Pravachan Ratnakar-Gujarati (English transliteration). Gatha: 95-96.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 56 of 210

 

PDF/HTML Page 1101 of 4199
single page version

samayasAr gAthA 94 mathALun

have pUchhe chhe ke agnAnathI karma kaI rIte utpanna thAy chhe? teno uttar kahe chhe-

* gAthA 94 TIkA uparanun pravachan *

‘khare khar A sAmAnyapaNe agnAnarUp evun je mithyAdarshan-agnAn-aviratirUp traN prakAranun savikAr chaitanyapariNAm te, paranA ane potAnA avisheSh darshanathI, avisheSh gnAnathI ane avisheSh ratithI samasta bhedane chhupAvIne, bhAvyabhAvakabhAvane pAmelAn evAn chetan ane achetananun sAmAnya adhikaraNathI (jANe ke temano ek AdhAr hoy e rIte) anubhavan karavAthI, ‘‘hun krodh chhun’’ evo potAno vikalpa utpanna kare chhe.’

juo, mithyAdarshan, agnAn ane avirati-em traN prakAranun sAmAnyapaNe agnAnarUp evun savikAr chaitanyapariNAm chhe. gAthA 93mAn rAgAdi bhAvane pudgalanA pariNAm kahyA chhe ane ahIn tene ja savikAr chaitanyapariNAm kahyA chhe.

parane potAnA mAnavArUp, svarUpanA agnAnarUp ane rAgadveShanI pravRuttirUp evA mithyAdarshan-agnAn-aviratirUp traN prakAranA savikAr chaitanyapariNAm chhe. e chaitanya savikAr pariNAm parane ane potAne avisheSh darshanathI ek mAne chhe. agnAnathI karma eTale vikArI pariNAm utpanna thAy chhe. te pariNAm sva ane parane avisheSh eTale sAmAnya-ek mAne chhe. be vachche visheSh mAnato nathI. vikArI pariNAm ane mArI chIj bhinna chhe evun agnAnI mAnato nathI. vikAr pariNAm ane hun-be bhinna chhIe em visheSh na mAnatAn be ek chhIe evun avisheShapaNe eTale sAmAnya mAne chhe.

rAg ane sukhadukhanI kalpanA ane nij AtmA-banne ek chhe em savikAr chaitanyapariNAm mAne chhe be vachche bhed-visheSh chhe. evun agnAn vaDe jIv mAnato nathI. vaLI avisheSh gnAn eTale bannenun ekapaNAnun gnAn kare chhe rAg ane hun ek chhIe em bannene ek jANe chhe. jIvanA savikAr pariNAm Avun bannenun ekapaNun mAne chhe, bannenun ekapaNun jANe chhe, bannenun ekapaNun Achare chhe. jaDakarmane kAraNe Avun bannenun ekapaNun jANe chhe, vA mAne chhe ke Achare chhe em nathI. sva-paranA agnAnane lIdhe savikAr chaitanyapariNAm Avun mAne chhe. AvI vAt chhe.

loko bhagavAn samakSha kahe chhe ne ke-he bhagavAn! dayA karo. are bhAI! tun pote ja bhagavAn chho. mATe tArA upar tun dayA kar. rAg ane vikArane potAnA mAne chhe e mAnyatA chhoDI prabhu! tun tArI dayA kar. rAg ane AtmA be ek chhe e mAnyatA tArI hinsA chhe. mATe rAg ane AtmA ek chhe e mAnyatA chhoDI svabhAvamAn lIn thA. te tArI svadayA chhe. bhAI! tun paranI hinsA karI shakato nathI ane paranI dayA pALI shakato nathI. AvI ja vastusthiti chhe.


PDF/HTML Page 1102 of 4199
single page version

puNyapApanA bhAv, dayA, dAn Adi bhAv, ke sukhadukhanA bhAv ane potAno trikALI chaitanyasvabhAvamay AtmA-e bene agnAnapaNe jIv ek mAne chhe. kaThaN paDe chhe. paN bhAI! sarvagna vItarAgadeve pokArIne kahelo mArga to Avo ja chhe. pravachanasAramAn chhelle raramA kaLashamAn kahyun chhe ke-‘‘A rIte (paramAgamamAn) amandapaNe (jorathI, baLavAnapaNe, moTA avAje) je thoDunghaNun tattva kahevAmAn Avyun te badhun chaitanyane viShe kharekhar agnimAn homAyelI vastu samAn (svAhA) thaI gayun.’’ keTalun kahIe, prabhu! svaparanA agnAnane kAraN mithyAdarshan-agnAn- aviratirUp je savikAr chaitanyapariNAm chhe te svaparane ek mAne chhe. darshanamohano uday chhe te Avun manAve chhe em nathI. are! agnAnIo to jyAn hoy tyAn badhe karmathI thAy em lagAve chhe, paN em nathI. karma to bichArAn jaD chhe. pUjAnI jayamAlAmAn Ave chhe ne ke-

‘‘karma bichAre kaun, bhUl merI adhikAI;
agni sahai ghanaghAt, lohakI sangati pAI.’’

chaitanyanA vikArI pariNAm, agnAnathI em mAne chhe ke vikArI bhAv ane trikALI AtmA be ek chhe. ahAhA...! dayA, dAn, vratAdi bhAv ane shuddha nirmaL AtmA be ek chhe em agnAnathI mAne chhe. gnAnI to banneno visheSh eTale bhed jANe chhe. gnAnIne rAg to Ave chhe. pAnchamA guNasthAn paryant raudradhyAn hoy chhe, kShAyik samakitI muni hoy tene chhaThThA guNasthAne ArttadhyAn hoy chhe. chhaThThA guNasthAne traN shubh leshyA hoy chhe. e leshyA paN rAg chhe. chhatAn te rAg ane AtmA be bhinna chhe em gnAnI mAne chhe.

parantu agnAnI agnAnane kAraN rAg ane vyavahAraratnatrayano je vikalpa ane temAn khushIpaNAno je bhoktAbhAv te hun chhun, te bhAv mArA chhe em bene ekapaNe mAne chhe, benun ekapaNun jANe chhe ane rAgamAn ekapaNe lInatA kare chhe. shuddha chaitanyasvarUp bhagavAn AtmAnI lInatA chhoDI agnAnI rAgamAn lInatA kare chhe. A rIte samasta bhedane chhupAvIne bene ekapaNe mAne chhe. vikArI pariNAm ane avikArI shuddha chaitanyaghanasvarUp AtmA-e beno samasta bhed chhupAvI daI, DhAnkI daI agnAnI bene ekapaNe mAne chhe. ahAhA...! vyavahAraratnatrayano rAg ane hun ek chhIe em mAne te samasta bhedane chhupAvI de chhe, DhAnkI de chhe ane benA (mithyA) abhedane-ekapaNAne pragaT kare chhe. Akarun lAge paN mArga to A chhe bhAI! pratham ja shraddhAmAn A nakkI karavun paDashe. gnAnamAn Avo nirNay to kare; pachhI svabhAvasanmukhatAnA prayoganI vAt. pratham yathArtha nirNay kare nahi te prayog kevI rIte kare?

A pramANe bhAvyabhAvakabhAvane pAmelAn evAn chetan ane achetananun sAmAnya adhikaraNathI anubhavan karavAthI ‘hun krodh chhun’ evo potAno vikalpa utpanna kare chhe.


PDF/HTML Page 1103 of 4199
single page version

hun bhogavanAr bhAvak ane bhogavavA yogya vikAr te mArun bhAvya athavA vikArI bhAv bhAvak ane hun bhogavavA yogya bhAvya em bhAvyabhAvakapaNAne pAmelAn evAn chetan ane achetananun- benun jANe sAmAnya adhikaraN-AdhAr hoy tem agnAnathI mAne chhe. bhagavAn AtmA gnAyak prabhu shuddha chaitanyamay chhe ane rAgamAn chaitanyano abhAv hovAthI te achetan chhe. A chetan achetan banneno agnAnI ek AdhAr mAne chhe. vikArano utpanna karanAr paN hun ane gnAnamAn jANavun thAy teno utpanna karanAr paN hun-em agnAnI bannenun sAmAnya adhikaraN mAne chhe. bahu sUkShma vAt bhAI! jainadarshan khUb jhINun chhe. bhAI! samyagdarshan koI alaukik vastu chhe! lokoe jevun kalpyun chhe evun sAdhAraN enun svarUp nathI. dev-guru-shAstranI bhedarUp shraddhA karo to samakit thaI gayun em mAne te agnAnI chhe. evI shraddhA to prabhu! anantavAr karI chhe. ahIn kahe chhe evA rAganA-vikAranA pariNAm ane AtmAnA gnAnano AdhAr sAmAnya-ek chhe em agnAnI mAne chhe. gnAtAdraShTAno chaitanyabhAv ane rAganA pariNAm benun ek adhikaraN chhe em anubhavan karavAthI ‘hun krodh chhun’ em potAno vikalpa utpanna kare chhe. potAnA gnAtAdraShTA svabhAvano anAdar karI rAg mArI chIj chhe, puNya-pApanA bhAv mArI chIj chhe evun mAne tene potAnA svabhAv pratye aNagamo chhe, dveSh chhe, krodh chhe. hun rAgathI bhinna gnAtAsvarUpe chhun evun gnAn na karatAn agnAnathI je rAgAdi utpanna thayAn te rAgAdi ane AtmA beno ek AdhAr chhe em mAnI hun rAg chhun, hun dveSh chhun, hun puNya chhun, hun pAp chhun evo potAno vikalpa utpanna kare chhe. A dayA, dAn, vratAdinA vikalpano hun kartA chhun em mAnI agnAnI potAno vikalpa nAm vRutti utpanna kare chhe. keTalI vAt karI, dekho! mithyAdarshanAdi savikAr chaitanyapariNAm chhe ek vAt. ane te savikAr chaitanyapariNAm em mAne chhe ke rAg ane AtmA-hun ek chhIe te darshan (avisheSh), rAg ane AtmA-hun ek chhIe em jANapaNun te gnAn (avisheSh) ane rAgamAn tanmayapaNe lInatA kare te vRutti (avisheSh). A pramANe rAg ane AtmAne ek mAne chhe, ek jANe chhe ane ek anubhave chhe. aho! shrI amRutachandrasvAmIe rachelI A TIkA khUb gambhIr chhe. ghaNA gambhIr nyAyo prakAshyA chhe. TUnkA shabdomAn keTalun bharI dIdhun chhe! jANe gAgaramAn sAgar! kahe chhe-prabhu! tun gnAyakasvarUp chaitanyamAtra vastu chho. ane puNyapAp, dayA, dAn ane vyavahAraratnatrayanA je vikalpa UThe te pudgalanI avasthA chhe, kemake te achetan chhe. agnAnapaNe jIv tene kare chhe mATe tene ahIn savikAr chaitanyapariNAm kahyA chhe. te savikAr chaitanyapariNAm agnAnapaNe rAg ane AtmAne ekapaNe mAne chhe. be vachche bhed nathI


PDF/HTML Page 1104 of 4199
single page version

em avisheSh darshanathI bannene ek mAne chhe. 92mI gAthAmAn agnAnInI vAt karI hatI. tyAn kartAkarmanI vAt hatI. ahIn A gAthAmAn bhAvyabhAvakabhAv kahIne bhoktApaNAnI vAt karI chhe. agnAnI rAg ane AtmAne ekapaNe anubhave chhe. rAgano vikalpa ane AtmA beno ek AdhAr mAnI beno ekapaNe agnAnI anubhav kare chhe. eTale ke vikArI pariNAmanun agnAnI vedan kare chhe. agnAnI vikArI pariNAmano bhoktA thAy chhe. bhagavAn AtmA je gnAtAdraShTA chhe teno agnAnI bhoktA thato nathI. jyAre gnAnI potAnA gnAnano bhoktA thAy chhe. bhAI! potAno Agrah chhoDI khUb shAnti ane dhIrajathI bhagavAne jem kahyun chhe tem samajavun joIe. agnAnI hun gnAtAdraShTA chhun em anubhavavAne badale rAg ane AtmAno ek AdhAr mAnI hun rAg chhun, hun krodh chhun ityAdirUp potAne anubhave chhe. chaitanyasvabhAvathI viruddha bhAvanA anubhavane krodh kahevAmAn Ave chhe. agnAnI ‘hun krodh chhun em potAno vikalpa utpanna kare chhe. ‘tethI hun krodh chhun evI bhrAntine lIdhe je savikAr (vikAr sahit) chhe evA chaitanyapariNAme pariNamato thako A AtmA te savikAr chaitanyapariNAmarUp potAnA bhAvano kartA thAy chhe.’ juo, hun krodh chhun em mAne te bhrAnti chhe. vyavahAranA rAgano potAne kartA ane bhoktA mAne te mithyAdraShTi chhe. potAnA Anandanun vedan jene nathI te ekalun rAganun vedan kare chhe. tene AtmA prati krodh chhe. bhAI! jineshvar paramAtmAno mArga samajavA mATe ghaNI tatparatA joIe. kahe chhe-‘hun krodh chhun’ evI bhrAntine lIdhe savikAr chaitanyapariNAme agnAnI pariName chhe. ane te AtmA savikAr chaitanyapariNAmarUp potAnA bhAvano kartA thAy chhe. jaD karmanI sAthe kAI sambandh nathI. agnAnapaNe potAnA savikArI pariNAmano agnAnI potAthI kartA thAy chhe. je vikArI bhAv thAy te mArA chhe, mArun kartavya chhe em agnAnI mAne chhe tethI teno te kartA thAy chhe. sharIr to kayAny bahAr rahI gayun. e to rajakaN dhUL chhe. enun astitva mArAmAn nathI. jaDakarma paN mArI chIj nathI. ahIn to kahe chhe ke vyavahAraratnatrayano je vikalpa Ave tenun astitva paN mArI trikALI shuddha chaitanyamay vastumAn nathI. Avun bhedagnAn jene nathI evo agnAnI jIv savikAr chaitanyapariNAmano kartA thAy chhe. vikAranA pariNAm te chaitanyanA pariNAm chhe. bhedagnAn karavAnA prayojanathI tene pudgalanA kahyA chhe. parantu agnAnapaNe te bhAv potAnI paryAyamAn thAy chhe. rAgadveShanA bhAv kAI jaDamAn thatA nathI; prayojanavash tene jaDanA kahelA chhe.

have kahe chhe-‘evI ja rIte ‘krodh’ pad palaTAvIne mAn, mAyA, lobh, moh, rAg, dveSh, karma, nokarma, man, vachan, kAy, shrotra, chakShu, ghrAN, rasanA ane sparshananAn soL sUtro vyAkhyAnarUp karavAn; ane A upadeshathI bIjAn paN vichAravAn.


PDF/HTML Page 1105 of 4199
single page version

krodhanI mAphak agnAnI hun mAn chhun, hun mAyA chhun, hun lobh chhun ityAdi bhrAntine lIdhe potAnA savikAr pariNAmano kartA thAy chhe. ahA! be bhinna vastunI bhinnatA nahi jANavAthI bene ek mAnI vikArI pariNAm ane sharIr, man, vANI, indriyo vagere hun chhun em mAnI agnAnI jIv kartA thAy chhe. bhrAntine laIne agnAnI parane potAnA mAne chhe. sharIr, man, vANI, indriyo ityAdi hun chhun em jANavun ane mAnavun te agnAn chhe. sharIr sArun hoy to dharma thAy, sharIramAn rog thatAn mane rog thayo, sharIr puShTa rahetAn hun puShTa chhun ityAdi anek prakAre sharIr ane AtmAne ek jANavA, mAnavA ane emAn lIn thavun te sansArabhAv chhe. agnAnI agnAnapaNe teno kartA thAy chhe. mAro kanTh bahu madhur chhe ane hun saras bolI shakun chhun, A bole chhe te hun jIv chhun-em vANIne ane AtmAne ek mAnI temAn lIn thavun te sansAr chhe. man ane sparshAdi indriyo gnAnamAn nimitta chhe tyAn agnAnI mAne chhe ke man ane indriyo te hun chhun. te vaDe mane gnAn thAy chhe, man vaDe hun vichArun chhun, sparsha vaDe hun shIt- uShNa Adi sparshane jANun chhun, jIbh vaDe hun mITho, khATo ityAdi rasane jANun chhun, nAk vaDe hun sUnghu chhun, Ankh vaDe hun varNa-rangane jANun chhun ane kAn vaDe sAmbhaLun chhun. A man ane indriyo na hoy to hun kem karIne jANun? A pramANe man ane indriyone ane AtmAne ek mAnI temAn lInatA kare te sansAr chhe. agnAnI te sansArabhAvano kartA thAy chhe. A pramANe je chIj AtmAthI bhinna chhe tene vichArI bhedagnAn karavun. rAg ane vikalpa paN paravastu chhe. paravastuthI svavastune eTale AtmAne lAbh thAy em banI shake nahi. AtmA potAnA jANagasvabhAvathI jANavAmAn Ave chhe-mATe te pratyakSha gnAtA chhe. pravachanasAr gAthA 172mAn alingagrahaNanA vIs bol chhe. temAn chhaThThA bolamAn kahyun chhe ke-‘‘ling dvArA nahi paN svabhAv vaDe jene grahaN thAy chhe te alingagrahaN chhe; A rIte AtmA pratyakSha gnAtA chhe evA arthanI prApti thAy chhe.’ AtmA indriy pratyakSha nathI. indriyo vaDe jaNAy evI chIj AtmA nathI. ane indriyo vaDe AtmA jANe chhe em paN nathI. A bahAranAn dhan, sampatti, strI, putra, parivAr, dAs, dAsI ityAdi je nokarma te mArAn chhe em ekatvabuddhie jANavAn-mAnavAn ane temAn ekatvabuddhie lIn thavun e badhun agnAn chhe. strI ardhAnganA chhe ane putra chhe te hun chhun em mAne paN e to dhULey tArun nathI. mAtra agnAnabhAv-sansArabhAv chhe ane agnAnI te sansArabhAvanosavikAr chaitanyapariNAmano kartA thAy chhe.

jaD karmane hun bAndhun, jaD karmano uday Ave to rAgAdi thAy ane karmano abhAv


PDF/HTML Page 1106 of 4199
single page version

thAy, karma k kmArga Ape to ame dharma karIe, guN pragaT karIe em mAne te jaDakarmane ane AtmAne ek mAne chhe. karma te ja hun chhun ane karmathI mane lAbhAlAbh chhe em mAnavun, jANavun ane emAn lInatA karavI te agnAn chhe, ane te agnAnabhAvano agnAnI jIv kartA thAy chhe.

* gAthA 94 bhAvArtha uparanun pravachan *

agnAnarUp eTale ke mithyAdarshan-agnAn-aviratirUp traN prakAranun je savikAr chaitanyapariNAm te potAne ane parano bhed nahi jANIne ‘‘hun krodh chhun, hun mAn chhun’’ ityAdi mAne chhe; tethI agnAnI jIv te agnAnarUp savikAr chaitanyapariNAmano kartA thAy chhe ane te agnAnarUp bhAv tenun karma thAy chhe.’ dayA, dAn ane puNyapApanA bhAv ane potAno bhed nahi jANIne hun krodh chhun, hun rAg chhun, hun mAn chhun, A rAgAdi hun karun chhun, hun dayA pALun chhun-evun agnAnI mAne chhe. tethI savikAr chaitanyapariNAmarUpe pariNamato te potAnA savikAr chaitanyapariNAmano kartA thAy chhe ane te agnAnarUp bhAv enun karma thAy chhe. A pramANe bhoktApaNAnI A gAthAmAn paN kartAkarmanun kathan karyun. gAthA 94 pUrI thaI. A vAtane 9pamAn vadhu spaShTa karashe.

[pravachan nan. 161 chAlu * dinAnk 20-8-76]

PDF/HTML Page 1107 of 4199
single page version

तिविहो एसुवओगो अप्पवियप्पं करेदि धम्मादी।
कत्ता तस्सुवओगस्स होदि सो अत्तभावस्स।। ९५।।

त्रिविध एष उपयोग आत्मविकल्पं करोति धर्मादिकम्।
कर्ता तस्योपयोगस्य भवति स आत्मभावस्य।। ९५।।

have e ja vAtane visheSh kahe chhe-

‘hun dharma Adi’ vikalpa e upayog traNavidh Achare,
tyAn jIv e upayogarUp jIvabhAvano kartA bane. 9p.

gAthArtha– [त्रिविधः] traN prakArano [एषः] A [उपयोगः] upayog [धर्मादिकम्] ‘hun dharmAstikAy Adi chhun’ evo [आत्मविकल्पं] potAno vikalpa [करोति] kare chhe; tethI [सः] AtmA [तस्य उपयोगस्य] te upayogarUp [आत्मभावस्य] potAnA bhAvano [कर्ता] kartA [भवति] thAy chhe. TIkA– kharekhar A sAmAnyapaNe agnAnarUp evun je mithyAdarshan-agnAn-aviratirUp traN prakAranun savikAr chaitanyapariNAm te, paranA ane potAnA avisheSh darshanathI, avisheSh gnAnathI ane avisheSh ratithI (lInatAthI) samasta bhedane chhupAvIne gneyagnAyakabhAvane pAmelAn evA sva-paranun sAmAnya adhikaraNathI anubhavan karavAthI, ‘hun dharma chhun, hun adharma chhun, hun AkAsh chhun, hun kAL chhun, hun pudgal chhun, hun anya jIv chhun’ evo potAno vikalpa utpanna kare chhe; tethI, ‘hun dharma chhun, hun adharma chhun, hun AkAsh chhun, hun kAL chhun, hun pudgal chhun, hun anya jIv chhun’ evI bhrAntine lIdhe je sopAdhik (upAdhi sahit) chhe evA chaitanyapariNAme pariNamato thako AtmA te sopAdhik chaitanyapariNAmarUp potAnA bhAvano kartA thAy chhe. bhAvArtha– dharmAdinA vikalpa vakhate je, pote shuddha chaitanyamAtra hovAnun bhAn nahi rAkhatAn, dharmAdinA vikalpamAn ekAkAr thaI jAy chhe te potAne dharmAdidravyarUp mAne chhe. A pramANe, agnAnarUp chaitanyapariNAm potAne dharmAdidravyarUp mAne chhe tethI agnAnI jIv te agnAnarUp sopAdhik chaitanyapariNAmano kartA thAy chhe ane te agnAnarUp bhAv tenun karma thAy chhe.


PDF/HTML Page 1108 of 4199
single page version

samayasAr gAthA 9pa mathALun

have e ja vAtane visheSh kahe chhe-

* gAthA 9pa TIkA uparanun pravachan *

‘kharekhar A sAmAnyapaNe agnAnarUp evun je mithyAdarshan-agnAn-aviratirUp traN prakAranun savikAr chaitanyapariNAm te, paranA ane potAnA avisheSh darshanathI, avisheSh gnAnathI ane avisheSh ratithI (lInatAthI) samasta bhedane chhupAvIne gneyagnAyakabhAvane pAmelAn evA sva-paranun sAmAnya adhikaraNathI anubhavan karavAthI, ‘‘hun dharma chhun, hun adharma chhun, hun AkAsh chhun, hun kAL chhun, hun pudgal chhun, hun anya jIv chhun’’ evo potAno vikalpa utpanna kare chhe.’ 94mI gAthAmAn bhAvyabhAvakabhAvane pAmelAn svaparane agnAnI ekapaNe anubhave chhe em lIdhun hatun. ahIn A gAthAmAn gneyagnAyakabhAvane pAmelAn svaparanun ekapaNe anubhavan karavAthI ‘hun dharma chhun’ evo potAno vikalpa utpanna kare chhe em kahyun chhe. AtmA gnAyak chhe ane rAgAdi, dharmAdi chha dravyo paragney chhe. te gney ane gnAyak bannenun adhikaraN ek chhe em agnAnI anubhave chhe. tethI te traN prakAranA savikAr chaitanyapariNAmano kartA thAy chhe. dharmAstikAyano vikalpa Ave chhe to hun dharmAstikAy chhun em agnAnI mAne chhe. potAnA shuddha chaitanyamay gnAyakasvarUpanun gnAn chhoDI dharmAstikAy Adi chha prakAranAn je dravyo chhe teno vichAr karatAn te sambandhInA vikalpamAn tallIn thaI jAy chhe. te dharmAstikAy Adine potAnAn mAne chhe. dharmAstikAy jIv-pudgalone gatimAn nimitta thAy evo ek padArtha chhe. teno vichAr karatAn je vikalpa Avyo temAn agnAnI tanmay thaI jAy chhe. potAnA gnAtAdraShTAsvabhAvanun bhAn bhUlIne dharmAstikAy hun chhun’ em te mAne chhe. tevI rIte adharmAstikAy jIv-pudgalone gatipUrvak sthitinun nimitta chhe. adharmAsti- kAyano vichAr karatAn teno je vikalpa Ave chhe temAn agnAnI tadrUp-ekAkAr thaI jAy chhe. te adharmAstikAyane potAnun mAne chhe. pote sadA gnAyakasvabhAvI gnAtAdraShTAsvarUp chaitanya-tattva chhe e vAtane bhUlIne ‘hun adharmAstikAy chhun’ em vikalpamAn ekAkAr thaI adharmAstikAyane ane potAne ek mAne chhe. hun shuddha chaitanyakand Anandakand prabhu svarUpathI ja gnAtAdraShTA chhun em jene bhAn thayun nathI evo agnAnI jIv par padArthano vichAr karatAn te kALe A par padArtha hun chhun evo vikalpa sAthe tadAkAr thaIne te par padArthane potAno mAne chhe. AkAsh nAmano ek padArtha sarvatra vyApI bhagavAne joyo chhe. te sarva dravyone avagAhanamAn nimitta chhe. te AkAshano vichAr karatAn je vikalpa thAy chhe temAn agnAnI


PDF/HTML Page 1109 of 4199
single page version

ekAkAr thaI jAy chhe. hun AkAsh chhun evA vikalpa sAthe ekAkAr thaIne te AkAshane ane potAne ek mAne chhe. A pramANe vikalpano kartA thAy chhe te mithyAdraShTi chhe. lokAkAshanA ek ek pradesh upar ek ek sthit em lokapramAN asankhyAt kAl dravyo chhe, te jIvAdi sarva dravyonA pratisamay thatA pariNamanamAn nimitta chhe. te kALadravyanA vichAranA kALe je vikalpa thAy chhe te vikalpamAn agnAnI tallIn thaI jAy chhe. tethI hun kAL chhun evA vikalpamAn lIn thayelo te kAL dravyane ane potAne ek mAne chhe ane e vikalpano te kartA thAy chhe. e ja pramANe sharIr, man, vANI, indriy, dhanasampatti ityAdi pudgalo sambandhI vichAramAn thatA vikalpo sAthe ekAkAr thaIne A pudgal hun chhun em agnAnapaNe mAne chhe te paN mithyAdraShTi chhe. vaLI anya jIv te hun chhun em agnAnI mAne chhe. dev ane guru je anya jIv chhe te dev-gurunA vichAranA kALamAn je vikalpa UThe chhe te vikalpamAn agnAnI tanmayapaNe lIn thaI jAy chhe. tethI A mArA dev chhe, A mArA guru chhe ane te mane dharma karI denArA chhe ityAdi anek vikalpamAn lIn thayelo mithyAdraShTi jIv te te vikalpano kartA thAy chhe. are! lokone jainadarshananI AvI sUkShma vAt kadI sAmbhaLavA maLI nathI. potAnI yogyatA nahi tethI koI sambhaLAvanAr maL‌yA nahi. bhagavAn mahAvidehamAn birAje chhe tyAn janme ane sAmbhaLavAnI yogyatA hoy to tyAn jAy. chhatAn bhagavAnanI vANI sAmbhaLe mATe potAnun kalyAN thaI jAy em vAt nathI. bhagavAnanI vANI sAmbhaLavAmAn rAg Ave chhe. te rAgamAn tanmay-ekAkAr thaI jAy te mithyAdraShTi chhe. samosaraNamAn jIv anantavAr gayo chhe paN tethI shun thayun? mithyAdraShTi jain sAdhu paN samosaraNamAn hoy chhe, paN nimitta shun kare? ahAhA...! bhagavAn AtmA chaitanyasvabhAvamay vastu trikAL abaddhaspRuShTa chhe em je bhagavAne kahyun teno pote antaramAn draShTi karI svIkAr kare, dev-gurunun lakSha chhoDI antarmukh draShTi karIne svarUpanun lakSha kare to dharma pragaT thAy chhe. dev-gurunI shraddhAno vikalpa paN chhUTI jAy ane AtmAno sAkShAt anubhav thAy, svarUp-lInatA thAy enun nAm dharma chhe. gurunI bhakti karo to dharma thaI jashe evI ekAnta mAnyatA mithyAdarshan chhe. potAnA svarUpanA lakShe dharma pragaT thAy chhe te yathArtha chhe. mokShamArga prakAshakamAn Ave chhe ke dev-gurunun vAstavik svarUp jANe ene avashya samyagdarshan thAy chhe. tathA shAstramAn kahelA anekAnta-svarUpane yathArtha samaje to dharma pragaT thAy chhe. eno artha shun? eno artha e chhe ke dev-guru-shAstrane jANI tenun lakSha chhoDI andar svarUpamAn-shuddha chaitanyamAn ekAkAr thAy tene dharma thAy chhe. bAkI dev-guru-shAstra mane dharma pragaT karI deshe em mAne e to mithyAdarshan chhe. ahAhA...!


PDF/HTML Page 1110 of 4199
single page version

bhagavAn AtmA nirmaLAnand prabhu shuddha chaitanyaghanasvarUp vastu chhe. teno Ashray levAthI antarangamAn je nirvikalpa draShTi ane nirvikalpa gnAn pragaT thAy chhe te gnAnathI AtmA jANavAmAn Ave chhe. paramAtmaprakAshamAn kahyun chhe ke divyadhvanithI bhagavAn AtmA jANavAmAn Avato nathI. gaNadharAdi mahAsantoe rachelAn shAstrothI AtmA jANavAmAn Avato nathI. dev-guru-shAstranI bhaktino bhAv to rAg chhe. to rAgathI shun dharma thAy? nA, bIlakul nahi. dharmanI paryAy to potAnA trikALI sachchidAnandasvarUp abaddhaspRuShTasvabhAvI bhagavAn AtmAnA AshrayathI pragaT thAy chhe. Avun ja vastusvarUp chhe. anya jIv-strI, putrAdik hun chhun em mAne te mithyAdraShTi chhe. are bhAI! strIno AtmA judo ne tAro AtmA judo, strInun sharIr judun ane tArun sharIr judun; banne dravyo sAv judejudAn chhe. strI kayAnyathI AvI ane kayAny jashe, tun kayAnyathI Avyo ane kayAny jaIsh; banneno kayAny meL nathI. hun ane parano AtmA ek vADanA velA chhIe evI tArI ekapaNAnI mAnyatA tadna agnAn chhe. tun bhrAntivash ekapaNun mAnI agnAnatA sevI rahyo chhe. are bhAI! badhAn dravyo bhinna bhinna chhe, ane traNakALamAn temanun ekapaNun thavun sambhavit nathI. tane je A ekapaNAnI bhrAnti chhe te sansAramAn rakhaDavAnun kAraN chhe. paravastu to jANavA yogya gney-paragney chhe ane tun bhagavAn gnAyak chhe. bhramavash banneno AdhAr ek chhe em ten mAnyun chhe. anya jIv-paradravyano vichAr karatAn je vikalpa uThe chhe te vikalpamAn tanmayapaNe ekAkAr thayelo tun agnAnapaNe te vikalpano kartA thAy chhe ane te mithyAdarshan chhe. have kahe chhe-‘tethI hun dharma chhun, hun adharma chhun, hun AkAsh chhun, hun kAL chhun, hun pudgal chhun, hun anya jIv chhun-evI bhrAntine lIdhe je sopAdhik (upAdhi sahit) chhe evA chaitanyapariNAme pariNamato thako A AtmA sopAdhik chaitanyapariNAmarUp potAnA bhAvano kartA thAy chhe.’ juo, vikalpane-vikArane ahIn sopAdhik-upAdhi sahit chaitanyapariNAm kahyA chhe. bIje tene pudgalanA pariNAm kahyA chhe tyAn bhedagnAn karAvavAnun prayojan chhe. parantu ahIn to agnAnInI vAt chAle chhe ne! jene bhedagnAn nathI evo agnAnI jIv agnAnapaNe vikalpane- vikArane utpanna kare chhe tethI tene ahIn sopAdhik chaitanyapariNAm kahyA chhe. AtmA gnAtAdraShTA sahajAnandasvarUp gnAyak bhagavAn chhe. tene gnAnamAn nahi jANavAthI agnAnIne paradravyasambandhI je vikalpa thAy chhe te vikalpamAn te paryAyabuddhi vaDe svArpaNatA karI de chhe ane tethI te vikalpano kartA thAy chhe. trikALI svarUpanI draShTi vinA agnAnI vikalpano kartA thAy chhe, ane svarUpanI draShTi thaI chhe tevo gnAnI teno gnAtA rahe chhe. A kartAkarmanun svarUp bahu sUkShma chhe bhAI! nATak samayasAramAn Ave chhe ne ke-


PDF/HTML Page 1111 of 4199
single page version

‘‘karai karam soI karatArA, jo jAnai so jAnanahArA;
jo karatA nahi jAnai soI, jAnai so karatA nahi hoI.’’

chha dravya je paradravya chhe teno vichAr karatAn je vikalpa utpanna thAy chhe te vikalpano je kartA thAy chhe te gnAtAdraShTArUpe pariNamato nathI; ane je vikalpano jANanAr rahe chhe te vikalpano kartA thato nathI. chidAnand chaitanyasvarUp Anandano nAth bhagavAn AtmA chhe. tenun antaramAn lakSha karI tene jANIne nirvikalpa Anand pragaT na kare tyAn sudhI teNe kAI jANyun nathI.

paradravya mArun chhe em mAnatAn je vikalpa thAy te vikalpa dukh chhe. vikalpano je kartA thAy te dukhano kartA thAy chhe. bhagavAn AtmA to Anandano sAgar chhe. enI draShTi karatAn atIndriy Anand pragaT thAy tevo chhe. temAn rAg nathI ane te rAgano kartA nathI. paN chha dravya te hun chhun evI bhrAntine lIdhe agnAnI sopAdhik chaitanyapariNAmarUpe pariName chhe ane tethI te sopAdhik chaitanyapariNAmarUp potAnA bhAvano kartA thAy chhe. paradravyane potAnun mAne te evA vikalpano agnAnapaNe kartA thAy chhe ane te chAragatimAn prApta dukhanun kAraN thAy chhe.

* gAthA 9pa bhAvArtha uparanun pravachan *

‘dharmAdinA vikalpa vakhate je, pote shuddha chaitanyamAtra hovAnun bhAn nahi rAkhatAn, dharmAdinA vikalpamAn ekAkAr thaI jAy chhe te potAne dharmAdidravyarUp mAne chhe.’

chha dravyanA vichAr vakhate agnAnI te vikalpamAn ekAkAr thaI jAy chhe. te dharmAstikAy Adi chha dravyarUp potAne mAne chhe. hun svabhAve gnAtAdraShTA chhun evI draShTithI bhraShTa thaI mithyAdraShTi vikalpano kartA thAy chhe.

‘A pramANe agnAnarUp chaitanyapariNAm potAne dharmAdidravyarUp mAne chhe tethI agnAnI jIv te agnAnarUp sopAdhik chaitanyapariNAmano kartA thAy chhe ane te agnAnarUp bhAv tenun karma thAy chhe.’

chha dravyanA vichAranA kALe je rAg chhe te agnAnarUp bhAv chhe. je rAg chhe te gnAtAnA pariNAm nathI. bhAI! je em mAne ke mArA dev-guru mane tArI deshe te vikalpano kartA thaIne mithyAdraShTi thAy chhe. ekadam sAr sAr vAt chhe.

agnAnarUp chaitanyapariNAm potAne chha dravyarUp mAne chhe. mATe agnAnI jIv te agnAnarUp sopAdhik chaitanyapariNAmano kartA thAy chhe; ane te agnAnarUp bhAv tenun karma kahetAn kArya thAy chhe. rAg te agnAnInun kArya chhe. lyo, 9p pUrI thaI.

[pravachan nan. 161 sheSh, 162 chAlu * dinAnk 21-8-76]

gAthA–96

PDF/HTML Page 1112 of 4199
single page version

ततः स्थितं कर्तृत्वमूलमज्ञानम्।

एवं पराणि दव्वाणि अप्पयं कुणदि मंदबुद्धीओ।
अप्पाणं अवि य परं करेदि अण्णाणभावेण।। ९६ ।।

एवं पराणि द्रव्याणि आत्मानं करोति मन्दबुद्धिस्तु।
आत्मानमपि च परं करोति अज्ञानभावेन।। ९६ ।।

‘tethI kartApaNAnun mUL agnAn Tharyun’ em have kahe chhe-

jIv mandabuddhi e rIte paradravyane nijarUp kare,
nij Atmane paN e rIte agnAnabhAve par kare. 96.

gAthArtha– [एवं तु] A rIte [मन्दबुद्धिः] mandabuddhi arthAt agnAnI [अज्ञानभावेन] agnAnabhAvathI [पराणि द्रव्याणि] par dravyone [आत्मानं] potArUp [करोति] kare chhe [अपि च] ane [आत्मानम्] potAne [परं] par [करोति] kare chhe.

TIkA– kharekhar e rIte, ‘hun krodh chhun’ ityAdinI jem ane ‘hun dharmadravya chhun’ ityAdinI jem AtmA paradravyone potArUp kare chhe ane potAne paN paradravyarUp kare chhe; tethI A AtmA, joke te samasta vastuonA sambandhathI rahit behad shuddha chaitanyadhAtumay chhe topaN, agnAnane lIdhe ja savikAr ane sopAdhik karAyelA chaitanyapariNAmavALo hovAthI te prakAranA potAnA bhAvano kartA pratibhAse chhe. A rIte, bhUtAviShTa (jenA sharIramAn bhUt praveshyun hoy evA) puruShanI jem ane dhyAnAviShTa (dhyAn karatA) puruShanI jem, AtmAne kartApaNAnun mUL agnAn Tharyun. te pragaT draShTAntathI samajAvavAmAn Ave chhe-

jem bhUtAviShTa puruSh agnAnane lIdhe bhUtane ane potAne ek karato thako, manuShyane anuchit evI vishiShTa cheShTAnA avalamban sahit bhayankar *ArambhathI bharelA amAnuSh vyavahAravALo hovAthI te prakAranA bhAvano kartA pratibhAse chhe; tevI rIte A AtmA paN agnAnane lIdhe ja bhAvya-bhAvakarUp parane ane potAne ek karato thako, avikAr anubhUtimAtra je bhAvak tene anuchit evA vichitra bhAvyarUp krodhAdi vikArothI mishrit chaitanyapariNAmavikAravALo hovAthI te prakAranA bhAvano kartA pratibhAse * Arambh = kArya; vyApAr; hinsAyukta vyApAr.


PDF/HTML Page 1113 of 4199
single page version

chhe. vaLI jem aparIkShak AchAryanA upadeshathI mahiShanun (pADAnun) dhyAn karato koI bhoLo puruSh agnAnane lIdhe mahiShane ane potAne ek karato thako, ‘hun gagan sAthe ghasAtAn shingaDAmvALo moTo mahiSh chhun’ evA adhyAsane lIdhe manuShyane yogya evun je oraDAnA bAraNAmAnthI bahAr nIkaLavun tenAthI chyut thayo hovAthI te prakAranA bhAvano kartA pratibhAse chhe; tevI rIte A AtmA paN agnAnane lIdhe gneyagnAyakarUp parane ane potAne ek karato thako, ‘hun paradravya chhun’ evA adhyAsane lIdhe mananA viShayarUp karavAmAn AvelAn dharma, adharma, AkAsh, kAL, pudgal ane anya jIv vaDe (potAnI) shuddha chaitanyadhAtu rokAyelI hovAthI tathA indriyonA viShayarUp karavAmAn AvelA rUpI padArtho vaDe (potAno) kevaL bodh (-gnAn) DhankAyel hovAthI ane mRut kalevar (-sharIr) vaDe param amRutarUp vignAnaghan (pote) mUrchhit thayo hovAthI te prakAranA bhAvano kartA pratibhAse chhe.

bhAvArtha– A AtmA agnAnane lIdhe, achetan karmarUp bhAvakanun je krodhAdi bhAvya tene chetan bhAvak sAthe ekarUp mAne chhe; vaLI te, par gneyarUp dharmAdidravyone paN gnAyak sAthe ekarUp mAne chhe. tethI te savikAr ane sopAdhik chaitanyapariNAmano kartA thAy chhe.

ahIn, krodhAdik sAthe ekapaNAnI mAnyatAthI utpanna thatun kartRutva samajAvavA bhUtAviShTa puruShanun draShTAnt kahyun ane dharmAdik anyadravyo sAthe ekapaNAnI mAnyatAthI utpanna thatun kartRutva samajAvavA dhyAnAviShTa puruShanun draShTAnt kahyun.

* * *
samayasAr gAthA 96 mathALun

kartApaNAnun mUL agnAn Tharyun em have kahe chhe-

* gAthA 96 TIkA uparanun pravachan *

‘kharekhar e rIte, ‘‘hun krodh chhun’’ ityAdinI jem ane ‘‘hun dharmadravya chhun’’ ityAdinI jem AtmA paradravyone potArUp kare chhe ane potAne paN paradravyarUp kare chhe.’

juo, A agnAnInI vAt chAle chhe. ‘hun krodh chhun’ em mAnato thako potAnA savikAr chaitanyapariNAmano AtmA kartA thAy chhe e vAt gAthA 94mAn lIdhI. ane hun dharmAdi chha dravya chhun em mAnato thako potAnA sopAdhik chaitanyapariNAmano AtmA kartA thAy chhe-em gAthA 9pamAn lIdhun chhe. ekamAn savikAr chaitanyapariNAmano kartA ane bIjAmAn sopAdhik chaitanyapariNAmano kartA-em bemAn pharak pADayo chhe. hun krodh chhun, mAn chhun, mAyA chhun, lobh chhun, rAg chhun, dveSh chhun ityAdi gAthA 94mAn soL bol lIdhA chhe.


PDF/HTML Page 1114 of 4199
single page version

ane hun anya jIv chhun, pudgal chhun, ityAdi chha dravya chhun em gAthA 9pamAn lIdhun chhe. A dIkaro mAro chhe, patnI mArI chhe, kanyA mArI chhe, makAn mArun chhe, dhan-sampatti mArAn chhe em agnAnI mAne chhe ane e pramANe te paradravyone potArUp kare chhe ane potAne paN paradravyarUp kare chhe.

bhAI! A vItarAgamArganI vAt khUb dhIraj ane shAntithI sAmbhaLavI joIe. eTalun ja nahi teno ghare svAdhyAy ane manan karavAn joIe. ghare chopaDA (nAmAnA) pherave paN e to ekalo pApano vepAr chhe. A bairAn chhokarAn sAru raLIe ane kamAIe ane emanun pAlanapoShaN karIe em je mAne chhe te mithyAdraShTi chhe. are bhAI! kuTumb sAru paisA kamAIe em tun samaje chhe paN konun kuTumb? koN kamAy? ane konA paisA? kuTumb to badhA anya jIv chhe ane paisA to jaDanA chhe. badhun bhinna bhinna chhe. ahA! svadravya ane paradravyanI bhinnatA jANavI e alaukik chIj chhe ane jene bhedagnAn thaI jAy tene to mAno mukti hAth AvI gaI. parantu agnAnI paradravyone potArUp ane potAne paN paradravyarUp kare chhe!

agnAnI jIv svadravya-paradravyane ek mAne chhe. ‘tethI A AtmA, joke te samasta vastuonA sambandhathI rahit behad shuddha chaitanyadhAtumay chhe topaN, agnAnane lIdhe ja savikAr ane sopAdhik karAyelA chaitanyapariNAmavALo hovAthI te prakAranA potAnA bhAvano kartA pratibhAse chhe.’

ahAhA...! bhagavAn AtmA samasta vastunA sambandhathI rahit behad shuddha chaitanya-dhAtumay chhe. AtmA rAg, puNya, pAp, sharIr, man, vANI, dev, guru, shAstra ityAdi sarva vastuonA sambandhathI rahit shuddha chaitanyamay prabhu chhe. ahAhA...! jeNe shuddha chaitanyane dhArI rAkhyun chhe evo pote chaitanyadhAtumay chhe. AtmA Avo hovA chhatAn agnAnanA kAraNe hun krodh, mAn, mAyA, lobh chhun ane hun dharmAstikAy Adi chha dravyasvarUp chhun em mAne chhe. te jIv savikAr ane sopAdhik chaitanyapariNAmavALo hovAthI te prakAranA potAnA bhAvano kartA pratibhAse chhe. A agnAnInI vAt chhe eTale savikAr ane sopAdhik chaitanyapariNAmane potAnA bhAv kahyA chhe ane te prakAranA potAnA bhAvano te kartA pratibhAse chhe em kahyun chhe. gnAyak to gnAyak chhe paN agnAnamAn Avo pratibhAs thAy chhe ke vikArI bhAvano hun kartA chhun ane te bhAv mArun kartavya chhe. (shuddha nishchayathI vikArI pariNAm AtmAnA nathI).

‘A rIte, bhUtAviShTa (jenA sharIramAn bhUt praveshyun hoy evA) puruShanI jem ane dhyAnAviShTa (dhyAn karatA) puruShanI jem AtmAne kartApaNAnun mUL agnAn Tharyun’ ahIn savikAr chaitanyapariNAmane samajAvavA bhUtAviShTa puruShanun draShTAnt Apyun chhe ane


PDF/HTML Page 1115 of 4199
single page version

sopAdhik chaitanyapariNAmanun svarUp samajAvavA dhyAnAviShTa puruShanun draShTAnt Apyun chhe. rAgAdi pariNAm mArAn chhe ane chha dravya mArAn chhe evun je agnAn te rAganA kartApaNAnun mUL chhe em siddha thayun. AtmA shuddha chaitanyasvabhAvamay gnAtAdraShTAsvarUp chhe. tenun bhAn nahi hovAthI hun rAg chhun, hun paradravyasvarUp chhun evI mAnyatA vaDe utpanna thayelun agnAn te rAganA kartApaNAnun mUL chhe, paradravya nahi-e vAt draShTAntathI samajAvavAmAn Ave chhe.

‘jem bhUtAviShTa puruSh agnAnane lIdhe bhUtane ane potAne ek karato thako, manuShyane anuchit evI vishiShTa cheShTAnA avalamban sahit bhayankar ArambhathI bharelA amAnuSh vyavahAravALo hovAthI te prakAranA bhAvano kartA pratibhAse chhe...’

bhUtAviShTa puruSh agnAnanA kAraNe bhUtane ane potAne ek mAne chhe. bhUt sharIramAn pravesh karIne je anek prakAre cheShTA kare te hun chhun em te mAne chhe. tem paryAyamAn je puNya- pApanA bhAv thAy te hun chhun em agnAnI mAne chhe. vAstavamAn bhUtanI jem te puNya-pApanA bhAv AtmA nathI. puNya-pApanA bhAv hun chhun em mAnavAvALo agnAnI jIv bhUtAviShTa puruSh samAn chhe.

juo, rAmachandrajI kShAyik samakitI hatA. bAr bAr varShathI jangalamAn sItAjI ane lakShmaNanI sAthe rahetA hatA. lakShmaN moTAbhAI rAmanI ane sItAjInI anek prakAre sevA karatA. ekavAr jyAre sItAjIne rAvaN apaharaN karIne laI gayo tyAre khUb vyagra thayelA rAmachandrajI jangalanA vRukSha ane velane, pahAD ane pattharane paN pUchhavA lAgyA ke-sItAne kayAny joI? juo, A chAritramohanA rAganI vichitra cheShTA! hAthamAn nUpur batAvIne lakShmaNane pUchhavA lAgyA-A nUpur konun chhe? shun A nUpur sItAjInun chhe? tyAre lakShmaNe kahyun-bandhuvar! sItAjInAn darshan karavA ekavAr hun gayel to pag upar mArI najar gayelI tyAre sItAjInA page paherelun nUpur men joyelun. mATe A nUpur sItAjInun lAge chhe. ahAhA...! kevun naitik pavitra jIvan!

yuddhamAn rAvaNe vidyAmay bAN mAryun to lakShmaN mUrchhit thaI paDI gayA. khabar hatI ke lakShmaN vAsudev chhe topaN rAm khed karavA lAgyA-he bhAI! he lakShmaN! ekavAr to bol. mane ekalAne joI mAtA kaushalyA pUchhashe ke sItA ane lakShmaN kayAn chhe? to hun mAtAne shun javAb daIsh? bandhu mArA-bhAI lakShmaN! ekavAr tun bol. tyArapachhI je brahmachAriNI hatI ane jene labdhi pragaT thaI hatI evI trishalyAnA snAnanun jaL chhAnTavAthI lakShmaNanI mUrchhA utarI gaI ane lakShmaN jAgRut thayA tyAre rAm Anandit thayA. juo! chAritramohanA rAganI A kevI vichitra lIlA chhe! chAritranI kamajorInA kAraNe AvA anek prakAre samakitIne rAg Ave chhe paN koI paN rAgane dharmI potAnA mAnatA nathI. rAm to puruShottam hatA, tadbhavamokShagAmI hatA. AvA


PDF/HTML Page 1116 of 4199
single page version

vichitra rAgane prApta thayA tem chhatAn te rAgane ane paradravyane potAnA samajatA na hatA. bhedagnAnano koI evo achintya mahimA chhe. aho bhedagnAn!

ahIn kahe chhe-bhAI! tArI trikALI chaitanyamay chIjane bhUlIne tun rAg ane paradravyamAn ekAkAr thayo chhe ane puNyapApanA bhAvone potAnAn mAne chhe te tArI cheShTA bhUtAviShTa puruShanA jevI chhe. puNyapApanA bhAv ane paradravya mArAn chhe em tun mAne te bhUtAviShTa puruShanI jem tArun pAgalapaNun, gAnDapaN ane bebhAnapaNun chhe.

bhUtAviShTa puruSh agnAnanA kAraNe amAnuSh anuchit cheShTA kare chhe. jene bhUtano pravesh thayo hoy tene hun manuShya chhun ane A bhUt chhe evun (vivekayukta) bhAn rahetun nathI. manuShyane na shobhe evI te cheShTAo kare chhe ane te badhI potAnI mAne chhe. ghaDIkamAn dAnt kADhe, ghaDIkamAn hAth pag pachhADe, vaLI dhUNavA lAgI jAy, doDe, bhAge, bUm barADA pADe em anek prakAre dhamAchakaDI karI mUke chhe. A pramANe bhUtAviShTa puruSh manuShyane na shobhe tevI vishiShTa cheShTAnA avalamban sahit bhayankar ArambhathI bharelA amAnuSh vyavahAravALo hovAthI te prakAranA bhAvano kartA pratibhAse chhe. A draShTAnt kahyun. have siddhAnt kahe chhe-

‘tevI rIte A AtmA paN agnAnane lIdhe ja bhAvya-bhAvakarUp parane ane potAne ek karato thako, avikAr anubhUtimAtra je bhAvak tene anuchit evA vichitra bhAvyarUp krodhAdi vikArothI mishrit chaitanyapariNAmavikAravALo hovAthI te prakAranA bhAvano kartA pratibhAse chhe.’

A AtmA agnAnanA kAraNe bhAvya-bhAvakarUp parane ane potAne ek kare chhe. mohakarma te bhAvak ane puNyapApanA vikArI bhAv te enun bhAvya-e bene agnAnI potAnAthI ekarUp mAne chhe. nishchayathI karma bhAvak ane shubhAshubh rAg tenun bhAvya chhe. parantu hun bhAvak ane shubhAshubh rAg mArun bhAvya chhe em agnAnI mAne chhe. rAgathI bhinna shuddha chaitanyamay gnAyakamAtra hun chhun evI jene draShTi thaI nathI te agnAnI dayA, dAn, vratAdinA ane hinsAdinA je anek vikalpo thAy te vikalparUp cheShTA mArI chhe em mAne chhe.

puNyapApanA bhAv te mohakarmanun bhAvya chhe. chhatAn A vikArI bhAv potAnun (AtmAnun) bhAvya chhe evI mAnyatAnA vaLagADathI bhUtAviShTa puruShanI jem agnAnI jIv pAgal-gAnDo thaI gayo chhe. jene bhUt vaLagyun hoy tene to maryAdit kALanun ane vadhAremAn vadhAre ek bhavanun gAnDapaN rahe chhe. paN A sharIrAdi mArAn ane puNyapApanA bhAv mArA em jeNe mAnyun chhe enun gAnDapaN to anAdinun chhe, anantakALathI chhe. he bhAI! A manuShyabhavamAn jo A gAnDapaN na gayun to bhunDA hAl thashe. A gAnDapaNanun


PDF/HTML Page 1117 of 4199
single page version

phaL to chAr gatinI rakhaDapaTTI chhe. Avun gAnDapaN bhedagnAn vaDe ja dUr thAy chhe. paramAn sukhabuddhi chhe tethI parane potAnun mAnavArUp bhAv chhe. parantu shuddha chaitanyamay sukhadhAm evA svarUpamAn sukhabuddhi thatAn parane potAnun mAnavArUp gAnDapaN dUr thaI jAy chhe. manuShyabhavanI sArthakatA vichArI he bhAI! bhedagnAn pragaT kar.

agnAnI rAgane ane potAne ek karato thako anubhUtimAtra je bhAvak tene anuchit evA vichitra bhAvyarUp krodhAdi vikArothI mishrit chaitanyapariNAmavikAravALo hovAthI te prakAranA bhAvano kartA pratibhAse chhe. juo, puNya ane pApanA bhAv potAnA avikAr anubhUtimAtra bhAvakane anuchit bhAvya chhe. bhagavAn AtmA nirmaL gnAn ane AnandanI mUrti chhe. tene to samyagdarshan-gnAn ane atIndriy AnandanI nirmaL avasthArUpe thavun shobhe. nirmaL vItarAgI shAntinun vedan karavun e ja tenun uchit bhAvya chhe. jem bhUtanI cheShTA te manuShyane yogya cheShTA nathI tem puNya-pApanA bhAvanI je cheShTA thAy te bhagavAn AtmAne yogya cheShTA nathI. te anubhUtisvarUp bhAvakanun anuchit bhAvya chhe. puNyapApanA bhAvanI cheShTA pragaT thatAn jevun nirvikAr chaitanyasvarUp chhe tevI nirvikArI avasthA na rahetAn chaitanyanI paryAyamAn vikAranun mishritapaNun thaI jAy chhe.

agnAnIne krodhAdi bhAvo, puNyapApanA bhAvo potAnA bhAse chhe, paN te bhAvothI bhinna hun chaitanyamUrti bhagavAn gnAyak chhun em tene bhAsatun nathI. hun to mArA nirmaL gnAn-sukhAdi svarUpano anubhav karanAr chhun em agnAnIne potAnun svarUp bhAsatun nathI. tethI te potAthI ekarUp kahelA puNya-pAp Adi vikArI bhAvono, savikAr chaitanyapariNAmano kartA thAy chhe. Avo mArga lokone sAmbhaLavo paN kaThaN paDe to te potAmAn pragaT kem karIne kare? aho! jenA janma-maraNano ant najIk AvI gayo chhe tene ja A vAt bese em chhe.

A pramANe 94mI gAthAmAn soL bol dvArA je kahyA te saghaLA savikAr chaitanyapariNAmano agnAnI kartA pratibhAse chhe, kemake tene shuddha chaitanyasvarUp bhAsatun nathI. tenA kartApaNAnun mUL agnAn chhe em ahIn siddha karyun.

have chha dravyane mArAn mAne chhe e sopAdhik chaitanyapariNAmanun svarUp samajavA dhyAnAviShTa puruShanun draShTAnt kahe chhe-

‘vaLI jem aparIkShak AchAryanA upadeshathI mahiShanun (pADAnun) dhyAn karato koI bhoLo puruSh agnAnane lIdhe mahiShane ane potAne ek karato thako ‘‘hun gagan sAthe ghasAtAn shingaDAmvALo moTo mahiSh chhun’’ evA adhyAsane lIdhe manuShyane yogya evun je oraDAnA bAraNAmAnthI bahAr nIkaLavun tenAthI chyut thayo hovAthI te prakAranA bhAvano kartA pratibhAse chhe....’


PDF/HTML Page 1118 of 4199
single page version

juo, koI aparIkShak eTale aNaghaD gurue koI bhoLA puruShane potAne iShTa hoy tenun dhyAn karavA kahyun. tyAn te bhoLo puruSh potAne iShTa evA pADAnun dhyAn karavA lAgyo. pADo Avo puShTa sharIravALo, bhAre mAthAvALo ane khUb moTAn shingaDAmvALo chhe em dhyAn karatAn karatAn agnAnane lIdhe te pADAne ane potAne ek mAnavA lAgyo. pADo Avo, pADo tevo em vichAr karatAn karatAn hun ja Avo gaganachumbI shingaDAmvALo moTo mahiSh chhun em ene thaI gayun. are! A bAraNun nAnun ane shingaDAn moTAn chhe. have hun bAraNAmAnthI bahAr kem karIne nIkaLun? pote manuShya chhe ane manuShyane yogya bahAr nIkaLI shakAy evun bAraNun chhe e bhUlI gayo. pote bAraNAmAn thaI oraDAmAn peTho te manuShya ja hato, paN hun moTA shingaDAmvALo pADo ja chhun em adhyAs thaI javAthI manuShyane yogya evun je oraDAnA bAraNAmAnthI bahAr nIkaLavun tenAthI te chyut thaI gayo hovAthI hun pADo chhun te prakAranA bhAvano te kartA pratibhAse chhe.

em agnAnIne paradravya mArAn chhe evI chirakALanI mAnyatAnA kAraNe paradravyamAnthI nIkaLavun mushkel thaI paDayun chhe. A strI, putra, parivAr, makAn, dhanasampatti, dev, guru ityAdi badhAn paradravya mArAn chhe evun eNe dhyAn karyun chhe ane jANe ke pote te-rUp thaI chhe gayo em mAnavA lAgyo chhe. eTale have emAnthI chhUTavun ene bhAre mushkel thaI gayun chhe. paradravyanA vichAramAn te evo to ekAkAr thaI gayo chhe ke hun shuddha chaitanyamay AtmA chhun e bhUlI gayo chhe ane hun paradravyasvarUp chhun em mAnavA lAgyo chhe. potAne bhUlIne paradravyanA dhyAnamAn mashgul thayelA tene have paradravyathI khasavun atyant mushkel thaI paDayun chhe. aho! AchAryadeve apAr karuNA karIne AvI vAt karI chhe. kahe chhe-paradravyane potAnA mAne tene temAnthI bahAr nIkaLavun bhAre kaThaN paDe chhe. dev-guru-shAstranI shraddhAno vikalpa te rAg chhe. ane te rAg bhalo chhe em mAne tene enAthI bhinna thavun mushkel chhe.

have kahe chhe-dhyAnAviShTa puruSh jem te prakAranA bhAvano kartA pratibhAse chhe ‘tevI rIte A AtmA paN agnAnane lIdhe gneyagnAyakarUp parane ane potAne ek karato thako ‘‘hun paradravya chhun’’ evA adhyAsane lIdhe mananA viShayarUp karavAmAn AvelAn dharma, adharma, AkAsh, kAL, pudgal ane anya jIv vaDe (potAnI) shuddha chaitanyadhAtu rokAyelI hovAthI tathA indriyonA viShayarUp karavAmAn AvelA rUpI padArtho vaDe (potAno) kevaL bodh (-gnAn) DhankAyel hovAthI ane mRutak kalevar (sharIr) vaDe param amRutarUp vignAn-ghan (pote) mUrchhit thayo hovAthI te prakAranA bhAvano kartA pratibhAse chhe.’

dharmAstikAy, adharmAstikAy, AkAsh, kAL, pudgal ane anya jIv dev-guru ityAdi kharekhar gnAnanA gney chhe. te paradravyo AtmAmAn nathI. pote gnAyak chhe ane te


PDF/HTML Page 1119 of 4199
single page version

badhAn paragney chhe. agnAnI gnAyak ane gneyane ek kare chhe. dev, guru, shAstra ityAdi gneyano vichAr-dhyAn karatAn hun gneyarUp chhun em tene bhram Upaje chhe. gnAnamAn dev-guru-shAstra Adi paradravya jaNAyAn tyAn te paradravyothI mArun gnAn chhe, te paradravya vinA mArun gnAn ughaDe nahi em te paragneyane ane potAne ek kare chhe. strI, kuTumb, mitra, dev-guru-shAstra ityAdi hun chhun ane e mArAn chhe evI mAnyatA mithyAdarshan chhe ane evI mAnyatA vaDe mithyAdraShTi jIv potAnA agnAnabhAvano kartA thAy chhe.

mananA viShayarUp chha dravyo chhe. dharmAstikAy Adi chha dravyo mananA viShay chhe. strI, putra, parivAr, dev-guru-shAstra, bhagavAn tIrthankaradev suddhAn saghaLA parapadArtha mananA viShay chhe. sahaj chaitanyasvabhAv, gnAyakasvabhAv atIndriyagnAnano viShay chhe. AtmAnA nirmaL svasamvedananA puruShArthanA samaye man upasthit chhe paN te mukhya nathI; AtmA ja mukhya chhe. AtmAnun bhAn AtmA vaDe ja thAy chhe. tyAn man to upasthitimAtra chhe. kharekhar to manano viShay paravastu chhe. chha dravyarUp parano vichAr karatAn mananA nimitte shubhAshubh vikalpa utpanna thAy chhe ane e vikalpamAn potAnI shuddha chaitanyadhAtu rokAI jAy chhe. gnAyakabhAvasvarUp bhagavAn AtmAne chhoDI paradravyanA vikalpamAn rokAy chhe tene par vaDe shuddha chaitanyadhAtu rokAyelI chhe em kahevAmAn Ave chhe. paradravyanA vichAramAn rokAyelo agnAnI jANe hun pararUp thaI gayo em bhramathI mAne chhe.

potAnA gnAyakasvabhAvane gnAnavaDe dhArI rAkhavo joIe tene badale agnAnIne mananA viShayamAn shuddha chaitanyadhAtu rokAI jAy chhe. siddha bhagavAn, arahant bhagavAn, AchArya bhagavAn Adi panchaparameShThI arUpI chhe. tathA dharma, adharma, AkAsh ane kAL paN arUpI dravyo chhe. te saghaLA mananA viShay chhe. parantu e sauthI bhinna chaitanyamUrti bhagavAn AtmA hun chhun em antardraShTi nahi thavAthI agnAnI manane ane mananA viShayane ek karato tyAn ja rokAyelo hovAthI gney-gnAyakane ek kare chhe. jyAre hun shuddha gnAyakamUrti bhagavAn AtmA chhun em jene bhAn thayun chhe evo gnAnI-dharmI jIv jIvAdi paradravyanA vichAr samaye paN hun paradravyathI bhinna chhun evun bhAn vartatun hovAthI gneyagnAyakane ek karato nathI. jhINI vAt chhe bhAI!

mananA viShayanI vAt karI. have indriyonA viShayanI vAt kare chhe. indriyanA viShayarUp sparsha, ras, gandh, rUp ane shabda vaDe kevaLabodhasvarUp nij AtmA DhankAI gayo chhe. indriy viShayanA lakShe bhagavAn AtmA DhankAI gayo chhe. rUpI padArthanA lakShe rAg thAy chhe. ane te rAgane ane viShayane potAnAn mAnavAthI kevaLagnAnasvarUp bhagavAn AtmA DhankAI jAy chhe. DhankAI jAy chhe eTale anubhavamAn Avato nathI. juo, ahIn kevaLagnAn paryAyanI vAt nathI. indriyanA viShayo mArA chhe evA vikalpo vaDe shuddha gnAnasvarUp paramAtmA pote chhe te anubhavamAn Avato nathI eTale DhankAI jAy chhe em ahIn vAt chhe.


PDF/HTML Page 1120 of 4199
single page version

have trIjI vAt kahe chhe ke mRutak kalevar vaDe param amRutasvarUp vignAnaghan pote mUrchhit thaI gayo chhe. juo, A sharIr mRutak kalevar eTale maDadun chhe em ahIn kahyun chhe.

prashna– paN kayAre?

uttara– atyAre hamaNAn ja. sharIr to svarUpathI achetan maDadun ja chhe paN jIvanA sanyoganI apekShAe tene upachArathI sachet-jIvit kahevAmAn Ave chhe. vAstavamAn to jIv hovA chhatAn paN sharIr to mRutak kalevar ja chhe, kemake sharIr kadIy jIvarUp-chaitanyarUp thatun nathI ane jIv kadIy sharIrarUp thato nathI. jIv sadA jIv ja chhe ane sharIr sadA sharIr ja chhe. tethI tene mRutak kalevar arthAt maDadun ahIn kahyun chhe.

ahIn kahe chhe ke param amRutarUp vignAnaghan prabhu AtmA agnAnane laIne sharIrarUp mRutak kalevaramAn-maDadAmAn mUrchhAyo chhe. are! rAtadivas ene e maDadAnI keTalI chintA! khavaDAvavun, pIvaDAvavun, UnghADavun ane ene puShTa rAkhavun-em enI ja sambhAL karyA kare chhe. e sharIranA lakShe mUrchhAI gayo chhe, behosh thaI gayo chhe. AchArya kahe chhe-bhAI! tun A maDade kem mUrchhAyo chhe? tun to amRutasvarUp Anandano nAth vignAnaghan prabhu chho ne! jAgRut thA ane svarUpanun bhAn karI emAn TharI jA.

AtmA ekalo gnAnasvarUp amRutarasano sAgar chhe. prabhu! enI draShTi chhoDI A dehanA- maDadAnA rakhopAmAn kayAn rokAyo? chA, dUdh, ukALA, roTalI, dAL, bhAt, lADu vagerenA khAnapAnamAn tun ekAkAr thaI gayo chhe te tArun agnAn chhe. chA pIdhI hoy to magaj tar rahe ane bIDI pIdhI hoy to barAbar keph rahe. are bhAI! tun A shun mAne chhe? A to mUDhapaNun chhe. bhagavAn! tun to sachchidAnand prabhu amRutano sAgar chhun. tane A shun thayun? sharIranI sarva chintA chhoDIne amRutasvarUp AtmAnun bhAn kar.

juo, traN vAt karI- mananA viShayamAn-chha padArthanA vichAramAn chaitanyadhAtu rokAI gaI e ek vAt. pAnch indriyanA viShayamAn kevaL bodh DhankAI gayo e bIjI vAt.

ane param amRutarUp vignAnaghanasvabhAv mRutak kalevaramAn mUrchhAI gayo e trIjI vAt. A pramANe agnAnane lIdhe jIv indriyanA viShayamAn, mananA viShayamAn ane sharIramAn mUrchhAbhAvane pAmelo hovAthI te prakAranA bhAvano te kartA pratibhAse chhe. eTale je je prakArano shubhAshubh rAg Ave chhe teno te kartA thAy chhe.

* gAthA 96 bhAvArtha uparanun pravachan *

‘A AtmA agnAnane lIdhe, achetan karmarUp bhAvakanun je krodhAdi bhAvya tene