PDF/HTML Page 1281 of 4199
single page version
jIv anAdithI dhruvapaNe rahIne pariName chhe. teno pariNamanasvabhAv anAdino chhe. paryAyamAn palaTavun-badalavun e potAno svabhAv chhe. jyAre potAno upayog krodh-mAn-mAyA- lobhamAn jAy chhe tyAre te-rUpe pote pariName chhe. koI karma ke bIjI chIj tene krodhAdirUpe pariNamAve chhe em chhe nahi. potAno jANan-dekhan je upayog te krodhAdirUp pariName chhe tyAre pote ja krodhAdirUp thAy chhe.
jIvano pariNamanasvabhAv hovAthI te vikArarUpe pariName chhe. te pariNAm tenun kArya chhe ane jIv teno kartA chhe. paranun kArya to jIv kinchit karI shakto nathI. sharIranun hAlavun-chAlavun, khAvun-pIvun, bolavun ityAdi kriyA AtmA karI shakto nathI. hun sharIranAn kAm karun, deshanI- samAjanI sevA karun, paranI dayA pALun, parane madad karun ityAdi agnAnI jIv mAne chhe paN te tenun mithyA abhimAn chhe.
mithyAdraShTi jIv potAnA pariNAmamAn je krodh-mAn-mAyA-lobh ane mithyAtvanA bhAv kare chhe te bhAvano te pote kartA chhe. te bhAvono kartA jaDakarma nathI. potAnA pariNAm sivAy sharIr, man, vANI, kuTumb-kabIlA, dhandho-vepAr-udyog ityAdi e badhAnI paryAy AtmA traNakALamAn karI shakto nathI. tathApi e badhAn paranAn kArya hun karun chhun em mithyA abhimAn karIne pote mithyAtvAdi bhAve pariName chhe. koI darshan-mohanIy Adi karma tene mithyAtvAdirUpe pariNamAve chhe em chhe nahi; krodhAdirUpe pariNamatAn pote krodhAdirUp ja thAy chhe em jANavun.
have A arthanun kaLasharUp kAvya kahe chhe-
‘इति’ A rIte ‘जीवस्य’ jIvanI ‘स्वभावभूता परिणामशक्तिः’ svabhAvabhUt pariNAmashakti ‘निरन्तराया स्थिता’ nirvighna siddha thaI.
jIvamAn pariNaman thAy evI svabhAvabhUt shakti chhe. koI par pariNamAve to pariName evI jagatamAn koI chIj nathI. ahAhA...! svabhAvabhUt pariNamanashakti ‘nirantarAyA sthitA’-nirvighna siddha thaI. matalab ke jIvanI pariNamanashakti koI anyathI bAdhit nathI tathA te koI anyanI sahAyanI apekShA rAkhatI nathI. koi vidhna kare to pariNaman rokAi jAy vA koi sahAy kare to pariNaman thAy em chhe nahi. ekalo AtmA svayam nirantarAy pariName chhe. have kahe chhe-
em siddha thatAn, ‘सः स्वस्य यं भावं करोति’ jIv potAnA je bhAvane kare chhe ‘तस्य एव सः कर्ता भवेत्’ teno te kartA thAy chhe.
svayam pariNamato jIv pote je pariNAmane kare chhe te pariNAmano te kartA thAy
PDF/HTML Page 1282 of 4199
single page version
chhe. chAhe to mithyAtva ane rAg-dveShanA pariNAm kare, chAhe to samyagdarshan-gnAnanA pariNAm kare; te te pariNAm jIv pote kare chhe ane pote potAnA pariNAmano kartA chhe. potAnA pariNamanamAn koI anyano hastakShep nathI ane koI anyanA pariNAm pote karato nathI. agnAnI agnAnabhAve rAg-dveShano kartA thAy chhe ane gnAnI gnAnabhAve gnAnano kartA thAy chhe. jaD paramANuono-karmano kartA gnAnI ke agnAnI koI nathI. jaD karma pote potAnA sAmarthyathI pariName chhe ane jIv paN pote potAnA sAmarthyathI pariName chhe.
koI paN paLe koI sanyogI chIjathI jIvamAn pariNaman thAy chhe em nathI. mithyAtvanA je pariNAm thAy chhe te potAnA kAraNe thAy chhe, koI kugurunA kAraNe e pariNAm thAy chhe em nathI. tevI rIte samyaktvanA pariNAm je thayA chhe te sahaj potAthI thayA chhe, koI sugurunA kAraNe e pariNAm thayA chhe em nathI. anya nimittathI jIvamAn kArya thAy em traNakALamAn nathI. potAnI pariNamanashaktithI potAmAn potAnun kArya thAy chhe. ahAhA...! Anun ja nAm anekAnta chhe ke pote potAthI pariNaman kare chhe, parathI kadIy nahi. bhAI! ek paN siddhAnt yathArtha besI jAy to sarva khulAso-samAdhAn thaI jAy evI A vAt chhe. pratyek dravya svatantra chhe, koI dravyanI paryAy koI anya dravya karI shake e vAt traNakALamAn shakay nathI.
jIvamAn nirvighna pariNamanashakti chhe. matalab ke jIvanI pariNamanashakti koI anyanA Ashraye nathI. jIv nirmaL ke malin bhAve pariName tyAn tenI nirmaL ke malin paryAy potAthI thAy chhe, parathI-karmathI nahi. tem paramANu je palaTe te potAnI pariNamanashaktithI palaTe chhe, AtmAthI te palaTatA nathI. pratyek padArthamAn anAdi-anant pariNAmasvabhAv chhe, tethI pratisamay te potAthI pariName chhe, parathI nahi. AvI ja vastusthiti chhe.
A vepAradhandhAnAn kAm AtmA karI shakto nathI em kahe chhe. koI paN jIv koI paN kShetre, koI paN kALe potAnI paryAyanI pariNatino kartA chhe, paN paranI pariNatino koI paN kShetre, koI paN kALe koI jIv kartA nathI.
A pag chAle chhe te tenI pariNamanashaktithI chAle chhe, jIvane laIne nahi. jIv to jIvanA potAnA pariNamanane kare chhe. jIv jIvanA pariNamanamAn svatantra chhe ane par paranA pariNamanamAn svatantra chhe. koInun pariNaman koI paranA AshrayathI thAy chhe evI vastusthiti ja nathI. aho! vItarAganun tattva Avun atyant sUkShma ane hitakArI chhe!
‘jIv paN pariNAmI chhe; tethI pote je bhAvarUpe pariName chhe teno kartA thAy chhe.’
paramANu pariNAmasvabhAvI chhe e vAt AgaL AvI gaI. have kahe chhe ke jIv
PDF/HTML Page 1283 of 4199
single page version
paN pariNAmasvabhAvI chhe. chAhe to gnAnAnandabhAve pariName, chAhe to rAgAdibhAve pariName; pote je bhAvarUpe pariName te bhAvano te kartA thAy chhe. jIv rAgabhAve pariName tyAre je karmabandhan thAy te karmabandhananI paryAyano kartA jIv nathI, te karmabandhananI paryAyano kartA te karmanA paramANu chhe. te karma potAnA pariNamanathI bandhAy chhe. AtmA rAg-dveShanA bhAv je potAmAn kare chhe teno te pote kartA chhe, paN jaD karmanI paryAyano AtmA kartA nathI.
gnAnI gnAnabhAvano kartA chhe, rAg-dveShano nahi; agnAnI rAg-dveShano kartA chhe, ane paramANu jaDakarmano kartA chhe; gnAnI ke agnAnI koI jaDakarmano kartA nathI. A pramANe jIv je bhAvarUpe pote pariName chhe te bhAvano te kartA thAy chhe.
PDF/HTML Page 1284 of 4199
single page version
तथाहि–
णाणिस्स स णाणमओ अण्णाणमओ अणाणिस्स।। १२६ ।।
ज्ञानिनः स ज्ञानमयोऽज्ञानमयोऽज्ञानिनः।। १२६ ।।
gnAnI gnAnamay bhAvano ane agnAnI agnAnamay bhAvano kartA chhe em have kahe chhe-
te gnAnamay chhe gnAnIno, agnAnamay agnAnIno. 126.
gAthArtha– [आत्मा] AtmA [यं भावम्] je bhAvane [करोति] kare chhe [तस्य कर्मणः] te bhAvarUp karmano [सः] te [कर्ता] kartA [भवति] thAy chhe; [ज्ञानिनः] gnAnIne to [सः] te bhAv [ज्ञानमयः] gnAnamay chhe ane [अज्ञानिनः] agnAnIne [अज्ञानमयः] agnAnamay chhe.
TIkA– A rIte A AtmA svayamev pariNAmasvabhAvavALo chhe topaN potAnA je bhAvane kare chhe te bhAvano ja-karmapaNAne pAmelAno-kartA te thAy chhe (arthAt te bhAv AtmAnun karma chhe ane AtmA teno kartA chhe). te bhAv gnAnIne gnAnamay ja chhe kAraN ke tene samyak prakAre svaparanA vivek vaDe (sarva paradravyabhAvothI) bhinna AtmAnI khyAti atyant uday pAmI chhe. ane te bhAv agnAnIne to agnAnamay ja chhe kAraN ke tene samyak prakAre svaparano vivek nahi hovAne lIdhe bhinna AtmAnI khyAti atyant asta thaI gaI chhe.
bhAvArtha– gnAnIne to svaparanun bhedagnAn thayun chhe tethI tene potAnA gnAnamay bhAvanun ja kartApaNun chhe; ane agnAnIne svaparanun bhedagnAn nathI tethI tene agnAnamay bhAvanun ja kartApaNun chhe.
gnAnI gnAnamay bhAvano ane agnAnI agnAnamay bhAvano kartA chhe em have kahe chhe-
PDF/HTML Page 1285 of 4199
single page version
‘A rIte A AtmA svayamev pariNAmasvabhAvavALo chhe topaN potAnA je bhAvane kare chhe te bhAvano ja-karmapaNAne pAmelAno-kartA te thAy chhe (arthAt te bhAv AtmAnun karma chhe ane AtmA teno kartA chhe.)’
pratyek AtmA svayamev eTale nishchayathI pariNAmasvabhAvI chhe. svayam badalavAnA svabhAvavALo chhe topaN potAnA je bhAvane kare chhe te bhAvano ja te kartA thAy chhe. je bhAvarUpe pote pariName chhe te bhAvano te kartA thAy chhe ane te bhAv tenun karma nAm kArya chhe. ahIn karma eTale jaDakarmanI vAt nathI.
AtmA je pariNAm kare chhe te enun karma nAm kArya chhe, ane pote teno kartA chhe. ahA! bhAShA to khUb sAdI chhe paN bhAv khUb gambhIr chhe. A mAthe TopI paherelI chhe te avasthArUpe TopInA paramANuo pariNaman karavAthI TopI mAthA upar rahI chhe; AtmAthI TopI mAthA upar rahI nathI. AtmA to AtmAnA pariNAmano kartA chhe, TopInI avasthAno nahi. khUb gambhIr vAt!
juo, vItarAg sarvagna parameshvarano A hukam chhe. gaNadharo ane indronI vachche paramAtmA divyadhvani dvArA je pharamAvatA hatA te vAt ahIn AvI chhe. bhagavAn kundakundAchArya mahAvidehamAn gayA hatA ane sImandhar paramAtmAnI vANI temaNe sAkShAt sAmbhaLI hatI. tyAnthI bharatakShetramAn AvIne A shAstro banAvyAn chhe. teo kahe chhe-bhagavAnano hukam chhe ke pratyek AtmA potAnA je bhAvane kare chhe te bhAvano pote kartA chhe ane te bhAv tenun karma kahetAn kArya chhe. have kahe chhe-
‘te bhAv gnAnIne gnAnamay ja chhe kAraN ke tene samyak prakAre svaparanA vivek vaDe (sarva paradravyabhAvothI) bhinna AtmAnI khyAti atyant uday pAmI chhe. ane te bhAv agnAnIne to agnAnamay ja chhe kAraN ke tene samyak prakAre svaparano vivek nahi hovAne lIdhe bhinna AtmAnI khyAti atyant asta thaI gaI chhe.’
shun kahyun? dharmI samyakdraShTi jIv jene ek gnAyakabhAv hun chhun evo antaramAn anubhav thayo chhe evA gnAnIne je pariNAm thAy te gnAnamay ja chhe. ahAhA...! dharmIne samyagdarshan- gnAn-chAritranA je pariNAm thAy chhe te gnAnamay ja chhe. gnAnInA te pariNAm AtmAmay- chaitanyamay ja hoy chhe ane te pariNAmano gnAnI kartA chhe. parantu dayA, dAn, vrat Adi rAganA pariNAmano gnAnI kartA nathI.
bhAI! A badhA karoDapati chhe te dhULanA pati chhe. A paisA (dhan) Ave-jAy te paramANunI paryAy chhe. AtmA teno kartA nathI. tArA prayatnathI te Ave-jAy chhe em nathI. koI em mAne ke hun paisA kamAun chhun ane yathechchha (dAnAdimAn) vAparun chhun
PDF/HTML Page 1286 of 4199
single page version
to evun mAnanAr jIv mUDh agnAnI chhe, kemake paisAnA pariNAmano kartA te paisA (paisAnA paramANu) chhe. are! A hAthane hun halAvun chhun em je mAne chhe te mUDh mithyAdraShTi chhe. paramANumAn pariNamanashakti chhe to tenA pariNamanathI hAth hAle chhe; te jaDanA pariNAmano kartA AtmA kadIy nathI.
potAne parano kartA mAne te badhA mUrkha-pAgal chhe. kundakundAchAryadev ane amRutachandrAchAryadev kevaLI bhagavAnanA ADatiyA thaIne mAl batAve chhe ke bhAI! gnAnInA bhAv gnAnamay ja chhe. dharmI jIvanA shraddhA-gnAn ane shAntinA badhA vItarAgI pariNAm hoy chhe ane te badhA gnAnamay ja chhe. sharIranA je pariNAm thAy te gnAnInA pariNAm nathI. tathA dayA, dAn, vrat, bhakti AdinA je shubhabhAvanA pariNAm thAy te paN gnAnInA pariNAm nathI. sva ane parane (rAgAdine) jANavArUp je chaitanyanA jANavA-dekhavAnA pariNAm thAy chhe te gnAnInun kArya chhe ane te gnAnamay pariNAmano gnAnI kartA chhe. ahAhA...! shuddha chaitanyaghanasvarUp bhagavAn AtmA jenI draShTimAn Avyo tevA gnAnInA samyak shraddhA-gnAn-chAritranA pariNAmamAn rAgAdi agnAnamay pariNAm nathI.
A mAsik (Atmadharma) bahAr paDe chhe tenA akSharo hun lakhun chhun em jo koI mAne to te mUDh jIv chhe. akSharanA paramANuthI te paryAy thAy chhe, tene bIjo kare chhe arthAt bIjo akShar lakhe chhe te tadna khoTI vAt chhe. agnAnI potAne parano kartA mAne chhe te tenun mithyA abhimAn chhe. bIjAnI hun rakShA karun chhun, bIjAne sukhI karun chhun, bIjAne hun madad karun chhun em mAnanAr mUDh mithyAdraShTi chhe. paranun kArya hun karun chhun evA mithyA pariNAm gnAnIne hotA nathI. tathA potAnI paryAyamAn je rAgAdi bhAv thAy te mArun kartavya (kArya) chhe em paN gnAnI mAnatA nathI. chakravartI samakitIne chha khanDanun rAjya hoy, 96000 rANIonA vRundamAn ane tatsambandhI rAgamAn te Ubho hoy topaN te pariNAmono kartA hun chhun em teo mAnatA nathI. jhINI vAt chhe, bhAI! hun to gnAnAnandasvabhAvI sachchidAnandasvarUp bhagavAn AtmA chhun em gnAnI mAne chhe. ahA! shuddha chaitanyanA lakShe utpanna thayelA shraddhA-gnAn-shAnti-svachchhatA-vItarAgatArUp dharmInA pariNAm gnAnamay ja hoy chhe em kahe chhe.
are! chorAsI lAkh yonimAnthI ek-ek yonimAn jIv anant-anantavAr janma-maraN karI chUkayo chhe! potAnA shuddha chidAnandamay bhagavAnane bhUlI jaIne parane potAnA mAnavArUp mithyAtvanA kAraNe anAdi kALathI jIv mahA dukhakArI bhavabhramaN karI rahyo chhe. are bhAI! je potAnun nathI tene potAnun mAnavun te mithyAtva chhe ane te mithyAtvanA phaLarUpe tun anAdithI janma-maraNarUp sansAramAn rakhaDe chhe.
PDF/HTML Page 1287 of 4199
single page version
ahIn kahe chhe ke gnAnIne to gnAnamay pariNAm chhe. bhagavAnanI bhaktinA je pariNAm thAy ke shAstra-svAdhyAyanA-shAstra vAnchavA-sAmbhaLavAnA je vikalpa UThe te gnAnInA pariNAm nathI. jhInNI vAt chhe prabhu! dharmInA to dharma-pariNAm ja hoy chhe. vItarAgI shAnti ane (atIndriy) gnAn ane AnandanA pariNAm je thAy te gnAnInun kArya chhe ane te pariNAmano gnAnI kartA chhe.
A pustak banAvavAn, vechavAn ityAdi badhI jaDanI-paranI paryAy chhe. e paranI paryAy to je thavAnI hoy te tenAthI potAthI thAy chhe. e paranun kArya to AtmA karato nathI, parantu gnAnIne je tattvaprachArano, bAhya prabhAvanAno vikalpa Ave chhe te vikalpano paN gnAnI kartA nathI. (kemake vikalpa-rAg chhe te agnAnamay bhAv chhe ane gnAnIne to gnAnamay ja bhAv hoy chhe).
sampradAyamAn to AkhI lAIn avaLe pATe chhe. mUL satya shun chhe tene shodhavAnI kone darakAr chhe? bas jemAn (je sampradAyamAn) paDayA te vAt ja sAchI chhe em mAnIne besI jAy chhe. paN enun phaL bahu dukharUp Avashe bhAI! ahIn kahe chhe ke dharmI jIv paranI paryAyano to kartA nathI paN tatsambandhI je rAg thAy chhe te rAgano paN kartA nathI. bhagavAn AtmA sarvagnasvabhAvI vastu chhe, tethI te sarvane jANe evun tenun svarUp chhe, paN sarvane kare evun tenun svarUp nathI. potAnA sarvagnasvabhAvI shuddha AtmAnI jene draShTi thaI chhe evo dharmI jIv svaparaprakAshak gnAnanI paryAyano kartA chhe paN parano ane rAgano kartA nathI kemake parane ane rAgane kare evo AtmAno svabhAv nathI.
paramANu ane AtmA jem anAdinA dhruv chhe tem temAn pariNaman paN anAdinun chhe. vastuno pariNamanasvabhAv chhe ne tethI temAn pariNaman anAdinun chhe. ahIn kahe chhe ke gnAnInun vartamAn pariNaman (samyak) gnAn ane shraddhAnarUp chhe ane te gnAnamay pariNaman chhe. samyagdarshan thatAn dharmIne evo nishchay thayo chhe ke hun akhanD ekarUp chidAnandaghanasvarUp gnAyakasvabhAvI bhagavAn AtmA chhun. ahAhA...! trikALI dhruv chaitanyasvarUpanA lakShe dharmIne gnAnamay, shraddhAmay, shAntimay, svachchhatAmay, prabhutAmay, vItarAgatAmay pariNaman thAy chhe. jevo AtmA pote vItarAgasvarUp chhe tevun tenI paryAyamAn vItarAgatAnun pariNaman thAy chhe ane e ja dharmInun sAchun pariNaman chhe.
prashna– nishchay samyagdarshan chhe te sarAg samyagdarshan chhe ke kem?
uttara– nA, em nathI. jinasvarUp, vItarAgasvarUp ja AtmA chhe, tethI svarUpanA lakShe chothA guNasthAne je samyagdarshananI paryAy pragaT thAy chhe te paN vItarAgarUp ja chhe. kahyun chhe ne ke-
PDF/HTML Page 1288 of 4199
single page version
bhagavAn AtmA jinasvarUp chhe. tethI tenA Ashraye je gnAn-shraddhAnanI paryAy pragaT thAy te jinasvarUp eTale vItarAgarUp ja hoy chhe. svarUpanA shraddhAnarUp chothe guNasthAne je samyagdarshan hoy chhe te vItarAgI ja paryAy chhe. sarAg samakit-evun jyAn kahyun chhe tyAn to samakitIne je chAritranA doSharUp sarAg pariNAm chhe te batAvavA mATe kahyun chhe, bAkI samakit to vItarAgI ja paryAy chhe.
are bhAI! anantakALe Avun (durlabh) manuShyapaNun maLe chhe. uparAuparI vadhAremAn vadhAre ATh vakhat manuShyapaNun maLe, pachhI navamA bhave kAn to mokSha thAy, kAn to nigodamAn jAy. arere! ene potAnI darakAr nathI! ene potAnI dayA nathI! paranI dayA to koN pALI shake chhe?
sarvagna bhagavAne sarva jIvono jevo sarvagnasvabhAv gnAnamAn dekhyo chhe evo potAno sarvagnasvabhAv samyagdraShTine dekhavAmAn-pratItimAn Ave chhe, tethI jin sarvagna vItarAg svabhAvane dekhanArI draShTi vItarAgI paryAy chhe. gnAnInA gnAnamay pariNAm chhe eno artha em chhe ke gnAnInA vItarAgatAmay pariNAm chhe. gnAnIne vItarAgI draShTi, vItarAgI gnAn ane vItarAgI AcharaN thayun hoy chhe. gnAnInA sarva bhAv vItarAgI chhe, tethI gnAnI vItarAg bhAvanA kartA chhe ane vItarAgI bhAv enun karma chhe.
atyAre to chAre bAju dharmanA nAme moTA gaDabaD-goTA chAle chhe. vANiyAne kamAvA ADe navarAsh nathI eTale satya-asatyanI kasoTI kayAre kare? bichArAone khabar nathI ke kamAIne kroDapati thAy toy te dhULapati chhe. ane AtmA? AtmA to jenI sankhyAno pAr nathI evA anant-anant guNono bhanDAr evo bhagavAn chhe. e badhA guNo nirmaL vItarAgI svabhAve chhe. AvA vItarAgasvabhAvI AtmAnun bhAn thatAn tenI paryAyamAn vItarAgatA pragaT thAy chhe. aho! gnAnInA bhAv gnAnamay ja chhe eTalA shabdomAn to khUb gambhIr bhAv bharyA chhe. gnAnI vItarAg bhAvano kartA chhe paN vyavahAraratnatrayano je rAg thAy teno gnAnI kartA nathI. gnAnInA badhA bhAv gnAnamay ja chhe. vyavahAraratnatrayano je rAg thAy tene gnAnI jANe paN e rAg kAI gnAnInun kArya nathI.
bhAI! A koI laukik vArtA nathI. A to chaitanyano nAth evA bhagavAn AtmAnI kathA chhe. vItarAg sarvagnadev arihant paramAtmAnI akaShAy karuNAthI je divya vANI nIkaLI temAn je vAt AvI tene santo jagat pAse jAher kare chhe. kahe chhe-prabhu! tun vItarAgasvabhAve rahelA anant-anant nirmaL guNono ekarUp pinD chho. rAg kare evo koI guN tArAmAn nathI. dayA pALavI, bhakti karavI, pUjA karavI ityAdi rAgane
PDF/HTML Page 1289 of 4199
single page version
rache evo koI guN tArAmAn nathI. ahAhA...! tun AtmA jinasvarUp vItarAgarUp chhe. enI draShTi karatAn je vItarAgI paryAy pragaTe te tArun kArya chhe ane teno tun kartA chho. vItarAgasvabhAvI AtmA kartA ane vItarAgI paryAy enun kArya em kahevun e vyavahAranay chhe. kharekhar to vItarAgI paryAyano kartA te vItarAgI paryAy pote chhe. Avo vItarAgano mArga khUb gahan chhe, bhAI! je vANIne ekAvatArI indro ane gaNadharo kAn daIne sAmbhaLe te vANInI gambhIratAnI shI vAt! dhanya e vANI ane dhanya e shrotA!
pahelo saudharma svarga nAmano devalok chhe. temAn 32 lAkh vimAn chhe. ekek vimAnamAn kroDo apsarA ane asankhya dev chhe. te badhAno svAmI saudharma indra ek bhav karIne mokSha javAno chhe. indra ane indrANI banne kShAyik samakitI chhe. te em jANe chhe ke-A svarganA vaibhav te mArI chIj nathI. hun chhun tyAn e vaibhav nathI ane e vaibhav chhe tyAn hun nathI. A batrIs lAkh vimAn mArAn nahi. are, dev ane guru e paN mArI chIj nahi kemake e sarva paradravya chhe. ahAhA...! hun to chaitanyasvabhAvamay prabhu chhun ane chaitanyanI prabhutArUpe pariNamun e mArun kArya chhe. juo, gnAnI to gnAnamay bhAvano kartA chhe-enI A vyAkhyA chAle chhe. dharmI ene kahevAy ke jenA pariNAm dharmamay, vItarAgatAmay hoy. vItarAgI pariNAm e dharmInun kArya ane vItarAgabhAvano te kartA chhe. bhAI! mahApuNya hoy to AvI vAt sAmbhaLavA maLe ane antaramAn jAgrat thAy e to koI alaukik chIj chhe.
kartAnun je kArya chhe te bhAv gnAnInA gnAnamay ja chhe. ahAhA...! gnAnamay ane Anandamay je bhAv pragaT thAy te gnAnInun kArya chhe ane tenA gnAnI kartA chhe. gajab vAt chhe! ahIn em kahevA mAge chhe ke gnAnamay bhAvamAn rAgamay bhAv nathI. eTale gnAnIne sarAg samakit hoy chhe em koI mAne to te yathArtha nathI. AtmA vItarAg-svarUp chhe ane enI vyaktatA paN vItarAgasvarUp hoy chhe; temAn rAganI vyaktatA hotI nathI.
gnAnIne je kamajorIno rAg Ave chhe tenA te gnAtAdraShTA rahIne pote vItarAgabhAvamAn rahe chhe; rAgamAn gnAnI rahetA nathI. Avo ja vItarAgano mArga chhe. A sivAy badhA unmArga chhe. ahA! jagatane rAganI-sansAranI honsh chhe, gnAnIne rAganI honsh hotI nathI. agnAnIno utsAh rAgamAn-vikAramAn ane paramAn hoy chhe, jyAre gnAnIno utsAh AtmAmAn hoy chhe. gnAnIno utsAh svarUpasanmukhatAno hoy chhe. svarUp to vItarAgarUp chhe; mATe svarUpasanmukh thatAn je shraddhA-gnAn pragaT thayAn te vItarAgI ja hoy chhe. dharmIne svarUpanA lakShe je AcharaN pragaT thAy te paN vItarAgI paryAy chhe. A pramANe gnAnInA je bhAv chhe te gnAnamay ja hoy chhe, kAraN ke tene samyak prakAre svaparanA vivek vaDe bhinna AtmAnI khyAti atyant uday pAmI chhe.
PDF/HTML Page 1290 of 4199
single page version
gnAnIne samyak prakAre-eTale dhAraNAthI nahi paN svarUpanA lakShe-sAcho vivek pragaT thayo chhe. hun sarva paradravyabhAvothI bhinna shuddha chaitanyasvabhAvamay AnandamUrti bhagavAn AtmA chhun- em svaparanI bhinnatAno samyak prakAre gnAnIne vivek pragaT thayo chhe. ahAhA...! sharIr, man, vANI, kuTumb e badhAn paradravya chhe e vAt to ThIk; A dayA, dAn, bhakti Adino je shubharAg thAy chhe te paN paradravya chhe, e sarvathI bhinna mArun chaitanyasvarUp chhe-em bhinna AtmAnI khyAti gnAnIne atyant uday pAmI chhe. A TIkAnun nAm AtmakhyAti chhe. dharmIne AtmakhyAti- Atmaprasiddhi pragaT thaI chhe tethI tenA je bhAv chhe te gnAnamay ja hoy chhe.
agnAnIne samaye-samaye vikAranI prasiddhi thayA kare chhe. samyagdarshan eTale Atma- khyAti potAthI prasiddha thAy chhe, koI pAsethI maLatI nathI. potAthI pragaT thAy tyAre gurugamathI pragaT thaI em nimittanI mukhyatAthI kahevAmAn Ave chhe. bhagavAn traNalokanA nAth samosaraNamAn birAje chhe. temanI je divyadhvani chhUTe chhe te indriy chhe. bhagavAnanI vANI indriyano viShay hovAthI indriy chhe e vAt gAthA 31 mAn AvI gaI chhe. bhAI! e indriy pratye tArun lakSha jashe to rAg utpanna thashe. ahAhA...! bhagavAn em kahe chhe ke amArA prati ane divyadhvani prati tArun lakSha jashe to tane chaitanyanI gati na thatAn durgati eTale rAg thashe. nimittanun lakSha chhoDI antarasvabhAvamAn ekAgra thatAn je nirmaL shraddhA-gnAn-chAritranA pariNAm thAy te gnAnInun kArya chhe ane tenA gnAnI kartA chhe. gnAnIne dev-guru-shAstra sambandhI rAg Ave chhe paN te rAg gnAnInun kArya nathI, gnAnI to te rAganA gnAtAmAtra chhe, kartA nathI.
dharmIne samyak prakAre bhinna AtmAnun bhAn pragaT thayun chhe. hun to ek shuddha chaitanya chhun, Anand chhun, shAnt chhun, vItarAg chhun, svachchha chhun-AvI AtmakhyAti atyant uday pAmI chhe tethI gnAnInA sarva bhAv gnAnamay ja chhe. ane te bhAv agnAnIne to agnAnamay ja chhe kAraN ke tene samyak prakAre svaparano vivek nahi hovAne lIdhe bhinna AtmAnI khyAti atyant asta thaI gaI chhe.
bhagavAn AtmA rAgathI bhinna chhe evo vivek agnAnIne nathI. tethI bhinna AtmAnI khyAti tene atyant asta thaI gaI chhe. e kAraNe agnAnInA bhAv agnAnamay ja chhe. agnAnInA bhAv agnAnamay eTale rAgamay, puNya-pApamay hoy chhe. paranun kArya to agnAnI kAI karato nathI. parantu kartA thaIne agnAnI agnAnabhAv eTale ke puNya-pAparUp shubhAshubh rAg-dveShanA bhAvane karato hoy chhe ane te bhAv agnAnInun kArya chhe. parano kartA to gnAnI ke agnAnI koI nathI. gnAnI gnAnamay bhAvano kartA chhe ane agnAnI agnAnano eTale rAgadveShAdi bhAvano ja kartA chhe. A pramANe gnAnI ane agnAnInA bhAvanI atyant bhinnatA chhe.
PDF/HTML Page 1291 of 4199
single page version
‘gnAnIne to sva-paranun bhedagnAn thayun chhe tethI tene potAnA gnAnamay bhAvanun ja kartApaNun chhe; ane agnAnIne sva-paranun bhedagnAn nathI tethI tene agnAnamay bhAvanun ja kartApaNun chhe.’
jene rAg ane vikalpathI potAno trikAL dhruv chaitanyasvabhAv bhinna chhe evun bhedagnAn thayun chhe tene gnAnI kahe chhe. Avo gnAnI potAnA gnAnamay bhAvano ja kartA chhe.
gnAn ane Anand e AtmAno svabhAv chhe. ane puNya, pAp, dayA, dAn, vrat, bhaktinA pariNAm chhe te rAg chhe, vibhAv chhe. A svabhAv-vibhAvanI bhinnatAnun samyak prakAre jene gnAn thAy te gnAnI chhe. te gnAnI potAnA gnAn, shraddhAn, Anand, shAnti, svachchhatA-evA nirmaL pariNAmano kartA chhe. tenA te pariNAm gnAnamay eTale vItarAgatA- may chhe. temAn rAg nathI. chothe guNasthAne samakitI rAgathI bhinna evA potAnA shuddha pariNAmano kartA chhe.
prashna– gnAnIne yathApadavI rAg Ave chhe ne?
uttara– hA, dev-guru-shAstranI bhakti, pUjA, vrat, dAn ityAdino gnAnIne yathA-padavI rAg Ave chhe paN gnAnabhAve pariNamatA gnAnInA gnAnapariNamanathI te rAg bhinna rahI jAy chhe. rAgathI potAnun shuddha chaitanyasvarUp bhinna chhe evun bhedagnAn pragaT thayun hovAthI gnAnI je shubhAshubh rAg Ave chhe teno gnAtA rahe chhe, jANanAr rahe chhe paN teno kartA thato nathI. je rAg Ave tenAn gnAnIne ruchi ane svAmitva nathI. rAganA svAmitvapaNe nahi pariNamato evo gnAnI potAnA shuddha pariNAmano ja kartA chhe. gnAnInA gnAnamay ja bhAv chhe, je rAg Ave te kAI gnAnInun kartavya nathI.
dharmI tene kahIe ke jene potAnA nirmaL gnAn ane Anandanun dhruvadhAm evA chidAnandasvarUp paramAtmAnun dhyAn pragaT thayun chhe. ahAhA...! potAnun shuddha chaitanya dhruvadhAm jene draShTimAn Avyun, anubhUtimAn Avyun te gnAnI chhe. AvA gnAnInun gnAn dayA, dAn, vratAdinA vikalpathI bhinna paDI gayun chhe tethI gnAnInA pariNAm gnAnamay ja chhe ane te gnAnamay pariNAmano gnAnI kartA chhe.
bhagavAn AtmA shuddha chaitanyaghan anantaguNamay pavitradhAm prabhu pote sva chhe ane dayA, dAn, bhakti AdinA je vikalpa UThe te par chhe-evun svaparanun nirmaL bhedagnAn agnAnIne hotun nathI. svaparanun bhedagnAn nahi hovAthI te agnAnamayabhAvano kartA thAy chhe. dayA, dAn, vrat, bhakti AdinA je vikalpa UThe teno agnAnI kartA thAy chhe. lyo, 126 pUrI thaI.
PDF/HTML Page 1292 of 4199
single page version
किं ज्ञानमयभावात्किमज्ञानमयाद्भवतीत्याह–
अण्णाणमओ भावो अणाणिणो कुणदि तेण कम्माणि। णाणमओ णाणिस्स दु ण कुणदि तम्हा दु कम्माणि।। १२७ ।।
ज्ञानमयो ज्ञानिनस्तु न करोति तस्मात्तु कर्माणि।। १२७ ।।
gnAnamay bhAvathI shun thAy chhe ane agnAnamay bhAvathI shun thAy chhe te have kahe chhe-
paN gnAnamay chhe gnAnIno, tethI kare nahi karmane. 127.
gAthArtha– [अज्ञानिनः] agnAnIne [अज्ञानमयः] agnAnamay [भावः] bhAv chhe [तेन] tethI agnAnI [कर्माणि] karmone [करोति] kare chhe, [ज्ञानिनः तु] ane gnAnIne to [ज्ञानमयः] gnAnamay (bhAv) chhe [तस्मात् तु] tethI gnAnI [कर्माणि] karmone [न करोति] karato nathI.
TIkA– agnAnIne samyak prakAre svaparano vivek nahi hovAne lIdhe bhinna AtmAnI khyAti atyant asta thaI gaI hovAthI, agnAnamay bhAv ja hoy chhe, ane te hotAn (hovAthI), svaparanA ekatvanA adhyAsane lIdhe gnAnamAtra evA potAmAnthI (AtmasvarUpamAnthI) bhraShTa thayelo, par evA rAgadveSh sAthe ek thaIne jene ahankAr pravartyo chhe evA pote ‘A hun kharekhar rAgI chhun, dveShI chhun (arthAt A hun rAg karun chhun, dveSh karun chhun)’ em (mAnato thako) rAgI ane dveShI thAy chhe; tethI agnAnamay bhAvane lIdhe agnAnI potAne par evA rAgadveSharUp karato thako karmone kare chhe.
gnAnIne to, samyak prakAre svaparanA vivek vaDe bhinna AtmAnI khyAti atyant uday pAmI hovAthI, gnAnamay bhAv ja hoy chhe, ane te hotAn, svaparanA nAnAtvanA vignAnane lIdhe gnAnamAtra evA potAmAn suniviShTa (samyak prakAre sthit) thayelo, par evA rAgadveShathI pRuthagbhUtapaNAne (bhinnapaNAne) lIdhe nijarasathI ja jene ahankAr nivRutta thayo chhe evo pote kharekhar kevaL jANe ja chhe, rAgI ane dveShI thato nathI (arthAt rAg ane dveSh karato nathI); tethI gnAnamay bhAvane lIdhe gnAnI potAne par evA rAgadveSharUp nahi karato thako karmone karato nathI.
PDF/HTML Page 1293 of 4199
single page version
अज्ञानमयः सर्वः कुतोऽयमज्ञानिनो नान्यः।। ६६ ।।
bhAvArtha– A AtmAne krodhAdik mohanIy karmanI prakRitino (arthAt rAgadveShano) uday AvatAn, potAnA upayogamAn teno rAgadveSharUp malin svAd Ave chhe. agnAnIne svaparanun bhedagnAn nahi hovAthI te em mAne chhe ke “A rAgadveSharUp malin upayog chhe tej mArun svarUp chhe-tej hun chhun.” Am rAgadveShamAn ahambuddhi karato agnAnI potAne rAgIdveShI kare chhe; tethI te karmone kare chhe. A pramANe agnAnamay bhAvathI karmabandh thAy chhe.
gnAnIne bhedagnAn hovAthI te em jANe chhe ke “gnAnamAtra shuddha upayog chhe te ja mArun svarUp chhe-te ja hun chhun; rAgadveSh chhe te karmano ras chhe-mArun svarUp nathI.” Am rAgadveShamAn ahambuddhi nahi karato gnAnI potAne rAgIdveShI karato nathI, kevaL gnAtA ja kahe chhe; tethI te karmone karato nathI. A pramANe gnAnamay bhAvathI karmabandh thato nathI.
have AgaLanI gAthAnA arthanI sUchanArUp kAvya kahe chhe-
shlokArtha– [ज्ञानिनः कुतः ज्ञानमयः एव भावः भवेत्] ahIn prashna chhe ke gnAnIne kem gnAnamay ja bhAv hoy [पुनः] ane [अन्यः न] anya (arthAt agnAnamay) na hoy? [अज्ञानिनः कुतः सर्वः अयम् अज्ञानमयः] vaLI agnAnIne kem sarva bhAv agnAnamay ja hoy ane [अन्यः न] anya (arthAt gnAnamay) na hoy? 66.
gnAnamay bhAvathI shun thAy chhe ane agnAnamay bhAvathI shun thAy chhe te have kahe chhe-
‘agnAnIne samyak prakAre svaparano vivek nahi hovAne lIdhe bhinna AtmAnI khyAti asta thaI gaI hovAthI, agnAnamay bhAv ja hoy chhe, ane te hotAn svaparanA ekatvanA adhyAsane lIdhe gnAnamAtra evA potAmAnthI (Atma-svarUpamAnthI) bhraShTa thayelo, par evA rAgadveSh sAthe ek thaIne jene ahankAr pravartyo chhe evo pote ‘‘A hun kharekhar rAgI chhun, dveShI chhun (arthAt hun rAg karun chhun, dveSh karun chhun)’’ em (mAnato thako) rAgI ane dveShI thAy chhe; tethI agnAnamay bhAvane lIdhe agnAnI potAne par evA rAg-dveSharUp karato thako karmone kare chhe.’
sUkShma vAt chhe prabhu! anantakALamAn eNe (jIve) nirmaL bhedagnAn karyun nathI.
PDF/HTML Page 1294 of 4199
single page version
kaLash (131) mAn kahyun chhe ne ke-
अस्यैवाभावतो बद्धा बद्धा ये किल केचन।।
je koI Aj sudhImAn mukti pAmyA te bhedavignAnathI mukti pAmyA chhe. rAgathI potAnun chaitanyasvarUp bhinna chhe evA bhedagnAnathI mukti pAmyA chhe. ane je bandhAyA chhe te bhedagnAnanA abhAvathI ja bandhAyA chhe. pote shuddha gnAyakabhAvarUp chidAnandamay AtmA ane rAg pararUp malin dukharUp vibhAv-e benI ekatAbuddhithI bandhAyA chhe arthAt chAragatirUp sansAramAn rakhaDayA kare chhe.
agnAnIne samyak prakAre svaparano vivek nathI. nav tattva kahyAn chhe ne? emAn Atma- tattva bhinna chhe ane puNya-pAp, Asrav-bandh tattva bhinna chhe. dayA, dAn, vrat, bhaktinA bhAv Asrav ane bandh tattva chhe ane bhagavAn AtmA shuddhagnAyak tattva abandh tattva chhe. banne bhinna-bhinna chhe, paN agnAnIne svaparano-svabhAv-vibhAvano samyak prakAre vivek nathI. ‘samyak prakAre’-em kem kahyun? ke dhAraNAmAn to eNe lIdhun hatun ke rAgathI AtmA bhinna chhe. agiyAr angano pAThI thayo tyAre shAstranI vAt dhAraNAmAn to lIdhI hatI ke rAg chhe te puNya-pAp tattva chhe, Asrav-bandh tattva chhe ane AtmA enAthI bhinna gnAyak abandh tattva chhe. paN samyak prakAre eTale svarUpanA lakShe eNe bhedagnAn pragaT karyun nahi. gambhIr vAt chhe bhAI! bhagavAn jineshvaradevano mArga khUb sUkShma chhe.
duniyAmAn bIje kayAny mArganI AvI vAt chhe nahi. agnAnIne samyak prakAre tattvonI bhinnatAno upadesh maLyo nathI. kadAchit maLyo to teNe samyak prakAre svaparanI judAInun gnAn karyun nathI. rAganI kriyA ane svabhAvanI kriyA be bhinna chhe evun shuddha chaitanyanA lakShe rAgathI bhinna paDIne bhedagnAn karyun nathI. A pramANe svabhAv-vibhAvanI bhinnatAnun bhAn nahi hovAthI svaparanA vivekanA abhAvane kAraNe mithyAdraShTine anAdikALathI AtmAnI khyAti atyant asta thaI gaI chhe. ahAhA...! agnAnI jIvane bhinna AtmAnI-shuddha chaitanyanI prasiddhi atyant AthamI gaI chhe arthAt te (mohabhAv vaDe) andh thaI gayo chhe.
juo, A mAl-mAl vAt chhe. devAdhidev bhagavAn jineshvaradevanI A vANI chhe. shrI kundakundAchAryadev sImandhar bhagavAn pAse gayA hatA ane tyAnthI AvIne A shAstro rachyAn chhe. teo kahe chhe-bhagavAn AtmA anantaguNano pinD AnandamUrti prabhu sAkShAt paramAtmasvarUp chhe. tene bhUlIne rAgamAn ahambuddhi-ekatAbuddhi karavAthI agnAnI jIvane AtmAnI prasiddhi atyant asta thaI gaI chhe. rAg, puNya ane pApanI prasiddhi ADe
PDF/HTML Page 1295 of 4199
single page version
tene AtmAnI prasiddhi asta thaI gaI chhe arthAt te andh thaI gayo chhe. te rAg ane puNyane dekhe chhe, paN potAnA shuddha chaitanyasUryane dekhato nathI. puNyanA phaLamAn pAnch-pachIs kroDanI dhUL maLe ene agnAnI jIv dekhe chhe paN potAnA shuddha gnAyak tattvane dekhato nathI. puNya-pApanA bhAv mArA, em mAnanAro te evo mohAndh banyo chhe ke te chaitanya mahAprabhu shuddha Atmadravyane dekhato nathI. tethI tene rAgAdimay-agnAnamay bhAv ja hoy chhe. rAgAdi bhAv chhe te agnAnamay bhAv chhe kemake temAn AtmAnAn gnAn ane Anand nathI. chAhe bhagavAnanI bhaktino rAg ho ke shAstranA shravaNano rAg ho, rAgabhAv chhe te agnAnamay bhAv chhe kemake temAn gnAnanun kiraN nathI, gnAnano ansh nathI. aho! AchAryadeve adbhut alaukik vAt karI chhe!
bhAI! bhAgyavAn hoy tene A vAt ruche em chhe. sansArano jene ant karavo chhe tenA mATe A vAt chhe. bhagavAn AtmA puNya-pApanA bhAvathI bhinna chhe. agnAnIne bhinnano bhAs nathI, anubhav nathI. tethI antarangamAn AtmA pragaT prasiddha hovA chhatAn, tenI prasiddhino tene abhAv thaI gayo chhe. pariNAme tene rAg ja prasiddha chhe. agnAnIne puNya-pApanA bhAv ja prasiddha chhe, mATe tene agnAnamay bhAv ja hoy chhe.
bhagavAn kundakundAchAryadev mahAmuni bhAvalingI digambar sant svAnubhavanI atIndriy AnandanI mastImAn jhUlI rahyA hatA. teo kahe chhe-gnAnIne je rAg Ave chhe tene, te potAnA gnAnasvarUpamAn rahIne, par tarIke jANe chhe; rAg mAro chhe em te jANatA nathI. potAnI chIjamAn ane potAnI nirmaL pariNatimAn gnAnI rAgane bheLavatA nathI tethI tene gnAnamay ja bhAv chhe. parantu agnAnI puNya-pApanA bhAv mArA chhe em mAne chhe, tethI bhedagnAnanA abhAve tene Atma-prasiddhi thatI nathI, parantu rAgAdi bhAvanI ja prasiddhi rahe chhe. mATe agnAnIne agnAnamay bhAv ja hoy chhe. agnAnamay eTale (ekalun) mithyAtva em artha nathI. rAgAdi bhAvamAn chaitanyano-gnAnano ansh nathI tethI puNya-pApamay rAgAdi bhAvane agnAnamay bhAv kahevAmAn AvyA chhe. have kahe chhe-
agnAnamay bhAv hovAthI, svaparanI ekatAnA adhyAsane lIdhe gnAnamAtra evA potAnA AtmasvarUpamAnthI agnAnI bhraShTa thayelo chhe. pote AtmA gnAn ane AnandasvarUp chhe ane rAg agnAn ane AkuLatArUp dukhasvarUp chhe; A bannenI ekatAno agnAnIne adhyAs chhe. benI ekatAnI tene Tev paDI gaI chhe. anAdithI svaparanI ekatAnI vAt teNe sAmbhaLI chhe, teno ja ene parichay chhe ane teno ja ene anubhav chhe tethI te potAnA shuddha chaitanyasvarUpathI bhraShTa thaI gayo chhe. juo, A koInA gharanI vAt nathI, ke sonagaDhanI A vAt nathI. A to bhagavAnanI kahelI vAt bhagavAn kundakundAchAryadeve ane amRutachandrAchAryadeve jagat pAse jAher karI chhe.
bhagavAn AtmA jANan-dekhanasvabhAvarUp gnAtA-draShTA prabhu chhe. ahAhA...! AtmA
PDF/HTML Page 1296 of 4199
single page version
anAdi sAmAnya gnAnasvabhAv, anAdi sAmAnya darshanasvabhAv, anAdi sAmAnya Anand- svabhAv, anAdi sAmAnya puruShArthasvabhAv-em anAdi sAmAnya anantaguNasvabhAvamay vastu chhe. ane rAgAdi bhAv enAthI bhinna chIj chhe. parantu svaparanA ekatvanA adhyAsane kAraNe agnAnI potAnA svabhAvathI bhraShTa thaI gayo chhe.
dayA, dAn, vrat, bhakti, pUjA karo to enAthI AtmAnun kalyAN thaI jashe evI agnAnIne mithyA shraddhA chhe; ane jagatamAn evI mithyA prarUpaNA chAle chhe. are bhAI! rAgathI lAbh (dharma) thAy e vItarAgano, jain parameshvarano mArga nathI. e to rAgI agnAnIono mArga chhe. AtmA jinasvarUp-vItarAgasvarUp chhe; te rAgathI bhinna chhe. agnAnIne potAno vItarAg svabhAv ane rAg-e benI ekatAno adhyAs thaI gayo chhe. Am bhinna padArthamAn ekatvanA adhyAsanA kAraNe gnAnamAtra evA nijasvarUpathI te bhraShTa thaI gayo chhe. AtmAnAn atIndriy Anand ane shAntithI agnAnI bhraShTa thaI gayo chhe. have kahe chhe-
agnAnI jIv, par evA rAg sAthe ekatva thaIne jene ahankAr pravartyo chhe evo pote A hun kharekhar rAgI chhun, dveShI chhun em mAnato thako rAgI ane dveShI thAy chhe; tethI agnAnamay bhAvane lIdhe agnAnI potAne par evA rAg-dveSharUp karato thako karmone kare chhe.
ahA! hun rAgI chhun, hun rAgano karanAro chhun-em ene rAgamAn aham AvI gayun chhe. hun rAgathI bhinna gnAnAnandasvarUp chhun evun bhedagnAn tene AthamI gayun chhe. sUkShma vAt chhe, prabhu! bIjun badhun karyun paN anantakALamAn eNe bhedagnAn karyun nahi tethI dukhI thaI rahyo chhe. dolatarAmajIe kahyun chhe ne ke-
munivrat dhAraN karI mahAvratanun pAlan karyun, aThThAvIs mULaguN pALyA, nagna digambar thayo; paN e badhI to rAganI-jaDanI kriyA hatI. pRuthak AtmAnI oLakhAN karIne antarano samyak puruShArtha karyo nahi to kALalabdhi shun kare? kALalabdhi paN puruShArtha thatAn pAke chhe. bhAI! kramabaddhamAn to akartApaNAno anant puruShArtha rahelo chhe. kALalabdhi eTale je samaye je paryAy thavAnI hoy te ja thAy, paN Avo nirNay karanArane gnAtAdraShTAno samyak puruShArtha hoy chhe (ane tenun kramabaddha pariNaman paN nirmaL ja hoy chhe).
sarvavishuddhagnAn adhikAramAn Ave chhe ke samay-samayamAn je paryAy thAy te pratyek kramabaddha thAy chhe. parantu kramabaddhano sAcho nirNay kone hoy chhe? jene potAnA gnAtA-
PDF/HTML Page 1297 of 4199
single page version
draShTA svabhAvanun bhAn thayun chhe tene kramabaddhano sAcho nirNay chhe. (ane tenI pariNaman-dhArA paN kramabaddha samyak chhe).
agnAnIne kramabaddhano nirNay kayAn chhe? ene to rAg-dveSh sAthe ekatva thaIne rAgamAn ahampaNun pravarte chhe. agnAnI potAne hun rAgI chhun, dveShI chhun em mAne chhe; dayA, dAn, pUjA Adi rAgano kartA chhun em te mAne chhe. potAnI chIj andar trikALI nirmaLAnand prabhu chhe tene na jANatAn hun rAgI chhun, dveShI chhun em mAnato thako te rAgI ane dveShI eTale rAg-dveShano kartA thAy chhe. jANe ke hun AtmA chhun ja nahi em agnAnI rAgamAn ahampaNe pravartI rahyo chhe.
A agnAnamay bhAvanA kAraNe potAne par evA rAgadveSharUp karato thako agnAnI karmone kare chhe. karmone kare chhe eTale rAgadveShanA bhAvano kartA thAy chhe. ahIn karma eTale jaDakarmanI vAt nathI. karma eTale shubhAshubhabhAv rUp je rAg-dveShanA pariNAm te rAg-dveShanA pariNAmano agnAnI kartA thAy chhe. A to thoDAmAn ghaNA gambhIr bhAvo bharI dIdhA chhe.
have gnAnI eTale dharmI jIv kevA hoy chhe te vAt kare chhe-
‘gnAnIne to, samyak prakAre svaparanA vivek vaDe bhinna AtmAnI khyAti atyant uday pAmI hovAthI, gnAnamay bhAv ja hoy chhe.’
dharmIne svaparanA vivek dvArA AnandamUrti bhagavAn AtmA ane dukhasvarUp evo rAg- e benI bhinnatAnun samyak prakAre gnAn thayun chhe. samyak prakAre eTale ke svarUpanA lakShe yathArthapaNe. ahAhA...! gnAnIne samyak prakAre svaparanun bhedagnAn pragaT thatAn bhinna AtmAnI khyAti atyant uday pAmI chhe. hun to Anand chhun, shAnt chhun, vItarAgasvabhAv chhun, akaShAyasvarUp chhun-em rAgathI bhinna AtmAnI gnAnIne prasiddhi thaI chhe. bhAShA bahu TunkI paN bhAv khUb gahan bharI dIdhA chhe.
bhinna AtmAnI khyAti uday pAmI hovAthI gnAnIne gnAnamay bhAv ja hoy chhe. dharmIne gnAnamay eTale AtmAmay, vItarAgamay bhAv ja hoy chhe. ahAhA...! shuddha chaitanyasvarUp vItarAgasvabhAvI AtmAnI jene draShTi thaI chhe evA gnAnIne gnAnamay bhAv ja hoy chhe. have kahe chhe-
‘ane te hotAn, svaparanA nAnAtvanA vignAnane lIdhe gnAnamAtra evA potAmAn suniviShTa (samyak prakAre sthit) thayelo, par evA rAgadveShathI pRuthagbhUtapaNAne (bhinnapaNAne) lIdhe nijarasathI ja jene ahankAr nivRutta thayo chhe evo pote kharekhar kevaL jANe ja chhe, rAgI ane dveShI thato nathI (arthAt rAg ane dveSh karato nathI); tethI gnAnamay bhAvane lIdhe gnAnI potAne par evA rAgadveSharUp nahi karato thako karmone karato nathI.’
PDF/HTML Page 1298 of 4199
single page version
svaparanA bhedavignAnane lIdhe gnAnI potAnA chaitanyasvabhAvamAn sthit chhe. dharmI rAgamAn sthit nathI. puNya-pApanA je bhAv Ave chhe te par chhe, bhinna chhe em gnAnI jANe chhe. dharmI potAnA chidAnandarasamAn, shAntarasamAn sthit hovAthI rAg mAro chhe evo ahankAr emane nivRutta thayo chhe, chhUTI gayo chhe. lakShmI mArI, makAn mArAn, bairAn-chhokarAn mArAn-e to kayAny rahI gayun. ahIn to kahe chhe ke dayA, dAn, vrat, bhakti ityAdi je shubharAg Ave chhe te mAro chhe evo ahankAr gnAnIne nivRutta thaI gayo chhe. potAnA shuddha chidAnandaghanasvarUp bhagavAn AtmAmAn ahan sthApit thatAn rAg mAro chhe evo ahankAr gnAnIne chhUTI gayo chhe.
bhale rAganI pravRutti na chhUTe paN shraddhAmAn rAgano ahankAr chhUTI javo joIe. vyavahAranA rAganI pravRuttinA pariNAm gnAnIne paN hoy chhe; paN e vyavahArano rAg mAro chhe evo ahankAr gnAnIne chhUTI gayelo hoy chhe. AvI vAt! lokone ekAnta chhe, vyavahArano lop kare chhe em lAge chhe, paN vAt to A ja param satya chhe. bhAI! vyavahAranI jeTalI rAganI kriyA thAy te mArI chhe em je mAne te mithyAdraShTi agnAnI jIv chhe. sharIr mArun, sharIranI kriyA mArI, karma mArAn em mAne e sthUL mithyAtva chhe. tathA dayA, dAn, vrat, bhakti, pUjA ityAdi shubharAganI kriyA mArI em mAne te paN mithyAtva chhe.
prashna– anAsaktibhAve karma karIe emAn koI doSh nathI ne?
uttara– are bhAI! karma karIe evo je abhiprAy chhe te ja Asakti ane mithyAtvabhAv chhe. karma karavun ane anAsaktibhAve karavun e vAt ja khoTI chhe. karma karavun-evA abhiprAyamAn anAsakti hoI shake ja nahi.
gnAnIne asthiratAno rAg chhe paN rAg mAro chhe evo ahankAr emane nivRutta thaI gayo chhe. rAg mArun kartavya chhe em gnAnI mAnatA nathI. gnAnIne rAganun svAmitva-dhaNIpaNun chhUTI gayun chhe. ahA! hun to shuddha chaitanyamay Anandakand prabhu chhun; enA lakShe je vItarAgI paryAy pAke te mArun kartavya chhe em gnAnI jANe chhe. gnAnI rAgathI langaDo (bhinna) thaI gayo hoy chhe.
par evA rAg-dveShathI bhinnapaNAnA kAraNe nijarasathI ja ahankAr nivRutta thayo chhe evo pote kevaL jANe ja chhe, rAgI ane dveShI thato nathI arthAt rAg ane dveShano kartA thato nathI. samakitI chakravartI bahArathI chha khanDanA rAjyane sAdhatA dekhAy paN kharekhar te antaramAn akhanDane sAdhatA hoy chhe. abhiprAyamAn temane rAganun ekatva chhUTI gayun chhe. je rAgAdi thAy tene kevaL jANe ja chhe. bahu sUkShma vAt, bhAI!
AvI vAt sAmbhaLavAy na maLe te ke di samajaN karashe? bApu! A manuShyapaNAno
PDF/HTML Page 1299 of 4199
single page version
ekek samay kaustubh-maNi karatAn paN vadhAre kimmatI chhe. ane A bhedagnAn ati durlabh vastu chhe. A avasaramAn jo bhedagnAn pragaT na karyun to janma-maraN karatAn karatAn mithyA shraddhAnanA phaLamAn nigodamAn chAlyo jaIsh. pharI anantakALe tras nahi thAy. bhAI! shubharAgathI dharma thAy e mithyA shraddhAn chhe, ane mithyA shraddhAnanun phaL nigod chhe.
ahIn kahe chhe ke shuddha chaitanyasvarUpanA lakShe jene bhedagnAn pragaT thayun chhe evA gnAnI rAg-dveShanA kartA nathI. gnAnI chaitanyamay, Anandamay, vItarAgatAmay bhAvanA kAraNe potAne par evA rAgadveSharUp nahi karatA thakA karmone karatA nathI. gnAnI rAgadveSharUp kAryanA kartA nathI. ahIn karma eTale jaDakarmanI vAt nathI. jaDakarmano to agnAnI paN kartA nathI. jaDakarmanI paryAy to jaDathI svatantra thAy chhe. ahIn to em kahevun chhe ke rAg-dveSharUp bhAvakarmanA gnAnI kartA nathI, mAtra gnAtA-draShTA chhe. abhiprAyamAn gnAnI rAganA kartA nathI; agnAnI abhiprAyamAn rAgano kartA thaIne mithyAtvabhAve pariName chhe.
rAgano kartA na thatAn gnAtAdraShTA rahIne je rAgane kevaL jANe chhe tene dharmI ane gnAnI kahevAmAn Ave chhe.
‘A AtmAne krodhAdik mohanIy karmanI prakRitino (arthAt rAgadveShano) uday AvatAn, potAnA upayogamAn teno rAgadveSharUp malin svAd Ave chhe.’
krodh ane mAn te dveShanA be bhed chhe; mAyA ane lobh te rAganA be bhed chhe. A badhA sAmAnya shabdathI moh kahevAy chhe. mohakarmanI prakRitino uday AvatAn potAnA upayogamAn teno rAgadveSharUp malin svAd Ave chhe. jevo uday Ave tevo ja rAg thAy em nahi. udayanA prasange rAgadveSh thAy chhe em ahIn siddha karavun chhe. je prakAre uday Ave te ja prakAre rAgadveSh thAy em chhe nahi. potAnI yogyatA pramANe rAgadveSh thAy chhe. A rAgadveShano svAd malin chhe.
‘agnAnIne svaparanun bhedagnAn nahi hovAthI te em mAne chhe ke ‘‘A rAgadveSharUp malin upayog chhe te ja mArun svarUp chhe-te ja hun chhun.’’ Am rAgadveShamAn ahambuddhi karato agnAnI potAne rAgI-dveShI kare chhe; tethI te karmone kare chhe. A pramANe agnAnamay bhAvathI karmabandh thAy chhe.’
agnAnIne bhedagnAn nathI. tene rAgadveSh ane potAnA upayoganI bhinnatAnun gnAn nathI, tethI te rAgadveSh ane upayogane ek karIne em mAne chhe ke A rAg-dveSharUp je malin upayog chhe te ja hun chhun. A pramANe rAg-dveShamAn ahambuddhi karato agnAnI potAne rAgI-dveShI kare chhe, tethI te karmone kare chhe. A pramANe agnAnamay bhAvathI karmabandh thAy chhe.
PDF/HTML Page 1300 of 4199
single page version
je rAgadveSh thAy chhe te tenI potAnI yogyatAthI thAy chhe. te rAgadveSh mArA bhAv nathI em gnAnI jANe chhe.
‘gnAnIne bhedagnAn hovAthI te em jANe chhe ke ‘‘gnAnamAtra shuddha upayog chhe te ja mArun svarUp chhe-te ja hun chhun; rAgadveSh chhe te karmano ras chhe-mArun svarUp nathI.’’ Am rAgadveShamAn ahambuddhi nahi karato gnAnI potAne rAgIdveShI karato nathI, kevaL gnAtA ja rahe chhe; tethI te karmone karato nathI. A pramANe gnAnamay bhAvathI karmabandh thato nathI.’
samakitIne svaparanun bhedagnAn varte chhe. tene yathApadavI rAg Ave chhe; paN tenI draShTi ek shuddha gnAyak upar chhe. te jANe chhe ke hun to shuddha chaitanyaupayogamay chhun. tethI te je rAg Ave chhe teno gnAtA rahe chhe paN kartA thato nathI. dharmI jANe chhe ke gnAnamAtra shuddha upayog e ja mArun svarUp chhe. rAg-dveShanA bhAv to karmano ras chhe, karmapudgalano vipAk chhe. rAgadveSh te mArun svarUp nathI. A rIte rAgadveShamAn ekatva nahi karato gnAnI potAne rAgI-dveShI karato nathI, kevaL gnAtA ja rahe chhe. tethI te karmone karato nathI. A pramANe gnAnamay bhAvathI karmabandh thato nathI.
have AgaLanI gAthAnA arthanI sUchanArUp kAvya kahe chhe-
‘ज्ञानिनः कुतः ज्ञानमयः एव भावः भवेत्’ ahIn prashna chhe ke gnAnIne kem gnAnamay ja bhAv hoy ‘पुनः’ ane ‘अन्यः न’ anya (arthAt agnAnamay) na hoy? ‘अज्ञानिनः कुतः सर्वः अयम् अज्ञानमयः’ vaLI agnAnIne kem sarva bhAv agnAnamay ja hoy ane ‘अन्यः न’ anya (arthAt gnAnamay) na hoy?
gnAnIne kem gnAnamay ja bhAv hoy chhe ane agnAnIne kem sarva bhAv agnAnamay ja hoy chhe? Avo shiShyano prashna chhe. tenA uttararUp have gAthAo kaheshe.