabhAvanun bhAn thayun chhe. tene je rAg chhe te gnAnanI paryAyamAn nimitta chhe. gnAnanI jANavAnI paryAyanun upAdAn te paryAy pote chhe, temAn rAg nimitta chhe. gnAnIne gnAnanI svaparaprakAshak paryAy potAthI thAy chhe. te paryAyamAn rAg nimitta chhe, paN rAg nimitta chhe mATe tyAn gnAnanI paryAy thaI chhe em nathI. rAg kartA thayA sivAy, gnAn svayam gnAnarUpe pariName chhe.

jene shuddha chidAnand chaitanyamay prabhu AtmAnI draShTi karatAn samyagdarshan pragaT thayun chhe, Anandano svAd Avyo chhe e gnAnIne rAg Ave chhe. paN te rAgano gnAnI kartA nathI. rAg e gnAnInun kartavya nathI kemake rAg karavA lAyak chhe em te mAnato nathI. tathApi pariNaman chhe e apekShAe tene kartA kahevAmAn Ave chhe. pravachanasAramAn 47 nayanA adhikAramAn Ave chhe ke-jem rangarej rangano kartA chhe tem gnAnI pariNamananI apekShAe rAgano kartA chhe. karavA lAyak chhe em nahi, paN pariNaman chhe e apekShAe kartA kahevAy chhe.

potAnI kamajorIthI gnAnIne rAg Ave chhe. te rAganA kALe gnAnanI svaparaprakAshak paryAy potAthI pragaT thAy chhe. dravyanun gnAn paryAyamAn Ave te svaprakAshak ane par-rAg sambandhI potAnun gnAn potAthI paryAyamAn thAy te paraprakAshak. tyAn rAgathI gnAnanI svapar-prakAshak paryAy thaI chhe em nathI. svaparaprakAshak gnAnanI paryAy to potAthI thaI chhe, temAn rAg nimitta chhe. gnAnanI je pariNati pragaT thaI teno kartA potAno AtmA chhe, temAn rAg nimitta chhe, nimittakartA nahi. Avo vItarAgano mArga ati sUkShma chhe.

ahIn kahe chhe-jem mantrasAdhak potAnA dhyAnano kartA thAy chhe ane te dhyAnabhAv sarva sAdhyabhAvone anukUL hovAthI nimittabhUt thatAn, sAdhak kartA thayA sivAy sarpAdikanun vyApelun jher svayamev utarI jAy chhe; ‘tevI rIte A AtmA agnAnane lIdhe mithyA-darshanAdibhAve pote ja pariNamato thako mithyAdarshanAdibhAvano kartA thAy chhe ane te mithyAdarshanAdibhAv pudgaladravyane (karmarUpe pariNamavAmAn) anukUL hovAthI nimittamAtra thatAn, AtmA kartA thayA sivAy pudgaladravya mohanIyAdi karmapaNe svayamev pariName chhe.’

AtmA potAmAn je rAg thAy chhe teno kartA chhe. te samaye samIpamAn je kArmaN-vargaNA chhe te svayam jaD karmapaNe pariName chhe. te karmapariNAmano rAg kartA nathI. najIkamAn ekakShetrAvagAh rahelI pudgalakarmavargaNA jaD karmapaNe pariName teno jo AtmA kartA nathI to AtmA parano- makAnAdino kartA thAy e vAt prabhu! kayAn rahI?

kartA, karma, karaN, sampradAn, apAdAn, adhikaraN-em chha shaktio paramANu Adi chhae dravyomAn chhe. bhagavAn kahe chhe ke pratyek dravyamAn ShaTkArakarUp shaktio paDI chhe. e shaktio potAthI potAnun kArya kare chhe, parane laIne koInun kArya thatun nathI.


PDF/HTML Page 1074 of 4199
single page version

koI kahe chhe ke A to ekAnta chhe. tene kahe chhe-sAmbhaL, bhAI! A samyak ekAnta chhe. jaDanI paryAy jaDathI svatantrapaNe thAy chhe, teno kartA AtmA nathI. jeTalA pramANamAn jIv rAgadveSh kare chhe teTalA pramANamAn tyAn chAritramohakarma bandhAy chhe. chhatAn rAgadveShanA je pariNAm thAy chhe te chAritramohakarmanA bandhanA kartA nathI. ahIn kahyun chhe ne ke jIvanA mithyAdarshanAdi bhAv pudgaladravyane karmarUpe pariNamavAmAn anukUL hovAthI nimittamAtra thatAn, AtmA teno kartA thayA sivAy pudgaladravya svayamev mohanIyAdi karmapaNe pariName chhe. mohanIyarUpe karmanI paryAy thAy teno AtmA kartA nathI. AtmA jaD karmano kartA nathI. karmanI paryAy potAnA kartA guNathI potAnI karmapariNatino kartA thAy chhe.

* gAthA 91 bhAvArtha uparanun pravachan *

‘AtmA to agnAnarUp pariName chhe, koI sAthe mamatva kare chhe, koI sAthe rAg kare chhe, koI sAthe dveSh kare chhe; te bhAvono pote kartA thAy chhe.’ ahIn agnAnInI vAt chhe. samyagdraShTi rAgano kartA nathI. nATak samayasAramAn Ave chhe ne ke-

‘‘kare karam soI karatArA, jo jAnai so jAnanahArA,
jo karatA nahi jAnai soI, jAnai so karatA nahi hoI.’’

dayA, dAn, vrat Adi shubhabhAvano je kartA thAy te mithyAdraShTi chhe. gnAnI to shubhabhAvano jANanahAro chhe. AtmA svabhAve gnAnano kand prabhu chhe. mATe AtmA jANavAnun kAm kare. rAganun kAm thAy teno gnAnI kartA nathI. samakitIne chothe guNasthAne je rAg thAy teno te jANanAr chhe, kartA nathI. AtmAnI shaktio sarva shuddha chhe. dharmInI draShTi shuddha shaktivAn chaitanyaghan prabhu AtmA upar chhe. tethI je A rAgAdi vikAr thAy teno e jANanAr chhe, kartA nathI. tene rAganun pariNaman chhe e apekShAthI kartA kahevAmAn Ave chhe. parantu shuddha draShTinI apekShAe gnAnI rAgano kartA nathI.

aho! Avun satya nirUpaN ek digambaramAn ja chhe, bIje kayAny nathI. vedAnt Adi AtmAne sarvavyApak kahe chhe ane bhUlane mAyAjAL mAne chhe. paN em nathI. mAyAjAL paN vastu chhe ane tene potAnI mAne te mUDh chhe.

AtmA rAganA kartApaNe pariName te agnAnabhAv chhe. te agnAnavash koI sAthe mamatva- mithyAtvano bhAv kare chhe, koI sAthe rAg kare chhe, koI sAthe dveSh kare chhe. te te bhAvono te svayam kartA thAy chhe. mArI lakShmI, mArun makAn, mArun sonun-jhaverAt, mAro putra, mArI AbarU ityAdi mAne te mamatA-mithyAtva chhe. ane te bAhya padArtho ne dekhI temane anukUL-pratikUL jANI temAn prIti-aprIti kare te rAgadveSh chhe. tyAn e bAhya chIj


PDF/HTML Page 1075 of 4199
single page version

rAgadveShanun kAraN nathI, kemake parachIj to gney chhe. temane anukUL-pratikUL jANI svayam rAgadveShapaNe pariName chhe. vItarAgano mArga sUkShma chhe, bhAI!

A AtmA Anandano nAth nityAnand prabhu sahajAnand paramAnand sadAnandasvarUp chhe. evI potAnI chIjanI antaramAn draShTi thatAn anubhavamAn je atIndriy nirAkuL Anand Avyo te Anand samyakdraShTinA anubhavanI mahor-chhAp chhe. atIndriy Anand e svAnubhavano TreDamArka chhe. samyakdraShTi AnandanI dashAnun vedan kare chhe. tene je rAg Ave tene te jANe chhe paN draShTinA sAmarthyathI teno e kartA ane bhoktA thato nathI. aho! samyagdarshan alaukik chhe!

dharmIne shubharAg Ave chhe, paN dharmI rAgane dukharUp hey jANe chhe. agnAnI rAgane potAnun kartavya ane enAthI potAne sukh thavAnun mAne chhe. benI mAnyatAmAn AsamAn- jamInano pher chhe. tethI agnAnI vikAranA kartApaNe pariName chhe, to gnAnI vikAranA kartApaNe pariNamatA nathI. aho! shun draShTinun mAhAtmya!

ahIn kahyun ke-sAdhak mantrano kartA chhe, paN je strIo svayamev viDambanA pAme chhe ke je sarpanun jher utarI jAy chhe-ityAdi te badhI paradravyanI kriyAno sAdhak kartA nathI. em dev-guru- shAstranI shraddhAno rAg, panchamahAvratanA pariNAm, shAstranun gnAn e badhAn nimitta ho, paN e nimitta AtmAne je samyagdarshan thAy enA kartA nathI. jem nimitta parano kartA nathI tem vyavahAraratnatray nishchayaratnatrayanA kartA nathI.

ahA! jagatanA jIvomAn mithyAshraddhAnAn shalya paDayAn chhe ne mAne chhe ke ame dharma karIe chhIe!

ahIn kahe chhe-‘jIvanA bhAvo nimittamAtra thatAn, pudgaladravya pote potAnA bhAvathI ja karmarUpe pariName chhe. paraspar nimitta-naimittikabhAv mAtra chhe. kartA to banne potapotAnA bhAvanA chhe. e nishchay chhe.’

[pravachan nan. 1pa6-1pa7 (chAlu) * dinAnka 1p-8-76 ane 16-8-76]

PDF/HTML Page 1076 of 4199
single page version

अज्ञानादेव कर्म प्रभवतीति तात्पर्यमाह–

परमप्पाणं कुव्वं अप्पाणं पि य परं करिंतो सो।
अण्णाणमओ जीवो कम्माणं कारगो होदि।। ९२ ।।
परमात्मानं कुर्वन्नात्मानमपि च परं कुर्वन् सः।
अज्ञानमयो जीवः कर्मणां कारको भवति।। ९२ ।।

have, agnAnathI ja karma utpanna thAy chhe em tAtparya kahe chhe-

parane kare nijarUp ne nij Atmane paN par kare,
agnAnamay e jIv evo karmano kArak bane. 92.

gAthArtha– [परम्] je parane [आत्मानं] potArUp [कुर्वन्] kare chhe [च] ane [आत्मानम् अपि] potAne paN [परं] par [कुर्वन्] kare chhe [सः] te [अज्ञानमयः जीवः] agnAnamay jIv [कर्मणां] karmono [कारकः] kartA [भवति] thAy chhe.

TIkA– agnAnathI A AtmA parano ane potAno paraspar visheSh (taphAvat) na jANato hoy tyAre parane potArUp karato ane potAne par karato, pote agnAnamay thayo thako, karmono kartA pratibhAse chhe. te spaShTatAthI samajAvavAmAn Ave chhe-jem shIt-uShNano anubhav karAvavAmAn samartha evI shIt-uShNa pudgalapariNAmanI avasthA pudgalathI abhinnapaNAne lIdhe AtmAthI sadAy atyant bhinna chhe ane tenA nimitte thato te prakArano anubhav AtmAthI abhinnapaNAne lIdhe pudgalathI sadAy atyant bhinna chhe, tevI rIte te prakArano anubhav karAvavAmAn samartha evI rAg-dveSh-sukh-dukhAdirUp pudgalapariNAmanI avasthA pudgalathI abhinnapaNAne lIdhe AtmAthI sadAy atyant bhinna chhe ane tenA nimitte thato te prakArano anubhav AtmAthI abhinnapaNAne lIdhe pudgalathI sadAy atyant bhinna chhe. jyAre agnAnane lIdhe AtmA te rAg-dveSh-sukh-dukhAdino ane tenA anubhavano paraspar visheSh na jANato hoy tyAre ekapaNAnA adhyAsane lIdhe, shIt-uShNanI mAphak (arthAt jem shIt-uShNarUpe AtmA vaDe pariNamavun ashakay chhe tem), jemanA rUpe AtmA vaDe pariNamavun ashakay chhe evAn rAgadveShasukhadukhAdirUpe agnAnAtmA vaDe pariNamato thako (arthAt pariNamyo hovAnun mAnato thako), gnAnanun agnAnatva pragaT karato, pote agnAnamay thayo thako, ‘A hun rAgI chhun (arthAt A hun rAg karun chhun)’ ityAdi vidhithI rAgAdi karmano kartA pratibhAse chhe.


PDF/HTML Page 1077 of 4199
single page version

bhAvArtha– rAgadveShasukhadukhAdi avasthA pudgalakarmanA udayano svAd chhe; tethI te, shIt- uShNapaNAnI mAphak, pudgalakarmathI abhinna chhe ane AtmAthI atyant bhinna chhe. agnAnane lIdhe AtmAne tenun bhedagnAn nahi hovAthI te em jANe chhe ke A svAd mAro ja chhe; kAraN ke gnAnanI svachchhatAne lIdhe rAgadveShAdino svAd, shItauShNapaNAnI mAphak, gnAnamAn pratibimbit thatAn, jANe ke gnAn ja rAgadveSh thaI gayun hoy evun agnAnI ne bhAse chhe. tethI te em mAne chhe ke ‘hun rAgI chhun, hun dveShI chhun, hun krodhI chhun, hun mAnI chhun’ ityAdi. A rIte agnAnI jIv rAgadveShAdino kartA thAy chhe.

* * *
samayasAr gAthA 92 mathALun

have, agnAnathI ja karma utpanna thAy chhe em tAtparya kahe chhe-

* gAthA 92 TIkA uparanun pravachan *

‘agnAnathI A AtmA parano ane potAno paraspar visheSh (taphAvat) na jANato hoy tyAre parane potArUp karato ane potAne par karato, pote agnAnamay thayo thako, karmono kartA pratibhAse chhe.’

agnAnathI AtmA par eTale rAg-vyavahAraratnatrayano vikalpa ane potAnI judAI jANato nathI. eTale te parane-rAgane potArUp karato ane potAne pararUp eTale rAgarUp karato, agnAnamay thayo thako, karmono eTale vikArI pariNAmono kartA pratibhAse chhe. ahIn jaDakarmonI vAt nathI. te spaShTatAthI samajAvavAmAn Ave chhe-

‘jem shIt-uShNano anubhav karAvavAmAn samartha evI shIt-uShNa pudgalapariNAmanI avasthA pudgalathI abhinnapaNAne lIdhe AtmAthI sadAy atyant bhinna chhe ane tenA nimitte thato te prakArano anubhav AtmAthI abhinnapaNAne lIdhe pudgalathI sadAy atyant bhinna chhe.’

shun kahe chhe? ThanDI ane garam e pudgalanI jaDanI avasthA chhe. te avasthA pudgalathI abhinna chhe ane AtmAthI sadAy atyant bhinna chhe. ThanDI ane garam avasthA bhagavAn AtmAthI atyant bhinna chhe. AtmA kadIy ThanDo ke garam thato nathI. A marachu khAy tyAre tIkhAsharUpe AtmA thato nathI. tIkho svAd e to jaDanI paryAy chhe. agnAnI mAne chhe ke hun tIkhAsharUpe thaI gayo, paN AtmA tIkhA rasapaNe thato nathI. ThanDI ane garam avasthA pudgalathI abhinnapaNAne lIdhe AtmAthI bhinna chhe. parantu ThanDI ane garam avasthAnun gnAn potAmAn-AtmAmAn thAy chhe. e gnAnathI abhinna chhe. ThanDI ane garam avasthAnun je gnAn thAy enAthI AtmA abhinna chhe ane te gnAn pudgalathI sadAy bhinna chhe.


PDF/HTML Page 1078 of 4199
single page version

A draShTAnt kahyun. have siddhAnt kahe chhe-‘tevI rIte te prakArano anubhav karAvavAmAn samartha evI rAg-dveSh-sukh-dukhAdirUp pudgalapariNAmanI avasthA pudgalathI abhinnapaNAne lIdhe AtmAthI sadAy atyant bhinna chhe ane tenA nimitte thato te prakArano anubhav AtmAthI abhinnapaNAne lIdhe pudgalathI sadAy atyant bhinna chhe.’

dayA, dAn, vrat, bhakti AdinA pariNAm te pudgalapariNAm chhe. jem shIt-uShNa pudgalanA pariNAm chhe tem puNya ane pAp, dayA ane dAn, vrat ane bhakti, kAm ane krodh ityAdi bhAv badhA pudgalanA pariNAm chhe. pahelAn gAthA 91mAn rAgadveShAdi bhAvano kartA agnAnabhAve AtmA chhe em kahyun ane ahIn e pariNAm jaDamAn nAkhI dIdhA. ahIn to vibhAvane svabhAvathI bhinna karavo chhe ne! rAgAdibhAv jIvanA svabhAvamAn to nathI ane parasange pudgalanA nimitte utpanna thayelA chhe tethI te pudgalanA pariNAm chhe em kahyun chhe. paranA sangamAn UbhA rahIne utpanna thayelA pariNAm paranA ja-pudgalanA ja chhe em ahIn vAt chhe. te rAg-dveSh-sukh-dukh Adi pariNAm jIvane gnAn karAvavAmAn samartha eTale nimitta chhe. gnAn to AtmA pote potAthI kare chhe. gnAnamAn sva-parane prakAshavAnun sahaj sAmarthya chhe. tethI sva-paranun gnAn karanAro jIv pote chhe ane te gnAnamAn rAgadveShAdi par padArtha nimitta chhe. eTale rAgAdine jANanArI gnAnanI avasthA potAthI thaI chhe, rAgAdithI thaI chhe em nathI.

bhAI! khUb shAnti ane dhIraj keLavI sAmbhaLavA jevI A sUkShma vAt chhe. shIt-uShNa avasthA pudgalathI abhinna chhe. te shIt-uShNa avasthA gnAnamAn nimitta chhe. shIt-uShNa avasthA gnAnanI paryAyanI kartA nathI, ane gnAnanI paryAy shIt-uShNa avasthAnI kartA nathI. tem bhagavAn AtmAmAn dayA, dAn, vrat, bhaktinA pariNAm tathA hinsA, jUTh, chorI AdinA pariNAm ane sukh-dukhanI je kalpanA thAy te saghaLA pudgalanA pariNAm chhe; kemake te shuddha chaitanyanI-AtmAthI jAt nathI. puNya-pApanA pudgalapariNAm te pudgalathI abhinna chhe ane AtmAthI te pariNAm sadAy bhinna chhe. ane tenA nimitte thato te prakArano anubhav eTale gnAn AtmAthI abhinnapaNAne lIdhe pudgalathI sadAy atyant bhinna chhe.

bhagavAn AtmA shuddha chaitanyamay prabhu Anandano nAth chhe. tenA dravya-guNamAn to rAg nathI. paryAyamAn je rAg thAy chhe tene ahIn pudgalanA pariNAmamAn nAkhyA chhe. nimittane AdhIn thatAn je dayA, dAn, kAm, krodhAdi shubhAshubh bhAv thAy te pudgalanA pariNAm chhe. te pudgalathI abhinna-ekamek chhe. AtmAthI te pariNAm atyant bhinna chhe. agnAnI puNya-pAp Adi bhAvono agnAnabhAve kartA chhe, paN gnAn thatAn gnAnI te pudgalapariNAmano kartA nathI em ahIn siddha karavun chhe. rAg ane gnAnanun bhedagnAn


PDF/HTML Page 1079 of 4199
single page version

ahIn karAvavun chhe. rAg-dveShanA pariNAm gnAn thavAmAn nimitta chhe paN rAgadveShanA pariNAm te jIvanun kArya nathI. AtmA rAgadveShano kartA thAy evI koI shakti AtmAmAn nathI.

rAgadveShAdi pariNAm jIvanI-chaitanyanI jAtinA nathI mATe tene pudgalanA pariNAm kahyA chhe. 72mI gAthAmAn tene achetan jaD kahyA chhe. tyAn gAthA 72mAn kahyun chhe ke-shubhAshubh pariNAm ashuchi chhe, bhagavAn AtmA atyant shuchi chhe; puNya-pApanA bhAv jaD chhe, bhagavAn AtmA shuddha vignAnaghan chhe; puNya-pApanA bhAv dukharUp chhe, bhagavAn AtmA sadA AnandarUp chhe. arere! ene khabar nathI ke AtmAne vignAnaghan bhagavAn kahIne bolAvyo chhe. mAtA bALakane pAraNAmAn suvADe tyAre tenAn vakhAN karIne suvADe chhe. ‘‘mAro dIkaro DAhyo ne pATale besI nAhyo’’ em prashansA karIne suvADe chhe. jo ThapakAve to bALak ghoDiyAmAn na sUve. tem ahIn trilokanAth tIrthankaradev ane vItarAgI santo jagatanA jIvone jagADavA ‘bhagavAn’ kahIne bolAve chhe. kahe chhe-

are bhagavAn! tun traNalokano nAth chhun! A rAgadveShAdi pariNAm chhe e to pudgalanA pariNAm chhe, tArI chaitanyajAtinI e chIj nathI. A vyavahAraratnatrayanA pariNAm jaD, achetan pudgalanA pariNAm chhe. jem shIt-uShNa avasthA jaDanI sAthe abhed chhe tem vyavahAraratnatrayanA pariNAm jaD pudgalanI sAthe abhed chhe. sAmbhaLIne loko rAD nAkhI jAy chhe! paN bhAI! je vyavahAraratnatrayane tun sAdhan mAne chhe tene to ahIn pudgalanA pariNAm eTale jaD-achetan kahyA chhe. te mokShamArganun sAdhan kem hoy?

aho! shrI amRutachandrAchAryadeve shun gajab kAm karyun chhe! AtmA to AtmArAm chhe. ‘nijapad rame so rAm kahIe.’ atIndriy AnandamAn rame te AtmArAm chhe. ane je rAgamAn rame te anAtmA harAm chhe. rAgamAn rame te AtmA-rAm nathI, harAm chhe. 72mI gAthAmAn rAgane anAtmA jaD kahyo chhe ane jIv-ajIv adhikAramAn dayA, dAn, vrat Adi pariNAmane ajIv kahyA chhe.

ahIn paN e ja kahe chhe ke-rAg-dveSh-sukh-dukhAdi pudgalapariNAmanI avasthA pudgal sAthe abhinnatAnA kAraNe AtmAthI atyant bhinna chhe. ahAhA! dayA, dAn ane vyavahAraratnatrayanA pariNAm pudgalathI abhinna chhe ane AtmAthI atyant bhinna chhe. bahu sUkShma vAt, bhAI.

are! raLavA-kamAvAmAn A jindagI (vyartha) chAlI jAy chhe bhAI! kadAch pAnch-pachAs lAkh maLI jashe, paN mUL vastu (AtmA) hAth nahi Ave, bhAI! Am ne Am tun rakhaDIne marI gayo (dukhI thayo) chhun! AvI sUkShma vAt sAmbhaLavA mAnD maLI chhe to dhIrajathI sAmbhaLIne nirNay kar. ahIn kahe chhe ke dev-guru-shAstranI shraddhAno


PDF/HTML Page 1080 of 4199
single page version

rAg ane vyavahAraratnatrayano rAg pudgalathI abhinna chhe ane tArAthI bhinna chhe. shuddha chaitanyanA lakShe je AtmAnA Anandano anubhav thAy temAn te nimitta ho, paN enAthI anubhavanI dashA thaI nathI. shun pudgalapariNAmathI chaitanyanI dashA thAy? na thAy.

bhagavAne nav tattva kahyAn chhe. te badhAn bhinna bhinna chhe. Asrav tattva jIv tattvathI bhinna chhe. jo em na hoy to nav tattva siddha nahi thAy. puNya tattva jo jIvanun thaI jAy to banne ek thaI jAy. to nav tattva rahe nahi. bhagavAn AtmA gnAyak tattva chhe. te puNya tattvarUp kem thAy?

puNya-pAp-sukh-dukhAdinun je gnAn thAy te gnAn AtmAthI abhinna chhe ane puNya- pAp Adi bhAv AtmAthI bhinna chhe. AtmA svaparaprakAshak gnAnarUpe potAthI pariName chhe. temAn dayA, dAn Adi puNya-pApanA bhAv nimittamAtra chhe. nimittano artha upasthiti chhe. gnAn to potAthI thayun chhe, nimittathI nahi.

have kahe chhe-‘jyAre agnAnane lIdhe AtmA te rAg-dveSh sukh-dukhAdino ane tenA anubhavano paraspar visheSh na jANato hoy tyAre ekapaNAnA adhyAsane lIdhe, shIt-uShNanI mAphak (arthAt jem shIt-uShNarUpe AtmA vaDe pariNamavun ashakay chhe tem), jemanA rUpe AtmA vaDe pariNamavun ashakay chhe evAn rAg-dveSh-sukh-dukhAdirUpe agnAnAtmA vaDe pariNamato thako (arthAt pariNamyo hovAnun mAnato thako), gnAnanun agnAnatva pragaT karato, pote agnAnamay thayo thako, ‘‘A hun rAgI chhun (arthAt A hun rAg karun chhun)’’ -ityAdi vidhithI rAgAdi karmano kartA pratibhAse chhe.’

agnAnIne dayA, dAnanA pariNAm ane AtmAnI ektAno adhyAs chhe. tethI e be vachchenI bhinnatAnun ene bhAn nathI. puNya-pApanA pariNAm mArAthI bhinna chhe ane te sambandhInun gnAn mArAthI abhinna chhe evun agnAnIne bhAn nathI. jem shIt-uShNa avasthA AtmA dvArA karAvI ashakay chhe tem rAg-dveShAdi avasthA AtmA dvArA karAvI ashakay chhe. dayA, dAn Adi pariNAmarUpe AtmAnun pariNamavun ashakay chhe. ahAhA...! hun jANanAr-jANanAr ek gnAyak chhun evun bhAn nahi rAkhatAn dayA-dAn-puNya-pAparUpe agnAnAtmA vaDe pariNamato thako eTale te-rUpe pote pariNamyo hovAnun mAnato, agnAnI thayo thako A hun dayA-dAn Adi karun chhun ityAdi bhAv vaDe rAgAdi karmano agnAnI kartA pratibhAse chhe.

bhagavAn AtamA gnAyakasvabhAvI chaitanyabimb prabhu chhe. ane puNya-pApanA bhAv, mithyAtvanA bhAv achetan jaD chhe. shubhAshubhabhAv chhe te malin AsravabhAv chhe. te viparItasvabhAvavALA achetan jaD chhe. te shubhAshubhabhAvapaNe AtmAnun pariNamavun ashakay chhe. chhaThThI gAthAmAn Ave chhe ke-gnAyak AtmA shubhAshubhabhAvonA svabhAve pariNamato nathI.