Pravachan Ratnakar-Gujarati (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 68 of 210

 

PDF/HTML Page 1341 of 4199
single page version

(उपजाति)
एकस्य कार्यं न तथा परस्य
चिति द्वयोर्द्वाविति पक्षपातौ।
यस्तत्त्ववेदी च्युतपक्षपात–
स्तस्यास्ति नित्यं खलु चिच्चिदेव।। ७९ ।।

(उपजाति)
एकस्य भावो न तथा परस्य
चिति द्वयोर्द्वाविति पक्षपातौ।
यस्तत्त्ववेदी च्युतपक्षपात–
स्तस्यास्ति नित्यं खलु चिच्चिदेव।। ८० ।।
(उपजाति)
एकस्य चैको न तथा परस्य
चिति द्वयोर्द्वाविति पक्षपातौ।
यस्तत्त्ववेदी च्युतपक्षपात–
स्तस्यास्ति नित्यं खलु चिच्चिदेव।। ८१ ।।

[इति] Am [चिति] chitsvarUp jIv viShe [द्वयोः] be nayonA [द्वौ पक्षपातौ] be pakShapAt chhe. [यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः] je tattvavedI pakShapAtarahit chhe [तस्य] tene [नित्यं] nirantar [चित्] chitsvarUp jIv [खलु चित् एव अस्ति] chitsvarUp ja chhe. 78.

shlokArtha– [कार्य] jIv kArya chhe [एकस्य] evo ek nayano pakSha chhe ane [न तथा] jIv kArya nathI [परस्य] evo bIjA nayano pakSha chhe; [इति] Am [चिति] chitsvarUp jIv viShe [द्वयोः] be nayonA [द्वौ पक्षपातौ] be pakShapAt chhe. [यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः] je tattvavedI pakShapAtarahit chhe [तस्य] tene [नित्यं] nirantar [चित्] chitsvarUp jIv [खलु चित् एव अस्ति] chitsvarUp ja chhe. 79.

shlokArtha– [भावः] jIv bhAv chhe (arthAt bhAvarUp chhe) [एकस्य] evo ek nayano pakSha chhe ane [न तथा] jIv bhAv nathI (arthAt abhAvarUp chhe) [परस्य] evo bIjA nayano pakSha chhe; [इति] Am [चिति] chitsvarUp jIv viShe [द्वयोः] be nayonA [द्वौ पक्षपातौ] be pakShapAt chhe. [यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः] je tattvavedI pakShapAtarahit chhe [तस्य] tene [नित्यं] nirantar [चित्] chitsvarUp jIv [खलु चित् एव अस्ति] chitsvarUp ja chhe. 80.

shlokArtha– [एकः] jIv ek chhe [एकस्य] evo ek nayano pakSha chhe [च] ane [न तथा] jIv ek nathI (-anek chhe) [परस्य] evo bIjA nayano pakSha chhe;


PDF/HTML Page 1342 of 4199
single page version

(उपजाति)
एकस्य सान्तो न तथा परस्य
चिति द्वयोर्द्वाविति पक्षपातौ।
यस्तत्त्ववेदी च्युतपक्षपात–
स्तस्यास्ति नित्यं खलु चिच्चिदेव।। ८२ ।।
(उपजाति)
एकस्य नित्यो न तथा परस्य
चिति द्वयोर्द्वाविति पक्षपातौ।
यस्तत्त्ववेदी च्युतपक्षपात–
स्तस्यास्ति नित्यं खलु चिच्चिदेव।। ८३ ।।

(उपजाति)
एकस्य वाच्यो न तथा परस्य
चिति द्वयोर्द्वाविति पक्षपातौ।
यस्तत्त्ववेदी च्युतपक्षपात–
स्तस्यास्ति नित्यं खलु चिच्चिदेव।। ८४ ।।

[इति] Am [चिति] chitsvarUp jIv viShe [द्वयोः] be nayonA [द्वौ पक्षपातौ] be pakShapAt chhe. [यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः] je tattvavedI pakShapAtarahit chhe [तस्य] tene [नित्यं] nirantar [चित्] chitsvarUp jIv [खलु चित् एव अस्ति] chitsvarUp ja chhe. 81.

shlokArtha– [सान्तः] jIv sAnt (-ant sahit) chhe [एकस्य] evo ek nayano pakSha chhe ane [न तथा] jIv sAnt nathI [परस्य] evo bIjA nayano pakSha chhe; [इति] Am [चिति] chitsvarUp jIv viShe [द्वयोः] be nayonA [द्वौ पक्षपातौ] be pakShapAt chhe. [यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः] je tattvavedI pakShapAtarahit chhe [तस्य] tene [नित्यं] nirantar [चित्] chitsvarUp jIv [खलु चित् एव अस्ति] chitsvarUp ja chhe. 82.

shlokArtha– [नित्यः] jIv nitya chhe [एकस्य] evo ek nayano pakSha chhe ane [न तथा] jIv nitya nathI [परस्य] evo bIjA nayano pakSha chhe; [इति] Am [चिति] chitsvarUp jIv viShe [द्वयोः] be nayonA [द्वौ पक्षपातौ] be pakShapAt chhe. [यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः] je tattvavedI pakShapAtarahit chhe [तस्य] tene [नित्यं] nirantar [चित्] chitsvarUp jIv [खलु चित् एव अस्ति] chitsvarUp ja chhe. 83.

shlokArtha– [वाच्यः] jIv vAchya (arthAt vachanathI kahI shakAy evo) chhe


PDF/HTML Page 1343 of 4199
single page version

(उपजाति)
एकस्य नाना न तथा परस्य
चिति द्वयोर्द्वाविति पक्षपातौ।
यस्तत्त्ववेदी च्युतपक्षपात–
स्तस्यास्ति नित्यं खलु चिच्चिदेव।। ८५ ।।
(उपजाति)
एकस्य चेत्यो न तथा परस्य
चिति द्वयोर्द्वाविति पक्षपातौ।
यस्तत्त्ववेदी च्युतपक्षपात–
स्तस्यास्ति नित्यं खलु चिच्चिदेव।। ८६ ।।

(उपजाति)
एकस्य द्रश्यो न तथा परस्य
चिति द्वयोर्द्वाविति पक्षपातौ।
यस्तत्त्ववेदी च्युतपक्षपात–
स्तस्यास्ति नित्यं खलु चिच्चिदेव।। ८७ ।।

[एकस्य] evo ek nayano pakSha chhe ane [न तथा] jIv vAchya (-vachanagochar) nathI [परस्य] evo bIjA nayano pakSha chhe; [इति] Am [चिति] chitsvarUp jIv viShe [द्वयोः] be nayonA [द्वौ पक्षपातौ] be pakShapAt chhe. [यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः] je tattvavedI pakShapAtarahit chhe [तस्य] tene [नित्यं] nirantar [चित्] chitsvarUp jIv [खलु चित् एव अस्ति] chitsvarUp ja chhe. 84.

shlokArtha– [नाना] jIv nAnArUp chhe [एकस्य] evo ek nayano pakSha chhe ane [न तथा] jIv nAnArUp nathI [परस्य] evo bIjA nayano pakSha chhe; [इति] Am [चिति] chitsvarUp jIv viShe [द्वयोः] be nayonA [द्वौ पक्षपातौ] be pakShapAt chhe. [यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः] je tattvavedI pakShapAtarahit chhe [तस्य] tene [नित्यं] nirantar [चित्] chitsvarUp jIv [खलु चित् एव अस्ति] chitsvarUp ja chhe. 8p.

shlokArtha– [चेत्यः] jIv chetya (-chetAvAyogya) chhe [एकस्य] evo ek nayano pakSha chhe ane [न तथा] jIv chetya nathI [परस्य] evo bIjA nayano pakSha chhe; [इति] Am [चिति] chitsvarUp jIv viShe [द्वयोः] be nayonA [द्वौ पक्षपातौ] be pakShapAt chhe. [यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः] je tattvavedI pakShapAtarahit chhe [तस्य] tene [नित्यं] nirantar [चित्] chitsvarUp jIv [खलु चित् एव अस्ति] chitsvarUp ja chhe. 86.

shlokArtha– [द्रश्यः] jIv drashya (-dekhAvAyogya) chhe [एकस्य] evo ek nayano


PDF/HTML Page 1344 of 4199
single page version

(उपजाति)
एकस्य वेद्यो न तथा परस्य
चिति द्वयोर्द्वाविति पक्षपातौ।
यस्तत्त्ववेदी च्युतपक्षपात–
स्तस्यास्ति नित्यं खलु चिच्चिदेव।। ८८ ।।
(उपजाति)
एकस्य भातो न तथा परस्य
चिति द्वयोर्द्वाविति पक्षपातौ।
यस्तत्त्ववेदी च्युतपक्षपात–
स्तस्यास्ति नित्यं खलु चिच्चिदेव।। ८९।।

pakSha chhe ane [न तथा] jIv chetya nathI [परस्य] evo bIjA nayano pakSha chhe; [इति] Am [चिति] chitsvarUp jIv viShe [द्वयोः] be nayonA [द्वौ पक्षपातौ] be pakShapAt chhe. [यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः] je tattvavedI pakShapAtarahit chhe [तस्य] tene [नित्यं] nirantar [चित्] chitsvarUp jIv [खलु चित् एव अस्ति] chitsvarUp ja chhe. 87. shlokArtha– [वेद्यः] jIv vedya (-vedAvAyogya, jaNAvAyogya) chhe [एकस्य] evo ek nayano pakSha chhe ane [न तथा] jIv vedya nathI [परस्य] evo bIjA nayano pakSha chhe; [इति] Am [चिति] chitsvarUp jIv viShe [द्वयोः] be nayonA [द्वौ पक्षपातौ] be pakShapAt chhe. [यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः] je tattvavedI pakShapAtarahit chhe [तस्य] tene [नित्यं] nirantar [चित्] chitsvarUp jIv [खलु चित् एव अस्ति] chitsvarUp ja chhe. 88.

shlokArtha– [भातः] jIv ‘bhAt’ (prakAshamAn arthAt vartamAn pratyakSha) chhe [एकस्य] evo ek nayano pakSha chhe ane [न तथा] jIv ‘bhAt’ nathI [परस्य] evo bIjA nayano pakSha chhe; [इति] Am [चिति] chitsvarUp jIv viShe [द्वयोः] be nayonA [द्वौ पक्षपातौ] be pakShapAt chhe. [यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः] je tattvavedI pakShapAtarahit chhe [तस्य] tene [नित्यं] nirantar [चित्] chitsvarUp jIv [खलु चित् एव अस्ति] chitsvarUp ja chhe (arthAt tene chitsvarUp jIv jevo chhe tevo nirantar anubhavAy chhe).

bhAvArtha– baddha abaddha, mUDh amUDh, rAgI arAgI, dveShI adveShI, kartA akartA, bhokatA abhokatA, jIv ajIv, sUkShma sthUl, kAraN akAraN, kArya akArya, bhAv abhAv, ek anek, sAnta ananta, nitya anitya, vAchya avAchya, nAnA anAnA, chetya achetya, drashya adrashya, vedya avedya, bhAt abhAt ityAdi nayonA pakShapAt chhe. je puruSh nayonA


PDF/HTML Page 1345 of 4199
single page version

(वसंततिलका)
स्वेच्छासमुच्छलदनल्पविकल्पजाला–
मेवं व्यतीत्य महतीं नयपक्षकक्षाम्।
अन्तर्बहिः समरसैकरसस्वभावं
स्वं भावमेकमुपयात्यनुभूतिमात्रम्।। ९०।।
(रथोद्धता)
इन्द्रजालमिदमेवमुच्छलत्
पुष्कलोच्चलविकल्पवीचिभिः।
यस्य विस्फुरणमेव तत्क्षणं
कृत्स्नमस्यति तदस्मि चिन्महः।। ९१।।

kathan anusAr yathAyogya vivakShApUrvak tattvano-vastusvarUpano nirNay karIne nayonA pakShapAtane chhoDe chhe te puruShane chitsvarUp jIvano chitsvarUpe anubhav thAy chhe.

jIvamAn anek sAdhAraN dharmo chhe parantu chitsvabhAv teno pragaT anubhavagochar asAdhAraN dharma chhe tethI tene mukhya karIne ahIn jIvane chitsvarUp kahyo chhe. 89.

uparanA 20 kaLashanA kathanane have sameTe chhe-

shlokArtha– [एवं] e pramANe [स्वेच्छा–समुच्छलद्–अनल्प–विकल्प–जालाम्] jemAn bahu vikalponI jALo ApoAp UThe chhe evI [महतीं] moTI [नयपक्षकक्षाम्] nayapakShakakShAne (napapakShanI bhUmine) [व्यतीत्य] oLangI jaI (tattvavedI) [अन्तः बहिः] andar ane bahAr [समरसैकरसस्वभावं] samatA-rasarUpI ek ras ja jeno svabhAv chhe evA [अनुभूतिमात्रम् एकम् स्वं भावम्] anubhUtimAtra ek potAnA bhAvane (-svarUpane) [उपयाति] pAme chhe. 90.

have nayapakShanA tyAganI bhAvanAnun chhellun kAvya kahe chhe-

shlokArtha– [पुष्कल–उत्–चल–विकल्प–वीचिभिः उच्छलत्] puShkaL, moTA, chanchaL vikalparUp tarango vaDe UThatI [इदम् एवम् कृत्स्नम् इन्द्रजालम्] A samasta indrajALane [यस्य विस्फुरणम् एव] jenun *sphuraN mAtra ja [तत्क्षणं] tatkShaN [अस्यति] bhagADI mUke chhe [तत् चिन्महः अस्मि] te chinmAtra tejapunj hun chhun.

bhAvArtha– chaitanyano anubhav thatAn samasta nayonA vikalparUpI indrajAL te kShaNe ja vilay pAme chhe; evo chitprakAsh hun chhun. 91.

* * *

_________________________________________________________________ * skuraN = pharakavun te; dhanuShya-TankAr karavo te.


PDF/HTML Page 1346 of 4199
single page version

samayasAr gAthA 142 mathALun

nayapakShanA vikalpa Ave chhe tethI shun? je AtmA te banne nayapakShone oLangI gayo chhe te ja samayasAr chhe, -em have gAthAmAn kahe chhe-

* gAthA 142 TIkA uparanun pravachan *

‘jIvamAn karma baddha chhe’ evo je vikalpa tathA ‘jIvamAn karma abaddha chhe’ evo je vikalpa te banne nayapakSha chhe.

shun kahe chhe? jIv karmathI bandhAyo chhe ane jIv karmathI bandhAyo nathI evA je vikalpa te banne nayapakSha chhe. matalab ke svarUp to pakShAtikrAnta chhe; eTale je A nayapakShamAn Ubho chhe te svarUpamAn gayo nathI, tene svarUpano anubhav nathI.

‘je te nayapakShane atikrame chhe (-oLangI jAy chhe, chhoDe chhe), te ja sakaL vikalpane atikramyo thako pote nirvikalpa, ek vignAnaghanasvabhAvarUp thaIne sAkShAt samayasAr thAy chhe.’

je nayapakShane atikrame chhe eTale ke nayapakShanA sarva vikalpono-rAgano tyAg kare chhe te sarva vikalpone chhoDato thako pote nirvikalpa ek vignAnaghanasvabhAvarUp thaIne sAkShAt samayasAr thAy chhe. bhagavAn AtmA pote nirvikalpa vignAnaghanasvabhAvamay vastu chhe. je nayapakShanA vikalpathI haThI antarasanmukh thAy chhe teone sAkShAt bhagavAn samayasAr prApta thAy chhe.

pahelAnnA vakhatamAn shiyALAmAn ghI evAn AvatAn ke temAn AngaLI to khUnche nahi paN tAvetho nAkho to te paN vaLI jAy. AvAn kaThaN ghI pahelAn jAmI jatAn. tem A bhagavAn AtmA vignAnaghanasvarUp chhe. temAn dayA, dAn Adi sthUL rAgano to shun ‘hun abaddhasvarUp AtmA chhun’ evA sUkShma vikalpano paN pravesh thato nathI. AtmA vignAnaghan chhe eTale paryAyanA paN praveshathI rahit ekarUp trikALI dravya chhe. ahIn kahe chhe-je nayapakShane chhoDIne trikALI dravyamAn draShTi kare chhe te ek vignAnaghanasvabhAvarUp thaIne gnAn gnAnarUpe ghaTTa jAmIne sAkShAt samayasAr thAy chhe, arthAt sAkShAt AtmA jevo chhe tevo upalabdha kare chhe.

dayA pALavI, vrat pALavAn, dAn karavun, bhakti karavI-ityAdi vyavahAranI kriyA karatAn karatAn dharma thashe e vAt to kayAny rahI gaI. ahIn to kahe chhe ke ‘hun abaddha-spRuShTa chhun, nishchayathI shuddha chhun, mukta chhun’-evA sUkShma rAganA pakShathI paN AtmA samakit pAmato nathI. aho! AvI antaranI vAt digambaranAn shAstro sivAy bIje kayAny nathI. jain parameshvarano anAdi sanAtan mArga te A chhe. kahyun chhe ne ke-nAgA bAdashAhathI


PDF/HTML Page 1347 of 4199
single page version

AghA! samAj samatol raheshe ke nahi vA samAj A vAt mAnashe ke nahi evI jeNe darakAr karI nathI evA mahAn santonI A vANI chhe.

andar bhagavAn Anandano nAth prabhu AtmA chhe. hun abaddhaspRuShTa chhun evo je vikalpa te ene sparshato nathI; kemake vikalpa chhe te audayik bhAv chhe, jyAre bhagavAn AtmA paramapAriNAmikabhAvarUp chhe. to Avo AtmA sakaL vikalpane chhoDato thako sAkShAt samayasAr thAy chhe eTale shun? ‘sakaL vikalpane chhoDato thako’-em kahyun e to upadeshanI shaili chhe. eno artha em chhe ke draShTi antaramAn vALatAn vikalpa badhA chhUTI jAy chhe ane tyAre AtmAno sAkShAt anubhav thaI jAy chhe. A vikalpa chhe tene chhoDun chhun em (vikalpa) chhe nahi. (antardraShTi pUrvak mAtra anubhav chhe.)

shrI kundakundAchAryadev bhAvapAhuDamAn kahe chhe ke jIve bahArathI dravyamunipaNAn anantavAr dhAraN karyAn chhe. panch mahAvrat, pAnch samiti ityAdi aThThAvIs mUlaguNanun pAlan eNe anantavAr karyun chhe. parantu e to badho rAg chhe. te rAg shuddha vastumAn-AtmAmAn kayAn chhe? je AtmAmAn nathI enAthI AtmA kem pamAy? ahIn kahe chhe ke rAgano sUkShma pakSha rahI jAy te paN andar javAmAn bAdhAkArak chhe. hun akhanD, abhed paramAtmadravya chhun, evo je vikalpa te paN nukashAnakartA chhe. ahIn kahyun ne ke-sakaL vikalpane chhoDato nirvikalpa ek vignAnaghanasvabhAvarUp thaIne jIv sAkShAt samayasAr thAy chhe. matalab ke antarmukhAkAr thatAn AtmA jevo paramAtmasvarUpe chhe tevo anubhavamAn Ave chhe. have kahe chhe-

‘‘tyAn (visheSh samajAvavAmAn Ave chhe)-je ‘jIvamAn karma baddha chhe’ em vikalpa kare chhe te ‘jIvamAn karma abaddha chhe’ evA ek pakShane atikramato hovA chhatAn vikalpane atikramato nathI.’’

shun kahe chhe? bhagavAn AtmAne karmano sambandh chhe evA vikalpanA pakShamAn je Ubho chhe te ‘jIvamAn karma abaddha chhe’ evA vikalpane chhoDe chhe; kemake ek samaye be vikalpa kem hoI shake? ‘abaddha’nA vikalpane te chhoDe chhe topaN te vikalpane atikramato nathI; kemake ek pakShano vikalpa to chhe ja. have kahe chhe-

‘‘ane je ‘jIvamAn karma abaddha chhe’ em vikalpa kare chhe te paN ‘jIvamAn karma baddha chhe’ evA ek pakShane atikramato hovA chhatAn vikalpane atikramato nathI.’’ paradravya sAthe mAre sambandh nathI, hun abaddha chhun evA vikalpamAn je Ubho chhe te ‘jIvamAn karma baddha chhe’ evA ek pakShane chhoDe chhe topaN vikalpane atikramato nathI, kemake hun abaddha chhun evA pakShane te grahaN kare chhe.

vANiyA vepAr-dhandhAnI dhamAlamAn Akho divas rokAI rahe eTale AvI vAto


PDF/HTML Page 1348 of 4199
single page version

jhINI paDe, paN shun thAy? (phurasad levI joIe). bhAI! jagatathI tadna judI evI A param satya vAt bahAr AvI chhe. kahe chhe-tun andar prabhu chho ne! tArun svarUp ja paramAtmasvarUp chhe. are! hun paramAtmasvarUp chhun evo vikalpa paN kayAn ene sparshe chhe? ahAhA...! vastu chhe trikAL je dravyasvabhAv temAn karmano sambandh chhe ja nahi. ahIn kahe chhe ke hun karmanA sambandharahit abaddha chhun evo jene vikalpa chhe te ‘jIvamAn karma baddha chhe’ evA vikalpane chhoDe chhe, paN ‘abaddha’nA vikalpane chhoDato nathI. Avo A mArga bahu sUkShma bhAI! bhagavAn pUrNAnandano nAth chaitanyahIralo-tene ‘hun Avo chhun’ evo vikalpa vighnakartA chhe.

have trIjo bol kahe chhe-pAThamAn be bol chhe. TIkAkAr AchArya traN bolathI varNan kare chhe.

‘‘vaLI je ‘jIvamAn karma baddha chhe ane abaddha paN chhe’ em vikalpa kare chhe te, te banne pakShane nahi atikramato thako vikalpane atikramato nathI.’’ juo, -

1 jIvamAn karma baddha chhe evo vikalpa karanAr abaddhanA vikalpane chhoDe chhe paN vikalpane chhoDato nathI.

2 jIvamAn karma abaddha chhe evo vikalpa karanAr baddhanA vikalpane chhoDe chhe paN vikalpane chhoDato nathI, ane

3 jIvamAn karma baddha paN chhe ane abaddha paN chhe evo vikalpa karanAr te banne pakShane nahi atikramato thako vikalpane chhoDato nathI. bannenA pakShamAn Ubho chhe te vikalpane atikramato nathI.

A pramANe nayapakSha chhe tyAn sudhI vikalpa chhe ane vikalpa chhe te sansAr chhe. vikalpa chhe te shuddha AtmAnI prAptimAn vighnakartA chhe.

1 baddhaspRuShTa chhun evo vikalpa athavA 2 abaddhaspRuShTa chhun evo vikalpa athavA 3 baddha chhun ane abaddha paN chhun evo vikalpa-e saghaLA vikalpa sansAr chhe, kemake shuddha chaitanyasvarUpamAn A badhA vikalpono abhAv chhe. ahAhA...! vrat karavAn, dayA pALavI, bhakti- pUjA karavAn ityAdi shubhanA sthUL vikalpo to kayAny (sansAr khAte) rahI gayA; ahIn to jevI vastu chhe tevo vikalpa UThe te paN jIvane nukashAnakartA chhe. samajAy chhe kAI....? A to sarvagnano mArga bApu! dharma bahu sUkShma chIj chhe bhAI! shrImad rAjachandra kahe chhe ne ke-

sarvagnano dharma susharNa jANI, ArAdhya ArAdhya prabhAv ANI;
anAth ekAnta sanAth thAshe, enA vinA koI na bAhya shAshe.

PDF/HTML Page 1349 of 4199
single page version

baddhaspRuShTa ane abaddhaspRuShTanA nayapakShane chhoD, prabhu! ane antardraShTi kar. te sarvagnano dharma chhe ane te ja sharaN chhe, ArAdhya chhe. e ja have kahe chhe-

‘tethI je samasta nayapakShane atikrame chhe te ja samasta vikalpane atikrame chhe; je samasta vikalpane atikrame chhe te ja samayasArane prApta kare chhe-anubhave chhe.’

ahIn samasta nayapakShane chhoDavAnI vAt chhe. ‘भूदत्थमस्सिदो खलु सम्मादिट्ठी हवदि जीवो’-bhUtArthane Ashraye jIv samyagdraShTi thAy chhe-em je gAthA 11 mAn kahyun chhe tyAn nayapakShanA vikalpanI vAt nathI. tyAn to bhUtArtha eTale chhatI shAshvat chIj shuddha chaitanyasvabhAvamay vastu bhagavAn AtmAne shuddhanay kahel chhe ane tenA Ashraye je svAnubhav pragaT thAy tene samyagdarshan kahyun chhe. jyAre ahIn to hun Avo chhun evA nayapakShane chhoDavAnI vAt chhe. AtmA abaddhaspRuShTa chhe e to satya chhe. ahIn abaddhaspRuShTa AtmAne chhoDavAnI vAt nathI paN ‘hun abaddhaspRuShTa chhun’ evo je nayapakShano vikalpa chhe tene ahIn chhoDavAnun kahe chhe kemake je samasta vikalpane chhoDe chhe te ja samayasArane prApta kare chhe-anubhave chhe.

prashna– abaddhaspRuShTano pakSha chhoD em kahyun to shun andar (abaddhaspRuShTa sivAyanI) koI bIjI chIj chhe?

uttara– nA, em nathI. andar vastu trikALI bhagavAn AtmA abaddhaspRuShTa ja chhe. bhagavAne paN AtmA abaddhaspRuShTa ja joyo chhe. bhale (vANImAn) teno vistAr visheSh na thaI shake paN vastu sAmAnya je chhe te evI ja chhe; ane tenA ja Ashraye samyagdarshan Adi dharma thAy chhe. paN ‘hun abaddhaspRuShTa chhun’ evo je vichAr chhe te nayapakSha chhe. e nayapakShane je oLange chhe te samasta vikalpane atikrame chhe, ane je samasta vikalpane atikrame chhe te bhagavAn samayasArane prApta kare chhe-anubhave chhe. nayapakShane je atikramato nathI tene nij svarUpano anubhav thato nathI. are bhAI! nayapakShanA vikalpane je potAnun kartavya mAne chhe te mithyAdraShTi chhe ane tene AtmA prApta thato nathI.

sarva vikalpanun lakSha chhoDI, andar shuddha abhed ekAkAr chaitanyasvabhAvI bhUtArtha vastu chhe tenI draShTi karatAn AtmA jevo chhe tevo prApta thAy chhe. A sivAy bIjI koI rIt ke bIjo koI upAy nathI. vyavahArathI thAy ke parathI thAy evun vastunA svarUpamAn ja nathI. nirvikalpa anubhavathI AtmA prApta thAy evo chhe paN vyavahArathI ke vikalpathI prApta thAy evun enun svarUp nathI.

prashna– to shun vrat, tap Adi vyavahAranI kriyA karIe te kAI nahi?

uttara– hA, te kAI nahi. samyagdarshan vinA e badhAn thothethothAn chhe. je


PDF/HTML Page 1350 of 4199
single page version

vyavahAranI kriyA chhe e to rAg chhe. bhale shubharAg ho, paN enAthI bhagavAn AtmA kayAn tanmay chhe? jenAthI je tanmay nathI enAthI te prApta kem thAy? shubharAgathI AtmA tanmay nathI to enAthI te kem prApta thAy? na ja thAy.

vyavahAranA pakShavALAne A Akarun lAge ho; tene dukh thAy. dukh thAy to bhAI! kShamA karaje, paN mArga to Avo ja chhe prabhu! bApu! tun bhagavAnasvarUp chho ne! tane dukh thAy evI vAt koI na kare. paN vastunI sthiti ja AvI chhe tyAn shun thAy? A to vastunA svarUpanI tArA hitanI vAt chhe bhAI!

hun muktasvarUp chhun, paramAtmasvarUp chhun, paramabrahma parameshvar chhun-ityAdi vRuttinun je utthAn thAy te paN nukashAnakArak chhe to pachhI vyavahAraratnatrayanA vikalpanI shun kathA? ahA! A to shAstra Am kahe chhe. A vItarAganI vANI chhe bhAI! ke je samasta nayapakShane chhoDe chhe te ja samasta vikalpane chhoDe chhe ane te ja samayasArane prApta kare chhe. e vaLI kayo samayasAr chhe? dravyakarma, bhAvakarma ane nokarmathI rahit pUrNAnandano nAth sachchidAnandasvarUp evA samayasArane prApta thAy chhe. prAptanI prApti thAy chhe. (shaktirUpe) je prApta hato tenI prApti thAy chhe. bApu! A to tArA hitanI vAt chhe. badhA AtmA bhagavAn chhe ne nAth!

shrImade kahyun chhe ne ke-


‘‘bahu puNyakerA punjathI, shubh deh mAnavano maL‌yo
toye are bhavachakrano, AnTo nahi eke TaL‌yo.’’

mahApuNyane laIne Avo A manuShyabhav maL‌yo chhatAn bhavachakrano ekey AnTo TaL‌yo nahi. khUb gambhIr vAt prabhu! nigodanA jIvane trasapaNun maLavun mahAdurlabh chhe. evA sthAnamAnthI paN nIkaLIne tun manuShyaparyAyamAn Avyo, sangnI panchendriy thayo, traNalokanA nAth vItarAg sarvagnadevanI vANI tane kAne paDI. have A bahArano sambandh toDI, samasta vikalpane maTADI, vignAnaghanasvabhAvI AtmAno anubhav pragaT kar. tethI chAr-gatinA ati dukhamay bhavabhramaNano ant Avashe.

AtmA nirvikalpa AnandasvarUp chaitanya mahAprabhu chhe. te bhagavAn AtmA chorAsInA avatAr karavA yogya nathI. AtmA to paramAtmapadanI prAptine yogya chhe. ahA! sarvArtha-siddhi devalokamAn upajavun evI paN AtmAnI yogyatA nathI. bhav ane bhavano bhAv AtmAnA svabhAvamAn nathI. tun bhav ane bhavanA bhAvathI rahit chho prabhu! mATe samasta vikalpane chhoDI tane tun prApta kar. (A avasar chhe).

A bahAranA paisA, makAn, rUpALun sharIr ityAdi badhAn ajIv tattva chhe. jem


PDF/HTML Page 1351 of 4199
single page version

masANamAn hADakAnno phospharas chamake chhe tem A sharIranI sundaratA e hAD-chAmanI chamak chhe. e badhI bahAranI chIjanA AkarShaNamAn je jIv rokAI gayo chhe te mithyAdraShTi chhe. ane A nayapakShanA vikalpamAn rokAIne emAn je aTakI gayo chhe te paN mithyAdraShTi chhe. nayapakShane je atikramato nathI tene samayasAranI-bhagavAn AtmAnI prApti thatI nathI.

bhAI! ekavAr shraddhAmAn hA to pAD ke A AtmA vikalparahit vignAnaghan-svabhAvarUp vastu chhe. tenI prApti thAy enun nAm samyagdarshan ane dharma chhe. kahyun ne ke-

‘य एव समस्तं विकल्पमतिक्रामति स एव समयसारं विन्दति’ je samasta vikalpane atikrame chhe te ja samayasArane prApta kare chhe. A AtmA shuddha gnAyakasvabhAvI paramAtma-svarUp chhe. ene je antarasanmukh thaI jANe ane anubhave te AtmagnAn ane Atmadarshan chhe ane tyAnthI dharmanI sharUAt thAy chhe.

* gAthA 142 bhAvArtha uparanun pravachan *

‘‘jIv karmathI ‘bandhAyo chhe’ tathA ‘nathI bandhAyo’-e banne nayapakSha chhe. temAnthI koIe bandhapakSha pakaDayo, teNe vikalpa ja grahaN karyo; koIe abandhapakSha pakaDayo, teNe paN vikalpa ja grahaN karyo; ane koIe banne pakSha pakaDayA, teNe paN pakSharUp vikalpanun ja grahaN karyun.’’

juo, jene nayapakSha chhe te gnAnanA anshamAn rAgane bheLave chhe. gnAnane judun pADato nathI. bandh ane abandhanA pakShavALo vikalpanun ja grahaN kare chhe, te AtmAne grahato nathI. tevI rIte bandh paN chhe ane abandh paN chhe-em banne pakShane pakaDe chhe te paN vikalpane ja grahaN kare chhe, paN AtmAne grahato nathI. A pramANe nayapakShamAn je rokAyo chhe te AtmAnA anubhavane prApta thato nathI. have kahe chhe-

‘‘parantu evA vikalpone chhoDI je koI paN pakSha na pakaDe te ja shuddha padArthanun svarUp jANI te-rUp samayasArane-shuddhAtmAne-pAme chhe. nayapakSha pakaDavo te rAg chhe, tethI samasta nayapakShane chhoDavAthI vItarAg samayasAr thavAy chhe.’’

juo, brahmachArI kShullak dharmadAsajI AtmagnAnI hatA. temaNe ‘samyaggnAn dIpikA’ nAmanun shAstra lakhyun chhe. temAn draShTAnt Apyun chhe ke-pUrvavALo kahe ke pashchimamAn chhe, pashchimavALo kahe ke pUrvamAn chhe, uttaravALo kahe ke dakShiNamAn chhe, dakShiNavALo kahe ke uttaramAn chhe. parantu e to jyAn chhe tyAn ja chhe. vaLI tyAn ja (samyaggnAn dIpikAmAn) kahyun chhe ke-sUryanA prakAshamAn koI pAp kare, puNya kare, kushIl seve-temAn sUryane shun? tem bhagavAn AtmA gnAnano sUrya chhe. tenA prakAshamAn koI rAgAdi vikalpa AvI jAy to gnAnane shun? gnAn to rAgane jANanArun chhe. AtmA gnAnasvarUpI prabhu chhe. te svarUpamAn rAganun to aDavun (sparsha) ya nathI. Ashay em chhe ke bhagavAn gnAyakasvabhAvI chaitanya-


PDF/HTML Page 1352 of 4199
single page version

jyotisvarUp AtmA jene draShTimAn Avyo chhe tene paryAyamAn je rAgAdi doSh hoy teno te jANanAr chhe, kartA nathI.

gnAnIno bhog nirjarAnun kAraN chhe em nirjarA adhikAramAn Ave chhe. teno artha em chhe ke gnAnasvarUpI AtmAno jene anubhav thayo chhe tene rAgAdibhAv je Ave te kharavA mATe chhe. gnAnInA badhA bhAvo gnAnamay ja chhe em kahyun chhe tyAn Ashay em chhe ke gnAnI je vikalpa Ave tenun gnAn kare chhe. je vikalpa chhe tenun gnAn potAthI utpanna thAy chhe ane gnAnI te gnAnanA kartA chhe, paN vikalpanA kartA nathI. je prakArano vikalpa hoy te ja prakAranI gnAnamAn svaparaprakAshak paryAy potAthI utpanna thAy chhe.

paramArtha vachanikAmAn kahyun chhe ke-Agamapaddhatino vyavahAr sugam chhe, adhyAtma-paddhatino vyavahAr kaThaN chhe. shuddha pariNati pragaT karavI te adhyAtmapaddhatino vyavahAr chhe. vikalpone chhoDI je koI paN pakShane na pakaDe te ja shuddha padArthanun svarUp jANI te-rUp samayasArane pAme chhe. nayapakSha pakaDavo te rAg chhe, tethI samasta nayapakShane chhoDavAthI vItarAg samayasAr thavAy chhe. hun abaddhaspRuShTa chhun-evo nayapakSha paN rAg chhe. tethI samasta nayapakSha chhoDavAthI vItarAg samayasAr thavAy chhe.

* * *

have ‘jo Am chhe to nayapakShanA tyAganI bhAvanAne kharekhar koN na nachAve?’ em kahIne shrImAn amRutachandrAchArya nayapakShanA tyAganI bhAvanAnAn 23 kaLasharUp kAvyo kahe chhe-

nayapakShanA tyAganI bhAvanAne kharekhar koN na nachAve? matalab ke AtmA vastu- draShTithI abaddha chhe ane paryAyanI apekShAe baddha chhe. A banne nayapakSha chhe; tethI banne pakShone chhoDI daI, potAnA svabhAvanI nirvikalpa draShTi karIne anubhav karavo te nayapakShanA tyAganI bhAvanA chhe.

A AtmA trikAL gnAnasvarUp chaitanyasUrya chhe. te paryAyamAn je rAg chhe tenI sAthe tanmay nathI. nishchayathI gnAnasvabhAv Atmadravya sAthe tanmay chhe. svabhAv svabhAvavAn sAthe tanmay chhe. AtmA chaitanyasUrya chhe. jem sUryanA prakAshamAn koI prANI game te kriyAkAnD karato hoy temAn sUryanA prakAshane shun? enAthI tene lAbhey nathI ane enAthI tene DAghey nathI. (kAI sambandh nathI). tem ek samayanI paryAyane gauN karIne jotAn AtmA anAdianant nityAnand- svarUp prabhu chaitanyajyotimay chhe. tene dayA, dAn, vratAdinA rAgapariNAm sAthe to sambandh nathI, paN hun Avo chhun, Avo nathI-ityAdi nayapakShanA vikalpa (-rAg) sAthe paN kAI sambandh nathI. tethI vikalparahit thaIne je AtmAne anubhave chhe te samakitI chhe. tene nayapakShanA tyAganI bhAvanA chhe.


PDF/HTML Page 1353 of 4199
single page version

AchArya kahe chhe ke nayapakShanA tyAganI bhAvanAne koN na nachAve? Am kahIne have te sambandhI 23 kaLasharUp kAvya kahe chhe-

* kaLash 69 shlokArtha uparanun pravachan *

‘ये एव’ jeo ‘नयपक्षपातं मुक्त्वा’ nayapakShapAtane chhoDI-eTale ke hun ek chhun, shuddha chhun, abhed chhun, abaddha chhun-ityAdi je vRutti UThe chhe teno tyAg karI ‘स्वरूपगुप्ताः’ svarUpamAn gupta thaI ‘नित्यम’ sadA ‘निवसन्ति’ rahe chhe ‘ते एव’ teo ja ‘विकल्पजालच्युतशान्तचित्ताः’ jemanun chitta vikalpajALathI rahit shAnt thayun chhe evA thayA thakA, ‘साक्षात् अमृतं पिबन्ति’ sAkShAt amRutane pIe chhe.

juo, hun ek chhun, abaddha chhun ityAdi je vRutti UThe chhe te nayapakShano vikalpa chhe. teno je tyAg kare chhe te svarUpamAn sadA gupta thaIne rahe chhe. juo, A tyAg. bAhya chIjanAn grahaN- tyAg to svarUpamAn chhe nahi. ahIn to ek samayanI avasthAmAn je nayapakShanA vikalpa UThe chhe tenA tyAganI bhAvanAnI vAt chhe.

bApu! jenA phaLarUpe svarUpano svAd-ekalA amRutano anubhav thAy te chIj koI alaukik chhe! te bAhya tyAgathI prApta thAy evI chIj nathI. nimittAdhInadraShTivALAne vAt AkarI lAge paN mArga to A ja param satya chhe. nimitta nimitta tarIke chhe. (nimittanI koN nA pADe chhe?) paN upAdAnanI apekShAe, svanI apekShAe te asat chhe. potAnA shuddha chaitanyasvarUpanA bhAn vinA dayA, dAn, vrat, tapanA rAg vaDe dharma mAne paN e badhun sansAr khAte chhe, bhAI! ahIn kahe chhe-hun baddha chhun, hun abaddha chhun-evA nayapakShone je samasta tyAge chhe te svarUpamAn sadA gupta rahe chhe. ahA! bhagavAn AtmA baddha-abaddhanA vikalpathI prApta thAy evI chIj nathI to dayA, dAn ityAdinA vikalpathI te kem prApta thAy? mArga sUkShma chhe, bhAI! paN pratham sAcho nirNay to karavo paDashe ne?

juo, kandamULanI ek kaTakImAn asankhya audArik sharIr chhe ane ekek sharIramAn anantA nigodanA jIv chhe. pratyek jIv ek shvAsamAn 18 bhav kare chhe. ek shvAsamAn 18 vakhat janma- maraN karanAr nigodanA jIvanA dukhanI shI vAt! e to akathya chhe. evA akathya dukhathI chhUTavAnA upAyanI A vAt chhe. paryAyamAn dukh chhe ane svarUp dukh-mukta chhe-e banne nayapakSha chhe, vikalpa chhe ane e banne vikalpano jANanAr AtmA chhe. svadravyanI draShTimAn jatAn banne vikalpa chhUTI jAyachhe. chaitanyasvarUpanI draShTi thatAn vikalpa chhUTI jAy chhe to tene chhoDe chhe, tyAge chhe em kahevAmAn Ave chhe.

Anandano nAth prabhu AtmA chhe. tene, jem ghANImAn tal pIlAy tem, rAgathI pIlI nAkhyo chhe. jaDakarme tene pIlyo chhe em nathI. A vastu pote bhagavAn svarUp chhe tene ten vikalpanA pakShamAn ragadoLI nAkhyo chhe.


PDF/HTML Page 1354 of 4199
single page version

pt.. shrI ToDaramalajIno hAthInA pag nIche chagadAIne deh-vilay thayo. hAthI pag upADatAn achakAyo. tyAre pt.. ToDaramalajIe hAthIne sambodhan karI kahyun-are hAthI! rAjAno hukam chhe, tun shA mATe Dare chhe? tArA svAmInA hukamanun pAlan kar. ahA! hAthIe pag upADayo tyAn kShaNamAn deh chhUTI gayo. baso varSha agAu kevo karuN banAv banI gayo! are koI jain te rokavA hAjar nahIn! samakitI indra paN hAjar na thayo! are bhAI! kramabaddhamAn dehanI je sthiti thavAnI hoy te tyAn thAy. tene pheravavA koN samartha chhe? koI nahi. svarUpanA bhAn sahit samabhAvapUrvak kShaNamAn deh chhUTI gayo. ahIn kahe chhe-bhagavAn ten nayapakShanA vikalpo heThaL nirmaLAnandanA nAth bhagavAn AtmAne chagadI nAkhyo chhe. bhAI! hun ek chhun, abandh chhun, pavitratAno pinD chhun-evo nayapakShano je vikalpa chhe te rAg chhe ane te AtmAnI shAntine dajhADanAro chhe; to pachhI anya sthUL vikalponun to shun kahevun?

jemaNe nayapakShane chhoDI dIdhA chhe teo svarUpamAn gupta thaIne sadA rahe chhe. nayapakShanA vikalpane je potAno mAne chhe te bahirAtmA chhe, ane nayapakShane chhoDIne je svarUpamAn gupta thAy chhe te antarAtmA chhe. vastu sahajAnandasvarUp gnAnasvarUp chhe. tenI sanmukh thatAn svarUpamAn gupta thavAy chhe. jeo svarUpamAn gupta thaIne rahe chhe temanun chitta vikalpajALathI rahit shAnt thAy chhe. vikalpa chhe e to ashAnti chhe. hun shuddha chhun, chaitanyasvarUp chhun -evo je vikalpa chhe te ashAnti chhe. vikalpa maTatAn shAnti chhe.

bhagavAn AtmA shAntarasano sAgar chhe. temAn nimagna thaIne, DUbakI mArIne gnAnInun chitta shAnt-shAnt thayun chhe. A samakitInI kriyA chhe. dharmIne ashAnti chhUTIne shAnti pragaT thaI chhe ane evA thayA thakA te sAkShAt amRutane pIe chhe. chhe ne-‘ते एव साक्षात् अमृतं पिंबन्ति’ - teo ja-jeo nayapakSharahit thayA chhe teo ja vikalparahit thaIne sAkShAt amRutane pIe chhe. ahAhA...! bhagavAn AtmA nitya amRutasvarUp chhe temAn ekAgra thaIne teo sAkShAt amRutane anubhave chhe, paryAyamAn nirAkuL Anandane anubhave chhe. A ja samyagdarshan, samyaggnAn ane dharma chhe.

bhAI! A bhavano abhAv karavAno avasar chhe. bhagavAn pharamAve chhe ke A bhav anantabhavanA abhAv mATe chhe. to tArun svarUp chhe tyAn tun jA ne! tArAmAn paravastu nathI. dayA, dAn Adino rAg paN nathI ane nayapakShanA vikalpa paN tArA svarUpamAn nathI. hun Avo chhun- evo vikalpa paN tArI chIjamAn kayAn chhe? prabhu! tun to nirvikalpa sahajAnandasvarUp-ekalA Anandano samudra chho. sarva vikalpa chhoDIne temAn DUbakI lagAv, temAn ja magna thaI jA. e ja samyagdarshan-gnAn-chAritrarUp dharmanI kriyA chhe. dharmI jIvo A rIte ja sAkShAt amRut pIe chhe, pratyakSha amRutanun pAn kare chhe.


PDF/HTML Page 1355 of 4199
single page version

AvI vAt sAmbhaLIne loko kahe chhe-A to nishchayAbhAs chhe, Agamaviruddha chhe. are bhAI! tane AgamanI khabar nathI. AgamamAn to vItarAgatA pragaT karavAno upadesh chhe. parantu vItarAgatA kayAre thAy? to kahe chhe-nayapakShanA vikalpo maTADIne potAnA gnAtAdraShTA-svarUpamAn samAI jAy tyAre vItarAgarasarUp amRutano paryAyamAn anubhav thAy chhe, ane enun nAm samyagdarshan ane dharma chhe. A sivAy vrat, tap ityAdi bAhya kriyA raNamAn pok mUkavA jevI chhe. bahAranI kriyAnA vikalpo e to rAganI kriyA chhe. rAganI kriyA chhe te sansArasamudra chhe ane bhagavAn AtmA chaitanyano-Anandano samudra chhe. aho! santoe sugam shailIthI kathan karIne mokShano panth batAvyo chhe.

nayapakShanun je ekatva chhe te darshanamoh chhe. shrImade nathI lakhyun? ke-

‘darshanamoh vyatIt thaI upajyo bodh je,’

tyAn darshanamoh eTale nayapakShanA vikalpajALanA ekatvano vyay thaIne gnAn utpanna thayAnI vAt chhe ane e ja samyaggnAn chhe, dharma chhe. jain parameshvare je kahI chhe te ja vastu chhe. te sivAy vastunun bIjun koI svarUp nathI. jeo nayapakShane oLangIne sAkShAt vastumAn- AtmAmAn nimagna thAy chhe teo ja vItarAgarasarUp amRutanun pAn kare chhe.

* kaLash 69 bhAvArtha uparanun pravachan *

‘jyAnsudhI kAI paN pakShapAt rahe chhe tyAnsudhI chittano kShobh maTato nathI.’

juo vrat, tap ityAdinA vikalpa chhe te shubharAg chhe. eno pakShapAt rahe tyAnsudhI chittamAn kShobh rahe chhe e to ThIk. ahIn kahe chhe-hun shuddha chhun, abhed ekarUp chidrUp chhun-evo nijasvarUp sambandhI nayapakShano vikalpa jyAnsudhI uThe tyAnsudhI chittano kShobh maTato nathI. e nayapakShano vikalpa paN kShobh chhe, AkuLatA chhe. have kahe chhe-

‘jyAre nayono sarva pakShapAt maTI jAy tyAre vItarAg dashA thaIne svarUpanI shraddhA nirvikalpa thAy chhe, svarUpamAn pravRutti thAy chhe ane atIndriy sukh anubhavAy chhe.’

shun kahyun A? jyAre nayono sarva pakShapAt maTI jAy chhe tyAre vItarAg dashA thAy chhe, svarUpanI shraddhA nirvikalpa thAy chhe. juo chothe guNasthAne je samyagdarshan thAy chhe te nirvikalpa eTale rAgarahit vItarAgI pariNAm chhe. em nathI ke jIv 11 mA ane 12 mA guNasthAne ja vItarAg dashA pAme chhe. samyagdarshan chhe e vItarAgI dashA chhe, bhAI!

hun ek chhun, shuddha chidrUp chhun, abaddha chhun-evA je nay-vikalpo arthAt rAganI lAgaNIo chhe te chhUTI jAy chhe tyAre vItarAg dashA thaIne svarUpanun shraddhAn nirvikalpa thAy chhe. bhAI! A tArI svadayAnI vAt chhe. tArun jIvan gnAn-darshan-chAritra svarUp chhe. rAg ke vikalpa tArun jIvan nathI. tArAmAn ek jIvatvashakti anAdithI rahelI


PDF/HTML Page 1356 of 4199
single page version

chhe. A jIvatvanA kAraNe darshan, gnAn Adi chaitanyasvarUp bhAvaprANathI tun jIvI rahyo chhe. AvA shaktivAn dravyane tun pakaD. anant shaktiono pinD prabhu AtmA chhe; tene pakaDatAn nirvikalpa vItarAgadashA thAy chhe ane e ja samyagdarshan-gnAn-chAritrarUp tArun jIvan chhe.

vyavahAr sAdhan chhe ane te karatAn karatAn AgaL vadhAshe, AtmasvarUpanI prApti thashe evI tArI mAnyatA mithyA shalya chhe. bhAI! tun anAdithI A mithyA shalyamAn rokAIne sansAramAn (chAr gatimAn) rajhaLato thako dukhI thayo chhe. mATe gulAnT mAr ane sAvadhAn thA. vItarAg sarvagnadevanI vANImAn em kahyun chhe ke-

jyAre nayono sarva pakShapAt maTI jAy chhe tyAre- 1. vItarAgadashA thAy chhe, nirvikalpadashA thAy chhe 2. svarUpanI shraddhA nirvikalpa thAy chhe. 3. svarUpamAn pravRutti thAy chhe. rAgamAn pravRutti hatI te chhUTIne svarUpamAn pravRutti thAy chhe. ane

4. atIndriy sukh anubhavAy chhe.

ahAhA...! AvI vAt AkarI lAge eTale jIvo Agamapaddhatino vyavahAr anAdithI kare chhe ane adhyAtmapaddhatinA vyavahAranI upekShA kare chhe. shuddha pariNati, vItarAg pariNati pragaT thAy te adhyAtmapaddhatino vyavahAr chhe ane te pragaT thAy tyAre ja jIvane atIndriy sukhano anubhav thAy chhe. A ja mArga chhe.

* * *

havenA 2

0 kaLashamAn nayapakShane visheSh varNave chhe ane kahe chhe ke AvA samasta nayapakShone

je chhoDe chhe te tattvavedI (tattvano jANanAr) svarUpane pAme chhe.

kaLash 70 shlokArtha uparanun pravachan

‘बद्ध’ jIv karmathI bandhAyelo chhe ‘एकस्य’ evo ek nayano pakSha chhe ane ‘न तथा’ jIv karmathI bandhAyelo nathI ‘परस्य’ evo bIjA nayano pakSha chhe; ‘इति’ Am ‘चिति’– chitsvarUp jIv viShe ‘द्वयोः’ be nayonA ‘द्वौ पक्षपातौ’ be pakShapAt chhe. ‘यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः’ je tattvavedI pakShapAtarahit chhe ‘तस्य’ tene ‘नित्यं’ nirantar ‘चित्’ chitsvarUp jIv ‘खलु चिंत् एव अस्ति’ chitsvarUp ja chhe (arthAt tene chitsvarUp jIv jevo chhe tevo nirantar anubhavAy chhe)

bahu jhINI ane UnchI vAt chhe prabhu! pratham gnAnamAn evo pakShapAt Ave chhe ke vastu A ja chhe; pachhI te pakShapAtarUp vikalpane maTADIne je anubhav thAy te dharma chhe. A AtmadharmanI vAt chhe. stavanamAn Ave chhe ke-‘honshIlA honsh na kIjIe’-matalab


PDF/HTML Page 1357 of 4199
single page version

ke A bAhya vaibhav ane sharIranI sundaratA dekhIne temAn honsh na kar, bhAI! ane rAganI- vyavahAranI bAhya kriyAmAn paN honsh na kar. ahA! andar sundar nAth-bhagavAn chitsvarUp birAje chhe; to honsh karIne tyAn jA ne! lokone ekAnta jevun lAge, paN em nathI. nishchayathI ja prApta thAy ane vyavahArathI na thAy-enun nAm anekAnta chhe. tattvavedI chitsvarUp potAne nirantar chitsvarUpe ja vede chhe.

ATh varShanI bAlikA samyagdarshan pAme chhe to AtmAne (potAne) chitsvarUpe ja vede chhe, anubhave chhe. are! deDako-meDhak paN andar potAnA svarUpamAn jAy tyAre ene shuddha chaitanyanA Anandanun vedan Ave chhe. deDakAnun sharIr to mATI-dhUL ajIv tattva chhe. paN te bahAranun lakSha chhoDIne antar-svarUpamAn jAy tyAre tene atIndriy Anandano anubhav thAy chhe. ahAhA...! tattvavedI dharmIjIv chitsvarUpane (potAne) chitsvarUpe ja nirantar anubhave chhe. ek samayano paN Antaro paDayA vinA dharmIne nirantar chaitanya-mUrti jhaLahaLajyotisvarUp bhagavAn AnandasvarUpe ja anubhavAy chhe.

A to chothA guNasthAnanI vAt chhe. pAnchamA ane chhaThThA guNasthAnanI to shI vAt! uparanA guNasthAne to je prachur Anandano anubhav chhe e to koI adbhut alaukik chIj chhe! vyavahAranA AgrahavALAne em lAge ke amArI tuchchhatA batAvIne nindA kare chhe. bApu! A nindA nathI. bhagavAn! tArI nindA na hoy. tun bhagavAn chhe ne! paN paryAyamAn je bhUl chhe tenun ahIn gnAn karAve chhe. A to tArA param hitanI vAt chhe. tane emAn dukh lAge, paN he mitra! he sajjan! dharmanun svarUp ja Avun chhe. tArun chaitanyasvarUp ekalA AnandathI bharelun chhe; tyAn tun jA ne! tane avashya Anand thashe. prabhu! jANanArane jAN ane dekhanArane dekh. tArI chIjane antaramAn dekhatAn te chitsvarUp ja dekhAy chhe, AnandasvarUp ja anubhavAy chhe. bas A ja mArga chhe. lokone lAge ke A to nishchayano mArga! hA, mArga to nishchayano ja chhe, ane nishchayano chhe eTale satyano mArga chhe.

ahIn A shlokamAn traN vAt karI chhe. 1. jIv karmathI bandhAyelo chhe evo ek vyavahAranayano pakSha chhe, 2. jIv karmathI bandhAyelo nathI evo bIjo nishchayanayano pakSha chhe, ane 3. je tattvavedI pakShapAtarahit chhe tene nirantar chitsvarUp jIv jevo chhe tevo anubhavAy chhe.


PDF/HTML Page 1358 of 4199
single page version

* kaLash 70 bhAvArtha uparanun pravachan *

‘A shAstramAn prathamathI ja vyavahAranayane gauN karIne ane shuddhanayane mukhya karIne kathan karavAmAn Avyun chhe. chaitanyanA pariNAm paranimittathI anek thAy chhe te sarvane pahelethI ja AchArya gauN kahetA AvyA chhe ane jIvane shuddha chaitanyamAtra kahyo chhe.’

chhaThThI ane agiyAramI gAthAmAn pahelethI ja paryAyane gauN karIne AchArya kathan karatA AvyA chhe. bhagavAn AtmA pramatta paN nathI, apramatta paN nathI, ekamAtra gnAyak prabhu chhe; te shubhAshubhabhAvanA svabhAve kadIy thato nathI evo chaitanyasvarUp gnAyak trikAL chhe-em paryAyane gauN karIne prathamathI A shAstramAn kathan karatA AvyA chhe. paryAyane gauN karIne eTale ke peTAmAn rAkhIne, abhAv karIne nahi, A shAstramAn nirUpaN karavAmAn Avyun chhe. paryAy chhe nahi em abhAv karIne nahi paN gauN karIne eTale ke peTAmAn rAkhIne kathan karavAmAn Avyun chhe.

paryAyamAn rAg-dveShanA je bhAvo thAy chhe tene pahelethI ja gauN karatA AvyA chhe. te bhAvo shuddha AtmadravyamAn nathI tethI te bhAvo abhUtArtha chhe, bhagavAn AtmA ek bhUtArtha chhe. chaitanyanA pariNAm paranimittathI (rAgAdirUp) anek prakAranA thAy chhe eno artha e ke sAme bIjI chIj nimitta chhe jenA lakShe anek prakAranA rAgAdi pariNAm thAy chhe. bas ATalun ja; eno artha em nathI ke paranimitta anek prakAranA pariNAm karAve chhe. nimittanA lakShe thAy chhe tene nimittathI thAy chhe em kahevAmAn Ave chhe.

A deh to mRutak kalevar chhe. atyAre hon, atyArey e maDadun chhe. temAn amRut-sAgar prabhu AtmA mUrchhAI gayo chhe. sharIranAn chaLakAT, namaNAI, ujaLAsh vagere dekhIne amRutano nAth mUrchhA pAmyo chhe. paN deh to enA kALe chhUTavAno ja chhe. ahIn kahe chhe ke deh pratyeno rAg to shun, vratAdi sambandhI thatA vikalpano rAg paN mRutak chhe, maDadun chhe; kemake chaitanyano temAn abhAv chhe. AvI rAganI paryAyane pahelethI ja AchArya gauN kahetA AvyA chhe, ane jIvane shuddha chaitanyamAtra kahyo chhe. have kahe chhe-

‘e rIte jIv padArthane shuddha, nitya, abhed, chaitanyamAtra sthApIne have kahe chhe ke-A shuddha nayano paN pakShapAt (vikalpa) karashe te paN te shuddha svarUpanA svAdane nahi pAme. ashuddhanayanI to vAt ja shI? paN jo koI shuddhanayano paN pakShapAt karashe to pakShano rAg nahi maTe tethI vItarAgatA nahi thAy.’

aho! A samayasAr to param daivI bhAgavat shAstra chhe! kahe chhe-‘shuddha’no Ashray chhoDI ‘shuddha’ no pakShapAt-vikalpa karashe tene shuddha svarUpano svAd nahi Ave. are bhAI! A sharIr kanchanavarNa hoy topaN kAL pAkatAn tatkShaN chhUTI jashe. juo,


PDF/HTML Page 1359 of 4199
single page version

ek bhAIne lagna prasange baraphI, jalebI vagere mIThAI khAtAn khAtAn sharIranI sthiti bagaDI; Dabal nyumoniyA thaI gayo. andar pIDAno pAr nahi, deh chhUTavAnI taiyArI. te vakhate tenI patnI gharanA daradAgInA, tenI chAvIo vagerenI pUchhaparachh karavA lAgI. A bAju dardIne asahya vedanAne kAraNe AnkhamAnthI chodhAr Ansu vahI jatAn hatAn tevA prasange dharmanA be shabda sambhaLAvavAne badale patnI gharanI pUchhaparachh karatI hatI. kevI vichitratA! juo, A sansAr! niyamasAramAn kahyun chhe ke-tane je kuTumbIjano maL‌yAn chhe te dhUtArAnI ToLI chhe. ‘स्वाजीवनाय मिलितं विटपेटकं ते’ potAnI AjIvikA arthe dhUtArAnI ToLI maLI chhe. sansAramAn badhAn svArthanAn ja sagAn chhe. are bhAI! kShaNamAn deh chhUTI jashe. jagatamAn koI sharaN nathI. shuddha chaitanyamAtra vastu ek ja sharaN chhe em samajI A manuShyabhavamAn potAnun hit karI levA jevun chhe.

AchAryadev vyavahArane to gauN karAvatA AvyA chhe ane have kahe chhe ke-je koI shuddhanayano pakShapAt karashe te paN shuddhasvarUpanA svAdane nahi pAme. ashuddhanayanI to vAt ja shI? hun rAgavALo chhun, puNyavALo chhun, vyavahAranun pAlan karanAro chhun-em jenI draShTi chhe enI to vAt ja shI? e to AtmAnubhavathI dUr chhe ja. ahIn to em kahe chhe ke je shuddhanayano paN pakShapAt karashe tene AtmAnubhav pragaT nahi thAy, vItarAgatA nahi thAy. jhINI vAt chhe, bhAI! pahelAn vyavahArane to gauN karI teno niShedh karAvyo chhe. have shuddhanayanA pakShapAtane- vikalpane paN chhoDavAnI vAt kare chhe.

bhAI! tun tArI dayA kar! tun jevaDo chhe tevaDo tane mAn; ochho ke adhik mAnIsh to tArI dayAne badale tArI hinsA thashe. bhAI! A juvAnI jholAn khAy chhe; kayAre deh chhUTI jashe eno shun bharoso? A deh tArI chIj nathI. dehamAn tun nathI ane tArAmAn deh nathI. deh tane aDatoy nathI. ane deh sambandhI mamatAnA je vikalpa thAy chhe tey tane aDatA nathI. kharekhar to vikalparahit nirvikalpa tArun svarUp chhe. ahIn kahe chhe-hun nirvikalpa chhun evA shuddhanayano paN pakShapAt karIsh to tane pakShano rAg nahi maTe tethI vItarAgatA nahi thAy. have kahe chhe-

‘pakShapAtane chhoDI chinmAtrasvarUp viShe lIn thaye ja samayasArane pamAy chhe. mATe shuddhanayane jANIne, teno paN pakShapAt chhoDI shuddha svarUpano anubhav karI, svarUp viShe pravRuttirUp chAritra prApta karI, vItarAgadashA prApta karavI yogya chhe.’

* * *
* kaLash 71 shlokArtha uparanun pravachan *

‘मूढः’ jIv mUDh (mohI) chhe ‘एकस्य’ evo ek nayano pakSha chhe. A kartA-karmano adhikAr sUkShma chhe. kahe chhe-jIv mUDh chhe, mohI chhe evo vyavahAranayano ek


PDF/HTML Page 1360 of 4199
single page version

pakSha chhe. bhagavAn AtmA param pavitrasvarUp prabhu paryAyamAn rAg-dveSh-moh sahit chhe evo vyavahAranayano pakSha chhe. have kahe chhe-

‘न तथा’ jIv mUDh (mohI) nathI ‘परस्य’ evo bIjA nayano pakSha chhe. bhagavAn AtmA shuddha chaitanyasvarUp chhe, temAn moh nathI evo nishchayanayano pakSha chhe.

jIvamAn moh chhe e vyavahAranayano pakSha chhe. eno to pahelethI ja niShedh karavAmAn Avyo chhe. ahIn have shuddha paramAtmadravyamAn moh nathI evA nishchayanayanA pakShano paN niShedh karavAmAn Ave chhe. AtmA shuddha sachchidAnandamay prabhu pavitratAnun dhAm chhe, temAn moh nathI evo je nishchayanayano pakSha chhe te paN ek vikalpa chhe, rAg chhe ane te bandhanun kAraN chhe. hun mohI nathI evo je vikalpa thAy te shubharAg chhe ane te mArun kartavya chhe em je mAne chhe te mithyAdraShTi chhe. AkarI vAt prabhu!

bhAI! janma-maraNanA antano mArga koI judI jAtano chhe. dayA, dAnanA vikalpathI puNyano bandh thAy chhe; paN enAthI bhaviShyamAn karmano kShay thashe em koI mAne to te mithyA abhiprAy chhe. AtmA moharahit chaitanyamUrti bhagavAn chhe-evA nishchayanayanA pakShamAn je Ubho chhe te vikalpamAn Ubho chhe. e vikalpa bandhanun kAraN chhe, muktinun nahi.

‘इति’ Am ‘चिति’ chitsvarUp jIv viShe ‘द्वयोः’ be nayonA ‘द्वौ पक्षपातौ’ be pakShapAt chhe.

juo, koI mahAvratAdi angIkAr kare ane tenI bAhya kriyAnA vikalpa-rAg mArA chhe ane enAthI mArun kalyAN thashe em mAne te mithyAdraShTi chhe. A sthUL vAt thaI.

ahIn sUkShma rAg chhe te chhoDavAnI vAt chhe. hun ek abhed AtmA chhun, moh rahit chhun evo je vikalpa thAy te rAg chhe, te nayapakSha chhe, ane te bandhanun kAraN chhe, janma-maraNanI santatine vadhAranAr chhe. gnAnI A banne nayapakShane chhoDI daI chaitanyasvarUp AtmAne tevo ja anubhave chhe.

‘यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः’ je tattvavedI pakShapAtarahit chhe. ‘तस्य’ tene ‘नित्यं’ nirantar ‘चित्’ chitsvarUp jIv ‘खलु चित् एव अस्ति’ chitsvarUp ja chhe.

je tattvavedI eTale shuddha chaitanyasvarUp bhagavAn AtmAne anubhavanAro-sparshanAro chhe te banne nayonA pakShapAt rahit thayo chhe. ahAhA...! banne nayonA pakShapAtano jeNe tyAg karyo chhe te chitsvarUp AtmAne te jevo chhe tevo chitsvarUp ja anubhave chhe, ane tenun nAm samyagdarshan ane dharma chhe. bAkI mandiro banAve, utsavo ujave, varaghoDA kADhe, vAjAn vagaDAve ityAdi bahAranI dhamAl to rAg chhe, dharma nathI. e badhI upar-uparanI kriyAo chhe ane emAn kadAch shubhabhAv hoy to te puNyabandhanun kAraN chhe paN dharma nathI. AvI vAt chhe.