PDF/HTML Page 1321 of 4199
single page version
karatAn shrImad rAjachandrajIe kahyun chhe-‘‘he kundakundAdi AchAryo! tamArAn vachano Atma-svarUpanA anusandhAnamAn hetubhUt thayAn chhe tethI tamane bhaktibhAve namaskAr ho.’’ e A vachano chhe.
juo, uday Avyo mATe mithyAtvAdirUp jIv pariName chhe em nathI. mithyAtvAdinA bhAv paN jIv svatantrapaNe kare chhe ane tyAre navAn karma paN svatantrapaNe bandhAy chhe. jUnAn karmano uday paN svatantra chhe. udayakALe jo jIv potAnA shuddha chaitanyasvarUpanI draShTi kare to Avelo uday chhUTI jAy chhe, navA bandhanamAn hetu thato nathI.
AtmA shuddha-pavitra gnAn ane Anandano pinD prabhu chhe. ahAhA...! rAgarahit vItarAgasvabhAvI nirvikalpasvarUp nij AtmA chhe. AvA AtmAnA atIndriy AnandanA svAdano je anubhav kare te gnAnIne jUnAn karmano uday navAn karmanA bandhanun kAraN thato nathI. parantu jUnAn karmanA udayamAn joDAIne mithyAtva ane rAgadveShanA bhAv je jIv kare chhe tene jUnAn karmano uday, navA karmabandhananun kAraN thAy chhe.
bhAI! A vItarAg parameshvar sarvagna bAdashAhano alaukik mArga chhe! ahA! digambar munivaro paN jANe dharmanA (achal) sthambh! koInI emane paravA nahi. nAgA bAdashAhathI AghA! antaramAn nagna ane bahAr paN nagna. moTA bAdashAhanI paN emane shun paravA? stavanamAn Ave chhe ne ke-‘jangal vasAvyun re jogIe.’ ahAhA...! jangalamAn AtmAnA atIndriy AnandanI laheramAn paDelA hoy chhe. evI sthitimAn jarA vikalpa Avyo ane AvAn shAstra rachAI gayA chhe. tenI paN munivarone shun paDI chhe? jangalamAn sUkAn tADapatranAn pInchhAn paDayAn hoy tenA par kaThaN saLIthI shAstro lakhI jangalamAn mUkI chAlyA jAy chhe. tyAn vaLI koI gRuhastha tene bhegAn karI sAchavIne mandiramAn rAkhI de chhe. A samayasAr A rIte lakhAyelun shAstra chhe.
munivaro pramatta-apramattabhAvamAn jhUlatA hoy chhe. shAstra lakhatAn lakhatAn paN kShaNamAn nirvikalpa AnandanI dashA AvI jAy chhe. vihAr vakhate chAlatAn chAlatAn nirvikalpa svarUpamAn lIn thaI jAy chhe. poNI sekanDanI alpa nidrA hoy chhe; tarat jAgrat thaI jAy chhe ane AnandamAn lIn thaI jAy chhe. aho! AvI adbhut alaukik munidashA hoy chhe. parameshvarapadamAn temanun sthAn chhe. siddhAntamAn (shAstramAn) temane sarvagnanA putra kahyA chhe. gautam gaNadhar sarvagnanA putra chhe em shAstramAn kathan chhe. sarvagnapadanA vArasadAr chhe ne! tethI bhAvalingI munivaro bhagavAn sarvagnadevanA putro chhe. sarvagnapaNun levAnI andar taiyArI thaI gaI chhe. ahA! antar- AnandamAn shun jAmI gayA hoy chhe! e alaukik dashA dhanya chhe. ahIn kahe chhe ke jUnAn karmano uday A munivarone navAn karmabandhanano hetu thato nathI; parantu udayanA nimitte svayam rAg-dveSh- mohabhAve pariNamatA agnAnIne jUnAn karmano uday navA karmabandhananun kAraN thAy chhe.
PDF/HTML Page 1322 of 4199
single page version
paudgalik mithyAtvAdi karmanA udayo nimittabhUt thatAn, kArmaNavargaNAgat pudgaladravya karmabhAve svayamev pariName chhe ane jIvamAn nibaddha thAy chhe, tyAre jIv svayamev potAnA agnAnamay pariNAmabhAvono hetu thAy chhe. karmanA udayane laIne jIvane vikArI bhAv thAy chhe em nathI. jIv svayamev agnAnathI svaparanA ekatvanA adhyAsane lIdhe mithyAtvAdi bhAvono hetu thAy chhe.
AtmA shuddha gnAyak te sva ane rAg par-e bannenA ekapaNAno agnAnIne chirakALathI adhyAs chhe. ahIn kahe chhe jUnAn karmanA udayakALe jyAre navAn karma jIvamAn bandhAy chhe tyAre svaparanA ekatvanA adhyAsane kAraNe jIv svayamev tattva-ashraddhAn Adi potAnA agnAnamay bhAvarUpe pariName chhe ane te bhAvano pote ja hetu thAy chhe. navAn karma bandhAy teno jIv hetu nathI.
jUnAn karmano uday Avyo te navA karmabandhanamAn hetu chhe. agnAnIne rAg-shubharAg gaLe vaLagyo chhe. trikALI shuddha chaitanya sAthe kShaNik rAganA bhAvane ek mAnI pariNamatAn tene thatA vikAranA pariNAm navA karmabandhamAn nimitta thAy chhe; tyAre jUnAn karma navA karmabandhamAn hetu thAy chhe em kahevAmAn Ave chhe. vikAranA pariNAm chhe te jIvano svabhAv nathI, mATe kahyun ke jUnAn karmano uday navA karmabandhano hetu chhe. paN kone? je potAnA chaitanyasvabhAvane bhUlIne vibhAvapaNe pariName chhe evA mithyAdraShTine jUnAn karmano uday navA bandhano hetu bane chhe. AvI vAt chhe.
‘agnAnabhAvanA bhedarUp je mithyAtva, avirati, kaShAy ane yoganA udayo te pudgalanA pariNAm chhe ane temano svAd atattvashraddhAnAdirUpe gnAnamAn Ave chhe.
te udayo nimittabhUt thatAn, kArmaNavargaNArUp navAn pudgalo svayamev gnAnAvaraNAdi karmarUpe pariName chhe ane jIv sAthe bandhAy chhe; ane te samaye jIv paN svayamev potAnA agnAnabhAvathI atattvashraddhAnAdi bhAvorUpe pariName chhe ane e rIte potAnA agnAnamay bhAvonun kAraN pote ja thAy chhe.’
juo, karmano uday Ave mATe jIvane vikAr karavo ja paDe e vAt jUThI chhe. vaLI karma khase to dharma thAy e vAt paN barAbar nathI. vikArarUpe jIv svayam pariName chhe ane dharmanA pariNAm paN svayam potAthI pragaT thAy chhe. karmanun nimitta ho, paN jIvanA pariNAm svayam potAthI thAy chhe. jIv svayamev potAnA agnAnabhAvathI vikArIbhAvarUp mithyAtvAdi rAg-dveSh- moharUp bhAve pariName chhe, ane e rIte potAnA agnAnamay bhAvonun kAraN pote thAy chhe.
PDF/HTML Page 1323 of 4199
single page version
‘mithyAtvAdino uday thavo, navAn pudgalonun karmarUpe pariNamavun tathA bandhAvun, ane jIvanun potAnA atattvashraddhAnAdi bhAvorUpe pariNamavun-e traNey ek samaye ja thAy chhe; sau svatantrapaNe potAnI meLe ja pariName chhe, koI koIne pariNamAvatun nathI.’
junAn karmano uday Ave te svatantra, te samaye pudgalonun navA karmarUpe pariNamavun ane bandhAvun te paN svatantra ane jIvamAn mithyAtvAdi bhAvonun pariNamavun e paN svatantra chhe. traNe ek ja samayamAn thAy chhe, paN sau potapotAnI meLe ja pariName chhe; koI koIne pariNamAvatun nathI.
PDF/HTML Page 1324 of 4199
single page version
जीवात्पृथग्भूत एव पुद्गलद्रव्यस्य परिणामः–
एवं पोग्गलजीवा हु दो वि कम्मत्तमावण्णा।। १३७ ।।
ता जीवभावहेदूहिं विणा कम्मस्स परिणामो।। १३८ ।।
यदि जीवेन सह चैव पुद्गलद्रव्यस्य कर्मपरिणामः।
एवं पुद्गलजीवौ खलु द्वावपि कर्मत्वमापन्नौ।। १३७ ।।
एकस्य तु परिणामः पुद्गलद्रव्यस्य कर्मभावेन।
तज्जीवभावहेतुभिर्विना कर्मणः परिणामः।। १३८ ।।
jIvathI judun ja pudgaladravyanun pariNAm chhe em have pratipAdan kare chhe-
to jIvane pudgal ubhay paN karmapaNun pAme are! 137.
jIvabhAvahetuthI alag, tethI, karmanA pariNAm chhe. 138.
gAthArtha– [यदि] jo [पुद्गलद्रव्यस्य] pudgaladravyane [जीवेन सह चैव] jIvanI sAthe ja [कर्मपरिणामः] karmarUp pariNAm thAy chhe (arthAt banne bheLAn thaIne ja karmarUpe pariName chhe) em mAnavAmAn Ave to [एवं] e rIte [पुद्गल–जीवौ द्वौ अपि] pudgal ane jIv banne [खलु] kharekhar [कर्मत्वम् आपन्नौ] karmapaNAne pAme. [तु] parantu [कर्मभावेन] karmabhAve [परिणामः] pariNAm to [पुद्गगलद्रव्यस्य एकस्य] pudgaladravyane ekane ja thAy chhe [तत्] tethI [जीवभावहेतुभिः विना] jIvabhAvarUp nimittathI rahit ja arthAt judun ja [कर्मणः] karmanun [परिणामः] pariNAm chhe.
TIkA– jo pudgaladravyane, karmapariNAmanA nimittabhUt evA rAgAdi-agnAnapariNAme pariNamelA jIvanI sAthe ja (arthAt banne bhegAn maLIne ja), karmarUp pariNAm thAy chhe-em vitarka karavAmAn Ave to, jem bheLAn thayelAn haLadar ane
PDF/HTML Page 1325 of 4199
single page version
phaTakaDI bannene lAl rangarUp pariNAm thAy chhe tem, pudgaladravya ane jIv bannene karmarUp pariNAm AvI paDe. parantu pudgaladravyane ekane ja karmapaNArUp pariNAm to thAy chhe; tethI jIvanun rAgAdi-agnAnapariNAm ke je karmanun nimitta chhe tenAthI judun ja pudgalakarmanun pariNAm chhe.
bhAvArtha– jo pudgaladravya ane jIv bheLAn thaIne karmarUpe pariName chhe em mAnavAmAn Ave to bannene karmarUp pariNAm Thare. parantu jIv to jaD karmarUpe kadI pariNamI shakato nathI; tethI jIvanun agnAnapariNAm ke je karmane nimitta chhe tenAthI judun ja pudgaladravyanun karmapariNAm chhe.
jIvathI judun ja pudgaladravyanun pariNAm chhe em have pratipAdan kare chhe-
‘jo pudgaladravyane, karmapariNAmanA nimittabhUt evA rAgAdi-agnAnapariNAme pariNamelA jIvanI sAthe ja (arthAt banne bhegAn maLIne ja), karmarUp pariNAm thAy chhe-em vitarka karavAmAn Ave to, jem bheLAn thayelAn haLadar ane phaTakaDI bannene lAlarangarUp pariNAm thAy chhe tem, pudgaladravya ane jIv bannene karmarUp pariNAm AvI paDe.’
juo, jIve rAgadveSh karyA mATe karmane bandhAvun paDayun em nathI em kahe chhe. jIve rAganA pariNAm potAmAn svatantra karyA chhe ane te samaye jaD karma je navun bandhAy te paN svatantrapaNe thAy chhe. jIv ane pudgal banne maLIne pudgaladravyanA karmarUp pariNAm thAy chhe em nathI.
pudgaladravya navA karmarUpe pariName chhe temAn jIvanA rAgAdi pariNAm nimitta chhe. jIve rAgadveSh karyA ane te kALe navAn karmanun bandhan thayun tyAn jIvanA pariNAm ane pudgal karmanI paryAy banne maLIne te karmano bandh thayo chhe em nathI. agnAnI rAgadveShanA pariNAm kare chhe te navA karmabandhamAn nimitta chhe, parantu te banne bhegA maLIne jaD karmabandhanA pariNAm thAy chhe em nathI.
pudgaladravya ane jIvanA rAgAdi pariNAm-e banne bhegA maLIne karmarUp pariNAm thAy chhe evo vitarka karavAmAn Ave to te khoTo chhe. kemake jo em svIkAravAmAn Ave to jem haLadar (pILI) ane phaTakaDI (saphed) banne bhegA maLIne lAl rang thAy chhe tem pudgaladravya ane jIv bannene karmarUp pariNAm AvI paDe. parantu em chhe nahi.
PDF/HTML Page 1326 of 4199
single page version
navun karma je bandhAy chhe te karmapariNAm pudgaladravyathI potAthI svatantrapaNe thAy chhe. juo A AngaLI hale chhe te pudgalanI paryAy chhe ane tatsambandhI je vikalpa thayo te jIvanI paryAy chhe. te banne maLIne AngaLI halavAnI kriyA thaI chhe em chhe nahi. pudgalanI paryAy pudgalathI svatantrapaNe thaI chhe ane jIvanI paryAy jIvathI svatantrapaNe thaI chhe. agnAnIe em mAnI lIdhun chhe ke vikalpa paN hun karun chhun ane AngaLInI avasthA paN hun karun chhun. parantu e to enun agnAn chhe. koI dravyanA pariNAm koI anya dravya karI shakatun nathI. samaye samaye darek dravyanA pariNAm svatantrapaNe potapotAthI thAy chhe.
jo pudgaladravya ane jIv bheLAn thaIne karmarUpe pariName chhe em mAnavAmAn Ave to te bannene karmarUp pariNAm Thare. ‘parantu pudgaladravyane ekane ja karmapaNArUp pariNAm to thAy chhe; tethI jIvanun rAgAdi-agnAnapariNAm ke je karmanun nimitta chhe tenAthI judun ja pudgalakarmanun pariNAm chhe.’
jIvane karmapaNArUp pariNAm thatun nathI kemake jaD karmarUpe jIv kadIy pariNamI shakato nathI. jo pudgal ane jIv banne maLIne karmapariNAmarUp thAy to jIv jaDapudgal thaI jAy, jIvanI koI avasthA rahe ja nahi. paN em banatun nathI. pudgal-dravya ekane ja karmapaNArUp pariNAm thAy chhe. tethI jIvanun agnAnapariNAm ke je navA karmabandhanun nimitta chhe tenAthI judun ja pudgaladravyanun karmapariNAm chhe.
jo pudgaladravya ane jIv bheLAn thaIne karmarUpe pariName chhe em mAnavAmAn Ave to bannene karmarUp pariNAm Thare. parantu jIv to jaDakarmarUpe kadI pariNamI shakato nathI; tethI jIvanun agnAnapariNAm ke je karmane nimitta chhe tenAthI judun ja pudgaladravyanun karmapariNAm chhe.
PDF/HTML Page 1327 of 4199
single page version
पुद्गलद्रव्यात्पृथग्भूत एव जीवस्य परिणामः–
एवं जीवो कम्मं च दो वि रागादिमावण्णा।। १३९ ।।
ता कम्मोदयहेदूहिं विणा जीवस्स परिणामो।। १४० ।।
एवं जीवः कर्म च द्वे अपि रागादित्वमापन्ने।। १३९ ।।
एकस्य तु परिणामो जायते जीवस्य रागादिभिः।
तत्कर्मोदयहेतुभिर्विना जीवस्य परिणामः।। १४० ।।
pudgaladravyathI judun ja jIvanun pariNAm chhe em have pratipAdan kare chhe-
to karma ne jIv ubhay paN rAgAdipaNun pAme are! 139.
tethI ja karmodayanimittathI alag jIvapariNAm chhe. 140.
gAthArtha– [जीवस्य तु] jo jIvane [कर्मणा च सह] karmanI sAthe ja [रागादयः परिणामाः] rAgAdi pariNAmo [खलु भवन्ति] thAy chhe (arthAt banne bheLAn thaIne rAgAdirUpe pariName chhe) em mAnavAmAn Ave [एवं] to e rIte [जीवः कर्म च] jIv ane karma [द्वे अपि] banne [रागादित्वम् आपन्ने] rAgAdipaNAne pAme. [तु] parantu [रागादिभिः परिणामः] rAgAdibhAve pariNAm to [जीवस्य एकस्य] jIvane ekane ja [जायते] thAy chhe [तत्] tethI [कर्मोदयहेतुभिः विना] karmodayarUp nimittathI rahit ja arthAt judun ja [जीवस्य] jIvanun [परिणामः] pariNAm chhe.
TIkA– jo jIvane, rAgAdi-agnAnapariNAmanA nimittabhUt evun je udayamAn Avelun pudgalakarma tenI sAthe ja (arthAt banne bhegAn maLIne ja), rAgAdi-agnAnapariNAm thAy chhe- em vitarka karavAmAn Ave to, jem bheLAn thayelAn phaTakaDI ane haLadar bannene lAl rangarUp pariNAm thAy chhe tem, jIv ane pudgalakarma bannene rAgAdi-agnAnapariNAm
PDF/HTML Page 1328 of 4199
single page version
AvI paDe. parantu jIvane ekane ja rAgAdi-agnAnapariNAm to thAy chhe; tethI pudgalakarmano uday ke je jIvanA rAgAdi-agnAnapariNAmanun nimitta chhe tenAthI judun ja jIvanun pariNAm chhe.
bhAvArtha– jo jIv ane pudgalakarma bheLAn thaIne rAgAdirUpe pariName chhe em mAnavAmAn Ave to bannene rAgAdirUp pariNAm Thare. parantu pudgalakarma to rAgAdirUpe (jIvarAgAdirUpe) kadI pariNamI shakatun nathI; tethI pudgalakarmano uday ke je rAgAdipariNAmane nimitta chhe tenAthI judun ja jIvanun pariNAm chhe.
pudgaladravyathI judun ja jIvanun pariNAm chhe em have pratipAdan kare chhe-
‘jo jIvane, rAgAdi-agnAnapariNAmanA nimittabhUt evun je udayamAn Avelun pudgalakarma tenI sAthe ja (arthAt banne bhegAn maLIne ja), rAgAdi-agnAnapariNAm thAy chhe-em vitarka karavAmAn Ave to, jem bheLAn thayelAn phaTakaDI ane haLadar bannene lAlarangarUp pariNAm thAy chhe tem, jIv ane pudgalakarma bannene rAgAdi-agnAn-pariNAm AvI paDe.’
jIvane je rAgAdi-agnAnapariNAm thAy chhe temAn pUrvanun jUnun karma nimitta chhe. ahIn em kahe chhe ke jIvane je rAgadveShanA pariNAm thAy chhe te jIv ane pUrvanun karma e banne bhegAn maLIne thAy chhe em nathI. chhatAn banne bhegAn maLIne jIvane rAgAdi-agnAnapariNAm thAy chhe em jo koI mAne to, jem bhegAn maLelAn haLadar ane phaTakaDI bannene lAlarangarUp pariNAm thAy chhe tem jIv ane pudgal bannene rAgAdinA pariNAm AvI paDe. em thatAn jaD pudgalane paN rAgadveSh AvI paDe, ane pudgal potAnI avasthAthI khAlI ja rahe. em to tyAre ja bane jyAre pudgal jIvarUp thaI jAy vA pudgal ane jIv ek thaI jAy. parantu em to thatun nathI.
jIv rAgadveShanA pariNAm svatantrapaNe kare chhe, ane te veLA navun karma bandhAy te paN svatantrapaNe bandhAy chhe. jUnAn karma je udayamAn Ave chhe te pudgalakarmanI paryAy paN svatantrapaNe thAy chhe. jIv rAgadveSharUpe svayam pariName tyAre sAthe jUnAn karmano uday nimitta chhe, paN banne maLIne jIvanA rAgadveShanA pariNAm kare chhe em nathI. jIv paN potAnA rAgadveShanA pariNAm kare ane jUnAn karma paN jIvanA rAgadveShanA pariNAmane kare em nathI. are bhAI! jIvanA pariNAm judA ane jaDakarma je udayamAn Avyun tenA pariNAm paN judA chhe. jIve rAgadveSh svatantrapaNe potAthI karyA chhe, karmane
PDF/HTML Page 1329 of 4199
single page version
laIne bilakul nahi. vikAranA pariNAm potAnA ShaTkArakarUp pariNamanathI svatantra thAy chhe, temAn karmanI koI apekShA nathI.
agnAnI em mAne chhe ke karmano uday rAgadveSh karAve chhe. A pramANe mAnIne te svachchhandapaNe viShay-kaShAy seve chhe. tene ahIn kahe chhe ke-bhAI! karmano uday tane rAgadveSh karAvatun nathI, tun pote ja te-rUpe pariName chhe. potAnA UndhA puruShArthathI agnAn-vaDe tun pote ja rAgadveSharUpe pariName chhe.
ahIn kahe chhe-jIv ane pudgalakarma banne maLIne jo jIvane vikAr thAy chhe em vitarka karavAmAn Ave to bhegAn maLelAn haLadar ane phaTakaDI bannene lAlarangarUp pariNAm thAy chhe tem jIv ane pudgal bannene rAgadveShanA pariNAm thAy em Thare. parantu em thatun nathI. jIv ekalo ja rAgadveShanA bhAvarUpe pariName chhe. karma shun kare? karma to jaD chhe, te jIvanA rAgAdi pariNAm kem kare? Ave chhe ne ke-
jIvane potAnI bhUlathI rAgAdi agnAnamay bhAv thAy chhe ane te ja samaye sAme jUnAn karma svayam potAthI udayamAn Ave chhe. bas; banne potapotAmAn svatantra, koI koInA kartA nahi. ahA! jagatano pratyek padArtha (potAnA dravya-guN-paryAyathI) svatantra chhe, tethI karmano uday Ave to jIvane vikAr karavo paDe em chhe nahi; ane jIvane vikAranA pariNAm chhe mATe navAn karmane bandhAvun paDe chhe em paN chhe nahi.
phaTakaDI saphed ane haLadar pILI-e banne bhegAn maLIne lAlarang thAy chhe. tem jIv ane karma banne bhegAn maLIne jo jIvanA rAgadveSh pariNAm kare to bannene rAgAdirUp pariNaman thaI jAy. paN jIv ekane ja rAgadveShanA pariNAm thAy chhe, karmane kAI rAgadveSh thatA nathI. karmano uday chhe te jaD pudgalanI paryAy chhe ane rAgadveSh chhe te jIvanI vikArI paryAy chhe. tethI karmanA udayathI jIvanA rAgadveShapariNAm thAy chhe e vAt yathArtha nathI. potAnA agnAnathI svayamev jIv rAgadveSharUpe pariName chhe ane temAn jUnA karmano uday nimittamAtra chhe. jUnAn karma jIvane vikAr thavAmAn nimitta ho, paN tenAthI judun ja jIvanun pariNAm chhe.
jIv potAthI ja vikArI bhAv kare chhe, karmathI nahi; tathA karma potAthI pariName chhe, jIvanA rAgadveShathI nahi. pratyek padArtha pratisamay potAnI paryAyane svatantrapaNe kare chhe temAn bIjAnI jarUr kayAn chhe?
be vAt siddha karIchhe.
1. jyAre jIv potAmAn, potAthI svatantrapaNe rAgadveSh kare chhe te samaye navAn pudgal karmarUpe pariName chhe. te karmarUp pariNAmane jIvanA rAgadveSh pariNamAve ane
PDF/HTML Page 1330 of 4199
single page version
pudgal paN pariNamAve em nathI. jIv ane pudgal banne maLIne pudgalanA karmarUp pariNAm thatA nathI paN ekalun pudgal ja pote svatantrapaNe karmaparyAyapaNe pariName chhe.
2. jyAre jIv pote rAg-dveShanA pariNAmarUpe pariName chhe tyAre jUnA paudgalik karmano uday temAn nimitta hoy chhe. tyAn jIv ane pudgalakarma banne maLIne jIvane rAg-dveSharUpe pariNamAve chhe em nathI. jIv ekalo ja pote potAthI svatantrapaNe rAg-dveSharUpe pariName chhe. jUnAn karmano uday to tyAre nimittamAtra chhe.
ahAhA...! keTalI spaShTa vAt chhe! jIv ane karmano uday banne maLIne jIvanA rAg-dveSh pariNAm thAy chhe em nathI. AtmA svayam potAthI vikAr kare chhe; karmanA nimittathI (karAvelo) vikAr thAy chhe em nathI.
juo, A lAkaDI UnchI thAy chhe te kriyA chhe. te lAkaDIthI (paramANuothI) svatantra thaI chhe. te kriyA lAkaDIthI paN thaI chhe ane AngaLIthI paN thaI chhe-em banne maLIne thaI chhe em nathI. tathA te kriyA lAkaDIthI thaI chhe ane jIvathI thaI chhe em paN nathI. khUb gambhIr vAt chhe, bhAI! vastunun svarUp ja Avun chhe ke tenI ekek samayanI paryAy svatantra potAthI thAy chhe, bIjAthI nahi. bIjAnI paryAy bIjAthI chhe, jIvathI nathI ane jIvanI paryAy jIvathI chhe bIjAthI nathI.
A sheThIyAone AvI vAtano nirNay karavAnI phurasad kayAn chhe? jem mobhane anek khIlA lAge tem bahAranI moTAImAn rokAyelA te bichArAone mamatAnA anek khIlA lAgyA chhe. e tattvanirNay kayAre kare? ahIn kahe chhe-karma chhe te ajIvatattva chhe, rAgAdi bhAv chhe te Asravatattva chhe. banne tattvo bhinna chhe. ajIv ane Asrav banne maLIne jIvanA AsravapariNAm thAy em chhe ja nahi. A navatattvanI bhinnatA samajAvI chhe. are bhAI! ek tattvano ek ansh paN bIjAmAn meLavavAthI to nav tattvano nAsh thaI jashe, navatattva bhinna raheshe nahi. (arthAt mithyAtva ja raheshe) jaDano ansh jIvane vikAr karAve vA jIvano ansh jaDanun kAI kare em traNakALamAn sambhavit nathI.
jene haju bhinna tattvonun gnAn nathI tene potAnA shuddha gnAyakabhAvanI draShTi kayAnthI thaI shake? ahA! paryAyanI svatantratAnun jene gnAn nathI tene paryAyanI pAchhaL Akhun trikALI dhruv daL bhagavAn AtmA chaitanyasvarUpe rahelo chhe tenI pratIti kayAnthI thAy? na thAy. nave tattvanI bhinnatA samajI ek shuddha gnAyakanI pratIti-anubhav karavAn te samyagdarshan chhe.
ahIn niShkarSharUpe em kahe chhe ke-‘jIvane ekane ja rAgAdi-agnAnapariNAm to thAy chhe; tethI pudgalakarmano uday ke je jIvanA rAgAdi-agnAnapariNAmanun nimitta chhe tenAthI judun ja jIvanun pariNAm chhe.’
PDF/HTML Page 1331 of 4199
single page version
‘jo jIv ane pudgalakarma bheLAn thaIne rAgAdirUpe pariName chhe em mAnavAmAn Ave to bannene rAgAdirUp pariNAm Thare. parantu pudgalakarma to rAgAdirUpe (jIvarAgAdirUpe) kadI pariNamI shakatun nathI; tethI pudgalakarmano uday ke je rAgAdi pariNAmane nimitta chhe tenAthI judun ja jIvanun pariNAm chhe.’
pudgalakarmano uday joke jIvanA rAgapariNAmanun nimitta chhe topaN enAthI rAgadveShanA pariNAm jIvane thAy chhe em bilakul nathI. loko, ‘nimitta to chhe, nimitta to chhe’-em kahIne nimittane kartA mAne chhe te emanI moTI bhUl chhe. nimitta ho, paN nimittathI jIvanA rAgadveShanA pariNAm thAy chhe em bilakul nathI. darek samayanI paryAy potAthI thAy chhe emAn bIjI chIj nimitta hoy chhe. tyAn nimitta pote potAnI paryAyane kare chhe paN paranI paryAyamAn kAI karatun nathI. paranI paryAyamAn nimittano kAI adhikAr ke hastakShep chAlato nathI.
jagatamAn anant AtmA ane anantAnant pudgalo chhe. te ekek dravyamAn anant guNo chhe. te ekek guNanI ekek samayanI ekek paryAy potAthI svatantrapaNe thAy chhe. ek guNanI je paryAy thAy te bIjA guNanI paryAyane lIdhe thAy em nathI. Am chhe to pachhI jaD karmanA udayanA kAraNe jIvamAn vikAr thAy e vAt kayAn rahI? em chhe ja nahi.
jUnAn karmano uday chhe te jaD pudgalanI paryAy chhe, ane AtmA je rAgAdi vikAr kare te chaitanyanI vikArI paryAy chhe. have jo karmano uday ane jIv banne maLIne jIvanA rAgadveShanA pariNAm thAy chhe em mAnavAmAn Ave to jIv ane pudgalakarma bannene rAgadveShanA pariNAm AvI paDe, paN em to tyAre bane ke pudgal pote jIvarUp thaI jAy. parantu pudgal kadIy jIvabhAvane pAmI shakatun nathI, tethI karmano uday jIvane vikAr karAve chhe e mAnyatA yathArtha nathI. jIv pote vikArarUpe pariName tyAre sAthe karmano uday paN emAn k kkare chhe e mAnyatA khoTI chhe.
koI be jaN vachche kalesh (jhagaDo) thAy to bannenoy vAnk hashe em loko kahe chhe, tem ahIn paN banne-jIv ane pudgal maLIne rAg-dveShanA pariNAm thAy chhe em koI kahe to te tadna jUThI vAt chhe. kArmaNavargaNAgat pudgalo svayam navAn karmapaNe bandhAy chhe ane temAn jIvanA rAg-dveShanA pariNAm nimitta chhe; ane jIv svayam rAg-dveSharUpe pariName chhe temAn jUnA karmano uday nimitta chhe. bas ATalun ja. karmano uday ane jIv banne maLIne jIvane pariNamAve chhe em koI mAne to te jUThI mAnyatA chhe.
mATe siddha thayun ke pudgalakarmathI judun ja jIvanun pariNAm chhe. lyo, 139-140 pUrI thaI.
PDF/HTML Page 1332 of 4199
single page version
किमात्मनि बद्धस्पृष्टं किमबद्धस्पृष्टं कर्मेति नयविभागेनाह–
सुद्धणयस्स दु जीवे अबद्धपुट्ठं हवदि कम्मं।। १४१ ।।
शुद्धनयस्य तु जीवे अबद्धस्पृष्टं भवति कर्म।। १४१ ।।
‘AtmAnAn karma baddhaspRuShTa chhe ke abaddhaspRuShTa chhe’-te have nayavibhAgathI kahe chhe-
paN baddhaspRuShTa na karma jIvamAn–kathan chhe nay shuddhanun. 141.
gAthArtha– [जीवे] jIvamAn [कर्म] karma [बद्धं] (tenA pradesho sAthe) bandhAyelun chhe [च] tathA [स्पृष्टं] sparshAyelun chhe [इति] evun [व्यवहारनयभणितम्] vyavahAranayanun kathan chhe [तु] ane [जीवे] jIvamAn [कर्म] karma [अबद्धस्पृष्टं] aNabandhAyelun, aNasparshAyelu [भवति] chhe evun [शुद्धनयस्य] shuddhanayanun kathan chhe.
TIkA– jIvanA ane pudgalakarmanA ekabandhaparyAyapaNAthI jotAn temane te kALe bhinnatAno abhAv hovAthI jIvamAn karma baddhaspRuShTa chhe evo vyavahAranayano pakSha chhe. jIvanA ane pudgalakarmanA anekadravyapaNAthI jotAn temane atyant bhinnatA hovAthI jIvamAn karma abaddhaspRuShTa chhe evo nishchayanayano pakSha chhe.
‘AtmAmAn karma baddhaspRuShTa chhe ke abaddhaspRuShTa chhe’-te have nayavibhAgathI kahe chhe-
‘jIvanA ane pudgalakarmanA ekabandhaparyAyapaNAthI jotAn temane te kALe bhinnatAno abhAv hovAthI jIvamAn karma baddhaspRuShTa chhe evo vyavahAranayano pakSha chhe.’
juo, A vAstavik tattva pAmavAnI rIt shun chhe te batAve chhe. gnAnasvarUpI chaitanyamay prabhu AtmA ane jaD pudgalakarma-e bene ekabandhaparyAyapaNAthI arthAt bannene vartamAn paryAyanI draShTithI jotAn arthAt bannene nimittanA sambandhavALI bandhaparyAyathI jotAn
PDF/HTML Page 1333 of 4199
single page version
temane te kALe bhinnatAno abhAv chhe. paraspar nimittarUp sambandhathI jotAn jIv ane karmane sambandh nathI em nathI, vartamAn bandhaparyAyathI jotAn bannene sambandh chhe. bhagavAn chaitanya-sUrya ane jaDakarma-e bene nimittarUp bandh avasthAthI jotAn vyavahArathI te kALe bhinnatAno abhAv chhe. tethI jIvamAn karma baddhaspRuShTa chhe evo vyavahAranayano ek pakSha chhe. have kahe chhe-
‘jIvanA ane pudgalakarmanA anekadravyapaNAthI jotAn temane atyant bhinnatA hovAthI jIvamAn karma abaddhaspRuShTa chhe evo nishchayanayano ek pakSha chhe.’
jIvadravya ane pudgalakarma e bene anekadravyapaNun eTale bhinna dravyapaNun chhe. shuddha chaitanyasvabhAvamay AtmA ane jaDasvabhAv evun pudgalakarma e banne bhinna dravyo chhe. AtmA bhinna chhe ane pudgal bhinna chhe-em bhinna dravyapaNAthI jotAn bene atyant bhinnatA chhe; be ek nathI. bene atyant bhinnatA hovAthI jIvamAn karma abaddhaspRuShTa chhe evo nishchayanayano ek pakSha chhe. bhagavAn AtmA karmanA sambandhathI rahit chhe evo nishchayanayano ek pakSha chhe.
ahAhA...! shun kahe chhe A? ke AtmA karmathI abaddhaspRuShTa chhe evo nishchayanayano pakSha chhe e vikalpa chhe. AgaL kaheshe-vyavahArano niShedh to karAvatA AvyA chhIe paN have nishchayanA pakShano paN niShedh karAvavAmAn Ave chhe. juo, nishchayanayano je pakSha chhe te vikalpa chhe em darshAvIne teno niShedh karavAnI vAt ahIn kahe chhe.
prashna– to ‘‘nishchayanayAshrit munivaro prApti kare nirvANanI’’ em kahyun chhe ne?
uttara– hA, (gAthA 272 mAn) kahyun chhe; paN e bIjI vAt chhe. vastu akhanD ek gnAyakasvarUp chhe. tenA Ashraye ja munivaro nirvANane pAme chhe. tyAn nishchayanay eTale vikalpanI vAt nathI paN nirvikalpanI vAt chhe. vastu shuddha chaitanyaghanasvarUp je AtmA teno Ashray letAn mukti thAy chhe. tene nishchayanayanA Ashraye mukti thAy chhe em tyAn kahyun chhe. ahIn je vAt chhe e to vyavahAr ane nishchayanayanA pakSharUp vikalponI vAt chhe. samajANun kAI?
sharUAtamAn vichAr karanArane AvA vikalpa Avechhe. bhagavAn AtmA shuddha chidAnandaghan prabhu ekalA gnAn ane AnandanA daLasvarUp vastu chhe ane pudgalakarma jaD-achetan ajIv vastu chhe. bannene bhinnatA chhe, banne ek nathI. tethI bhagavAn AtmA karmathI abaddhaspRuShTa chhe- AvA nishchayanayanA pakShano vichAr Ave chhe. paN e vikalpa chhe, rAg chhe; ane A vikalpano je kartA thAy te mithyAdraShTi chhe. sUkShma vAt chhe prabhu! AtmA pUrNAnandasvarUp prabhu abaddhaspRuShTa chhe evo shuddhanayano, abhedanayano-nishchayano je pakSha chhe te paN ek vikalpa chhe. te vikalpathI shun? Avo nishchayanayano pakSha chhe paN tethI shun sAdhya chhe? bhagavAn! tun ATale sudhI Avyo paN tethI shun? em kahe chhe.
PDF/HTML Page 1334 of 4199
single page version
AtmA karmanA sambandhavALo chhe-evA vyavahAranayano to niShedh karatA AvyA chhIe. ahIn to e uparAnt nishchayanayanA pakShanA niShedhanI vAt karavI chhe. bhagavAn AtmA pUrNagnAnaghanasvarUp prabhu amRutano sAgar-dariyo chhe. evA AtmAne dravyasvabhAvathI joIe to ene karmanA nimittanA sambandhano abhAv chhe. sharUmAn Avo ek nishchayanayanA pakShano vikalpa UThe chhe. ahIn kahe chhe ke Avo vikalpa thAy paN tethI shun? AvA vikalpanI sAthe gnAnasvarUpI bhagavAn AtmA tanmay nathI, ekarUp nathI. prabhu! ‘hun abaddhaspRuShTa chhun’-evI andar je sUkShma vRutti UThe chhe te rAgano kaN chhe ane te rAganA kaN sAthe bhagavAn AtmA tanmay nathI, tadrUp nathI. te paN ek pakSha chhe. AchArya kahe chhe ‘–ततः किं’-tethI shun? evA vikalpathI AtmAne shun lAbh chhe? e vikalpathI AtmaprApti nathI.
loko rAD pADe chhe ke vyavahAr karatAn-karatAn nishchay thAy. ahIn kahe chhe-bhagavAn! em nathI. prabhu! tane dukh lAge, paN vastu em nathI. bhagavAn AtmA sachchidAnand prabhu karmanA sambandh vinAno, nimittanA sambandh vinAno, ek samayanI paryAyanA sambandh vinAno ekalo shuddha gnAyakabhAv chhe-em pratham andar vRutti UThe chhe, vikalpa UThe chhe. paN tethI shun? em ahIn kahe chhe. AvA sUkShma vikalpa sudhI tun Avyo paN emAn (vikalpamAn) samyagdarshan kayAn chhe? A abaddhaspRuShTano je pakSha chhe te to rAg chhe, kaShAyano kaN chhe, dukharUp bhAv chhe. ane vaLI te kaShAyakaNane potAnun kartavya mAne, enAthI nishchay thAy em mAne e mithyAdarshan chhe. vItarAgano mArga khUb gambhIr chhe, bhAI!
vyavahAranA pakShanI vAt to kayAny UDI gaI. AtmA paryAyathI jotAn baddhaspRuShTa chhe evo vyavahAranayano pakSha to niShiddha chhe ja. ahIn to em kahe chhe ke vichAradhArAmAn AtmA akhanD Anandaghan prabhu abaddhaspRuShTa vastu chhe-evA vichAranI je vRutti UThe chhe te paN niShiddha chhe kemake te nishchayanA pakSharUp rAg chhe. AchAryadev kahe chhe ke evA vikalpathI paN AtmAne shun lAbh chhe? e vikalpa sAthe chaitanyasvabhAv tanmay nathI. jyAn sudhI AvA vikalpamAn rokAIne te potAnun kartavya chhe em jIv mAne tyAn sudhI mithyAdarshan chhe.
samayasAranI gAthA 14 ane 1pamAn abaddhaspRuShTanI vAt karI chhe. tyAn vikalpa vinAnI nirvikalpa chIjanI vAt chhe. je bhagavAn AtmAne abaddhaspRuShTa eTale rAg ane karmanA sambandhathI rahit ekalo abandhasvarUp antaramAn dekhe chhe te jainashAsan chhe em tyAn kahyun chhe. e nirvikalpa pariNamananI vAt chhe ane ahIn to abaddhaspRuShTanA vikalpamAn je Ubho chhe enI vAt chhe.
bhAI! trilokanAth jineshvaradevanI divyadhvanimAn AvI te A vAt chhe. gaNadharo ane indronI sabhAmAn bhagavAne je vAt karI te ahIn bhagavAn kundakundAchArye karI chhe.
PDF/HTML Page 1335 of 4199
single page version
84 lAkh yonimAn utpanna thavun evo AtmAno svabhAv nathI. AtmAno to janma-maraN rahit abandhasvabhAv chhe. ahIn kahe chhe-Avo hun abandhasvarUp AtmA chhun evo je vikalpa upaje chhe te rAg chhe, nishchayano pakSha chhe. paN tethI shun? enAthI AtmAne kAI lAbh nathI.
rAjA thayA pahelAn, rAjA thavun chhe, mAre gAdIe besavun chhe evo vikalpa Ave chhe. parantu vikalpa chhe tyAre te rAjA kayAn chhe? ane rAjA thayo tyAre te vikalpa kayAn chhe? tem hun karmanA nimittanA sambandharahit abaddhaspRuShTasvarUp shuddha chaitanyamay bhagavAn AtmA chhun evA sUkShma vikalpathI bhAI! tun AngaNAmAn AvIne Ubho chhe paN tethI shun? e vikalpa chhe tyAn sudhI andar gharamAn pravesh nathI, vastuno nirvikalpa anubhav nathI kemake vikalpa sAthe bhagavAn AtmA tanmay nathI. bhagavAnano Avo mArga chhe, bhAI!
prashna– A pramANe shun Ap badho vyavahAr nathI uthApatA?
uttara– are bhAI! vyavahAr chhe enI koN nA kahe chhe? ahIn to vAt em chhe ke AtmAnun svarUp vyavahArathI rahit chhe, ane vyavahAranun lakSha chhoDIne, pakShanA vikalpa chhoDIne antar-anubhav karatAn samyagdarshan chhe e vAt chhe. samajAy chhe kAI?
dayA, dAn, vrat, tap, bhakti ityAdi vyavahAranA rAgasahit hun chhun evo vyavahAranayano-abhUtArthanayano ek pakSha chhe. ane rAganA sambandharahit hun abaddhaspRuShTa chhun evo ek bhUtArthanayano pakSha chhe. shuddhanay kaho, nishchayanay kaho ke bhUtArthanay kaho-badhI ek ja vAt chhe. ahAhA...! hun abaddhaspRuShTa chhun e paN nishchayanayano pakSha nAm vikalpa chhe. AvA vikalpanI je sUkShma vRutti UThe chhe te bandhanun kAraN chhe. AchArya kahe chhe ke bhAI! tun ATale sudhI Avyo paN tethI shun siddhi chhe? emAn bhagavAn AtmAno bheTo to thayo nahi. ahAhA...! je AtmA te banne nayapakShone oLangI gayo chhe te ja samayasAr chhe. A ekalun mAkhaN chhe.
AtmA andar abaddhaspRuShTa chhe e to satya chhe, e kAI bIjI chIj nathI. paN te sambandhIno je pakSha-vikalpa chhe te khoTo chhe em ahIn kahevun chhe. nishchayanayano pakSha paN ahIn chhoDAve chhe kemake vikalpa maTatAn AtmalAbh chhe. nayapakShone oLangI jAy te samayasAr chhe.
PDF/HTML Page 1336 of 4199
single page version
ततः किम्–
पक्खादिक्कंतो पुण भण्णदि जो सो समयसारो।। १४२ ।।
पक्षातिक्रान्तः पुनर्भण्यते यः स समयसारः।। १४२ ।।
paN tethI shun? je AtmA te banne nayapakShone oLangI gayo chhe te ja samayasAr chhe, - em have gAthAmAn kahe chhe-
paN pakShathI atikrAnt bhAkhyo te ‘samayano sAr’ chhe. 142.
gAthArtha– [जीवे] jIvamAn [कर्म] karma [बद्धम्] baddha chhe athavA [अबद्धं] abaddha chhe- [एवं तु] e prakAre to [नयपक्षम्] nayapakSha [जानीहि] jAN; [पुनः] paN [यः] je [पक्षातिक्रान्तः] pakShAtikrAnt (arthAt pakShane oLangI gayelo) [भण्यते] kahevAy chhe [सः] te [समयसारः] samayasAr (arthAt nirvikalpa shuddha Atmatattva) chhe.
TIkA– ‘jIvamAn karma baddha chhe’ evo je vikalpa tathA ‘jIvamAn karma abaddha chhe’ evo je vikalpa te banne nayapakSha chhe. je te nayapakShane atikrame chhe (-oLangI jAy chhe, chhoDe chhe), te ja sakaL vikalpane atikramyo thako pote nirvikalpa, ek vignAnaghanasvabhAvarUp thaIne sAkShAt samayasAr thAy chhe. tyAn (visheSh samajAvavAmAn Ave chhe ke) -je ‘jIvamAn karma baddha chhe’ em vikalpa kare chhe te ‘jIvamAn karma abaddha chhe’ evA ek pakShane atikramato hovA chhatAn vikalpane atikramato nathI, ane je ‘jIvamAn karma abaddha chhe’ em vikalpa kare chhe te paN ‘jIvamAn karma baddha chhe’ evA ek pakShane atikramato hovA chhatAn vikalpane atikramato nathI; vaLI je ‘jIvamAn karma baddha chhe ane abaddha paN chhe’ em vikalpa kare chhe te, te banne pakShane nahi atikramato thako, vikalpane atikramato nathI. tethI je samasta nayapakShane atikrame chhe te ja samasta vikalpane atikrame chhe; je samasta vikalpane atikrame chhe te ja samayasArane prApta kare chhe -anubhave chhe.
bhAvArtha– jIv karmathI ‘bandhAyo chhe’ tathA ‘nathI bandhAyo’-e banne nayapakSha
PDF/HTML Page 1337 of 4199
single page version
यद्येवं तर्हि को हि नाम नयपक्षसन्नयासभावनां न नाटयति?
स्वरूपगुप्ता निवसन्ति नित्यम्।
विकल्पजालच्युतशान्तचित्ता–
स्त एव साक्षादमृतं पिबन्ति।। ६९ ।।
चिति द्वयोर्द्वाविति पक्षपातौ।
यस्तत्त्ववेदी च्युतपक्षपात–
स्तस्यास्ति नित्यं खलु चिच्चिदेव।। ७० ।।
chhe. temAnthI koIe bandhapakSha pakaDayo, teNe vikalpa ja grahaN karyo; koIe abandh pakSha pakaDayo, teNe paN vikalpa ja grahaN karyo; ane koIe banne pakSha pakaDayA, teNe paN pakSharUp vikalpanun ja grahaN karyun. parantu evA vikalpone chhoDI je koI paN pakSha na pakaDe tej shuddha padArthanun svarUp jANI te-rUp samayasArane-shuddhAtmAne-pAme chhe. nayapakSha pakaDavo te rAg chhe, tethI samasta nayapakShane chhoDavAthI vItarAg samayasAr thavAy chhe.
have, ‘jo Am chhe to nayapakShanA tyAganI bhAvanAne kharekhar koN na nachAve? em kahIne shrImAn amRutachandra AchArya nayapakShanA tyAganI bhAvanAnAn 23 kaLasharUp kAvyo kahe chhe-
shlokArtha– [ये एव] jeo [नयपक्षपातं मुक्त्वा] nayapakShapAtane chhoDI [स्वरूपगुप्ताः] (potAnA) svarUpamAn gupta thaIne [नित्यम्] sadA [निवसन्ति] rahe chhe [ते एव] teo ja, [विकल्पजालच्युतशान्तचित्ताः] jemanun chitta vikalpajALathI rahit shAnt thayun chhe evA thayA thakA, [साक्षात् अमृतं पिबन्ति] sAkShAt amRutane pIe chhe.
bhAvArtha– jyAn sudhI kAI paN pakShapAt rahe chhe tyAn sudhI chittano kShobh maTato nathI. jyAre nayono sarva pakShapAt maTI jAy tyAre vItarAg dashA thaIne svarUpanI shraddhA nirvikalpa thAy chhe, svarUpamAn pravRutti thAy chhe ane atIndriy sukh anubhavAy chhe. 69.
havenA 20 kaLashamAn nayapakShane visheSh varNave chhe ane kahe chhe ke AvA samasta nayapakShone je chhoDe chhe te tattvavedI (tattvano jANanAr) svarUpane pAme chhe-
shlokArtha– [बद्धः] jIv karmathI bandhAyelo chhe [एकस्य] evo ek nayano pakSha chhe ane [न तथा] jIv karmathI bandhAyelo nathI [परस्य] evo bIjA nayano pakSha chhe; [इति] Am [चिति] chitsvarUp jIv viShe [द्वयोः] be nayonA [द्वौ
PDF/HTML Page 1338 of 4199
single page version
चिति द्वयोर्द्वाविति पक्षपातौ।
यस्तत्त्ववेदी च्युतपक्षपात–
स्तस्यास्ति नित्यं खलु चिच्चिदेव।। ७१ ।।
चिति द्वयोर्द्वाविति पक्षपातौ।
यस्तत्त्ववेदी च्युतपक्षपात–
स्तस्यास्ति नित्यं खलु चिच्चिदेव।। ७२ ।।
पक्षपातो] be pakShapAt chhe. [यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः] je tattvavedI (vastusvarUpano jANanAr) pakShapAtarahit chhe [तस्य] tene [नित्यं] nirantar [चित्] chitsvarUp jIv [खलु चित् एव अस्ति] chitsvarUp ja chhe (arthAt tene chitsvarUp jIv jevo chhe tevo nirantar anubhavAy chhe).
bhAvArtha– A granthamAn prathamathI ja vyavahAranayane gauN karIne ane shuddhanayane mukhya karIne kathan karavAmAn Avyun chhe. chaitanyanA pariNAm paranimittathI anek thAy chhe te sarvane pahelethI ja AchArya gauN kahetA AvyA chhe ane jIvane shuddha chaitanyamAtra kahyo chhe. e rIte jIv-padArthaneshuddha, nitya, abhed chaitanyamAtra sthApIne have kahe chhe ke-A shuddhanayano paN pakShapAt (vikalpa) karashe te paN te shuddha svarUpanA svAdane nahi pAme. ashuddhanayanI to vAt ja shI? paN jo koI shuddhanayano paN pakShapAt karashe to pakShano rAg nahi maTe tethI vItarAgatA nahi thAy. pakShapAtane chhoDI chinmAtra svarUp viShe lIn thaye ja samayasArane pamAy chhe. mATe shuddhanayane jANIne, teno paN pakShapAt chhoDI shuddha svarUpano anubhav karI, svarUp viShe pravRuttirUp chAritra prApta karI, vItarAg dashA prApta karavI yogya chhe. 70.
shlokArtha– [मूढः] jIv mUDh (mohI) chhe [एकस्य] evo ek nayano pakSha chhe ane [न तथा] jIv mUDh (mohI) nathI [परस्य] evo bIjA nayano pakSha chhe, [इति] Am [चिति] chitsvarUp jIv viShe [द्वयोः] be nayonA [द्वौ पक्षपातौ] be pakShapAt chhe. [यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः] je tattvavedI pakShapAtarahit chhe [तस्य] tene [नित्यं] nirantar [चित्] chitsvarUp jIv [खलु चित् एव अस्ति] chitsvarUp ja chhe (arthAt tene chitsvarUp jIv jevo chhe tevo nirantar anubhavAy chhe). 71.
shlokArtha– [रक्तः] jIv rAgI chhe [एकस्य] evo ek nayano pakSha chhe ane [न तथा] jIv rAgI nathI [परस्य] evo bIjA nayano pakSha chhe; [इति] Am
PDF/HTML Page 1339 of 4199
single page version
चिति द्वयोर्द्वाविति पक्षपातौ।
यस्तत्त्ववेदी च्युतपक्षपात–
स्तस्यास्ति नित्यं खलु चिच्चिदेव।। ७३ ।।
चिति द्वयोर्द्वाविति पक्षपातौ।
यस्तत्त्ववेदी च्युतपक्षपात–
स्तस्यास्ति नित्यं खलु चिच्चिदेव।। ७४ ।।
चिति द्वयोर्द्वाविति पक्षपातौ।
यस्तत्त्ववेदी च्युतपक्षपात–
स्तस्यास्ति नित्यं खलु चिच्चिदेव।। ७५ ।।
[चिति] chitsvarUp jIv viShe [द्वयोः] be nayonA [द्वौ पक्षपातौ] be pakShapAt chhe. [यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः] je tattvavedI pakShapAtarahit chhe [तस्य] tene [नित्यं] nirantar [चित्] chitsvarUp jIv [खलु चित् एव अस्ति] chitsvarUp ja chhe. 72.
shlokArtha– [दुष्टः] jIv dveShI chhe [एकस्य] evo ek nayano pakSha chhe ane [न तथा] jIv dveShI nathI [परस्य] evo bIjA nayano pakSha chhe; [इति] Am [चिति] chitsvarUp jIv viShe [द्वयोः] be nayonA [द्वौ पक्षपातौ] be pakShapAt chhe. [यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः] je tattvavedI pakShapAtarahit chhe [तस्य] tene [नित्यं] nirantar [चित्] chitsvarUp jIv [खलु चित् एव अस्ति] chitsvarUp ja chhe. 73.
shlokArtha– [कर्ता] jIv kartA chhe [एकस्य] evo ek nayano pakSha chhe ane [न तथा] jIv kartA nathI [परस्य] evo bIjA nayano pakSha chhe; [इति] Am [चिति] chitsvarUp jIv viShe [द्वयोः] be nayonA [द्वौ पक्षपातौ] be pakShapAt chhe. [यः तत्ववेदी च्युतपक्षपातः] je tattvavedI pakShapAtarahit chhe [तस्य] tene [नित्यं] nirantar [चित्] chitsvarUp jIv [खलु चित् एव अस्ति] chitsvarUp ja chhe. 74.
shlokArtha– [भोक्ता] jIv bhoktA chhe [एकस्य] evo ek nayano pakSha chhe ane [न तथा] jIv bhoktA nathI [परस्य] evo bIjA nayano pakSha chhe; [इति] Am [चिति]
PDF/HTML Page 1340 of 4199
single page version
चिति द्वयोर्द्वाविति पक्षपातौ।
यस्तत्त्ववेदी च्युतपक्षपात–
स्तस्यास्ति नित्यं खलु चिच्चिदेव।। ७६ ।।
चिति द्वयोर्द्वाविति पक्षपातौ।
यस्तत्त्ववेदी च्युतपक्षपात–
स्तस्यास्ति नित्यं खलु चिच्चिदेव।। ७७ ।।
चिति द्वयोर्द्वाविति पक्षपातौ।
यस्तत्त्ववेदी च्युतपक्षपात–
स्तस्यास्ति नित्यं खलु चिच्चिदेव।। ७८।।
chitsvarUp jIv viShe [द्वयोः] be nayonA [द्वौ पक्षपातौ] be pakShapAt chhe. [यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः] je tattvavedI pakShapAtarahit chhe [तस्य] tene [नित्यं] nirantar [चित्] chitsvarUp jIv [खलु चित् एव अस्ति] chitsvarUp ja chhe. 7p.
shlokArtha– [जीवः] jIv jIv chhe [एकस्य] evo ek nayano pakSha chhe ane [न तथा] jIv jIv nathI [परस्य] evo bIjA nayano pakSha chhe; [इति] Am [चिति] chitsvarUp jIv viShe [द्वयोः] be nayonA [द्वौ पक्षपातौ] be pakShapAt chhe. [यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः] je tattvavedI pakShapAtarahit chhe [तस्य] tene [नित्यं] nirantar [चित्] chitsvarUp jIv [खलु चित् एव अस्ति] chitsvarUp ja chhe. 76.
shlokArtha– [सूक्ष्मः] jIv sUkShma chhe [एकस्य] evo ek nayano pakSha chhe ane [न तथा] jIv sUkShma nathI [परस्य] evo bIjA nayano pakSha chhe; [इति] Am [चिति] chitsvarUp jIv viShe [द्वयोः] be nayonA [द्वौ पक्षपातौ] be pakShapAt chhe. [यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः] je tattvavedI pakShapAtarahit chhe [तस्य] tene [नित्यं] nirantar [चित्] chitsvarUp jIv [खलु चित् एव अस्ति] chitsvarUp ja chhe. 77. shlokArtha– [हेतुः] jIv hetu (kAraN) chhe [एकस्य] evo ek nayano pakSha chhe ane [न तथा] jIv hetu (kAraN) nathI [परस्य] evo bIjA nayano pakSha chhe;