Pravachan Ratnakar-Gujarati (English transliteration). Gatha: 103-105.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 61 of 210

 

PDF/HTML Page 1201 of 4199
single page version

panchamahAvratanA pariNAm te karmanA vipAkanun phaL chhe; te AtmA nathI. gnAnI te shubharAgane jANe ja chhe. potAnA gnAnasvarUpamAn rahIne gnAnI tene jANe chhe. gnAnI to gnAnanA kartA chhe, AnandanA kartA chhe. ahAhA...! potAnun svarUp to shuddha pragnAbrahmasvarUp chhe em jene anubhav thayo chhe te dharmI jIv potAnI gnAn ane AnandanI paryAyanA kartA chhe, paN mahAvratAdinA rAganA kartA nathI. rAgano koN kartA thAy? rAgano kartA thAy e to agnAnI mithyAdraShTi jIv chhe. AvI vAt chhe.

jene potAnA chaitanyasvarUp AtmAnun bhAn nathI te karmanA udayanA nimitte je agnAnarUp shubhAshubh bhAvo thAy teno kartA thAy chhe. vrat-avratanA pariNAm mArI chIj chhe em agnAnI mAne chhe. dayA, dAn, vrat, bhakti Adi karmanA udaye thatA bhAv chhe. agnAnI te mArun kartavya chhe em mAnI teno kartA thAy chhe. bahAranA kriyAkAnDamAn je dharma mAne chhe tenun shraddhAn mithyA chhe. te agnAnI pAkhanDI chhe, gnAnI to rAgAdi je thAy tenA gnAtApaNe ja pariName chhe, teno kartA thato nathI. parabhAvano-paradravyanA pariNAmano kartA to gnAnI ke agnAnI koI nathI.

[pravachan nan. 17p sheSh, 176 chAlu * dinAnk 4-9-76 thI pa-9-76]

PDF/HTML Page 1202 of 4199
single page version

न च परभावः केनापि कर्तुं पार्येत–

जो जम्हि गुणे दव्वे सो अण्णम्हि दु ण संकमदि दव्वे।
सो अण्णमसंकंतो कह तं परिणामए दव्वं।। १०३ ।।
यो यस्मिन् गुणे द्रव्ये सोऽन्यस्मिंस्तु न संक्रामति द्रव्ये।
सोऽन्यदसंक्रान्तः कथं तत्परिणामयति द्रव्यम्।। १०३ ।।

parabhAvane koI (dravya) karI shake nahi em have kahe chhe-

je dravya je guN–dravyamAn, nahi anya dravye sankrame;
aNasankramyun te kem anya pariNamAve dravyane? 103.

gAthArtha– [यः] je vastu (arthAt dravya) [यस्मिन् द्रव्ये] je dravyamAn ane [गुणे] guNamAn varte chhe [सः] te [अन्यस्मिन् तु] anya [द्रव्ये] dravyamAn tathA guNamAn [न सक्रामति] sankramaN pAmatI nathI (arthAt badalAIne anyamAn bhaLI jatI nathI); [अन्यत् असंक्रान्तः] anyarUpe sankramaN nahi pAmI thakI [सः] te (vastu), [तत् द्रव्यम्] anya vastune [कथं] kem [परिणामयति] pariNamAvI shake?

TIkA– jagatamAn je koI jevaDI vastu je koI jevaDA chaitanyasvarUp ke achaitanyasvarUp dravyamAn ane guNamAn nij rasathI ja anAdithI ja varte chhe te, kharekhar achalit vastusthitinI maryAdAne toDavI ashakay hovAthI, temAn ja (potAnA tevaDA dravya-guNamAn ja) varte chhe parantu dravyAntar ke guNAntararUpe sankramaN pAmatI nathI; ane dravyAntar ke guNAntararUpe nahi sankramatI te, anya vastune kem pariNamAvI shake? (kadI na pariNamAvI shake.) mATe parabhAv koIthI karI shakAy nahi.

bhAvArtha– je dravyasvabhAv chhe tene koI paN palaTAvI shakatun nathI, e vastunI maryAdA chhe.

* * *
samayasAr gAthA 103 mathALun

parabhAvane koI (dravya) karI shake nahi em have kahe chhe-


PDF/HTML Page 1203 of 4199
single page version

* gAthA 103 TIkA uparanun pravachan *

‘jagatamAn je koI jevaDI vastu je koI jevaDA chaitanyasvarUp ke achaitanyasvarUp dravyamAn ane guNamAn nijarasathI ja anAdithI ja varte chhe te, kharekhar achalit vastusthitinI maryAdAne toDavI ashakay hovAthI, temAn ja (potAnA tevaDA dravya-guNamAn ja) varte chhe parantu dravyAntar ke guNAntararUpe sankramaN pAmatI nathI.’

bahu saras gAthA chhe. jem jagatakartA Ishvar chhe em mAnanAr mithyAdraShTi chhe tem jain sampradAyamAn rahIne koI em mAne ke-hun sharIrane halAvI shakun chhun, bhAShA bolI shakun chhun, par jIvanI dayA pALI shakun chhun to te jIv paN mithyAdraShTi chhe. bhAI! panchamahAvratanA je pariNAm chhe te shubhabhAv chhe, Asrav chhe, jaD achetan chhe, jher chhe. mokSha adhikAramAn shubhabhAvane viShakumbh kahyo chhe. tArI chIj to amRutano sAgar prabhu anAkuL Anandano rasakand chhe. ane shubhabhAv to enAthI viparIt jher chhe. AvA shubhabhAvano-jherano kartA thAy te mUDh mithyAdraShTi chhe. are! samyagdarshan shun chIj chhe tenI lokone khabar nathI!

ahIn kahe chhe ke-jagatamAn je koI chaitanyasvarUp ke achaitanyasvarUp jeTalI vastu chhe te badhI potAnA dravyamAn, guNamAn nij rasathI ja anAdithI ja varte chhe. AtmA potAnI paryAyamAn varte chhe ane jaD potAnI (jaDanI) paryAyamAn varte chhe. A sharIr hAlechAle te sharIranI paryAy chhe. sharIranA paramANuo sharIranI paryAyamAn varte chhe. AtmA tene halAve chhe vA halAvI shake chhe e vAt tadna khoTI chhe.

vItarAgano mArga bahu sUkShma chhe bhAI! atyAre mArga lop thaI gayo chhe. lokoe bahArathI ghaNun-badhun viparIt mAnI lIdhun chhe. ahIn kahe chhe ke chaitanyasvarUp AtmA nij rasathI ja nij dravyamAn, nij guNamAn eTale nij paryAyamAn anAdithI ja varte chhe. chAhe nirmaL paryAy ho ke vikArI paryAy ho, AtmA nij rasathI ja potAnI paryAyamAn vartI rahyo chhe. A mahA siddhAnt chhe.

jagatamAn sankhyAe jeTalI vastu chhe-chetan ke achetan-te pratyek vastu potAnA dravyamAn ane potAnI paryAyamAn anAdithI ja vartI rahI chhe. pratyek AtmA ane pratyek paramANu potAnA dravyamAn ane potAnI paryAyamAn anAdithI vartI rahyA chhe. matalab ke koI dravya koI anya dravyanI paryAyane karatun nathI ane koI dravya koI anya dravyanI paryAyamAn vartatun nathI. tethI AtmA sharIranI kriyA karI shake e vAt traNakALamAn satya nathI. A paisA -dhUL jaD ajIv tattva chhe. te potAnA dravyamAn ane potAnI paryAyamAn varte chhe. tenun Avavun -javun te potAnI jaDanI kriyA chhe. chhatAn hun (AtmA) paisA kamAI shakun ane paisA yathechchha kharchI shakun em je mAne te enAn mithyA bhram ane agnAn chhe. AtmA


PDF/HTML Page 1204 of 4199
single page version

(gnAnI ke agnAnI) paranun kAI karI shakato nathI. vastunun svarUp ja Avun chhe ane bhagavAne em ja jANyun ane kahyun chhe. agnAnIne khabar nathI tethI kAI vastusvarUp bIjI rIte thaI jAy em-nathI.

hun deshanI sevA karun chhun, bIjA jIvonI dayA pALun chhun, bIjAone upadesh daun chhun ityAdi paradravyanI kriyA hun karun chhun evo agnAnIne bhram chhe. are bhAI! upadeshanI bhAShA to jaD chhe. bhAShAnA paramANu potAnA dravyamAn ane potAnI paryAyamAn varte chhe. tene AtmA kem karI shake? na karI shake.

A dAL, bhAt, roTalI, shAk ityAdi je paradravyanI kriyA thAy te AtmA karato nathI. A roTalInA TukaDA AngaLIthI thAy chhe em koI kahe to e barAbar nathI. AngaLI potAnA dravya ane paryAyamAn varte chhe ane roTalInA TukaDA thAy te rajakaNo potAnA dravya ane paryAyamAn varte chhe. roTalInA TukaDA thAy tene AtmA to karato nathI, te AngaLIthI paN thatA nathI. ek tattvanun bIjA tattvanun kAI karI shake nahi e vItarAg-mArganun koI ajab rahasya chhe.

prashna– परस्परोपग्रहो जीवानाम्em tattvArthasUtramAn kahyun chhe ne?

uttara– hA kahyun chhe; paN eno artha shun? upagrah-upakArano artha tyAn nimitta-mAtra em thAy chhe. pratyek dravyanI pratyek paryAy potAthI thAy chhe temAn je bAhya chIj nimitta hoy tene upagrah kahevAmAn Ave chhe. parano upakAr (paranun kArya) jIv karI shake chhe em tyAn artha nathI. sarvArthasiddhi TIkAnI vachanikAmAn upagrahano artha panDit shrI jayachandajIe nimitta karyo chhe. upagrah shabdathI nimittanun gnAn karAvyun chhe. jIv parano upakAr (kArya) kare chhe em kadIy nathI. pratyek padArtha-jaD ke chetan potAnA dravya eTale vastumAn ane potAnI vartamAn paryAyamAn varte chhe. tenI paryAy koI bIjun dravya kare ke bIjun dravya vartAve em traNakALamAn banatun nathI. bhAI! nav tattvanI bhinnatA jem chhe tem bhAse nahi tene samakitI kevI rIte pragaT thAy? na ja thAy.

jagatamAn anant AtmAo chhe ane anantAnant paramANu-rajakaNo chhe. pratyek rajakaN potAthI rahyun chhe, parathI nahi. pratyek paramANumAn kartA, karma, karaN, sampradAn, apAdAn ane adhikaraN-evI chha shaktio chhe. tethI te darek paramANu potAnI shakti ane potAnI paryAyamAn varte chhe. paranI paryAyane pote vartAve vA potAnI paryAyane par vartAve em banavun traNakALamAn sambhavit nathI.

juo, A AgamamandiramAn Aras upar poNAchAr lAkh akSharo kotarelA chhe. te akShar kotaravAnun mashIn trIs hajAranA kharche iTAlithI Avelun chhe. te mashInano ek ek rajakaN potAnI shaktithI nij rasathI ja potAnI paryAyamAn varte chhe; te parathI


PDF/HTML Page 1205 of 4199
single page version

varte chhe em nathI. tathA je kotarAyelA akSharo chhe teno pratyek rajakaN paN potAnI shaktithI nij rasathI ja potAnI paryAyamAn varte chhe. mashInathI akSharo varte chhe em nathI. ahAhA...! AtmAthI akSharo varte (kotarAyelA) chhe em nathI ane mashInathI akSharo varte (kotarAyelA) chhe em paN nathI. gajab vAt chhe! jagatamAn je koI jeTalI vastu chhe te badhI ja nij rasathI ja eTale ke potAnI shaktithI ja potAnI vartamAn vartamAn vartatI pratyek paryAyamAn vartI rahI chhe. bahu jhINI vAt chhe, bhAI!

prashna– ek paramANu bIjA paramANunA kAryamAn, ek padArtha bIjA padArthanA kAryamAn prabhAv to pADe chhe ne?

uttara– are bhagavAn! e prabhAv shun chIj chhe? dravya, guN ke paryAy? ahIn to kahe chhe ke ek dravya bIjA dravyanun kArya kare em je mAne tene mULamAn ja bhUl chhe. jem ek vattA be barAbar traN thAy ene badale koI chAr kahe ane pachhI chAr chok soL, soL du batrIs em palAkhAn goThave paN je mULamAn ja bhUl chhe te bhUl to badhe ja chAlI Ave. tem hun paranun kArya karI shakun chhun em mAnanArI mULamAn ja bhUl chhe. tethI hun vepAradhandho karun chhun, kuTumbanun bharaN- poShaN karun chhun, chhokarAnne bhaNAvun chhun, paranI dayA pALun chhun ityAdi paranun karun chhun em bhUl chAlI ja Ave chhe. bhAI! ek dravya bIjA dravyanA kAryamAn prabhAv pADe chhe e vAt chhe ja nahi. (kemake prabhAv e dravya, guN ke paryAyathI koI bhinna chIj chhe ja nahi).

are bhAI! jaD ane chetan darek dravya potAnI shakti ane potAnI paryAyamAn anAdithI nij rasathI ja vartI rahelun chhe. kharekhar A achalit vastusthitinI maryAdA chhe ane A maryAdA toDavI ashakay hovAthI vastu temAn ja eTale ke potAnA tevaDA dravya-guNamAn ja varte chhe; parantu dravyAntar ke guNAntararUpe sankramaN pAmatI nathI.

juo A siddhAnt! achalit vastusthiti ja evI chhe ke paramANu paramANunI paryAyamAn varte ane AtmA AtmAnI paryAyamAn varte. AtmA karmane bAndhe ke karma AtmAne vikAr karAve evun vastusvarUp ja nathI. karmathI jIvane vikAr thAy chhe e vAt satyArtha nathI kemake karma jaD paramANumAn varte chhe ane vikAr AtmAnI paryAyamAn varte chhe. vikArI paryAyane jaD karma vartAve ane jaD karmanI prakRiti AtmA bAndhe evun traN-kALamAn banavA yogya nathI. keTalAk A vAt sAmbhaLIne khaLabhaLI uThe chhe paN bhAI! A to jainadarshanano mUL siddhAnt chhe. ek dravyanI paryAy bIjun dravya traNakALamAn karI shake nahi e jinashAsanano avichaL siddhAnt chhe. mATe AtmAnI paryAy bIjAthI thAy ane bIjAnI paryAy AtmAthI thAy e vAt bIlakul satya nathI.

bhagavAnanI divyadhvanimAn je Avyun chhe te shrI kundakundAchAryadeve paramAgamamAn kahyun chhe, ane enI shrI amRutachandrAchAryadeve A TIkA karI chhe teo kahe chhe-prabhu! tun ekavAr


PDF/HTML Page 1206 of 4199
single page version

sAmbhaL. achalit vastusthiti ja evI chhe ke AtmA ane paramANu nij rasathI ja potapotAnI paryAyamAn vartI rahyAn chhe. bIjo bIjAnun karI de e vastusthitimAn ja nathI. AvI vastunI maryAdA toDavI ashakay chhe. tathApi potAnI paryAyane bIjo kare ane bIjAnI paryAyane pote kare em je mAne te achalit vastusthitine (abhiprAyamAn) toDI nAkhe chhe ane mATe te mUDh mithyAdraShTi chhe.

satyanI prasiddhi karanAr A satshAstra chhe. A mastakanA paramANu chhe te jIvanA AdhAre rahelA nathI. tathA uparanA paramANu chhe te nIchenA paramANuonA AdhAre rahelA nathI. pratyek paramANumAn kartA, karma Adi ShaTkArakarUp shaktio rahelI chhe ane tethI pratyek paramANu potAnA kAraNe potAnI paryAyamAn vartI rahyo chhe, tene koI parano AdhAr nathI. dehamAnthI jIv chAlyo jatAn deh DhaLI jAy chhe te avasthA dehanA kAraNe chhe, jIvanA kAraNe nahi. jIv chhe to deh Am TaTAr rahe chhe ane jIv nIkaLI jatAn deh DhaLI gayo evI mAnyatA yathArtha nathI. dehanI pratyek avasthAmAn dehanA paramANuo vartI rahyA chhe, emAn jIvanun kAI kArya nathI.

AtmAnAn ghaNAn visheShaNo ApavAmAn Ave chhe, jemake-anantaguNanA vaibhavanI vibhUti, parameshvar, puruShArthano pinD, guNonun godAm, shaktinun sangrahAlay, svabhAvano sAgar, shAntinun sarovar, AnandanI mUrti, chaitanyasUrya, gnAnano nidhi, dhruvadhAm, tejanA nUranun pUr, atIndriy mahAprabhu, gnAnanI jyoti, vignAnaghan, chaitanya chamatkAr ityAdi. vaLI bhaiyA bhagavatIdAse akSharabattIsI lakhI chhe temAn AtmAnI vAt ka, kha, ga.... ityAdi kakkAvArImAn utArI chhe; jemake-kakko kevaLagnAnano kand, khakhkho khabaradAr AtmA, gaggo gnAnano bhanDAr,.. .. ityAdi. ahIn kahe chhe ke Avo AtmA potAnA dravyamAn ane potAnI paryAyamAn sadAy varte chhe. AtmA paradravyamAn jato nathI ane paradravya AtmAmAn AvatAn nathI. potAnI paryAy potAthI thAy chhe, nimittathI nahi ane paradravyanun kArya te paradravyathI thAy chhe, AtmAthI nahi. AvI ja achalit vastusthiti chhe.

ek shrImant pAse be ajab chAlIs karoDanI sampatti hatI. temanA ek sagAe ekavAr temane kahyun ke-ATalI aDhaLak lakShmI chhe to have tamAre kamAvAnI shI jarUr chhe? A badhI pravRuttinI janjAL chhoDI do. tyAre e shrImante kahyun ke-A dhandhA ame amArA mATe karatA nathI, keTalAy lokonA poShaN mATe karIe chhIe. juo, A vichAranI viparItatA! are bhAI! paranun to koI kAI karatun nathI. paranI mamatA karI karIne potAnA rAgadveShanun poShaN kare chhe. paranA kAm hun karun chhun evo tane mithyA ahankAr thaI gayo chhe. are bhAI! tArI paryAy tArAthI thAy ane par jIvanI paryAy te te par jIvathI thAy. tun par jIvanI paryAyano kartA nathI. prabhu! koN konI paryAy


PDF/HTML Page 1207 of 4199
single page version

kare? tArI paryAyane koi bIjo karI de ane bajAnI paryAyane tun karI de e traNakALamAn sambhavit nathI.

juo, A pANI unun thAy chhe te pANInA paramANuthI potAthI thAy chhe; agnithI nahi.

prashna– pANI agnithI unun thatun dekhAy chhe ne?

uttara– are bhAI! tun sanyogathI dekhe chhe, paN vastunA (pariNamanashIl) svabhAvane joto nathI. svabhAvathI jonAr gnAnIne to pANInI shIt ane uShNa avasthAomAn pANInA paramANuo vartI rahelA dekhAy chhe, agni nahi. agni pANImAn peThI ja nathI. ajab vAt chhe bhAI! dudhInA shAkanA kaTakA thAy te chharIthI thatA nathI. dudhInA kaTakA thavAnun kArya dudhInA paramANuothI thAy chhe ane chharInun kArya chharInA paramANuothI thAy chhe. chharInun kArya jIv kare chhe em nathI ane dudhInA kaTakA thavAnun kArya chharI kare chhe em paN nathI. jIv ane paramANu pratyek potapotAnI paryAyamAn vartI rahyA chhe e ja vastusthiti chhe. A chokhA pAke chhe te chokhAnI pAkelI avasthA chokhAnA paramANuothI thai chhe; pANIthI chokhA pAkayA chhe em nathI. chokhAnA paramANu potAnI shakti ane potAnI paryAyamAn vartI rahyA chhe. chokhAnI pAkavAnI paryAy parathI thaI chhe e vAt traNakALamAn satya nathI. lokone A vAt bhAre acharaj pamADe tevI chhe paN te em ja chhe. agnAnI mAne chhe ke hun pahADane toDI shakun, gaDhane pADI shakun, ityAdi; paN e badho bhram chhe. paranI paryAyane koN kare?

prashna– kem Injanero kare chhe ne?

uttara– Injaner potAmAn rAg kare chhe, paN paranun kAI karI shakto nathI. jaDanI kriyA jaD paramANuothI thAy chhe, tene AtmA karato nathI. Avun svatantra tattva samajyA vinA dharma kem thAy? ek paramANunI paryAy bIjo paramANu karI shake nahi evI achalit vastunI maryAdA toDavI ashakay chhe. ek AtmA jaD paramANumAn kAI karI shake e ashakay chhe.

A nyAyathI-lojIkathI vAt chhe. paramAtmA kahe chhe ke jagatamAn anant AtmA ane anantAnant pudgalo chhe. te anantapaNe kayAre rahI shake? pratyek dravya potAnI shakti ane potAnI paryAyamAn varte to anant dravya anantapaNe rahI shake. ekanun kArya bIjun dravya kare to teo ekamek thaI jAy ane anant dravyanun anantapaNun rahI shake nahi, anantapaNun khalAs thaI jAy. koI dravya paradravyamAn varte to anant dravyonun anantapaNun nAsh pAmI jAy. bhAI! A vItarAgI shAsananun tattva nyAyathI barAbar samajavun joIe.

ahIn amRutachandrAchArya mahArAje bahu TUkamAn siddhAnt goThavI dIdhA chhe. ahAhA...!


PDF/HTML Page 1208 of 4199
single page version

AnandamAn jhUlanArA santone jarAk vikalpa Avyo ane A shAstra shAstranA kAraNe rachAI gayA. te vikalpanA gnAnI kartA nathI. te vikalpa potAnA aparAdhathI Avyo chhe, paranA kAraNe nahi. darek dravya eTale vastu potAnA guN eTale potAnI paryAyamAn varte chhe. bIjAnun kArya bIjAthI thAy e vastusthiti ja nathI. be kAraNathI kArya thAy em je vAt Ave chhe e to kAryakALe je bIjI chIj nimitta hoy chhe tenun gnAn karAvavA mATe vAt karelI chhe. bAkI be kAraNathI kArya nIpaje chhe em nathI. kAryanAn vAstavik kAraN be nathI, ek upAdAn ja vAstavik kAraN chhe.

jagatamAn koI paN vastu potAnA dravya-guNamAn ja varte chhe. parantu dravyAntar ke guNAntararUpe sankramaN pAmatI nathI. ek dravya bIjA dravyamAn praveshe ke ek paryAy bIjAnI paryAyarUpe thAy em kadIy banatun nathI. jIvanI paryAyanun sankramaN thaIne sharIranI avasthArUpe thAy em traNakALamAn banatun nathI. pratyek vastunI vartamAn paryAy sankramaN pAmIne paranI paryAyane kare evun kadIy banatun nathI. bhAI! paranI dayA koI pALI shakatun nathI. A to potAnI svadayA pALavAnI vAt chhe. santoe svatantratAno A DhanDhero pITayo chhe. chhatAn jene vAt besatI nathI te durbhAgI chhe. shun thAy? darek dravya svatantra chhe ne?

ek dravyanun bIjA dravyamAn sankramaN na thAy; ek guN eTale paryAyanun anya dravyanI paryAyapaNe sankramaN na thAy. samayasamayamAn pratyek AtmA ane pratyek paramANu potapotAnI paryAyanA kartA chhe paN paranI paryAyanA kartA nathI. bhagavAn traNalokanA nAth kahe chhe ke ek dravyanI paryAy anyadravyanI paryAyane kare evun mAne te mUrkha chhe, agnAnI chhe, mUDh chhe, pAkhanDI chhe. bIjAnun kArya koI bIjo kem kare? na kare. ahAhA...! jagatanAn anant dravyo, enI darek shakti ane enI darek paryAy svatantra chhe.

ek vakhat evo prashna thayelo ke-mahArAj! siddha bhagavAn shun kare?

tyAre javAbamAn kahyun ke-siddha bhagavAn paranun kAI karatA nathI. ahAhA...! potAnI paryAyamAn anant Anand pragaT thayo chhe tenun siddha bhagavAn vedan kare chhe.

tyAre te kahe ke-evA kevA bhagavAn? bhagavAn jevA bhagavAn koInun kAI na kare! ame to bIjAnun bhalun karIe chhIe.

juo, agnAnIno bhram! bhAI! koI dravya koI anya dravyanun kAI na karI shake e achalit vastumaryAdA chhe. tene toDavI ashakay chhe. potAnI paryAy paramAn na jAy ane paranI paryAy potAmAn na Ave. to pachhI ek vastu anya vastune kem pariNamAvI shake? dravyAntar ke guNAntararUpe nahi sankramatI te anya vastune kem pariNamAvI shake? kadI na pariNamAvI shake. mATe parabhAv koIthI karI shakAy nahi. agnAnI potAnA shubhAshubh


PDF/HTML Page 1209 of 4199
single page version

bhAvane kare chhe paN parabhAvane karato nathI ane gnAnI potAnA gnAtAdraShTAnA pariNAmane kare chhe, rAgane ke parane gnAnI karato nathI.

dukhIne sahAy kare, bhUkhyAnne anna Ape, tarasyAnne pANI pAy, nagnane vastra Ape - ityAdi paranAn kArya jIv kare chhe evo agnAnIno bhram chhe. agnAnI mAne bhale paN paranAn kArya traNakALamAn koI jIv karI shakto nathI.

bhAvArtha– je dravyasvabhAv chhe tene koI paN palaTAvI shakatun nathI, e vastunI maryAdA chhe.

[pravachan nan. 176 sheSh * dinAnk pa-9-76]

PDF/HTML Page 1210 of 4199
single page version

अतः स्थितः खल्वात्मा पुद्गलकर्मणामकर्ता–

दव्वगुणस्स य आदा ण कुणदि पोग्गलमयम्हि कम्मम्हि। तं उभयमकुव्वंतो तम्हि कहं तस्स सो कत्ता।। १०४ ।।

द्रव्यगुणस्य चात्मा न करोति पुद्गलमये कर्मणि।
तदुभयमकुर्वस्तस्मिन्कथं तस्य स कर्ता।। १०४ ।।

A (upar kahelA) kAraNe AtmA kharekhar pudgalakarmono akartA Tharyo em have kahe chhe-

AtmA kare nahi dravya–guN pudgalamayI karmo viShe,
te ubhayane temAn na karato kem tatkartA bane? 104.

gAthArtha– [आत्मा] AtmA [पुद्गलमये कर्मणि] pudgalamay karmamAn [द्रव्यगुणस्य च] dravyane tathA guNane [न करोति] karato nathI; [तस्मिन्] temAn [तद् उभयम्] te bannene [अकुर्वन्] nahi karato thako [सः] te [तस्य कर्ता] teno rktA [कथं] kem hoy?

TIkA– jevI rIte-mATImay ghaDArUpI karma ke je mATIrUpI dravyamAn ane mATInA guNamAn nij rasathI ja varte chhe temAn kumbhAr potAne ke potAnA guNane nAkhato-mUkato-bheLavato nathI kAraN ke (koI vastunun) dravyAntar ke guNAntararUpe sankramaN thavAno vastusthitithI ja niShedh chhe; dravyAntararUpe (arthAt anyadravyarUpe) sankramaN pAmyA vinA anya vastune pariNamAvavI ashakay hovAthI, potAnAn dravya ane guN bannene te ghaDArUpI karmamAn nahi nAkhato evo te kumbhAr paramArthe teno kartA pratibhAsato nathI; tevI rIte-pudgalamay gnAnAvaraNAdi karma ke je pudgaladravyamAn ane pudgalanA guNamAn nij rasathI ja varte chhe temAn AtmA potAnA dravyane ke potAnA guNane kharekhar nAkhato-mUkato-bheLavato nathI kAraN ke (koI vastunun) dravyAntar ke guNAntararUpe sankramaN thavun ashakay chhe; dravyAntararUpe sankramaN pAmyA vinA anya vastune pariNamAvavI ashakay hovAthI, potAnAn dravya ane guN-bannene te gnAnAvaraNAdi karmamAn nahi nAkhato evo te AtmA paramArthe teno kartA kem hoI shake? (kadI na hoI shake.) mATe kharekhar AtmA pudgalakarmono akartA Tharyo.

* * *

PDF/HTML Page 1211 of 4199
single page version

samayasAr gAthA 104 mathALun

A (upar kahelA) kAraNe AtmA kharekhar pudgalakarmono akartA Thayo em have kahe chhe-

* gAthA 104 TIkA uparanun pravachan *

‘jevI rIte-mATImay ghaDArUpI karma ke je mATIrUpI dravyamAn ane mATInA guNamAn nijarasathI ja varte chhe temAn kumbhAr potAne ke potAnA guNane nAkhato-mUkto-bheLavato nathI kAraNe ke (koI vastunun) dravyAntar ke guNAntararUpe sankramaN thavAno vastusthitithI ja niShedh chhe...’

mATImay ghaDArUpI je kArya chhe te mATIrUpI dravyamAn eTale mATIrUpI padArthamAn ane mATInA guNamAn eTale mATInI paryAyamAn nijarasathI ja varte chhe. mATImAn je ghaDArUpI kArya thayun te mATInI nijashaktithI thayun chhe; kumbhArathI-nimittathI te kArya thayun nathI. juo, nimittathI kArya thAy evI vAt khUb chAle chhe paN eno ahIn niShedh karyo chhe. nimittathI paranun kArya thatun nathI em ahIn siddha karyun chhe. bhAI! A roTalIrUpI je kArya thAy chhe te ATAthI thAy chhe, bAIthI nahi ane tAvaDI, velaN ke pATalIthI paN nahi.

bhAI! shuddha antatattvanA shraddhAn vinA bAhyakriyAkAnD karIne dharma thavo mAne paN e (mAnyatA) to mithyAtva chhe. par jIvanI dayA pALavAmAn dharma mAne te mithyAtva chhe kemake parajIvanI dayA A jIv pALI shakto nathI.

prashna– dayA dharmanun mUL chhe em kahevAy chhe ne?

uttara– hA, paN eno artha e chhe ke rAganI utpatti na thavI te svadayA chhe ane te svadayA dharmanun mUL chhe. puruShArthasiddhayupAyamAn (shlok 44mAn) hinsA-ahinsAnA svarUpanun kathan Ave chhe tyAn A spaShTa karyun chhe. paranI dayA pALavI e to nAmamAtra kathan chhe. paranI dayA koN pALI shake? bIjA jIvanun jyAn sudhI Ayu hoy tyAn sudhI te jIve chhe. tene bIjo jIvADI shakto nathI; tem bIjo tene mArI paN shakto nathI. bahAranI je kriyAo thAy teno AtmA kartA nathI e mUL siddhAnt chhe.

bhagavAn sarvagnadev em kahe chhe ke je ghaDArUpI kArya thayun temAn mATI pote vartI rahI chhe, temAn kumbhAr vartato nathI. hAthanI halanachalananI kriyA thAy te hAthanA paramANuthI thAy chhe; te kriyA AtmAthI thatI nathI. AtmA to potAnA guN ane paryAyamAn vartI rahyo chhe. paranI paryAy thAy temAn AtmA vartato nathI. are! AnkhanI pAmpaN hAle temAn pAmpaNanA paramANu nijarasathI varte chhe, AtmA nahi. pAmpaN halAvavAnI kriyAno paramANu kartA chhe, AtmA nahi. bApu! tattvanI sAchI draShTi thayA vinA yA bhedagnAn thayA vinA dharma na thAy.


PDF/HTML Page 1212 of 4199
single page version

ahIn jIv ane ajIvanI bhinnatAnI vAt chAle chhe. ajIvanI koI paN kriyAno ansh jIv karI shake e vAt traNakAL traNalokamAn sAchI nathI. tevI rIte jIvanI avasthA -shubhAshubh bhAv ke shuddhabhAv-jaD karmathI thAy evun paN traNakALamAn sambhavit nathI. bhAI! jIvAdi sAtey tattva bhinna bhinna chhe. agnAnI dayA, dAn, vrat Adi AsravapariNAmane AtmA sAthe ek karIne rAgano kartA thAy chhe ane paranAn kArya hun karI shakun chhun em viparIt mAne chhe. are! lokone A jIv-ajIvanA ane Asrav ane AtmAnA bhedanI sUkShma vAtanI khabar nathI eTale temane besavI kaThaN paDe chhe.

ahIn kahe chhe ke mATIrUpI dravyamAn mATIrUp guN (ghaT pariNAm) nij rasathI vartI rahyo chhe. guNano artha ahIn paryAy thAy chhe. temAn kumbhAr potAnA dravyane ke paryAyane nAkhato ke bheLavato nathI. kumbhAr ghaDo karavAno je rAg kare chhe te rAg ghaDArUp paryAyamAn pesato nathI. to te rAg ghaDArUp paryAyane kem kare? agnAnI jIv rAg kare, paN paranun kArya kadIy na kare-na karI shake. je gnAnAvaraNIyAdi karma bandhAy temAn nimittarUp je rAgAdi bhAv chhe teno agnAnI kartA chhe paN je karmanun bandhan thAy teno te kartA nathI. karmabandhan thAy e to jaDanI paryAy chhe. jaDanI paryAyane AtmA traN kALamAn karI shake nahi. ahIn A vAt siddha karavA ghaDAnun draShTAnt Apyun chhe.

rAg ane AtmAno je bhed jANe chhe tevo samakitI dharmI jIv rAgano paN kartA thato nathI. juo! pahelAnnA samayamAn mIrAmbAInun vairAgyamay nATak batAvatA. temAn vAt em AvatI ke chittoDanA rANA sAthe mIrAmbAInAn lagna thayelAn. paN sAdhuno sang karatAn mIrAmbAIne khUb vairAgya thaI gayelo. rANAe mIrAmbAIne kahevaDAvyun ke-‘‘mIrAn ghare Avo sang chhoDI sAdhuno, tane paTTarANI banAvun.’’ parantu mIrAnne to IshvaranI bhAre lay lAgelI. te layanI dhUnamAn rANAne kahevA lAgI-

‘‘paraNI mArA pIyujInI sAth, bIjAnAn mInDhaL nahi re bAndhun;
nahi re bAndhun, rANA nahi re bAndhun, bIjAnAn mInDhaL nahi re bAndhun.’’

ishvaranA premamAn ghelI mIrAne kahI dIdhun ke men to mArA nAthanI (ishvaranI) sAthe lagna karI dIdhAn chhe eTale have mane bIjo pati na hoy. tem samakitI dharmI jIvanI pariNati andar rAgathI bhinna paDIne shuddha chaitanya sAthe joDAI gaI chhe. tethI te kahe chhe ke mArI nirmaL chaitanyapariNatino hun svAmI chhun, rAgano svAmI hun nahi ane rAg mAro svAmI nahi. shubhAshubh bhAv thAy te vikAr chhe. teno sang hun na karun kemake teno sang karavo vyabhichAr chhe. ahAhA...! hun to nityAnandasvarUp chaitanyamUrti gnAyakabimb prabhu chhun. tene puNya-pApanA sangamAn joDavo te vyabhichAr chhe. Am chaitanyaghanasvarUp nij chidAnand bhagavAnanI jene laganI lAgI te dharmI jIv


PDF/HTML Page 1213 of 4199
single page version

nirmaL gnAn ane AnandanI pariNatino kartA chhe, paN rAgano kartA nathI. jyAn rAgano kartA nathI tyAn te parano kartA hovAnI to vAt ja kayAn rahI?

ahIn em siddha karavun chhe ke paradravyanI paryAyano agnAnI paN kartA nathI. ghaDArUp kArya thAy emAn kumbhAr potAnA dravyane, guNane ane paryAyane te ghaDAnI paryAyamAn mUkto ke bheLavato nathI kAraN ke koI vastunun dravyAntar ke guNAntararUpe sankramaN thavAno vastusthitithI ja niShedh chhe. vastusthiti ja evI chhe ke kumbhAranun Atmadravya palaTIne ghaDAnI paryAyamAn jatun nathI, temaj kumbhAranI rAganI paryAy paN palaTIne ghaDAnI paryAyamAn jatI nathI. to kumbhAr ghaDAne kevI rIte kare? jhINI vAt chhe bhagavAn! tArI gnAyak vastu tadna bhinna chhe prabhu! AtmA gnAyak to jagatanA gneyono gnAtA chhe, kartA nathI. rAgano paN te kharekhar to gnAtA chhe, kartA nathI. AtmAne rAgano ane paradravyanI paryAyano kartA banAvavo e moTI mithyAtvarUpI viTambaNA chhe.

1. kumbhAranun dravya palaTIne ghaDAnI paryAyamAn jatun nathI. 2. kumbhAranI je rAganI paryAy chhe te palaTIne ghaDAnI paryAyamAn jatI nathI. 3. mATe kumbhAr mATInI paryAy badalIne ghaDAnI paryAy kare e vAt traNakAL traNalok

mAn satya nathI. kumbhAr kadIy ghaDAno kartA nathI.

ATAmAnthI je roTalI banavAnI kriyA thAy te jaDanI paryAy ATAnA paramANuothI thAy chhe. rasoI karanArI bAI temAn potAnI paryAyane nAkhatI ke bheLavatI nathI. mATe bAI te roTalInI paryAyanI kartA nathI. bApu! A vItarAgano mArga koI alaukik chhe! jaD ane chetanano-banneno sadAy pragaT bhinna svabhAv chhe. jaDanI paryAy jaDathI thAy emAn bIjo potAnun dravya ke potAnI paryAyane nAkhato nathI, mUkato nathI, bheLavato nathI. mATe jaDanI kriyAne AtmA kadIy karato nathI em siddha thAy chhe. bhAI! hun khAun chhun, hun bolun chhun, hun sharIrane halAvI-chalAvI shakun chhun ityAdi anek prakAre paradravyanI kriyA hun karI shakun chhun em mAnavun e mithyAshraddhAn chhe ane enun phaL chAr gatinI rakhaDapaTTI chhe.

potAnA guN-paryAyane paramAn nAkhyA-bheLavyA sivAy paranun kArya kem karI shakAy? potAnA guN-paryAyane paramAn to nAkhI shakAtA nathI, kemake vastusthitithI ja teno niShedh chhe. mATe paranAn kArya koI karI shakatun nathI e siddhAnt chhe. loko bahAranI kriyAnun kartApaNun mAnIne mithyAtvanun sevan kare chhe. paN jene satya mAnavun hoy teNe A mAnavun paDashe. bAkI asatya to anAdithI mAnelun ja chhe ane tethI to sansArAvasthA chhe. bhAI! sarvagnadeve kahelAn nav tattvonun yathArtha shraddhAn jene karavun hoy teNe A vAt mAnavI ja paDashe. nimittathI kArya thAy e vAtanI bhagavAn lAkhavAr nA pADe chhe. A satyano DhanDhero chhe.


PDF/HTML Page 1214 of 4199
single page version

A pustakanun pAnun phare chhe te avasthA pAnAnA rajakaNothI thaI chhe; teno kartA AngaLI nathI ane AtmA paN nathI. jagatanI pratyek chIj pote potAthI kAryarUpe pariName chhe; tene bIjo pariNamAvI shakato nathI. khUb gambhIr vAt chhe!

jagatamAn anant jIv chhe ane anant ajIv jaD padArtho chhe. te badhA anantapaNe kayAre rahI shake? anant dravyo-pratyek potAnA dravyathI ane potAnI paryAyathI potAnA pariNAm kare chhe evun yathArtha mAne to anant dravyo siddha thashe. parathI pariNaman thAy em mAnatAn badhAn ekamek thaI javAthI anant bhinna dravyo rahI shakashe nahi. mATe pratyek dravyanun pariNaman paranirapekSha chhe e mudanI rakamanI vAt chhe.

jem pAnch lAkh rUpiyA TakAnA vyAjathI koIne dhIryA hoy te vyAj bharIne pAnch lAkh bharavAnI nA kahe to te mUL rakamanI nA pADe chhe. te anartha chhe. tem paradravyanI paryAyane AtmA karI shakto nathI e mudanI mUL rakamanI vAt chhe. e mUL rakamanI nA pADe tene dharma kem thAy? bhalene bAhya kriyAkAnD lAkh kare topaN tene dharma nahi thAy. bhAI! A bhagavAnanAn mandir banyAn chhe ne te kriyA AtmAe karI chhe em nathI.

prashna– kArIgare to karI chhe ke nahi?

uttara– nA; bIlakul nahi, kAraN ke kArIgar potAnA dravyane ke paryAyane mandiranI paryAyamAn nAkhato ke bheLavato nathI. mATe mandir nirmANanI kriyAno kartA kArIgar nathI. bApu! jaD tattva ane chetan tattvanI sadAkAL bhinnatA chhe. ajIvanI paryAyano ansh jo jIv kare to jIv jaD thaI jAy. paN em banatun ja nathI. tem chhatAn ajIvanI paryAyane jIv kare chhe em mAne te mithyAtva chhe, agnAn chhe ane tenun phaL sansAr-paribhramaN chhe.

khajUramAnthI andaranA kaThaN ThaLiyA judA pADavAnI je kriyA thAy te kriyA AngaLIthI thAy chhe em nathI. vaLI AtmAthI paN te kriyA thaI shakatI nathI. jem kumbhAr ghaDo banAvI shake nahi tem AtmA khajUramAnthI ThaLiyA judA pADI shake nahi. A sAmbhaLIne keTalAk pokArI uThe chhe ke ‘ekAnta chhe, ekAnta chhe.’ bhale kaho, parantu A samyak ekAnta chhe. mokShamArga prakAshakanA chothA adhikAramAn panDitapravar shrI ToDaramalajIe sansArI jIvone mithyAdarshananI pravRutti kevI hoy chhe tenun varNan karyun chhe. tyAn kahyun chhe ke-

‘‘sansArI jIv anAdikALathI karmanimitta vaDe anek paryAy dhAraN kare chhe, pUrva paryAyane chhoDI navIn paryAy dhAraN kare chhe. tyAn ek to pote AtmA tathA anant pudgalaparamANumay sharIr e bannenA ekapinDabandhAnarUp e paryAy hoy chhe. temAn A jIvane ‘A hun chhun’ evI ahambuddhi thAy chhe... vaLI jIvane ane sharIrane nimitta-


PDF/HTML Page 1215 of 4199
single page version

naimittik sambandh chhe tenAthI je kriyA thAy chhe tene potAnI mAne chhe.’’ hun bolI shakun chhun, hun khAI shakun chhun, hun hAth halAvI shakun chhun, AnkhathI dekhI shakun chhun, jIbhathI chAkhI shakun chhun ityAdi paradravyanI kriyAnun kartApaNun mAne te badhun mithyAdraShTinun kartavya (mantavya) chhe. are! AvA sAtishay pragnAnA dhArak ati vichakShaN panDit shrI ToDaramalajIno dveShathI prerAIne ShaDyantra dvArA krodhit karavAmAn AvelA rAjA dvArA alpa vayamAn ja dehAnt thayo hato! panDitajIe mithyAdarshananun svarUp atyant spaShTa karyun chhe.

‘rAjate shobhate iti rAjA.’ je potAnA gnAtAdraShTAsvabhAvanun anusaraN karI gnAn ane AnandanI paryAyane utpanna kare ane te vaDe shobhAyamAn rahe te rAjA-jIvarAjA chhe. bAkI rAganI paryAy ane paradravyanI paryAyane potAnI mAne e to rAnko-bhikhArI chhe. dayA, dAn, vrat, tap ityAdinA rAgathI mArun kalyAN thaI jashe em mAnanAr bahArathI mahArAj bhale kahevAto hoy topaN te rAnko-bhikhArI chhe. bhAI! tArI chIj andar sarvapradeshe gnAn ane AnandathI bharelI chhe. temAn draShTi dIdhA vinA te rAgathI pragaT kem thAy? prabhu! rAgathI pragaT thAy evI tArI chIj nathI.

bhagavAn kundakundAchAryadeve samayasAranA bandh adhikAramAn kahyun chhe ke-bIjAne hun jIvADI shakun, bIjAne mArI shakun, bIjAne sukhI-dukhI karI shakun, bIjAne bandh karI shakun ane bIjAne mokSha karI shakun-em je mAne te mithyAdraShTi chhe, mUDh chhe. tyAn shrI amRutachandrAchAryadeve 173mAn kaLash dvArA kahyun chhe ke-‘‘sarva vastuomAn je adhyavasAn thAy chhe te badhay (adhyavasAn) jin bhagavAnoe pUrvokta rIte tyAgavA yogya kahyAn chhe tethI ame em mAnIe chhIe ke ‘par jeno Ashray chhe evo vyavahAr ja saghaLoy chhoDAvyo chhe.’ to pachhI, A satpuruSho ek samyak nishchayane ja niShkampapaNe angIkAr karIne shuddhagnAnaghanarUp nij mahimAmAn (AtmasvarUpamAn) sthiratA kem dharatA nathI.’’

juo, ek samyak nishchayane ja angIkAr karavAnun kahyun chhe, kemake te ja ek mokShamArga chhe. vyavahAr kriyAkAnDanA anek vikalpa kAI mokShamArga nathI; e to bandhanAn kAraN chhe, hey chhe, tyAgavA yogya chhe. bhAI! dayA, dAn, vrat, bhakti Adi pariNAmanI draShTithI haThIne trikALI shuddha Atmadravya upar draShTi de to samyagdarshan-gnAn pragaT thashe; anyathA nahi thAy. kaLashamAn e ja kahyun chhe ke par jeno Ashray chhe evo vyavahAr ja saghaLoy chhoDAvyo chhe to pachhI A satpuruSho ek samyak nishchayane ja niShkampapaNe angIkAr karIne nij mahimAmAn sthiti kem dharatA nathI? lokone AvI satya vAt sAmbhaLavA maLI nathI eTale navI lAge chhe. paN A navI vAt nathI. A to kevaLIoe kahelI vAt purANI chhe. shrImad rAjachandra thaI gayA. temaNe pa0 varSha pahelAn A vAt karI chhe paN pote gRuhasthAshramI hatA eTale vAt visheSh bahAr AvavA na pAmI.


PDF/HTML Page 1216 of 4199
single page version

ahAhA...! ekek gAthAmAn jaD ane chetanane tathA rAg ane gnAnane bhinna pADIne varNan karyun chhe. bhagavAn! shuddha chaitanyasvarUp evo tun paranAn kAm kare-karI shake e vAt traNakALamAn satya nathI. mokShamArgaprakAshakamAn ati spaShTa kahyun chhe ke-‘‘potAno svabhAv darshan- gnAn chhe, tenI pravRuttine nimittamAtra sharIranAn angarUp sparshanAdik dravya indriyo chhe. have A jIv te sarvane ekarUp mAnI em mAne chhe ke-hAth vagere sparsha vaDe men sparshyun, jIbh vaDe men chAkhyun, nAsikA vaDe men sUnghyun, netra vaDe men dIThun, kAn vaDe men sAmbhaL‌yun’’ ityAdi A pramANe mAnanAr agnAnI mUDh mithyAdraShTi chhe. jaDanAn kArya AtmA karato nathI ane te kALe je rAg thAy teno agnAnI kartA thAy chhe. mArga bahu sUkShma chhe bhAI! agnAnI kahe chhe kumbhAr vinA ghaDo na thAy. gnAnI kahe chhe mATI vinA ghaDo na thAy. ghaDAno kartA mATI chhe, kumbhAr nahi. duniyAnI tadna nirALo mArga chhe.

ahIn kahe chhe-‘dravyAntararUpe sankramaN pAmyA vinA anya vastune pariNamAvavI ashakay hovAthI, potAnAn dravya ane guN bannene te ghaDArUpI karmamAn nahi nAkhato evo te kumbhAr paramArthe teno kartA pratibhAsato nathI.’ juo, koI dravya potAnI sattA chhoDIne paradravyamAn pravesh karatun nathI. vA paradravyarUp thaI jatun nathI. ane dravyAntararUp thayA vinA anya dravyane pariNamAvavun ashakay chhe. mATIrUp thayA vinA mATIne ghaDApaNe pariNamAvavI ashakay chhe. mATe ghaDArUp karmamAn nahi praveshato evo kumbhAr ghaDAno kartA pratibhAsato nathI em AchAryadev kahe chhe. A draShTAnt chhe.

loko shuddha tattvanI vAt bhUlIne kriyAkAnDanA mArge chaDhI gayA chhe. vyavahAr karatAn karatAn nishchay thashe e vAt par chaDhI gayA chhe. parantu bhAI! dayA, dAn, vrat, tap Adi kriyA, mahinA-mahinAnA upavAsanI kriyA-e to badhI rAganI kriyA chhe. enAthI samyagdarshan ane dharma thato nathI. ane emAn bahAranI sharIrAdinI kriyA to AtmA karI shakto nathI. tathApi hun paradravyanI kriyA karun chhun em jo mAne to e mithyAtva chhe, mUDhatA chhe. anant kevaLIoe ane santoe Am kahyun chhe.

have siddhAnt kahe chhe-‘tevI rIte-pudgalamay gnAnAvaraNAdi karma ke je pudgal-dravyamAn ane pudgalanA guNamAn nijarasathI ja varte chhe temAn AtmA potAnA dravyane ke potAnA guNane kharekhar nAkhato-mUkto-bheLavato nathI kAraN ke (koI vastunun) dravyAntar ke guNAntararUpe sankramaN thavun ashakay chhe......’

pudgalamay gnAnAvaraNAdi karma pudgaladravyamAn ane pudgalamay potAnA guNamAn


PDF/HTML Page 1217 of 4199
single page version

eTale paryAyamAn nij rasathI ja varte chhe. temAn AtmA potAnA dravyane ke guN eTale paryAyane nAkhato vA bheLavato nathI. ATh karma je bandhAy temAn AtmAnA dravya-paryAy pesatAn nathI; kemake Atmadravyanun dravyAntar ke guNAntararUpe sankramaN thavun ashakay chhe. AtmAnun pudgalarUp ke pudgalakarmarUp thavun ashakay chhe. mATe jIv (agnAnI) rAg-dveSh kare tyAre enun nimitta pAmIne je jaDakarmanun bandhan thAy teno AtmA kartA nathI.

are! AvI vAt kadI sAmbhaLavA maLI na hoy ane kadAchit sAmbhaLavA maLI jAy to ‘ekAnta chhe’ em mAnIne jatI kare, paN bhAI! mithyAtvano saravALo mahAdukharUp Avashe. e tIvra dukhanA prasang tane bhAre paDashe bApA! ahIn kahe chhe ke puNya-pApanA shubhAshubh bhAv agnAnabhAve jIv kare chhe paN te kALe je karmabandhananI paryAy thAy teno jIv agnAnabhAve paN kartA nathI. karmabandhan to jaDanI paryAy chhe ane te jaD pudgalathI thAy chhe. tene jIv kem kare? gnAnAvaraNAdinun kArya potAnA pudgal-dravyamAn ane potAnI paryAyamAn nij rasathI ja varte chhe. temAn AtmA potAnA dravya-paryAyane nAkhato nathI, kemake Atmadravya paradravyamAn jAy ke AtmAnI paryAy paradravyanI paryAyamAn jAy em banavun ashakay chhe.

agnAnI je vikAr kare, shubhAshubh bhAv kare teTalA pramANamAn sAme karma bandhAy chhe; chhatAn te karmabandhananI paryAyano AtmA kartA nathI. jIve rAgAdi bhAv karyA mATe karmane bandhAvun paDayun em nathI. bhAI! AtmA karma bAndhe ane AtmA karma chhoDe e vastusthitimAn ja nathI. agnAnI paryAyamAn vikArane kare ane vikArane chhoDe e to chhe, paN te jaDakarmane bAndhe vA jaDakarmane chhoDe e vAt traNakALamAn satya nathI. bhagavAn arihantadeve karma haNyAn em kahevun e to nimittanun kathan chhe. karma to jaD chhe; tene koN haNe? jeNe potAnA bhAvakarmane haNyAn ane anantachatuShTayane prApta thayA te arihant chhe. jaDakarma to potAnA kAraNe nAsh pAme chhe, akarmarUp pariNamI jAy chhe. jaDakarmamAn AtmAnun kAI kartavya nathI.

jaD ane chetanano sadA pragaT bhinna svabhAv chhe. jaDanI paryAy chetan kare ane chetananI paryAy jaD kare em kadIy banatun nathI. haju jaD ane chetan-be dravyo sadAy bhinna chhe enI jene khabar nathI tene puNya-pApanA bhAvathI-AsravathI AtmA bhinna chhe evI bhedagnAnanI draShTi kayAnthI thAy? ane evI draShTi thayA vinA samyagdarshan kayAnthI thAy? ane samyagdarshan vinA gnAn ane chAritra kayAnthI thAy? bhAI! samyagdarshan vinA badhA kriyAkAnD ekaDA vinAnAn mInDA jevA chhe.

have kahe chhe-‘dravyAntararUpe sankramaN pAmyA vinA anya vastune pariNamAvavI ashakay hovAthI, potAnAn dravya ane guN-bannene te gnAnAvaraNAdi karmamAn nahi nAkhato


PDF/HTML Page 1218 of 4199
single page version

evo te AtmA paramArthe teno kartA kem hoI shake? (kadI na hoI shake.) mATe kharekhar AtmA pudgalakarmono akartA Tharyo.’

juo, A niShkarSha kahyo. jIv rAg kare te kALe tyAn je karmabandhan thAy chhe te karmabandhananI paryAyane AtmA kem karI shake? agnAnI potAnI paryAyamAn rAgadveShanA bhAvane kare paN te vakhate je karmabandhan thAy chhe te rAgathI thatun nathI kemake rAg temAn pesato nathI. mATe AtmA pudgalakarmono akartA Tharyo. jaDanI paryAyano agnAnI jIv paN kartA nathI evun akartApaNun siddha thayun.

[pravachan nan. 177 * dinAnk 6-9-76]

PDF/HTML Page 1219 of 4199
single page version

अतोऽन्यस्तूपचारः–

जीवम्हि हेदुभूदे बंधस्स दु पस्सिदूण परिणामं।
जीवेण कदं कम्मं भण्णदि उवयारमेत्तेण।। १०५ ।।
जीवे हेतुभूते बन्धस्य तु द्रष्टवा परिणामम्।
जीवेन कृतं कर्म भण्यते उपचारमात्रेण।। १०५ ।।

mATe A sivAy bIjo-eTale ke AtmAne pudgalakarmono kartA kahevo te-upachAr chhe, em have kahe chhe-

jIv hetubhUt thatAn are! pariNAm dekhI bandhanun,
upachAramAtra kathAy ke A karma AtmAe karyun. 10p.

gAthArtha– [जीवे] jIv [हेतुभूते] nimittabhUtta banatAn [बन्धस्य तु] karma bandhanun [परिणामम्] pariNAm thatun [द्रष्ट्वा] dekhIne, ‘[जीवेन] jIve [कर्म कृतं] karma karyun’ em [उपचारमात्रेण] upachAramAtrathI [भण्यते] kahevAy chhe.

TIkA– A lokamAn kharekhar AtmA svabhAvathI paudgalik karmane nimittabhUt nahi hovA chhatAn paN, anAdi agnAnane lIdhe paudgalik karmane nimittarUp thatA evA agnAnabhAve pariNamato hovAthI nimittabhUt thatAn, paudgalik karma utpanna thAy chhe, tethI ‘paudgalik karma AtmAe karyun’ evo nirvikalpa vignAnaghanasvabhAvathI, bhraShTa, vikalpaparAyaN agnAnIono vikalpa chhe; te vikalpa upachAr ja chhe, paramArtha nathI.

bhAvArtha– kadAchit thatA nimittanaimittikabhAvamAn kartAkarmabhAv kahevo te upachAr chhe.

* * *
samayasAr gAthA 10p mathALun

mATe A sivAy bIjo-eTale ke AtmAne pudgalakarmono kartA kahevo te-upachAr chhe, em have kahe chhe-

* gAthA 10pa TIkA uparanun pravachan *

A lokamAn kharekhar AtmA svabhAvathI paudgalik karmane nimittabhUt nahi hovA chhatAn paN, anAdi agnAnane lIdhe paudgalik karmane nimittarUp thatA evA agnAnabhAve


PDF/HTML Page 1220 of 4199
single page version

pariNamato hovAthI nimittabhUt thatAn, paudgalik karma utpanna thAy chhe, tethI ‘‘paudgalik karma AtmAe karyun’’ evo nirvikalpa vignAnaghanasvabhAvathI, bhraShTa, vikalpaparAyaN agnAnIono vikalpa chhe; te vikalpa upachAr ja chhe, paramArtha nathI.

bhagavAn AtmA svabhAvathI shuddha chaitanyaghanasvarUp chhe. te navA karmabandhanamAn nimitta nathI. karmabandhanane nimittarUp evo je vikAr-rAgadveSh ane puNya-pApanA bhAv-tenAthI bhinna shuddha chidrUp ekarUp vastu AtmA chhe. tethI AtmA navA karmabandhananun nimitta nathI. juo, shuddha chaitanyamay vastu AtmAmAn to rAgAdi vikAr nathI, paN shuddha chaitanya-sanmukh thaIne je draShTi thaI chhe te draShTimAn paN rAgano niShedh chhe. tethI shuddha gnAyak-svabhAvI bhagavAn AtmAnI jene draShTi thaI chhe evo nirmaL draShTivant gnAnI paN karmabandhanamAn nimitta nathI. aho! param alaukik vAt chhe! pUrNa vItarAg dashA na thAy tyAnsudhI gnAnIne ashubhathI bachavA shubhabhAv Ave chhe, parantu gnAnInI draShTi svabhAv upar sthir thaI hovAthI te shubhabhAvano kartA thato nathI ane tethI te navA karmabandhananun nimitta nathI. bahu sUkShma vAt chhe, bhAI!

bhagavAn AtmA Anandano nAth prabhu shuddha chaitanyasvabhAvamay shuddha vastu chhe. te vyavahAraratnatrayanA vikalpathI bhinna chhe. ahAhA...! shuddha vastumAn ane shuddha vastunI draShTimAn- bannemAn vyavahAraratnatrayano vikalpa nathI. tethI jem shuddha vastu prabhu AtmA navA karmabandhanamAn nimitta nathI tem shuddha vastuno draShTivant gnAnI dharmI jIv paN navA karmabandhanamAn nimitta nathI. je rAgapariNAm navA karmabandhanane nimittarUp thAy te rAg-pariNAm gnAnIne nathI kemake gnAnI enAthI bhinna paDI gayo chhe. je rAgapariNAm thAy tene gnAnI mAtra jANe ja chhe, karato nathI ane tethI gnAnI navA karmabandhananun nimitta nathI. khUb gambhIr vAt chhe, bhAI!

vyavahAr karatAn karatAn samakit pAmIshun em keTalAk mAne chhe paN e mAnyatA tadna mithyAshraddhAnarUp chhe kemake shuddhanishchayanI draShTimAn vyavahAraratnatrayano vikalpa samAto nathI, bhinna rahI jAy chhe. A antaranI vAt chhe bhAI! AmAn jarAy AghupAchhun ke DhIlun mAne tene sAchun shraddhAn nahi thAy. samyagdarshan pragaT thavAmAn vyavahAranI koI apekShA nathI. niyamasAr (gAthA 2 nI TIkA)mAn shuddharatnatrayAtmak mokShano mArga param nirapekSha chhe em kahyun chhe. dharmIne potAnA shuddha chaitanyasvarUpanI bhAvanA hoy chhe; tene puNyarUpI vyavahAradharmanI vAnchhA hotI nathI. jyAn sudhI pUrNa vItarAgabhAv na pragaTe tyAn sudhI vyavahAranA bhAv Ave kharA paN tenI gnAnIne bhAvanA hotI nathI.

Anandakand nijasvarUpamAn jhUlanArA munivarone chhaThThA guNasthAnamAn bhagavAnanI bhakti, vandanA, smaraN tathA panchamahAvratanA vikalpa Ave chhe paN te bandhanun kAraN chhe em teo jANe chhe. shuddha chaitanyanI pariNatine dharanArA te munivaronI draShTi chaitanyasvabhAv