Pravachan Ratnakar-Gujarati (simplified iso15919 transliteration). Gatha: 200 ; Kalash: 137.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 100 of 210

 

PDF/HTML Page 1981 of 4199
single page version

potāno aparādh chhe. vikāranī paryāy ja vikārane kare chhe, te nathī karmathī thayo ke nathī dravya-guṇathī thayo. māṭe vikār thāy chhe emān karmanun to kāī kārya nathī.

paṇ e to abhinnanī (abhinna kārakonī) vāt chhe? hā, paṇ abhinna eṭale shun? potāthī vikār thayo chhe enun ja nām abhinna chhe; te kāī bhinna vastuthī (karmathī) thayo chhe em chhe nahi. jyāre ahīn apekṣhā bījī chhe. ahīn to paryāyamān je vikār thāy chhe te chidānandaghanasvarūp bhagavān ātmāno svabhāv nathī. trikāḷī chīj je sachchidānandamay anākuḷ ānandasvarūp, akaṣhāyasvarūp prabhu ātmā chhe temān rāg nathī. tenī draṣhṭimān rāg pr̥uthak rahī jāy chhe tethī tene pudgalanun kārya gaṇī tenā uparanī draṣhṭi chhoḍāvī chhe ane svabhāvanī draṣhṭi karāvī chhe.

ahāhā...! bhāṣhā to juo! ‘tenā udayanā vipākathī’... konā vipākathī? ke pudgalakarma je jaḍ chhe tenā udayanā vipākathī utpanna thayelo ā rāgarūp bhāv chhe. te (- rāg) svabhāv nathī te batāvavā ām kahyun chhe. ek samayanī vikr̥ut avasthā svabhāv kem hoy? joke paryāyabuddhivāḷāne rāg potāno svabhāv bhāse chhe. parantu ahīn to paryāyabuddhine uḍāvī dīdhī chhe ne? (kemake ā to nirjarāvāḷānī vāt chhe). tethī paryāyabuddhi uḍāvīne kahyun chhe ke-rāg dravyamān nathī. ahāhā...! jyān draṣhṭi thambhī chhe tyān- vastu ane vastunī shakti-guṇomān rāg chhe ja nahi. tethī rāgane pudgalano kahyo chhe. bhāī! ā koīne na bese vā viparīt bese topaṇ tenī sāthe koī virodh na hoy. amane to ‘sattveṣhu maitrī’ chhe. ahāhā...! badhā ja bhagavān ātmā chhe. māṭe koīnā prati virodh karavāno na hoy.

je puṇyabhāv-shubhabhāv chhe te paṇ rāg chhe. pāpabhāv to rāg chhe ja, emān navun shun chhe? paṇ je puṇyabhāv chhe te paṇ rāg chhe. tene gnānī puruṣho hey jāṇīne chhoḍī de chhe. juo, māṇas je viṣhṭā kare chhe tene bhūṇḍ ruchipūrvak khāy chhe. are! jenī sāmun paṇ māṇas tāke nahi tene bhūṇḍ khāy chhe! tem gnānīo je rāgane hey jāṇī chhoḍī de chhe tene agnānīo potānā mānī tenā kartā thāy chhe. bhāre vichitra vāt! āvo gnānī ane agnānīnā antaramān āsamān jamīnano pher chhe. juone! ahīn kahe chhe-karmanā udayanā vipākathī utpanna thayelo ā rāgarūp bhāv chhe, (te) māro svabhāv nathī-em gnānī jāṇe chhe. ahāhā...! chidānand, nityānand prabhu ātmāno rāg svabhāv kevo? māṭe ā apekṣhāe gnānī rāgane karmanun kārya jāṇe chhe.

parantu koī svayam kartā thaīne rāg kare ane nākhī de karmane māthe to tene kahe chhe ke-ūbho rahe, vikār tārāthī tun karo chho to ūbho thāy chhe. te tāro ja doṣh chhe;


PDF/HTML Page 1982 of 4199
single page version

karma kāī vikārane karatun nathī, karma to tene aḍatuny nathī. trījī gāthāmān na āvyun? ke darek dravya potānā guṇ-paryāyane chumbe chhe topaṇ paradravyane chumbatun nathī. ā shun kahyun? ke karmano uday rāgane ke jīvane chumbato nathī, ane rāg karmanā udayane chumbato nathī.

to rāgane parano (karmano) kem kahyo? kāraṇ ke rāg jīvano svabhāv nathī. ānandano nāth prabhu ātmāno trikāḷ gnātā-draṣhṭā svabhāv chhe. tenī anantī nirmaḷ shaktiomān rāgane kare evī koī shakti - svabhāv nathī. tethī paryāyamān je rāg thāy chhe te par nimittanā saṅge thāy chhe to parano chhe em jāṇī gnānī tenāthī vimukh thāy chhe. bhāī! āvun manuṣhyapaṇun maḷ‌yun ne emān āvī satya tattvanī vāt na samajāy to arere! have avatār kayān thashe? bāpu! bhavasamudra anant chhe. ā samajyā vinā tun emān ḍūbīsh, ane to pachhī anantakāḷe paṇ avasar nahi maḷe, samajāṇun kāī...?

gnānī kahe chhe ke hun to ek gnāyakasvabhāvī chhun. mārā svabhāvamān rāg nathī. ane rāgane kare evo koī guṇ-svabhāv mārāmān nathī. jo vikārane kare evo koī guṇ mārāmān hoy to sadāy vikār thayā ja kare, karyā ja kare, ane to vikār kadīy ṭaḷe nahi; jhīṇī vāt chhe prabhu! rāg jo svabhāv hoy to rāg ṭaḷīne vītarāg kadāpi na thāy. paṇ em chhe nahi. juone! keṭalun spaṣhṭa karyun chhe? ke puṇya, pāp, dayā, dān, bhakti ityādino rāg māro svabhāv nathī; hun to ā-pratyakṣha anubhavagochar-ṭaṅkotkīrṇa ek gnāyakabhāv chhun em samakitī jāṇe chhe, māne chhe, ane rāgane karmakr̥ut jāṇī tenāthī vimukh thaī jāy chhe, tene tajī de chhe.

prashnaḥ– vikār karmajanya chhe ane vaḷī jīvano paṇ chhe-em bey vāt kundakundāchārye kahī chhe em āp kaho chho, to bannemānthī kaī vāt barābar chhe?

uttaraḥ– bhāī! (apekṣhāthī) banne vāt barābar chhe. shrīmade kahyun chhe ke-

“jyān jyān je je yogya chhe tahān samajavun teh.”

bhāī! ā vāt pahelān hatī ja nahi ane tun apekṣhā samajato nathī tethī samajavī kaṭhaṇ lāge chhe. ā vāt chālatī na hatī tethī te bahār āvatān lokone āshcharya thavā lāgyun chhe.

bhāī! paryāyamān je vikār chhe te karmathī thayo chhe em bīlakul nathī. potānā ūndhā puruṣhārthathī jīv vikār kare chhe ane savaḷā puruṣhārtha vaḍe tene ṭāḷe chhe. jīv je vikār kare chhe te potāthī svatantra kare chhe. tene koī karma ke parane kāraṇe vikār thāy chhe em chhe ja nahi.


PDF/HTML Page 1983 of 4199
single page version

āpe āvun navun kayānthī kāḍhayun? ame to karmathī ja vikār thāy chhe em sāmbhaḷ‌yun chhe. to karmathī vikār na thāy evun navun āpe kayānthī kāḍhayun?

bhāī! vikār potāno svabhāv nathī, chhatān tene paryāyamān jīv svatantrapaṇe kare chhe, temān ekey dokaḍo parano nathī. (juo pañchāstikāy gāthā 62).

vikār thavāmān pa0 dokaḍā upādānanā ne pa0 dokaḍā nimittanā rākho to kem? bhāī! em nathī. vikār thavāmān ekey dokaḍo nimittano-parano nathī. 100% potānā potānāmān chhe, ne nimittanā so ye so ṭakā nimittamān chhe. are bhagavān! vikār tenā svakāḷe potāne kāraṇe potāmān (paryāyamān) thayo chhe. juo, te jīvano svabhāv nathī-em kahīne jo koī vikārane paryāyamān parathī thayelo mānato hoy ne svachchhand pravartato hoy to tene vikār jīvano chhe em santo kahe chhe; ane jo koī jīvano ja vikār chhe em vikārane svabhāv mānī tene chhoḍato ja nathī tene santo kahe chhe-bhāī! vikār tāro svabhāv nathī, e to paranā nimitte thayelo parano chhe, karmajanya chhe.

ahīn kahe chhe-rāg māro svabhāv nathī. bhāṣhā to juo! kahe chhe-‘hun to ā- pratyakṣha anubhavagochar-ṭaṅkotkīrṇa ek gnāyakabhāv chhun.’ ahāhā...! ā svasamvedanamān pratyakṣha jaṇāy chhe evo hun to ek shāshvat dhruv chaitanyabimb chhun em gnānī jāṇe chhe. bāpu! samajavā jevī to ā vāt chhe. bhāī! ā vastusthiti chhe. are! āvān ṭāṇān maḷ‌yān ne tane navarāsh nahi! ā bhav pachhī tāre kayān javun chhe, bāpā? anant-anantakāḷ haju rahevun to chhe. ahīn (manuṣhyamān) keṭalo kāḷ rahevāno? pāñch-pachās varṣha; paṇ ātmā to anantakāḷ rahevāno chhe. jo draṣhṭi viparīt rahī to anantakāḷ viparīt draṣhṭimān-chār gatimān-raheshe, anantakāḷ anant duḥkhamān raheshe.

ahāhā...! rāgādi mārā svabhāvo nathī, hun to ek chinmātra gnāyakabhāvamātra vastu chhun em visheṣhapaṇe samyagdraṣhṭi svane ane parane jāṇe chhe.

have kahe chhe-‘ā pramāṇe “rāg” pad badalīne tenī jagyāe “dveṣh” levo.’ jem ‘पोग्गलकम्मं रागो’ mūḷ pāṭhamān chhe tem ‘पोग्गलकम्मं द्वेषो’–em levun. bhāī! ā to satyanān udghāṭan chhe. dharmīnī draṣhṭi shuddha svabhāv upar chhe tethī te em kahe chhe ke dveṣh māro svabhāv nathī, te karmanun kārya chhe, arthāt pudgalakarmano dveṣh chhe. bahu jhīṇī vāt bāpu! dveṣh chhe to nirapekṣha, kemake karmanā nimittapaṇānī apekṣhā vinā te thāy chhe; topaṇ ahīn tene sāpekṣha kahīne te svabhāv nathī evī draṣhṭi karāvī chhe. ahāhā...! draṣhṭivant puruṣho-dharmī jīvo dveṣh karmanun kārya chhe em jāṇīne tenī nirjarā karī nākhe chhe.

jīvano svabhāv to trikāḷ ānand ane vītarāgatā chhe. tethī teno je pāk


PDF/HTML Page 1984 of 4199
single page version

āve te ānand ane vītarāgatāno āve chhe. jīvanun trikāḷī kṣhetra ja evun chhe ke temānthī ānand ane vītarāgatāno pāk āve. dveṣhanun (vartamān) kṣhetra enāthī bhinna chhe. dveṣhanā kṣhetrano je ansh chhe te karmanun kārya chhe em jāṇī gnānī tene kāḍhī nākhe chhe. bichārā agnānī sāmāyik, pratikramaṇādi kriyākāṇḍ kare ane māne ke thaī gayo dharma, paṇ rāg shun? dveṣh shun? svabhāv shun? nimitta shun? ityādi tattva samaje nahi tene dharma kayānthī thāy?

prashnaḥ– nimittathī thāy chhe em shāstramān kathan āve chhe. chhatāny nimittathī na thāy em āp kem kaho chho?

samādhānaḥ– bhāī! nimittathī thāy chhe em kathan to āve chhe paṇ eno artha shun? nimittathī thayun chhe eṭale ke nimittanā lakṣhe thayun chhe bas eṭalun ja. bākī kāī ek dravyathī anya dravyamān kārya thāy chhe? (nā.) paradravya to svadravyane aḍatuny nathī to pachhī enāthī shun thāy? (kāī ja nahi). ahīn to em kahevun chhe ke-ātmasvabhāvane (svabhāvanā kṣhetrane) dveṣh aḍatoy nathī māṭe dveṣh karmanun kārya chhe em jāṇīne svabhāvanī draṣhṭi vaḍe gnānī tenī nirjarā karī de chhe. vītarāgano mārga bahu jhīṇo bāpā!

have ‘rāg’ pad badalīne ‘moh’ levun em kahe chhe. ahīn samakitīnī vāt chhe. samakitīne mithyātvādi nathī paṇ tene paramān sāvadhānīno kiñchit mohano bhāv āve chhe. parantu te, moh karmanun kārya chhe, māro svabhāv nathī, hun to shuddha chaitanyamātra chhun em jāṇato thako mohathī haṭhe chhe.

tevī rīte ‘krodh’ ‘पोग्गलकम्मं कोहो’–em levun. matalab ke krodh pudgalakarmanun kārya chhe kemake te ātmāno svabhāv nathī. ātmā to sadāy vītarāgamūrti ānandakand prabhu chhe; temānthī krodh-vikār kem āve? juo, krodh thāy chhe to potāthī potānī paryāyamān, parantu jenī paryāyabuddhi naṣhṭa thaīne trikāḷī gnāyakasvabhāvanī draṣhṭi pragaṭ thaī chhe te samakitī dharmī jīv em jāṇe chhe ke krodh pudgalakarmanā udayano vipāk chhe. dharmātmā jarā krodh thāy teno svāmī nathī. to krodhano svāmī koṇ chhe? to kahe chhe pudgal krodhano svāmī chhe. 73 mī gāthāmān āvī gayun chhe ke vikārano svāmī pudgal chhe. ahāhā...! shuddha chaitanyasvabhāvanā svāmīpaṇe jyān pravartyo tyān em bhāsyun ke krodhādi vikārano svāmī pudgal chhe. ām jāṇīne koī vikār thavāno bhay na rākhe ane svachchhande pravarte tene kahe chhe ke vikār tārāthī tārāmān thato aparādh chhe. ā vāt rākhīne kahyun ke krodh pudgalanun kārya chhe. samajāṇun kāī...?

paṇ ā bemānthī kaī vāt sāchī mānavī?


PDF/HTML Page 1985 of 4199
single page version

bhāī! banne vāt sāchī chhe. paryāyadraṣhṭivāḷāne krodhādi vikār paryāyadraṣhṭie potāthī thāy chhe te sāchun chhe ane dravyadraṣhṭivantane potāthī shuddha dravyathī thato nathī tethī parathī thāy chhe e vāt paṇ sāchī chhe. jor ahīn ā trījā pad par chhe ke-‘ण दु एस मज्झ भावो’-te māro svabhāv nathī; ‘जाणगभावो हु अहमेक्को’ hun to ek gnāyakabhāv chhun. shuddha gnāyakamān vikār nathī māṭe vikār karmano chhe. ahāhā...! shun saras vāt karī chhe!

have ‘mān’ ‘पोग्गलकम्मं मानो’ em levun em kahe chhe. matalab ke jarīk mān āve to gnānī kahe chhe teno hun jāṇanār chhun, paṇ te māro svabhāv nathī māṭe e pudgalanun kārya chhe. bhāī! ā to tattvanī gambhīr vāt! mān pudgalakarmarūp chhe em gnānī jāṇe chhe.

have ‘māyā’-‘पोग्गलकम्मं माया’ em levun. matalab ke sahej māyā āve to gnānī kahe chhe teno hun jāṇanār chhun, paṇ te māro svabhāv nathī māṭe te pudgalanun kārya chhe. ā nirjarā adhikār chhe ne? eṭale sukhadhām-ānandadhām sachchidānandasvarūp prabhu ātmānī draṣhṭinā joramān dharmātmā potāne kiñchit māyā thāy tene pudgalanun kārya jāṇīne kāḍhī nākhe chhe. gajab vāt chhe bhāī!

evī rīte ‘पोग्गलकम्मं लोभो’ em ‘lobh’ levun. ahāhā...! vastu ātmā anantaguṇamay chhe ane ek ek guṇanī shakti anantī chhe. parantu emān shun koī guṇ evo chhe ke lobhane kare? nā, koī ja nathī. ātmāmān ek vaibhāvik shakti chhe, paṇ e to jīvano trikāḷī nirmaḷ svabhāv chhe. em nathī ke vaibhāvik shaktinā kāraṇe jīv vikār kare chhe. e to chār dravyamān evī shakti nathī ane jīv ane pudgalamān ja chhe māṭe tene vaibhāvik eṭale visheṣh shakti kahī chhe. parantu tethī vikārarūpe thavun te vaibhāvik shakti em nathī. siddhamān paṇ vaibhāvik shakti chhe. vaibhāvik shakti to jīvano anādi- anant guṇ chhe. anya dravyomān te nathī tethī tene vaibhāvik eṭale visheṣh guṇ kahyo chhe, paṇ vikārapaṇe pariṇame te vaibhāvik guṇ em chhe ja nahi. vikār to parane ādhīn thaī pariṇamatān thāy chhe, nirmaḷ guṇane ādhīn nahi.

ahīn kahe chhe ke gnānīne tenī dashāmān kiñchit lobh thaī āve chhe tene te karmanun kārya chhe em jāṇī teno svāmī thato nathī tethī te lobh nirjarī jāy chhe. jhīṇī vāt chhe prabhu! kahe chhe-jīv upayogasvabhāvī chhe ane karmo āṭhey pudgalamay chhe; te karmonā lakṣhe- nimitte je bhāv thāy chhe te paṇ pudgalamay chhe kemake te chaitanyamay nathī. are! āvun durlabh manuṣhyapaṇun maḷ‌yun ne sāchun tattva na jāṇyun to marīne kayān jaīsh bhāī! tāre rahevun to anant-anant kāḷ chhe. to kayān rahīsh prabhu! tun? jo ātmatattvanī oḷakh na karī to ḍhor ne narak-nigodādimān ja rahevānun thashe. shun thāy? tattvanā ashraddhānanun -agnānanun phaḷ ja evun chhe.


PDF/HTML Page 1986 of 4199
single page version

have ‘karma’-jaḍakarma pudgalarūp chhe, te jīvanun svarūp nathī. paṇ āṭh karma to jīvanā chhe ne? te jīvane sukh-duḥkh āpe chhe ne? bhāī! karma tārān nathī, bāpu! karma to jaḍ karmanān pudgalanān chhe. e to tane aḍatāny nathī to pachhī tane sukh-duḥkh kevī rīte āpe?

tevī rīte ‘nokarma’-sharīrādi. ā sharīr te karmanun kārya chhe, jīvanun nahi. paṇ ā jinabimbanā darshanathī jīvane lābh thāy chhe to jinabimb to jīvanun kharun ke nahi?

bhāī! jinabimbanā darshanathī shubhabhāv ke samakit thāy chhe em chhe ja nahi. e to jīv svayam shubhabhāv kare vā samakit pragaṭ kare to jinabimbane nimitta kahevāy parantu shubhabhāv ādi to potāne potāthī ja thāy chhe, jinabimbathī nahi. bolāy em ke jinabimbanā darshanathī ā thayun; paṇ jo jinabimbathī shubhabhāv thāy to to īyaḷ khāīne jinabimb par besanārī chakalīne paṇ shubhabhāv thaī javo joīe. paṇ em chhe ja nahi. dharmī gnānī jīv to samasta nokarmane potāthī anyasvabhāv arthāt pudgalasvabhāv ja jāṇe chhe. bāpu! satyane satya nahi samaje ane asatyane satyamān khatavī daīsh to sansāranā ārā koī di’ nahi āve.

nokarma pachhī have ‘man’. ahīnyān (chhātīmān) man chhe ne! anant paramāṇuono piṇḍ te man chhe ane te karmamay chhe arthāt karmanun kārya chhe, jīvasvabhāv nathī em gnānī jāṇe chhe. manano to hun jāṇanār-dekhanār chhun, paṇ hun man nathī ke man mārun svarūp nathī.

paṇ man vaḍe jīv jāṇe chhe ne? em nathī bhāī! jāṇavun e to jīvano svabhāv ja chhe. andar je gnānanā pariṇamanarūp paryāy thāy chhe te vaḍe jīv jāṇe chhe, man vaḍe nahi.

have ‘vachan’. ā vachan-bhāṣhā je nīkaḷe chhe te jīvasvabhāv nathī paṇ pudgalanun -karmanun kārya chhe. ā vāṇī bolāy chhe te pudgalanun kārya chhe. jīv bole chhe em nahi.

to pachhī bhīnt kem bolatī nathī? bhāī! bhīnt bolatī nathī, jībh paṇ bolatī nathī, hoṭh paṇ nahi ane jīv paṇ bolato nathī. bolātī bhāṣhā-vachan e to bhāṣhāvargaṇānun pariṇaman chhe. bhāṣhāvargaṇā pariṇamīne vachanarūp thāy chhe paṇ hoṭh, jībh, gaḷun ke jīv vachanarūp pariṇame chhe em


PDF/HTML Page 1987 of 4199
single page version

nathī. gambhīr sūkṣhma vāt bhāī! vaḷī vachananā kāḷe jīvane vachanasambandhī je vikalpa ūṭhe chhe te tenī paryāy chhe paṇ gnānī to te vikalpane paṇ karmanun kārya jāṇe chhe, ane tene kāḍhī nākhe chhe. sūkṣhma vāt.

have ‘kāyā’. ā kāyā nokarma chhe. nokarmamān ghaṇān āve chhe hon. jeṭalun nokarma chhe e badhuy pudgalanun kārya chhe, jīvanun-mārun nahi em gnānī yathārtha jāṇe chhe.

tevī rīte ‘shrotra’ eṭale ā kān. je ā kān chhe te pudgalakarmanun kārya chhe, e mārun-jīvanun kārya nathī. ā to bāpu! svādhyāy karavo joīe. ākho divas pāpanā chopaḍā pherave ene badale roj be-chār kalāk tattvābhyās ane tattvanun chintan karavun joīe. madhyastha thaīne ‘rāgādi pudgal bhinna ane ātmā bhinna’ evo tattvavichār ane tattvanirṇay kare to andarathī shānti pragaṭe.

ahīn gnānī kahe chhe-shrotrendriy bhinna chhe, karmamay chhe. hun to atīndriy bhagavān gnāyak chhun, mārāmān indriy kevī? shrotrendriy to jaḍ pudgalamay karmanun kārya chhe.

hā, paṇ jīv shrotrendriy vaḍe sāmbhaḷe ane jāṇe chhe ne? te bhinna kem hoy? bāpu! em nathī bhāī! shrotrendriyathī jīv sāmbhaḷe chhe ane enāthī gnān thāy chhe em nathī. andar gnānanun pariṇaman thāy chhe te vaḍe gnān thāy chhe ane svanā lakṣhe- āshraye pariṇamatun-pariṇamelun gnān ja samyaggnān hoy chhe. shrotra to svayam jaḍ chhe, enāthī gnān kem thāy? gnān jīvano svabhāv chhe, shrotrano nahi. māṭe shrotra bhinna ja chhe. māṭe shrotra vaḍe sāmbhaḷavun e ātmānun kārya ja nathī.

have ‘chakṣhu’. chakṣhu eṭale āṅkh jaḍ pudgalakarmanun kārya chhe ane hun to jāṇavā- dekhavānā svabhāvavāḷo gnātā-draṣhṭā prabhu gnāyakasvabhāvī chhun. mārāmān āṅkh kevī? āṅkh to bhinna pudgalamay-karmamay vastu chhe.

paṇ bhagavānanān darshan to āṅkh vaḍe thāy chhe ne? nā, āṅkh vaḍe darshan karavān te ātmānun kārya nathī. jhīṇī vāt bhāī! paṇ āvun jhīṇun kahevāne badale āp sāmāyik, pratikramaṇ, bhakti, pūjā ane mandir bandhāvavān ityādi sahelī vāt karo to?

e badhī rāganī ane jaḍanī kriyāomān kayān ātmā chhe? ane mandir koṇ banāve? shun ātmā banāve? jaḍanun kārya shun ātmā kare? kadīy nahi, tathā e mandir banāvavāno bhāv chhe te rāg chhe, ane te taraphanun je gnān chhe te indriyagnān chhe. ahīn kahe chhe-te rāg ane indriyagnān pudgalanun kārya chhe, jīvanun nahi. ahāhā...! dharmī em jāṇe chhe ke-mandiranun kārya to mārun nahi paṇ enā lakṣhe


PDF/HTML Page 1988 of 4199
single page version

thayelān je shubharāg ane indriyagnān te paṇ mārān kārya nahi; kemake hun to shuddha gnāyakamātra chhun. bhāī! āvun samajavā māṭe paṇ pātratā joīe, kemake ene ākho sansār uthalāvī nākhavo chhe!

prashnaḥ– ahīn em kahevun chhe ke udayabhāv ātmāno nathī, karmapudgalano chhe; jyāre tattvārthasūtramān udayabhāv ‘जीवस्य स्वतत्त्वम्’–jīvano chhe em kahyun chhe. to ā kevī rīte chhe?

uttaraḥ– udayabhāv jīvanī paryāyamān chhe te apekṣhāe te jīvano chhe, paṇ te jīvasvabhāvamān nathī e apekṣhāe te karmano chhe em kahyun chhe. bīje em paṇ āve chhe ke udayabhāv pāriṇāmikabhāve chhe. trikāḷī vastu param pāriṇāmikabhāve chhe jyāre je vikār chhe te pāriṇāmikabhāve chhe. tyān svanī (paryāyanī) apekṣhā tene pāriṇāmikabhāv kahyo chhe, parantu paranī apekṣhā letān tene udayabhāv kahevāy chhe. gnānī kahe chhe-vikārane chāhe pāriṇāmik bhāv kaho, chāhe udayabhāv kaho-te māro svabhāv nathī, te mārī chīj nathī, te pudgalanun kārya chhe.

to ā param pāriṇāmikabhāv shun chhe? bhāī! sahaj akr̥utrim sadāy ekarūp anādi-anant potānī ek chaitanyamay chīj chhe te param pāriṇāmikabhāv chhe. ane badalatā vikāranā pariṇāmane nimittanī apekṣhāe udayabhāv kahe chhe ane svanī apekṣhā pāriṇāmikabhāvanī paryāy kahe chhe. gnānī tene, te potāno svabhāv nathī tethī pudgalakarmano jāṇī kāḍhī nākhe chhe. ā pramāṇe je te apekṣhā jāṇavī joīe.

have chakṣhu pachhī ‘ghrāṇ-’ ghrāṇ eṭale nāk. ā nāk chhe te jaḍ karmanun kārya chhe. ātmānun nahi. nāk mārun nathī kemake e to māṭī jaḍ dhūḷ chhe māṭe te jaḍanun kārya chhe.

paṇ sūṅghavānun gnān to nākathī thāy chhe? bhāī! gnān to potāthī thāy chhe. mūḍh agnānī jīv māne chhe ke gnān indriyo vaḍe thāy chhe, paṇ em chhe nahi. gnān to andar gnānanī paryāy chhe enāthī thāy chhe. nākathī gnān thāy chhe em chhe ja nahi. bhāī! dharma chīj bahu sūkṣhma chhe. lokone tenī vāt kāne paḍī nathī, pachhī tenī prāpti to kayānthī thāy?

have ‘rasan’. rasan kahetān jībh. ā jībh chhe te jaḍ pudgal chhe. dharmī jīv tene jaḍ karmanun kārya jāṇe chhe kemake te jīvasvabhāv nathī. ahāhā...! hun shuddha gnāyakamātra chhun em anubhavanār gnānī jībhane bhinna pudgalamay jāṇe chhe.


PDF/HTML Page 1989 of 4199
single page version

tevī rīte ‘sparshan’. je ā sparsha-indriy chhe te jaḍanī paryāy chhe, ātmānī nahi. te māro svabhāv nathī em dharmī jīv jāṇe chhe. agnānī pāñche indriyo mārī chhe ane te vaḍe hun jāṇun chhun-em māne chhe. paṇ e to viparītatā chhe. gnān-jāṇavun e ātmāno svabhāv chhe ane indriyo jaḍ svabhāv chhe. māṭe indriyo mārī chhe ane te vaḍe hun jāṇun chhun e mānyatā mithyā chhe.

ā rīte judājudā shabdo mūkīne soḷ sūtro vyākhyān rūp karavān ane ā upadeshathī bījān paṇ vichāravān. ahāhā...! vikāranā, rāganā, dveṣhanā, vikalpanā, hāsyanā ane tenā nimittarūp vastunā jeṭalā asaṅkhya prakār paḍe chhe te badhāy par pudgalanā kāryarūp chhe, māro svabhāv nathī. hun to shuddha gnāyakamātra bhagavān ātmā chhun, chidānandamay paramātmā chhun-evī draṣhṭi thavī enun nām samyagdarshan ane dharma chhe ane enā vinā badhān thothethothān chhe. āvī vāt chhe.

[pravachan nan. 268 (sheṣh), 269*dināṅk 21-12-76 ane 22-12-76]

PDF/HTML Page 1990 of 4199
single page version

gāthā–200
एवं सम्मद्दिट्ठी अप्पाणं मुणदि जाणगसहावं।
उदयं कम्मविवागं च मुयदि तच्चं वियाणंतो।। २००।।
एवं सम्यग्द्रष्टिः आत्मानं जानाति ज्ञायकस्वभावम्।
उदयं कर्मविपाकं च मुञ्चति तत्त्वं विजानन्।।
२००।।

ā rīte samyagdraṣhṭi potāne jāṇato ane rāgane chhoḍato thako niyamathī gnānavairāgyasampanna hoy chhe-em havenī gāthāmān kahe chheḥ-

sudraṣhṭi e rīt ātmane gnāyakasvabhāv ja jāṇato,
ne uday karmavipākarūp te tattvagnāyak chhoḍato. 200.

gāthārthaḥ– [एवं] ā rīte [सम्यग्द्रष्टिः] samyagdraṣhṭi [आत्मानं] ātmāne (potāne) [ज्ञायकस्वभावम्] gnāyakasvabhāv [जानाति] jāṇe chhe [च] ane [तत्त्वं] tattvane arthāt yathārtha svarūpane [विजानन्] jāṇato thako [कर्मविपाकं] karmanā vipākarūp [उदयं] udayane [मुञ्चति] chhoḍe chhe.

ṭīkāḥ–ā rīte samyagdraṣhṭi sāmānyapaṇe ane visheṣhapaṇe parabhāvasvarūp sarva bhāvothī vivek (bhedagnān, bhinnatā) karīne, ṭaṅkotkīrṇa ek gnāyakabhāv jeno svabhāv chhe evun je ātmānun tattva tene (sārī rīte) jāṇe chhe; ane e rīte tattvane jāṇato, svabhāvanā grahaṇ ane parabhāvanā tyāgathī nīpajavāyogya potānā vastutvane vistārato (-prasiddha karato), karmanā udayanā vipākathī utpanna thayelā samasta bhāvone chhoḍe chhe. tethī te (samyagdraṣhṭi) niyamathī gnānavairāgyasampanna hoy chhe (em siddha thayun).

bhāvārthaḥ–jyāre potāne to gnāyakabhāvarūp sukhamay jāṇe ane karmanā udayathī thayelā bhāvone ākuḷatārūp duḥkhamay jāṇe tyāre gnānarūp rahevun ane parabhāvothī virāgatā-e banne avashya hoy ja chhe. ā vāt pragaṭ anubhavagochar chhe. e (gnānavairāgya) ja samyagdraṣhṭinun chihna chhe.

“je jīv paradravyamān āsakta-rāgī chhe ane samyagdraṣhṭipaṇānun abhimān kare chhe te samyagdraṣhṭi chhe ja nahi, vr̥uthā abhimān kare chhe” evā arthanun kaḷasharūp kāvya have kahe chheḥ-


PDF/HTML Page 1991 of 4199
single page version

(मन्दाक्रान्ता)
सम्यग्द्रष्टिः स्वयमयमहं जातु बन्धो न मे स्या–
दित्युत्तानोत्पुलकवदना रागिणोऽप्याचरन्तु।
आलम्बन्तां समितिपरतां ते यतोऽद्यापि पापा
आत्मानात्मावगमविरहात्सन्ति सम्यक्तवरिक्ताः।। १३७।।

shlokārthaḥ–[अयम् अहं स्वयम् सम्यग्द्रष्टिः, मे जातु बन्धः न स्यात्] ā hun pote samyagdraṣhṭi chhun, mane kadī bandh thato nathī (kāraṇ ke shāstramān samyagdraṣhṭine bandh kahyo nathī) ” [इति] em mānīne [उत्तान–उत्पुलक–वदनाः] jemanun mukh garvathī ūñchun tathā pulakit (romāñchit) thayun chhe evā [रागिणः] rāgī jīvo (-paradravya pratye rāgadveṣhamohabhāvavāḷā jīvo-) [अपि] bhale [आचरन्तु] mahāvratādinun ācharaṇ karo tathā [समितिपरतां आलम्बन्तां] *samitinī utkr̥uṣhṭatānun ālamban karo [अद्य अपि] topaṇ [ते पापाः] teo pāpī (mithyādraṣhṭi) ja chhe, [यतः] kāraṇ ke [आत्म–अनात्म– अवगम–विरहात्] ātmā ane anātmānā gnānathī rahit hovāthī [सम्यक्तव–रिक्ताः सन्ति] teo samyaktvathī rahit chhe.

bhāvārthaḥ–paradravya pratye rāg hovā chhatān je jīv ‘hun samyagdraṣhṭi chhun, mane bandh thato nathī’ em māne chhe tene samyaktva kevun? te vrat-samiti pāḷe topaṇ svaparanun gnān nahi hovāthī te pāpī ja chhe. potāne bandh nathī thato em mānīne svachchhande pravarte te vaḷī samyagdraṣhṭi kevo? kāraṇ ke jyān sudhī yathākhyāt chāritra na thāy tyān sudhī chāritramohanā rāgathī bandh to thāy ja chhe ane jyān sudhī rāg rahe tyān sudhī samyagdraṣhṭi potānī nindā-garhā karato ja rahe chhe. gnān thavāmātrathī bandhathī chhuṭātun nathī, gnān thayā pachhī temān ja līnatārūp-shuddhopayogarūp-chāritrathī bandh kapāy chhe. māṭe rāg hovā chhatān, ‘bandh thato nathī’ em mānīne svachchhande pravartanār jīv mithyādraṣhṭi ja chhe.

ahīn koī pūchhe ke “vrat-samiti to shubh kārya chhe, to pachhī vrat-samiti pāḷatān chhatān te jīvane pāpī kem kahyo?” tenun samādhānaḥ–siddhāntamān pāp mithyātvane ja kahyun chhe; jyān sudhī mithyātva rahe tyān sudhī shubh-ashubh sarva kriyāne adhyātmamān paramārthe pāp ja kahevāy chhe. vaḷī vyavahāranayanī pradhānatāmān, vyavahārī jīvone ashubh chhoḍāvī shubhamān lagāḍavā shubh kriyāne kathañchit puṇya paṇ kahevāy chhe. ām kahevāthī syādvādamatamān kāī virodh nathī. _________________________________________________________________ * samiti = vihār, vachan, āhār vagerenī kriyāmān jatanāthī pravartavun te



vaḷī koī pūchhe chhe ke-“paradravyamān rāg rahe tyān sudhī jīvane mithyādraṣhṭi kahyo te vātamān ame samajyā nahi. aviratasamyagdraṣhṭi vagerene chāritramohanā udayathī rāgādibhāv to hoy chhe, temane samyaktva kem chhe?” tenun samādhānaḥ–ahīn mithyātva sahit anantānubandhī rāg pradhānapaṇe kahyo chhe. jene evo rāg hoy chhe arthāt jene paradravyamān tathā paradravyathī thatā bhāvomān ātmabuddhipūrvak prīti-aprīti thāy chhe, tene svaparanun gnānashraddhān nathī-bhedagnān nathī em samajavun. jīv munipad laī vrat-samiti pāḷe topaṇ jyān sudhī (vrat-samiti pāḷatān) par jīvonī rakṣhā, sharīr sambandhī jatanāthī pravartavun ityādi paradravyanī kriyāthī tathā paradravyanā nimitte thatā potānā shubh bhāvothī potāno mokṣha māne chhe ane par jīvono ghāt thavo, ayatnāchārarūpe pravartavun ityādi paradravyanī kriyāthī tathā paradravyanā nimitte thatā potānā ashubh bhāvothī ja potāne bandh thato māne chhe tyān sudhī tene svaparanun gnān thayun nathī em jāṇavun; kāraṇ ke bandh-mokṣha to potānā ashuddha tathā shuddha bhāvothī ja thatā hatā, shubhāshubh bhāvo to bandhanān ja kāraṇ hatā ane paradravya to nimittamātra ja hatun, temān teṇe viparyayarūp mānyun. ā rīte jyān sudhī jīv paradravyathī ja bhalumbūrun mānī rāgadveṣh kare chhe tyān sudhī te samyagdraṣhṭi nathī. samyagdraṣhṭi jīv to jyān sudhī potāne chāritramohasambandhī rāgādik rahe chhe tyān sudhī te rāgādik viṣhe tathā rāgādikanī preraṇāthī je paradravyasambandhī shubhāshubh kriyāmān te pravarte chhe te pravr̥uttio viṣhe em māne chhe ke-ā karmanun jor chhe; tenāthī nivr̥utta thaye ja mārun bhalun chhe. te temane rogavat jāṇe chhe. pīḍā sahī shakātī nathī tethī temano ilāj karavārūpe pravarte chhe topaṇ tene temanā pratye rāg kahī shakāto nathī; kāraṇ ke jene rog māne tenā pratye rāg kevo? te tene maṭāḍavāno ja upāy kare chhe ane te maṭavun paṇ potānā ja gnānapariṇāmarūp pariṇamanathī māne chhe. ā rīte samyagdraṣhṭine rāg nathī. ā pramāṇe paramārtha adhyātmadraṣhṭithī ahīn vyākhyān jāṇavun. ahīn mithyātva sahit rāgane ja rāg kahyo chhe, mithyātva vinā chāritramohasambandhī udayanā pariṇāmane rāg kahyo nathī; māṭe samyagdraṣhṭine gnānavairāgyashakti avashya hoy ja chhe. mithyātva sahit rāg samyagdraṣhṭine hoto nathī ane mithyātva sahit rāg hoy te samyagdraṣhṭi nathī. āvā (mithyādraṣhṭinā ane samyagdraṣhṭinā bhāvonā) taphāvatane samyagdraṣhṭi ja jāṇe chhe. mithyādraṣhṭino adhyātmashāstramān pratham to pravesh nathī ane jo pravesh kare to viparīt samaje chhe-vyavahārane sarvathā chhoḍī bhraṣhṭa thāy chhe athavā to nishchayane sārī rīte jāṇyā vinā vyavahārathī ja mokṣha māne chhe, paramārtha tattvamān mūḍh rahe chhe. jo koī viral jīv yathārtha syādvādanyāyathī satyārtha samajī jāy to tene avashya samyaktvanī prāpti thāy ja chhe-te avashya samyagdraṣhṭi banī jāy chhe. 137.

PDF/HTML Page 1993 of 4199
single page version

samayasār gāthā 200ḥ mathāḷun

ā rīte samyagdraṣhṭi potāne jāṇato ane rāgane chhoḍato thako niyamathī gnān- vairāgyasampanna hoy chhe-em havenī gāthāmān kahe chheḥ-

joyun? ‘svane jāṇato ane rāgane chhoḍato’-em kahyun chhe. vikār thāy chhe to potānī paryāyamān potāthī ja, paṇ te potāno svabhāv nathī em jāṇī gnānī tene chhoḍe chhe. ā rāg te hun nahi, hun to shuddha gnātā-draṣhṭā ātmā chhun-āvī antardraṣhṭinā baḷe rāgane chhoḍato te gnānī niyamathī gnān-vairāgyasampanna hoy chhe em have kahe chheḥ-

* gāthā 200ḥ ṭīkā uparanun pravachan *

‘ā rīte samyagdraṣhṭi sāmānyapaṇe ane visheṣhapaṇe parabhāvasvarūp sarva bhāvothī vivek karīne, ṭaṅkotkīrṇa ek gnāyakabhāv jeno svabhāv chhe evun je ātmānun tattva tene (sārī rīte) jāṇe chhe.’

juo, ahīn samyagdraṣhṭinī vāt chhe. samyagdraṣhṭi kone kahīe? ke jeṇe puṇya- pāpanā bhāvathī bhed karīne potānā shuddha chaitanyasvabhāvanun bhān karyun chhe te samyagdraṣhṭi chhe. te sāmānyapaṇe eṭale samagra vikārane ane visheṣhapaṇe eṭale vikāranā-rāgadveṣhādinā ek-ek bhedane ke je parabhāvasvarūp chhe tene chhoḍe chhe. chāhe puṇyabhāv ho ke pāpabhāv ho-bey vikār-vibhāv parabhāv chhe. te parabhāvasvarūp sarvabhāvone bhed karīne chhoḍato thako dharmī gnānānandasvarūp bhagavān ātmāne upādeyapaṇe grahaṇ kare chhe. lyo, ā dharma, vrat, tap, bhakti, pūjā ityādi dharma nahi. e to badho rāg chhe. enāthī to bhed karavānī vāt chhe.

shun kahyun? vītarāg sarvagna parameshvar em pharamāve chhe ke-puṇyanā vikalpathī paṇ bhinna paḍīne ṭaṅkotkīrṇa ek gnāyakabhāv jeno svabhāv chhe evun ātmatattva hun chhun em gnānī anubhave chhe. ātmānun tattva, nijasattva jāṇakasvabhāv ek gnāyakabhāv chhe. dayā, dān ādi rāganā-puṇyanā pariṇām kāī ātmānun sattva nathī, e to parabhāv chhe. gnānī sarva parabhāvathī bhinna paḍīne ek gnāyakasvabhāvī nij chaitanyatattvane anubhave chhe, sārī rīte jāṇe chhe.

paṇ āmān karavānun shun āvyun? uttaraḥ– āvyun ne ke-puṇya-pāpanā sarva bhāvathī bhed karavo ane shuddha chaitanyasvarūp jāṇagasvabhāvī ānandasvarūp bhagavān ātmāno anubhav karavo, temān ja


PDF/HTML Page 1994 of 4199
single page version

līn thavun. bhāī! āne ja jain parameshvar arihant paramātmāe dharma kahyo chhe ane shrī kundakundāchārya ādi digambar santoe bhagavānanā āḍatiyā tarīke te jagat sāme jāher karyo chhe. janma-maraṇathī chhūṭavāno āvo ā alaukik mārga chhe.

je koī dayā, dān, vrat, bhakti, pūjā, jātrā ityādinā bhāv chhe te badho shubharāg chhe. shubharāg game te ho, enāthī puṇya chhe, dharma nahi; dharma to ek mātra vītarāgabhāv chhe ane te gnāyakasvabhāvanā āshraye pragaṭ thāy chhe. e ja kahe chhe ke-

‘ane e rīte tattvane jāṇato, svabhāvanā grahaṇ ane parabhāvanā tyāgathī nīpajavāyogya potānā vastutvane vistārato karmanā udayanā vipākathī utpanna thayelā samasta bhāvone chhoḍe chhe.’

bāpu! vītarāg mārga-janma-maraṇanā duḥkhathī rahit thavāno mārga-koī adbhut alaukik chhe. loko to bahārathī-ā jātrā karīe, bhakti karīe, pūjā karīe, upavās karīe eṭale thaī gayo dharma em māne chhe. paṇ emān to dhūḷey dharma nathī, sāmbhaḷane! e to badho rāg āsravabhāv-duḥkhadāyak bhāv chhe. puṇya ne pāp āsravatattva chhe, jyāre bhagavān ātmā gnāyak tattva chhe. banne bhinna chhe em tattvane gnānī antardraṣhṭi vaḍe jāṇe chhe. ā pramāṇe tattvane jāṇato gnānī gnāyakasvabhāvī nij ātmāne grahato-āshray karato thako rāgane chhoḍī de chhe. ā pramāṇe gnānī svabhāvanun grahaṇ ane parabhāvano tyāg kare chhe. have āvo mārga lokone ākaro lāge chhe, paṇ shun thāy? ā sivāy bījo koī mārga nathī.

‘svabhāvanun grahaṇ ane parabhāvano tyāg’-ā bemān ākho siddhānt chhe. gnānī svane-gnānānandasvabhāvī shuddha gnāyakabhāvane-sva jāṇe chhe, upādey jāṇe chhe ane ajīvane bhinna ajīv (upekṣhāyogya) jāṇe chhe. puṇya, pāp, āsrav ane bandhane burān-ahitakārī jāṇe chhe, hey jāṇe chhe ane samvar, nirjarā ane mokṣhane bhalān- sukhadāyak pragaṭ karavā yogya jāṇe chhe. ahā! agnānī bichāro bahāramān ne bahāramān paisā raḷavā-kamāvāmān guñchāī gayo chhe, āvun tattva jāṇavānī ene navarāsh paṇ kayān chhe?

paṇ paisā hoy to majā āve ne? dhūḷey majā nathī emān, sāmbhaḷane. paisā ne paisāno prem e moṭo parigrah chhe. paisāthī majā chhe em mānavun e mithyātvanun mahāpāp chhe.

ahīn em kahevun chhe ke-puṇya, pāp, āsrav ane bandhanā bhāv kharekhar ajīv tattva chhe, jyāre andar ek chidānandamay gnāyakasvarūpī bhagavān ātmā jīvatattva chhe.


PDF/HTML Page 1995 of 4199
single page version

ā pramāṇe ātmāne rāg tathā āsravathī bhinna pāḍīne gnāyakasvabhāvane grahavo- anubhavavo te dharma chhe, ane ānun nām svabhāvanun grahaṇ ne parabhāvano tyāg chhe.

gnānī svabhāvanā grahaṇ ane parabhāvanā tyāg vaḍe potānun vastutva vistāre chhe. vastutva eṭale shun? vastu prabhu ātmā chhe ane teno chidānandasvabhāv, gnāyakasvabhāv te enun vastutva chhe. gnānī potānun vastutva vistāre chhe eṭale paryāyamān vignānaghanasvabhāvane prasāre chhe, draḍh kare chhe, sthir kare chhe; arthāt vītarāgatāne vistāre chhe, vr̥uddhigat kare chhe. lyo, ā dharma!

tyāre koī kahe-ame māṇḍ dukān-vepār chhoḍīne pūjā, bhakti, upavās karatā hoīe tyān āvī vāt āp karo ke te dharma nahi to amāre kayān javun? shun karavun?

bhāī! svabhāvanun grahaṇ ane parabhāvano tyāg te dharma chhe. trikāḷī gnāyakasvabhāvanun grahaṇ-upādeyapaṇun ane rāgādi parabhāvano tyāg-bas ā ja karavānun chhe. bākī bāhya chījano tyāg to anādithī chhe ja. bahāranī chīj to ātmāmān kayārey chhe ja nahi. māṭe enā grahaṇ-tyāganī ahīn koī vāt nathī. parantu andar je vikalpa uṭhe chhe, vr̥utti je shubh-ashubh uṭhe chhe-ke je svabhāvathī vishuddha hovāthī parabhāvarūp chhe-teno tyāg ane svabhāvanun grahaṇ karavānī ā vāt chhe.

kahe chhe-gnānī svabhāvanā grahaṇ ane parabhāvanā tyāg vaḍe potānā vastutvane vistāre chhe. eṭale shun? ke gnānī potānā gnānānandasvabhāvī ātmānā āshraye gnān ane ānandanī pariṇatine visheṣh-visheṣh puṣhṭa kare chhe. koīne em thāy ke ānā karatān to bhakti, upavās ane jātrā-e badhun khūb sahelun saṭ paḍe. shun dhūḷ sahelun paḍe? e to badho rāg chhe; e dharma kayān chhe? bhāī! sammedashikharanī ke bhagavānanī lākh jātrā kare topaṇ e badho rāg chhe, puṇya chhe, dharma nahi. ane ene dharma māne to mithyātva chhe. ahīn to ā kahe chhe ke dharmātmā potānā chaitanyabimbasvarūp ātmāne grahe chhe, upādey kare chhe ane rāgano tyāg kare chhe ane e vidhi vaḍe potānā vastutvano-gnānānandasvabhāvano vistār kare chhe. agnānī to puṇyathī dharma thashe em mānī vikārane-bandhane ja vistāre chhe. āvaḍo moṭo gnānī ne agnānīmān pher chhe.

shun kahyun? ke samakitī puṇya-pāpanā bhāvathī bhagavān ātmā judo chhe em vivek karīne potānā svabhāvane grahe chhe ane rāgano tyāg kare chhe. ānāthī vastutvanī vītarāgī pariṇati nīpaje chhe, arthāt vastutvano vistār thāy chhe. puṇyabhāvono vistār to vikārano-doṣhano vistār chhe ane vītarāgī pariṇati pragaṭ karavī te vastutvano- gnāyakabhāvano vistār chhe. tyāre koīne thāy ke ā to ekānta jevun chhe. tene kahīe chhīe-sāmbhaḷ, bhāī! parano tyāg ane svanun grahaṇ te shun ekānta chhe? e to samyak


PDF/HTML Page 1996 of 4199
single page version

anekānta chhe. (ekalo bāhya tyāg e mithyā ekānt chhe). rāganā tyāgathī ane vastutvanā grahaṇathī vastutvanā nirmaḷ pariṇām arthāt vītarāgī pariṇati nīpaje chhe ane tene vistāratān nirjarā thāy chhe arthāt ashuddhatā ṭaḷe chhe ne karma khare chhe. bākī agnānīnān vrat ne tap to badhān thothethothān chhe kemake tene sansār paribhramaṇanun kāraṇ mithyātva ūbhun ja chhe.

ahīn kahe chhe-gnānī svabhāvanā grahaṇ ane parabhāvanā tyāg vaḍe nīpajavā yogya potānā vastutvane vistārato karmanā vipākathī utpanna thayelā samasta bhāvone chhoḍe chhe. lyo, ā āvyun ke karmanā vipākathī vikār thāy chhe! bhāī! karmanun to nimittapaṇun chhe, bākī potānā (ashuddha) upādānathī vikār-ashuddhatā potānāmān potāthī thāy chhe, ane gnānī tene hey jāṇe chhe. je bhāve tīrthaṅkar gotra bandhāy te bhāvane paṇ gnānī hey- chhoḍavālāyak jāṇe chhe. ākarī vāt, bāpā! paṇ juone! andar chhe ke nahi? ke ‘karmanā udayanā vipākathī utpanna thayelā samasta bhāvone (gnānī) chhoḍe chhe.’ arthāt dharmī badhāy shubhāshubh vikalpane chhoḍe chhe. are! lokone navarāsh kayān chhe? ākho di’ bichārā sansāranī hoḷīmān saḷagatā hoy, vepār-dhandho ane bāyaḍī-chhokarān sāchavavāmānthī ja ūñchā na āvatā hoy tyān ā kayān jue? koīvār bhakti ne upavās kare ne jātrāe jāy, paṇ enāthī to mandarāg hoy to puṇya thāy paṇ dharma nahi; ane e vaḍe dharma thāy em māne eṭale mithyātva ja puṣhṭa thāy. samajāṇun kāī...?

āvo mārga kayānthī kāḍhayo em koīne thāy, paṇ bhāī! ā to traṇalokanā nāth arihant paramātmānī divyadhvanimān āvelī vāt kundakundāchārye kahī chhe. mahāvidehamān devādhidev sarvagna parameshvar sīmandhar bhagavān vartamānamān arihantapade virāje chhe. tyān āchārya kundakund samvat 49 mān sadehe gayā hatā ane āṭh divas tyān rahyā hatā. tyānthī pāchhā bharatamān āvīne ā samayasār ādi shāstronī rachanā karī chhe. bhāī! ā shāstro to bhagavānanī vāṇīno sār chhe. āchārya kundakund mahā pavitra digambar sant hatā. jemanā antaramān atīndriy ānandano sāgar hiloḷe chaḍhayo hato. ahāhā...! jem dariyāmān bharatī āve tem āchāryanī pariṇatimān ānandanī bharatī āvelī chhe. ahīn ṭīkāmān ‘vastutvane vistārato’ em shabda chhe ne? te āvī alaukik munidashānī sthiti sūchave chhe.

juo, je bhāve tīrthaṅkar gotra bandhāy te bhāv paṇ karmanā udayano vipāk chhe em gnānī jāṇe chhe ane em jāṇato te samasta parabhāvone chhoḍe chhe. ‘tethī te (samyagdraṣhṭi) niyamathī gnānavairāgyasampanna hoy chhe.’ pahelān gnān-vairāgyanī be gāthāo (19p, 196) āvī gaī chhe eno ā saravāḷo līdho chhe. shuddha chaitanyabimb


PDF/HTML Page 1997 of 4199
single page version

pūrṇānandasvarūp prabhu ātmāne jāṇavo-anubhavavo te gnān ane rāgano tyāg karavo te vairāgya chhe. trikāḷ astinun gnān ane rāg prati vairāgya-udāsīnatā-tyāg-ā rīte gnān ne vairāgya bey shakti dharmīne hoy chhe-em siddha thayun. shun kahyun? ke potāno je dhruv gnāyakasvabhāvī, vītarāgasvabhāvī ātmā tene dharmī grahe chhe ane potānā vastutvane-gnānānandasvabhāvane vistāre chhe ane rāgano abhāv kare chhe. ā rīte gnānī gnānavairāgyashaktithī sampanna hoy chhe. 100 mī gāthāmān rāgano kartā nathī, nimittey nathī em āvyun hatun ane ā 200 mī gāthāmān gnānī gnānavairāgyashakti sampanna hoy chhe em āvyun.

* gāthā 200ḥ bhāvārtha uparanun pravachan *

‘jyāre potāne to gnāyakabhāvasvarūp sukhamay jāṇe ane karmanā udayathī thayelā bhāvone ākuḷatārūp duḥkhamay jāṇe tyāre gnānarūp rahevun ane parabhāvothī virāgatā -e banne avashya hoy ja chhe.’

joyun? be guṇ līdhā chhe. bhagavān ātmā gnāyakasvabhāvarūp ane atīndriy ānandamay-sukhamay chhe. gnānī potāne āvo jāṇe chhe, anubhave chhe, ane karmanā udayathī thayelā bhāvone ākuḷatārūp duḥkhamay jāṇe chhe. paṇḍit shrī jayachandajīe ā ṭūṅkun karīne kahyun. ā pañchamahāvrat ādi je vikalpo thāy tene gnānī duḥkhamay-dhagadhagatī bhaṭṭhī jevā ātāpakārī jāṇe chhe, gajab vāt chhe prabhu! chhahaḍhālāmān kahyun chhe ne ke-

“munivrat dhār anant vār grīvak upajāyo,
pai nij ātamagnān vinā sukh les na pāyo.”

ā jīve munivrat anantavār dhāryān ane pāḷ‌yān. paṇ e to rāg-āsrav hato, duḥkhamay bhāv hato. emān sukh kayān hatun te prāpta thāy? kahyun ne ke-‘sukh les na pāyo’-arthāt duḥkh ja pāyo. bhāī! karmanā udayajanit bhāvo duḥkhamay ja hoy chhe ane gnānī tene duḥkhamay ja jāṇe chhe.

tethī kahe chhe ke-gnānīne, gnānarūp rahevun ne parabhāvothī virāgatā-e banne sāthe avashya hoy ja chhe. bāpu! ā to dhīrānān kām, ajab-gajabanān bhāī! nijatattva - ātmatattva sadā gnānamay ane sukhamay svabhāvarūp chhe. tene jāṇato-anubhavato gnānī rāganā abhāv vaḍe vītarāgatāne vistāre chhe. lyo, ā dharma ane āvo dharmī! parantu rāgane (vyavahārane) kare ane rāgane vistāre te dharmī nathī. gajab vāt chhe bhāī! lokone to bahāramān-puṇyabhāvarūp kriyākāṇḍamān dharma manāvavo chhe. paṇ bāpu! ām ne ām jindagī eḷe jashe, kāīk dayā, dānanā-puṇyanā bhāv karyā hashe to


PDF/HTML Page 1998 of 4199
single page version

pāñch-pachās lākh-karoḍanī dhūḷ (sampatti) maḷashe; paṇ bāpu! e to dhūḷanī dhūḷ dhūḷamān chhe. emān kayān ātmā chhe? vā ātmāmān e kayān chhe? ā rūpāḷo deh chhe tenī paṇ rākh thashe, ane dhūḷ (sampatti) dhūḷamān raheshe. ahīn kahe chhe-gnānī karmanā udayathī utpanna thayelā bhāvone duḥkhamay-jher jevā hey jāṇe chhe ane tene nij sukhamay svabhāvanā āshraye chhoḍī de chhe.

ahāhā...! gnānamay rahevun eṭale gnānasvabhāvī nityānandasvarūp bhagavān ātmāmān rahevun-ṭakavun ane virāgatā eṭale rāgathī khasavun-em banney gnānīne ekasāthe hoy ja chhe. ‘ā vāt pragaṭ anubhavagochar chhe. e (gnān-vairāgya) ja samyagdraṣhṭinun chihna chhe.’ vyavahāranā rāgane karavun e samyagdraṣhṭinun chihna vā lakṣhaṇ nathī paṇ antardraṣhṭi vaḍe svarūpamān sāvadhān rahevun ane rāgathī khasavun te samyagdraṣhṭinun lakṣhaṇ chhe. āvo mārga chhe bhāī!

tyāre koī kahe chhe-jarā sahelun karo, vandanā, jātrā ityādi paṇ karavun. em kaho. juo, pūjāmān paṇ āve chhe ke-

“ek vār vande jo koī tāko narak-pashu gati nahi hoī.”

are bhāī! agnānī ekād bhav narak-pashumān na jāy toy tethī ene shun lābh chhe? agnān ane mithyātva rahe to pachhīy paṇ te tiryañchādimān jashe ja. sammedashikharanī vandanāno bhāv paṇ shubharāg ja chhe jene gnānī duḥkhamay jāṇe chhe. sammedashikharanī lākh vandanā kare toy te shubharāg ja chhe, dharma nathī, ane tene upādeyagrahaṇ karavāyogya māne tyānsudhī te mithyādraṣhṭi ja chhe, jain nahi.

*

have ‘je jīv paradravyamān āsakta-rāgī chhe ane samyagdraṣhṭipaṇānun abhimān kare chhe te samyagdraṣhṭi chhe ja nahi; vr̥uthā abhimān kare chhe’-evā arthanun kaḷasharūp kāvya have kahe chheḥ-

* kaḷash 17ḥ shlokārtha uparanun pravachan *

ahāhā...! munivarane kayān koīnīy paḍī chhe? teo to kahe chhe-bhāī! satya to ā chhe; em ke tun māne game tem paṇ satya to ā chhe. shun? to kahe chhe-

‘अयं अहं स्वयम् सम्यग्द्रष्टिः, मे जातु बन्धः न स्यात्’ ā hun pote samyagdraṣhṭi chhun, mane kadī bandh thato nathī ‘इति’ em mānīne ‘उत्तान–उत्पुलक–वदनाः’ jemanun mukh garvathī ūñchun tathā pulakit thayun chhe evā ‘रागिणः’ rāgī jīvo....

shun kahe chhe? agnānī jīv bahāranī kriyāthī garviṣhṭha thaī mānavā lāge chhe ke-hun samyagdraṣhṭi chhun, dharmī chhun; mane kadī bandh thato nathī kemake samyagdraṣhṭine bhoganī


PDF/HTML Page 1999 of 4199
single page version

nirjarā thaī jāy chhe. māṭe hun nirjarāvant chhun. ā rāg āve chhe e to chāritrano doṣh chhe, amane to arāg pariṇām hovāthī je rāg āve chhe te jharī jāy chhe. ahā! potāne rāganī andar ruchi paḍelī chhe chhatān shāstromān ām kahyun chhe em mānī je garva kare chhe tene kahe chhe-bhāī! tun rāgane potāno māne chhe te mithyātvano doṣh chhe. bhagavān kevaḷī sarvagna parameshvarane shun kahevun chhe te samajavānī darakār karatā nathī teno manuṣhyabhav ḍhor samān chhe. ākarī vāt chhe prabhu! paṇ satya vāt chhe.

potāne rāg chhe, rāgano prem chhe, chhatān hun dharmī chhun em agnānī māne chhe, tene kahe chhe-bhāī! jene shubhabhāvanī ruchi-prem chhe, je shubhabhāvane bhalo ne kartavya māne chhe e to mithyādraṣhṭi chhe. tene samyagdarshan kevun? ā, ‘gnānīno bhog nirjarāno hetu chhe’-em gāthāo āvīne? tenā uparano ā kaḷash chhe. are bhāī! bhog nirjarāno hetu kem hoy? e to gnānīe gnānasvabhāvane ādaryo chhe, tene nij ānandasvarūpano āshray varte chhe tethī tene je bhogano rāg āve chhe teno te svāmī nahi thato hovāthī navo bandh karyā vinā te jharī jāy chhe-em tyān vāt chhe. shun bhog kāī nirjarāno hetu hoy? na hoy. paṇ shāstramān kahyun chhe em jāṇī koī bhogano abhiprāy rākhe chhe to te mithyādraṣhṭi chhe. āvī vāt bāpā! bahu jhīṇī.

bhāī! ā manuṣhyabhav maḷ‌yo chhe paṇ bhagavān kevaḷī shun kahe chhe te jo samajavāmān na āvyun to te niṣhphaḷ chhe. moṭo sādhu thayo toy shun? e ja kahe chhe-jemanun mukh garvathī ūñchun tathā pulakit thayun chhe evā rāgī jīvo-paradravya pratye rāgadveṣhamohabhāvavāḷā jīvo-‘अपि’ bhale ‘आचरन्तु’ mahāvratādinun ācharaṇ karo tathā ‘समितिपरतां आलंबन्तां’ samitinī utkr̥uṣhṭatānun ālamban karo ‘अद्य अपि’ topaṇ ‘ते पापाः’ teo pāpī ja chhe.

shun kahyun? pāṭhamān chhe, juo-ke ‘रागिणोऽप्याचरन्तु’–rāgī jīvo ahinsā-paranī dayā, satya, achaurya, brahmacharya ane aparigrah-em pāñch mahāvratanun ācharaṇ karo to karo ane joīne chālavun, nirdoṣh āhār levo, hit-mit bolavun ityādi utkr̥uṣhṭapaṇe samitinun bhale ālamban karo, topaṇ teo pāpī ja chhe, mithyādraṣhṭi ja chhe. kem? kemake temane rāgamān sukhabuddhi-upādeyabuddhi chhe ane temaṇe chaitanyamūrti-vītarāgamūrti prabhu ātmāno āshray līdho nathī. temane rāgamān heyabuddhi ane nij chaitanyasvabhāvamān upādeyabuddhi thaī nathī tethī teo pāpī ja chhe. ākarī vāt bāpā! paṇ traṇekāḷ vītarāgano mārga ā ja chhe.

bhagavān ātmā sadāy rāgarahit shuddha chaitanyasvarūp vītarāgasvarūp ja chhe. āvo chidānandaghan prabhu ātmā jeṇe upādey-ādaraṇīy karyo chhe tenī pariṇatimān nirākuḷ


PDF/HTML Page 2000 of 4199
single page version

ānandamay vītarāgatā āve ja chhe. parantu ātmāno āshray chhoḍīne rāgane ādaraṇīy mānīne koī mahāvratādi pāḷe topaṇ te mithyādraṣhṭi ja chhe. rāgamān sukhabuddhi chhe tevā jīvo, bhale ame samakitī chhīe em nām dharāve ane bahāramān sādhupaṇānun ācharaṇ kare, āhār-vihār ādi kriyāomān jatanāthī pravarte, prāṇ jāy topaṇ uddeshik āhār grahaṇ na kare topaṇ teo pāpī ja chhe, mithyādraṣhṭi ja chhe-em ahīn kahe chhe. juo, chhe ke nahi kalashamān? ‘आलंबन्तां समितिपरतां ते यतोऽद्यापि पापाः’ chhe spaṣhṭa? ahā! jene shubharāgano ādar chhe, shubharāg kartavya chhe em jeṇe mānyun chhe te mahāvratādi game te ācharaṇ kare topaṇ te pāpī ja chhe. kalashamān ‘पापाः’ em shabda chhe. chhe ke nahi? bhāī! mithyātvanun pāp mahāpāp chhe. lokone khabar nathī, paṇ vyavahārano rāg kartavya chhe, dharma chhe em jeṇe mānyun chhe te mithyādraṣhṭi-pāpī ja chhe.

prashnaḥ– parantu te pāp (-ashubhabhāv) to kāī karato nathī? uttaraḥ– bhale te pāp-ashubhabhāvano-hinsādino karanāro nathī topaṇ tene āchārya shrī amr̥utachandradeve pāpī kahyo chhe. bahu gambhīr vāt chhe bhāī! prachur nirākuḷ ānand ane akaṣhāyī shāntinī pariṇatimān rahenārā dharmanā sthambh evā āchāryadevanun ā kathan chhe. mūḷ gāthā āchārya kundakundanī chhe ane 1000 varṣha pachhī tenī ā ṭīkā āchārya amr̥utachandranī chhe. aho! vītarāgī munivaro-jaṅgalamān vasanārā munivarono ā pokār chhe; ke rāgane kartavya ne dharma jāṇī koī ahinsādi mahāvratanun ācharaṇ kare to karo, paṇ te pāpī ja chhe, kemake tene mithyādarshananā abhāvarūp samyagdarshan nathī vā ātmānubhav nathī. mithyādarshan e ja mūḷ pāp chhe.

prashnaḥ– paṇ charaṇānuyogamān mahāvratādinun vidhān to chhe? uttaraḥ– hā chhe; paṇ chāre anuyogano sār vītarāgatā ja chhe, rāg nahi. pañchāstikāyanī gāthā 172 mān chhe ke chāre anuyoganun tātparya vītarāgatā chhe. vītarāganā mārgamān sarvatra vītarāgatānun ja poṣhaṇ chhe. charaṇānuyogamān paṇ rāganun poṣhaṇ karyun nathī. temān rāgane jaṇāvyo chhe, paṇ poṣhaṇ to vītarāgatānun ja karyun chhe. charaṇānuyogamān sādhakane vītarāgapariṇati sāthe yathāsambhav kevo rāg hoy chhe tenun gnān karāvyun chhe, tenun poṣhaṇ nahi; puṣhṭi to ek vītarāgatānī ja karelī chhe ane e ja vītarāgano mārga chhe. samajāṇun kāī? shubhabhāvanā premavāḷāne kaḷash bahu ākaro paḍe paṇ shun thāy? vastusthiti ja āvī chhe.

‘णमो लोह सव्व आइरियाणं’-em pāṭh āve chhe ne? pāṭhamān jemane namaskār karyā chhe evā amr̥utachandrasvāmī ek āchārya bhagavant chhe ke jemane rāganī ruchi chhūṭī gaī chhe ane ānandanā nāthanī ruchimān antararamaṇatā ati puṣhṭapaṇe jāmī gaī chhe.