Pravachan Ratnakar-Gujarati (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 69 of 210

 

PDF/HTML Page 1361 of 4199
single page version

* kaLasha 72 shlokArtha uparanun pravachan *

‘रक्तः’ jIv rAgI chhe ‘एकस्य’ evo ek nayano pakSha chhe. ek jIv em kahe chhe ke jIv rAgI chhe, rAgavALo chhe, rAg eno svabhAv chhe. A ek vyavahAranayano pakSha chhe.

‘न तथा’ jIv rAgI nathI ‘परस्य’ evo bIjA nayano pakSha chhe. bIjo jIv kahe chhe ke jIv rAgI nathI, enA svarUpamAn rAg nathI, e to vItarAg chaitanyamUrti chhe. A nishchayanayano pakSha chhe.

‘इति’ Am ‘चिति’ chitsvarUp jIv viShe ‘द्वयोः’ be nayonA ‘द्वौ पक्षपातौ’ be pakShapAt chhe. AvA je be prakAre vikalpa UThe chhe te rAg chhe, bandhanun kAraN chhe. have kahe chhe-

‘यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः’ je tattvavedI chhe te pakShapAt rahit chhe. ‘तस्य’ tene ‘नित्यं’ nirantar ‘चित्’ chitsvarUp jIv ‘खलु चित् एव अस्ति’ chitsvarUp ja chhe.

hun arAgI chhun evo je vikalpa tenAthI rahit thaIne tattvavedI potAnA shuddha chaitanyasvarUpane vede chhe. hun arAgI chhun evo je vikalpa chhe e to dukharUp chhe. evA vikalpathI haThI je trikAL sachchidAnandasvarUp bhagavAn AtmAne vede chhe, anubhave chhe te samakitI dharmI chhe.

samyaggnAnadIpikAmAn bahu saras vAt karI chhe. vishvamAn chha dravya chhe. tenAthI bhinna bhagavAn AtmA ‘saptam dravya’ chhe. em ke jagatamAn chha dravyo chhe enAthI bhinna hun saptam dravya chhun-AvA vikalpanA pakShane chhoDIne potAnA nirmaL AnandasvarUpano anubhav karavo enun nAm samyagdarshan chhe.

samayasAr gAthA 49 nI TIkAmAn ‘avyakta’nA chha bol chhe. samyaggnAnadIpikAmAn tenA pratham bolano Am artha karyo chhe-chha dravyasvarUp lok gney chhe te vyakta chhe, tenAthI bhinna AtmA saptam dravya chhe te avyakta chhe. em ke ekakor rAjA ane ekakor Akhun gAm; ekakor chaitanya mahAprabhu AtamarAm saptam dravya ane ek kor potAthI bhinna vishvanA chha dravyo. Avo mArga chhe, prabhu!

vyavahAr karatAn karatAn nishchay thashe, enAthI dharma thashe e to jIvane anAdinun mithyAshalya chhe. jIv arAgI chhe e vAt to sAchI chhe, satyArtha chhe, paN evo andar vikalpa uThAvavo e rAg chhe. dharmI jIv AvA banne pakShapAtathI rahit chhe. tene chitsvarUp jIv nirantar chitsvarUp ja anubhavAy chhe.

* * *

samayasAr gAthA-142 ] [ 301


PDF/HTML Page 1362 of 4199
single page version

* kaLash 73 shlokArtha uparanun pravachan *

‘दुष्टः’ jIv dveShI chhe ‘एकस्य’ evo ek nayano pakSha chhe. agnAnI kahe chhe ke jIv dveShavALo chhe, paryAyathI jIv dveShI chhe. Avo vyavahAranayano ek pakSha chhe.

‘न तथा’ jIv dveShI nathI ‘परस्य’ evo bIjA nayano pakSha chhe. jIv adveShI chhe evo je vikalpa te nishchayanayano pakSha chhe. hun adveShI chhun evo je vikalpa-vRutti UThe te rAg chhe, dukharUp chhe, bandhanun kAraN chhe.

‘इति’ Am ‘चिति’ chitsvarUp jIv viShe ‘द्वयोः’ be nayonA ‘द्वौ पक्षपातौ’ be pakShapAt chhe. A banne pakShane chhoDI daIne je pakShapAtarahit thAy te gnAnI chhe.

‘यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः’ je tattvavedI pakShapAtarahit chhe ‘तस्य’ tene ‘नित्यं’ nirantar ‘चित्’ chitsvarUp jIv ‘खलु चित् एव अस्ति’ chitsvarUp ja chhe.

je samakitI chhe tene hun dveShI chhun ke dveShI nathI evA nayapakShanA vikalpa chhUTI jAy chhe; e to nirantar potAnA shuddha chitsvarUp dravyane chitsvarUp ja anubhave chhe. bhAI! A ja anAdino mArga chhe. anant tIrthankaro thayA emaNe A ja vAt kahI chhe. vartamAnamAn dharmapitA shrI sImandhar bhagavAn mahAvideh kShetramAn virAje chhe. gaNadharo ane indronI sabhAmAn OMdhvani dvArA teo A ja vAt kahe chhe. bhagavAn kundakundAchArya videhamAn gayA hatA. tyAnthI je vAt te lAvyA te A vAt chhe. A param satya vAt chhe.

* * *
* kaLasha 74 shlokArtha uparanun pravachan *

‘कर्ता’ jIv kartA chhe ‘एकस्य’ evo ek nayano pakSha chhe. jIv rAgano-vyavahArano kartA chhe evo vyavahAranayano pakSha chhe. shubharAgano je vikalpa UThe chhe teno hu kartA chhun em vyavahAranayanA pakShavALo kahe chhe.

‘न तथा’ jIv kartA nathI ‘परस्य’ evo bIjA nayano pakSha chhe. nishchayanA pakShamAn Ubho chhe te kahe chhe ke jIv kartA nathI. jIv rAgano kartA nathI e vAt to yathArtha chhe paN Avo je vikalpa chhe te nayapakSha chhe, rAg chhe, bandhanun kAraN chhe.

bhagavAn AtmA par dravyano to kartA chhe ja nahi. paN dayA, dAnanA je vikalpo thAy teno jIv kartA chhe em mAne tene vyavahArano pakSha chhe, agnAnabhAv chhe. tyAre vaLI bIjo em pakSha chhe ke AtmA gnAnasvarUp svabhAvabhAvarUp vastu chhe, te rAgano kartA nathI, to e paN vikalpa chhe, rAg chhe. jIv akartA chhe e to satya chhe, paN evo vikalpa chhe e rAg chhe.


PDF/HTML Page 1363 of 4199
single page version

‘इति’ Am ‘चिति’ chitsvarUp jIv viShe ‘द्वयोः’ be nayonA ‘द्वौ पक्षपातौ’ be pakShapAt chhe. bhagavAn AtmA to trikAL ekasvarUp gnAnasvarUp, gnAyakasvarUp, chitsvarUp chhe. emAn kartA ane akartAnA vikalpono sadantar abhAv chhe. AvA chitsvarUp nij tattvane jANavun ane vedavun tenun nAm dharma chhe, sukh chhe. A sivAy koI bAhya kriyAnA lakShe shubhabhAv kare ane enA phaLamAn svargAdi maLe topaN badho kalesh chhe.

A badhA karoDapati ane abajopati chhe te dukhI chhe. paisA taraph je lakSha chhe te rAg chhe ane te kalesh chhe, dukh chhe. puNyanA phaLamAn kadAchit jIv svargamAn dev thAy to tyAn paN kaleshanun vedan chhe. bhagavAn AtmA chaitanyadev chhe, eno anubhav karyA vinA svarganA devo paN rAganA kaleshane ja bhogave chhe. A vastusvarUp chhe.

bhAI! bahAranI vAtomAn kAI sAr nathI, bApu! loko bhale bahAranI kriyAthI, vyavahAranA vikalpothI rAjI thAy, parantu ethI bhavano ant nahi Ave bhAI! samakitImAn ja bhavano ant karavAnI tAkAt pragaTe chhe.

‘यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः’ je tattvavedI pakShapAtarahit chhe ‘तस्य’ tene ‘नित्यं’ nirantar ‘चित्’ chitsvarUp jIv ‘खलु चित् एव अस्ति’ chitsvarUp ja chhe.

ahAhA...! kartA chhun e paN nahi ane akartA chhun e paN nahi-em banne nayonA pakShapAtathI rahit thaIne tattvavedI dharmI jIv nirantar potAnA chaitanyasvarUpane anubhave chhe. lyo, ekalun mAkhaN chhe. lok khushI thAy evI vAt nathI paN potAno AtmA Anandit thAy evI vAt chhe.

AvI vAt bese nahi eTale virodh kare, paN shun thAy? amAre to badhA AtmA AtmA tarIke sAdharmI chhe. paryAyamAn koInI koI bhUl hoy paN tethI koI pratye dveSh karavo te mArga nathI. koI prANI pratye ver-virodh na hoy. badhA AtmA prati maitrIbhAv hoy. ‘सत्त्वेषु मैत्री’nI ja bhAvanA hoy. AtmA dravyasvabhAve trikAL shuddha chhe. nij svabhAvanA Ashraye jeNe potAnI bhUlane kADhI nAkhI te bIjAnI bhUlane shun kAm jue? ahIn to badhA AtmAne prabhu kahIe chhIe.

vyavahArano pakSha ho ke nishchayano pakSha ho; banne vikalpa chhe, udayabhAv chhe, sansArabhAv chhe. AtmA enAthI bhinna chIj chhe. tattvavedI dharmI jIv pakShapAtarahit thaIne nirantar potAnA chaitanyasvarUpane chaitanyarUpe ja anubhave chhe. ahA! Avo saras adhikAr Avyo chhe!

* * *
* kaLash 7pa shlokArtha uparanun pravachan *

‘भोक्ता’ jIv bhoktA chhe ‘एकस्य’ evo ek nayano pakSha chhe. je vikalpa UThe


PDF/HTML Page 1364 of 4199
single page version

teno jIv bhoktA chhe evo vyavahAranayano pakSha chhe. vartamAn paryAyane jonArano A vikalpa chhe ke jIv bhoktA chhe. A vyavahArano niShedh to pahelethI ja karAvatA AvyA chhIe. have kahe chhe-

‘न तथा’ jIv bhoktA nathI ‘परस्य’ evo bIjA nayano pakSha chhe. bhagavAn AtmA rAgano bhoktA nathI, Anandano bhoktA chhe-Avo je vikalpa chhe te nishchayanayano pakSha chhe. e vikalpa dukharUp chhe. bhagavAn AtmA Anandakand prabhu abhoktA chhe e to satya chhe, paN evo je vikalpa chhe te rAg chhe, dukharUp chhe. e vikalpa ek samayanI paryAyamAn bhUl chhe.

‘इति’ Am ‘चिति’ chitsvarUp jIv viShe ‘द्वयोः’ be nayonA ‘द्वौ पक्षपातौ’ be pakShapAt chhe. hun rAgano bhoktA chhun ane bhoktA nathI e banne pakSha vikalpa chhe, dukh chhe.

nirmaLAnandano nAth, nityAnand, sahajAnandasvarUp akhanD abhed ekarUp dhruv vastu bhagavAn AtmA chhe. temAn hun bhoktA chhun ane bhoktA nathI evA vikalpono abhAv chhe. hun rAgano bhoktA nathI evo vikalpa paN vastunA svarUpamAn nathI. Avo bhagavAn AtmA chhe.

AvI satya vAt sAmbhaLIne koIne te na bese to tene dukh thAy; paN shun karIe? tane dukh thAy to prabhu! mAph karaje. bhAI! tun bhagavAn chho. koI vAtanun satya vAtanun nirUpaN karatAn tane dukh lAge tyAn tane dukh thAy evo amAro bhAv nathI. ahIn to vastunA svarUpanun satya nirUpaN ja karIe chhIe. bhagavAn! A to hitanI ja vAt chhe.

AtmA rAgano kartA chhe evo vikalpa tane shobhato nathI e to ThIk. ahIn kahe chhe ke AtmA rAgano bhoktA chhe ane bhoktA nathI evA vikalpa paN tane shobhatA nathI. e vikalpa tAro shaNagAr nathI. tun to nirvikalpa chho ne prabhu! vikalpanI dashA e tArI dashA nahi. shrImade kahyun chhe ne ke-

‘‘sarva jIv chhe siddhasam, je samaje te thAy;’’
‘‘bIjun kahIe keTalun, kar vichAr to pAm.’’

‘kar vichAr to pAm’ em kahyun chhe. vichArano artha gnAn thAy chhe. matalab ke gnAn kare to pAmIsh. rAg kare to pAmIsh em tyAn kahyun nathI. AtmasiddhimAn bahu UnchI tattvanI vAt chhe. sampradAyavALAne besavun kaThaN paDe chhe kemake sampradAyamAn janme tyAn sAchun mAnIne aTakI jAy chhe. parantu bhAI! satyane tun na mAne to dukhI thaIsh. viparIt mAnyatA vaDe jIv vartamAnamAn dukhI chhe ane bhaviShyamAn paN dukhI thashe. A koInA anAdaranI-tiraskAranI vAt nathI; ekalI karuNAno bhAv chhe. shrImade kahyun chhe ne ke-


PDF/HTML Page 1365 of 4199
single page version

‘‘koI kriyAjaD thaI rahyA, shuShkagnAnamAn koI;
mAne mArag mokShano, karuNA Upaje joI.’’

gnAnIone, agnAnapaNe vartatA jIvone joI karuNA Ave chhe, tiraskAr nahi. have kahe chhe- ‘यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः’ je tattvavedI pakShapAtarahit chhe ‘तस्य’ tene ‘नित्यं’ nirantar ‘चित्’ chitsvarUp jIv ‘खलु चित् एव अस्ति’ chitsvarUp ja chhe. je samakitI dharmI jIv chhe tene nirantar chitsvarUp jIv jevo chhe tevo chitsvarUpe ja anubhavAy chhe.

* * *
* kaLash 76 shlokArtha uparanun pravachan *

‘जीवः’ jIv jIv chhe ‘एकस्य’ evo ek nayano pakSha chhe. jIv sachchidAnand-svarUp bhagavAn trikAL svarUpathI chhe evo nishchayanayano ek pakSha chhe. Avo je pakSha chhe te vikalpa chhe. shuddha jIvavastu chaitanyamUrti bhagavAn svarUpathI chhe e to satyArtha chhe, paN evo vikalpa je UThe chhe te nishchayano pakSha chhe ane te rAg chhe, dukh chhe.

‘न तथा’ jIv jIv nathI ‘परस्य’ evo bIjA nayano pakSha chhe. paranI apekShAe jIv nathI, svanI apekShAe chhe, paN paranI apekShAe jIv nathI evo vyavahAranayano pakSha chhe. e paN vikalpa chhe, rAg chhe.

‘इति’ Am ‘चिति’ chitsvabhAvarUp jIv viShe ‘द्वयोः’ be nayonA ‘द्वौ पक्षपातौ’ be pakShapAt chhe. banne vikalpa chhe te paryAyamAn bhUl chhe kemake svarUp to nirvikalpa chhe. have kahe chhe-

‘यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः’ je tattvavedI pakShapAtarahit chhe ‘तस्य’ tene ‘नित्यं’ nirantar ‘चित्’ chitsvarUp jIv ‘खलु चित् एव अस्ति’ chitsvarUp ja chhe.

hun jIv chhun, jIv chhun, em vikalpa karavAthI kAI nijaras vedAto nathI, paN pakShapAt rahit thaIne antarlInatAnA baLe je tattvavedI chhe te nirantar chaitanyarasane anubhave chhe. dharmI jIvane chitsvarUp jIv jevo chhe tevo nirantar vedanamAn Ave chhe.

AvI vAt kaThaN paDe eTale manDI paDe vrat, tap Adi bAhya vyavahAramAn ane mAne ke vyavahAr karatAn karatAn nishchay pragaTashe, puNyanA baLe bhaviShyamAn karmakShay thashe; paN e tArI mAnyatA mithyA chhe, bhAI! paramAtmaprakAshamAn ‘पुण्णेण होइ विहवो...’ ityAdi gAthA 60 mAn kahyun chhe ke-puNyathI vaibhav maLe chhe, vaibhavathI abhimAn-garva thAy chhe, gnAn Adi ATh prakAranA madathI buddhibhram-vivekamUDhatA thAy chhe. tethI amane Avun puNya na ho. kayAn AchArya yogIndradevanun kathan ane kayAn tArI mAnyatA?


PDF/HTML Page 1366 of 4199
single page version

A tArA AtmAnI svadayAnI vAt chhe. jIv jevo (chitsvarUp) chhe tevo vikalpa rahit thaIne anubhavavo te svadayA chhe. jIvane dayA, dAnanA rAgavALo mAnavo, vA nayapakShanA vikalpomAn gunchavI devo te jIvatI jyot-chaitanyajyotisvarUp bhagavAn AtmAno anAdar chhe, ghAt chhe. rAgathI lAbh mAnanAr potAnI hinsAno karanAro chhe. nij chaitanyasvarUpano anAdar karavo te svahinsA chhe, adayA chhe.

prabhu! ten anant bhavamAn anant janmamaraN karyAn. tArun maraN thatAn tArI mAtAnA AnkhamAnthI je Ansu TapakayAn te badhAn Ansu bhegA karIe to dariyAnA dariyA bharAy. ATalAn janma-maraN karyAn chhe ten! enA ati ghor dukhanI shI vAt! (chAr gatinAn) AvAn tIvra dukhathI chhUTavAno upAy A ja chhe. nayapakShanA vikalpane chhoDIne antarlIn thaI chitsvarUp jIvane (potAne) chitsvarUpe anubhavavo te janma-maraNanA antano upAy chhe. je tattvavedI chhe te paN nirantar potAne chitsvarUp ja anubhave chhe.

* * *
* kaLash 77 shlokArtha uparanun pravachan *

‘सूक्ष्मः’ jIv sUkShma chhe ‘एकस्य’ evo ek nayano pakSha chhe. jIv rAgAdithI bhinna chaitanyapinD prabhu sUkShma chhe evo nishchayanayano pakSha chhe. nishchayathI dayA, dAn, vratanA je vikalpa UThe tenI sAthe jIv ekarUp nathI. Avo jIv sUkShma chhe. jIv sUkShma chhe e to sAchun ja chhe parantu evo je vikalpa chhe te rAg chhe ane te chhoDavA yogya chhe.

sharIr sAthe AtmA ekapinDarUp nathI. nimittanA sambandhathI sharIr sAthe ekarUp chhe em vyavahArathI bhale kahevAy, paN vastu tarIke sharIr sAthe AtmA ek nathI. jo sharIr sAthe AtmA ek thaI jAy to jem AtmA vastu nitya chhe tem sharIr paN nitya thaI jAy, sharIrano paN nAsh na thAy. paN em chhe nahi. tevI rIte AtmA lokAlok sAthe ekamek hoy to jem lokAlok dekhAy chhe tem AtmA paN dekhAvo joIe. paN em chhe nahi. tethI AtmA sharIrathI, rAgathI, lokAlokathI bhinna evo chaitanyamUrti bhagavAn sUkShma chhe evo nishchayanayano ek pakSha chhe. A pakSha chhe te rAg chhe tethI tene chhoDavAnI ahIn vAt chhe.

chaitanyaratna prabhu AtmA, sharIr, man, vANI, indriy ke rAg sAthe tanmay nathI evo sUkShma chhe evo nishchayanayano pakSha chhe. have kahe chhe-

‘न तथा’ jIv sUkShma nathI ‘परस्य’ evo bIjA nayano pakSha chhe. jIv rAgavALo, karmavALo chhe mATe sthUL chhe, sUkShma nathI evo vyavahAranayano pakSha chhe. Ano to prathamathI ja AchAryadev niShedh karatA AvyA chhe.


PDF/HTML Page 1367 of 4199
single page version

ahIn banne pakShanI vAt sAthe lIdhI chhe. emAn rAgathI bhinna hun sUkShma chhun evo nishchayanayanA pakShano je vikalpa uThe chhe teno paN niShedh karavAmAn Ave chhe kemake te rAg chhe. A pratham bhUmikAnI-samyagdarshananI vAt chAle chhe. ahIn kahe chhe ke dayA, dAn, vrat Adi rAganA sthUL vikalpo sAthe je tanmay-ekamek nathI evo chaitanyajyoti-svarUp bhagavAn AtmA sUkShma chhe. paN hun sUkShma chhun evA nayapakShanA vikalpamAn rokAvun te rAg chhe. e nayapakShanA sUkShma vikalpa sAthe AtmA tadrUp nathI. bhAI! hun sUkShma chhun evA nishchayanA pakSharUp sUkShma vikalpathI paN AtmA jaNAy em nathI to pachhI vyavahArano sthUL rAg karatAn karatAn nishchay thAy e vAt kayAn rahI? e to bahu sthUL, viparIt vAt chhe, (ane sharIr, man, vANI, indriy ane karma to kayAny dUr rahI gayA.)

jagatane Akaro lAge paN anant tIrthankaro, anant sarvagno ane anant santoe jAher karelo A mArga chhe. koIne lAge ke amAro mAnelo ane amane goThelo mArga uthApe chhe to tene kahIe chhIe ke-prabhu! kShamA karaje; paN mArga to A ja chhe, bhAI! hun sUkShma chhun evA nishchayanA pakSharUp vikalpamAn rokAvAthI paN nukashAn chhe kemake evA vikalpathI AtmA vedanamAn AvI shakato nathI. to pachhI dayA, dAn, vrat, bhaktinA sthUL vikalpathI AtmA jaNAy e kem banI shake? vikalpa chhe e to kalank chhe ane vastu chhe te niranjan niShkalank chhe. kalankathI niShkalank vastu pamAy evI mAnyatA to mahAviparItatA chhe. bhAI! bIjI rIte mAnyun hoy eTale dukh thAy, paN shun thAy? vastunun svarUp ja Avun chhe. (mAnyatA badale to sukh thAy em chhe).

A to haju pratham bhUmikAnI samyagdarshananI vAt chAle chhe. chAritra to mahA alaukik vastu chhe. AtmA svaparaprakAshakasvabhAvanA sAmarthyarUp chaitanyatattva chhe. parane potAnA mAne evo teno svabhAv nathI. ahAhA...! ekalI chitsvarUp vastumAn sUkShma chhun ane sUkShma nathI evA nayapakShanA vikalpone avakAsh ja kayAn chhe? AvA chitsvarUp AtmAne vikalparahit thaIne anubhavavo te samyagdarshan chhe. ahIn kahe chhe-

‘इति’ Am ‘चिति’ chitsvarUp jIv viShe ‘द्वयोः’ be nayonA ‘द्वौ पक्षपातौ’ be pakShapAt chhe. AvA nayapakSha chhe te vikalpa chhe ane banne prakAranA vikalpa niShedhavA yogya chhe kemake vikalpamAn rokAtAn AtmAnubhav thato nathI.

sharIr, man, vANI, vikalpa e badhun jANanAramAn jaNAy chhe, paN jANanAr bIjI chIj sAthe ekamek nathI. ahIn kahe chhe ke je jANanAr chhe te chitsvarUp bhagavAn AtmAne jo. rAganA vikalpane tun jue chhe paN rAg to andhakAr chhe. rAgane jotAn AtmA nahi jaNAy. mATe jANanArane jAN. je tattvavedI chhe te vikalparahit thaIne potAnA svarUpane-gnAyakane ja anubhave chhe. e ja kahe chhe-


PDF/HTML Page 1368 of 4199
single page version

‘यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः’ je tattvavedI pakShapAtarahit chhe ‘तस्य’ tene ‘नित्यं’ nirantar ‘चित्’ chitsvarUp jIv ‘खलु चित् एव अस्ति’ chitsvarUp ja chhe. dharmI jIvone chitsvarUp jIv jevo chhe tevo anubhavAy chhe. ahA! digambar santo-kevaLInA keDAyato jagat samakSha jAher kare chhe ke chitsvarUp to chitsvarUp ja chhe. temAn nayanA pakShapAtane avakAsh nathI. vyavahAranA pakShano to avakAsh nathI, paN hun sUkShma chhun evA sUkShma vikalpano paN avakAsh nathI. AvI vastuno anubhav samyagdarshan chhe.

* * *
* kaLash 78 shlokArtha uparanun pravachan *

‘हेतुः’ jIv hetu (kAraN) chhe ‘एकस्य’ evo ek nayano pakSha chhe. jIvane je rAgAdi thAy chhe tenun jIv kAraN chhe evo vyavahAranayano pakSha chhe. jIv chhe to dayA, dAn, vratAdino rAg thAy chhe; mATe rAgabhAvanun jIv kAraN chhe evo vyavahAranayano pakSha chhe. Ano to AchAryadev pahelethI niShedh karatA AvyA chhe. ahIn nishchayanA pakShano paN niShedh kare chhe. kahe chhe-

‘न तथा’ jIv hetu (kAraN) nathI ‘परस्य’ evo bIjA nayano pakSha chhe. rAg ane paranun kAraN AtmA chhe ja nahi evo nishchayanayano pakSha chhe. A pakSha chhe te vikalpa chhe, rAg chhe. tene ahIn chhoDAve chhe. bhAI! A alaukik vAt chhe. ene lokanA abhiprAy sAthe jarAy meL khAy em nathI.

bhagavAn AtmA anAdi anant gnAnano dhruv-dhruv pravAh chhe. nALiyeramAn chhUTA paDelA goLAnI jem AtmA rAg ane parathI bhinna chaitanyagoLo chhe. te rAg ane paranun kAraN nathI. vyavahAraratnatrayanA rAganun AtmA kAraN nathI. chhe to em ja, paN evo je nayapakSha chhe te vikalpa chhe, rAg chhe. bhAI! A to antaranI vAtu chhe. badhun jANyun paN jANanArane jANyo nathI. je padArtho jaNAy chhe tenA astitvane mAne chhe paN jANanAr evA potAnA astitvane jANato nathI. ahA! kevun vichitra! je nayapakShanA vikalpa chhe tene jANe chhe paN vikalpathI bhinna potAne jANato nathI. ahIn kahe chhe-hun koInun kAraN nathI evo vikalpa paN nukashAnakartA chhe kemake te vikalpamAn rokAI rahevAthI AtmA jaNAto nathI. e ja kahe chhe-

‘इति’ Am ‘चिति’ chitsvarUp jIv viShe ‘द्वयोः’ be nayonA ‘द्वौ पक्षपातौ’ be pakShapAt chhe. jIv kAraN chhe ane jIv kAraN nathI e to be nayonA be pakShapAt chhe, vikalpa chhe. te vikalpa sAthe bhagavAn AtmA tanmay nathI. vikalpa sAthe vastu tanmay nathI to vikalpathI vastu kem jaNAy? ahAhA...! jIv paranun ane rAganun kAraN nathI evo vikalpa paN chhoDIne AtmasanmukhatA karI AtmAnubhav karavAnun AchArya


PDF/HTML Page 1369 of 4199
single page version

kahe chhe. hun koInun kAraN nathI evA vikalparUp AngaNAne chhoDIne chitsvarUp gharamAn praveshI jA, ene ved em AchAryadev kahe chhe kemake Anun ja nAm samyagdarshan ane dharma chhe.

kumbhArathI ghaDo thAy chhe e vAtano to pahelethI niShedh karatA AvyA chhIe paN ahIn to mATIthI ghaDo thAy chhe evo je pakSha-vikalpa chhe eno paN niShedh karIe chhIe. bhAI! A tArA hitanI vAt chhe. teno tun yathArtha-samyak nirNay kar. jo-

1. jIv paranun kAraN chhe e vAtano to prathamathI ja niShedh karavAmAn Avyo chhe, 2. jIv kAraN nathI evo je vikalpa chhe teno paN ahIn niShedh karavAmAn Ave chhe. mATe,

3. nayonA pakShapAtane chhoDI, vikalpanun lakSha chhoDI ek chitsvarUp AtmA chhe tenun lakSha karI AtmAnubhav pragaT kar. e ja samyagdarshan ane dharma chhe. tattvavedI jIvo paN shuddha AtmAno ja nirantar anubhav kare chhe. e ja kahyun chhe-

‘यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः’ je tattvavedI pakShapAtarahit chhe ‘तस्य’ tene ‘नित्यं’ nirantar ‘चित्’ chitsvarUp jIv ‘खलु चित् एव अस्ति’ chitsvarUp ja chhe. dharmI jIvo nayonA pakShapAtathI haThIne chaitanyasvarUp potAne jevo chhe tevo ja anubhave chhe. A to sarvagnano mAl santo ADatiyA thaIne jAher kare chhe. tenAn ruchi ane poShAN kar.

* * *
* kaLasha 79 shlokArtha uparanun pravachan *

‘कार्यं’ jIv kArya chhe ‘एकस्य’ evo ek nayano pakSha chhe. vyavahAr ratnatrayano je rAg chhe enAthI AtmA prApta thAy evo vyavahAranayano ek pakSha chhe. jIv rAganun kArya chhe evo je vyavahAranayano pakSha chhe eno to prathamathI ja niShedh karatA AvyA chhIe. ahIn have enAthI AgaL vAt laI jAy chhe.

‘न तथा’ jIv kArya nathI ‘परस्य’ evo bIjA nayano pakSha chhe. jIv trikAL chaitanyasvabhAvamay svayamsiddha akRutrim vastu chhe; rAganun te kArya nathI evo nishchayanayano pakSha chhe. ahAhA...! nirmaLAnandano nAth bhagavAn AtmA rAganun kArya nathI evo je nishchayano pakSha chhe te vikalpa chhe, rAg chhe, tenAthI AtmA prApta thato nathI.

1. jIv rAganun kArya chhe evo je vyavahAranayano pakSha chhe teno to pahelethI ja niShedh karatA AvyA chhe, ane

2. jIv rAganun kArya nathI evo je vikalpa chhe te nishchayanayano pakSha chhe te paN niShiddha chhe.


PDF/HTML Page 1370 of 4199
single page version

banne nayapakSha chhe ne! e ja kahe chhe-

‘इति’ Am ‘चिति’ chitsvarUp jIv viShe ‘द्वयोः’ be nayonA ‘द्वौ पक्षपातौ’ be pakShapAt chhe. bhagavAn AtmA to chitsvarUp, gnAnasvarUp vastu chhe. temAn hun Avo chhun ane Avo nathI evA vikalpono avakAsh kayAn chhe? gnAnasvarUp AtmA to vikalpanA kALe paN vikalpano jANanAr chhe. vikalpa sAthe AtmA ekamek-tadrUp nathI. vikalpane chhoDI vikalpano jANanAr chhe tene tun jo ne! pUrNa gnAn ane pUrNa Anandanun dhAm prabhu AtmA chhe temAn tun jo, tyAn najar kar; tane param nidhAn prApta thashe.

bhAI! pratikShaN tun deh chhUTavAnI najIk jato jAy chhe kemake deh to enA niyat kALe avashya chhUTashe ja. A rAg chhoDavAno kAL (avasar) chhe. prabhu! temAn jo AtmAnI sanmukh thaI rAg na chhoDayo to kayAn jaIsh bhAI? deh to enA kALe tatkShaN chhUTI jashe, pachhI kayAn utarIsh, bApA? (kayAny kAgaDe, kUtare ane kanthave chAlyo jaIsh).

keTalAk kahe chhe-Avo dharma! bhakti karo, pujA karo, dAn karo, mandir banAvo, gajarath kADho, shAstrano prachAr karo-ityAdi to dharmanI pravRutti chhe. are bhAI! e to badhI vikalponI dhAndhal chhe. e to kShobh ane AkuLatA utpanna karanArI chhe. ahIn to kahe chhe hun svayamsiddha chhun, koInun kArya nathI evo je sUkShma vikalpa chhe te paN AkuLatArUp chhe. mATe nayapakShanA vikalpano tyAg karI shuddha chitsvarUp vastuno anubhav kar. gnAnI puruSho paN pakShapAtarahit thaIne ek chaitanyasvarUp AtmAne ja nirantar anubhave chhe. e ja kahe chhe-

‘यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः’ je tattvavedI pakShapAtarahit chhe ‘तस्य’ tene ‘नित्यं’ nirantar ‘चित्’ chitsvarUp jIv ‘खलु चित् एव अस्ति’ chitsvarUp ja chhe. dharmI jIv potAne jevo chitsvarUp jIv chhe tevo ja nirantar anubhave chhe. enun nAm Atma-khyAti chhe TIkAnun nAm AtmakhyAti chhe ne! vikalparahit AtmA jevo chhe tevo anubhavavo te AtmakhyAti eTale Atmaprasiddhi chhe.

* * *
* kaLash 80 shlokArtha uparanun pravachan *

‘भावः’ jIv bhAv chhe (arthAt bhAvarUp chhe) ‘एकस्य’ evo ek nayano pakSha chhe. jIv bhAv chhe, astirUp svabhAv chhe evo nishchayanayano pakSha chhe. jIv svabhAvabhAv chhe evI je vRutti UThe chhe te vikalpa chhe ane tene ahIn chhoDavAnI vAt chhe.

juo, hAr kharIdatI vakhate hAr kevo chhe, kevaDo chhe, enI kimmat keTalI ityAdi badhun pUchhe paN tene paheratAn te vikalpone yAd karato nathI. paheratI veLA to te vikalpone


PDF/HTML Page 1371 of 4199
single page version

lakShamAnthI chhoDI de chhe. paheratI vakhate to tenI shobhA upar ja lakSha chhe tem ahIn kahe chhe-jIv bhAvasvarUp chhe e to satya ja chhe. paN tevo je vikalpa UThe chhe te jIvanI shobhA nathI. vikalpa chhoDIne je bhAvasvarUp AtmA chhe tene vedavun-jANavun e shobhA chhe, e samyagdarshan-samyaggnAn chhe.

lokone sAmbhaLavA maL‌yun nathI eTale navun lAge chhe, paN bhAI! A to anAdithI chAlyo Avato mUL mArga chhe. anant kevaLIoe ane anant santoe kahelo A mArga chhe.

jIv chaitanyasvabhAvabhAv, AnandasvabhAvabhAv, shAntisvabhAvabhAv, ishvarasvabhAvabhAv- evo AtmA bhAv chhe e to satyArtha ja chhe. paN hun Avo chhun evo vikalpa nishchayano pakSha chhe. Avun UnDe UnDe chintan karavun te vikalpa eTale rAg chhe, ane te chhoDavA yogya chhe. have kahe chhe-

‘न तथा’ jIv bhAv nathI (arthAt abhAvarUp chhe) ‘परस्य’ evo bIjA nayano pakSha chhe. jIv bhAv nathI eTale ke parathI abhAvarUp chhe evo vyavahAranayano pakSha chhe. dayA, dAn, pUjA AdinA vikalpathI jIv abhAvarUp chhe evo vyavahAranayano pakSha chhe te vikalpa chhe, rAg chhe. Ano to AchArya bhagavAn pahelethI ja niShedh karatA AvyA chhe. ahA! shraddhAmAn to nakkI kar ke vikalpa chhoDavA yogya chhe, enAthI lAbh nathI.

‘इति’ Am ‘चिति’ chitsvarUp jIvamAn ‘द्वयोः’ be nayonA ‘द्वौ पक्षपातौ’ be pakShapAt chhe. banne nayapakSha vikalpa chhe. aho! chitsvarUp AtmAnI shI vAt karavI? vANImAn to enun svarUp na Ave paN vikalpathI paN e jaNAy evI chIj nathI. paramArtha vachanikAmAn kahyun chhe ke lokone Agamapaddhatino vyavahAr sugam chhe ane adhyAtmapaddhatinA vyavahAranI khabar nathI. AtmA shuddha chaitanyaghanasvabhAvabhAvarUp chhe. tenAn shraddhA, gnAn ane ramaNatA te adhyAtmapaddhatino vyavahAr chhe. hun bhAvasvarUp chhun evo je vikalpa UThe te adhyAtma-vyavahAr nathI; vikalpa chhUTIne nirvikalpadashAne prApta thavun te adhyAtma-vyavahAr chhe. gnAnIone Avo AtmavyavahAr hoy chhe. e ja kahe chhe-

‘यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः’ je tattvavedI pakShapAtarahit chhe ‘तस्य’ tene ‘नित्यं’ nirantar ‘चित्’ chitsvarUp jIv ‘खलु चित् एव अस्ति’ chitsvarUp ja chhe. ahAhA...! nayapakShanA vikalpathI rahit gnAnIne chitsvarUp jIv chitsvarUpe ja anubhavAy chhe, ane te dharma chhe.

* * *

PDF/HTML Page 1372 of 4199
single page version

* kaLash 81 shlokArtha uparanun pravachan *

‘एकः’ jIv ek chhe ‘एकस्य’ evo ek nayano pakSha chhe. hun ek chhun evo nishchayanayano pakSha chhe te vikalpa chhe. have kahe chhe-

‘न तथा’ jIv ek nathI (-anek chhe) ‘परस्य’ evo bIjA nayano pakSha chhe. jIvane anant guN chhe, paryAy chhe e apekShA jIv anek chhe evo vyavahAranayano pakSha chhe. ahIn A vikalpanI vAt chhe. 47 shaktinA adhikAramAn ‘ek’ evo AtmAno guN chhe ane ‘anek’ evo paN AtmAno guN chhe enI vAt karI chhe. e to AtmAnA ek-anek svabhAvanI vAt chhe. ahIn to hun ek chhun, anek chhun evA nayapakShanI vAt chAle chhe.

‘इति’-Am ‘चिति’ chitsvarUp jIv viShe ‘द्वयोः’ be nayonA ‘द्वौ पक्षपातौ’ be pakShapAt chhe. jIv anekasvarUp chhe e vyavahAranayano pakSha chhe. tene to pahelethI chhoDAvatA AvyA chhIe. paN jIv ek chhe evo nishchayano pakSha paN chhoDavA yogya chhe. vastu trikAL ekarUp chidrUp chhe evun jIvanun svarUp chhe kharun, paN evo vikalpa UThe te rAg chhe mATe niShedhavA yogya chhe-em kahe chhe.

AtmA anantaguNanun dhAm ek vastu chhe evI je vRutti UThe te dukharUp chhe, bandhanun kAraN chhe. jIv chaitanyaprakAshano punj chhe. ekalun gnAn, gnAn gnAn enun svarUp chhe. shAstranun gnAn te gnAn nahi. jem sAkarano mITho svabhAv, aphINano kaDavo svabhAv chhe tem bhagavAn AtmAno gnAnasvabhAv chhe. temAn ek-anekanA vikalpa kayAn samAy chhe? hun ek chhun evo vikalpa paN chitsvarUpamAn nathI.

dayA, dAn, bhaktinA pariNAmathI nishchay thAy e vAt to tadna viruddha chhe. koIne na bese toy mArga to Avo ja chhe. devAdhidev sarvagna paramAtmAnI vANImAn A vAt AvI chhe.

samosaraNastutimAn Ave chhe ne ke-

‘re re sImandharanAthanA virah paDayA A bharatamAn!’

bhagavAnanA bharatakShetramAn vartamAnamAn virah paDayA chhe. videhakShetramAn sImandhar prabhu sAkShAt birAje chhe. tyAn dararoj traN vakhat chha chha ghaDIOMdhvani chhUTe chhe. ahA! bharatamAn bhagavAnano virah paDayo! A to paradravyanI apekShAe vAt thaI. ahIn kahe chhe ke-nayapakShanI jALamAn gunchAI javAthI, pote AtmA anantaguNano nAth, potAnA anant guNonI maryAdAne dharanAr sImandharanAth chhe teno potAne virah paDayo chhe. bahAranI vAt to kayAny rahI gaI.

A lokAlok chhe emAn jIv kayAn chhe? ahAhA...! lokAlokane jANanAro jIv lokAlokathI tadna judo chhe. dehathI paN AtmA judo chhe. deh sAthe jo AtmA ekamek


PDF/HTML Page 1373 of 4199
single page version

hoy to AtmA jem nitya chhe tem deh paN nitya thaI jAy, dehAvasAn na thAy, maraN na thAy. paN em chhe nahi, kemake deh AtmAthI bhinna chhe, AtmA dehathI bhinna chhe. Avo AtmA chhe temAn nayapakShano vikalpa UThAve to bhagavAnanA virah paDI jAy chhe, AtmA dUr rahI jAy chhe, arthAt anubhavamAn Avato nathI. parantu nayapakShano tyAg karIne je Atmasanmukh thAy chhe te nijAnandarasane anubhave chhe. e ja kahe chhe-

‘यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपतः’ je tattvavedI pakShapAtathI rahit chhe ‘तस्य’ tene ‘नित्यं’ nirantar ‘चित्’ chitsvarUp jIv ‘खलु चित् एव अस्ति’ chitsvarUp ja chhe. jeNe nay-pakShanA vikalpone chhoDI dIdhA chhe te dharmI jIv pakShapAtarahit thaIne potAnA chaitanya-svarUpane jevun chhe tevun sadAy anubhave chhe, dharmI jIv potAnA chaitanyatattvane vede chhe, paN vikalpane vedato nathI.

* * *
* kaLash 82 shlokArtha uparanun pravachan *

‘सान्तः’ jIv sAnt (-antasahit) chhe ‘एकस्य’ evo ek nayano pakSha chhe. jIv ek samayanI dashA jeTalo sAnt eTale antasahit chhe evo vyavahAranayano pakSha chhe. ek samayanI avasthA jeTalo ja jIv chhe, jIv kShaNik chhe evo bauddha Adino ekAnt mat chhe. e to mithyAtva chhe. teo trikALI chIjane mAnatA ja nathI. ahIn to ek samayanI dashAne dekhIne jIv sAnt chhe em mAnavun te vyavahAranayano pakSha chhe. eno niShedh to pahelethI karatA AvyA chhIe. have kahe chhe-

‘न तथा’ jIv sAnt nathI ‘परस्य’ evo bIjA nayano pakSha chhe. jIv anAdi-anant trikAL dhruv chhe evo nishchayanayano pakSha chhe. jIv shuddha chaitanyamay dhruv-dhruv-dhruv em trikAL dhruv chhe e vAt to sAchI chhe paN evo vikalpa uThAvavo te nayapakSha chhe ane te vastunI andar pravesh karavAmAn vighna karanAr chhe.

‘इति’ Am ‘चिति’ chitsvarUp jIv viShe ‘द्वयोः’ be nayonA ‘द्वौ पक्षपातौ’ be pakShapAt chhe. hun sAnt chhun, paryAy jevaDo chhun evo vyavahAranayano je pakSha chhe teno to niShedh pahelethI karAvyo chhe. ahIn hun anAdi anant dhruv chaitanyadhAm chhun evo nishchayanA pakShano je vikalpa chhe teno paN niShedh karavAmAn Ave chhe.

bhagavAn AtmA dhruv, dhruv, dhruv trikAL sat mojudagIvALI sachchidAnandasvarUp chIj chhe. AvI chIj sAnt nathI, trikAL chhe e satyArtha chhe. parantu evo je vikalpa chhe te rAg chhe, vastuno anubhav thavAmAn bAdhArUp chhe. pakSha chhe ne! te anubhav thavAmAn vighna-kartA chhe mATe teno ahIn niShedh karavAmAn Avyo chhe. chitsvarUp jIv vikalpa sAthe


PDF/HTML Page 1374 of 4199
single page version

tanmay-ekamek nathI. agnAnI mAne ke jIv rAgasvarUp chhe, paN jIv to chitsvarUp ja chhe ane gnAnI potAne chitsvarUp ja anubhave chhe. e ja kahe chhe-

‘यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः’ je tattvavedI pakShapAtarahit chhe ‘तस्य’ tene ‘नित्यं’ nirantar ‘चित्’ chitsvarUp jIv ‘खलु चित् एव अस्ति’ chitsvarUp ja chhe. nayapakShano jeNe tyAg karyo chhe evo dharmI jIv chaitanyamay jIvane jevo chhe tevo ja anubhave chhe ane tenun ja nAm dharma chhe. vikalpa vakhate paN gnAnI tenun gnAn karanAro gnAnasvarUpe ja rahe chhe.

bhInt upar je khaDI lagAve chhe te khaDIthI divAl bhinna ja chhe. tem jagatanA padArthone jANanAr gnAnI jagatathI tadna bhinna chhe. jagat ane rAganA vikalpomAn te ekamek thato nathI, paN bhinna gnAnasvarUpe ja rahe chhe. AvI vAt chhe.

* * *
* kaLash 83 shlokArtha uparanun pravachan *

‘नित्यः’ jIv nitya chhe ‘एकस्य’ evo ek nayano pakSha chhe. jIv trikAL nitya chhe evo nishchayanayano pakSha chhe. jIv avinAshI nitya chhe e vAt to barAbar chhe paN evo je vikalpa chhe te rAg chhe. nishchayanA pakSharUp vikalpane paN toDI nAkhe to chitsvarUp jIvanI prApti thAy chhe. have kahe chhe-

‘न तथा’ jIv nitya nathI ‘परस्य’ evo bIjA nayano pakSha chhe. jIv anitya chhe, kShaN vinAshI chhe evo vyavahAranayano pakSha chhe. vyavahArano vikalpa to pahelethI chhoDAvatA AvyA chhIe, paN jIv nitya chhe evo chintanarUp vikalpa paN ahIn chhoDavAnI vAt chhe, kemake evo vikalpa paN rAg chhe, dukhadAyak chhe.

‘इति’ Am ‘चिति’ chitsvarUp jIv viShe ‘द्वयोः’ be nayonA ‘द्वौ पक्षपातौ’ be pakShapAt chhe. banne pakSharUp vikalpo chhe te dukhadAyak chhe. vikalpa vastunA svarUpamAn nathI. mATe nityano paN vikalpa chhoDI nitya je vastu chhe tenun vedan kar. paryAyamAn nirvikalpa vedan thAy te dharma chhe. ‘nitya’nun vedan chhoDIne ‘nitya’nA vikalpamAn UbhA rahevun te adharma chhe.

amRutano sAgar bhagavAn AtmA chhe. temAn nayano vikalpa uThAvavo te amRut-sAgarathI viruddha bhAv chhe. bhAI! shukal leshyAnA shubh pariNAm thAy te viruddha bhAv chhe. A jIv evA shukal leshyAnA shubh pariNAm anantavAr karI chUkayo chhe. paN e badhun bandhanun ja kAraN banyun chhe. je sarva nayapakShanA vikalpane chhoDI svarUpasanmukh thAy tene chitsvarUp jIv chitsvarUp anubhavAy chhe. e ja kahe chhe-

‘यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः’ je tattvavedI pakShapAtarahit chhe ‘तस्य’ tene ‘नित्यं’ nirantar ‘चित्’ chitsvarUp jIv ‘खलु चित् एव अस्ति’ chitsvarUp ja chhe. vikalpa to


PDF/HTML Page 1375 of 4199
single page version

agnAn chhe kemake temAn gnAnano ansh nathI. tattvane jANanAro-anubhavanAro vikalparahit chhe. te vikalpano jANanAramAtra chhe. tene nirantar chitsvarUp jIv chitsvarUp ja anubhavAy chhe. AvI vAt chhe.

* * *
* kaLash 84 shlokArtha uparanun pravachan *

‘वाच्यः’ jIv vAchya (arthAt vachanathI kahI shakAy evo) chhe ‘एकस्य’ evo ek nayano pakSha chhe. jIv vAchya chhe evo vyavahAranayano pakSha chhe. 47 nayamAn nAm, sthApanA, dravya ane bhAv-em chAr nayanun kathan Ave chhe. temAn vachanathI kahI shakAy evo ek jIvamAn dharma chhe tene nAmanay kahel chhe. jIv vaktavya chhe eTale ke vachanathI kahI shakAy chhe. ahA! kayAn bhagavAn AtmA ane kayAn vANI? vANI jaDanI paryAy chhe ane AtmA enAthI bhinna chaitanyamay vastu chhe. ahIn kahe chhe-jIv vAchya eTale vachanagochar chhe arthAt vachanathI kahI shakAy chhe. Avo ek vyavahAranayano pakSha chhe. jem bhagavAn AtmAmAn svaparane jANavAnun sAmarthya chhe tem vANImAn svaparane kahevAnun sAmarthya chhe. have kahe chhe-

‘न तथा’ jIv vAchya (-vachanagochar) nathI ‘परस्य’ evo bIjA nayano pakSha chhe. jIv vachanagochar nathI evo je vikalpa thAy te nishchayanayano pakSha chhe. shrImadmAn Ave chhe ne ke-

‘‘je pad shrI sarvagne dIThun gnAnamAn,
kahI shakayA nahi te paN shrI bhagavAn jo.’’

jIv vachanagochar nathI, anubhavagochar chhe e to satya ja chhe, paN evo je vikalpa UThe chhe te vikalpagochar paN jIv nathI. tethI Avo nishchayanayanA pakShano vikalpa paN ahIn niShedhyo chhe.

‘इति’ Am ‘चिति’ chitsvarUp jIv viShe ‘द्वयोः’ be nayonA ‘द्वौ पक्षपातौ’ be pakShapAt chhe. A banne pakSha vikalpa chhe ane vastu nirvikalpa chhe. banne nayonA pakShapAt rahit tattva chitsvarUp chhe. tene tevun ja anubhavavun te dharma chhe. e ja kahe chhe-

‘यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः’ je tattvavedI pakShapAt rahit chhe ‘तस्य’ tene ‘नित्यं’ niratanr ‘चित्’ chitsvarUp jIv ‘खलु चित् एव अस्ति’ chitsvarUp ja chhe.

* * *

PDF/HTML Page 1376 of 4199
single page version

* kaLash 8pa shlokArtha uparanun pravachan *

‘नाना’ jIv nAnArUp chhe ‘एकस्य’ evo ek nayano pakSha chhe. jIv anek guN- paryAyanI apekShAe nAnArUp eTale anekarUp chhe evo vyavahAranayano pakSha chhe.

‘न तथा’ jIv nAnArUp nathI ‘परस्य’ evo bIjA nayano pakSha chhe. ekavastupaNAnI draShTie jIv anekarUp nathI arthAt ek chhe evo nishchayanayano pakSha chhe.

‘इति’ Am ‘चिति’ chitsvarUp jIv viShe ‘द्वयोः’ be nayonA ‘द्वौ पक्षपातौ’ be pakShapAt chhe. banne pakSha chhe te vikalpa chhe. hun anek chhun, anek nathI, ek chhun-evA vikalpamAn rokavun te sahaj avasthAne vighnakartA chhe. aho! digambar santoe jangalamAn rahIne amRutanA sAgar UchhAL‌yA chhe!

gnAnasvarUp AtmA chaitanyachamatkArarUp vastu chhe. temAn nayapakShanA vikalpa nathI. banne nayonA pakShapAtane chhoDI je tattvavedI chhe te potAnA chaitanyachamatkArarUp gharamAn praveshI jAy chhe. vikalparUpI AngaNAne chhoDI daIne dharmI jIv shuddha chaitanmay gharamAn ja niratanr rahe chhe. e ja kahe chhe-

‘यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः’ je tattvavedI pakShapAtarahit chhe ‘तस्य’ tene ‘नित्यं’ nirantar ‘चित्’ chitsvarUp jIv ‘खलु चित् एव अस्ति’ chitsvarUp ja chhe. dharmI jIv nirantar chaitanyanA svAdane ja vede chhe.

* * *
* kaLash 86 shlokArtha uparanun pravachan *

‘चेत्यः’ jIv chetya (-chetAvA yogya) chhe ‘एकस्य’ evo ek nayano pakSha chhe. AtmA chetAvA arthAt jaNAvA yogya chhe evo nishchay nayano pakSha chhe. AtmA chetAvA yogya chhe e vAt to barAbar chhe, kemake jagatanI chIjothI te bhinna chhe. vikalpa sahit Akhun je jagat tenAthI bhagavAn jagadIshvar bhinna chhe mATe te chetAvA yogya chhe. parantu hun chetya kahetAn chetAvA yogya chhun evo je vikalpa chhe te nayapakSha chhe. hun chetya chhun evA vikalpathI bhagavAn ‘chetya’ bhinna chhe, te vikalpa sAthe ekamek nathI. bhAI! parano kartA ane bhoktA chhe e vAt to kay Any rahI, ahIn kahe chhe hun chetya chhun evA vikalpathI paN chetya je vastu chhe te bhinna chhe bhagavAn! te ‘chetya’ nA vikalpane chhoDI je ‘chetya’ chhe tene chet, tene ved. AvI vAt chhe. ahAhA...! chaitanyasUrya prabhu AtmA chetya eTale chetAvA yogya chhe evo je vikalpa chhe te nayapakSha chhe, dukhadAyak chhe.

‘न तथा’ jIv chetya nathI ‘परस्य’ evo bIjo nayano pakSha chhe. jIv chetAvA yogya nathI evo vyavahAranayano pakSha chhe. Avo ek vyavahAranayano pakSha chhe. man ane indriyothI jIv jaNAvA yogya nathI eno to niShedh prathamathI karatA AvyA chhIe. have kahe chhe-


PDF/HTML Page 1377 of 4199
single page version

‘इति’ Am ‘चिति’ chitsvarUp jIv viShe ‘द्वयोः’ be nayonA ‘द्वौ पक्षपातौ’ be pakShapAt chhe. ahAhA...! vishvathI vishveshvar prabhu AtmA judo chhe. ek bAju Akhun lokAlok chhe ane ek bAju ‘chetya’ bhagavAn AtmA chhe. parantu AtmA chetya chhe, hun chetya chhun evo je vikalpa tene ahIn chhoDAvavA mAge chhe, kemake evo sUkShma vikalpa paN AtmAnubhavamAn bAdhak chhe. je tattvavedI chhe te banne pakShathI rahit thaIne nijAnand-svarUp bhagavAn AtmAnA atIndriy Anandane anubhave chhe. e ja kahe chhe-

‘यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः’ je tattvavedI pakShapAtarahit chhe ‘तस्य’ tene ‘नित्यं’ nirantar ‘चित्’ chitsvarUp jIv ‘खलु चित् एव अस्ति’ chitsvarUp ja chhe.

* * *
*kaLash 87 shlokArtha uparanun pravachan *

‘द्रश्यः’ jIv drashya (-dekhAvA yogya) chhe ‘एकस्य’ evo ek nayano pakSha chhe. chetanAnA be bhAg-jANavun ane dekhavun. jIv chetAvA yogya chhe-emAn jANavun ane dekhavun e bannenI bhegI vAt karI chhe. tene ahIn judI pADIne kahe chhe. bhagavAn AtmA drashi shaktithI dekhAvA yogya chhe. 47 shaktiomAn jem chiti ek shakti chhe tem drashi ek shakti kahI chhe. shakti eTale sAmarthyanI vAt chhe. jIv dekhAvA yogya chhe evo nishchayanayano pakSha chhe. jIv dekhAvA yogya chhe e to satya ja chhe, paN evo je vikalpa chhe te chhoDavA yogya chhe kemake te vikalpa darshanamAn bAdhArUp chhe. pratham AngaNAmAn Ubho rahIne Avo samyak nirNay kare teTalun ja pUratun nathI, ahIn to AngaNun chhoDI andar gharamAn praveshI anubhav karavAnI vAt chhe. jIv dekhAvA yogya chhe evo vichAr nayapakSha chhe. have kahe chhe-

‘न तथा’ jIv dekhAvA yogya nathI ‘परस्य’ -evo bIjA nayano pakSha chhe. bhagavAn AtmA arUpI chhe. te kem dekhAy? te dekhAvA yogya nathI evo vyavahAranayano ek pakSha chhe. eno to AchAryadev prathamathI niShedh karatA AvyA chhe.

‘इति’ Am ‘चिति’ chitsvarUp jIv viShe ‘द्वयोः’ be nayonA ‘द्वौ पक्षपातौ’ be pakShapAt chhe. A nayonA pakShapAt chhe te svarUpanA anubhavamAn vighna karanArA chhe. hun drashya chhun evA vikalpane paN chhoDI antarlakSha karatAn drashya prabhu AtmAno anubhav thAy chhe. je tattvavedI eTale tattvano jANanAr chhe te pakShapAt chhoDIne potAne ek chitsvarUp ja anubhave chhe. e ja kahe chhe-

‘यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः’ je tattvavedI pakShapAtarahit chhe ‘तस्य’ tene ‘नित्यं’ nirantar ‘चित्’ chitsvarUp jIv ‘खलु चित् एव अस्ति’ chitsvarUp ja chhe.


PDF/HTML Page 1378 of 4199
single page version

bhagavAnanI bhaktinA rAgathI ke vrat, tap AdinA vikalpathI gnAyak prabhu AtmA dekhAy em nathI. hun drashya chhun evA vikalpathI paN te dUr chhe. sarva pakShapAt maTADatAn chaitanya bhagavAn jaNAy chhe, dekhAy chhe ane te samyagdarshan-gnAn chhe. jeNe vikalpathI pAr thaIne nij chaitanyasvarUp bhagavAn gnAyakane jANyo ane dekhyo, te sansArathI mukta ja thaI gayo.

bhagavAn chaitanyasvarUp gnAnasUrya chhe. tenun chaitanyasvarUp ja chhe. te dekhAvA yogya chhe ane dekhAvA yogya nathI evo vikalpono temAn avakAsh nathI. je tattvavedI chhe te pakShathI rahit thaIne jevo AtmA chhe tevo nirantar anubhave chhe.

* * *
* kaLash 88 shlokArtha uparanun pravachan *

‘वेद्यः’ jIv vedya (-vedAvA yogya, jaNAvA yogya) chhe ‘एकस्य’ evo ek nayano pakSha chhe. nishchayanayano A pakSha chhe ke AtmA vedAvA yogya chhe. AtmA vedya chhe e to satya chhe paN evo je nayapakShano vikalpa chhe tene ahIn chhoDAvavA mAge chhe, kemake vastumAn Avo pakSha kay An chhe? Avo pakSha karatAn vastu kayAn vedAy em chhe? have kahe chhe-

‘न तथा’ jIv vedya nathI ‘परस्य’ evo bIjA nayano pakSha chhe. vyavahAranayano pakSha chhe ke jIv vedAvA yogya nathI. A pakShano to pahelethI ja niShedh karavAmAn Avyo chhe. ahIn to vedAvA yogya chhe evA nishchayanA pakShane paN chhoDavAnI vAt chhe.

‘इति’ Am ‘चिति’ chitsvarUp jIv viShe ‘द्वयोः’ be nayonA ‘द्वौ पक्षपातौ’ be pakShapAt chhe. hun vedya chhun evo pakSha chhe te rAg chhe, chhoDavA yogya chhe.

bhagavAn AtmA chaitanyaprakAshamay mUrti chhe. temAn sparsha, ras, gandh, varNa nathI evo arUpI chhe. ATh varShanI bAlikA paN antardraShTi karIne samyagdarshan pAme chhe tyAre te nirvikalpa chaitanyasvarUpanA Anandane anubhave chhe. sharIr bhale strInun hoy, e sharIr AtmAmAn kayAn chhe? strIvedanun karma bhale andar paDayun hoy, te karma kayAn AtmAmAn chhe? ane strI vedanI je vRutti uThe te vRutti paN kayAn AtmAmAn chhe? ahIn kahe chhe ke hun vedya chhun evo vikalpa paN AtmAmAn samAto nathI. AvA sUkShma vikalpa vaDe AtmA jaNAy evo nathI. bhAI! AtmA jaNAvA yogya chhe e to sAchun chhe, paN evo vikalpa chhe tene chhoDIne je vedya chhe tenun vedan kar; anyathA vedyanun vedan nahi thAy. gambhIr vAt chhe, bhAI!

loko dayA pALe, vrat pALe, tap kare, upavAs kare ityAdi badhun kare paN e to badho shubharAg chhe. enAthI rAgarahit bhagavAn kem jaNAy? bhAI! rAg game teTalo sUkShma ho, paN tenAthI Atmaanubhav kadIy na thAy. tethI to sarva pakShapAt


PDF/HTML Page 1379 of 4199
single page version

rahit thaIne tattvagnAnIo antarlakSha karIne potAnA chaitanyasvarUpane tevo ja anubhave chhe. e ja kahe chhe-

‘यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः’ je tattvavedI pakShapAtarahit chhe ‘तस्य’ tene ‘नित्यं’ nirantar ‘चित्’ chitsvarUp jIv ‘खलु चित् एव अस्ति’ chitsvarUp ja chhe. gnAtA to gnAtA ja chhe, bas! evo ja anubhav thAy enun nAm samyagdarshan ane dharma chhe. bAkI dev-guru-shAstranI bhedarUp shraddhA ke navatattvanI bhedarUp shraddhA e kAI samyagdarshan nathI.

* * *
* kaLash 89 bhAvArtha uparanun pravachan *

‘भातः’ jIv ‘bhAt’ (prakAshamAn arthAt vartamAn pratyakSha) chhe ‘एकस्य’ evo ek nayano pakSha chhe. jIv vartamAn pratyakSha chhe evo nishchayanayano pakSha chhe. jIv vartamAn pratyakSha chhe e vAt to satya ja chhe. jIv svabhAvathI pratyakSha gnAtA chhe evo teno guN chhe. pravachanasAr gAthA 172nI TIkAmAn alingagrahaNanA chhaThThA bolamAn Ave chhe ke-AtmA pratyakSha gnAtA chhe. AtmA dravyasvarUpathI ja svarUpapratyakSha chhe; parokSha rahevAno teno svabhAv nathI. rAg ane mananI upekShA karI bhagavAn AtmA potAnA gnAnanI paryAyamAn pratyakSha jaNAy evo eno svabhAv chhe. parantu AtmA vartamAn pratyakSha chhe evo je vikalpa uThe chhe te nayapakSha chhe. hun vartamAn pratyakSha chhun evA vikalpathI vastuno pratyakSha anubhav thato nathI, paN khed ja thAy chhe. tethI ahIn A sUkShma vikalpane chhoDavAnI vAt chhe.

jIv vartamAn pratyakSha chhe evA pakShane chhoD em kahyun eTale em samajavun ke andar (vartamAn pratyakSha sivAyanI) koI bIjI chIj chhe vastu shuddha chaitanyasvabhAvamay chIj to svarUpapratyakSha ja chhe. bhagavAne paN evo ja AtmA joyo ane kahyo chhe, ane enI draShTi karatAn te paryAyamAn pratyakSha svAdamAn Ave chhe. paN hun pratyakSha chhun evo je vikalpa chhe te nayapakSha chhe. te vikalpa svarUpanA pratyakSha anubhavamAn bAdhak chhe. tethI ahIn nayapakShanA vikalpane niShedhavAmAn Avyo chhe.

agnAnI jIvoe vararAjAne chhoDIne jAn joDI chhe. shuddha chaitanyanA bhAn vinA vrat, tap, bhaktinA vikalpa badhA var vinAthI jAn jevA vA ekaDA vinAnAn mIDAn chhe. bhAI! vikalpa karatAn karatAn dharma thashe e tArI mAnyatA chirakALanun mithyA shalya chhe. kriyAkAnDanA rAgathI AtmA jaNAy evo eno svabhAv ja nathI. AtmA pratyakSha chhe evo je vikalpa chhe te paN rAgAnsh chhe ane te paN chhoDavA yogya chhe. have kahe chhe-

‘न तथा’ jIv ‘bhAt’ nathI ‘परस्य’ evo bIjA nayano pakSha chhe. jIv vartamAn pratyakSha nathI evo vyavahAranayano je pakSha chhe teno to pahelethI ja niShedh karavAmAn Avyo chhe.


PDF/HTML Page 1380 of 4199
single page version

‘इति’ Am ‘चिति’ chitsvarUp jIv viShe ‘द्वयोः’ be nayonA ‘द्वौ पक्षपातौ’ be pakShapAt chhe. banne nayapakSha chhe te vikalpa chhe ane pakSha chhe tyAnsudhI AtmAno anubhav thaI shakato nathI tethI nishchayano pakSha paN ahIn chhoDAvavAmAn Avyo chhe. nishchayanA Ashrayane chhoDavAnI vAt nathI, nishchayanA pakShane chhoDavAnI vAt chhe. nishchayanA pakShane paN chhoDI nishchay svarUpano je Ashray kare chhe te tattvavedI nirantar potAnA shuddha chaitanya-svarUpane anubhave chhe. e ja kahe chhe-

‘यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः’ je tattvavedI pakShapAtarahit chhe ‘तस्य’ tene ‘नित्यं’ nirantar ‘चित्’ chitsvarUp jIv ‘खलु चित् एव अस्ति’ chitsvarUp ja chhe. AtmA gnAnanA prakAshasvarUp svaparanA prakAshanA sAmarthyavALun shuddha chaitanya tattva chhe. tenun antaramAn lakSha karIne dharmI jIvo tene jevo chhe tevo sadAy chitsvarUpe anubhave chhe.

* * *
* kaLash 89 bhAvArtha uparanun pravachan *

‘baddha abaddha, mUDh amUDh, rAgI arAgI, dveShI adveShI, kartA akartA, bhoktA abhoktA, jIv ajIv, sUkShma sthUl, kAraN akAraN, kArya akArya, bhAv abhAv, ek anek, sAnta ananta, nitya anitya, vAchya avAchya, nAnA anAnA, chetya achetya, drashya adrashya, vedya avedya, bhAt abhAt ityAdi nayonA pakShapAt chhe.’

Ashay em chhe ke vastu je Atmadravya chhe te baddha abaddha Adi vikalpathI bhinna chhe. chaitanyaprakAshamay prabhu AtmA vItarAgI shItaLasvarUpano pinD jinachandra chhe. temAn baddha abaddha vagere vikalpa nathI. hun abaddha chhun evo vikalpa paN tenA svarUpamAn nathI. chaitanyaghan prabhu AtmA vikalpathI tanmay nathI to te vikalpa vaDe kem prApta thAy? na thAy. tethI ja AchArya kahe chhe ke bhAI! vyavahArano pakSha to ame pahelethI chhoDAvyo chhe, paN nishchayanA pakShathI paN tun viramI jA, kemake nayonA pakShathI virAm pAmI antardraShTi karatAn AtmA prApta thAy evo chhe.

ahIn badhA vIs bol kahyA chhe. temAn kAraN akAraNano ek bol chhe. te vishe thoDI vadhu spaShTatA karavAmAn Ave chhe. AtmAmAn akAraNakArya nAmano ek guN chhe. akAraNakAryatva AtmAno svabhAv chhe. tethI AtmA rAganun kAraN paN nathI ane rAganun kArya paN nathI.

bhagavAn AtmA ekalA chaitanyaprakAshanun pur chhe. temAn rAg kayAn chhe? nathI. to te rAganun kAraN kem hoy? na hoy. te rAganun kArya paN kem hoy? na ja hoy. jo te rAganun kArya hoy to svayam rAgamay ja hoy (chaitanyamay na hoy); ane jo te rAganun kAraN bane to rAg maTI kadIy vItarAg na thAy. paN em nathI kAraN ke