Pravachan Ratnakar-Gujarati (English transliteration). Gatha: 97.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 57 of 210

 

PDF/HTML Page 1121 of 4199
single page version

chetan bhAvak sAthe ekarUp mAne chhe; vaLI te, paragneyarUp dharmAdi dravyone paN gnAyak sAthe ekarUp mAne chhe, tethI te savikAr ane sopAdhik chaitanyapariNAmano kartA thAy chhe.’

A AtmA potAnA svarUpanA bhAn vinA achetan karmarUp bhAvakanun je krodhAdi bhAvya tene chetan bhAvak sAthe ekarUp mAne chhe. shun kahe chhe? achetan karma chhe te bhAvak chhe ane puNyapApanA bhAv te enun bhAvya chhe. svabhAvanI ruchi vinA je shubhAshubh bhAv thAy te achetan mohakarmanun bhAvya chhe. parantu em na mAnatAn te vikArI bhAvyane chetan bhAvakanun bhAvya mAne chhe. shubhAshubh bhAvano karanAr kharekhar to jaDakarma chhe. A dravyadraShTi karAvavAnI vAt chhe. puNyapApanI pariNati utpanna to jIvanI paryAyamAn thAy chhe ane te potAnA ShaTkArakanI pariNatithI potAmAn svatantrapaNe thAy chhe; te paryAy kAI parathI thAy chhe em nathI. paN ahIn dravyadraShTi karAvavI chhe eTale em kahe chhe ke paryAyamAn je vikAr thAy chhe nimittane vash thatAn thAy chhe. mATe vikArI bhAv te bhAvak achetan karmanun bhAvya chhe, te chetan bhAvakanun bhAvya nathI.

krodh, mAn, mAyA, lobh, puNya-pAp ityAdi rAgapariNAm badhA achetan bhAvakanun - jaDakarmanun bhAvya chhe. chetan bhAvak bhagavAn AtmA to chaitanyanI atIndriy AnandanI dashAno karanAr chhe. bhagavAn AtmA bhAvak ane atIndriy AnandanI dashA e enun bhAvya chhe. samakit thatAn bhagavAn AtmA bhAvak thaIne je nirmaL vItarAgI AnandanI dashA pragaT kare te chetananun bhAvya chhe. parantu agnAnI jIv chetan bhAvak sAthe vikArI bhAvane ekarUp mAne chhe. rAg mArI chIj chhe, mArun bhAvya chhe, mArun kartavya chhe em te mAne chhe. bhagavAn AtmA bhAvak thaIne nirmaL paryAyane-shuddharatnatrayane potAnun bhAvya kare evo teno svabhAv chhe. parantu svabhAvane chhoDIne jANe chetan bhAvakanun vikAr bhAvya chhe em mAnI agnAnI jIv vikArano kartA thAy chhe.

ahAhA...! chetan koN, rAg koN ane potAnun svarUp shun? ityAdi spaShTa vAt digambar santo sivAy koI e karI nathI. bhagavAn AtmA vignAnaghan prabhu avikArI anubhUtimAtra bhAvak chhe. ane tenA lakShe je vItarAgI Anand ane shAntinI dashA pragaT thAy te enun bhAvya chhe. vItarAgI AnandanI paryAy pragaT karavI e samyagdraShTinun kartavya chhe. dharmI jIv rAg ane paranI kriyAno kadIy kartA thato nathI. bahu sUkShma vAt bhAI! parantu AtmAne anuchit-ashobhanIk evA vikArI bhAvane potAnA mAnIne agnAnI te bhAvano kartA thAy chhe. samyagdarshan ane mithyAdarshan shun chIj chhe e ahIn batAvavun chhe. rAg ane paravastu mArI chhe evun mAnIne bhAvak jaD karmanun bhAvya je shubhAshubh vikArI bhAv teno agnAnI kartA thAy chhe. vikArI bhAv je jaDakarmanun kartavya chhe tene agnAnI potAnun kartavya mAne chhe. re agnAn! dharmInun to vItarAgI pariNAm kartavya chhe.


PDF/HTML Page 1122 of 4199
single page version

potAnA gnAyakabhAvane bhUlIne paragney (chha dravya) mArAn chhe em vichAratAn je vikalpa utpanna thAy chhe te karmarUpI bhAvakanun bhAvya chhe. tene potAnun bhAvya mAnI agnAnI jIv shubhAshubh vikalpano kartA thAy chhe. sharIrano kartA ke deshano kartA to jIv kadIy chhe nahi. strI-kuTumbanun pAlan karavun, samAjanI sevA karavI ane deshanun rakShaN karavun ityAdi kartavya jIvanun kadIy nathI. chha dravyarUp paragneyane potAnA mAnI je mithyAtva ane rAgAdinA bhAv utpanna kare te bhAvano agnAnapaNe te kartA thAy chhe te bhAv enun kartavya chhe, paN paradravyanI kriyA thAy te enun kartavya nathI. nishchayathI to e vikArabhAv jaDakarma je bhAvak enun bhAvya chhe. jo te AtmAnun bhAvya hoy to te enAthI kadIy chhUTe nahi. ahIn achetan karma bhAvak ane vikArI dashA enun bhAvya chhe em kahyun chhe.

prashna- to shun vikAr jIvanI paryAy nathI, jIvanun kArya nathI?

uttara– are bhAI! vikArI pariNAm potAnI-jIvanI paryAyamAn thAy chhe em jeNe nakkI karyun chhe tene svabhAvanI draShTi karAvavA mATe vikArI pariNAm tArun-jIvanun kartavya nathI em kahyun chhe. vikAranA pariNAm svayam potAnA ShaTkArakathI jIvanI paryAyamAn thAy chhe, te karmanun kArya chhe vA karmanA karAvelA thAy chhe em bIlakul nathI, Avo nirNay jene thayo chhe tene vikAranun lakSha chhoDAvI draShTino viShay je shuddha chaitanyamay dhruv AtmA teno Ashray karAvavA dravyadraShTinI apekShAe tene jaDakarmarUpI bhAvakanun bhAvya kahyun chhe. vikAr karmanA sange thAy chhe ane shuddha dravyanI draShTi thatAn nIkaLI jAy chhe tethI tene prayojanavash jaDakarmarUpI bhAvakanun bhAvya kahyun chhe. bhAI! jyAn je apekShAthI kathan hoy tyAn te apekShApUrvak yathArtha samajavun joIe.

agnAnInI draShTi rAg ane par upar chhe. pote shuddha chaitanyamUrti gnAyak bhagavAn chhe enA upar enI draShTi nathI. tethI tene kahyun ke A je paryAyamAn rAg chhe te achetan jaDakarmarUpI bhAvakanun bhAvya chhe. tun to shuddha chaitanyamUrti chho. tArun e bhAvya kem hoy? bhAI! dayA, dAn, vratAdinA vikalpa ho ke ashubhabhAvanA vikalpa ho-e badhun pudgalanun -karmanun kArya chhe, chetananun kArya nathI. agnAnI te vikArI bhAvane chetan bhAvakanI sAthe ekarUp karIne te te prakAranA vikArI bhAvano kartA thAy chhe.

aho! A samayasArashAstra koI adbhut, alaukik chIj chhe! tene samajavA khUb shAnti ane dhIraj keLavavAn joIe ane teno gambhIr jignAsAthI svAdhyAy karavo joIe. mAtra upalak vAnchI jAy to te samajAy em nathI. darek dravyanI vikArI ke nirvikArI paryAy svatantrapaNe potAnA ShaTkArakathI pariName chhe. tyAn to paryAyanun svatantra astipaNun siddha karavAnI vAt chhe. (tyAn paN paryAyanun lakSha chhoDAvI dravyadraShTi karAvavAnun prayojan chhe). ane ahIn rAgane karmanun kArya kahIne rAgathI bhedagnAn karAvI trikALI shuddha dravyanI draShTi karAvavAnI vAt chhe.


PDF/HTML Page 1123 of 4199
single page version

ahAhA...! bhagavAn AtmA Anandano nAth prabhu ekalA Anandanun DhIm-chosalun chhe. tenA lakShe pragaT thato dharma dharmInun kartavya chhe. dharmIne laDAInA pariNAm, viShay-vAsanAnA pariNAm kamajorIvash thAy chhe topaN dharmI tenA gnAtA rahe chhe, kartA thatA nathI. bahu sUkShma vAt bhAI! parantu agnAnI puNyapApanA bhAv je achetan mohakarmanun bhAvya chhe te jANe potAnun kartavya chhe em mAnato hovAthI te te bhAvano te kartA thAy chhe. paranun kArya hun karun, parane mArun, parane jIvADun, paranI rakShA karun ityAdi mAnanAr mithyAdraShTi mUDh chhe. are! potAnI dayA pALe nahi ane paranI dayAno shubharAg Ave tene potAnun kartavya mAne chhe te potAnI hinsA kare chhe. amRutachandrasvAmIe puruShArtha-siddhayupAyamAn rAgane hinsA kahI chhe. bhAI! tane bahAramAn koI sharaN nathI. (ane tun paN koI anyanun sharaN nathI.) antarangamAn pragaT birAjamAn chaitanyamUrti bhagavAn Anandano nAth ek ja tane sharaN chhe. tyAn draShTi kar to sharaN maLe tem chhe. arahantAdi je chattAri sharaN kahevAy chhe e vyavahArathI sharaN kahelA chhe. bhAI! Avo ja vItarAgano mArga chhe.

‘vaLI te, paragneyarUp dharmAdi dravyone paN gnAyak sAthe ekarUp mAne chhe.’ chha dravyonA vichAranA vikalpamAn ekAkArapaNe tallIn thAy chhe te paradravyane potAnA mAne chhe.

bhAI! anantA nigodanA jIv ane anantA siddhone gnAnanI ek paryAy jANe te paryAyanun sAmarthya keTalun? nigodanA jIvane bachAvI shake ke temanI dayA pALI shake e vAt nathI; paN anantanI sattAne anantapaNe jANe e gnAnanI paryAyanun koI adbhut achintya sAmarthya chhe. are bhAI! anantA siddha bhagavanto bhakti karavA yogya chhe mATe shAstramAn enun kathan chhe em nathI; temaj je anant nigodanA jIvo chhe temanI dayA pALavI yogya chhe mATe shAstramAn temanun kathan chhe em nathI. to shI rIte chhe? ahAhA...! prabhu! tArI gnAnanI paryAyamAn ATalA anant gneyo jANavAmAn Ave evun tArI gnAnanI paryAyanun svaparaprakAshak achintya sAmarthya chhe e samajAvavA shAstramAn A vAt karI chhe anant paradravya chhe te gney chhe ane bhagavAn AtmA gnAyak-gnAyak jANagasvabhAvI chhe. gnAnI anantA paragneyane jANato thako gnAtA rahe chhe. ane agnAnI gney ane gnAyakane ekarUp karato thako shubhAshubh vikalpone upajAvato evo te savikAr ane sopAdhik chaitanyapariNAmano kartA thAy chhe. aho! gajab vAt chhe!

krodhAdik bhAv te savikAr chaitanyapariNAm chhe ane dharmAstikAy Adi chha dravya mArAn chhe em mAne te sopAdhik chaitanyapariNAm chhe. agnAnI, rAg mAro chhe em mAnI


PDF/HTML Page 1124 of 4199
single page version

rAgano kartA thAy chhe ane paradravya mArAn chhe em mAnI te mithyA mAnyatAno kartA thAy chhe. paradravyano kartA to kadIy koI jIv thaI shakto nathI. paranI dayA pALI shake ke parane jIvADI shake e to vastunun svarUp ja nathI. te par jIvanun AyuShya hoy to te bache ane tenun Ayu pUrun thAy to deh chhUTI jAy. emAn tun shun karI shake? shun tun ene AyuShya daI shake chhe? shun tun enun AyuShya harI shake chhe? nA. to hun parajIvane bachAvun ke mArun e mAnyatA tArI mithyA chhe. bhAI! bhagavAn jineshvarano mArga AkhI duniyAthI judo chhe. are! vADAmAn janmyA tene paN mArganI khabar nathI! arere! em ne em jindagI vyartha chAlI jAy chhe!

prashna– munirAj chha kAyanA jIvanI rakShA kare chhe em shAstramAn Ave chhe ne?

uttara– bhAI! shAstramAn vyavahAranayathI e kathan Ave chhe. munirAj traN kaShAyanA abhAvarUp akaShAy pariNatinA svadayAnA svAmI chhe. temane parajIvanI hinsAno vikalpa hoto nathI ane parajIvanI dayAno vikalpa kadAchit thAy tenA te svAmI thatA nathI, mAtra gnAtA rahe chhe. tethI vyavahArathI munirAj chha kAyanA jIvanI rakShA kare chhe em kathan karavAmAn Ave chhe. jyAn je apekShA hoy te yathArtha samajavI joIe.

A raLavun-kamAvun ane vepAradhandhA karavA tathA berAn-chhokarAnne sAchavavAn ityAdi pravRuttimAn rokAI gayo te majUranI jem pApanI majUrImAn kAL gumAve chhe. agnAnI rAgano kartA chhe paN bahAranAn paranAn kAryono to kartA kadIy nathI. kArakhAnAmAn lAdI bane te jaDanI kriyA chhe. te kriyA AtmA karI shake nahi. jaDanI kriyAno svAmI to jaD chhe. teno svAmI shun jIv thAy? tathApi jaDanI kriyAno svAmI potAne mAne te mUDh mithyAdraShTi chhe. bhAI! ek dravya bIjA dravyanI kriyA kare e traNakALamAn sambhavit nathI, kemake ek dravyamAn bIjA dravyano abhAv chhe. ek dravya bIjA dravyane aDakatun nathI. potAnA svadravyamAn parano, sharIrano, lakShmIno abhAv chhe. mATe AtmA paranun kAI karato nathI ane paradravyo AtmAnun kAI karatAn nathI. darek dravya svatantra potAthI TakI rahyun chhe ane pariNamI rahyun chhe. koI dravya koI anya dravyanA pariNAmanun kartA traNakALamAn nathI. AvI ja vastusthiti chhe. mATe he bhAI! par vinA mAre chAle nahi evI mAnyatA chhoDI de. tane khabar nathI paN anantakALamAn ten par vinA ja chalAvyun chhe. potAnI mAnyatA viparIt chhe tethI agnAnIne lAge chhe ke par vinA chAle nahi.

AtmA potAnA dravya-kShetra-kAL-bhAvarUp svachatuShTayamAn rahelo chhe. paranA dravya-kShetra- kAL-bhAvarUp parachatuShTayamAn AtmA rahelo nathI. mATe par vinA ja pratyek jIve chalAvyun chhe. parano tArAmAn abhAv chhe. te abhAvathI tAro svabhAv Take evun kem bane? na bane.


PDF/HTML Page 1125 of 4199
single page version

A ek AngaLI potAthI TakI chhe. temAn bIjI AngaLIne abhAv chhe. bhAI! pahelAn A vAtanI hA to pAD. par vinA chAle nahi e to mUDh mithyAdraShTinI mAnyatA chhe; tene jainadarshananI shraddhA nathI.

parane sahAy karI shakun, parane sukhI karI shakun, parane jIvADI shakun-e badho mithyAdraShTino bhram chhe. agnAnI potAnA vikArI pariNAmano kartA thAy chhe paN paradravyanAn je kArya thAy teno kadIy kartA nathI.

ahIn, krodhAdik sAthe ekapaNAnI mAnyatAthI utpanna thatun rktRutva samajAvavA bhUtAviShTa puruShanun draShTAnt kahyun ane dharmAdik anyadravyo sAthe ekapaNAnI mAnyatAthI utpanna thatun rktRutva samajAvavA dhyAnAviShTa puruShanun draShTAnt kahyun chhe.

[pravachan nan. 162 sheSh, 163 chAlu * dinAnk 21-8-76 ane 22-8-76]

PDF/HTML Page 1126 of 4199
single page version

ततः स्थितमेतद् ज्ञानान्नश्यति कर्तृत्वम्–

एदेण दु सो कत्ता आदा णिच्छयविदूहिं परिकहिदो।
एवं खलु जो जाणदि सो मुंचदि सव्वकत्तित्तं।। ९७ ।।

एतेन तु स कर्तात्मा निश्चयविद्भिः परिकथितः।
एवं खलु यो जानाति सो मुञ्चति सर्वकर्तृत्वम्।। ९७ ।।

‘tethI (pUrvokta kAraNathI) e siddha thayun ke gnAnathI kartApaNAno nAsh thAy chhe’ em have kahe chhe-

e kAraNe AtmA kahyo kartA sahu nishchayavide,
–e gnAn jene thAy te chhoDe sakal kartRutvane. 97.

gAthArtha– [एतेन तु] A (pUrvokta) kAraNathI [निश्चयविद्भिः] nishchayanA jANanArA gnAnIoe [सः आत्मा] te AtmAne [कर्ता] kartA [परिकथितः] kahyo chhe-[एवं खलु] Avun nishchayathI [यः] je [जानाति] jANe chhe [सः] te (gnAnI thayo thako) [सर्वकर्तृत्वम्] sarva rktRutvane [मुञ्चति] chhoDe chhe.

TIkA– kAraN ke A AtmA agnAnane lIdhe paranA ane potAnA ekapaNAno Atmavikalpa kare chhe tethI te nishchayathI kartA pratibhAse chhe-Avun je jANe chhe te samasta kartRutvane chhoDe chhe tethI te nishchayathI akartA pratibhAse chhe. te spaShTa samajAvavAmAn Ave chhe-

A AtmA agnAnI thayo thako, agnAnane lIdhe anAdi sansArathI mAnDIne milit (-ekamek maLI gayelA) svAdanun svAdan-anubhavan hovAthI (arthAt pudgalakarmanA ane potAnA svAdanun bheLaseLapaNe-ekarUpe anubhavan hovAthI), jenI bhedasamvedananI (bhedagnAnanI) shakti biDAI gayelI chhe evo anAdithI ja chhe; tethI te parane ane potAne ekapaNe jANe chhe; tethI ‘hun krodh chhun’ ityAdi Atmavikalpa (potAno vikalpa) kare chhe; ane tethI nirvikalpa, akRutrim, ek vignAnaghan (svabhAv)thI bhraShTa thayo thako vAramvAr anek vikalparUpe pariNamato thako kartA pratibhAse chhe.

ane jyAre AtmA gnAnI thAy tyAre, gnAnane lIdhe gnAnanA AdithI mAnDIne pRuthak pRuthak svAdanun svAdan-anubhavan hovAthI (arthAt pudgalakarmanA ane potAnA svAdanun


PDF/HTML Page 1127 of 4199
single page version

(वसंततिलका)
अज्ञानतस्तु सतृणाभ्यवहारकारी
ज्ञानं स्वयं किल भवन्नपि रज्यते यः।
पीत्वा दधोक्षुमधुराम्लरसातिगृद्धया
गां दोग्धि दुग्धमिव नूनमसौ रसालम्।। ५७ ।।

ekarUpe nahi paN-bhinnabhinnapaNe anubhavan hovAthI), jenI bhedasamvedanashakti UghaDI gaI chhe evo hoy chhe; tethI te jANe chhe ke “anAdinidhan, nirantar svAdamAn Avato, samasta anya rasathI vilakShaN (bhinna), atyant madhur je chaitanyaras te ja ek jeno ras chhe evo A AtmA chhe ane kaShAyo tenAthI bhinna rasavALA (kaShAyalA-besvAd) chhe; temanI sAthe je ekapaNAno vikalpa karavo te agnAnathI chhe;” A rIte parane ane potAne bhinnapaNe jANe chhe; tethI ‘akRutrim (nitya), ek gnAn ja hun chhun parantu kRutrim (anitya), anek je krodhAdik te hun nathI’ em jANato thako ‘hun krodh chhun’ ityAdi Atmavikalpa jarA paN karato nathI; tethI samasta kartRutvane chhoDI de chhe; tethI sadAy udAsIn avasthAvALo thayo thako mAtra jANyA ja kare chhe; ane tethI nirvikalpa, akRutrim, ek vignAnaghan thayo thako atyant akartA pratibhAse chhe.

bhAvArtha– je paradravyanA ane paradravyanA bhAvonA kartRutvane agnAn jANe te pote kartA shA mATe bane? agnAnI rahevun hoy to paradravyano kartA bane! mATe gnAn thayA pachhI paradravyanun kartApaNun rahetun nathI.

have A ja arthanun kaLasharUp kAvya kahe chhe-

shlokArtha– [किल] nishchayathI [स्वयं ज्ञानं भवन् अपि] svayam gnAnasvarUp hovA chhatAn [अज्ञानतः तु] agnAnane lIdhe [यः] je jIv, [सतृणाभ्यवहारकारी] ghAs sAthe bheLaseL sundar AhArane khAnArA hAthI Adi tiryanchanI mAphak, [रज्यते] rAg kare chhe (arthAt rAgano ane potAno bheLaseL svAd le chhe) [असौ] te, [दधीक्षुमधुराम्लरसातिगृद्धया] dahIn- khAnDanA arthAt shikhanDanA khATA-mIThA rasanI ati lolupatAthI [रसालम् पीत्वा] shikhanDane pItAn chhatAn [गां दुग्धम् दोग्धि इव नूनम्] pote gAyanA dUdhane pIe chhe evun mAnanAr puruShanA jevo chhe.

bhAvArtha– jem hAthIne ghAsanA ane sundar AhAranA bhinna svAdanun bhAn nathI tem agnAnIne pudgalakarmanA ane potAnA bhinna svAdanun bhAn nathI; tethI te ekAkArapaNe rAgAdimAn varte chhe. jem shikhanDano gRuddhI mANas, svAdabhed nahi pArakhatAn, shikhanDanA svAdane mAtra dUdhano svAd jANe tem agnAnI jIv sva-paranA bheLaseL svAdane potAno svAd jANe chhe. pa7.


PDF/HTML Page 1128 of 4199
single page version

(शार्दूलविक्रीडित)
अज्ञानान्मृगतृष्णिकां जलधिया धावन्ति पातुं मृगा
अज्ञानात्तमसि द्रवन्ति भुजगाध्यासेन रज्जौ जनाः।
अज्ञानाच्च विकल्पचक्रकरणाद्वातोत्तरङ्गाब्धिवत्
शुद्धज्ञानमया अपि स्वयममी कर्त्रीभवन्त्याकुलाः।। ५८ ।।

(वसंततिलका)
ज्ञानाद्विवेचकतया तु परात्मनोर्यो
जानाति हंस इव वाःपयसोर्विशेषम्।
चैतन्यधातुमचलं स सदाधिरूढो
जानीत एव हि करोति न किञ्चनापि।। ५९ ।।

agnAnathI ja jIvo kartA thAy chhe evA arthanun kaLasharUp kAvya kahe chhe-

shlokArtha– [अज्ञानात्] agnAnane lIdhe [मृगतृष्णिकां जलधिया] mRugajaLamAn jaLanI buddhi thavAthI [मृगाः पातुं धावन्ति] haraNo tene pIvA doDe chhe; [अज्ञानात्] agnAnane lIdhe [तमसि रज्जौ भुजगाध्यासेन] andhakAramAn paDelI doraDImAn sarpano adhyAs thavAthI [जनाः द्रवन्ति] loko (bhayathI) bhAgI jAy chhe; [च] ane (tevI rIte) [अज्ञानात्] agnAnane lIdhe [अमी] A jIvo, [वातोत्तरङ्गाब्धिवत्] pavanathI tarangavALA samudranI mAphak [विकल्पचक्रकरणात्] vikalponA samUh karatA hovAthI- [शुद्धज्ञानमयाः अपि] joke teo shuddhagnAnamay chhe topaN-[आकुलाः] AkuLatA banatA thatA [स्वयम्] potAnI meLe [कर्त्रीभवन्ति] kartA thAy chhe.

bhAvArtha– agnAnathI shun shun nathI thatun? haraNo jhAnjhavAnne jaL jANI pIvA doDe chhe ane e rIte khedakhinna thAy chhe. andhArAmAn paDelA doraDAne sarpa mAnIne mANaso DarIne bhAge chhe. tevI ja rIte A AtmA, pavanathI kShubdha thayelA samudranI mAphak, agnAnane lIdhe anek vikalpo karato thako kShubdha thAy chhe ane e rIte-joke paramArthe te shuddhagnAnaghan chhe topaN- agnAnathI kartA thAy chhe. pa8.

gnAnathI AtmA kartA thato nathI em have kahe chhe-

shlokArtha– [हंसः वाःपयसोः इव] jem hans dUdh ane pANInA visheShane (taphAvatane) jANe chhe tem [यः] je jIv [ज्ञानात्] gnAnane lIdhe [विवेचकतया] vivekavALo (bhedagnAnavALo) hovAthI [परात्मनोः तु] paranA ane potAnA [विशेषम्] visheShane [जानाति] jANe chhe [सः] te (jem hans mishrit thayelAn dUdhajaLane judAn


PDF/HTML Page 1129 of 4199
single page version

(मंदाक्रान्ता)
ज्ञानादेव ज्वलनपयसोरौष्ण्यशैत्यव्यवस्था
ज्ञानादेवोल्लसति लवणस्वादभेदव्युदासः।
ज्ञानादेव स्वरसविकसन्नित्यचैतन्यधातोः
क्रोधादेश्च प्रभवति भिदा भिन्दती कर्तृभावम्।। ६० ।।

(अनुष्टुभ्)
अज्ञानं ज्ञानमप्येवं कुर्वन्नात्मानमञ्जसा।
स्यात्कर्तात्मात्मभावस्य परभावस्य न क्वचित्।। ६१ ।।

karIne dUdh grahaN kare chhe tem) [अचलं चैतन्यधातुम्] achaL chaitanyadhAtumAn [सदा] sadA [अधिरूढः] ArUDh thayo thako (arthAt teno Ashray karato thako) [जानीत एव हि] mAtra jANe ja chhe, [किञ्चन अपि न करोति] kAI paN karato nathI (arthAt gnAtA ja rahe chhe, kartA thato nathI).

bhAvArtha– je sva-parano bhed jANe te gnAtA ja chhe, kartA nathI. pa9.

have, je kAI jaNAy chhe te gnAnathI ja jaNAy chhe em kahe chhe-

shlokArtha– [ज्वलन–पयसोः औष्णय–शैत्य–व्यवस्था] (garam pANImAn) agninI uShNatAno ane pANInI shItaLatAno bhed [ज्ञानात् एव] gnAnathI ja pragaT thAy chhe. [लवणस्वादभेदव्युदासः ज्ञानात् एव उल्लसति] lavaNanA svAdabhedanun nirasan (-nirAkaraN, asvIkAr, upekShA) gnAnathI ja thAy chhe (arthAt gnAnathI ja shAk vageremAnnA lavaNano sAmAnya svAd tarI Ave chhe ane teno svAdavisheSh nirasta thAy chhe). [स्वरसविकसन्नित्यचैतन्यधातोः च क्रोधादेः भिदा] nij rasathI vikasatI nitya chaitanyadhAtuno ane krodhAdi bhAvono bhed, [कर्तृभावम् भिन्दती] rktRutvane (kartApaNAnA bhAvane) bhedato thako-toDato thako, [ज्ञानात् एव प्रभवति] gnAnathI ja pragaT thAy chhe. 60.

have, agnAnI paN potAnA ja bhAvane kare chhe parantu pudgalanA bhAvane kadI karato nathI- evA arthano, AgaLanI gAthAnI sUchanikArUp shlok kahe chhe-

shlokArtha– [एवं] A rIte [अञ्जसा] kharekhar [आत्मानम्] potAne [अज्ञानं ज्ञानम् अपि] agnAnarUp ke gnAnarUp [कुर्वन्] karato [आत्मा आत्मभावस्य कर्ता स्यात्] AtmA potAnA ja bhAvano kartA chhe, [परभावस्य] parabhAvano (pudgalanA bhAvono) kartA to [क्वचित् न] kadI nathI. 61.


PDF/HTML Page 1130 of 4199
single page version

(अनुष्टुभ्)
आत्मा ज्ञानं स्वयं ज्ञानं ज्ञानादन्यत्करोति किम्।
परभावस्य कर्तात्मा मोहोऽयं व्यवहारिणाम्।। ६२ ।।

e ja vAtane draDh kare chhe-

shlokArtha– [आत्मा ज्ञानं] AtmA gnAnasvarUp chhe, [स्वयं ज्ञानं] pote gnAn ja chhe; [ज्ञानात् अन्यत् किम् करोति] te gnAn sivAy bIjun shun kare? [आत्मा परभावस्य कर्ता] AtmA parabhAvano kartA chhe [अयं] em mAnavun (tathA kahevun) te [व्यवहारिणाम् मोहः] vyavahArI jIvono moh (agnAn) chhe. 6r.

* * *
samayasAr gAthA 97 mathALun

‘tethI (pUrvokta kAraNathI) e siddha thayun ke gnAnathI kartApaNAno nAsh thAy chhe’ agnAnathI kartApaNun chhe, te kartApaNAno gnAn vaDe nAsh thAy chhe. hun gnAtAdraShTA bhagavAn sachchidAnandasvarUp chhun evA anubhavathI rktRutvano nAsh thAy chhe ane te dharma chhe em have kahe chhe-

* gAthA 97 TIkA uparanun pravachan *

‘kAraN ke A AtmA agnAnane lIdhe paranA ane potAnA ekapaNAno Atmavikalpa kare chhe tethI te nishchayathI kartA pratibhAse chhe-Avun je jANe chhe te samasta rktRutvane chhoDe chhe tethI te nishchayathI akartA pratibhAse chhe.’

gAthA bahu saras chhe. potAnA shuddha gnAnAnandasvabhAvanun bhAn nahi hovAthI agnAnane lIdhe jIv rAg ane paradravya sAthe potAne ek karIne svaparanA ekatvano Atmavikalpa kare chhe ane tethI nishchayathI te kartA pratibhAse chhe. agnAnathI rAgano kartA chhe em je yathArtha jANe chhe te sakal rktRutvane chhoDI de chhe arthAt te akartA thaI jAy chhe.

loko bahArathI chhoDavAnun-tyAgavAnun mAne chhe. AhArano tyAg karavo te upavAs mAne chhe, paN e upavAs nathI; e to lAnghaN chhe. AtmAmAn vase te upavAs chhe. men AhArano tyAg karyo em je mAne te mithyAdraShTi chhe kemake AtmA paranA grahaN-tyAgathI shUnya chhe. jaD rajakaNane AtmA kaI rIte grahe ane kaI rIte tyAge? men bairAn-chhokarAn, dhanasampatti ityAdino tyAg karyo evI mAnyatA mithyAdraShTinI chhe. parishiShTamAn 47 shaktinun varNan chhe. temAn ek soLamI tyAgopAdAnashUnyatva shakti kahelI chhe. tyAn kahyun chhe-‘‘je ghaTatun-vadhatun nathI evA svarUpamAn niyatatvarUp (-nishchitapaNe jemanun tem rahevArUp) tyAgopAdAnashUnyatva shakti.’’ juo, AtmA paranun grahaN ane parano tyAg kare-enAthI


PDF/HTML Page 1131 of 4199
single page version

shUnya chhe. rajakaNone grahyA nathI ane rajakaNone AtmA chhoDato nathI. paryAyamAn agnAnanun grahaN karyun chhe ane te agnAnane chhoDe chhe. parantu je parano tyAg men karyo chhe em mAne chhe teNe samakit chhoDayun chhe ane mithyAtvanun grahaN karyun chhe.

jain parameshvar devAdhidev sarvagnadev dharmasabhAmAn-gaNadharo ane indronI sabhAmAn je divyadhvanimAn kahetA hatA te A vAt chhe. jem gnAn AtmAno trikALI guN chhe tem paranA tyAg-grahaNathI shUnya evI AtmAnI trikALI shakti-guN chhe. mATe AtmA parane kadIy grahato chhoDato nathI e mUL mudanI vAt chhe. Am yathArtha jANI je svaparane ek karato nathI paN parane pararUp jANI svarUpamAn-chaitanyasvabhAvamay potAnI vastumAn lIn thAy chhe te potAne ekane anubhave chhe ane e rIte sakal rktRutvane chhoDI de chhe. te spaShTa samajAvavAmAn Ave chhe-

‘A AtmA agnAnI thayo thako, agnAnane lIdhe anAdi sansArathI mAnDIne milit (ekamek maLI gayelA) svAdanun svAdan-anubhavan hovAthI (arthAt pudgalakarmanA ane potAnA svAdanun bheLaseLapaNe-ekarUpe anubhavan hovAthI), jenI bhedasamvedananI (bhed-gnAnanI) shakti bIDAI gayelI chhe evo anAdithI ja chhe; tethI te parane ane potAne ekapaNe jANe chhe; tethI ‘‘hun krodh chhun’’ ityAdi Atmavikalpa (potAno vikalpa) kare chhe; ane tethI nirvikalpa, akRutrim, ek vignAnaghan (svabhAv)thI bhraShTa thayo thako vAramvAr anek vikalparUpe pariNamato thako kartA pratibhAse chhe.’

potAnI gnAnAnandasvarUp trikALI chIjanun abhAn te agnAn chhe. A agnAn navun nathI paN anAdithI chhe. anAdi sansArathI eNe potAnI shuddha chidrUp vastunI draShTi karI nathI. tethI agnAnane kAraNe tene milit svAdano anubhav chhe. anAdi nigodathI mAnDIne potAnI gnAnanI paryAyamAn rAgadveShanA vikalpanI AkuLatAno svAd agnAnIne Ave chhe. agnAnane kAraNe-em kahyun chhe eTale karmane kAraNe nahi em artha chhe. jIv anAdikALathI agnAnane kAraNe puNyapAp ane shubhAshubhabhAvanI AkuLatAno-dukhano svAd laI rahyo chhe. ‘milit svAd’ eTale k kAtmAnA Anandano svAd ane k krAgano-vikalpano AkuLatAmay svAd em artha nathI. agnAnIne AtmAno Anand kayAn chhe? ‘milit svAd’ em shabda chhe eno artha em chhe ke gnAnanI paryAy potAnI chhe temAn shubhAshubh-rAgano ekamekapaNe je anubhav chhe te paudgalik vikArano svAd tene chhe; tene milit svAd kahyo chhe.

rAg chhe te pudgalanI avasthA chhe. agnAnI te rAgano svAd le chhe, te jagatanI anya chIjono svAd leto nathI. lADu, jalebI, maisub, drAkSha, mosambI, strInun sharIr ityAdi parachIjono svAd jIvane hoto nathI, paN parachIjane ThIk-aThIk mAnI je rAgadveSh kare te rAgadveShano te svAd le chhe. potAnA chaitanyasvabhAvathI bhraShTa thaIne dayA, dAn, vrat,


PDF/HTML Page 1132 of 4199
single page version

bhakti Adi shubhabhAv je dukharUp chhe teno svAd je le chhe te mUDh mithyAdraShTi chhe. shubharAg e kAI chaitanyanI svabhAvarUp avasthA nathI ane tethI tene pudgalanI avasthA kahI chhe. agnAnI jIv pudgalanI avasthA eTale ke rAgadveShanA je bhAv teno svAd le chhe. Avun ja mithyAdraShTinun lakShaN chhe.

agiyAr ang ane navapUrvanun gnAn bhale hoy, paN jyAn sudhI rAganA svAdano anubhav kare chhe tyAn sudhI te mithyAdraShTi chhe. bhagavAn AtmA trikALI chidAnandasvarUp prabhu chhe. tenI sanmukh thaI jhukAv kadI karyo nathI evo agnAnI pAnchamahAvrat, pAnch samiti, traN gupti Adi aThThAvIs mUlaguN pALe topaN te badho shubharAg hovAthI te dukhano svAd anubhave chhe, leshamAtra sukhano svAd tene nathI. chhahaDhAlAmAn kahyun chhe ke-

‘‘munivrat dhAr anant vAr grIvak upajAyo;
pai nij AtamagnAn binA sukh lesh na pAyauaiaiee.’’

ahAhA...! navamI grIvak jAy evA shubhabhAv eNe anantavAr karyA paN shuddha chaitanyasvarUpanun bhAn karyA vinA anantakALamAn te lesh paN sukh na pAmyo. matalab ke dukh ja pAmyo. are bhAI! shubhabhAv karIne paN eNe anAdithI dukhano ja svAd anubhavyo chhe.

prashna– A badhA sheThIA ane svarganA dev to sukhI chhe ne?

uttara– are bhAI! A badhA sheThIA ane svarganA dev viShayonI chAhanA dAhathI baLI rahyA chhe. teo bichArA dukhI ja dukhI chhe. jene potAnA AnandasvarUp AtmAnun bhAn nathI te badhAne puNyapApanA bhAvano svAd Ave chhe ane te AkuLatAmay dukhano ja svAd chhe.

pudgalakarmanA ane potAnA svAdanun bheLaseLapaNe-ekarUpe anubhavan hovAthI agnAnInI bhedasamvedananI shakti biDAI gaI chhe. agnAnIne AtmAnA svAdano (gnAnano) to ansh paN nathI. rAgane-puNyapApanA bhAvane ane potAne (gnAnane) ekamek karato hovAthI tene bannenA bhedasamvedananI shakti asta thaI gaI chhe. rAgathI bhinna nirmaL gnAnAnandasvabhAvI potAnI chIj chhe evun bhedagnAn karavAnI enI shakti biDAI gaI chhe. eTale ke tene rAgamAn ektA thaI gaI chhe. parantu rAg chAhe shubh ho ke ashubh ho-te AkuLatA upajAvanAro dukhasvarUp ja chhe. ahIn shubharAganI pradhAnatAthI vAt chhe kemake shubhamAn dharma mAnIne agnAnI anantakALathI dukhI thaI rahyo chhe.

bAhya tapashcharyAmAn je rAg chhe te AkuLatAno svAd chhe, dukh chhe. te kAI kharI tapashcharyA nathI. jemAn svabhAvanun pratapan thaIne nirAkuL Anandano svAd Ave tenun nAm tap chhe. shuddha chaitanyasvarUpanun bhAn na hoy ane mahinA-mahinAnA bahArathI upavAs kare


PDF/HTML Page 1133 of 4199
single page version

to te kAI tap nathI. e to rAg chhe, apavAs chhe. ekalA shubharAgamAn rokAI rahe e to apavAs eTale mATho vAs chhe, dukhamAn vAs chhe.

AtmAnA AnandanA anubhav vinA arthAt samyagdarshan vinA jeTalo kriyAkAnDano rAg chhe te badho dukharUp chhe ane te pudgalano svAd chhe. agnAnIne rAganI ektAbuddhi ADe rAgathI bhinna thavAnI bhedagnAnashakti sankochAI gaI chhe. pote nirmaL AnandasvarUp bhagavAn gnAyak chhe ane rAg to dukhasvarUp chhe em bene bhinna pADanArI bhedagnAnashakti anAdithI DhankAI gaI chhe. AtmA ane rAg ek chhe evI abhedadraShTi ene thaI gaI chhe.

bhagavAn AtmA gnAyak tattva chhe ane shubhAshubh bhAv te puNya-pAparUp Asrav tattva chhe. banne tattva bhinna bhinna chhe. ek tattva bIjA tattvarUp nathI em mAne to nav tattva siddha thAy. parantu agnAnIne nav tattvone bhinna karavAnI shakti DhankAI gaI chhe. AsravathI gnAyakane bhinna pADavAnI enI shakti bIDAI gaI chhe kemake te gnAyakane ane Asravane ekarUp kare chhe.

juo, A mudanI rakamanI vAt chAle chhe. koI panchamahAvrat pALe, hajAro rANIo chhoDI jangalamAn rahe paN andar rAgathI bhinna potAnI chIj chhe enun bhAn na kare to te mithyAdraShTi chhe. are bhAI! shubharAg karIne tun anantavAr navamI graiveyak gayo paN anantakALamAn Aj paryant je viras chhe evo rAgano ja tane svAd Avyo chhe. je ashubh rAg chhe teno svAd to tIvra mahAdukhamay chhe. paN panchamahAvratAdi je shubh-rAg chhe teno svAd paN dukhamay ja chhe. arere! puNyapApanA bhAvamAn ekAkAr thaIne agnAnI jIvo rokAI gayA chhe ane Anandakand sachchidAnandasvarUp prabhu antaramAn birAjamAn chhe te mUL rakamane bhUlI gayA chhe!

bhagavAn jineshvaradev dharmasabhAmAn gaNadharo ane indronI upasthitimAn je vAt kahetA hatA te vAt santo temanA ADatiyA thaIne jagat pAse jAher kare chhe. kahe chhe-prabhu! tun shAshvat AnandadhAm, trikALI sukhadhAm chho, ane A kShaNik rAgano ras chhe te AkuLatAmay, dukhamay chhe. tane svaparanA svAdanI judAIno vivek nahi hovAthI arthAt bhedasamvedanashakti biDAI gaI hovAthI tun potAne (gnAnane) ane rAgane anAdithI ekamek karI jANe chhe ane mAne chhe. prabhu! A ten shun karyun? nirAkuL Anandano nAth evo tun rAganA-dukhanA viras svAdamAn kayAn rokAI gayo? he bhAI! rAganA kriyAkAnDathI mane dharma thashe evI mAnyatA chhoDI antardraShTi kar. paryAyabuddhi chhoDIne dravyadraShTi pragaT kar.

bhagavAn pUrNAnandano nAth anantasukhanidhAn gnAyakasvarUp prabhu antarangamAn sadA virAjamAn chhe. parantu agnAnIe antardraShTi karI nahi tethI tene anAdithI ekalA rAgano svAd AvI rahyo chhe. are! rAgano svAd besvAd chhe topaN temAn aTakI gayelo te


PDF/HTML Page 1134 of 4199
single page version

svaparane ekapaNe jANe chhe ane tethI ‘hun krodh chhun’ ityAdi Atmavikalpa kare chhe. tethI nirvikalpa, akRutrim, ek vignAnaghanasvabhAvathI bhraShTa thayo thako vAramvAr anek shubhAshubh rAganA vikalparUpe pariNamato te kartA pratibhAse chhe.

dveShamAn krodh ane mAn samAy chhe ane rAgamAn mAyA ane lobh AvI jAy chhe. potAnA chaitanyasvarUpane bhUlIne rAgamAn tanmay thAy tene AtmA prati dveSh-krodh chhe. je svabhAvadraShTithI khAlI chhe ane shubharAganI draShTithI sahit chhe teNe potAne kaShAyarUp karI dIdho chhe. svaparane ekapaNe mAnanAro te hun krodh chhun, mAn chhun, mAyA chhun, lobh chhun, deh chhun, rUpALo chhun, goro chhun, dhoLo chhun ityAdi par vastumAn Atmavikalpa kare chhe. ane tethI sachchidAnandasvarUp bhagavAn AtmAthI bhraShTa thayo thako te anek vikalparUpe pariNamato te te vikalpano kartA thAy chhe.

bhagavAn AtmA nirvikalpa, akRutrim, vignAnaghanasvabhAvarUp chhe. tathA rAgane potAno je mAne te nij nirvikalpa vignAnaghanasvabhAvathI bhraShTa chhe. shubharAganA kriyAkAnDathI dharma thAy em mAne te bhagavAn chaitanyasvabhAvI AtmAthI bhraShTa chhe. dharma vastu bahu sUkShma chhe bhAI! ahA! jainadarshanamAn samyagdarshan shun chhe enI lokone khabar nathI. samyagdarshan vinA gnAn ane chAritra hotAn nathI. AtmA ane anAtmAnA bhedagnAn vinA samasta kriyAkAnD arthahIn chhe, dukhano AkuLatAno svAd upajAvanArA chhe. bhAI! kriyAkAnDathI dharma thAy e mAnyatA have javA de ane svabhAvasanmukhatAno puruShArtha kar. are bhAI! janmamaraNano ant lAvavAnI A vAt chhe.

prashna– kaLashaTIkAmAn (chothA kaLashamAn) to em kahyun chhe ke-‘kALalabdhi vinA karoD upAy jo karavAmAn Ave topaN jIv samyaktvarUp pariNamanane yogya nathI evo niyam chhe. AthI jANavun ke samyaktvavastu yatnasAdhya nathI, sahajarUp chhe.’

uttara– bhAI! tyAn kaLashaTIkAmAn kALalabdhinI mukhyatAthI vAt karI chhe. paN eno artha shun? eno artha e chhe ke svabhAvasanmukh thavAno puruShArtha kare ane svAnubhav pragaT kare tyAre kALalabdhi pAkI evun sAchun gnAn thAy chhe. svabhAvanun bhAn pragaT thAy tyAre te samayanI kALalabdhinun paN gnAn yathArtha thAy chhe. bhAI! je svabhAv-sanmukhano puruShArtha kare tene kALalabdhi pAkI gaI chhe. shrI mokShamArgaprakAshakamAn paN e ja kahyun chhe ke ‘je jIv shrI jineshvaranA upadesh anusAr puruShArthapUrvak mokShano upAy kare chhe tene to kALalabdhi vA bhavitavya paN thaI chUkayAn.’ je puruShArtha vaDe mokShano upAy kare chhe tene to sarva kAraNo maLe chhe ane avashya mokShanI prApti thAy chhe evo nishchay karavo.’ shrImad rAjachandre paN kahyun chhe ke- ‘bhavasthiti Adi nAm laI, chhedo


PDF/HTML Page 1135 of 4199
single page version

nahi AtmArtha.’ khAlI kALalabdhi, kALalabdhi-em dhAraNAnI vAt kare ene kALalabdhinun sAchun gnAn nathI.

prashna– bhagavAn kevaLIe dIThun hoy tyAre samyagdarshan thashe e vAt shun barAbar nathI?

uttara– bhagavAn kevaLIe dIThun hoy tyAre samyagdarshan thashe em tun kahe chhe paN ek samayamAn traNakAL traNalokane jANe evI kevaLagnAnanI paryAyano tane svIkAr chhe? jo kevaLagnAnanI sattAno svIkAr chhe to konI sanmukh thaI e svIkAr karyo chhe; dravyasvabhAvanI ke paryAyanI? paryAy upar draShTi karatAn tenI sattAno svIkAr thato nathI kemake vartamAn paryAy alpagna chhe. teno svIkAr dravyasanmukh draShTi karatAn thAy chhe kemake dravyasvabhAv gna-svabhAv sarvagnasvabhAvarUp chhe. aho! gna-svabhAvI-kevaLagnAnasvabhAvI AtmA antarangamAn pratyakSha pragaT chhe tenI sanmukh draShTi karatAn potAnA sarvagnasvabhAvanI pratIti sahit samyagdarshan pragaT thAy chhe ane e ja apUrva puruShArtha chhe; ene ja kevaLagnAnanI sattAno yathArtha nirNay thAy chhe. (par sanmukhatAthI kevaLagnAnanI sattAno samyak nirNay thato nathI). pravachanasAr gAthA 80mAn paN em ja kahyun chhe ke-

‘‘jo jANadi arahantan dravvattaguNattapajjayattehin
so jANadi appANan moho khalu jAdi tassa layan’’

je arahantanAn dravya-guN-paryAyane jANe chhe tenI pariNati potAnA shuddha dravyasvabhAvamAn -gnasvabhAvamAn jhukI jAy chhe ane teno moh nAsh pAme chhe arthAt te samyagdarshanane prApta thAy chhe. bhAI! potAnA shuddha chaitanyasvabhAvanI draShTipUrvak ja kevaLagnAnanI sattAno samyak nirNay thAy chhe ane e ja samyak puruShArtha chhe.

ahIn kahe chhe ke hun sarvagnasvabhAvI gnAtAdraShTA shuddha chaitanyasvabhAvamay AtmA chhun e vAtane agnAnI bhUlI gayo chhe ane tethI potAnA vignAnaghanasvabhAvathI bhraShTa thaIne vAramvAr anek vikalparUpe pariNamato thako te vikArano kartA pratibhAse chhe. A agnAnInI vAt karI. have gulAnT khAIne dravyadraShTi vaDe jeNe samyagdarshan pragaT karyun chhe evA gnAnInI vAt kare chhe-

‘ane jyAre AtmA gnAnI thAy tyAre, gnAnane lIdhe gnAnanI AdithI mAnDIne pRuthak pRuthak svAdanun svAdan-anubhavan hovAthI (arthAt pudgalakarmanA ane potAnA svAdanun-ekarUpe nahi paN-bhinnabhinnapaNe anubhavan hovAthI), jenI bhedasamvedanashakti UghaDI gaI chhe evo hoy chhe.’

pote Atmasanmukh puruShArtha karavAthI gnAnI thayo tyAre tene pRuthak pRuthak svAdanun svAdan hoy chhe. karme mArga Apyo mATe gnAnI thayo chhe em nathI. potAnA shuddha


PDF/HTML Page 1136 of 4199
single page version

chaitanyasvabhAvanI sanmukhatAno puruShArtha karIne gnAnI thayo chhe. A pramANe AtmagnAn pragaT thatAn gnAnane lIdhe gnAnanI AdithI dharmIne svabhAvanA AnandanA svAdanun ane rAganA kaShAyelA svAdanun pRuthak pRuthak eTale bhinnabhinna vedan hoy chhe. svarUpanun samvedan thatAn samyagdarshan pragaT thAy chhe. evo samakitI gnAnI chhe. te gnAnI gnAnane lIdhe vikAranA viras svAdano ane chaitanyanA AnandanA svAdano pRuthak pRuthak anubhav kare chhe, kemake tene bhedasamvedanashakti UghaDI gaI chhe.

koI em kahe ke gnAnIne dukhanun vedan chhe ja nahi to te vAt barAbar nathI. (bhUmikA anusAr) gnAnIne gnAnanun-Anandanun vedan chhe ane rAganun-dukhanun paN vedan chhe. jeTalo rAg chhe teTalun dukhanun vedan chhe. bannenun pRuthak pRuthak vedan hoy chhe, ekarUp nahi. dravyAnuyogamAn adhyAtmatattvanI mukhyatAthI nirUpaN hoy chhe. jyAn draShTinA viShayanun nirUpaN hoy tyAn gnAnIne Anandanun vedan chhe em kahelun hoy chhe. tyAn rAg gauN chhe. parantu jyAn gnAnanI pradhAnatAthI vAt hoy tyAn em kahe ke gnAnIne gnAnanun-Anandanun ane rAganun pRuthak pRuthak vedan hoy chhe.

-juo, kevaLIne ekalA gnAn ane Anandanun vedan hoy chhe, -mithyAdraShTi agnAnIne ekalA rAg ane dukhanun vedan hoy chhe, -ane samakitI gnAnIne gnAnano ane rAgano bhinna bhinna svAd hoy chhe. jyArathI samyagdarshan-gnAn thayAn tyArathI gnAnI svarUpasamvedanathI prApta Anandano svAd ane paryAyamAn je alpa rAg chhe teno svAd pRuthak pRuthak anubhave chhe. ek samayamAn beno bhinna bhinna svAd gnAnI anubhave chhe. ahAhA...! jyAn sudhI pUrNa vItarAgatA ane pUrNa AnandanI prApti na thAy tyAn sudhI vItarAg pariNatithI prApta AnandanI sAthe jeTalo rAg chhe teTalA dukhanun paN bhinnapaNe gnAnIne anubhavan hoy chhe. gnAnIne ekalA Anandano ja svAd hoy chhe em nathI.

gnAnIne sukh ane dukh banneno pRuthak pRuthak svAd hoy chhe. bhAI! A vItarAgano mArga chhe. emAn kalpanAnI vAt na chAle. nyAlachandabhAI sogAnIjIe shubhabhAvano svAd bhaTThI samAn kahyo chhe. chothA guNasthAne samakitIne mithyAtva ane anantAnubandhIno abhAv thayo eTalo Anand chhe ane traN kaShAy je bAkI chhe eTalun dukh paN chhe. banneno svAd ene pRuthak pRuthak hoy chhe. tevI rIte pancham guNasthAnavALAne jeTalI vItarAg pariNati thaI chhe teTalo gnAnano sukharUp ane AnandarUp svAd chhe ane te ja samaye je be kaShAy vidyamAn chhe teTalo rAgano dukharUp svAd chhe. bannenun bhinna bhinna anubhavan hoy chhe. ek samayamAn shAnti paN vede chhe ane jeTalo rAg bAkI chhe teTalun dukh paN pRuthakpaNe vede chhe. aho! vItarAgano mArga khUb gambhIr chhe!


PDF/HTML Page 1137 of 4199
single page version

bhagavAn kundakundAchAryadeve pancham ArAmAn tIrthankar jevun kAm karyun chhe. ane amRut- chandrAchAryadeve emanA gaNadhar jevun kAm karyun chhe. mUL gAthAsUtronAn gambhIr rahasyo TIkA dvArA khullAn karyAn chhe. kahe chhe-dharmIne gnAn ane rAganun pRuthak pRuthak anubhavan hovAthI, jenI bhedasamvedanashakti UghaDI gaI chhe evo hoy chhe. gnAnanun vedan ane rAganun vedan e banneno bhed-vivek karavAnI shakti gnAnIne pragaT thaI gaI chhe. ahAhA...! A TIkA to dekho! amRutachandre ekalAn amRut vahevaDAvyAn chhe! rAgano svAd dukharUp hoy chhe ane svarUpasamvedan vaDe prApta gnAnano svAd sukharUp hoy chhe-em benA svAdane bhinna karavAnI bhedasamvedanashakti jene khIlI gaI chhe evo gnAnI hoy chhe. ahAhA...! digambar santoe jagatane shun nyAl karI dIdhun chhe!

are bhAI! A vAtane sAmbhaLavAmAn paN UnchAn puNya bandhAI jAy chhe. AvI param satya vAt dhIrajathI vAramvAr satsamAgame sAmbhaLe to shubhabhAvanA nimitte tene UnchAn puNya bandhAy chhe jenA phaLarUpe bAhya lakShmI Adi vaibhav prApta thAy chhe.

prashna– Ap A jAduI lAkaDI pheravo chho tenAthI paisA vagere sAmagrI maLe chhe em loko kahe chhe e shun sAchun chhe?

uttara– nA; lAkaDIthI kAI maLatun nathI. vItarAgadevanI A param satya vANI chhe te sAmbhaLanArane shubhabhAvathI UnchAn puNya bandhAI jAy chhe. vaLI koI pUrvanAn pApakarma sankramit thaIne A bhavamAn udayane prApta thaI jAy to puNyanA nimitte anukUL bAhya sAmagrI saheje maLI jAy chhe. bAkI IlamanI lakaDI-bakaDI evun kAI ahIn chhe nahi. ekavAr AvI ek lAkaDI chorAI gaI hatI. e lAkaDImAn shun mAl chhe? mAl to bhagavAn AtmA shuddha chidAnandamay vastumAn chhe. e paramAnandanA nAth prabhu AtmAnI A param satya vAt kAne paDatAn puNyAnubandhI puNya bandhAI jAy chhe. tenA phaLamAn lakShmI Adi bAhya vaibhav maLe chhe, paN te koI chIj nathI. ahAhA...! rAgathI bhinna paDIne AtmAnA svAnubhavamanDit Anandano anubhav karavo e chIj chhe.

aho! kundakundAchAryadevanI kathanapaddhati alaukik chhe. kavivar vRundAvanajIe to kahyun chhe ke-

‘‘shuddha-buddhi-vRuddhidA prasiddha-riddhi-siddhidA,
huye na hai, na hohinge, munind kundakundase’’

kundakundAchAryadev sAkShAt sadehe bhagavAn pAse videhakShetramAn gayA hatA. shrutakevaLIo sAthe charchA karI hatI. bhagavAnanI vANI savAre, bapore, sAnje chha chha ghaDI nIkaLe tenun shravaN karyun hatun. pachhI bharatamAn padhArIne pAnch paramAgamonI rachanA karI chhe. teo videhamAn gayA hatA e satya vAt chhe. emAn ranchamAtra paN shankAne sthAn nathI.


PDF/HTML Page 1138 of 4199
single page version

gnAnIne bhedasamvedananI shakti UghaDI gaI chhe; tethI te jANe chhe ke ‘‘anAdinidhan, nirantar svAdamAn Avato, samasta anya rasathI vilakShaN (bhinna), atyant madhur je chaitanyaras te ja ek jeno ras chhe evo A AtmA chhe ane kaShAyo tenAthI bhinna rasavALA (kaShAyalA- besvAd) chhe; temanI sAthe je ekapaNAno vikalpa karavo te agnAnathI chhe.’’

bhagavAn AtmA Anandarasakand chhe. tenAn pratIti ane gnAn thatAn shaktirUp je Anand andar chhe teno ansh vyakta thAy chhe ane Anandano anubhav thAy chhe. te dharmIne AtmAnA Anandano anubhav ane rAganA kaleshano anubhav banne ekasAthe pRuthak pRuthak chhe. AtmAno chaitanyaras rAganA rasathI vilakShaN chhe em te jANe chhe. dharmIne rAgano svAd ane potAno svAd bene bhinna karavAnI bhedavignAnanI shakti pragaTI hoy chhe. jyAre agnAnI rAgano svAd ane potAnI paryAyano svAd ekamek mAne chhe. agiyAr ang ane navapUrvanA gnAnanI labdhi pragaTI hoy, paN jyAn sudhI rAgano svAd ane potAno svAd-e banneno svAd ek bhAse tyAn sudhI te mithyAdraShTi chhe.

jyArathI gnAn pragaT thAy chhe tyArathI Anandano svAd Ave chhe. samakitIne badhA guNanI ek samayamAn anshe nirmaL paryAy pragaT thAy chhe. shrImade kahyun chhe ke ‘sarvaguNAnsh te samakit.’ mokShamArgaprakAshakamAn rahasyapUrNachiThThImAn kahyun chhe ke-‘‘chothA guNasthAnavartI AtmAne gnAnAdi guNo ekadesh pragaT thayA chhe.’’ AtmAne sankhyAe anant guN chhe. te badhA guNonI shuddha paryAy pragaT thAy chhe. sarvaguNono ansh pragaT vedanamAn Ave tenun nAm samyagdarshan chhe.

rahasyapUrNachiThThImAn Ave chhe ke-‘‘vaLI bhAIshrI! tame traN draShTAnt lakhyA athavA draShTAnt dvArA prashna lakhyA, paN draShTAnt sarvAng maLatAn Ave nahi. draShTAnt chhe te ek prayojan darshAve chhe. ahIn bIjano chandra, jaLabindu, agnikaN e draShTAnt to ekadesh chhe ane pUrNimAno chandra, mahAsAgar tathA agnikunD e sarvadesh chhe; e ja pramANe chothA guNasthAnavartI AtmAne gnAnAdi guNo ekadesh pragaT thayA chhe tenI tathA teramA guNasthAnavartI AtmAne gnAnAdi guNo sarvadesharUp pragaT thayA chhe tenI ek ja jAti chhe. (em samajavun).’’

thoDA pradesh sarvathA nirmaL thaI jAy em nahi parantu sarva pradeshamAn ek ansh nirmaL thAy chhe. chothA guNasthAnamAn gnAnAdi guNo ekadesh pragaT thaI jAy chhe ane teramA guNasthAne sarvadesharUp pragaT thaI jAy chhe. AtmAmAn anant guNo chhe. samyagdarshan thatAn tenI pratIti thaI tyAn jeTalA guN chhe te badhAno ek ansh paryAyamAn pragaT anubhavamAn Ave chhe. tethI te jANe chhe ke-‘anAdinidhan, nirantar svAdamAn Avato samasta anyarasathI vilakShaN, atyant madhur je chaitanyaras te ja ek jeno ras chhe


PDF/HTML Page 1139 of 4199
single page version

evo A AtmA chhe ane kaShAyo tenAthI bhinna rasavALA chhe; temanI sAthe je ekapaNAno vikalpa karavo te agnAnathI chhe.’

anAdinidhan nirantar svAdamAn Avato chaitanyaras samasta anyarasathI vilakShaN chhe. ahIn A paryAyanI vAt chhe hon. AtmA prabhu Anandano rasakand chhe. tenI sanmukhatA karavAthI samyagdarshan, samyaggnAn pragaT thAy chhe. te samakitIne bhedagnAnanI shakti pragaTI gaI chhe tethI te rAgano svAd ane potAno svAd bhinna bhinna jANe chhe. ahIn to svAdanI mukhyatAthI vAt karI chhe. bAkI to chothA guNasthAne AtmAmAn je anant guNo chhe te badhA guNonI ek samayanI paryAyamAn ek ansh pragaT thAy chhe.

mArga Avo chhe, paN ruche nahi eTale keTalAkane em lAge ke A vaLI navo panth nIkaL‌yo! paN A navo panth nathI. bApu! bhagavAn sarvagnadevanI paramparAthI chAlyo Avato A ja ek mArga chhe. kahe chhe-chaitanyaras, anyarasathI vilakShaN evo atyant madhur ras, amRutamay ras chhe. anubhavamAn svAdanI mukhyatA chhe. shrI dIpachandajIno ‘anubhav prakAsh’ nAmano granth chhe. tyAn paN anubhavanA svAdanI vAt karI chhe. svarUpanun satyagnAn -samyaggnAn pragaT thAy tene potAnA chaitanyanA Anandano svAd pratyakSha bhAse chhe. ahAhA...! Avo madhur chaitanyaras e ek ja jeno ras chhe evo AtmA chhe-em gnAnI jANe chhe. gnAn visheSh hoy ke na hoy, tenI sAthe sambandh nathI. paN AtmAno anubhav thatAn Anandano svAd Ave e mukhya chIj chhe. banArasIdAse kahyun chhe ne ke-

‘ras svAdat sukh Upajai, anubhav tAko nAm.’

are bhAI! AvA AnandanA svAd pAse indranAn indrAsan ane bhog ane chakravartIno vaibhav saDelA ghAsanA taraNA jevAn bhAse chhe. samakitI indrane indrANInA bhog saDelA maDadA jevA bhAse chhe. gnAnIne rAg Ave chhe paN emAn ene dukhano svAd pratIt thAy chhe. gnAnIne viShayavAsanAno je rAg Ave chhe te kALA nAg jevo dekhAy chhe. agnAnIne jemAn sukh bhAse chhe te viShayabhogo gnAnIne rog jevA bhAse chhe. samyaggnAn kone kahevAy bhAI? e kAI bahAranI panDitAIthI maLe evI chIj nathI.

ahAhA...! atyant madhur ras te ek ja jeno ras chhe evo AtmA chhe ane kaShAyono tenAthI bhinna kaShAyalo svAd chhe-em gnAnIne bhAse chhe. shubhAshubh rAgano AkuLatAmay svAd chhe. chaitanyarasathI eno ras bhinna besvAd-viras chhe. sogAnIjIne lakhyun chhe ke-shubharAg to dhadhaktI bhaTThI samAn lAge chhe. are! koIne A vAt ThIk na paDe to shun thAy? ahIn to chokakhe-chokakhI vAt chhe ke shubhabhAv ho ke ashubhabhAv ho-e badho kaShAyalo kaluShit ras chhe.

bhAI! ek sekanDano dharma pragaTe e paN koI alaukik chIj chhe. ahA! jenI pUrve kadIy sUjh paDI nathI, jenun pUrve kadIy gnAn thayun nathI evI A apUrva vAt chhe.


PDF/HTML Page 1140 of 4199
single page version

pUrve sAmbhaLavA maL‌yun paN svabhAv taraph draShTi kadI karI nahi! rAganI sAthe ekatva mAnI vikalpa karyA, paN e to agnAn chhe. atyant madhuraras, chaitanyaras te potAnI chIj chhe tenI sAthe rAganA kaluShit bhAvanun ekatva karavun te agnAn chhe em gnAnI jANe chhe.

juo, sarvagna paramAtmA arahantadevane gnAnanI dashA paripUrNa khIlI gaI chhe. teo ek samayanI gnAnanI avasthA je kevaLagnAn te vaDe traNakAL traNalokane yugapat jANe chhe em kahevun e asadbhUt vyavahAranay chhe, kemake bhagavAnane je gnAn pragaT thayun te potAthI pragaT thayun chhe, lokAlokathI nahi. e rIte bhagavAnane darshan, sukh, vIrya ityAdi anantachatuShTay pragaT thaI gayA chhe. shaktirUpe to anantachatuShTay sarva jIvomAn chhe. parantu shaktinI paripUrNa vyakti paryAyamAn jene thAy te sarvagna chhe; tathA shaktinI paryAyamAn ekadesh vyakti thAy enun nAm samyagdarshan chhe.

samyagdarshan thatAn samakitIne anantaguNono ansh paryAyamAn vyakta thAy chhe. temAn Anandanun vedan mukhya chhe enI ahIn vAt chhe. samyagdraShTine paramAnthI sukhabuddhi UDI gaI chhe. indranA indrAsanamAn ke chakravartInA bAhya vaibhavamAn samakitIne sukhabuddhi nathI. chakravartIne 96000 rANIo hoy chhe. temAn tenI je paTTarANI chhe tenI ek hajAr devo sevA kare chhe. tenA prati kamajorIthI viShayano rAg Ave chhe paN samakitIne te kALakUT jher samAn bhAse chhe. ahAhA...! nij chaitanyarasanA AnandanA amRutamay svAdanI pAse gnAnIne rAgano svAd jher jevo bhAse chhe. potAnA AnandanA svAd sAthe rAganA svAdanA ekatvano vikalpa karavo e agnAnathI chhe em gnAnI yathArtha jANe chhe.

jem maN dudhapAkamAn jheranI ek jhINI kaNI paDI jAy to badho dudhapAk jher thaI jAy. emAnthI mIThA dUdhano svAd na Ave paN jherano svAd Ave. tem AtmA Anandano nAth nityAnandasvarUp chaitanya prabhu chhe. tenA AnandanA pariNAm sAthe rAganun thoDun jher paDe to Anandanun ulaTun pariNaman thaI jAy. emAnthI Anandano svAd na Ave paN rAgano kaShAyalo kaluShit svAd ja Ave. parantu dharmI to em jANe chhe ke atyant madhur amRutamay Anandano ras te mAro ras chhe ane rAgano kaluShit ras te mArI chIj nathI, e to pudgalano ras chhe. dharmI gnAnanA svAdathI rAgano svAd bhinna pADI de chhe. te jANe chhe ke potAnA gnAnanA-chaitanyanA svAdanI sAthe rAganA svAdanA ekapaNAno vikalpa karavo te agnAn chhe. aho! A vItarAgano mArga e shUrAno mArga chhe. kahyun chhe ne ke-

‘prabhuno mArag chhe shUrAno, nahi kAyaranun kAm jo ne.’

ahAhA...! potAnA shuddha chaitanyasvabhAvanI samIp jaIne bheTo karatAn atIndriy Anandano svAd Ave evo paramAtmA prabhu pote chhe. AvA shuddha chidAnandarasano AsvAdI