Pravachan Ratnakar-Gujarati (English transliteration). Gatha: 198-199.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 99 of 210

 

PDF/HTML Page 1961 of 4199
single page version

‘tevI rIte samyagdraShTi pUrvasanchit karmanA udayathI prApta thayelA viShayone sevato hovA chhatAn rAgAdibhAvonA abhAvane lIdhe viShayasevananA phaLanun svAmIpaNun nahi hovAthI asevak ja chhe.’

A vAt agnAnIne AkarI paDe chhe. paN thAy shun? ahIn kahe chhe-jene andaramAn nij Anandarasano svAd AvI gayo chhe evA samyagdraShTine viShayanun sevan chhe, chhatAn tene temAn ras nathI, ruchi nathI. potAne thayelA AnandarasanA svAd AgaL viShayono svAd tene jher jevo lAge chhe. jem veshyA rAjA sAthe rame chhe, paN e to rAjA paisA Ape chhe teTalo ja kAL. shun rAjA teno svAmI-pati chhe? (nA). viShayanA kALe to svAmInI jem pravartatI hoy chhe paN kharekhar svAmI nathI. tem shuddha chaitanyanA AnandanA rasamAn svAmIpaNe pravartatA dharmI jIvane viShayanA rasamAn svAmIpaNun Avatun nathI. bhAre gambhIr vAt!

juo, pAThamAn shun lIdhun chhe? ke ‘pUrvasanchit karmanA udayathI’... shun kahyun? ke pUrve bAndhelA karmanA udayathI gnAnIne sanyogo maL‌yA chhe. ane tenA sevanano rAg hovA chhatAn temAn ras-ruchi nathI. AnandanA anubhavanun jyAn andaramAn joradAr pariNaman chhe tyAn viShayarAg joradAr nathI-em kahe chhe. jem ekavAr jeNe mIThA dUdhapAkano svAd chAkhyo hoy tene rAtI juvAranA roTalA phIkA lAge chhe tem AnandanA ras AgaL gnAnIne viShayano ras viras lAge chhe.

kahe chhe-‘samyagdraShTi pUrvasanchit karmanA udayathI prApta thayelA viShayone...’ matalab ke shAtAno uday hoy to anukUL sAmagrI maLe chhe. bhAI! sAmagrI to sAmagrInA upAdAnanA kAraNe Ave chhe ane karmano uday temAn nimitta chhe. jaDakarmanA kAraNe sAmagrI maLe chhe em nathI. jaDakarmanA rajakaN judI chIj chhe ane sAmagrInA rajakaN judI chIj chhe. (teo to ekabIjAne aDatAy nathI).

to shabdo to AvA chokakhA chhe ke-‘karmanA udayathI prApta thayelA viShayone...’? hA, paN teno artha shun chhe? shun jevun lakhyun chhe tevo ja eno artha chhe? em artha nathI hon; bhAI! lakhanAre je abhiprAyathI lakhyun chhe te anusAr artha karavo joIe. puNyanA udayathI lakShmI maLe chhe em kahevun e to vyavahAranI vAt chhe, kemake puNyanA ane lakShmInA rajakaN to bhinna-bhinna chhe. lakShmI Ave chhe te potAnA kAraNe Ave chhe, paN puNyanA udayathI prApta thAy chhe em kahevAno vyavahAr chhe. tevI rIte paisA jAy ke na hoy to te pApanA udayathI chhe em kahevAno vyavahAr chhe. pApakarmano uday chhe mATe paisA AvyA nathI em kharekhar nathI, paN paisA te kALe svayam AvavAnA na hatA tethI na AvyA, paramANunun tevun pariNaman thavAnun na hatun tethI na thayun e yathArtha chhe. have AvI vAt loko na samaje, paN shun thAy?


PDF/HTML Page 1962 of 4199
single page version

‘pUrvasanchit karmanA udayathI prApta viShayone’-em kahyun ne? tyAn viShayo arthAt sAmagrI to potAnA upAdAnanA kAraNe prApta thaI AvI chhe, paN temAn nimitta koN chhe? to kahe chhe pUrvasanchit karma. bas, A nimittanun gnAn karAvavA vyavahArathI kahyun ke pUrvasanchit karmanA udayathI viShayo prApta thayA chhe. kharekhar to sAmagrInA paramANu te kALe svatantra rIte pariNaman-gati karIne sanyogapaNe AvyA chhe. samajANun kAI...?

tyAre agnAnIne vAndhA UThe chhe ke karmanA nimittathI kArya thAy chhe em na mAno to bhagavAnanA nimittathI shubhabhAv thAy chhe ityAdi vAt uDI jAy chhe.

are bhAI! bhagavAnanA nimittathI shubhabhAv thAy chhe em kahevun e to vyavahAranayanun kathan chhe. jene potAnA ashuddha upAdAnanA kAraNe shubhabhAv thAy chhe tene bhagavAn nimitta chhe bas eTalun ja. shun bhagavAn shubhabhAv karAvI de chhe? nA; em nathI. bhagavAn kartA ane tane shubhabhAv thAy te kArya em chhe ja nahi. are bhagavAn! shun thayun chhe tane? mAnD samajavAnAn TANAn AvyAn chhe tyAn pITh pheravIne kem Ubho chhe?

samyagdraShTi pUrvakarmanA udayathI prApta viShayone seve chhe ane chhatAn asevak chhe. bhAShA joI? viShayo to potapotAnA kAraNe AvyA chhe paN temAn pUrvakarmano uday nimitta chhe to pUrvakarmanA udayathI viShayo prApta thayA chhe em vyavahArathI kahyun. vaLI te viShayone samyagdraShTi seve chhe em kahyun; to shun parane sevI shakAy chhe? kadIy nahi. to kahyun chhe ne? bhAI! e par viShayo prati thatA rAgane te kharekhar seve chhe to viShayone te seve chhe em vyavahArathI kahevAmAn Avyun chhe. kharekhar to gnAnI viShayo taraphano ene je rAgAnsh thAy chhe tene seve chhe, viShayone nahi. (par viShayone to e aDatoy nathI).

paN ahIn bIjI vAt chhe. ahIn to kahe chhe-gnAnI viShayone sevato thako asevak chhe. jhINI vAt, bhAI! gnAnIne rAgAdibhAvono abhAv chhe. jeNe chidAnandarasasvarUp sachchidAnandamay bhagavAn AtmAnA AnandanA rasano svAd chAkhyo chhe evA dharmI jIvane rAganA rasanI ruchi nathI tethI tene viShayono svAd lukhkho ane besvAd-kaDavo jher jevo lAge chhe. tethI kahyun ke gnAnI viShayone seve chhe chhatAn asevak chhe. agnAnI jIv abhiprAyane samaje nahi, kayA nayanun kathan chhe te samaje nahi eTale ene vAte vAte vAndhA UThe chhe. parantu bhAI! darek vAtamAn shabdArtha, AgamArtha, nayArtha ityAdi prakAre artha karI tenun rahasya ane tAtparya kADhavun joIe. bhAI! ‘ghIno ghaDo’-enI mAphak vyavahArathI sankShepamAn je kathan karelAn hoy teno yathAsthit artha samajavo joIe.


PDF/HTML Page 1963 of 4199
single page version

bhagavAn AtmA traNalokano nAth sachchidAnandasvarUp chhe. agnAnIne te rAganI ruchinI ADamAn jaNAto nathI. ahAhA...! jaLanI apAr rAshithI bharelo moTo samudra jem ek kapaDAnI ADamAn dekhAy nahi tem agnAnI jIvane rAganI ruchinI ADamAn potAno sachchidAnandasvarUp bhagavAn dekhAto nathI. juo, A sheThiyA badhA bahAranA vaibhavanA rAgamAn chakachUr chhe ne? temane bhagavAn AtmA bhaLAto nathI. ahA! koI moTo sheTh hoy, rAjA hoy ke dev hoy, jo tene potAnA chidAnandamay svarUpane chhoDIne, pUrvanA karmanA udayanA nimitte prApta vaibhavanI draShTi chhe to te marIne tiryanchAdimAn ja javAno.

(paramAtmaprakAshamAn) Ave chhe ne ke-‘पुण्येण होइ विहवो...’ ityAdi-puNyanA udaye vaibhav maLe, vaibhavathI mad chaDe, ane madathI mati bhraShTa thaI jAy. ame AvA vaibhavavALA-em paramAn ahambuddhi-mad thatAn mati bhraShTa thaI jAy chhe ane tethI te marIne narak-tiryanchAdi durgatine ja prApta thAy chhe, ane chAragatimAn rakhaDI mare chhe.

prashna– Ap kaho chho ke ek padArtha bIjA padArthanun kAI na kare to pachhI vaibhavathI mad kem chaDe?

uttara– ek padArtha bIjA padArthanun kAI na kare e to satyArtha em ja chhe. pote mad kare, bahAramAn ahambhAv kare tyAre bAhya vaibhavane lakSha karIne kare chhe to vaibhavathI mad chaDe chhe em vyavahArathI kahevAy chhe. vaibhav mad karAve chhe em vAt nathI. vaibhavathI mad chaDe e to nimitte batAvanArun kathan chhe. jo vaibhavathI mad thaI jAy to to samakitI chakravartIne paN mad thaI javo joIe. bharat chakravartI chha khanDanA vaibhavano svAmI hato, 96 hajAr to tene rANIo hatI, paN ene emAn kayAny Atmabuddhi-ahampaNAnI buddhi na hatI. samyagdraShTi to em jANe chhe ke jyAn hun chhun tyAn rAg, sharIr ke bahAranA viShayono abhAv chhe ane jyAn rAg, sharIr ke bahAranA viShayo chhe tyAn mAro abhAv chhe. viShayone sevato hoy te kALe paN tene AvAn gnAn-shraddhAn hoy chhe.

ahIn kahyun ne ke-samyagdraShTi viShayone sevato hovA chhatAn rAgAdibhAvonA abhAvane lIdhe viShayasevananA phaLanun svAmIpaNun nahi hovAthI asevak ja chhe. juo, gnAnIne kinchit rAg thAy chhe paN tenun ene svAmIpaNun nathI, mATe te sevato chhatAn asevak ja chhe. ahA! gnAnAnandasvabhAvI potAnI vastuno anubhav thatAn je atIndriy Anandano-shAntino vaibhav pragaT thayo tenI AgaL dharmIne bAhya viShayo phikkA-rasahIn lAge chhe. samakitI indrane indrAsanamAn ke karoDo apsarAomAn kayAny ras nathI. AtmAnA anAkuL AnandanA rasanA AsvAd AgaL tene bIjun badhuy besvAd-jher jevun lAge chhe. kadAchit rAganI vRutti thaI Ave topaN te viShayone kALA nAg samAn jANe chhe. shun kALA nAganA mommAn koIne AngaLI mUkavAno bhAv thAy kharo? na thAy. tem gnAnIne


PDF/HTML Page 1964 of 4199
single page version

rAgamAn ane viShayomAn mIThAsh na hoy. mATe viShayone sevato chhatAn te asevak ja chhe. have kahe chhe-

‘ane mithyAdraShTi viShayone nahi sevato hovA chhatAn rAgAdibhAvonA sadbhAvane lIdhe viShayasevananA phaLanun svAmIpaNun hovAthI sevak ja chhe.’

shun kahyun? ke agnAnI bhale sAmagrIne seve nahi, paN antaramAn tene rAganAn ras- ruchi paDayAn chhe. tene viShayasevanano abhiprAy maTayo nathI. tene savisheSh rAgashakti astipaNe rahelI chhe je vaDe te rAgano svAmI thAy chhe. A kAraNe agnAnI aNasevato thako paN sevak chhe. gnAnI sevato thako asevak ane agnAnI aNasevato thako sevak! pATh to Avo chhe bhAI!

prashna– tamo pAThanA bIjA artha karo chho. bhale karmane laIne nahi topaN gnAnIne rAgano bhAv to k kAvI jAy chhe. AgaL (gAthA 194mAn) AvI gayun chhe ke gnAnI paN karmanA udayane-shAtA-ashAtAne-oLangato nathI ane tene paryAyamAn sukh-dukh vedAy chhe. topachhI tene asevak kem kahyo? seve chhe chhatAn asevak chhe em kahevun shun jUThun nathI?

uttara– bApu! em nathI, bhAI! dharmI jIv ene kahIe jene antaramAn - AtmasamvedanamAn atIndriy AnandanA svAdanun vedan thayun chhe. A vrat kare ne tap kare ne bhakti kare mATe te dharmI chhe em nathI kemake e to badho rAg chhe. A to sarva rAganA vikalpathI bhinna paDIne nirvikalpa AnandarasanA svAdane jeNe chAkhyo chhe te dharmAtmA chhe. AvA dharmI jIvane rAganAn ras-ruchi nathI, rAganun dhaNIpaNun nathI. Akhuny vishva tene par padArtha tarIke bhAse chhe. tethI temAn tene ras nathI. vishva chhe, kinchit rAg chhe paN emAn ene ras nathI, ruchi nathI, svAmitva nathI. tethI kahyun ke -sevak chhatAn asevak; bhoktA chhatAn abhoktA! gajab vAt chhe bhAI!

aho! vItarAg sarvagna parameshvarano dharma adbhut alaukik chhe! AvI vAt bIje kayAny nathI. are! enA sampradAyavALAne paN khabar nathI to bIjAnun to shun kahevun? paN A shrI kundakundAchAryanI gAthAo chhe ane tenA artha (TIkA) mahAn samartha AchArya shrI amRutachandradeve karyA chhe. teo pAnchamI gAthAmAn kahe chhe ne ke-atIndriy Anand ane gnAnanA vaibhavano amane paryAyamAn janma thayo chhe. A pAnch-pachAs lAkh rUpiyA ane rUpALun sharIr ityAdi to jaDano-dhULano vaibhav chhe, e kAI nijavaibhav nathI. munirAj kahe chhe- jem DungaramAnthI pANI jhare chhe tem atIndriy Anand-rasathI bharelA traNalokanA nAth bhagavAn AtmAmAnthI amane paryAyamAn prachur Anandano ras jhare chhe ane te amAro nijavaibhav chhe. amAro nijavaibhav atIndriy AnandanI mahor-mudrAvALo chhe. ahAhA...! shun vairAgya! shun udAsInatA!


PDF/HTML Page 1965 of 4199
single page version

anyamatamAn paN vairAgyanI vAt Ave chhe ne? tyAn antardraShTi nathI paN bahAramAn vairAgya lAge evun hoy chhe. bhartRuharinI vAt Ave chhe ke-92 lAkh mALavAno adhipati bhartRuhari bAvo thaI jAy chhe ane tyAre kahe chhe-

“dekhA nahi kachhu sAr jagatamen, dekhA nahi kachhu sAr;
pyArI ati merI pingalA, karai ashvapAlako yAr”-dekhA nahi

are! A sansAr! mALavAdhipatinI rANI ek ashvapAlathI yArI kare! arar! A shun? shun A sansAr? Am bahArathI vairAgyanun chintavan hoy, paN e to mAtra mandarAganI avasthA chhe ane te kShaNik chhe. jemAn chidAnandasvarUp bhagavAn AtmAnA gnAn- shraddhAn hoy ane jemAn atIndriy Anandano anubhav thAy te dashA sAchI antar- vairAgyanI dashA chhe ane tenA baLathI ahIn gnAnIne sevato chhatAn asevak kahyo chhe. samajANun kAI...?

jem nATakamAn puruSh strIno vesh paherIne Ave to jonArA loko em kahe ke A strI chhe, paN te puruSh to pote em ja mAne ke-hun puruSh chhun ane strIno to mAro bhekh chhe. tem dharmI jIvane sharIrAdino bhekh game te jAtano hoy paN hun-AtmA chhun ane A sharIrAdi jUThA khel chhe-em mAne chhe. are! sevakapaNAno khel (bhekh) hoy tyAre paN, e khoTo khel chhe, hun emAn ramato nathI-em ja te mAne chhe ahAhA...! ame jyAn ramIe chhIe tyAn (-shuddhAtmAmAn) A par viShayo chhe nahi ane emAn ame chhIe ja nahi-Am dharmAtmA mAne chhe. Am viShayasevananA phaLanA svAmitvathI rahit gnAnI sevato chhatAn asevak chhe. lyo, Avo dharma! bApu! dharma koI asAdhAraN alaukik chIj chhe. dayA, dAn, bhakti Adi kare ane mAne ke dharma thaI gayo paN emAn to dhULey dharma nathI, sAmbhaLane. e to badho rAg puNyabandhanun kAraN chhe ane emAn dharma mAne to mithyAtva chhe.

ahIn kahe chhe-bhagavAn AtmAnA Anandanun jyAn bhAn thayun tyAn AkhI duniyA pratyenI ashuddhatAno (abhiprAyamAn samasta shubh ashubh bhAvono) tyAg thaI jAy chhe ane te sAcho vairAgya chhe. Avo vairAgya jene pragaT thayo chhe te sevak chhatAn asevak chhe. jyAre mithyAdraShTi bahAranun badhun tyAge chhe, strI, kuTumb Adi chhoDI bAvo thaI jAy chhe, paN antar-anubhav vinA draShTi mithyA chhe, rAganI ruchi chhe to te asevak-bahArathI sevato nathI chhatAn paN te sevak ja chhe.

* gAthA 197 bhAvArtha uparanun pravachan *

draShTAnt Ape chhe-‘koI sheThe potAnI dukAn par koIne nokar rAkhyo. dukAnano badho vepAravaNaj-kharIdavun, vechavun vagere sarva kAmakAj-nokar kare chhe topaN te


PDF/HTML Page 1966 of 4199
single page version

vepArI nathI kAraN ke te vepArano ane vepAranA lAbh-nukashAnano svAmI nathI; te to mAtra nokar chhe, sheThano karAvyo badhun kAmakAj kare chhe.’ juo, dukAnanun badhun ja kAmakAj nokar kare topaN te vepArI nathI kAraN ke te naphA-nukashAnano svAmI nathI. tethI kharekhar te vepAranA kAryano mAlik-karanAro nathI.

jyAre, ‘je sheTh chhe te vepAr sambandhI kAI kAmakAj karato nathI, gher besI rahe chhe topaN te vepArano ane vepAranA lAbh-nukashAnano dhaNI hovAthI te ja vepArI chhe.’ ahAhA...! dAkhalo to juo! vepAranun kAI paN kAm na kare topaN sheTh vepArano karanAro chhe. have kahe chhe-‘A draShTAnt samyagdraShTi ane mithyAdraShTi par ghaTAvI levun.’

ahAhA...! shuddha chidAnandaghanasvarUp bhagavAn AtmA chhe. temAn antarmukh thaI anubhav karatAn atIndriy Anandano svAd Avavo ane Avo hun AnandasvarUp pUrNa paramAtmA chhun evI pratIti thavI te samyagdarshan chhe. AvA samyagdarshan vinA jainadharma shun chIj chhe e lokone khabar nathI. bApu! samyagdarshan e ja dharmanun pahelun pagathiyun chhe ane AtmAnubhavanI sthiratA-draDhatA thavI te jainadharma chhe. A sivAy vrat, tap, dayA, dAn Adi kAI dharma chhe em nathI.

bhAvapAhuDanI gAthA 83 mAn Ave chhe ke-pUjA, vandan, vaiyAvRutya ane vrat e jainadharma nathI; e to puNya chhe. juo gAthA-tyAn shiShye prashna karyo ke-“dharmakA kayA svarUp hai? usakA svarUp kahate hain ki ‘dharma’ is prakAr hai”-

gAthArtha– “jinashAsanamen jinendradevane is prakAr kahA hai ki pUjA Adikamen aur vratasahit honA hai vah to ‘puNya’ hI hai tathA moh kShobhase rahit jo AtmAkA pariNAm vah ‘dharma’ hai.”

gAthAnA bhAvArthamAn kahyun chhe ke-“laukikajan tathA anyamatI kaI kahate hain ki pUjA Adik shubh kriyAomen aur vratakriyAsahit hai vah jinadharma hai, parantu aisA nahi hai. jinamatamen jinabhagavAnane is prakAr kahA hai ki-pUjAdikamen aur vratasahit honA hai vah to puNya hai. isakA phal svargAdik bhogonkI prApti hai.” A vAt agnAnIne AkarI lAge chhe, paN shun thAy? anAdino mArga ja A chhe. chhelle tyAn bhAvArthamAn khulAso karyo chhe ke- “jo keval shubhapariNAmahIko dharma mAnakar santuShTa hai unako dharmakI prApti nahIn hai, yah jinamatakA upadesh hai.”

gnAnIne ashubhathI bachavA shubhabhAv hoy chhe, ashubhavanchanArtha shubh ho; paN chhe te puNya, dharma nahIn. A sAmbhaLI agnAnI rAD pADI UThe chhe ke-tame amArAn vrat ne tapano lop karI do chho. paN bhAI! tAre vrat ne tap hatAn ja ke di’? agnAnIne vaLI


PDF/HTML Page 1967 of 4199
single page version

vrat ne tap kevAn? kadAchit rAganI mandatA hoy topaN te mithyAtvasahit ja chhe. evAn vrat ne tapane bhagavAne bALavrat ne bALatap eTale ke mUrkhAIbharyAn vrat ne mUrkhAIbharyAn tap kahyAn chhe. ahIn kahe chhe-atIndriy AnandasvarUp chaitanyamahAprabhu bhagavAn AtmAnA anAkuL Anandano jene svAd Avyo chhe te samakitIne koI paN prakAranA rAgamAn mIThAsh nathI. tene sarva rAgamAnthI ras UDI gayo chhe.

ahAhA...! jem nokar vepAr karanAro nathI tem samyagdraShTi viShay sevanAro nathI, ane jem sheTh vepAr karanAro chhe tem mithyAdraShTi viShay sevanAro chhe.’ jhINI vAt chhe prabhu! AtmAno svabhAv ja vItarAgasvarUp chhe ane jainadharma paN vItarAgasvarUp chhe. jeTalAn (AgnAnAn) kartavya kahyAn chhe te badhay vItarAgatAnI ja puShTirUpe kahyAn chhe, rAganA poShaN mATe nahi. rAganI vAt kahI chhe paN e to gnAnIne kramasha pragaT thatI ane vRuddhi pAmatI vItarAgatAnI sAthe sahakArI kevo rAg hoy chhe tenun kathan karyun chhe, rAganI puShTi mATe tenun kathan karyun nathI. vratAdinI vAt jyAn karI chhe tyAn rAganun poShaN karAvavun nathI, parantu kramasha thatA rAganA abhAvanun ja poShaN karAvavun chhe. tethI ahIn kahyun ke-samyagdraShTi viShay sevanAro nathI kemake tene viShayamAn ras nathI, rAgamAn Atmabuddhi nathI.

‘paramAtmaprakAsh’mAn kahyun chhe ke-je rAgane potAno mAnIne seve chhe tene AtmA hey tarIke varte chhe ane jene AtmA upAdey tarIke varte chhe tene rAg heyapaNe hoy chhe. ‘pravachanasAr’nI gAthA 236 mAn Ave chhe ke-kAyA tem ja kaShAyane je potAnA mAne chhe te, bAhyathI chhakAyanI hinsA na karato hoy topaN chhakAyanI hinsAno karanAro ja chhe. tevI rIte agnAnI bahArathI viShay na sevato hoy topaN kAyAne ane kaShAyane potAnA mAnato hovAthI kaShAyanun phaL je viShayavAsanAthI yukta viShayano sevanAro ja chhe em ahIn kahe chhe. ahAhA...! mArga bahu judI jAtano chhe, bApA!

have AgaLanI gAthAonI sUchanAnun kAvya kahe chhe-

* kaLash 136 shlokArtha uparanun pravachan *

‘सम्यग्द्रष्टेः नियतं ज्ञान–वैराग्य–शक्तिः भवति’ samyagdraShTine niyamathI gnAnavairAgyanI shakti hoy chhe.

shun kahyun? samyak nAm sat enI draShTi jene thaI chhe te samyagdraShTi chhe; arthAt je atIndriy gnAn ane AnandathI bharelo trikALI dhruv gnAyakasvabhAvI bhagavAn AtmA tenAn draShTi ane anubhav jene thayAn chhe te samyagdraShTi chhe. ahAhA...! potAnA trikALI sat bhagavAn AtmAno jene satkAr ane svIkAr thayo chhe, jene nij svarUpano


PDF/HTML Page 1968 of 4199
single page version

antaramAn mahimA thavAthI svarUp prati DhalaN-valaN thayun chhe evA samyagdraShTine gnAn ane vairAgya banne shakti hoy chhe. have tenun kAraN kahe chhe ke-

‘यस्मात्’ kAraN ke ‘अयं’ te (samyagdraShTi jIv) ‘स्व–अन्य–रूप–आप्ति– मुक्तया’ svarUpanun grahaN ane parano tyAg karavAnI vidhi vaDe ‘स्वं वस्तुत्वं कलयितुम्’ potAnA vastutvano abhyAs karavA mATe, ‘इदं स्वं च परं’ ‘A sva chhe ane A par chhe’ ‘व्यतिकरम्’ evo bhed ‘तत्त्वतः’ paramArthe ‘ज्ञात्वा’ jANIne ‘स्वस्मिन् आस्ते’ svamAn rahe chhe ane ‘परात् रागयोगात्’ parathI-rAganA yogathI ‘सर्वतः’ sarva prakAre ‘विरमति’ virame chhe.

pratham karavAnun hoy to A chhe ke svarUpanun grahaN ane rAgano tyAg; ane te banne sAthe ja hoy chhe. shrImad rAjachandre TUnkAmAn kahyun chhe ke-‘tAre doShe tane bandhan chhe, e santanI pahelI shikShA chhe. tAro doSh eTalo ja ke anyane potAnun mAnavun, pote potAne bhUlI javun.’ potAnA svarUpane bhUlIne parane potAnun mAnavun e mahA aparAdh chhe ane te potAno aparAdh chhe, koI karmane laIne chhe em nathI. samvar adhikAramAn Ave chhe ke-

भेदविज्ञानतः सिद्धाः सिद्धा ये किल केचन।
अस्यैवाभावतो बद्धा बद्धा ये किल केचन।।

jeo muktipadane pAmyA chhe te rAgathI bhinna paDIne bhedavignAnathI (mukti) pAmyA chhe ane jeo bandhAyelA chhe teo bhedavignAnanA abhAvane lIdhe ja bandhAyelA chhe. (karmane kAraNe bandhAyelA chhe em nahi).

bhedavignAnathI mukti pAmyA chhe eno artha e Avyo ke vyavahAranA rAgathI bhinna paDIne mukti pAmyA chhe, paN vyavahAranA rAgathI mukti pAmyA chhe em nahi. bhAI! rAg chhe; ane tene jANanAr vyavahAranay paN chhe. vyavahAranayano viShay ja nathI em koI kahe to te yathArtha nathI; parantu te Ashray karavA lAyak nathI em vAt chhe, tene hey tarIke jANavAlAyak chhe. pUrNAnandano nAth prabhu AtmA ja ek Ashray karavA lAyak upAdey chhe.

bhagavAn AtmA atIndriy AnandathI ThasoThas bharelo sachchidAnandasvarUp prabhu chhe; te sadAy vItarAgasvabhAvI akinchanasvarUp chhe. dash dharmamAn Akinchanya dharma Ave chhe ne? e to pragaT avasthAnI vAt chhe. jyAre A to AtmAnun svarUp ja akinchan chhe em vAt chhe. AvA nijasvarUpanun grahaN ane paranA tyAg karavAnI vidhi vaDe samyagdraShTi svamAn Take chhe ane parathI-rAgathI virame chhe. juo! A vidhi! pUrNAnandasvarUpanun grahaN ane dukharUp rAgano-ashuddhatAno tyAg e vidhi chhe. ekalI bahAranI chIj tyAgI


PDF/HTML Page 1969 of 4199
single page version

eTale thaI gayo tyAgI-evun svarUp (tyAganun) nathI. parantu rAgathI khasIne shuddhano Adar karatAn paryAyamAn shuddhatA pragaTe chhe ane ashuddhatAno abhAv thaI jAy chhe. A vidhi, A mArga ane A dharma chhe. hitano mArga to Avo chhe bApu!

koI agnAnIo em kahe chhe ke karmathI vikAr thAy chhe. eno artha e thayo ke je shubhabhAv thAy chhe te paN karmane laIne thAy chhe. vaLI te kahe chhe shubhabhAvathI shuddhatA thAy chhe. eTale (enA mat pramANe) chhevaTe em Avyun ke karmane laIne shuddhatA-dharma thAy chhe. are! eNe satyane kadI sAmbhaL‌yun ja nathI.

paN jainadharmamAn to badhun karmane laIne ja thAy ne? bIlakul nahi. badhun karmane laIne thAy e mAnyatA jainadharma nathI. hA, karma eTale kArya-shuddhopayogarUp kArya-te vaDe badhun (-dharma) thAy chhe e vAt to chhe, parantu jaDakarmathI eTale ke parathI AtmAmAn kAI (shubhabhAv ke dharma) thAy chhe e vAt yathArtha nathI, kemake AtmAmAn anAdithI akAraN-kAryatva nAmano guN paDayo chhe ane tethI AtmA rAganun kArya paN nathI ane rAganun kAraN paN nathI. svAshraye shuddhopayogarUp pariNaman thAy te AtmAnun kArya chhe ane te jainadharma chhe. A chothA guNasthAnanI vAt chhe. sAtame guNasthAne to shuddhopayoganI sthiratAnI-chAritranA shuddhopayoganI vAt chhe.

jem shIro karavAnI vidhi e chhe ke-pahelAn loTane ghImAn sheke ane pachhI temAn sAkaranun pANI nAkhe to shIro thAy. tem svarUpanA grahaN ane paranA tyAganI vidhi vaDe dharma thAy chhe. mArga A chhe bhAI!

tyAre koI (agnAnI) em kahe chhe ke jyAn jyAn yogya nimitta Ave chhe tyAn tyAn nimittathI thAy chhe em mAnavun joIe. nimittathI thAy ja nahi em mAnavun barAbar nathI.

are bhagavAn! tun shun kahe chhe A? bhAI! nimitta (karma) to par jaD tattva chhe ane je puNyanA pariNAm chhe te chaitanyanA vikArarUp pariNAm chhe. kharekhar to te vikAranA pariNAm potAnA ShaTkArarUp pariNamanathI thayA chhe, te te kALe potAno janmakAL chhe tethI thayA chhe. bhAI! ShaTkArakarUp thaIne pariNamavun te, te vikAranI paryAyano te kALe dharma eTale svabhAv chhe. te kAI nimittane-karmane laIne thAy chhe em nathI. karma chhe e to ajIvadravya chhe. AkhI vastu ja bIjI chhe, to pachhI bIjI chIjane laIne shun bIjI chIj thAy? (na thAy).

ahIn kahe chhe-‘svarUpanun grahaN ane parano tyAg karavAnI vidhi vaDe potAnA vastutvano abhyAs karavA mATe...’ joyun? vastu bhagavAn AtmA chhe ane tenun vastutva kahetAn svarUp atIndriy Anand ane gnAn chhe. teno abhyAs eTale vAramvAr


PDF/HTML Page 1970 of 4199
single page version

anubhav karavA mATe gnAnI A sva chhe ane A par chhe evo bhed paramArthe jANIne svamAn rahe chhe ane parathI virame chhe, arthAt gnAnI rAgathI khase chhe ane svabhAvamAn vase chhe.

ek to Avun sAmbhaLavA maLe nahi ane kadAchit sAmbhaLavA maLe to agnAnI virodh kare chhe. paN bhAI! kono virodh kare chhe bhagavAn! tun? tane khabar nathI bhAI! paN vItarAg mArga ja Avo chhe; vastunun svarUp ja Avun chhe ke jyAn svanun grahaN hoy chhe tyAn ja rAgano-parano tyAg hoy chhe. tun vratAdine vyavahAr kahe chhe paN agnAnIne kayAn vyavahAr hoy chhe? e to svarUpanA anubhavanArA gnAnIne je kinchit sahakArI vratAdino rAg hoy chhe tene vyavahAr kahIe chhIe. vastu to A rIte chhe, paN agnAnIne tenI pakaDamAn moTo draShTi pher thaI gayo hoy chhe. (te vratAdine ja dharma mAne chhe).

ahAhA...! ‘svarUpanun grahaN ane parano tyAg karavAnI vidhi vaDe...’ kevun TUnkun ane Unchun paramArtha satya! jem sakkarakand ekalI sAkarano kand chhe tem bhagavAn AtmA pUrNAnandasvarUp prabhu ekalA atIndriy Anandano kand chhe. tenun grahaN karatAn temAnthI AnandanI ane shAntinI pariNati utpanna thAy chhe; te kAI vyavahAraratnatrayanA rAgane laIne thAy chhe em nathI; rAgano to emAn (yathAsambhav) tyAg thaI jAy chhe. Avun svarUp chhe. bhAgya hoy enA kAne paDe evI vAt chhe ane antaramAn jAgrat thaI puruShArtha kare e to nyAl thaI jAy evI A chIj chhe. jyAn rAgathI khasIne andar vaLe ke tarat ja dharma thAy chhe. aho! svarUp grahaNano A adbhut alaukik mArga chhe! paN shun thAy? vartamAnamAn agnAnIoe mArgane pInkhI nAkhyo chhe! are! je mArga nathI tene teo mArga kahe chhe!

prashna– to mokShamArga prakAshakamAn em Ave chhe ke-uday tIvra hoy tyAre jIv dharma na karI shake ne uday mand hoy tyAre tene avakAsh chhe?

uttara– hA, paN eno artha shun? eno artha e thayo ke jyAre jIvane tIvra kaShAyanA pariNAm thAy chhe tyAre to tene dharmopadesh sAmbhaLavAnI paN lAyakAt hotI nathI, pachhI dharma pAmavAnI to vAt ja kayAn rahI? ane jyAre mandakaShAy hoy tyAre puruShArtha kare to avakAsh chhe. paN tethI shun te karmane (udayane) laIne chhe? nA; em nathI. (em kahevun e to nimittanun kathan chhe).

gAthA 13 mAn be bol Ave chhe ne? ke Asrav thavA yogya ane Asrav karanAr- e banne Asrav chhe. tyAn puNya-pApanA bhAvapaNe thavA yogya e potAnI paryAy chhe ane temAn Asrav karanAr eTale dravyAsravanun-karmanun nimitta chhe. Asrav thavA yogya


PDF/HTML Page 1971 of 4199
single page version

potAnI paryAy to potAnA (ashuddha) upAdAnathI thaI chhe, ane emAn dravyAsrav-karma nimitta mAtra chhe; tyAn em nathI ke karmano uday thayo mATe paryAyamAn AsravabhAv thayo chhe, samajANun kAI...? (dravyAsrav jIvanA bhAvAsravamAn nimitta chhe, paN te jIvane bhAvAsrav karAvI de chhe em nathI).

prashna– parantu karmanA udayanA kAraNe shubhabhAv Adi AsravabhAv thAy chhe em shAstramAn Ave chhe ne?

uttara– hA, paN e to nimittanI vivakShAthI kathan chhe. e shubhabhAv to jIvanI potAnI bhAvamand thavAnI lAyakAt hatI tethI thayo chhe. te te kALe evI ja paryAyanI potAnI lAyakAt chhe; te te kALe shubhabhAvanA ShaTkArakapaNe thavun te paryAyano svakAL chhe. ahIn kahe chhe-gnAnIne te heyapaNe varte chhe.

ahIn kahyun ne ke-svarUpanun grahaN ane parano tyAg karavAnI vidhi vaDe gnAnI sva- parane bhinna jANIne svamAn rame chhe ane parathI virame chhe. ahA! astimAn svane pakaDavo ane rAganI nAsti-abhAv karavo, rAganI upekShA karI tenA abhAvapaNe vartavun -e vidhi chhe. agnAnInI vidhi karatAn A tadna judI jAtanI vidhi chhe. bhagavAn! haju tane mArganI khabar nathI! dIpachandajI ‘bhAvadIpikA’mAn lakhI gayA chhe ke-atyAre Agam pramANe shraddhAvAn koIne hun joto nathI ane satyane kahenAro koI vaktA paN dekhAto nathI. vaLI moDhe kahIe chhIe te koI mAnatun nathI tethI A lakhI jAun chhun. juo vartamAn mUDhatA! mokShamArga prakAshakamAn shrI ToDaramalajI sAhebe lakhyun chhe ke-jem vartamAnamAn hans dekhAtA nathI tethI shun kAgaDA Adi anya pakShIone hans manAy? na manAy. tem vartamAn kShetramAn koI sAdhu dekhAtA nathI tethI shun veshadhArIomAn munipaNun mAnI levAy? na mAnI levAy. jem hansane sarvakALe lakShaN vaDe ja mAnIe tem sAdhune paN sarvatra lakShaN vaDe ja mAnavA yogya chhe. sAdhunA je lakShaN chhe tenA vaDe josho to sAdhupaNun yathArtha jaNAshe.

prashna– rAgano tyAg gnAnIne chhe, parantu karmamAn uday mand thayo chhe mATe rAgano tyAg tene thAy chhe ne?

uttara– em nathI, bhAI! karmamAn to uday game tevo ho, paN svarUpanun grahaN thatAn rAgano tyAg thAy chhe. bhAI! A to adhyAtmanA shabdo chhe. traNalokanA nAthane halAvI nAkhyo chhe! kahe chhe-jAg re jAg nAth! anantakAL ghaNA ghenamAn gAL‌yo chhe, have nindar pAlave nahi, have bhagavAnane-nijasvarUpane grahaN kar. svarUpane grahaN kar eTale ke pote shuddha chidAnandaghanasvarUp paramAtmasvarUp chhe teno Ashray kar ane rAgano Ashray chhoDI de, rAgano abhAv kar. A pramANe rAgano tyAg te tyAg


PDF/HTML Page 1972 of 4199
single page version

chhe, bAkI bahAranA tyAg to prabhu! dravyaling dhArI-dhArIne anantavAr karyA chhe. paN tethI shun? bhAvaling vinA badhun phogaT chhe.

bhAvapAhuDamAn Ave chhe ke-‘bhAvahi jinabhAvanA jIv’ he jIv! jinabhAvanA bhAv. jinabhAvanA kaho ke samyagdraShTinI bhAvanA kaho ke vItarAgapaNAnI bhAvanA kaho-e badhun ek ja chhe. enA vinA dravyaling anantavAr dhAraN karyAn chhe. te eTalI vAr dhAraN karyAn chhe ke dravyaling dhArIne pachhI marIne anantAn janma-maraN ek ek kShetre karyAn chhe. dravyaling dhArIne je lonch karyA tenA ek ek vALane ekaTho karIe to anantA meru parvat UbhA thaI jAy eTalI vAr dravyaling dhAraN karyAn chhe. paN bhAI! bhAvaling vinA dravyaling sAchun hoI shakatun nathI-em tyAn kahevun chhe. jene bhAvaling arthAt samyagdarshan- gnAn-chAritra pragaTayun chhe tene dravyaling-panchamahAvratano vikalpa ane nagnatA Adi ja hoy chhe. parantu bhAvaling vinA bahArathI dravyaling dhAraN karyun hoy tene vAstavik dravyaling vyavahAre paN kahI shakAtun nathI.

bhagavAn AtmA sadAy shuddha chidAnandaghanasvarUp chhe. te svarUpanI upAdeyabuddhi ane rAgamAn tyAgabuddhi vaDe, kahe chhe, potAnA vastutvano abhyAs karavo. shun kahyun e? ke AnandasvarUp, gnAnasvarUp pote akhanD ekarUp vastu chhe ane tenun ‘paNun’ eTale gnAn, Anand, shAnti, vItarAgatA teno bhAv chhe. teno abhyAs karavo eTale vAramvAr teno anubhav karavo. Avo anubhav karavA mATe A ek gnAnAnandasvarUp te hun sva chhun ane rAgAdibhAv sarva par chhe evo bhed paramArthe jANIne gnAnI svamAn rahe chhe ane parathI - rAgathI virame chhe. ‘paramArthe jANIne’ em kahyun chhe ne? matalab ke rAgAdi parathI bhinna paDIne antaramAn gnAnAnandasvarUp bhagavAn gnAyakano, jemAn Anandanun vedan pragaT thayun chhe tevo anubhav karIne gnAnI svamAn rame chhe ane parathI sarva prakAre virame chhe; vyavahAranA rAgathI paN te sarva prakAre virame chhe.

gnAnI parathI bhed pADIne svamAn sthir thAy chhe te rAgane kAraNe thAy chhe em nathI, paN rAgano bhed karavAthI svamAn sthir thAy chhe, tethI to kahyun ke parathI-rAganA yogathI sarva prakAre virame chhe. ahAhA...! shlok to juo! shun enI gambhIratA chhe! gnAnI svamAn rahe chhe ane parathI-rAganA yogathI sarva prakAre virame chhe-A gnAn-vairAgyanI shakti vinA hoI shake nahi. gnAn-vairAgyanI koI achintya shakti chhe je vaDe gnAnI svamAn rahe chhe ane rAgathI nivarte chhe-khase chhe. svamAn vasavun ane parathI-rAgathI khasavun-e gnAn-vairAgyanI shakti vinA hoI shake nahi. ahAhA...! bahu TUnkI paN A mUL mudanI rakamanI vAt chhe.

[pravachan nan. 267 (sheSh), 268*dinAnk 20-12-76 ane 21-12-76]

PDF/HTML Page 1973 of 4199
single page version

gAthA–198

सम्यग्द्रष्टिः सामान्येन स्वपरावेवं तावज्जानाति–

उदयविवागो विविहो कम्माणं वण्णिदो जिणवरेहिं।
ण दु ते मज्झ सहावा जाणगभावो दु अहमेक्को।। १९८।।
उदयविपाको विविधः कर्मणां वर्णितो जिनवरैः।
न तु ते मम स्वभावाः ज्ञायकभावस्त्वहमेकः।। १९८।।

have pratham, samyagdraShTi sAmAnyapaNe svane ane parane A pramANe jANe chhe-em gAthAmAn kahe chhe-

karmo taNo je vividh udayavipAk jinavar varNavyo,
te muj svabhAvo chhe nahi, hun ek gnAyakabhAv chhun. 198.

gAthArtha– [कर्मणां] karmonA [उदयविपाकः] udayano vipAk (phaL) [जिनवरैः] jinavaroe [विविधः] anek prakArano [वर्णितः] varNavyo chhe [ते] te [मम स्वभावाः] mArA svabhAvo [न तु] nathI; [अहम् तु] hun to [एकः] ek [ज्ञायकभावः] gnAyakabhAv chhun.

TIkA–je karmanA udayanA vipAkathI utpanna thayelA anek prakAranA bhAvo chhe te mArA svabhAvo nathI; hun to A (pratyakSha anubhavagochar) TankotkIrNa ek gnAyakabhAv chhun.

bhAvArtha–A pramANe sAmAnyapaNe samasta karmajanya bhAvone samyagdraShTi par jANe chhe ane potAne ek gnAyakasvabhAv ja jANe chhe.

*
samayasAr gAthA 198 mathALun

have pratham, samyagdraShTi sAmAnyapaNe svane ane parane A pramANe jANe chhe-em gAthAmAn kahe chhe-

* gAthA 198 TIkA uparanun pravachan *

‘je karmanA udayanA vipAkathI utpanna thayelA anek prakAranA bhAvo chhe te mArA svabhAvo nathI;...’


PDF/HTML Page 1974 of 4199
single page version

juo! svabhAvathI utpanna thayelA nathI eTale te bhAvo dravyakarmanA vipAkathI thayA chhe em kahyun chhe, bAkI to te bhAvo potAmAn potAnA kAraNe utpanna thayelA chhe.

gAthAmAn to karmanA udayanA vipAkathI thayA lakhyun chhe; to shun eno artha Avo chhe? hA, bhAI! teno artha Avo chhe. karmano uday thayo kayAre kahevAy? ke jyAre jIv vikArapaNe thAy tyAre tene karmano uday thayo em kahevAmAn Ave chhe. e to pahelAn AvI gayun chhe ke-karmano uday Avyo hoy chhatAn vikArapaNe na pariName to te uday kharI jAy chhe. gnAnIne jevI rIte uday kharI jAy chhe tevI rIte agnAnIne paN je uday hoy chhe te kharI jAy chhe, paN agnAnI udayakALe rAgano svAmI thaIne rAgane kare chhe mATe tene navo bandh karIne uday kharI jAy chhe. AvI vAt khAs nivRutti laIne samajavI joIe.

kahe chhe-karmanA udayanA vipAkathI utpanna thayelA anek prakAranA bhAvo chhe te mArA svabhAvo nathI. juo, karmano uday to nimitta mAtra chhe, paN nimitta vakhate jIv pote te bhAvorUpe pariNamyo chhe mATe udayanA vipAkathI bhAvo utpanna thayA chhe em kahyun chhe. arthAt rAg AtmAnA Anandano vipAk-Anandanun phaL nathI tethI je rAg chhe te karmanA vipAkanun phaL chhe em kahyun chhe.

prashna– tame to AmAn je lakhyun chhe enAthI bIjo artha karo chho. samAdhAna– bhAI! teno artha ja A chhe. ahA! dharmI em jANe chhe ke karmanA nimittathI thayelA bhAvo mArA svabhAvo nathI. ‘nimittathI thayelA’-eno artha e chhe ke tenA upar lakSha karavAthI, tene AdhIn thaIne pariNamavAthI je paryAyanI pariNati thAy chhe tene nimittathI thaI-em kahevAy chhe. bAkI to te paryAy potAnAmAn potAthI thaI chhe. chhatAn te nij svabhAv nathI.

ahAhA...! potAnI chIj ek AnandanA svabhAvanun nidhAn prabhu chhe. tene jANanAr-anubhavanAr dharmI jIvane jarA karmanA nimittamAn joDAtAn-tene vash thatAn-je vikAr thAy chhe te karmano pAk chhe, parantu AtmAno pAk nathI. anek prakAranA bhAvo eTale ke dayA, dAn, vrat, tap, bhakti, pUjA ityAdi je bhAvo chhe te mArA svabhAvo nathI kemake ‘hun to A (pratyakSha anubhavagochar) TankotkIrNa ek gnAyakabhAv chhun’-Am gnAnI jANe chhe. hun to pratyakSha anubhavagamya chhun, arthAt mArI vartamAn gnAnaparyAy paranI apekShA vinA potAne pratyakSha anubhave te hun chhun. ahAhA...! mArA pratyakSha anubhavamAn je Ave te hun chhun. (pravachanasAramAn) alingagrahaNanA chhaThThA bolamAn Ave chhe ke-potAnA svabhAv vaDe jANavAmAn Ave evo pratyakSha gnAtA hun chhun.


PDF/HTML Page 1975 of 4199
single page version

ahAhA...! AtmA potAnA svabhAvathI jaNAy evo pratyakSha gnAtA chhe. ahIn ‘A’ shabda paDayo chhe ne? hun to ‘A’... ATalAmAnthI ‘pratyakSha anubhavagochar’ chhun-em kADhayun chhe. hun to A-AnandasvarUp bhagavAn AtmA-pratyakSha anubhavagamya arthAt svasamvedanamAn pratyakSha jaNAy evo chhun.

ahAhA...! dharmAtmA em jANe chhe ke-hun to A-pratyakSha anubhavagochar TankotkIrNa ek gnAyakabhAv chhun. anAdithI akRutrim aNaghaDelo ghAT evo shAshvat dhruv ek chaitanyabimbamAtra bhagavAn chhun em dharmI jANe chhe. pote koN chhe enI-potAnA gharanI- khabar na maLe ane mAnDe AkhI duniyAnI! bhAI! e to jIvan hArI javAnun chhe. ahIn to kahe chhe-hun TankotkIrNa ek gnAyakabhAv chhun-em gnAnI jANe-anubhave chhe. chhaThThI gAthAmAn Avyun ne ke-

ण वि होदि अप्पमत्तो ण पमत्तो जाणगो दु जो भावो।
एवं भणंति सुद्धं णादो जो सो दु सो चेव।।

ahAhA...! jANanArane jANyo tyAn jaNAyun ke-hun ek shuddha gnAyakabhAvamAtra vastu chhun.

* gAthA 198 bhAvArtha uparanun pravachan *

‘A pramANe sAmAnyapaNe samasta karmajanya bhAvone samyagdraShTi par jANe chhe ane potAne ek gnAyakasvabhAv ja jANe chhe.’

bhAShA joI! ‘samasta karmajanya bhAvone’-em lIdhun chhe. karmajanya bhAv eTale puNya ne pApanA bhAv; te bhAvo svabhAv nathI tethI te bhAvone karmajanya kahyA chhe; parantu tethI te karmathI thayA chhe em nathI. vikAr thayo chhe to potAnA ShaTkArakanA pariNamanathI. parantu te vikAr Atmajanya nathI tethI tene karmajanya kahevAmAn Avyo chhe.

tyAn panchAstikAyamAn (gAthA 62mAn) astikAy siddha karavun chhe. tethI tyAn kahyun ke- vikAr-mithyAtva, rAg-dveSh, viShayavAsanAno bhAv ityAdi-je chhe te paryAyanA ShaTkArakanun svatantra pariNaman chhe, tene parakArakonI apekShA nathI, tem ja tene svadravyaguNanI paN apekShA nathI. paryAyamAn eTalun vikAranun astitva chhe em tyAn astikAy siddha karyun chhe. paN jyAre svabhAv siddha karavo hoy ane svabhAvanun Alamban karAvavun hoy tyAre teno niShedh karIne kahyun ke-te bhAvo mArA svabhAvo nathI, teo paranA nimitte utpanna thayelA chhe tethI paranA chhe, karmajanya chhe. samajANun kAI...!

paN Avun badhun (anek apekShA) yAd shI rIte rahe?


PDF/HTML Page 1976 of 4199
single page version

yAd kem na rahe? bhagavAn! tun gnAnasvarUp AtmA chho ke nahi? A to bahu TUnku chhe ke-samyagdraShTi dharmI jIv sAmAnyapaNe samasta karmajanya bhAvone par jANe chhe ne potAne ek gnAyakabhAv ja jANe chhe. ahAhA...! gnAnIne je vrat, tap, dayA, dAn, bhakti ityAdino rAg Ave chhe tene te potAnA svarUpathI bahAr par jANe chhe; pote to ek gnAyakasvarUp ja chhe-bas em ja anubhave chhe. vratAdinA bhAv te dharmanun ke dharmInun svarUp ja nathI.

[pravachan nan. 268 (chAlu)*dinAnk 21-12-76]

PDF/HTML Page 1977 of 4199
single page version

gAthA–199

सम्यग्द्रष्टिर्विशेषेण तु स्वपरावेवं जानाति–

पोग्गलकम्मं रागो तस्स विवागोदओ हवदि एसो।
ण दु एस मज्झ भावो जाणगभावो हु अहमेक्को।। १९९।।
पुद्गलकर्म रागस्तस्य विपाकोदयो भवति एषः।
न त्वेष मम भावो ज्ञायकभावः खल्वहमेकः।। १९९।।

have samyagdraShTi visheShapaNe svane ane parane A pramANe jANe chhe-em kahe chhe-

pudgalakaramarUp rAgano ja vipAkarUp chhe uday A,
A chhe nahi muj bhAv, nishchay ek gnAyakabhAv chhun. 199.

gAthArtha– [रागः] rAg [पुद्गलकर्म] pudgalakarma chhe, [तस्य] teno [विपाकोदयः] vipAkarUp uday [एषः भवति] A chhe, [एषः] A [मम भावः] mAro bhAv [न तु] nathI; [अहम्] hun to [खलु] nishchayathI [एकः] ek [ज्ञायकभावः] gnAyakabhAv chhun.

TIkA–kharekhar rAg nAmanun pudgalakarma chhe tenA udayanA vipAkathI utpanna thayelo A rAgarUp bhAv chhe, mAro svabhAv nathI; hun to A (pratyakSha anubhavagochar) TankotkIrNa ek gnAyakabhAv chhun. (A rIte samyagdraShTi visheShapaNe svane ane parane jANe chhe).

vaLI A ja pramANe ‘rAg’ pad badalIne tenI jagyAe dveSh, moh, krodh, mAn, mAyA, lobh, karma, nokarma, man, vachan, kAyA, shrotra, chakShu, dhrAN, rasan ane sparshan-e shabdo mUkI soL sUtro vyAkhyAnarUp karavAn (-kahevAn) ane A upadeshathI bIjAn paN vichAravAn.

*
samayasAr gAthA 199 mathALun

have samyagdraShTi visheShapaNe svane ane parane A pramANe jANe chhe-em kahe chhe-

* gAthA 199 TIkA uparanun pravachan *

‘kharekhar rAg nAmanun pudgalakarma chhe tenA udayanA vipAkathI utpanna thayelo A rAgarUp bhAv chhe, mAro svabhAv nathI...’


PDF/HTML Page 1978 of 4199
single page version

have ATalAn ATalAn lakhAN Ave chhatAn ‘karmathI rAg na thAy’ em kahIe eTale lokone Akarun ja lAge ne? paN bhAI! kaI apekShAe A kahyun chhe? vikAr thayo chhe to potAnA UndhA puruShArthathI; paN te svabhAvanA Ashraye thato nathI ane svabhAv bandhasvarUp nathI tethI nimittane Ashraye thayelo vikAr nimittano chhe em kahyun chhe. ‘kharekhar’ shabda chhe ne? pATh chhe, juo-‘पोग्गलकम्मं रागो’-kharekhar rAg nAmanun pudgalakarma chhe ane te karmano vipAk te rAg chhe, paN AtmAno vipAk te rAg chhe em nathI.

ahAhA...! rAg thayo chhe to potAnI nabaLAIne lIdhe potAnI paryAyamAn potAnA ShaTkArakanA pariNamanathI. parantu A nirjarA adhikAr chhe ne? draShTi ane draShTinA viShayamAn rAg nathI ane rAgathI AtmA jaNAto nathI. te kAraNe rAgane par tarIke karmajanya kahIne kADhI nAkhavA mAge chhe. tethI kahyun ke rAg mAro svabhAv nathI, shuddha chaitanyano bhAv nathI.

‘hun to A TankotkIrNa ek gnAyakabhAv chhun’-em gnAnI jANe chhe. ‘A’-eTale pratyakSha anubhavagochar svasamvedanamAn jaNAy evo hun trikAL shAshvat chaitanyamAtra AtmA chhun, A rAgAdibhAv te hun nathI em samyagdraShTi visheShapaNe svane tathA parane (bhinna) jANe chhe.

juo, koI svachchhandIne em thAy ke-rAg karmajanya-pudgalajanya chhe; mATe rAg ho to ho, tethI mane shun nukashAn chhe? to enA mATe pahelethI e vAt siddha karI chhe ke- bhAI! rAg-dveSh viShayavAsanA Adi tArI paryAyamAn tArAthI thAy chhe ane te tAro ja aparAdh chhe. (emAn karmano kAI doSh nathI). tathA koI rAgAdine potAno svabhAv mAnI rAgamAn ja santuShTa rahe chhe, svarUpamAn jato nathI tene kahyun ke-bhAI! rAg tAro svabhAv nathI, paN te paranimitte thato parabhAv hovAthI pudgalajanya bhAv chhe; svarUpamAn udyamI thayo chhe evo gnAnI tene karmajanya-pudgalajanya bhAv jANe chhe kemake te svabhAv nathI. gAthA 7p-76mAn e ja kahyun chhe ke-pudgaladravya svatantra vyApak hovAthI pudgalapariNAmano eTale ke rAgAdibhAvano kartA chhe ane pudgalapariNAm arthAt rAgAdibhAv te vyApak vaDe svayam vyapAtu hovAthI vyApyarUp karma chhe. A pramANe rAgane karmajanya kahIne teno svabhAv ane svabhAvanI draShTimAn niShedh karyo chhe ane svarUpanun Alamban karAvyun chhe. samajANun kAI...? ‘shrI mokShamArga prakAshak’mAn panDitapravar shrI ToDaramalajIe bahu sundar spaShTIkaraN karyun chhe ke-

“shrIguru rAgAdik chhoDAvavA ichchhe chhe. have je rAgAdikane paranA mAnI svachchhandI banI nirudyamI thAy, tene to upAdAnakAraNanI mukhyatAthI ‘rAgAdik AtmAnA chhe’ evun shraddhAn karAvyun; tathA je rAgAdikane potAno svabhAv mAnI tenA nAshano udyam karato nathI, tene nimittakAraNanI mukhyatAthI ‘rAgAdik parabhAv chhe’ evun shraddhAn karAvyun.


PDF/HTML Page 1979 of 4199
single page version

ahIn kahyun ke-kharekhar rAg nAmanun pudgalakarma chhe tenA udayanA vipAkathI utpanna thayelo A rAgarUp bhAv chhe. gAthA 7p mAn paN e ja kahyun chhe ke-rAg-dveSh, puNya- pApanA antarangamAn je bhAv thAy chhe te pudgalapariNAm-pudgalanun kArya chhe. A kaI apekShAe vAt chhe? ke rAgAdi jIvano svabhAv nathI, svabhAvathI te chIj bhinna chhe em batAvavA tene pudgalanun karmajanya pariNAm chhe em kahyun chhe. jyAre vAstavik paryAyanI sthitinun svarUp kahe tyAre rAgadveSh Adi jeTalo vikAr thAy chhe te, ShaTkArakarUp pariNaman jIvathI jIvanun jIvamAn chhe. Am bey rIte shAstramAn kathan Ave chhe tene je te apekShAthI yathArtha samajavun joIe.

A nirjarA adhikAr chhe. dharmI jIvanI draShTi trikALI chaitanyasvabhAvamAtra nijavastu upar hoy chhe. tethI te svabhAvadraShTivantane, je rAgAdi bhAv thAy chhe tenun tene svAmIpaNun nahi hovAthI, te bhAv kharI jAy chhe, nirjarI jAy chhe. gnAnIne to nirjarA ja chhe ne? kAraN ke te rAgAdi bhAvano svAmI nahi hoto thako tene pudgalanA kAryapaNe jANe chhe, ane svabhAvanA Ashraye rAgAdithI nivarte chhe.

prashna– AmAn keTakeTalI apekShAo badhI yAd rAkhavI? Ap savAre pravachanamAn kaho ke rAg-vikAr tArAthI thAy chhe, tAro chhe; vaLI baporanA pravachanamAn kaho ke rAgAdi pudgalanun kArya chhe, tArun nahi. to AmAn amAre samajavun shun?

samAdhAna– bhAI! jyAn je apekShA hoy te yathArtha samajavI joIe. juo, rAg kharekhar to ek samayanI jIvanI paryAyamAn potAthI svatantra thAy chhe. potAno te doSh chhe. paN te doSh chhe, svabhAv nathI-em batAvavA svabhAvanI draShTi karAvavA te pudgalano chhe em kahyun chhe. jene svabhAvanI draShTi thaI chhe te dharmAtmA rAgane potAnAthI bhinna pudgalanun kArya mAnIne svabhAvanA avalambane chhoDI de chhe.

prashna– nimittathI (vikAr) thAy eTale shun? samAdhAna– nimittathI thAy eTale nimittanA lakShe potAthI potAnAmAn thAy. panchAstikAyanI 62 mI gAthAmAn to chokhkhun kahyun chhe ke je rAg-dveSh-mohanA vikArI bhAv thAy chhe te ek samayanI paryAyamAn ShaTkArakanun svatantra pariNaman chhe. te te paryAy te rAgane kare chhe, te te paryAyanun rAg karma chhe, te paryAy rAganun sAdhan chhe, te paryAy rAgarUp thaIne rAgane le chhe arthAt rAkhe chhe, te paryAyathI rAg thAy chhe ane te paryAyanA AdhAre rAg thAy chhe. tyAn panchAstikAyamAn rAg-vikAranI avasthA jIvanI (paryAyanI) sattAmAn jIvane laIne thAy chhe tem siddha karavun chhe. rAg potAnI paryAyamAn thayelo potAno chhe em tyAn kahevun chhe. vaLI jem rAganI paryAy nirapekSha chhe tem vItarAgI


PDF/HTML Page 1980 of 4199
single page version

paryAy paN nirapekSha chhe. nirmaL samyagdarshananI paryAy paN potAnA ShaTkArakathI potAthI pariNamI chhe. te karmanA abhAvane laIne thaI chhe em nathI tathA dravya-guNanA kAraNe thaI chhe em paN nathI. paryAy rAganI ho ke vItarAgI ho-banne nirapekSha chhe. parantu rAg svabhAvamAn nathI ane svabhAvanun kArya paN nathI; tethI pudgalanA lakShe thato rAg pudgalanun kArya chhe em kahI teno tyAg karAve chhe. samajANun kAI...?

Ap Avo artha kem karo chho? bhAI! teno artha ja Avo chhe tyAn bIjun shun karIe? juo, ahIn ane 7p mI gAthAmAn rAgane pudgalapariNAm kahyA chhe. tethI karIne rAg karmane laIne thAy chhe em jo koI mAne to te mUDh mithyAdraShTi chhe. bhAI! pudgalakarma to jaD paradravya chhe. tenAthI jIvamAn vikAr kem thAy? na ja thAy. paN jaDanA nimitte thato rAg svabhAvamAn nathI mATe svabhAvadraShTivant puruSh tene pudgalanun kArya jANI kADhI nAkhe chhe, chhoDI de chhe. dharmInI draShTi nirantar svabhAv upar chhe. svabhAvamAn ane svabhAvanI draShTimAn rAg-vikAr nathI. tethI draShTivant puruSh rAgane potAthI pRuthak jANI tene pudgalanun kArya gaNI chhoDI de chhe. bichArAne bAyaDI-chhokarAn pampALavAnI ane raLavA- kamAvAnI pApanI pravRutti ADe vichAravAnI kayAn phurasad chhe? ane kadAchit phurasad maLe toy AvI anek apekShAomAn munjhAI jAy paN yathArtha samajaN kare nahi. shun thAy? mArga to jem chhe tem samajavo ja paDashe.

ahIn kahe chhe-karmanA udayanA vipAkathI utpanna thayelo A rAgarUp bhAv chhe. joyun? karmanA udayathI rAgarUp bhAv thayo chhe em kahe chhe. em kem kahyun? to A nirjarA adhikAramAn samakitInI vAt chhe ne? samakitInI draShTi shuddha gnAyakasvabhAv par chhe; ane svabhAvamAn kayAn rAg chhe? rAg to kRutrim paryAy chhe, jyAre svabhAv trikAL shuddha AnandasvarUp chhe. mATe draShTimAn rAgane karmanun svarUp TharAvIne jIvane tenAthI chhoDAvyo chhe. gAthA 76mAn prApya, vikArya ane nirvartya- em lIdhun chhe. tyAn prApya je vikArI bhAv prApta thavA yogya chhe tene pudgal pahonchI vaLe chhe em lIdhun chhe. tyAn paN A ja apekShA samajavI.

prashna– to rAg kono chhe? jIvano ke pudgalano? ahInyA ane 7pamI gAthAmAn rAg pudgalakarmano kahyo ane panchAstikAyamAn rAg potAnI paryAyamAn potAthI thayelo potAno jIvano kahyo chhe, nimittathI thayelo nahi.

samAdhAna–panchAstikAyamAn rAgane potAno kahyo chhe kemake rAg jIvanI paryAyamAn thAy chhe ane te paryAyanA astipaNe ek samayanun sat chhe. tene par nimitta kevI rIte karI shake? na karI shake? bhAI! paryAyamAn je vikAr thAy chhe e to