PDF/HTML Page 1541 of 4199
single page version
be hajAr varSha pahelAn A shabdarUp shAstra banyun chhe; ane ek hajAr varSha pahelAn enI TIkA thaI chhe. temAn bhagavAn kundakundAchArya digambar sant mahA munirAj muni kone kahIe, munipaNun shun chIj chhe enI vAt kare chhe. kahe chhe-puNya ane pApanA vikalpane maTADatAn-niShedhatAn jemAn potAnA shuddha chaitanyasvarUpanA atIndriy AnandanA rasano jaghanya-thoDo svAd Ave evo anubhav te samyagdarshan chhe. kahyun chhe ne ke-
tathA potAnA gnAnAnandasvabhAvI bhagavAnanun (-AtmAnun) AnandarasanA anubhavathI yukta je prachur svasamvedan chhe te munipaNun chhe. munipaNAmAn potAnI nirmaL pariNatine vastusvabhAvanun sharaN (-Ashray) rahelun chhe. tathA e nirmaL paryAy paN sharaN chhe.
prashna– e bey sharaN kem hoy?
uttara– nirmaL paryAy bhagavAn AtmAnun sharaN grahaN kare chhe ne? tethI AtmA sharaN chhe. tathA rAg sharaN nathI em kahyun tyAn nirmaL pariNatinun sharaN chhe em kahevAy. vAstavamAn to paryAyane dhruv AtmA ja sharaN chhe. samajANun kAI...?
gAthA 71 mAn AvI gayun chhe ke vastunun svabhAvarUp pariNaman e vastu chhe. bhagavAn AtmAno gnAn ane Anandano svabhAv chhe. enA e svabhAvarUp pariNaman vastu kahetAn AtmA chhe. tyAn kahyun chhe ke-‘‘A jagatamAn vastu chhe te svabhAvamAtra ja chhe, ane ‘sva’ nun bhavan (-pariNaman thavun) te svabhAv chhe.’’ kemake svanA pariNamanamAn svabhAvanun bhAn thayun ke vastu AvI chhe. mATe svanun pariNaman te svabhAv chhe. ‘‘mATe nishchayathI gnAnanun thavun-pariNamavun te AtmA chhe.’’ juo shuddharUpe pariNamavun e ja AtmA chhe em kahe chhe. bApu! mArga Avo bahu jhINo chhe. janmamaraN rahit to ek vItarAgabhAvathI ja thavAy chhe. e vItarAgabhAv apUrva chhe. are! jemane A sAmbhaLavAy maLatun nathI te bichArA shun kare?
jenA gnAnamAn rAg Adi jaD chIjonun bhAn thAy chhe te jANavAvALo chaitanya-mahAprabhu chhe. tenAmAn je paranun gnAn thAy chhe te potAnun svasvarUp chhe; parane jANanArun gnAn kAI parasvarUpe thaI jatun nathI. have Avun je jANe-samaje nahi te bichArA shun kare? svabhAvathI viruddha puNya-pApanA bhAvarUpe pariName, krodhAdirUpe pariName. rAganI ruchi ane nij chaitanyasvarUpanI aruchi te krodh chhe. arere! krodhAdirUpe pariNamatA teo chAragatirUp sansAramAn anantakAL rakhaDe chhe. AtmAnun svabhAvapaNe (-gnAnapaNe) pariNamavun-thavun e AtmA chhe ane e sharaN chhe, dharma chhe.
ahIn kahe chhe-‘gnAnamAn (-AtmAmAn) lIn thatAn sarva AkuLatAthI rahit paramAnand (-paramAmRut)no bhogavaTo hoy chhe.’ A sAchun munipaNun chhe. ‘eno svAd
PDF/HTML Page 1542 of 4199
single page version
gnAnI ja jANe chhe.’ arthAt Avun atIndriy Anandanun-param amRutanun vedan ek gnAnIne ja hoy chhe. agnAnIne enI khabar nathI eTale manDI paDe bahAranAn vrat pALavA, tap karavA, upavAs karavA. paN bhAI! e badhun AcharaN AkuLatA ane dukh chhe ane sansAranA paribhramaNanun kAraN chhe.
tyAre keTalAk kahe chhe-sonagaDhavALA nishchayanI ja vAt kare chhe, vyavahAr to kahetA ja nathI; em ke vyavahArathI nishchay thAy em kahetA nathI.
temane kahIe chhIe ke A 2000 varSha pahelAn bhagavAn kundakundAchArye banAvelun shAstra chhe. emAn shun kahyun chhe? ke dharma ene kahIe ke jemAn puNya-pApanA AcharaNanI ke AkuLatAnI gandhey nathI. A to nAstithI vAt chhe. astithI shun chhe? ke atIndriy param padArtha gnAnAnand svarUp je potAno bhagavAn AtmA chhe temAn lIn thayelI paryAyamAn atIndriy Anandano je bhogavaTo thayo e munipaNun chhe, dharma chhe, chAritra chhe, mokShano mArga chhe. ahAhA...! jeNe anubhavamAn AtmA lIdho chhe tene khabar paDe ke A param Anandano-amRutano svAd shun chhe? bIjA rAgI-kaShAyI jIv shun jANe? kahyun chhe ne ke-‘khAkharAnI khIsakolI sAkarano svAd shun jANe?’ kaShAyI jIv karmane ja sarvasva jANI, mukhyapaNe vrat, tap Adi puNyabhAvane sarvasva jANI emAn ja tadrUp thaI rahyo chhe. parantu tethI ene kaShAyano-jherano ja svAd Ave chhe, gnAnAnandano svAd Avato nathI.
ahAhA...! AtmA pUrNAnandano nAth prabhu atIndriy AnandanA rasathI bharapUr chhe. jem sakkarakandane lAl chhAl vinA juo to te ekalo sAkarano (-mIThAshano) pinD chhe tem bhagavAn AtmA shubhAshubhakarmathI rahit, puNya-pApanA vikalpathI rahit param atIndriy Anandano pinD chhe. e AnandakandasvarUpamAn charavun ane ramavun ane param Anandamay pariNatino bhog karavo enun nAm dharma ane munipaNun chhe. bhAI! sansArathI mukta thavAno A ja upAy chhe. lokone kaThaN paDe eTale rADo pADe ke ‘A nishchay chhe, nishchay chhe;’ paN bhAI! nishchay chhe e ja satya chhe, yathArtha chhe ane vyavahAr to upachAr chhe. vyavahAr to laukik kathanamAtra chhe. dravyasangrahamAn Ave chhe ke- vyavahAr chhe e laukik chhe ane bhagavAn AtmA paramArtha nishchay vastu chhe te lokottar chhe.
AtmA chaitanyamahAprabhu chidAnandanI gAnTh chhe. jem ratnanI gaThaDI hoy ane khole to ratna nIkaLe tem gnAnAnandaratnanI gAnTh prabhu AtmAne khole eTale rAganun ekatva chhoDIne svabhAvamAn ekatva kare to te khulI jatAn emAnthI gnAn ane Anand pragaT thAy chhe. A gnAnAnandanA svAdane agnAnI jANato nathI. dayA, dAn, bhakti Adi kaShAy-bhAvamAn lIn kaShAyI jIvo akaShAyasvabhAvI gnAnAnandasvarUpanA svAdane kem jANe? jem
PDF/HTML Page 1543 of 4199
single page version
marachAnA jIv marachAmAn ghar banAvIne marachAmAn rahe chhe (marachAmAn jem bAchakAn thaI jAy chhe), tem agnAnI kaShAyI jIv kaShAyamAn ghar banAvIne kaShAyamAn rahe chhe. ene AtmA potAnun gnAnAnandasvarUp ghar chhe evI kayAn khabar chhe? e to puNya-kriyAomAn (-kriyAkAnDamAn) potAnun sarvasva mAnI emAn ja lIn rahe chhe tethI te gnAnAnandano svAd jANato nathI.
PDF/HTML Page 1544 of 4199
single page version
अथ ज्ञानं मोक्षहेतुं साधयति–
तम्हि ट्ठिदा सहावे मुणिणो पावंति णिव्वाणं।। १५१ ।।
तस्मिन् स्थिताः स्वभावे मुनयः प्राप्नुवन्ति निर्वाणम्।। १५१ ।।
have, gnAn mokShanun kAraN chhe em siddha kare chhe-
evA svabhAve sthit munio mokShanI prApti kare. 1pa1.
gAthArtha– [खलु] nishchayathI [यः] je [परमार्थः] paramArtha (param padArtha) chhe, [समयः] samay chhe, [शुद्धः] shuddha chhe, [केवली] kevaLI chhe, [मुनिः] muni chhe, [ज्ञानी] gnAnI chhe, [तस्मिन् स्वभावे] te svabhAvamAn [स्थिताः] sthit [मुनयः] munio [निर्वाणं] nirvANane [प्राप्नुवन्ति] pAme chhe.
TIkA– gnAn mokShanun kAraN chhe, kem ke gnAn shubhAshubh karmonA bandhanun kAraN nahi hovAthI tene e rIte mokShanun kAraNapaNun bane chhe. te gnAn, samasta karma Adi anya jAtiothI bhinna chaitanya-jAtimAtra paramArtha (-param padArtha) chhe-AtmA chhe. te (AtmA) ekIsAthe (yugapad) ekIbhAve (ekatvapUrvak) pravartatAn evAn je gnAn ane gaman (pariNaman) te- svarUp hovAthI samay chhe, sakaL nayapakShothI amilit (amishrit) evA ek gnAnasvarUp hovAthI shuddha chhe, kevaL chinmAtra vastusvarUp hovAthI kevaLI chhe, phakat mananamAtra (gnAnamAtra) bhAvasvarUp hovAthI muni chhe, pote ja gnAnasvarUp hovAthI gnAnI chhe, ‘sva’ nA bhavanamAtrasvarUp hovAthI svabhAv chhe athavA svata (potAthI ja) chaitanyanA *bhavanamAtrasvarUp hovAthI sadbhAv chhe (kAraN ke je svata hoy te sat-svarUp ja hoy). A pramANe shabdabhed hovA chhatAn vastubhed nathI (-nAm judAn judAn chhe chhatAn vastu ek ja chhe).
bhAvArtha– mokShanun upAdAn to AtmA ja chhe. vaLI paramArthe AtmAno gnAnasvabhAv chhe; gnAn chhe te AtmA chhe ane AtmA chhe te gnAn chhe. mATe gnAnane ja mokShanun kAraN kahevun yogya chhe. * bhavan= hovun te.
PDF/HTML Page 1545 of 4199
single page version
have, gnAn mokShanun kAraN chhe em siddha kare chhe-
‘gnAn mokShanun kAraN chhe, kemake gnAn shubhAshubh karmonA bandhanun kAraN nahi hovAthI tene e rIte mokShanun kAraNapaNun bane chhe.’
gnAn mokShanun kAraN chhe eTale shun? eTale andar je shuddha chaitanyasvarUp bhagavAn AtmA chhe enAn gnAn-shraddhAn AdirUp je nirmaL pariNati thAy te mokShanun kAraN chhe. ahAhA...! andar chidAnandamay param pavitra bhagavAn paDelo chhe temAn draShTi ane lInatA karavAthI paryAyamAn je nirvikalpa gnAn ane Anandano svAd Ave te mokShanun kAraN chhe.
juo, samyagdarshan thayA pachhI paN dharmI jIvane bhakti, pUjA, jAtrA AdinA shubhabhAv Ave chhe, paN e sarva shubhabhAv gnAnInI draShTimAn hey chhe. AtmAnA Anandano svAd Avyo chhe evA dharmI jIvane upayog antaramAn lIn na rahI shake tyAre ashubhathI bachavA tene shubh Ave chhe, paN te shubhAcharaNane AdaraNIy ane mokShanun kAraN jANato nathI. (e to svasanmukhatAno puruShArtha ugra karIne kramasha shubhane paN TALato ja jAy chhe). AvI vAt chhe.
are bhAI! Avo manuShyabhav maLyo ane vItarAgamArganA sampradAyamAn janma thayo tyAre paN A mArga nahi samaje to bhavano abhAv kem thashe? (nahi thAy). bhavaparamparA to tane anAdithI chhe. chAhe narak ho ke svarga ho, badhAy bhav dukharUp chhe. gnAn ja mokShanun (param sukhanun) kAraN chhe; kemake gnAn shubhAshubh karmonA (bhAvanA) bandhanun kAraN thatun nathI. je shubhAshubhabhAv bandhanA kAraN chhe te gnAnamAn nathI. tethI shuddha AtmAnA avalambanathI je puNya- pAparahit nirmaL shuddha pariNati pragaT thAy chhe e bandhanun kAraN nathI.
juo, A asti-nAsti karyun. gnAn mokShanun kAraN chhe ane te shubhAshubh karmonA bandhanun kAraN nathI. gnAn bandhanun kAraN nathI tethI tene e rIte mokShanun kAraNapaNun bane chhe. A bhagavAn AtmA jANavA-dekhavAnA (gnAtA-draShTA) svabhAvavALo chhe. enA gnAn-shraddhAnapaNe pariNaman thavun e AtmAnun pariNaman chhe ane e pariNaman mokShanun kAraN chhe, kemake bandhanA kAraNathI rahit chhe. arthAt emAn ansh paN bandhananun kAraN nathI. gambhIr vAt chhe bhAI! bandhabhAvamAn anshe paN mokShamArga nahi ane mokShamArgamAn bandhano anshamAtra paN nahi. shuddha chaitanyasvabhAvanAn gnAn, shraddhAn ane ramaNatA e chaitanyanI gnAnasvabhAvarUp pariNati chhe ane te mokShanun kAraN chhe. kem? to kahe chhe ke
PDF/HTML Page 1546 of 4199
single page version
bandhanun kAraN je shubhAshubh karma teno emAn abhAv chhe ane tethI ene (-gnAnane) mokShanun kAraNapaNun bane chhe. Am bhagavAn gnAnAnand svabhAvanAn draShTi, gnAn ane ramaNatA e ek ja mokShanun kAraN chhe.
to vyavahAr mokShamArga paN chhe em Ave chhe ne?
eno khulAso karyo chhe ne mokShamArgaprakAshakamAn; ke-‘‘mokShamArga to be nathI paN mokShamArganun nirUpaN be prakArathI chhe. jyAn sAchA mokShamArgane mokShamArga nirUpaN karyo chhe te nishchay mokShamArga chhe tathA jyAn je mokShamArga to nathI paN mokShamArganun nimitta chhe vA sahachArI chhe tene upachArathI mokShamArga kahIe te vyavahAr mokShamArga chhe.’’ vaLI tyAn kahyun chhe ke-‘‘sAchun nirUpaN te nishchay ane upachAr nirUpaN te vyavahAr. mATe nirUpaNanI apekShAe be prakAre mokShamArga jANavo, paN ek nishchay mokShamArga chhe tathA ek vyavahAr mokShamArga chhe em be mokShamArga jANavA mithyA chhe.’’ lyo, A vAt chhe; nishchay mokShamArga ek ja mokShanun kAraN chhe.
have kahe chhe-‘te gnAn, samasta karma Adi anya jAtiothI bhinna chaitanya-jAti-mAtra paramArtha (-param padArtha) chhe-AtmA chhe.’
shun kahyun? ke puNya-pAparUp je samasta karma te anya jAti chhe ane enAthI bhinna ek chaitanyajAtimAtra paramArtha-param padArtha bhagavAn AtmA chhe. ‘paramaTTho’ em pahelun pad chhe ne! nishchayathI paramArtha kahetAn param padArtha paramAtmasvarUp prabhu AtmA chhe te chaitanyajAtimAtra chhe; ane enun chaitanyarUp pariNaman e mokShanun kAraN chhe ane te paramArtha chhe.
ahAhA...! A nishchay e ek ja satya chhe, vyavahAr asatya chhe. 11 mI gAthAmAn Avyun ne ke-‘‘व्यवहारो अभूयत्थो भूयत्थो देसिदो दु सुद्धणओ’’ trikALI vastu, nityAnand, chidAnand, prabhu, vikArathI rahit, ek samayanI paryAyathI rahit, bhagavAn paramAnandano nAth param padArtha bhUtArtha chhe te shuddhanay chhe ane te ekanA Ashraye ja samyagdarshan thAy chhe; vyavahAr- abhUtArthanA Ashraye nahi. samajANun kAI...?
‘vidvad-janabodhak’mAn khUb lIdhun chhe ke vyavahAr sAdhak ane nishchay sAdhya; paN e to vyavahAranayathI kathan chhe. tyAn pUrva paryAyane sAdhak kahI chhe, mokShanun kAraN kahI chhe paN e to badhun vyavahAranayanun kathan chhe. kharekhar to trikALI shuddha je dravyasvabhAv te ekane Ashraye ja mokSha thAy chhe. chhatAn pUrvavartI paryAyane mokShanun kAraN kahevun e vyavahAr chhe. nishchay mokShamArganI paryAyane mokShanun kAraN kahevun e paN vyavahAr chhe. mokShanun-mokShanI paryAyanun vAstavik paramArtha kAraN to dravyasvabhAv chhe.
to em shA mATe kahyun?
PDF/HTML Page 1547 of 4199
single page version
samAdhAn em chhe ke mokSha thavA pahelAn pUrvavartI paryAy shun hatI te batAvavA sAru pUrvanI (mokShamArganI) paryAyane uttar paryAy (mokSha) nun kAraN kahe chhe. bAkI pUrva paryAy je vyayarUp - abhAvarUp chhe enAthI mokSharUp uttaraparyAyano utpAdarUp bhAv kevI rIte thAy? (na ja thAy). eTale pUrva paryAy uttar paryAyanun kharekhar kAraN nathI, paN pUrva paryAyanun gnAn karAvavA ene vyavahArathI kAraN kahevAmAn Ave chhe.
aho! jainadarshananI A koI adbhut syAdvAd shailI chhe! ‘syAt’ eTale koI apekShAe, ‘vAd’ kahetAn kathan-em koIne koI apekShAe kathan karanArI A syAdvAd shailI param AshcharyakArI ane samAdhAnakArI chhe. bhAI! je nayathI kathan hoy ene yathArtha samajavun joie. shAstranA artha karavA mATe pAnch bol Ave chhe ne? shabdArtha, nayArtha, AgamArtha, matArtha, ane bhAvArtha. shabdano artha karavo te shabdArtha, A vyavahAranayanun kathan chhe ke nishchayanayanun e nakkI karI samajavun te nayArtha, A Agamanun vAkay chhe em jANavun te AgamArtha, A anyamatano kaI rIte niShedh kare chhe e samajavun te matArtha ane enun tAtparya shun chhe e jANavun te bhAvArtha. Am pAnch rIte vAkayano artha nakkI karavo te sUtra-tAtparya, ane shAstra-tAtparya vItarAgatA batAvyun chhe. anubhav prakAshamAn Ave chhe ke-sUtra tAtparya sAdhak chhe ane shAstra- tAtparya (-vItarAgatA) sAdhya chhe.
shAstranun tAtparya vItarAgatA chhe; te sAdhya chhe ane sUtratAtparya sAdhak chhe. matalab ke je gAthAsUtra chAlatun hoy tenA artha uparAnt temAnthI shAstranA tAtparyarUp vItarAgatA kADhavI joIe. e vItarAgatA kem thAy? to kahe chhe-paranI-nimitta, rAg ane paryAyanI upekShA karIne svanI-trikAL chidAnandasvarUp bhagavAn AtmadravyanI apekShA kare tyAre vItarAgatA utpanna thAy chhe. nimitta, rAg ke paryAyanA lakShe vItarAgatA thatI nathI. tethI svanI apekShA ane paranI upekShA jemAn thAy te shAstra-tAtparya chhe.
have AvI vAt samajavAno vakhat kone chhe? ene evI nivRutti kayAn chhe? Akho di vepAr Adi pApanA dhandhA kare, be traN kalAk bAyaDI-chhokarAn sAthe ramatamAn jAy, be kalAk khAvAmAn jAy ane chha-sAt kalAk UnghamAn jAy. have AmAn ene kayAn navarAsh maLe? paN A badhAmAn AtmAnun shun chhe bhAI? arere! enun shun thashe? A kALe jo nahi samaje to ke di samajashe prabhu! Avo avasar kayAn maLashe? shrI ToDaramalajIe to kahyun chhe ke-‘sab avasar A chukA hai’-badho avasar AvI maLyo chhe. ahA! sAchI jinavANI sAmbhaLavAno yog maLyo tyAn sudhI to tun AvI gayo chho. mATe he bhAI! tun antardraShTi kar ane jyAn A AtmA bhagavAn svarUpe pote virAjI rahyo chhe tyAn jo. ahIn je param padArtha kahyo te nishchayathI sachchidAnandasvarUp pote paramAtmA chhe ane enA avalambanathI je pariNati thAy e mokShanun kAraN chhe.
PDF/HTML Page 1548 of 4199
single page version
have kahe chhe-‘te (AtmA) ekIsAthe (yugapad) ekIbhAve (ekatvapUrvak) pravartatAn evAn je gnAn ane gaman (pariNaman) te-svarUp hovAthI samay chhe.’
AtmA ek samayamAn ekIbhAve pravartamAn chhe. ekIbhAve pariName chhe eTale ekatvapaNe-gnAnapaNe pariName chhe. arthAt puNya-pApanA vikalpapaNe nahi paN shuddha chaitanyanI vItarAg pariNatie pariName te AtmA nAm samay chhe. AvI vAt; have bahAranI vAtomAn honsh Ave, harakh Ave, lAkh-pAnch lAkh kharche, gajarath chalAve ane ghaNI hA-ho (vikalpanI dhamAl) kare; tathA duniyA paN bhAre kAm, bhAre kharcha karyA em prashansA kare; paN bhAI e badhI pravRuttimAn to vikalpanI rAganI vAt chhe. e kAI AtmAnI chIj nathI. ahIn to kahe chhe ke gnAnanA ekatvapaNe pariName te samay chhe ane te gnAnanun je nirmaL pariNaman chhe te mokShanun kAraN chhe.
gnAnane samay kahe chhe. samay eTale sam+ay-samyak prakAre gnAnanun pariNaman kare, Anandanun pariNaman kare ane ekIsAthe ekarUpe pravartamAn anantaguNonun pariNaman kare te samay nAm AtmA chhe. e AtmAnA Ashraye puNya-pApanA vikalpathI rahit je nirmaL vItarAgI pariNati utpanna thAy te gnAn mokShanun kAraN chhe.
samay eTale sam+ay. gnAnanun ‘sam’-ekIsAthe ‘ay’ eTale jANavun ane pariNamavun te svarUp hovAthI gnAn samay chhe. A mokShamArganI dashA (-paryAy)nI vAt chhe. ahIn samay eTale dravya nahi, paryAy samajavI. shuddha chaitanyavastu trikAL chhe te samay chhe ane tenA Ashraye gnAnanun gnAnapaNe je nirmaL pariNaman chhe te paN samay chhe, ane te mokShanun kAraN chhe. temAn bandhanun kAraN je shubhAshubh karma te nathI mATe te mokShano upAy chhe. Ane param padArtha kahevAy chhe. AtmA pote param padArtha paramAtmA chhe ane enun gnAnarUp pariNaman je mokShanA upAyabhUt chhe te paN param padArtha chhe. shubhAshubh bhAv param padArtha nathI. lyo ‘paramaTTho’ pahelo bol, ane ‘samao’ bIjo bol thayo. have ‘shuddho’ trIjo bola-
‘sakaL nayapakShothI amilit (amishrit) evA ek gnAnasvarUp hovAthI shuddha chhe.’
ahIn sakaL nayapakShathI rahit-evI shuddhanI vyAkhyA chhe. ‘ahamikko khalu suddho’ em kahyun chhe ne? (gAthA 38 ane 73 mAn). tyAn shuddhanI bIjI vyAkhyA chhe. ‘shuddha’ shabdanA ghaNA artha thAy chhe. je sthAne je yogya hoy te samajavo. ekarUpane shuddha kahevAy ane shuddhane ekarUp kahevAy. ahIn sakal nayapakShothI amilit eTale ke hun abandh chhun, mukta chhun, ek chhun-ityAdi nayapakShanA vikalpathI nahi maLelo evo ek gnAnasvarUp hovAthI shuddha chhe em kahevun chhe. jemAn shubhAshubhabhAvanun vedan nathI ane
PDF/HTML Page 1549 of 4199
single page version
ekalI chaitanyajAtinun nirmaL pariNaman chhe tene ahIn shuddha kahyun chhe. 73 mI gAthAmAn je shuddha kahyun tyAn ek samayanI ShaTkArakanI pariNatithI rahit te shuddha em vAt hatI. 38 mI gAthAmAn shuddha kahyun tyAn navatattvanA vyavahArik bhAvothI judo akhanD, ek gnAyakabhAvapaNe shuddha em kahyun hatun. ahIn nayapakShothI rahit eTale je sthUL dayA, dAn, vratAdinA shubhabhAv enAthI to rahit kharo, paN nayapakShanA je sUkShma vikalpa enAthI paN rahit ek gnAnasvarUp hovAthI shuddha chhe em vAt chhe. A trIjo bol thayo.
have chotho ‘kevaLI’no bola-‘kevaL chinmAtra vastusvarUp hovAthI kevaLI chhe.’
juo, A rAg vinAnI kevaL vItarAg nirmaL pariNati te kevaLI em vAt chhe. chAritra pAhuDamAn (gAthA 4 mAn) akShay-amey paryAyanI vAt chhe. pote bhagavAn AtmA akShay ane amey eTale aparimit behad svabhAvayukta gambhIr chhe. ahAhA...! bhagavAn AtmAno ek ek guNano behad maryAdA vinAno agAdh svabhAv chhe. Avo je anantaguN manDit AtmasvabhAv chhe tenun ekatvarUp pariNaman te kevaLI chhe. kevaLI eTale rAg vinAno ekalo, kevaL bhAv. A kevaLI bhagavAnanI vAt nathI, paN mokShamArganI vAt chhe. mokShamArga shubhAshubhabhAvathI rahit (ekalo) kevaL shuddha pariNamanano bhAv hovAthI kevaLI chhe em kahyun chhe. jene shubhAshubh rAgano jarIye sang nathI, sambandh nathI evo kevaL shuddha mArga te kevaLI chhe em ahIn vAt chhe. bhagavAn AtmA je kevaL shuddha svabhAvamay chhe tenA Ashraye utpanna kevaL shuddha pariNAm te kevaLI chhe.
have pAnchamo bol kahe chhe-‘phakta mananamAtra (gnAnamAtra) bhAvasvarUp hovAthI muni chhe.’
gnAnanun svabhAvamAn ekAgrapaNun e manan chhe. A vikalparUp chintananI vAt nathI. shuddha chaitanyasvarUpamAn ekAgratA-pariNAmanI magnatA je chhe ene mananamAtra bhAvarUp muni kahe chhe. tene ahIn mokShamArga vA mokShanun kAraN kahe chhe. lyo, Avun munipaNun chhe jemAn vrat, tap ne bAhyakriyA kayAny chhe nahi. AtmA gnAn ane Anandano nAth prabhu param padArtha chhe emAn ekAgratArUp mananamAtra bhAv je chhe te muni chhe; vrat, tapanA vikalpa te muni nahi. ahIn antar ekAgratArUp je mokShamArga chhe tene muni kahyo chhe. samajANun kAI...? phakta mananamAtra kahyun eTale trikALI gnAnasvabhAvamAn ekAgratAmAtra hovAthI muni chhe em vAt chhe.
vADAmAn pakaDAI gayA hoy (ane kriyAmAn sapaDAI gayA hoy) eTale em lAge ke A shun kahe chhe? bhAI! A antaranI agamya vAt chhe. bApu! vrat, tap, shIl
PDF/HTML Page 1550 of 4199
single page version
vagere karI shakAy ane sthULapaNe khyAlamAn Ave eTale te sugam lAge, paN bhAI! e bandhanAn kAraN chhe. ahIn phakta mananamAtra kahyun te bhagavAn shuddha chaitanyamay AtmAmAn manan-ekAgratAnI vAt chhe, kAI vrat, tap, shIl, dayA, dAn Adi shubharAgamAn ekAgratAnI-manananI vAt nathI. bahu jhINo mArga bApu! enI hA pADavI e paN mahA puruShArtha chhe. bhAI! mArga to A chhe. ene pahonchI vaLI shakAy nahi eTale emAn pheraphAr karavo, bIjI rIte mAnavun-manAvavun e kAI vItarAgano mArga chhe? (nathI).
bhagavAn AtmA shuddha chhe. enA anant guNo shuddha chhe. AvA anant guNono dharanAro ek chaitanya mahAprabhu ekanun ja manan vA te ekanI ja ekAgratA te muni chhe. juo, A muni ane A mokShamArga kahyo. paN panchamahAvrat pALe ane nagna rahe mATe muni em nathI kahyun. sUkShma vAt chhe bhAI! ekalun trikAL, nitya, nirAvaraN, akhanD, ek, shuddha pAriNAmikabhAv lakShaN je nij paramAtmadravya tenun manan arthAt temAn gnAnanun ekAgra thavun te muni chhe. A mananamAtra bhAvasvarUp muninI vyAkhyA chhe. tene muni kahIe, shuddha kahIe, paramArtha kahIe, kevaLI kahIe vA samay kahIe e badhun ek ja chhe.
have chhaTTho bola-‘pote ja gnAnasvarUp hovAthI gnAnI chhe.’
lyo, gnAnanI pragaTatA mATe pote ja gnAnasvarUp chhe. potAnun trikAL gnAnasvarUp je chhe emAnthI ja gnAnanI pariNati Ave chhe; ene koI anyanI sahAy ke madadanI apekShA-jarUr nathI. enI paryAy-pariNati Atmasanmukh-svasanmukh hotAn ja shuddha chhe, gnAnI chhe.
pote ja gnAnasvarUp hovAthI gnAnI chhe. ahIn shAstronun ghaNun gnAn-bhaNatar hoy mATe gnAnI chhe em nahi paN enI pariNati ja gnAnasvarUp hovAthI gnAnI chhe. jem vastu trikAL gnAnasvarUp, AnandasvarUp chhe tem enI pariNati, enI vyaktatAno ansh paN gnAnasvarUp chhe ane tethI gnAnI chhe. ahIn vyakta ansh je paryAy te gnAnamay chhe paN rAgamay ke vikalpamay nathI tethI gnAnI chhe em kahyun chhe. aho! gAthAe gAthAe ane shabde shabde keTakeTalA bhAv bharyA chhe. A samayasAr to jagatanun ajoD chakShu chhe!
kahe chhe-ek samayamAn kevaLagnAn ane anant AnandanI labdhi pragaT karI shake evA anant sAmarthyavALo tun bhagavAn chho. bApu! tun ene alpa ane adhUro kem mAne chhe? enun je paripUrNa gnAn ane Anandanun svarUp chhe tenI tadrUp pariNati thatAn te gnAnI chhe. gnAnI eTale bahAranun khUb jANe ane shAstro ghaNAn bhaNyo hoy
PDF/HTML Page 1551 of 4199
single page version
em nahi, paN gnAnasvarUpamAn magna-lIn je mokShamArgarUp pariNati chhe te gnAnI chhe. mokShamArganI pariNati gnAnasvarUp-svasvarUp hovAthI tene gnAnI kahe chhe.
have sAtamo bol kahe chhe-‘svanA bhavanamAtrasvarUp hovAthI svabhAv chhe. svabhAv kem kahyo? to kahe chhe-shuddha pariNati svanA bhavanamAtra chhe; eTale chaitanyanA bhavanarUp chhe paN rAganA bhavanarUp nathI. rAg to par chhe; rAganun bhavan emAn chhe nahi. bhAI! A tArA hitanI vAt chhe. ekAnta chhe, ekAnta chhe em kahIne ene kADhI na nAkh. bhAI! A samajavAno atyAre avasar chhe.
juone! juvAn jodh hoy tene paN jotajotAmAn AyuShya purun thaye samayamAtramAn deh chhUTI jAy chhe. dehanI sthiti keTalI? hamaNAn ame nIrogI chhIe, amane kayAny nakhamAn paN rog nathI em tun mAne chhe paN bhAI! ene pharavAne keTalI vAr? mAtra ek samay. ane samyagdarshan thavAmAn paN ek samay. deh chhUTavAmAn jem ek samay tem samakit thavAmAn paN ek samay chhe. A deh chhoDIne bhAI! bIje samaye kayAn jaIsh? tArA svabhAvamAtra je (pariNAm) chhe te pragaT karyo hashe to jyAn jaIsh tyAn tun svabhAvamAn ja chhe. shrImadne koIe ekavAr pUchhayun hatun ke shrIkRiShNa hamaNAn kayAn chhe? to shrImade kahyun-e AtmAnA svabhAvamAn chhe. te em jANe ke koI gatimAn chhe em kaheshe; paN bhAI! samakitI puruSh jyAn hoy tyAn svabhAvamAn ja chhe, koI gatimAn chhe em paramArthe chhe ja nahi. e to Anand ane gnAnanA- svarUpanA pariNamanamAn chhe, je vikalpa Ave emAn e nathI.
koI samakitI narakamAn hoy ane tyAn dukh thAy, aNagamAno bhAv Ave, chhatAn te emAn nathI. e to svanA bhavanamAtra je svabhAvabhAv chaitanyabhAv chhe emAn ja chhe. samayasAr kaLashaTIkA (kaLash 31) mAn Ave chhe ke-‘‘mithyAtvapariNatino tyAg thatAn, shuddha svarUpano anubhav thatAn, sAkShAt ratnatray ghaTe chhe.’’ samakitIne thoDo paN svarUpasthiratAno ansh chothe guNasthAne Ave chhe. mithyAtva ane anantAnubandhI kaShAy maTatAn te nij gharamAn thoDo sthir thayo e apekShAthI samakitI paN svabhAvamAtra chhe.
‘तम्हा ट्ठिदा सहावे’–eTale svanA bhavanamAtra hovAthI svabhAv chhe em ek artha karyo. eno bIjo artha have kahe chhe ke-‘svata (potAthI ja) chaitanyanA bhavanamAtrasvarUp hovAthI sadbhAv chhe.’ paryAyamAn rAganA hovAno abhAv ane chaitanyanA hovAno sadbhAv e sadbhAv chhe. jevo svabhAv chhe tevun thavun enun nAm sadbhAv chhe; kAraN ke je svata hoy te satsvarUp ja hoy. jevun svata svarUp trikALI chhe evo ja eno chaitanyapariNAm-mokShano mArga paN svata hovAthI sadbhAv chhe. ene koI vyavahAranI ke nimittanI apekShA nathI. AvI vAt chhe. have kahe chhe-
PDF/HTML Page 1552 of 4199
single page version
‘A pramANe shabdabhed hovA chhatAn vastubhed nathI.’ nAm judAn judAn chhe paN vastu ek ja chhe. shabdabhed sAt bolathI kahyA, ane enA ATh artha karyA paN mokShamArganI pariNati to ek ja prakAranI chhe; vastubhed nathI, vastu ek ja chhe, mokShamArga ek ja chhe.
‘mokShanun upAdAn to AtmA ja chhe.’
mokShanun mUL upAdAn, shuddha upAdAn AtmA ja chhe.
‘vaLI paramArthe AtmAno gnAnasvabhAv chhe. gnAn chhe te AtmA chhe ane AtmA chhe te gnAn chhe.’
AtmAnA badhA guNomAn gnAnaguNanI A visheShatA chhe ke gnAn pote potAne jANe ane parane paN jANe chhe. vikalpa-rAg vinA mAtra jANe evo eno svabhAv chhe. tathA vikalpapUrvak (-bhed pADIne) jANe evo paN eno svabhAv chhe. sva-parane bhed pADIne jANavun evo AtmAno svabhAv chhe. Am gnAnasvabhAvI AtmA hovAthI gnAn chhe te AtmA chhe ane AtmA chhe te gnAn chhe-(em abhedathI vAt chhe).
‘‘mATe gnAnane ja mokShanun kAraN kahevun yogya chhe.’ ahAhA...! gnAn AtmAno svabhAv chhe ane tenun pariNaman e ja mokShanun kAraN chhe. mokShanun kAraN chhe te gnAnanun ja pariNaman chhe, rAganun nahi; samajANun kAI...?
PDF/HTML Page 1553 of 4199
single page version
अथ ज्ञानं विधापयति–
तं सव्वं बालतवं बालवदं बेंति सव्वण्हू।। १५२ ।।
तत्सर्वं बालतपो बालव्रतं ब्रुवन्ति सर्वज्ञः।। १५२ ।।
have, AgamamAn paN gnAnane ja mokShanun kAraN kahyun chhe em batAve chhe-
saghaLuy te tap bAL ne vrat bAL sarvagno kahe. 1pa2.
gAthArtha– [परमार्थे तु] paramArthamAn [अस्थितः] asthit [यः] evo je jIv [तपः करोति] tap kare chhe [च] tathA [व्रतं धारयति] vrat dhAraN kare chhe, [तत्सर्व] tenAn te sarva tap ane vratane [सर्वज्ञाः] sarvagno [बालतपः] bALatap ane [बालव्रतं] bALavrat [ब्रुवन्ति] kahe chhe.
TIkA– AgamamAn paN gnAnane ja mokShanun kAraN pharamAvyun chhe (em siddha thAy chhe); kAraN ke je jIv paramArthabhUt gnAnathI rahit chhe tenAn, agnAnapUrvak karavAmAn AvelAn vrat, tap Adi karmo bandhanAn kAraN hovAne lIdhe te karmone ‘bAL’ evI sangnA ApIne niShedhyAn hovAthI gnAn ja mokShanun kAraN Thare chhe.
bhAvArtha– gnAn vinA karAyelAn tap tathA vratane sarvagnadeve bALatap tathA bALavrat (arthAt agnAnatap tathA agnAnavrat) kahyAn chhe, mATe mokShanun kAraN gnAn ja chhe.
have, AgamamAn paN gnAnane ja mokShanun kAraN kahyun chhe em batAve chhe-
‘AgamamAn paN gnAnane ja mokShanun kAraN pharamAvyun chhe. (em siddha thAy chhe);...’
juo, vItarAg arihantadevanI divyadhvanimAn je upadesh Avyo te Agam chhe.
PDF/HTML Page 1554 of 4199
single page version
e divyadhvanimAn-AgamamAn gnAnane ja mokShanun kAraN pharamAvyun chhe em kahe chhe. banArasI vilAsamAn (shAradAShTakamAn) Ave chhe ne ke-
bhagavAnanI OMdhvani sAmbhaLIne gaNadharadevoe AgamanI rachanA karI chhe. ahA! bhagavAnanI vANImAn je Avyun tenun AgamamAn kathan chhe. e AgamamAn paN gnAnane ja mokShanun kAraN pharamAvyun chhe.
koI em kahe ke-A vrat, tap ityAdi shubhAcharaN paN mokShanun kAraN chhe to kahe chhe- nA; AgamamAn em kahyun nathI. vItarAg parameshvar anantA tIrthankaronI divyadhvani anusAr rachAyelAn je Agam chhe temAn to gnAn eTale AtmAne ja mokShanun kAraN kahyun chhe. vrat, tap AdinA rAgane mokShamArga kahe te vItarAganAn Agam nahi.
ek panDitano koI sAmayikamAn moTo lekh Avyo chhe ke-A vyavahAr vrat ane tap badhAn samvar-nirjaranAn kAraN chhe. are! ene bichArAne em (Undhun) beThun chhe eTale shun thAy? ahIn to kahe chhe-satya evo AtmA jene hAth Ave (draShTimAn Ave) ene mokShano mArga thAy. bAkI rAganA pariNAm to anantakAL thayA paN e vaDe haju mokShamArga thayo nathI. (thAy paN nahi). A satya vAt chhe. koI mAne to mAne; satne sankhyAnI kayAn jarUr chhe? ghaNAn mAne to sAchun ane thoDA mAne to sAchun nahi evI satne sankhyAnI apekShA chhe nahi. sat to traNe kAL svayam Ap meLe sat ja chhe.
gAthAmAn paN Avyun ne ke-‘बेंति सव्वण्हू’ sarvagnadevo Am kahe chhe. ahAhA...! vItarAg sarvagnadevonI vANImAn-AgamamAn gnAnane ja eTale shuddha chaitanyasvarUp AtmAne ja mokShanun kAraN pharamAvyun chhe. bhAI! koI potAnI mati-kalpanAthI UndhA artha kADhe ane vrat-tap AdinA rAgane mokShanun kAraN kahe to te kAI AgamanA artha nathI. AgamamAn to A bharyun chhe ke-andar vikalpathI pAr shuddha chidAnandaghanasvarUp paramAtmatattva chhe jene ahIn gnAn shabda vaDe kIdhun chhe tenun antapariNaman je gnAn te gnAnane ja mokShano mArga kahyo chhe. A samyak ekAnta chhe. mokShano mArga kathanchit gnAnathI thAy ane kathanchit rAgathI thAy e anekAnta nathI, e to mithyA anekAnta chhe.
ahIn to ‘gnAnane ja’ mokShanun kAraN kahIne samyak ekAnta karyun chhe. matalab ke je mokShano mArga chhe te ek ja chhe ane te svabhAvanA Alamban-ekAgratArUp chhe. jain parameshvaranA AgamamAn A Avyun chhe.
PDF/HTML Page 1555 of 4199
single page version
have kahe chhe-‘gnAnane ja mokShanun kAraN pharamAvyun chhe; kAraN ke je jIv paramArthabhUt gnAnathI rahit chhe tenAn, agnAnapUrvak karavAmAn AvelAn vrat, tap Adi karmo bandhanAn kAraN hovAne lIdhe te karmone ‘‘bAL’’ evI sangnA ApIne niShedhyAn hovAthI gnAn ja mokShanun kAraN Thare chhe.’
shun kahe chhe A? je jIv param padArtha prabhu AtmAnA gnAn-shraddhAnathI rahit chhe tenAn agnAnapUrvak karavAmAn AvelAn vrat, tap Adi karmo bandhanAn kAraN chhe. to shun gnAnInAn karavAmAn AvelAn vrat, tap Adi karmo mokShanAn kAraN chhe? nA; em nathI. A to mithyAdraShTinAn vrat, tap Adi karma agnAnapUrvak hoy chhe em vAt chhe. gnAnI to vrat, tap Adi karmono kartA thato ja nathI. tathApi asthiratAno kinchit je rAg tene hoy chhe te bandhanun kAraN bane chhe, mokShanun nahi. kaLashaTIkA kaLash 110 mAn Ave chhe ke-‘‘koI bhrAnti karashe ke mithyAdraShTinun yatipaNun kriyArUp chhe te bandhanun kAraN chhe paN samyagdraShTinun je shubhakriyArUp yatipaNun te mokShanun kAraN chhe; kAraN ke anubhav-gnAn tathA dayA-vrat-tap-sanyamarUp kriyA banne maLIne gnAnAvaraNAdi karmano kShay kare chhe. AvI pratIti keTalAk agnAnI jIvo kare chhe. tyAn samAdhAn Am chhe ke-jeTalI shubh-ashubh kriyA, bahirjalparUp vikalpa athavA antarjalparUp athavA dravyonA vichArarUp athavA shuddhasvarUpano vichAr ityAdi samasta, karmabandhanun kAraN chhe. AvI kriyAno Avo ja svabhAv chhe. samyagdraShTi mithyAdraShTino evo bhed to kAI nathI; evA karatUtathI (kRutyathI) evo bandh chhe, shuddhasvarUp pariNamanamAtrathI mokSha chhe.’
ahAhA...! andar sachchidAnand prabhu anant-anant guNano bhanDAr sadA hAjarAhajUr chhe. paN tArI najaramAn tun ene leto nathI to e tane kem jaNAy? ene jANyA vinA, paramArthabhUt gnAnathI rahit thaI agnAnapUrvak karavAmAn AvelAn vrat, tap Adi karmo-jaDakarmo nahi, paN rAgarUp kAryo bandhanAn kAraN chhe. ane tethI tene bALavrat ane bALatap kahIne sarvagna parameshvare niShedhyAn chhe. tethI em ja Thare chhe ke gnAn ja mokShanun kAraN chhe. AvI chokakhechokakhI vAt chhe chhatAn loko gaDabaD-goTA kare chhe e moTun Ashcharya chhe.
bhAvArtha– gnAn vinA karAyelAn tap tathA vratane sarvagnadeve bALatap tathA bALavrat kahyAn chhe, mATe mokShanun kAraN gnAn ja chhe. gnAnasvarUpI bhagavAn AtmAne kAraNapaNe grahaN karatAn paryAyamAn je gnAn-shraddhAn ane sthiratA thAy te ek ja mokShanun kAraN chhe, bIjun koI mokShanun kAraN bhagavAne kahyun nathI.
PDF/HTML Page 1556 of 4199
single page version
अथ ज्ञानाज्ञाने मोक्षबन्धहेतू नियमयति–
परमट्ठबाहिरा जे णिव्वाणं ते ण विंदंति।। १५३ ।।
परमार्थबाह्या ये निर्वाणं ते न विन्दन्ति।। १५३ ।।
gnAn ja mokShano hetu chhe ane agnAn ja bandhano hetu chhe evo niyam chhe em have kahe chhe-
paramArthathI je bAhya te nirvANaprApti nahIn kare. 1pa3.
gAthArtha– [व्रतनियमान्] vrat ane niyamo [धारयन्तः] dhAraN karatA hovA chhatAn [तथा] tem ja [शीलानि च तपः] shIl ane tap [कुर्वन्तः] karatA hovA chhatAn [ये] jeo [परमार्थबाह्याः] paramArthathI bAhya chhe (arthAt param padArtharUp gnAnanun eTale ke gnAnasvarUp AtmAnun jemane shraddhAn nathI) [ते] teo [निर्वाण] nirvANane [न विन्दन्ति] pAmatA nathI.
TIkA– gnAn ja mokShano hetu chhe; kAraN ke tenA (-gnAnanA) abhAvamAn, pote ja agnAnarUp thayelA agnAnIone antarangamAn vrat, niyam, shIl, tap vagere shubh karmono sadbhAv (hayAtI) hovA chhatAn mokShano abhAv chhe. agnAn ja bandhano hetu chhe; kAraN ke tenA abhAvamAn, pote ja gnAnarUp thayelA gnAnIone bAhya vrat, niyam, shIl, tap vagere shubh karmono asadbhAv hovA chhatAn mokShano sadbhAv chhe.
bhAvArtha– gnAnarUp pariNaman ja mokShanun kAraN chhe ane agnAnarUp pariNaman ja bandhanun kAraN chhe; vrat, niyam, shIl, tap Adi shubh bhAvarUp shubh karmo kAi mokShanAn kAraN nathI, gnAnarUpe pariNamelA gnAnIne te shubh karmo na hovA chhatAn te mokShane pAme chhe; agnAnarUpe pariNamelA agnAnIne te shubhakarmo hovA chhatAn te bandhane pAme chhe.
PDF/HTML Page 1557 of 4199
single page version
शिवस्यायं हेतुः स्वयमपि यतस्तच्छिव इति।
अतोऽन्यद्बन्धस्य स्वयमपि यतो बन्ध इति तत्
ततो ज्ञानात्मत्वं भवनमनुभूतिर्हि विहितम्।। १०५ ।।
have A arthanun kaLasharUp kAvya kahe chhe-
shlokArtha– [यद् एतद् ध्रुवम् अचलम् ज्ञानात्मा भवनम् आभाति] je A gnAnasvarUp AtmA dhruvapaNe ane achaLapaNe gnAnasvarUpe thato-pariNamato bhAse chhe [अयं शिवस्य हेतुः] te ja mokShano hetu chhe [यतः] kAraN ke [तत् स्वयम् अपि शिवः इति] te pote paN mokShasvarUp chhe; [अतः अन्यत्] tenA sivAy je anya kAI chhe [बन्धस्य] te bandhano hetu chhe [यतः] kAraN ke [तत् स्वयम् अपि बन्धः इति] te pote paN bandhasvarUp chhe. [ततः] mATe [ज्ञानात्मत्वं भवनम्] gnAnasvarUp thavAnun (-gnAnasvarUp pariNamavAnun) eTale ke [अनुभूतिः हि] anubhUti karavAnun ja [विहितम्] AgamamAn vidhAn arthAt pharamAn chhe. 10p.
gnAn ja mokShano hetu chhe ane agnAn ja bandhano hetu chhe evo niyam chhe em have kahe chhe-
‘gnAn ja mokShano hetu chhe.’ gnAn eTale shuddha chaitanyasvabhAvI AtmA ja mokShano hetu chhe kemake e pote mokShasvarUp chhe. AtmA pote mokShasvarUp chhe mATe te mokShano hetu chhe.
‘kAraN ke tenA (-gnAnanA) abhAvamAn, pote ja agnAnarUp thayelA agnAnIone antarangamAn vrat, niyam, shIl, tap vagere shubhakarmono sadbhAv (hayAtI) hovA chhatAn mokShano abhAv chhe.’
joyun? bhagavAn AtmA chidAnandaghan prabhu pote mokShasvarUp chhe ane mokShanun kAraN chhe evun gnAn nahi hovAthI agnAnIo pote ja agnAnarUp thayA chhe. koI karme agnAnarUp karyA chhe vA karmane laIne agnAnarUp thayA chhe em nahi, paN potAnA parameshvar chaitanyaghan prabhu AtmAnun bhAn nahi karavAthI pote ja agnAnarUp thayA chhe. evA agnAnIone antarangamAn vratanA pariNAm, niyamanA abhigrahAdi bhAv, shIlano
PDF/HTML Page 1558 of 4199
single page version
bhAv ane bAr prakAranA tapanA bhAv ityAdi shubhakarmono sadbhAv hovA chhatAn mokShano abhAv chhe, kemake e shubhakarmo badhAn rAg chhe, bandhanAn kAraN chhe; bhagavAn AtmA ek ja abandhasvarUp chhe. ‘antarang’mAn em je shabda kahyo chhe te vratAdimAn bahAranI sharIranI je kriyA thAy chhe tenA niShedhArthe kahyo chhe. matalab ke sharIranI kriyAo to dUr raho, paN andar je shubharAganI-vratAdi kriyAo thAy teno sadbhAv hovA chhatAn agnAnIone mokShano abhAv chhe.
ahA! agnAnIo vrat pALe, brahmacharya pALe, satya bole, chorI na kare, vastrano ek dhAgoy na rAkhe ane mahinA mahinAnA upavAs kare, uNodar, rasaparityAg, kAyakalesh, prAyashchitta, vinay, vaiyAvRutya, svAdhyAy, dhyAn ityAdi anekavidh tapanA vikalpa kare topaN temane mokShano abhAv chhe-em kahe chhe. hamaNAn dhyAnanun khUb chAlyun chhe ne? dhyAn karo, dhyAn karo em prachAr thAy chhe. paN konun dhyAn? vastunun svarUp najaramAn AvyA vinA shAnun dhyAn karavun? svarUpanI draShTi vinA badhun rAganun dhyAn chhe. rAg chhe e kAI dhyAn chhe? e to Artta- raudradhyAn chhe. bhagavAn AtmAnAn draShTi, gnAn ane anubhav thayA vinA vrat, tap, dhyAn ityAdinA vikalpa kare paN ethI mokSha chhe nahi, kemake shubharAg badhoy bandhanun ja kAraN chhe.
have kahe chhe-‘agnAn ja bandhano hetu chhe.’ juo, vrat, tap, bhakti ityAdino shubharAg- shubhakarma agnAn chhe kemake emAn bhagavAn AtmAnA gnAnasvabhAvano abhAv chhe. e agnAn ja bandhanun kAraN chhe.
A vrat, niyam, shIl, tap ityAdinA shubhabhAvane agnAnabhAv kahyo chhe. bahu AkarI vAt, bhAI! atyAre to keTalAk mAne chhe ke vrat, tap ityAdi mokShanun kAraN chhe kemake e karatAn karatAn nishchay pragaTI jashe. parantu bhAI! tArI e mAnyatA vItarAgamArgathI viruddha chhe. e vratAdinA vikalpamAn shuddha chaitanyasvabhAvano-gnAtAdraShTAsvabhAvano abhAv chhe-to enAthI chaitanyarUp gnAnabhAv-vItarAgabhAv kem pragaT thAy? (na thAy). chidghanasvarUp prabhu AtmAnA svasamvedanarahit je kAI vratAdinun vedan chhe te badhuy rAganun vedan chhe ane e badho agnAnabhAv chhe. samajANun kAI...?
to bAramA guNasthAn sudhI agnAnabhAv to kahyo chhe?
bAramA guNasthAn sudhI je agnAnabhAv kahyo chhe e vAt judI chhe. tyAn to gnAnanI ochhap chhe, apUrNa gnAn chhe; gnAnanI paripUrNatA thaI nathI e apekShAe agnAnabhAv kahyo chhe. gnAn samyaggnAn nathI e vAt tyAn nathI. ahIn to agnAnI jIvanI vAt chhe. vrat, tap Adi shubharAgamAn chaitanyanA jANapaNAnA svabhAvano ansh nathI
PDF/HTML Page 1559 of 4199
single page version
mATe tene agnAnabhAv kahyo chhe. jenI ruchimAn ekalo rAg ja bhAsyo chhe ane bhagavAn pUrNAnandasvarUpanI jene draShTi ja nathI e pahelA guNasthAnavALA agnAnInI A vAt chhe. te vratAdine mokShanun kAraN mAne chhe ne? tene kahe chhe ke bhAI! e vratAdino shubharAg badho agnAnabhAv chhe.
‘agnAn ja bandhano hetu chhe; kAraN ke tenA abhAvamAn, pote ja gnAnarUp thayelA gnAnIone bAhya vrat, niyam, shIl, tap vagere shubh karmono asadbhAv hovA chhatAn mokShano sadbhAv chhe.’
‘pote ja gnAnarUp thayelA gnAnIone’ em kahyun eno artha e chhe ke gnAnIo pote ja svarUpanI antardraShTi karI gnAnarUp thAy chhe, koI rAg ke nimittathI gnAnarUp thAy chhe em nathI. gnAnIo pote ja gnAnAnandasvarUpamAn tadrUp thaI gnAnarUp thAy (pariName) chhe. evA gnAnIone bAhya vrat, niyam, shIl tap vagere shubh karmonA abhAvamAn paN mokShano sadbhAv hoy chhe. ahIn gnAnIonA prasangamAn ‘bAhya’ vratAdi kahyAn, pahelAn agnAnIonA prasangamAn ‘antarang’ vratAdi kahyAn. em kem? kAraN em chhe ke agnAnI vratAdi shubh karmone ja potAnun (antarang) svarUp mAnIne tenun (kriyAkAnDanun) AcharaN kare chhe, jyAre gnAnI te sarva shubhakarmo potAnA svarUpathI bAhya chhe em mAne chhe. anAkuL Anand ane gnAnano sAgar andar parameshvar svarUpe pote virAjI rahyo chhe tenun gnAn nahi hovAthI agnAnI vrat, niyam, shIl, tap vagerene mokShanun kAraN jANI seve chhe paN e badho agnAnabhAv chhe, bandhanun kAraN chhe.
have AmAn atyAre lokone vAndhA paDayA chhe. em ke ame vrat, tap, shIl, sanyamAdi karIe chhIe ene tame agnAnabhAv ane bandhanun kAraN kaho chho!
shun thAy bApu? AtmAnA AnandanA anubhav vinA mArga to nathI. bhagavAnanI vANImAn je Avyo te hitano mArga to A ja chhe. tane dukh lAge to kShamA karaje bhAI! bhagavAn AtmAnA AnandanA vedan ane anubhav vinA jeTalAn vrat, niyam, shIl, tap kare e badho shubharAg chhe ane te badho agnAnabhAv chhe, bandhanun kAraN chhe.
tyAre teo kahe chhe-Avun ekAnta karo chho ene badale anekAnta karo. em ke shubh AcharaN karatAn karatAn paN koIkane (mokShamArga) thAy ane koIkane shuddhathI (shuddhopayogathI) thAy. Am loko anekAnta karAvavA mAge chhe paN bhAI evo anekAnta chhe ja nahi, e to mithyA anekAnta chhe.
vastusthiti e chhe ke pote shivasvarUp ja chhe. have pachhI kaLash (10p) mAn kaheshe ke bhagavAn AtmA shivasvarUp kahetAn mokShasvarUp arthAt mukta abaddhasvarUp ja chhe. 14 mI tathA 1p mI gAthAmAn paN AvI gayun ke AtmA abaddhaspRuShTa eTale
PDF/HTML Page 1560 of 4199
single page version
rAgathI nahi bandhAyelo evo muktasvarUp ja chhe. enA Ashraye je gnAn-shraddhAn-Anand pragaTe te ek ja mokShanun kAraN chhe. lokoe atyAr sudhI A sAmbhaLelun nahi eTale temane navun lAge chhe, paN bhAI! A navun nathI; A to anant tIrthankaro je thaI gayA temano kahelo purANo mArga chhe.
nirjarA adhikAr, gAthA 21p mAn Ave chhe ke gnAnIone sharIr vagerenA bhogano bhAv tathA sarva rAgAdi viyogabhAve varte chhe, kemake te viyogasvarUp ja chhe. sharIrAdi ane rAgAdi tArI chIj kayAn chhe, prabhu! e to sanyogI chIj chhe. sanyogI chIj hammeshAn viyogasahit ja hoy chhe. bhAI! satya to A chhe. ene vAdavivAd karIne vInkhI-pInkhI na nakhAy. tAro mArga to prabhu! asanyogI evA tArA paramAtmasvarUpanAn antarangamAn shraddhAn-gnAn karIne andar Tharavun e chhe. traNakAL traNalokamAn sarvagnadevoe pokAr karIne A kahyun chhe. bhagavAn! tun enun shraddhAn karIne eno pakSha to kar.
gAthA 69-70 mAn paN Ave chhe ke shubhAshubhabhAv sanyogI bhAv chhe, svabhAvabhAv nathI. je sanyoge chhe te chhUTI jashe. e (-shubhAshubhabhAv) chhUTI jashe mATe e tArA nathI. je potAnun hoy te chhUTe nahi, ane je chhUTI jAy te potAnun nahi. bhAI! AmAn panDitAInI kayAn jarUr chhe? AmAn to potAno je asanyogI svabhAv chhe emAn ruchinI jarUr chhe. svabhAvanI ruchi mahattvanI chIj chhe, gnAn ochhun-vattun hoy tenun kAI mahattva nathI.
ahIn shun kahe chhe? ke tenA (-agnAnanA) abhAvamAn arthAt vratAdi rAganI kriyAnA abhAvamAn gnAnIone chidAnandasvarUp bhagavAn AtmAnA Ashraye pragaT thayelI gnAnanI kriyA bAhya vratAdi shubhakarmono asadbhAv hovA chhatAn varte chhe ane te mokShanun kAraN chhe. gnAnI vratAdinA vikalpathI bhinna paDIne andar gnAnAnandasvarUpamAn Tharyo chhe. tethI vratAdinA shubhakarmothI rahit hovA chhatAn te mokShamArgamAn sthit chhe. jyAre agnAnI vratAdi shubharAganA vikalpathI bhinna paDIne andar svarUpamAn Tharato nathI tethI ene vratAdino shubharAg hovA chhatAn e rAganI kriyAo bandhanun kAraN hovAthI, mokShamArgano abhAv chhe.
bhagavAn AtmA gnAn ane AnandanA aparimit svabhAvathI bharelun shuddha chaitanyatattva chhe. enun nirmaL pariNaman-atIndriy gnAn ane AnandanA svAdathI yukta pariNaman mokShanun kAraN chhe. bhagavAn gnAnasvabhAv to trikAL mukta ja chhe. paN e muktasvabhAvanun tadrUp je pariNaman thAy te paN abandh kahetAn bandhanA bhAv vinAnun chhe. gnAnIne shubhabhAv hoy kharo, paN ene je shuddhanun pariNaman chhe temAn shubhano abhAv chhe ane te shuddhanun pariNaman ja ene mokShanun kAraN chhe. A pramANe pote