PDF/HTML Page 1081 of 4199
single page version
jo shubhAshubhabhAvarUpe pariName to pote jaD thaI jAy; kemake shubhAshubhabhAv achetan jaD chhe. je rAg chhe te potAne jANe nahi, parane jANe nahi ane samIpavartI AtmAne paN jANe nahi. rAg bIjA dvArA jaNAy chhe. tethI rAgane achetan jaD kahyo chhe. tethI AtmA je gnAyakabhAvarUp chhe te rAgadveShanA achetanabhAvapaNe kem thAy?
AtmA parano kartA thAy ane te paranun kArya kare e vAt to kayAny rahI gaI. sharIr, man, vANInI kriyA ane jagatanI vyavasthAnAn kAm AtmA kare e vAt bAjue rahI. ahIn kahe chhe ke bhagavAn AtmAnun dayA, dAn, vrat, bhakti Adi je vikalpa thAy te vikalpapaNe pariNamavun ashakay chhe. puNya-pApanA je bhAv thAy chhe te agnAnabhAv chhe. eTale ke puNyapApanA bhAvamAn gnAnabhAvano ansh nathI. te bhAv chaitanyanI viruddha jAtinA vijAtIy, jaD ane achetan chhe. bhagavAn AtmA gnAnasvarUp chhe. ane gnAnanun gnAnapaNe ja pariNaman thavun joIe ane te ja vAstavik chhe. parantu potAnA gnAyakasvabhAvanI draShTi nahi hovAthI mithyAdraShTi jIvane hun rAgadveShapaNe, puNya-pApanA bhAvapaNe pariNamun chhun em bhAse chhe. A pramANe gnAnanun agnAnatva pragaT karato te rAgAdi karmono kartA thAy chhe. bhagavAn gnAyakanI draShTino abhAv chhe evo mithyAdraShTi jIv hun svayam rAgI chhun, puNya-pApano hun kartA chhun, A shubhAshubh pariNAm hun karun chhun- em mAnato te rAgAdi karmono kartA pratibhAse chhe.
A sarvagna bhagavAnanI divyadhvanino sAr bhagavAn kundakundAchAryadeve A shAstramAn bharyo chhe. tenI amRutachandrAchAryadeve TIkAmAn visheSh spaShTatA karI chhe. AchAryadev kahe chhe-bhagavAn! tun pragnA brahma prabhu chho. gnAn ane Anand tArun svarUp chhe ane te-rUpe pariNamavun e tArun nijakArya chhe. jem shIt-uShNapaNe pariNamavun tArun kArya nathI tem dayA dAnanA rAgapaNe pariNamavun e tArun kArya nathI. prabhu! tArI prabhutAnI tane khabar nathI! gnAn ane AnandarUpe pariNamavun e tArI prabhutA chhe. rAgapaNe pariNamavun e tArI prabhutA nathI. rAgapaNe pariNamatAn to gnAnanun agnAnatva pragaT thAy chhe.
gnAnarasathI bharelo bhagavAn gnAyak pote gnAnapaNe pariName evI enI shakti chhe. vyavahAraratnatrayanA rAgapaNe pariName evI enI shakti nathI. vyavahAraratnatrayanA rAgapaNe gnAyak AtmAnun pariNamavun ashakay chhe. parantu are! AvA nij gnAyakabhAvanI ruchi chhoDIne agnAnI rAgarUpe (agnAnapaNe) pariName chhe! gnAnasvarUpe pariNamavAne badale rAgarUpe pariName te enun agnAnarUp pariNaman chhe.
gnAnasvarUpe AtmA pariName tene gnAnarUp pariNaman kahe chhe ane rAgarUpe pariName tene agnAnarUp pariNaman kahe chhe. are bhAI! vyavahAraratnatrayanA rAgarUpe to te anantavAr pariNamyo chhe. chhahaDhAlAmAn Ave chhe ne ke-
PDF/HTML Page 1082 of 4199
single page version
bhAI! panchamahAvratanA pariNAm, ra8 mULaguNanA pariNAm te rAg chhe, vibhAv chhe, jher chhe. bhagavAn AtmA amRutano sAgar chhe. amRutasvarUp Anandano nAth evo te rAganA jherapaNe kem thAy? parantu agnAnI potAnA amRutasvarUp bhagavAn gnAyakanI draShTi chhoDIne paryAyabuddhi thaIne hun puNyapAp Adi bhAvono kartA chhun em agnAnapaNe mAne chhe.
trikALI gnAyakasvarUpanI draShTi thAy to rAgapaNe hun pariNamun chhun evI draShTi rahe nahi. samakitIne gnAtAdraShTAsvabhAvanI draShTinun pariNaman hoy chhe. tene e gnAnarUp pariNaman chhe. gnAnabhAv chhoDIne gnAnI rAgasvabhAve pariNamato nathI kemake enI draShTi gnAyak upar sthir thaI chhe. parantu agnAnInI najar gnAyak upar nathI tethI pote svabhAvathI gnAnasvarUp hovA chhatAn gnAnapaNe pariNamavAne badale gnAnanun agnAnatva pragaT karato rAgano kartA thaIne pariName chhe. hun puNyapAp Adi karun chhun em mAnato puNyapAp Adi bhAvapaNe-agnAnapaNe pariNamato te rAgAdino kartA thAy chhe. aho! amRutachandrAchAryadeve alaukik TIkA karI chhe. hun gnAtA chhun em draShTi karI pariName te gnAnapariNaman chhe, kemake emAn gnAnanu gnAnatva prasiddha thAy chhe; parantu hun rAgI chhun em mAnI rAgapaNe pariName te agnAn-pariNaman chhe kemake emAn gnAnanun agnAnatva prasiddha thAy chhe. aho! gajab vAt chhe! AmAn to jainadarshanano sAr bharI dIdho chhe.
A paisA-baisA to badhun thothAn chhe. enI pAchhaL to herAn thaI javAnun chhe. em ne em prabhu! tun chorAsInA avatAr karI herAn thaI rahyo chhun. ahIn kahe chhe ke bhagavAn AtmA ekalun chaitanyabimb gnAyakabhAvathI bharapUr andar paDayo chhe. te gnAnapaNe pariName, nivinkArapaNe pariName evI enI shakti ane sAmarthya chhe. parantu AvA chidrUp-svarUpanI draShTino abhAv hovAthI te paryAyadraShTi thaIne jANe shubhAshubh rAg ja potAnun svarUp chhe em mAnato thako shubhAshubhabhAvarUpe pariNamato agnAnane pragaT kare chhe. agnAnI potAnI paryAyamAn je vikAr thAy chhe temAn tadrUp thaI rachyopachyo rahe chhe ane mAne chhe ke hun rAgI chhun. A pramANe te gnAnanun agnAnatva pragaT kare chhe. ‘gnAnanun agnAnatva’ -e shabdamAn ghaNI gambhIratA chhe. ahA! potAnA chaitanyasvarUpane chhoDIne je ekalA rAgapaNe pariName chhe te gnAnanun agnAnatva pragaT karato rAgano kartA thAy chhe. aho! gAthA alaukik chhe! rAgamAn gnAn nathI ane gnAmAn rAg nathI evun sUkShma rahasya gAthAmAn pragaT karelun chhe.
A TIkAnun nAm AtmakhyAti chhe. AtmakhyAtimAn shrI amRutachandrAchAryadeve amRut bharyAn chhe. AtmakhyAti eTale Atmaprasiddhi. shuddha chaitanyanA lakShe AtmA prasiddha thAy chhe.
PDF/HTML Page 1083 of 4199
single page version
parantu agnAnI potAnA chaitanyasvarUp bhagavAnane bhUlIne paralakShe rAganI-agnAnanI prasiddhi kare chhe ane tethI te rAgano kartA thAy chhe.
A paramAtmAnI divyadhvanimAn AvelI param satya vAt chhe. be chAr mAs shuddha chaitanyanI vAt paN sAmbhaLe topaN jIvane UnchAn puNya bandhAI jAy chhe ane te puNyanA udayathI lakShmI Adi sAmagrI maLe chhe. ahA! to rAganun lakSha chhoDI shuddha chaitanyanI draShTi kare enI to shI vAt! e to nyAl thaI jAy chhe. ene to je vaDe janma-maraNano ant Ave evun samyagdarshan pragaT thAy chhe. bhAI! puNyanA yoge bahAranI lakShmI Adi maLe e to dhUL chhe. tathA puNya ane enA phaLane potAnA mAne e mithyAtva chhe. jIv to shuddha chaitanyasvarUp chhe, paN puNyapAp Adi ajIvane potAnA mAne te mithyAdraShTi chhe. mithyAdraShTi jIv pote agnAnI thayo thako ‘A hun rAgI chhun’ ityAdi vidhithI rAgAdi karmano kartA pratibhAse chhe. hun rAgI chhun eTale rAg mArun kartavya chhe ane hun rAgano kartA chhun em agnAnIne pratibhAse chhe. jyAn sudhI draShTi rAg upar chhe tyAn sudhI te rAgano kartA chhe ane tyAnsudhI mithyAdraShTi chhe. Avo A vIrano mArga chhe! Ave chhe ne ke-
bhAI! rAgathI dharma mAne te kAyar napunsak chhe. AtmAmAn vIrya nAmano guN chhe. e vIrya guN to nirmaL pariNati utpanna kare tevo chhe. rAganI utpatti thAy te vIryaguNanun kAm nahi. rAgane utpanna karanArI paryAyane to napunsak kahevAmAn Ave chhe. samayasAr gAthA 39mAn AtmAnun asAdhAraN lakShaN nahi jANavAne lIdhe agnAnIne napunsak kahyo chhe. tem ja shubharAganI ruchi kare, shubharAganI rachanA kare tene puNyapAp adhikAranI 1pa4mI gAthAmAn nAmarda eTale napunsak kahyo chhe. tyAn kahyun chhe ke-‘‘durant karmachakrane pAr utaravAnI nAmardAIne lIdhe...pote sthUL lakShyavALA hoIne samasta karmakAnDane mULathI ukheDatA nathI.’’ AvA jIvone nAmarda, napunsak eTale hIjaDA kahyA chhe. pAThamAn (TIkAmAn) ‘क्लीब’ shabda chhe.
A pramANe gnAnAnandasvabhAvanI draShTi chhoDIne rAgapaNe pariNamato agnAnI hun rAgI chhun ane A rAgane hun karun chhun evI buddhi vaDe rAgano kartA thAy chhe.
‘rAg-dveSh-sukh-dukhAdi avasthA pudgalakarmanA udayano svAd chhe; tethI te, shIt- uShNapaNAnI mAphak, pudgalakarmathI abhinna chhe. ane AtmAthI atyant bhinna chhe. agnAnane lIdhe AtmAne tenun bhedagnAn nahi hovAthI te em jANe chhe ke A svAd mAro ja chhe; kAraN ke gnAnanI svachchhatAne lIdhe rAgadveShAdino svAd, shIt-uShNapaNAnI mAphak gnAnamAn pratibimbit thatAn, jANe ke gnAn ja rAgadveSh thaI gayun hoy evun agnAnIne bhAse chhe. tethI te em
PDF/HTML Page 1084 of 4199
single page version
mAne chhe ke ‘‘hun rAgI chhun, hun dveShI chhun, hun krodhI chhun, hun mAnI chhun,’’ ityAdi. A rIte agnAnI jIv rAg-dveShAdino kartA thAy chhe.’
rAg-dveSh, puNya-pApanA bhAv, sukh-dukh Adi avasathA-e badho pudgalakarmanA udayano svAd chhe. e AtmAnA Anandano svAd nathI. shItauShNapaNAnI mAphak e pariNAmo pudgalathI abhinna chhe. bhagavAn gnAyakathI te pariNAm atyant bhinna chhe. dayA, dAn, vrat AdinA pariNAm AtmAthI atyant bhinna chhe. parantu agnAnIne Avun bhedagnAn nathI. tethI te em ja jANe chhe ke A svAd mAro ja chhe. agnAnI mAne chhe ke rAg mArI chIj chhe. are bhAI! tArI chIj to gnAyak chhe. gnAyak mArI chIj chhe em mAnavAne badale rAg mArI chIj chhe em mAne chhe te agnAn chhe, mithyAtva chhe.
gnAnanI svachchhatAne lIdhe rAg-dveShAdino svAd gnAnamAn pratibimbit thAy chhe. jevo rAg thAy evun gnAnamAn jANavAmAn Ave chhe. tyAn jANe ke gnAn ja rAgadveSharUp thaI gayun hoy em agnAnIne bhAse chhe. rAg to kharekhar gnAnanun paragney chhe. paN em na mAnatAn hun rAgadveShapaNe ja thaI gayo chhun em agnAnIne bhAse chhe. tethI te em mAne chhe ke hun rAgI chhun, hun dveShI chhun, hun krodhI chhun, hun mAnI chhun ityAdi. A rIte agnAnI jIv rAgadveShAdi karmono kartA thAy chhe; paN potAnA gnAtAdraShTAsvabhAvanun bhAn pragaT karato nathI.
PDF/HTML Page 1085 of 4199
single page version
ज्ञानात्तु न कर्म प्रभवतीत्याह–
सो णाणमओ जीवो कम्माणमकारगो होदि।। ९३ ।।
स ज्ञानमयो जीवः कर्मणामकारको भवति।। ९३ ।।
gnAnathI karma utpanna thatun nathI em have kahe chhe-
e gnAnamay AtmA akArak karmano em ja bane. 93.
gAthArtha– [परम्] je parane [आत्मानम्] potArUp [अकुर्वन्] karato nathI [च] ane [आत्मानम् अपि] potAne paN [परम्] par [अकुर्वन्] karato nathI [सः] te [ज्ञानमयः जीवः] gnAnamay jIv [कर्मणाम्] karmono [अकारकः भवति] akartA thAy chhe arthAt kartA thato nathI.
TIkA– gnAnathI A AtmA parano ane potAno paraspar visheSh jANato hoy tyAre parane potArUp nahi karato ane potAne par nahi karato, pote gnAnamay thayo thako, karmono akartA pratibhAse chhe. te spaShTatAthI samajAvavAmAn Ave chhe-jem shIt-uShNano anubhav karAvavAmAn samartha evI shIt-uShNa pudgalapariNAmanI avasthA pudgalathI abhinnapaNAne lIdhe AtmAthI sadAy atyant bhinna chhe ane tenA nimitte thato te prakArano anubhav AtmAthI abhinnapaNAne lIdhe pudgalathI sadAy atyant bhinna chhe, tevI rIte te prakArano anubhav karAvavAmAn samartha evI rAgadveShasukhadukhAdirUp pudgalapariNAmanI avasthA pudgalathI abhinnapaNAne lIdhe AtmAthI sadAy atyant bhinna chhe ane tenA nimitte thato te prakArano anubhav AtmAthI abhinnapaNAne lIdhe pudgalathI sadAy atyant bhinna chhe. jyAre gnAnane lIdhe AtmA te rAgadveShasukhadukhAdino ane tenA anubhavano paraspar visheSh jANato hoy tyAre, teo ek nathI paN bhinna chhe evA vivekane lIdhe, shIt-uShNanI mAphak (arthAt jem shIt-uShNarUpe AtmA vaDe pariNamavun ashakay chhe tem), jemanA rUpe AtmA vaDe pariNamavun ashakay chhe evAn rAgadveShasukhadukhAdirUpe agnAnAtmA vaDe jarAy nahi pariNamato thako, gnAnanun gnAnatva pragaT karato,
PDF/HTML Page 1086 of 4199
single page version
pote gnAnamay thayo thako, ‘A hun (rAgane) jANun ja chhun, rAgI to pudgal chhe (arthAt rAg to pudgal kare chhe)’ ityAdi vidhithI, gnAnathI viruddha evA samasta rAgAdi karmano akartA pratibhAse chhe.
bhAvArtha– jyAre AtmA rAgadveShasukhadukhAdi avasthAne gnAnathI bhinna jANe arthAt ‘jem shIt-uShNapaNun pudgalanI avasthA chhe tem rAgadveShAdi paN pudgalanI avasthA chhe’ evun bhedagnAn thAy, tyAre potAne gnAtA jANe ane rAgAdirUp pudgalane jANe. em thatAn, rAgAdino kartA AtmA thato nathI, gnAtA ja rahe chhe.
gnAnathI karma utpanna thatun nathI em have kahe chhe-
‘gnAnathI A AtmA parano ane potAno paraspar visheSh jANato hoy tyAre parane potArUp nahi karato ane potAne par nahi karato, pote gnAnamay thayo thako karmono akartA pratibhAse chhe.’
samyagdarshan thatAn hun gnAnAnandasvarUp bhagavAn chaitanyamUrti AtmA chhun ane achetan jaD rAgAdi mArAthI bhinna chhe evun bhAn thAy chhe. dayA-dAnano rAg ho ke panchamahAvratano rAg ho- e Asrav chhe, dukhadAyak chhe; ane enAthI bhinna mArI chIj AnandadAyak chhe. A pramANe AtmA ane paranun antar jANe te pote gnAnamay thayo thako karmono akartA pratibhAse chhe. bhedagnAn thatAn gnAnI rAgane potArUp karato nathI ane potAne rAgarUp karato nathI. ahAhA...! trikALI dhruv chaitanyasvabhAvamay jANanasvabhAvamay vastu AtmA chhe. enI draShTi thatAn dharmI em jANe chhe ke hun to gnAnamay chhun, rAgamay nathI. vyavahAraratnatrayano je rAg chhe te hun nathI. gnAnIne vyavahAr hoy chhe kharo, paN te vyavahArane gnAnI svarUpathI bhinna ja mAne chhe. hun to vyavahArano-rAgano jANanAr chhun em gnAnI mAne chhe. te te samaye thato rAg gnAnIne mAtra jANelo prayojanavAn chhe. A vastusthiti chhe. aho! vastusthitine kahenArI bhagavAn kundakundadevanI A alaukik vANI chhe!
potAnA gnAnAnandasvabhAvane rAgathI bhinna karIne je gnAnamay thayo te em jANe chhe ke hun to gnAyak-jANanAr chhun; viShayavAsanAno rAg ho, paN hun to teno jANanAr gnAnasvarUp chhun. ahA! mArA gnAnamAn rAg nathI ane rAgamAn mArun gnAn nathI. hun to gnAnasvarUp chhu ane rAg achetan chhe; A shuddha chaitanyamUrti bhagavAn achetan evA rAgamAn
PDF/HTML Page 1087 of 4199
single page version
kem hoI shake? ane achetan rAg shuddha chaitanyamAn kem hoI shake? A pramANe bhedagnAn thatAn svayam gnAnamay thayo thako te karmono akartA thAy chhe. ahIn ‘svayam’ no artha-karma khasyAn mATe gnAnamay thayo em nahi, paN vastu andar chidAnandaghanasvarUp paDI chhe teno Ashray karavAthI svayam gnAnamay thayo chhe.
aho! jainadarshan e to vishvadarshan chhe ane e ja vishvane sharaN chhe. dharmI em mAne chhe ke hun to svayam gnAnamay chhun. rAg chhe to rAganun gnAn thayun chhe em nathI. gnAn gnAnathI potAthI thayun chhe, ene koI paranI apekShA nathI. gnAnI svayam gnAnI thayo thako karmono akartA pratibhAse chhe. ahIn jaD karmanI vAt nathI. dayA, dAn, vrat, bhakti AdinA shubhabhAvano gnAnI akartA pratibhAse chhe em vAt chhe. samajANun kAI? te spaShTatAthI samajAvavAmAn Ave chhe-
‘jem shIt-uShNano anubhav karAvavAmAn samartha evI shIt-uShNa pudgalapariNAmanI avasthA pudgalathI abhinnapaNAne lIdhe AtmAthI sadAy atyant bhinna chhe ane tenA nimitte thato te prakArano anubhav AtmAthI abhinnapaNAne lIdhe pudgalathI sadAy atyant bhinna chhe.’......
juo, shIt-uShNa avasthA te pudgalanA pariNAm chhe. te pudgalathI abhinna eTale ekamek chhe. te kAraNathI te avasathA AtmAthI sadAy atyant bhinna chhe. shIt-uShNa avasthA anubhav karAvavAmAn samartha chhe eTale ke te avasthA gnAn karavAmAn nimitta chhe. tenA nimitte thato te prakArano anubhav eTale te prakAranun gnAn AtmAthI abhinna chhe. shIt-uShNanun je gnAn thayun te AtmAthI abhinna chhe. matalab ke shIt-uShNanun gnAn thayun te potAthI thayun chhe, shIt- uShNa avasthA chhe mATe thayun chhe em nathI. shIt-uShNanun je gnAn thayun te shIt-uShNa avasthAthI sadAy bhinna chhe.
bhagavAn AtmA ThanDI ane unI avasthAno anubhav karavAmAn samartha chhe. anubhavano artha tenun gnAn karavAmAn samartha chhe. shIt-uShNano AtmA anubhav kare e to ashakay chhe jaDanI avasthAno AtmA kem anubhav kare? ThanDI-garam avasthAno anubhav eTale gnAn AtmA kare chhe em artha chhe. AtmA pote potAthI shIt-uShNa avasthAnun gnAn kare chhe temAn te shIt-uShNa avasthA nimitta chhe. shIt-uShNa avasthA chhe mATe gnAn thayun em nathI, gnAn to potAthI svatantra thayun chhe.
shIt-uShNanun ahIn je gnAn thayun te gnAn paN samyaggnAnIne yathArtha hoy chhe. jene svarUpagrAhI gnAn thAy tene shIt-uShNa avasthAnun sAchun gnAn thAy chhe. kaLashaTIkAmAn (kaLash 60mAn) A vAt karI chhe. jene svarUpagrAhI gnAn thAy tene parasambandhInun paraprakAshak gnAn yathArtha thAy chhe.
PDF/HTML Page 1088 of 4199
single page version
bhAI! janmamaraNano ant AvI jAy evo A alaukik mArga chhe. jem shIt-uShNanun gnAn AtmAthI abhinna chhe ane pudgalathI sadAy atyant bhinna chhe, ‘tevI rIte te prakArano anubhav karAvavAmAn samartha evI rAg-dveSh-sukh-dukhAdirUp pudgalapariNAmanI avasthA pudgalathI abhinnapaNAne lIdhe AtmAthI sadAy atyant bhinna chhe ane tenA nimitte thato te prakArano anubhav AtmAthI abhinnapaNAne lIdhe pudgalathI sadAy atyant bhinna chhe.’
juo, shubhAshubh rAg ane harakhashokanA pariNAm badhA pudgalanA pariNAm chhe. jem shIt-uShNa avasthA achetan chhe tem rAgadveSh ane sukh-dukhanI avasthA paN achetan chhe. e rAgadveSh Adi avasthA pudgalajanya chhe. te anubhav karAvavAmAn samartha chhe eTale ke te avasthA gnAnamAn nimitta chhe. jevA rAg-dveSh ane jevI sukhadukhanI kalpanA chhe evun gnAn thAy chhe. gnAnano svabhAv chhe ke jem hoy tem jANe. dayAdAnano vikalpa chhe te karmachetanA chhe, ane harakhashokanA pariNAm chhe te karmaphaLachetanA chhe. ahIn kahe chhe ke e karmachetanA ane karmaphaLachetanA pudgalanA pariNAm chhe, achetan chhe, te pudgalapariNAm pudgalathI abhinna chhe ane AtmAthI sadAy atyant bhinna chhe. be vAt karI chhe; ek bAju shuddha chaitanyasvabhAvamay AtmA ane bIjI bAju pudgal. dayA, dAn ane panchamahAvratanA pariNAm te pudgalapariNAm chhe, kemake temAn gnAnano ansh nathI. ahIn to rAgathI bhedagnAn karAvyun chhe.
gnAnamay AtmA chhe te rAgamay nathI, kemake rAg achetan chhe. rAg thAy chhe chetananI paryAyamAn, paN nimittanI upAdhipUrvak rAg thAy chhe te apekShAthI rAgane pudgal kahyo chhe. bhagavAn AtmAmAn rAg nathI ane AtmAnA svabhAvanA lakShe rAg utpanna thato nathI. AtmAmAnthI to gnAn ane AnandanI utpatti thAy tevI enI shakti chhe. tethI rAgane pudgalapariNAm kahyA chhe.
rAgadveSh ane harakhashokanA pariNAmanA nimitte te prakArano je anubhav eTale te prakAranun je gnAn thAy chhe te AtmAthI abhinna chhe. eTale jevA rAgadveSh ane harakh-shokanA pariNAm thAy chhe evun ahIn AtmAmAn gnAn thAy chhe. matalab ke gnAn gnAnathI potAthI thAy chhe temAn te te rAgadveShAdi pariNAm nimitta chhe. gnAn gnAnamAn ekAgra thAy te gnAnachetanA chhe. te gnAnachetanAmAn A rAgAdi pariNAm nimitta chhe. te rAgAdi bhAv pudgalathI abhinna hovAnA kAraNe jIvathI sadA atyant bhinna chhe. rAg AtmAnI chIj hoy to te nIkaLe kaI rIte? je chIj jIvamAnthI nIkaLI jAy te chIj jIvanI nathI. mATe rAgAdi pudgalanI chIj chhe.
panchAdhyAyImAn puNyapApanA bhAvane Agantuk kahyo chhe. jem mahemAn Ave chhe ane chAlyA jAy chhe tem AtmA je chIj chhe emAn A rAgadveShanA bhAv thAy
PDF/HTML Page 1089 of 4199
single page version
te Agantuk bhAv chhe. te rAgane ahIn achetan kahIne anubhav karAvavAmAn eTale gnAn karAvavAmAn samartha eTale nimitta chhe em kahyun chhe. gnAn to svayam potAthI thAy chhe temAn rAgAdi bhAv nimitta chhe em kahyun chhe. rAg gnAnane kare ke gnAn rAgane kare evI vastu nathI. bhagavAn AtmA rAgathI bhinna paDIne jyAn gnAnamay thayo tyAn te karmachetanA ane karmaphaLachetanAnA pariNAm gnAnamAn (gneyapaNe) nimitta chhe.
potAnun je svaparaprakAshak gnAn pariNamyun te gnAn AtmAthI abhinna chhe ane parathI- rAgAdithI sadAy atyant bhinna chhe. tathA paryAyamAn je rAgAdi pariNAm thayA te pudgalathI abhinna chhe ane AtmAthI sadAy atyant bhinna chhe. ahA! jem karavatathI be kaTakA kare tem ahIn gnAn ane rAg vachche bhedagnAn karIne be kaTakA karavAnI vAt chhe. rAgAdi pariNAm gnAnamAn nimitta chhe eno artha shun? eno artha eTalo ke gnAn potAthI svaparaprakAshakapaNe pariName chhe emAn te rAgAdi bhAvo paragneyapaNe nimitta chhe. tyAn rAg chhe to ahIn gnAn pariNamyun chhe em nathI. AtmA gnAn karavAmAn svatantra chhe. rAg thayo mATe rAganun gnAn thayun em chhe nahi. rAganA nimitte thatun te prakAranun gnAn AtmAthI abhinnapaNAne lIdhe pudgalathI (rAgathI) sadAy atyant bhinna chhe.
juo A paramAtmAnI vANI! santonI vANI! santonI vANI e parameShThInI vANI chhe. AchArya paN parameShThI chhe ne! dhavalamAn ‘‘Namo loe trikAlavartI savva arihantANan’’ ityAdi- evo pATh chhe. trikALavartI panchaparameShThInA astitvano svIkAr karIne temane namaskAr karavAno je rAg thayo te pudgalanA pariNAm chhe em ahIn kahe chhe. ane te pudgalapariNAm gnAn karAvavAmAn nimittarUpe samartha chhe, paN chhe to e pudgalapariNAm, ane te pudgalathI abhinna chhe. tenun je gnAn thayun te gnAn AtmAthI abhinna chhe ane te rAganA pariNAmathI atyant bhinna chhe.
paradravyane namaskArano bhAv e rAg chhe, vikalpa chhe. svanA anubhavamAn lIn thavun, svamAn namavun e nishchay namaskAr chhe. svAshraye nirvikalpadashA pragaT karavI te bhAvanamaskAr chhe. panchaparameShThInI vandanAno je vikalpa thayo te karmachetanA chhe. panchaparameShThInI vandanAnA bhAvamAn je harakh AvI gayo te karmaphaLachetanA chhe. A karmachetanA ane karmaphaLachetanAnA pariNAm pudgalathI abhinna chhe. ane te prakAranA gnAnathI te pariNAm atyant bhinna chhe. ahA! gajab vAt chhe!
prabhu! tArI Ruddhi to dekh! rAganun gnAn karavA tun samartha chho paN rAg kare evI tArI shakti nathI, kemake rAganI tArAmAn nAsti chhe. A lImaDAnA ek pAndaDAmAn asankhya sharIr chhe ane ek sharIramAn ekek jIv chhe. em ThasAThas jIv bharyA chhe. darekanA kArmAN ane taijas sharIr bhinna chhe. AvA jIvonA astitvano gnAnI ja svIkAr karI shake. (agnAnIne eno svIkAr hoto nathI). ahA! Am asankhya jIvo bhIDamAn
PDF/HTML Page 1090 of 4199
single page version
bhInsAIne paDayA chhe! ek rAI jeTalI baTATAnI kaTakImAn nigodanA jIvonAn asankhya audArik sharIr chhe. ane pratyek sharIramAn anant ekendriy jIvo chhe. darekanA pariNAm bhinna chhe. koI jIvanA pariNAm koI anya jIvane sparshatA nathI. are prabhu! tArA gnAnanI gambhIratA to dekh! gnAn tene svIkAre chhe ane te vastu gnAnamAn nimitta paN chhe. paN tene svIkAratun gnAn pote potAthI thayun chhe, par nimittathI thayun chhe em nathI.
ahAhA...! kahe chhe ke rAg-dveSh sukh-dukhAdi avasthA pudgalanA pariNAm chhe. gajab vAt chhe ne! je bhAvathI tIrthankaragotra bandhAy e bhAv pudgalanI dashA chhe, kemake tenA nimitte pudgalakarma bandhAy chhe, tenAthI pudgalano sanyog thAy chhe. te bhAv AtmabhAv nathI tethI pudgalapariNAm chhe. gnAnIne tIrthankaragotrabandhanA kAraNarUp je shubharAg Avyo te rAg gnAnamAn nimitta thAy chhe. te shubharAg sambandhI tene je gnAn thayun te gnAn AtmAthI abhinna chhe ane pudgalathI-te shubharAgathI atyant bhinna chhe. aho! gnAnanI paryAyano anantanA astitvane (anantapaNe) jANe eTalo viShay chhe chhatAn parapadArtha ane rAg chhe to gnAn jANe chhe em nathI.
prashna– shAstramAn A badhI vAt chhe to gnAn thAy chhe ne?
uttara– nA; gnAn potAthI thAy chhe. shAstrathI thatun nathI. vaLI parane jANatAn je vikalpa thAy chhe te vikalpa gnAnathI bhinna chhe. mATe te vikalpathI gnAn thAy chhe em nathI.
Avo vItarAgano mArga chhe. keTalAk kahe chhe samanvay karo. paN vItarAg dharmano koI sAthe samanvay thaI shake em nathI. koInI sAthe virodh ke dveShanI A vAt nathI. paN koI sAthe samanvay thAy evo A mArga nathI. ahA! je vaDe tIrthankaragotra bandhAy evo je rAg tenI sAthe paN gnAnane ekatA nathI. lokone em lAge ke tIrthankaragotra bAndhyun ane te jIv tIrthankar thashe. parantu tIrthankar thashe e to potAnA kAraNe thashe. rAgano bhAv AvatAn tIrthankaragotra bandhAI jAy chhe. parantu pachhI svano Ashray letAn samasta rAg tUTashe tyAre kevaLagnAn thatAn tIrthankaragotrano uday Avashe. (emAn rAganun ane karmanun shun kartavya chhe?)
rAg mAro ane hun eno kartA evI kartAbuddhithI agnAnI jIv dukhIdukhI chhe. bhagavAn AtmA Anandano nAth AnandamUrti prabhu chhe. tene bhUlI rAg mAro chhe em mAnanAr agnAnI jIv chAragatimAn rakhaDatAn mahAdukhI chhe, kemake rAg dukh chhe. ahIn kahe chhe jyAn bhedagnAn thayun tyAn rAganA pariNAm-dukhanA pariNAm pudgal sAthe abhinna chhe; ane te rAgapariNAmanA nimitte te prakAranun je gnAn thayun te AtmAthI abhinna chhe ane rAgathI bhinna chhe. tathA je rAganA pariNAm thayA te pudgalathI abhinna chhe ane gnAnathI bhinna chhe. Avun bhedagnAn jyAnsudhI karashe nahi tyAnsudhI bhUlo paDelo bhagavAn chAr-gatimAn AthaDashe.
PDF/HTML Page 1091 of 4199
single page version
loko bichArA vepAradhandhAmAn raLavA kamAvAmAn garI gayA hoy temane A nakkI karavAnI kayAn phurasad chhe? paN dukhathI bachavun hoy to A samajyA vinA chhUTako nathI, bhAI! A khetI nathI karatA? khetImAn bAjarI, juvAr, kapAs vagere mol pAke tene joIne khUb harakhAI jAy, rAjI rAjI thaI jAy. gujarAtamAn kapAs DhagalAbandh pAke to kahe ke-kAchun sonun pAkayun chhe. are bhAI! khetIno mol chhe e tArI chIj nathI, e to paravastu chhe. te sambandhIno je vikalpa Avyo te tIvra rAg-dukharUp chhe. te rAganA-dukhanA pariNAm nishchayathI jIvathI bhinna chhe ane tenun gnAn thayun te AtmAthI abhinna chhe. A bhedagnAnanI vAt chhe, ane te ja dukh dUr karavAno upAy chhe.
shIt-uShNanI mAphak puNya-pApanA bhAvane ahIn pudgalamAn nAkhI dIdhA chhe. shIt-uShNa chhe e paramANunI avasthA chhe ane A rAgadveSh to jIvanI paryAy chhe. tene ahIn achetan kahIne pudgalapariNAm kahyA chhe. achetan chhe paN temAn sparsha, ras, gandh, varNa nathI. jaDakarmanI avasthAmAn sparsha, ras, gandh, varNa chhe ane A rAgAdi avasthAmAn sparsha, ras, gandh, varNa nathI. parantu rAgAdinI paryAyamAn gnAnano ansh nathI mATe tene achetan kahIne pudgalapariNAm kahyA chhe. aho! A samayasAr jagatanun ajoD, advitIy chakShu chhe! bharatakShetrano bhagavAn chhe! shIt- uShNanun potAmAn gnAn thAy chhe to e shIt-uShNa avasthAne gnAn karAvavAmAn samartha kahel chhe. samarthano artha ahIn nimitta thAy chhe. tem rAgadveShanI avasthA gnAn karAvavAmAn samartha chhe eTale nimitta chhe. gnAn to potAthI thAy chhe, nimitta chhe to gnAn thAy chhe em nathI.
moTAn makAn, bangalA hoy ane emAn makhamalanA gAlIchA ane lAkhonun pharnIchar hoy, paN emAn tAre shun bhAI! e to badhI bahAranI dhUL chhe ane te anantavAr sanyogamAn maLI chhe. enI mamatAbuddhi hoy to emAnthI nIkaLavun bahu bhAre paDashe bhAI! tAre AtmAnI chaitanyalakShmI joItI hoy to ahIn kahe chhe ke je bhAvathI tIrthankaragotra bandhAy te bhAv achetan pudgalapariNAm chhe em nakkI kar. gnAnasvabhAvano abhAv chhe mATe te bhAv pudgalapariNAm chhe. are bhAI! je bhAv achetan chhe te nishchayanun kAraN kem thAy? chetananI nirmaL paryAy thavAmAn achetan rAg kAraN thAy em kem bane? te bhAv gnAnamAn nimitta ho, paN enAthI nishchay mokShamArga pragaTe em kadIy bane nahi. achetan rAg kAraN ane chaitanyanI paryAy kArya em kadI hoy nahi.
draShTinI apekShAe to svAnubhavanI je nirvikalpa dashA e paN jIv nathI. e dashA to jIvano paryAyabhAv chhe. paryAyano bhAv chhe te trikALI shuddha dravyamAn nathI. samyagdarshanano viShay to trikALI shuddha dravya chhe. samyagdarshananI paryAy ke mokShamArganI paryAy te samyagdarshanano viShay nathI. mokShamArganI paryAy te mokShamArgano viShay nathI. anubhUtinI paryAy trikALI dhruv sAmAnyane viShay kare chhe. Avun vastusvarUp chhe.
PDF/HTML Page 1092 of 4199
single page version
prashna– vyavahAraratnatrayane paramparA kAraN kahyun chhe ne?
uttara– hA, vyavahAraratnatrayano shubharAg gnAnIne mokShanun paramparA kAraN vyavahArathI kahel chhe. eno artha ja e thayo ke vyavahAraratnatray mokShamArganun vAstavik kAraN nathI. rAgathI bhinna paDIne potAnA gnAyakasvarUpano jene anubhav thayo chhe evA samakitI dharmI jIvane shubhanA kALe ashubh TaLe chhe ane svAshraye tene shubh TaLIne shuddha dashA pragaT thashe e apekShAe gnAnInA vyavahAraratnatrayane mokShanun paramparA kAraN vyavahArathI kahel chhe.
yathArtha siddhAnt A ek ja chhe ke vyavahArathI nishchay na thAy, kemake vyavahArano shubharAg achetan chhe, pudgalanA pIraNAmarUp chhe. te bhagavAn chaitanyasvarUp AtmAnI nirmaL pariNatinun kAraN thAy em banI shake nahi. te gnAnamAn nimitta chhe ane gnAn tenun jANanAr chhe; evun gnAnanun svaparaprakAshak sahaj sAmarthya chhe. have kahe chhe-
‘jyAre gnAnane lIdhe AtmA te rAg-dveSh-sukh-dukhAdino ane tenA anubhavano paraspar visheSh jANato hoy tyAre, teo ek nathI paN bhinna chhe evA vivekane lIdhe, shIt- uShNanI mAphak, jemanA rUpe AtmA vaDe pariNamavun ashakay chhe evAn rAgadveShasukh-dukhAdirUpe agnAnAtmA vaDe jarAy nahi pariNamato thako, gnAnanun gnAnatva pragaT karato, pote gnAnamay thayo thako, ‘‘A hun (rAgane) jANun ja chhun, rAgI to pudgal chhe (arthAt rAg to pudgal kare chhe)’’ ityAdi vidhithI, gnAnathI viruddha evA samasta rAgAdi karmano akartA pratibhAse chhe.’
bhedagnAn thavAthI dharmI jIv rAgadveSh, sukhadukhanI kalpanA ane gnAn e be vachchenun paraspar antar jANe chhe. juo, sundar yuvAn strIne dekhI agnAnI rAg kare chhe ane temAn Anand mAne chhe. jyAre gnAnIne evA prasangamAn rAg thAy teno khed thAy chhe. kharekhar gnAnIne to e rAg gnAnamAn nimitta chhe. gnAnI to jANe chhe ke A rAg dukharUp chhe. indriyonA viShayothI nivRutta na hoy evA gnAnIne chAritranA doShathI rAg Ave chhe. pAnchamA guNasthAn sudhI raudradhyAn paN thAy chhe. parantu raudradhyAnanA pariNAm gnAn karAvavAmAn nimitta chhe.
AvI vAt lokone sAmbhaLavA maLI nathI eTale navI lAge chhe. paN A kAI navI nathI. anAdithI mArga chAlyo Ave chhe te ja A vAt chhe. are prabhu! tun chaitanyano nAth chho; tene tArI paryAyamAn padharAv ne! bhagavAn! emAn tArI shobhA chhe ane emAn tane Anand thashe. bhagavAnane tun antaramAn besAD. agnAnIne anAdithI paryAy upar draShTi chhe tethI tene shuddha chaitanyatattvano-trikALI dravyano mahimA Avato nathI. paN prabhu! tun shuddha chetanAsindhu gnAnano dariyo chhun. temAnthI to gnAnanI paryAy uchhaLe. nadImAn tarang UThe to pANInA tarang UThe, kAI retInA tarang UThe? tem
PDF/HTML Page 1093 of 4199
single page version
gnAnano dariyo prabhu AtmA chhe. temAn to gnAnanI paryAyanA kallolo UchhaLe; temAnthI rAganI paryAy na UchhaLe. Avun ja vastunun svarUp chhe.
sUkShma to chhe prabhu! paN shun thAy? mArga to A chhe. anant tIrthankaroe kahyo te mArga digambar santoe jagat samakSha jAher karyo chhe. santo bhagavAnanA ADatiyA thaIne A mAl tArA mATe lAvyA chhe. prabhu! tArI mahattA to tun dekh! jagatamAn anantA rajakaN ane anantA jIv chhe. pratyek rajakaN ane pratyek jIv pratyek samaye anant guN-paryAy sahit chhe. tenI sattAno svIkAr kare tevI gnAnanI ek samayanI paryAyanI adbhut tAkAt chhe.
jenI ek samayanI gnAnanI paryAyanun Avun achintya sAmarthya chhe, te AtmA to trikALI gnAnano pinD prabhu chhe. draShTi apekShAe to ek samayanI paryAye nathI tevo ekalo param- pAriNAmikabhAvarUp teno svabhAv chhe. audayik Adi je chAr bhAvo chhe temAn karmanA sadbhAvanI vA abhAvanI apekShA Ave chhe. pAnchamo pAriNAmik bhAv chhe te param nirapekSha chhe. temAn nimittanI apekShA nathI. AvA svabhAvanun bhAn thaIne jene bhedagnAn thayun te dharmIne, gnAn paryAyamAn sahaj svaparaprakAshak sAmarthya pragaTe chhe. tene tIrtharakShAno je anurAg thAy te rAg tenA gnAnamAn nimitta chhe. te rAg pudgal sAthe abhinna chhe ane te sambandhI je gnAn thayun te gnAn AtmAthI abhinna chhe. gnAnIne je anurAg thayo te jANelo prayojanavAn chhe bas.
gnAnIne dayA, dAn, vrat Adino rAg ho; e rAg Ave te kAI dharma nathI. e rAg to gnAnamAn jANavAlAyak chhe. e rAg gnAnathI bhinna chhe ane pudgalathI abhinna chhe. nishchayathI AtmAno gnAyakasvabhAv chhe. tenI anant shaktino shuddha ane pavitra chhe. pavitratApaNe pariNamavun te shakay chhe paN rAg ane vikAr ke je pudgalapariNAm chhe te-rUpe AtmA vaDe pariNamavun ashakay chhe.
munidashAmAn je panchamahAvratAdino rAg Ave chhe te dravyaling chhe. jem nagnadashA e jaDanI dashA chhe ane te dravyaling chhe tem panchamahAvratAdinA pariNAm paN dravyaling chhe. te AtmAnI paryAy nathI. te dravyalingapaNe AtmA vaDe pariNamavun ashakay chhe. gajab vAt chhe! bhAI! A samajavA mATe khUb dhIraj joIe. ane samajIne antarmukh thavAmAn anantaguNo puruShArtha joIe. aho! AchAryadeve kevI alaukik vAt karI chhe!
rAgathI bhinna paDIne svabhAvasanmukh thavun ane svabhAvane (rAgathI) adhik jANavo te samyaggnAn chhe. chaitanyasvabhAvathI vibhAvane adhik-bhinna jANavo te AtmAno mArga chhe. gAthA 17-18mAn Ave chhe ke A bALagopAL saune gnAnamAn potAno AtmA jaNAI rahyo chhe. gnAnanI paryAyano svaparaprakAshapaNAno svabhAv chhe. tethI gnAnanI paryAyamAn potAno dravyasvabhAv anubhavavAmAn-jANavAmAn Ave chhe. parantu agnAnInI draShTi
PDF/HTML Page 1094 of 4199
single page version
potAnA trikALI dravyasvabhAv upar jatI nathI. rAg ane vyavahAr upar enI draShTi rahelI chhe. tethI ‘A rAgane hun jANun chhun’ em bhrAntithI te jANe chhe.
ahIn to gnAnInI vAt chhe. dharmI-samakitInI draShTi dravyasvabhAv upar sthir thaI gaI chhe. tethI te gnAnasvabhAvarUpe pariName chhe. te rAganI pariNatithI bhinnapaNe pariName chhe. A sharIr to jaD mATI chhe, masANanAn hADakAn chhe. ane andar je shubharAg ane puNyanA pariNAm thAy te pudgalapariNAm chhe em gnAnI jANe chhe. koIne bese na bese te judI vAt chhe, parantu rAg te pudgalanA pariNAm chhe kemake te gnAn sAthe tanmay nathI, paN gnAnathI bhinna chhe.
te gnAnanI paryAyamAn potAnun dravya jaNAy chhe. parantu agnAnInI dravya upar draShTi nathI. agnAnInI draShTi anAdithI rAg ane paryAy upar paDI chhe. eTale men dayA pALI, men vrat karyAn, men bhakti karI, pUjA karI em jANato te potAne ekalo paraprakAshak mAne chhe. svaparaprakAshak gnAnane ekalun paraprakAshak mAne te mithyAtva chhe. rAgane mAnavo ane svabhAvane na mAnavo te ekAntamithyAtva chhe, mithyA bhrAnti chhe.
are prabhu! tun koN chho? ahAhA...! anantaguNothI avinAbhAvI gnAnasvarUp AtmA chho. gnAnathI avinAbhAvI anantaguNano pinD prabhu tun AtmA chho. AvA shuddha chaitanyamay AtmAnI jene draShTi thaI chhe te gnAnInun pariNaman gnAnamay chhe. tene je rAg thAy chhe tene gnAn jANe chhe em kahevun e vyavahAr chhe. kharekhar potAnun gnAn thayun tyAre te paryAyamAn svaparaprakAshakapaNAnun sAmarthya pragaT thayun to rAg gnAnamAn jaNAI jAy chhe. gnAn rAgane jANe chhe e upachAr kathan chhe. vAstavik to e chhe ke svaparaprakAshak paryAyane pote jANe chhe.
gnAn ane rAg ek samayamAn ek sAthe utpanna thAy chhe. tyAn hun rAgasvarUp chhun em agnAnI mAnI le chhe. mokShamArgaprakAshakamAn (chothA adhikAramAn) kahyun chhe ke-je samaye gnAn utpanna thAy chhe te samaye rAg utpanna thAy chhe. banneno ek kAL chhe. to agnAnIne em bhAse chhe ke rAg mArI chIj chhe. benA bhAv bhinna chhe evun tene bhAn nathI.
aho! kundakundAchAryadeve jagatane nyAl karI dIdhun chhe. teoshrI videhamAn sAkShAt sadehe padhAryA hatA. A vAt panchAstikAy, ShaTpAhuD ane darshanasAr-A traNe shAstromAn chhe. bhagavAn kundakundAchArya videhakShetramAn sImandharabhagavAnanA samosaraNamAn gayA hatA ane tyAnthI AvIne A samayasAr Adi shAstronI rachanA karI chhe. A vAt pramANabhUt ane param satya chhe.
PDF/HTML Page 1095 of 4199
single page version
ahIn kahe chhe-rAgathI bhinna paDIne jeNe bhedagnAn pragaT karyun chhe te gnAnI rAg- dveShasukhadukhAdi ane tenA anubhavano paraspar visheSh jANe chhe, paraspar bannenun antar jANe chhe. potAno svabhAv gnAn chhe ane rAgano svabhAv jaDapaNun chhe; pote AtmA trikAL sattArUp chhe ane rAg ek samayanun astitva chhe, pote nityAnandasvarUp prabhu chhe ane rAg dukharUp chhe-A pramANe gnAnI paraspar bannenun antar jANe chhe. ahAhA...! rAgathI bhinna bhagavAn AtmAne jyAn svalakShe anubhavyo tyAn gnAn rAgathI bhinna paDI gayun. Anun nAm bhedagnAn ane A samyagdarshan chhe.
AmAn vAdavivAd kare ane satyane asatya karIne sthApe ane asatyane satya karIne sthApe enA phaLamAn dukh thashe. dukhanA sanyogo bahu kaThaN paDashe bhAI! rAg ane bhagavAn AtmA ek nathI. jem aDadanI dAL ane uparanun photarun ek nathI em AtmA ane rAg ek nathI. bhagavAn AtmA ekalA Anandanun daL chhe ane rAg photarA samAn chhe. banne bhinna chhe. AtmAnI gnAnaparyAy ane te ja kALe utpanna thayelI je rAganI paryAy te bannenun paraspar antar jANato gnAnI parane potArUp jANato nathI ane potAne pararUp jANato nathI. rAgathI draShTi uThAvI lIdhI ane bhagavAn AtmA upar draShTi sthApI enun nAm vivek eTale bhedagnAn chhe, ane te vaDe dharma chhe kahyun chhe ne ke-
samayasAr kaLash 131mAn kahyun chhe ke-
अस्यैवाभावतो बद्धा बद्धा ये किल केचन।।
je koI Aj sudhI mukti pAmyA te bhedavignAnathI pAmyA chhe ane je koI bandhAyA chhe te bhedavignAnanA abhAvathI bandhAyA chhe. aho! bhedagnAnano mahimA aparampAr chhe!
kahe chhe ke-shIt-uShNanI mAphak AtmA vaDe rAgadveShasukhadukhAdirUpe pariNamavun ashakay chhe. shIt-uShNa avasthA chhe te paramANunI avasthA chhe. te paramANuthI abhinna chhe. te shIt-uShNa avasthA AtmA dvArA karAvI ashakay chhe. tem puNyapApanA shubhAshubhabhAvapaNe AtmAnun pariNamavun ashakay chhe, kemake puNyapAp Adi bhAvo achetan jaD chhe ane bhagavAn AtmA shuddha chaitanyamay gnAyakabhAvamAtra chhe. ahAhA...! AtmA je gnAyakabhAvarUp chaitanyasvarUp vastu chhe te rAgadveShanA achetanabhAvapaNe kem pariName?
AtmA sharIr, man, vANI, indriy ityAdi paranI kriyAno kartA thAy ane te paranun kArya kare e vAt to kayAny rahI gaI. ahIn to kahe chhe ke dayA, dAn, vrat, bhakti, pUjA ityAdi je vikalpa thAy te vikalpapaNe AtmA vaDe pariNamavun ashakay chhe. puNyapApanA je bhAv thAy chhe te jaD achetan chhe kemake temAn chaitanyano ansh nathI.
PDF/HTML Page 1096 of 4199
single page version
73mI gAthAmAn kahyun chhe ke rAganun svAmI pudgal chhe. tyAn kahyun chhe ke-‘‘pudgaladravya jenun svAmI chhe evun je krodhAdibhAvonun vishvarUpapaNun tenA svAmIpaNe pote sadAy nahi pariNamato hovAthI mamatArahit chhun.’’ Am rAgano svAmI AtmA nathI, pudgal chhe em pratham nirNay kar em tyAn kahyun chhe. ahIn kahe chhe-jem shIt-uShNapaNe AtmA vaDe pariNamavun ashakay chhe. ahAhA...! gajab vAt chhe! rAgapaNe pariNamavun te AtmAno svabhAv nathI. gnAn ane AnandasvarUpe pariNamavun te AtmAno svabhAv chhe.
puruShArthasiddhaupAy shAstramAn bhagavAn amRutachandrAchArya dev pokArIne kahe chhe ke-je bhAve tIrthankaragotra bandhAy te bhAv aparAdh chhe. rAgabhAv thAy te AtmAnI hinsA chhe. juo, pAnch pAnDavo dhyAnastha hatA. tyAn upasarga thatAn nAnA be bhAIo sahadev ane nikulane traN moTAbhAI (munivaro) pratye lakSha gayun ke-are! munivarone Avo upasarga! sAdharmI ane sahodar pratye ATalo rAgano ja vikalpa Avyo te shubh vikalpathI sarvArthasiddhi devalokanun AyuShya bandhAI gayun ane kevaLagnAn dUr thaI gayun. traN pAnDavo to dhyAnamAn lIn thaI gayA to kevaLagnAn pragaT karIne mokShapad pAmyA je vikalpathI svarganA bhavano bandh thayo ane kevaLagnAn na thayun te vikalpathI lAbh thAy em kem banI shake? anant tIrthankaro, anant kevaLIo ane anant bhAvalingI santoe prakAshelo Avo A vItarAg mArga chhe.
mangalan kundakundAryo, jain dharmostu mangalan.
juo, pratham shrI mahAvIrasvAmI ane bIjA gaNadharadev shrI gautamasvAmI pachhI tarat ja trIjA sthAne bhagavAn kundakundAchAryadevanun nAm Ave chhe. jemaNe jainashAsanane jIvit rAkhyun chhe evA e mahAsamartha AchAryanI A vANI chhe. teo kahe chhe ke jemanArUpe AtmA vaDe pariNamavun ashakay chhe evAn rAgadveShasukhadukhAdirUpe agnAnAtmA vaDe jarAy nahi pariNamato thako gnAnanun gnAnatva pragaT karato pote gnAnamay thayo thako A hun rAgane jANun ja chhun, rAgI to pudgal chhe, rAg to pudgal kare chhe ityAdi vidhithI, gnAnathI viruddha evA samasta rAgAdi karmano akartA pratibhAse chhe.
92mI gAthAmAn gnAnanun agnAnatva pragaT karato-em kahyun hatun ane ahIn gnAnanun gnAnatva pragaT karato pote gnAnamay thaIne, rAgano akartA pratibhAse chhe em kahyun chhe. agnAn shabdathI ahIn rAg samajavun. rAgamAn gnAn nathI tethI tene agnAn kahyun chhe. agnAn eTale mithyAtva em nahi paN agnAn eTale rAg em artha samajavo. rAgAdi agnAnapaNe pariNamavun te agnAnAtmA chhe ane rAgapaNe na pariNamatAn gnAnarUpe pariNamavun te gnAnAtmA chhe. aho! bhagavAnano virah bhUlAve evI A vANI chhe.
PDF/HTML Page 1097 of 4199
single page version
kahe chhe-dharmIjIv kinchitmAtra rAgapaNe pariNamato nathI. rAgamAn gnAnano ansh nathI. rAg to agnAn chhe. ane bhagavAn AtmA gnAnanI mUrti chaitanyanA prakAshanA nUranun pUr chhe. te gnAnapaNe pariName evo teno svabhAv ane sAmarthya chhe. dharmI jIvane dravya-sanmukhanun pariNaman thaI gayun chhe eTale tene rAgasanmukhanun pariNaman chhe nahi. je rAg Ave chhe teno dharmI jIv gnAtAdraShTA rahe chhe. gnAnIne kharekhar gnAtAdraShTAnun ja pariNaman chhe. A samyagdarshan ane bhedagnAnanI vAt chhe. ane chAritra! chAritra to koI alaukik chIj chhe bhAI! ahAhA...! samyagdarshan sahit antaramAn AnandanI ramaNatA enun nAm chAritra chhe. evA chAritravant bhAvalingI munivaronAn darshan paN A kALamAn mahAdurlabh thaI paDayAn chhe.
ek vAr jangalamAn gayA hatA tyAn em thaI Avyun ke ahA! koI bhAvalingI munivar utarI Ave to! aho! e dhanyadashAnAn sAkShAt darshan thAy to! ahAhA...! munipad to parameshvar pad chhe. niyamasAramAn TIkAkAr munirAj padmaprabhamaladhAridev ek kaLashamAn (kaLash 2pa3mAn) em kahe chhe ke munimAn ane kevaLImAn kinchit pher mAne te jaD chhe. ahAhA...! Avun munipad te parameShThIpad chhe. padmaprabhamaladhAridev ahInthI vaimAnik devalokamAn gayA chhe ane tyAnthI manuShyapaNAmAn AvI kevaLagnAn pAmIne siddhapad pAmashe. Avun alaukik chhe munipad!
ahIn kahe chhe-dharmIne dravyasvabhAvasanmukhanun pariNaman thaI gayun chhe eTale enun gnAtAdraShTApaNe ja pariNaman chhe. chhelle parishiShTamAn 47 shaktionun varNan chhe. temAn ashuddhapariNamananI vAt ja lIdhI nathI. bhagavAn AtmA kramarUp shuddhapaNe pariName chhe. tyAn kram (paryAy) shuddha ane akram (guN) shuddha-em kahyun chhe. dravyanI shakti shuddha chhe trikALI shuddha shaktivAn dravyanI sanmukh thatAn shaktinI pratIti AvI jAy chhe ane tenI paryAyamAn shuddhatAno kram chAlu thaI jAy chhe. pachhI paryAyanA kramamAn ashuddhatA Ave ja nahi. dravyanI shaktinun varNan chhe eTale draShTipradhAn kathanamAn kram nirmaL chhe em kahyun chhe. pravachanasAramAn gnAnapradhAn kathan chhe. tyAn kahyun chhe ke munirAjane jeTalo rAg chhe te pariNamananA te kartA chhe. pariNaman chhe e apekShAe tyAn kartA kahel chhe. bhAI! jyAn je apekShAe kathan hoy te apekShAe yathArtha samajavun joIe.
draShTi ane draShTino viShay pavitra chhe to kahe chhe ke gnAnI kinchitmAtra rAgapaNe pariNamatA nathI; rAganA svAmIpaNe pariNamatA nathI, rAgathI bhinnapaNe gnAtAdraShTArUpe pariName chhe. bhagavAn AtmA gnAtAdraShTA chhe ane te gnAnapaNe pariName te gnAnanun gnAnatva chhe. agnAnI rAgapaNe pariName chhe te gnAnanun agnAnatva pragaT kare chhe. AtmA gnAn ane AnandapaNe pariName te gnAnanun gnAnatva chhe.
ahIn kahe chhe-gnAnanun gnAnatva pragaT karato, pote gnAnamay thayo thako, A hun
PDF/HTML Page 1098 of 4199
single page version
rAgane jANun ja chhun ityAdi vidhithI rAgano akartA pratibhAse chhe. ‘pote gnAnamay thayo thako’- eTale rAg chhe to rAganun gnAn thayun chhe em nathI. svayam abhed gnAnapaNe pariNamato A hun rAgane jANun ja chhun em dharmI mAne chhe. rAgathI lAbh (dharma) thAy athavA rAg mArun kartavya chhe em dharmI jIv mAnato nathI. vyavahArathI nishchay thAy e to nimittanun gnAn karAvavA mATe vAt karI chhe. bAkI rAgathI vItarAgatA thAy em kadI hoy shake nahi. gnAnI to mAne chhe ke hun rAgane jANun ja chhun. (karun chhun em nahi).
prashna- rAgane jANun paN chhun ane rAgane karun paN chhun em anekAnta karo to?
uttar- bhAI! e anekAnta nathI; hun rAgane ekAnte jANun chhun ane rAgapaNe pariNamato nathI enun nAm samyak anekAnta chhe.
rAgI to pudgal chhe. vyavahAraratnatrayano rAg pudgal chhe. rAgI to pudgal chhe eTale ke jIv svarUpathI rAgI nathI kemake jIv to chaitanyasvarUp chhe. rAgI to pudgal chhe arthAt rAgano kartA pudgal chhe ityAdi vidhithI gnAnathI viruddha samasta rAgAdi karmano gnAnI akartA pratibhAse chhe. juo, A bhedagnAnanI vidhi! dharmI rAganun gnAn kare chhe te gnAnanun gnAnatva pragaT kare chhe. rAg pragaT karavo te AtmAno svabhAv nathI. A pramANe gnAnI rAgano akartA pratibhAsit thAy chhe.
‘jyAre AtmA rAgadveShasukhadukhAdi avasthAne gnAnathI bhinna jANe arthAt ‘jem shIt- uShNapaNun pudgalanI avasthA chhe tem rAgadveShAdi paN pudgalanI avasthA chhe’ evun bhedagnAn thAy, tyAre potAne gnAtA jANe ane rAgAdirUp pudgalane jANe. em thatAn, rAgAdino kartA AtmA thato nathI, gnAtA ja rahe chhe.’
aho! shun alaukik vAto chhe! bhAI! bahu dhIrajathI A sAmbhaLavun joIe. kahe chhe- gnAnI rAgadveSh ane sukhadukhI avasthAne gnAnathI bhinna jANe chhe. potAnI paryAyamAn je puNyapApanA bhAv ane sukhadukhanI kalpanA Adi vikArI bhAv thAy chhe te pudgalanI avasthA chhe ane dharmI tene gnAnathI bhinna jANe chhe. paramAn sukh chhe evo vikalpa, paramAn dukh chhe evo vikalpa ane puNyapApanA vikalpa-te badhAne ahIn pudgalanI avasthA kahevAmAn AvI chhe. have AvI vAt koIne na bese to shun thAy?
are bhAI! vyavahArathI nishchay thAy em chhe ja nahi. vyavahAr chhe kharo; jyAn sudhI pUrNa vItarAg thaI kevaLagnAn na pAme tyAn sudhI potAnA chAritramAn adhUrAsh chhe. svanA AshrayamAn kachAsh chhe eTale rAg Ave chhe, dev-guru-shAstranI bhaktino bhAv Ave chhe paN te badhI potAnI chIj nathI em vAt chhe. je bhAvathI tIrthankaragotra bandhAy te
PDF/HTML Page 1099 of 4199
single page version
bhAv pudgalanI avasthA chhe em ahIn kahe chhe; kemake shubharAgathI pudgalakarma bandhAy chhe ane tenA phaLamAn pudgalanA sanyogo maLe chhe.
vAt to A chhe paN lokone maLI na hatI eTale navI lAge chhe; paN A vAt navI nathI. bhAI! A to anAdinI chIj chhe ane anant tIrthankaroe kahelI chhe. vibhAvathI vimukh thaI svabhAvasanmukh thatAn rAgathI AtmA bhinna chhe evun bhedagnAn thAy chhe. tyAre te potAne gnAtA jANe chhe. bhedagnAn ane samyagdarshan thayA pachhI dharmIne rAg Ave chhe, sukhadukhanI kalpanA thAy chhe, vyavahAr hoy chhe paN te teno jANanAr gnAtAdraShTA kahe chhe.
AtmA sadA vItarAgasvabhAvI chhe ane vItarAgatA pragaT karavI te mokShamArga chhe. rAg ke je pudgalanI avasthA chhe te vItarAgatAnun kAraN kem thAy? are! jene vyavahAranI yathArtha samajaN nathI tene nishchayanI prApti kem thaI shake? nishchay chhe tene vyavahAr hoy chhe. gnAnIne dayA, dAn, vrat, bhakti, pUjA Adi vyavahAr hoy chhe paN e teno gnAtA-jANanAro chhe. vyavahAr mAro chhe em gnAnI mAnatA nathI. bhedagnAn thAy tyAre jIv potAne gnAtA jANe chhe ane rAgadveShane pudgal jANe chhe. rAg potAnI chIj nathI paN potAthI bhinna chhe em te jANe chhe.
ahAhA...! vastu chaitanyasvabhAv gnAyakabhAv ekalA AnandathI bharelo chhe. AtmA nityAnand, sahajAnand, paramAnandasvarUp prabhu chhe. tenun rAgathI bhinna paDIne jeNe bhedagnAn karyun te samyagdraShTi dharmAtmA rAg ane sukhadukhanI kalpanAne gnAtApaNe jANe chhe, tene potAnI chIj ane potAnun kartavya mAnatA nathI.
92mI gAthAmAn agnAnInI vAt karI chhe. agnAnI gnAnanun agnAnatva pragaT kare chhe. ahIn gAthA 93mAn gnAnInI vAt chhe. dharmI jIv gnAnanun gnAnatva pragaT kare chhe. dharmI rAgano kartA nathI paN gnAtAdraShTA chhe. samakitI chakravartI rAjA hoy, laDAImAn paN jAy, tene laDAIno vikalpa Ave paN te vikalpano te gnAtA ja rahe chhe, kartA thato nathI. AvI vAt chhe. lyo, 93 pUrI thaI.
PDF/HTML Page 1100 of 4199
single page version
कथमज्ञानात्कर्म प्रभवतीति चेत्–
कत्ता तस्सुवओगस्सं होदि सो अत्तभावस्स।। ९४ ।।
कर्ता तस्योपयोगस्य भवति स आत्मभावस्य।। ९४ ।।
have pUchhe chhe ke agnAnathI karma kaI rIte utpanna thAy chhe? teno uttar kahe chhe-
tyAn jIv e upayogarUp jIvabhAvano kartA bane. 94.
gAthArtha– [त्रिविधः] traN prakArano [एषः] A [उपयोगः] upayog [अहम् क्रोधः] ‘hun krodh chhun’ evo [आत्मविकल्पं] potAno vikalpa [करोति] kare chhe; tethI [सः] AtmA [तस्य उपयोगस्य] te upayogarUp [आत्मभावस्य] potAnA bhAvano [कर्ता] kartA [भवति] thAy chhe.
TIkA– kharekhar A sAmAnyapaNe agnAnarUp evun je mithyAdarshan-agnAn-aviratirUp traN prakAranun savikAr chaitanyapariNAm te, paranA ane potAnA avisheSh darshanathI, avisheSh gnAnathI ane avisheSh ratithI samasta bhedane chhupAvIne, bhAvya-bhAvakabhAvane pAmelAn evAn chetan ane achetananun sAmAnya adhikaraNathI (-jANe ke temano ek AdhAr hoy e rIte) anubhavan karavAthI, ‘hun krodh chhun’ evo potAno vikalpa utpanna kare chhe; tethI ‘hun krodh chhun’ evI bhrAntine lIdhe je savikAr (vikArasahit) chhe evA chaitanyapariNAme pariNamato thako A AtmA te savikAr chaitanyapariNAmarUp potAnA bhAvano kartA thAy chhe. evI ja rIte ‘krodh’ pad palaTAvIne mAn, mAyA, lobh, moh, rAg, dveSh, karma, nokarma, man, vachan, kAy, shrotra, chakShu, dhrAN, rasan ane sparshananAn soL sUtro vyAkhyAnarUp karavAn; ane A upadeshathI bIjAn paN vichAravAn.
bhAvArtha– agnAnarUp eTale ke mithyAdarshan-agnAn-aviratirUp traN prakAranun je savikAr chaitanyapariNAm te potAno ane parano bhed nahi jANIne ‘hun krodh chhun, hun mAn chhun’ ityAdi mAne chhe; tethI agnAnI jIv te agnAnarUp savikAr chaitanyapariNAmano kartA thAy chhe ane te agnAnarUp bhAv tenun karma thAy chhe.