PDF/HTML Page 2121 of 4199
single page version
kahyun. have astithī kahe chhe ke-‘gnānamān ja gnānanun prakāshavun hovāthī kevaḷ (ek) gnānathī ja gnānanī prāpti thāy chhe.’
‘gnānamān ja gnānanun prakāshavun hovāthī’... joyun? matalab ke chaitanyasvabhāvamān ja ekāgratāthī gnānanun prakāshavun thāy chhe; arthāt gnānasvabhāvamān ja ekāgratā te gnānanun prakāshavun chhe. ahā! bhāṣhā to juo! ‘ja’ nākhyo chhe. ahāhā...! kahe chhe-gnānamān ja gnānanun prakāshavun hovāthī kevaḷ (ek) gnānathī ja gnānanī prāpti thāy chhe.’ arthāt gnānasvabhāvanī ekāgratāthī ja gnānanī-dharmanī prāpti thāy chhe. lyo, āvī vāt! agnānīne to haju shraddhānāny ṭhekāṇān nathī tyān dharmaprāpti to kayānthī thāy?
bhāī! rāgathī mokṣha thāy evī tārī shraddhā mithyāshraddhā chhe. rāg hoy chhe kharo, pūrṇa shuddhopayog na thāy tyānsudhī rāg hoy chhe, parantu te bandhanun ja kāraṇ chhe. te rāgathī muktine ke nirjarāne kāī madad maḷe chhe em chhe ja nahi. ahāhā...! gnānamān ja-bhagavān gnātādraṣhṭā svabhāvamān ja ekāgra thāy to gnānanī prāpti thāy chhe. kevaḷ ek gnānathī ja gnānanī prāpti thāy chhe. nirjarā adhikār chhe ne? nirjarā-dharma kem thāy enī keṭalī spaṣhṭatā chhe!
bhāī! gnān vinā, lākh vrat, tap ne bhakti kare ane te paṇ kroḍo varṣha sudhī kare toy te vaḍe dharmanī prāpti thatī nathī kemake e to bandhanun ja kāraṇ chhe. e ja kahe chhe ke-‘māṭe gnānashūnya ghaṇāy jīvo, puṣhkaḷ karma karavāthī paṇ ā gnānapadane pāmatā nathī ane ā padane nahi pāmatā thakā teo karmothī mukta thatā nathī.’
ā shun kahyun? ke gnānashūnya ghaṇāy jīvo arthāt ātmagnānathī-ātmānā anubhavathī rahit jīvo puṣhkaḷ eṭale anek prakāranā karma karavāthī paṇ ā gnānapadane pāmatā nathī. ātmānā jātanī bhāt jemān paḍī nathī evā vītarāgī pariṇāmathī rahit ghaṇāy jīvo dayā, dān, vrat, bhakti ityādi anek karma karavāthī paṇ jarāy dharmane pāmatā nathī. ahāhā...! bhagavānanī pratimāne hajāro vār page lāge ne savār-sāñj anek kriyākāṇḍ karyā kare topaṇ gnānarahit temane lagārey dharma thato nathī.
koīne thāy ke tame āvī vāt kaho chho? paṇ bhāī! ā ṭīkā konī chhe? ā amr̥utachandrāchāryanī ṭīkā chhe ke nahi? ahīn to enī visheṣh spaṣhṭatā karavāmān āve chhe.
paṇ enā karatān em ne em vāñchī jatā hoy to? bhāī! em ne em vāñchī javun eṭale shun? bhāv samajyā vinā vāñchī javun? eno artha sho? enāthī shun lābh? āve chhe ne ke-
PDF/HTML Page 2122 of 4199
single page version
‘vāñche paṇ nahi kare vichār, te samaje nahi saghaḷo sār.’ ahāhā...! ātmā gnān ane ānandanā svabhāvathī pūrṇa bharelo bhagavān chhe. temān ekāgratā thavāthī je nirvikār vītarāgī pariṇām utpanna thāy te gnānamānthī āvelun gnān ātmagnān chhe. āvā ātmagnānathī shūnya ghaṇāy jīvo ghaṇā prakāranān karma- shubhācharaṇ karavāthī paṇ ā gnānapadane-chaitanyapadane ke je pūrṇadashāmān ekākār chhe tene pāmatā nathī. shun kahyun? ke gnān shūnya jīvo-gnān eṭale āgamagnān ke shāstragnān e gnān nahi, paṇ pratyakṣha svasamvedanagnānathī shūnya jīvo-shuddha ātmānā gnānathī rahit jīvo-vyavahāranī anek kriyāo-chokhkhī hon-karavāthī paṇ ā gnānapadane pāmatā nathī em kahe chhe. ane ā gnānapadane nahi pāmatā thakā teo karmothī mukta thatā nathī. karma eṭale jaḍakarma ane bhāvakarmathī teo mukta thatā nathī. gnānashūnya jīvo jaḍakarma ane bhāvakarmathī mukta thatā nathī em kahe chhe. have āvī vāt kriyākāṇḍīone ākarī lāge paṇ shun thāy?
bhāī! ahīn ashubh karmanī-ashubh pariṇāmanī to vāt ja karavī nathī. ahīn to em kahevun chhe ke jemane ‘hun ātmā chhun’-evun bhān thayun nathī evā gnānashūnya ghaṇāy jīvo anek prakāranun karma eṭale shubharāganun ācharaṇ karavāthī paṇ ā gnānapadane prāpta karatā nathī. juo ā spaṣhṭīkaraṇ! kem pāmatā nathī? kemake e shubharāganī kriyāthī ātmagnān ke samyagdarshan thāy em chhe nahi. khūb gambhīr vāt bhāī! shun? ke vyavahār karatān karatān koīne nishchay thāy e vātanī ahīn nā pāḍe chhe.
prashnaḥ– paṇ ḍagalun bharatān bharatān thāy ne? samādhānaḥ– dhūḷey na thāy sāmbhaḷane. ḍagalun? bhāī! tāre ḍagalun shemān bharavun chhe? rāgamān ke andar gnānamān? rāganun ḍagalun to paradishā taraphanun chhe ke je bandhanun- sansāranun kāraṇ chhe. shun bandhanā kāraṇanun ḍagalun bharatān abandhanun kāraṇ pragaṭ thāy? shun sansār bhaṇī ḍagalun bharatān muktimārga prāpta thāy? na thāy bāpā! tane ākarun paḍe chhe bhāī! paṇ shun thāy? bhāī! ā tārā hitano panth ahīn tane batāve chhe. kahe chhe- gnānasvarūp ātmānā gnānanī pariṇatithī ja tene pūrṇa gnānanī-kevaḷagnānanī paryāyanī prāpti thāy chhe. ahāhā...! bhagavān ātmā ānandano sāgar prabhu chhe; te tenī ānandanī paryāyathī ja prāpta thāy chhe. ahāhā...! dhruv-dhruv-dhruv ānandasvarūp bhagavānanā sanmukhanī paryāyathī ja paramānandanī paryāy-mokṣhanī paryāy pragaṭe chhe. bhāī! tane na ruche ane bījī rīte māne paṇ bāpā! em kem chāle? vītarāg māragamān svachchhandatā- viparītatā kem chāle?
PDF/HTML Page 2123 of 4199
single page version
bhāī! tun viparīt mānyatā rākhīne savār-bapor-sāñj pratikramaṇ-sāmāyik ne prauṣhadh ādi anek prakāre kriyākāṇḍ kare topaṇ tenāthī tane lābh nahi thāy, e vaḍe gnānapadanī prāpti nahi thāy. ane gnānapadane prāpta thayā vinā karmanā bandhanathī mukti nahi thāy, nirjarā nahi thāy. tethī ja kahe chhe-
‘māṭe karmathī mukta thavā ichchhanāre kevaḷ (ek) gnānanā ālambanathī, niyat ja evun ā ek pad prāpta karavāyogya chhe.’ pahelān ṭīkāmān kahyun ke kevaḷ ek gnānathī ja gnānanī prāpti thāy chhe ane have ā kahyun ke karmathī eṭale ke jaḍakarma ane bhāvakarmathī mukta thavā ichchhanāre kevaḷ ek gnānanun ja ālamban laī niyat ja evun ā ek pad prāpta karavā yogya chhe. ahāhā...! pūrṇagnānanī dashāmay evun ā ek pad ja prāpta karavāyogya chhe. kevī rīte? to kahe chhe-ek gnānanā ja ālambanathī, gnānanī ja ekāgratā vaḍe. bahu ṭuṅku!
‘gnānathī ja mokṣha thāy chhe, karmathī nahi;’... ahīn gnān eṭale shāstragnān ke āgamagnān nahi, ātmānī paryāyanun gnān em paṇ nahi ne rāganun gnān em paṇ nahi. ahīn gnān eṭale ātmagnān, trikāḷī shuddha paramātmadravya pote chhe tenun svasamvedanamān-svānubhavamān pragaṭ thayelun gnān. āvā ātmagnānathī ja-gnānanā pariṇamanathī ja mokṣha thāy chhe, rāganā pariṇamanathī -kriyākāṇḍathī nahi. ṭīkāmān kahyun ne ke ā ek gnānapad ja, pūrṇagnānanī-kevaḷagnānanī dashāmay niyat ek sarvagnapad ja prāpta karavāyogya chhe ane shuddha ātmasvabhāvanā ālambanathī ja-gnānanā pariṇamanathī ja-shuddhopayogathī ja prāpta thāy chhe. shuddhopayogarūp pariṇaman vinā, bījā lākh kriyākāṇḍ kare to paṇ mokṣhaprāpti na thāy.
‘māṭe mokṣhārthīe gnānanun ja dhyān karavun em upadesh chhe.’ shun karavun, amāre shun karavun?-em thāy chhe ne? lyo, ā karavun em kahe chhe. shun? ke ‘gnānanun ja dhyān karavun.’ ahāhā...! gnānasvarūpī bhagavān ātmāne lakṣhamān laīne temān ekāgra thaī temān ja ramavun ne ṭharavun. ā pūrṇa ānandasvarūp mokṣhadashānī prāptino upāy chhe. ā ek ja upāy chhe. ā sivāy bījo paṇ upāy chhe em chhe nahi.
have ā arthanun kaḷasharūp kāvya kahe chheḥ-
‘इदं पदं’ ā (gnānasvarūp) pad ‘ननु कर्म–दुरासदं’ karmathī kharekhar durāsad chhe.
PDF/HTML Page 2124 of 4199
single page version
ahāhā...! jāṇag-jāṇagasvabhāvī prabhu ātmā karmathī kharekhar durāsad chhe; durāsad eṭale duṣhprāpya-aprāpya chhe em kahe chhe. bhāī! dayā, dān, vrat, tap ityādi karmakāṇḍathī ātmā prāpta thavā yogya nathī. āvun chokhkhun to āchārya kahe chhe. (chhatān are! agnānī viparīt kem māne chhe?) rāganī kriyāthī ātmā durāsad chhe, aprāpya chhe arthāt tenāthī te (ātmā) jāṇī shakāy evo nathī.
ane ‘सहज–बोध–कला–सुलभं किल’ sahaj gnānanī kaḷā vaḍe kharekhar sulabh chhe. shun kahyun? ke matignān ke shrutagnān je sahaj-svābhāvik gnānakaḷā chhe tenāthī te kharekhar sulabh chhe. vyavahāranī game teṭalī kriyāthī paṇ vastu durlabh chhe jyāre potānā gnānathī -andar ekāgra thayelā gnānathī-matignān ne shrutagnānanī sahaj kaḷāthī tenī prāpti sulabh chhe. āvī vāt chhe.
have kahe chhe-‘ततः’ māṭe ‘निज–बोध–कला–बलात्’ nijagnānanī kaḷānā baḷathī ‘इदं कलयितुम्’ ā padane abhyāsavāne ‘जगत् सततं यततां’ jagat satat prayatna karo.
‘ā pad’-em kahyun chhe ne! eṭale ke ā je pratyakṣha gnānasvarūp chhe teno abhyās karavālāyak-anubhav karavālāyak chhe em kahe chhe. ahāhā...! potānī gnānakaḷānā baḷathī arthāt antaramān bhedagnān vaḍe pragaṭ thayelān mati-shrutagnānanī sahaj kaḷānā baḷathī jagat ākhun bhagavān gnānasvarūp prabhu ātmāno anubhav karavāno udyam karo em mārganī preraṇā āpe chhe, have koī to vrat karo ne tap karo, bhakti karo ne pūjā karo ne jātrā karo em karo-karo kahe chhe paṇ bhāī! e kriyākāṇḍ to badhoy rāg chhe ane enāthī bandhan (puṇyabandh) thāy chhe. vaḷī tene je karavāno abhiprāy chhe e to mithyātva chhe ane te anant sansāranun kāraṇ chhe; shubharāgathī dharma thāy evī mānyatā to mithyātvarūp mahāpāp chhe ane enun phaḷ anant sansār chhe.
ahāhāhā...! ātmā vastu shuddha chidānandaghan prabhu paramātmā chhe. te ek ja prāpta karavāyogya-anubhavavāyogya chhe. paṇ te indriyothī grāhya nathī tathā rāganā kriyākāṇḍathī paṇ te grāhya-prāpta nathī. e to enā anubhavanī pariṇatimātrathī grāhya chhe. āchārya kahe chhe-jagatanā jīvo... juo! sāgamaṭe notarun dīdhun chhe, badhāyane nontarun chhe; anant jīvarāshi chhe emānthī sāmbhaḷanārā to pañchendriyo ja chhe, chhatān kahe chhe- jagat-jagatanā jīvo nirantar ātmāno anubhav karavāno satat prayatna karo-udyam karo; kemake tenā anubhavathī ja pūraṇ svarūpanī prāpti thaī shakashe, bījī rīte nahi.
tyāre koī kahe chhe-mahinā-be mahinānā upavās kare te tap chhe ke nahi? ne tapathī nirjarā chhe ke nahi?
bhāī! upavās kare emān to dhūḷey tap nathī sāmbhaḷane, pachhī enāthī nirjarā
PDF/HTML Page 2125 of 4199
single page version
to kem hoy? bhāī! e shubharāganī kriyāthī nirjarā mānavī e to mithyātva chhe. āvī vāt chhe.
‘sarva karmane chhoḍāvīne gnānakaḷānā baḷ vaḍe ja gnānano abhyās karavāno āchāryadeve upadesh karyo chhe.’
ahīn karmano artha vikār-vikārī pariṇām, shubhabhāv, karmakāṇḍ thāy chhe. ahā! ashubhabhāvanī to shun vāt kahevī? kemake ashubhabhāv to chhoḍavālāyak chhe ja. ahīn to shubhabhāv paṇ saghaḷoy chhoḍavā lāyak chhe em vāt chhe. parantu tethī karīne shubhabhāv chhoḍīne ashubhabhāvamān āvavānī ahīn vāt nathī. ahīn to shubhāshubhabhāvanun lakṣha chhoḍīne antaḥekāgra thatān je shuddhabhāv pragaṭ thāy chhe te shuddhabhāv pragaṭ karavānī vāt chhe kemake te shuddhabhāv ja mokṣhanun kāraṇ chhe. samajāṇun kāī...?
prashnaḥ– paṇ shuddhopayog to atyāre (ā pañchamakāḷe) hoy nahi ne? atyāre to ā shubhabhāv ja hoy ne?
samādhānaḥ– bhāī! em nathī bāpā! shubhabhāv to bandhanun ja kāraṇ chhe. ek shuddhopayog ja muktinun kāraṇ chhe ane te atyāre paṇ hoī shake chhe.
prashnaḥ– paṇ jayadhavalamān āve chhe ne ke-shuddha ane shubhabhāv sivāy karmakṣhayano bījo upāy nathī?
samādhānaḥ– bhāī! e to tyān bījī apekṣhāe vāt chhe. shuddhabhāvathī shubhāshubh banne karmanī nirjarā thāy chhe ane shubhabhāvathī ashubhanī nirjarā thāy chhe. paṇ kone? samyagdraṣhṭi gnānīne. agnānīne to ashubh-mithyātva ūbhun ja chhe. tene nirjarā kayān chhe? agnānīne to shubhabhāvathī ekalo bandh ja thāy chhe. āvī vāt chhe.
ahīn kahe chhe-sarva karmane chhoḍāvīne gnānakaḷānā baḷ vaḍe ja gnānano (ātmāno) abhyās (anubhav) karavāno āchāryadeve upadesh karyo chhe. have kahe chhe-gnānanī ‘kaḷā’ kahevāthī em sūchan thāy chhe ke jyānsudhī pūrṇakaḷā (kevalagnān) pragaṭ na thāy tyānsudhī gnān hīnakaḷāsvarūp-matignānādirūp chhe. hīnakaḷā eṭale ke matignānādi ane pūrṇakaḷā eṭale kevaḷagnān. jem pūrṇa chandranī pūrṇa kaḷā hoy chhe paṇ bījanā chandranī pūrṇa kaḷā nahi paṇ hīn kaḷā hoy chhe. bījanā divase traṇ kaḷā hoy chhe. ahā! amāsanā divase paṇ ek kaḷā to chandrane khīlyā vagar rahe ja nahi. pachhī ekame be kaḷā, bīje traṇ kaḷā ane pratidin vadhatī vadhatī pūname pūrṇa
PDF/HTML Page 2126 of 4199
single page version
soḷ soḷ kaḷāe chandra khīle chhe. tem bhagavān ātmāne mati ane shratugnān dvārā je be kaḷā khīlī chhe te āgaḷ vadhatān gnānano abhyās-anubhav karavāthī pūrṇa kevaḷagnān kaḷāe khīlī ūṭhe chhe. gnānanī te kaḷānā ālamban vaḍe gnānano abhyās karavāthī kevaḷagnān arthāt pūrṇa kaḷā pragaṭe chhe; arthāt gnānanā abhyāsathī-anubhavathī mukti thāy chhe.
PDF/HTML Page 2127 of 4199
single page version
किञ्च–
एदेण होहि तित्तो होहदि तुह उत्तमं सोक्खं।। २०६।।
एतेन भव तृप्तो भविष्यति तवोत्तमं सौख्यम्।। २०६।।
havenī gāthāmān ā ja upadesh visheṣh kare chheḥ-
ānāthī ban tun tr̥upta, tujane sukh aho! uttam thashe. 206.
gāthārthaḥ– (he bhavya prāṇī!) tun [एतस्मिन्] āmān (-gnānamān) [नित्यं] nitya [रतः] rat arthāt prītivāḷo thā, [एतस्मिन्] āmān [नित्यं] nitya [सन्तुष्टः भव] santuṣhṭa thā ane [एतेन] ānāthī [तृप्तः भव] tr̥upta thā; (ām karavāthī) [तव] tane [उत्तमं सौख्यम्] uttam sukh [भविष्यति] thashe.
ṭīkāḥ– (he bhavya!) eṭalo ja satya (-paramārthasvarūp) ātmā chhe jeṭalun ā gnān chhe-em nishchay karīne gnānamātramān ja sadāy rati (-prīti, ruchi) pām; eṭalun ja satya kalyāṇ chhe jeṭalun ā gnān chhe-em nishchay karīne gnānamātrathī ja sadāy santoṣh pām; eṭalun ja satya anubhavanīy (anubhav karavāyogya) chhe jeṭalun ā gnān chhe-em nishchay karīne gnānamātrathī ja sadāy tr̥upti pām. em sadāy ātmāmān rat, ātmāthī santuṣhṭa ane ātmāthī tr̥upta evā tane vachanathī agochar evun sukh thashe; ane te sukh te kṣhaṇe ja tun ja svayamev dekhashe, *bījāone na pūchh. (te sukh potāne ja anubhavagochar chhe, bījāne shā māṭe pūchhavun paḍe?)
bhāvārthaḥ– gnānamātra ātmāmān līn thavun, tenāthī ja santuṣhṭa thavun ane tenāthī ja tr̥upta thavun-e param dhyān chhe. tenāthī vartamān ānand anubhavāy chhe ane thoḍā ja kāḷamān gnānānandasvarūp kevaḷagnānanī prāpti thāy chhe. āvun karanār puruṣh ja te sukhane jāṇe chhe, bījāno emān pravesh nathī.
have gnānānubhavanā mahimānun ane āgaḷanī gāthānī sūchanānun kāvya kahe chheḥ-
PDF/HTML Page 2128 of 4199
single page version
श्चिन्मात्रचिन्तामणिरेष यस्मात्।
सर्वार्थसिद्धात्मतया विधत्ते
ज्ञानी किमन्यस्य परिग्रहेण।। १४४।।
shlokārthaḥ– [यस्मात्] kāraṇ ke [एषः] ā (gnānī) [स्वयम् एव] pote ja [अचिन्त्यशक्तिः देवः] achintya shaktivāḷo dev chhe ane [चिन्मात्र–चिन्तामणिः] chinmātra chintāmaṇi chhe (arthāt chaitanyarūp chintāmaṇi ratna chhe), māṭe [सर्व–अर्थ– सिद्ध–आत्मतया] jenā sarva artha (prayojan) siddha chhe evā svarūpe hovāthī [ज्ञानी] gnānī [अन्यस्य परिग्रहेण] anyanā parigrahathī [किम् विधत्ते] shun kare? (kāī ja karavānun nathī.)
bhāvārthaḥ– ā gnānamūrti ātmā pote ja anant shaktino dhārak dev chhe ane pote ja chaitanyarūpī chintāmaṇi hovāthī vāñchhit kāryanī siddhi karanāro chhe; māṭe gnānīne sarva prayojan siddha hovāthī tene anya parigrahanun sevan karavāthī shun sādhya chhe? arthāt kāī ja sādhya nathī. ām nishchayanayano upadesh chhe. 144.
havenī gāthāmān ā ja upadesh visheṣh kare chheḥ-
‘(he bhavya!) eṭalo ja satya (-paramārthasvarūp) ātmā chhe jeṭalun ā gnān chhe- em nishchay karīne gnānamātramān ja sadāy rati (-prīti, ruchi) pām;’...
‘he bhavya!’... ahā! tun ām kar-em mūḷ gāthāmān kahyun chhe ne? ā emānthī ‘he bhavya!’ em sambodhan kāḍhayun chhe. kahe chhe-he bhavya! eṭalo ja satya ātmā chhe, eṭalo ja paramārthasvarūp ātmā chhe jeṭalun ā gnān chhe. arthāt ātmā gnānapramāṇ chhe, ane gnān ātmāpramāṇ chhe. em to ātmā gnānapramāṇ, darshanapramāṇ ānandapramāṇ ityādi anant- guṇapramāṇ chhe. paṇ gnān pradhān chhe ne? tethī ahīn kahyun ke eṭalo ja paramārthasvarūp ātmā chhe jeṭalun ā gnān chhe. matalab ke gnānathī anya je kāī chhe te ātmā nathī. ā dayā, dān, vrat, tap, bhakti ityādinā je vikalpa uṭhe chhe te ātmā nathī.
ahāhāhā...! shuddha chaitanyaprakāshathī prakāshato chaitanyasūrya prabhu ātmā eṭalo ja
PDF/HTML Page 2129 of 4199
single page version
chhe ke jeṭalun ā gnān chhe. kahe chhe-āvo nishchay karīne eṭale ke gnānasvarūpī-gnānamātra potāno ātmā chhe em nishchay karīne emān ja-gnānamātramān ja sadāy rati pām. juo ā nishchay kahyun ke gnānamātra bhagavān ātmāmān ja rati pām; kemake tyān tane tārā bhagavānanā (ātmānā) bheṭā thashe. ahāhā...! jeṭalun ā gnān chhe eṭale ke sharīr nahi, man-vāṇī-indriy nahi, rāgey nahi paṇ jeṭalun ā gnān chhe teṭalo ja satyārtha ātmā chhe-ām nishchay karīne, kahe chhe, emān ja rati pām, emān ja ruchi kar, emān ja prīti kar. bākī to bījun badhun thothethothān-duḥkhī thavāno mārga chhe. shubharāgey duḥkhī thavāno mārga chhe.
ahīn astithī kahyun ke-gnānamātra ja ātmā chhe-em nishchay karīne gnānamātra vastumān ja rati kar, ruchi kar; matalab ke rāg-puṇya ne nimittanī ruchi chhoḍī de em nāsti temān āvī gayun. ā rāgādinī ruchi chhoḍī de em nāstithī na kahetān gnānamātramān ja rati kar em astithī kem kahyun? kemake gnānamātramān ja prīti thatān te (rāgādi) āpoāp chhūṭī jashe. ahīn gnānamātra kahīne rāgādithī rahit tārī chīj andaramān gnānasvarūp chhe temān rati kar, temān jā-em kahe chhe. rāgamān mat jā, kemake rāg chhe te ātmā nathī, anātmā chhe, ajīv chhe. bhagavānanī bhakti ne pūjāno je vikalpa ūṭhe chhe te anātmā chhe; ahāhā...! ā mahāvratādinā vikalpa jīv nahi prabhu! ā jeṭalun gnān chhe, chaitanya chhe bas eṭalo ja ātmā chhe. jhīṇī vāt bhāī! (upayogane jhīṇo kare to samajāy).
ahāhāhā...! ā arihant dev ane emanān shāstra em kahe chhe ke-tun gnānamātra chho prabhu! tyān prīti kar, ne amārā pratyethī paṇ prīti chhoḍī de. ahāhā...! tāro bhagavān to andar shītaḷ-shītaḷ chaitanyachandra chhe, jinachandra chhe; tyān prīti kar. jagatamān chandra chhe te shītaḷ hoy chhe paṇ e to jaḍanī shītaḷatā jaḍarūp chhe. jyāre ā shānt-shānt- shānt chaitanyachandranī shītaḷatā to atīndriy shāntimay chhe. ahāhā...! ā chaitanyachandra to ekalī shāntinun ḍhīm chhe. ene shāntinun ḍhīm kaho ke gnānanun ḍhīm kaho-ek ja chhe. paṇ ahīn gnānane pradhān karīne kahyun chhe ne? tethī kahyun ke-ā jeṭalun gnān chhe teṭalo ja paramārtha ātmā chhe em nishchay karīne temān ja rati kar. gajab vāt chhe bhāī! kahe chhe- sadāy gnānamātra vastu prabhu tun chho temān draṣhṭi kar; tārī draṣhṭino viṣhay gnānamātra ātmāne banāv ane emān ja rati kar. ā ek bol thayo, have bījo bolaḥ-
‘eṭalun ja satya kalyāṇ chhe jeṭalun ā gnān chhe-em nishchay karīne gnānamātrathī ja sadāy santoṣh pām;’...
PDF/HTML Page 2130 of 4199
single page version
pahelān, eṭalo ja satya ātmā chhe jeṭalun ā gnān chhe-em kahyun. have kahe chhe- eṭalun ja satya kalyāṇ chhe jeṭalun ā gnān chhe. ahāhā...! jeṭalun andar gnānasvarūp chhe teṭalun ja satyakalyāṇ chhe. ahāhā...! gnānasvarūp chhe te ja kalyāṇasvarūp chhe ane kalyāṇasvarūp chhe te ja gnānasvarūp chhe ane e ja ātmasvarūp chhe. māṭe, tāre kalyāṇ karavun hoy to kalyāṇasvarūpī prabhu ātmāmān sadāy santoṣh pām. ahāhā...! ā gnān e ja kalyāṇasvarūp chhe em nishchay karīne-nirṇay karīne gnānamātrathī ja santoṣh pām. juo, ‘gnānamātrathī ja’ santoṣh pām em kahīne ekānta karyun chhe. paṇ bhāī! ā samyak ekānta chhe. ‘sadāy santoṣh pām’-eṭale kadīy rāgathī santuṣhṭa na thā kemake tyān santoṣh chhe nahi. gnānamātra-bhāvamān santoṣh chhe, rāgamān kyān santoṣh chhe? ahāhā...! jeṭalun ā gnān chhe teṭalun ja satya kalyāṇ chhe em nishchay karīne gnānamātrathī ja santoṣh pām. ā (sācho) santoṣh ho; bahāramān paisā ghaṭāḍe (mandarāg kare) māṭe ene santoṣh chhe em nahi, bahārano santoṣh e santoṣh nathī, gnānamātramān santuṣhṭa rahe te santoṣh chhe.
ahāhāhā...! kahe chhe-gnānamātrathī ja santoṣh pām. lyo, ā karavānun chhe. santoṣh- santoṣh-santoṣh-ānandanī dashānī prāptimān santoṣh pām. aho! ā to ekalun mākhaṇ chhe bāpā! gāthā te kāī gāthā chhe! ā enā vāñchan, shravaṇ ane mananamān je vikalpa ūṭhe chhe te ātmā nathī, gnān nathī, kalyāṇ nathī-em kahe chhe. ahīn to paryāy uparathī paṇ draṣhṭi haṭhāvī laī trikāḷī gnānamātramān ja santoṣh kar em kahe chhe kemake tyān kalyāṇ chhe.
have trījo bolaḥ ‘eṭalun ja satya anubhavanīy (anubhav karavāyogya) chhe jeṭalun ā gnān chhe-em nishchay karīne gnānamātrathī ja sadāy tr̥upti pām.’
joyun? ā astithī vāt karī chhe; nāstithī kahīe to dayā, dān, vrat, tap, bhakti, jātrā ityādinā vikalpa paṇ anubhav karavā lāyak nathī kemake e to rāganun- duḥkhanun vedan chhe. lokone ā ekānta lāge chhe kemake andar potāno chaitanyamahāprabhu birāje chhe teno ene mahimā nathī. paṇ bhāī? ā param satya vāt chhe. bhagavānanī divyadhvanimān āvelī vāt āchārya kundakund ahīn laī āvyā chhe. kahe chhe-bhagavān! tun tārā gnānamātrabhāvamān ja rati kar, temān ja santuṣhṭa thā, kemake tyān ja tārun kalyāṇ chhe. bhāī! eṭalun ja anubhav karavāyogya chhe jeṭalun ā gnān chhe. bākī vyavahār-ratnatrayano vikalpa paṇ asatya chhe, anubhav karavā lāyak nathī. āvun vyavahāranā pakṣhavāḷāne ākarun lāge chhe kemake tene anant guṇaratnothī bharelā potānā chaitanyatattvanī khabar nathī. paṇ shun thāy?
ahīn to bhagavān devādhidev arihant-vītarāg sarvagna paramātmā-paramaguru ane
PDF/HTML Page 2131 of 4199
single page version
temanā keḍāyatī santo-munivaro em kahe chhe ke-prabhu! tun eṭalo ja satya anubhav karavālāyak chho ke jeṭalun gnān chhe. bhagavān! tun amārī sanmukh paṇ joīsh mā.
paṇ bhagavān! āp vītarāg sarvagna chho ne? hā, paṇ amārī (-paradravyanī) sanmukh jotān tane rāg thashe. ane rāgano anubhav karavālāyak nathī. ahāhā...! bhagavān kahe chhe ke amārī bhakti, stuti, pūjā ityādinā rāgano anubhav karavālāyak nathī kemake e to duḥkhano-jherano anubhav chhe. bhāī! tāro ātmā ke je gnānapramāṇ chhe teṭalo ja tun satya anubhav karavālāyak chho arthāt tāro je trikāḷī gnānasvabhāv chhe te ja anubhav karavālāyak chhe.
prashnaḥ– jo em chhe to pachhī ā sansāranān kām kayāre karavān? samādhānaḥ– bhāī! tun to gnānasvarūp chho ne prabhu! tun ek gnāyakasvabhāve chho ne nāth! ahāhā...! gneyano vyavahāre tun gnātā chho paṇ gneyanun kārya kare evo tun nathī. nishchayathī tun svadravya-guṇ-paryāyano gnātā chho ane vyavahārathī paragneyano jāṇanāro chho paṇ gneyanun karavāpaṇun kayān chhe tārāmān? vaḷī gneyathī tane lābh chhe em paṇ kayān chhe? bhāī! paragneyanān kārya hun karun e to tārī mithyā mānyatā chhe. māṭe sansāranān-rāganān kāmanun lakṣha chhoḍī ek ātmāno ja anubhav kar. e ja ahīn kahe chhe ke-teṭalo ja anubhav karavālāyak chhe jeṭalun ā gnān chhe.
to shun ā ekānt nathī? hā, ekānt ja chhe; paṇ samyak ekānta chhe. samyak ekānta evā shuddha gnānasvarūpanā anubhavanī pragaṭ thayelī dashā te kāḷe paryāyamān je rāg chhe tene paṇ jāṇe chhe ane te anekānta chhe. shrīmad rājachandrajīe kahyun chhe ke-anekānta paṇ samyak ekānta evā nijapadanī prāpti sivāy anya hetue upakārī nathī. bhāī! paryāy paṇ chhe, guṇabhed paṇ chhe, rāg paṇ chhe-āvun anekānta chhe paṇ samyak ekānta evā nijapadanī prāpti sivāy e badhun kāī upakārī nathī.
are! āvun sāmbhaḷavā maḷavun paṇ mahā mushkel chhe. koī mahābhāgya hoy to ā sāmbhaḷavā maḷe chhe. chhatān ahīn kahe chhe ke-ā sāmbhaḷavā maḷyun ne sāmbhaḷavāno je vikalpa āvyo te anubhav karavālāyak nathī. ahīn to ā kahe chhe ke satya eṭalun ja anubhavanīy chhe jeṭalun ā gnān chhe. ahāhā...! gnān-gnān-gnān je ek trikāḷī svabhāv chhe te ja anubhavavāyogya chhe-em nishchay karīne, kahe chhe, ek gnānamātramān ja sadāy tr̥upti pām. ‘sadāy’-kahyun ne? matalab ke ek kṣhaṇ paṇ rāgano anubhav karavā lāyak nathī. ‘gnān’ ja sadā anubhavavāyogya chhe māṭe gnānamātramān ja sadā tr̥upti pām. aho! tr̥upti thāy evun sthān ek gnān ja chhe māṭe gnānamātramān ja
PDF/HTML Page 2132 of 4199
single page version
tr̥upti pām em kahe chhe. tr̥upti eṭale shun? ke jem bahu bhūkh lāgī hoy ne pachhī chūramānā lāḍavā ne pataraveliyān khāy-dharāīne, to tr̥upta-tr̥upta thaī jāy chhe (visheṣh ākāṅkṣhā rahetī nathī) tem ahīn kahe chhe-gnānamātrathī ja sadāy tr̥upti pām. eṭale shun? ke gnānamātra vastu bhagavān ātmānā anubhavamān tun tr̥upta-tr̥upta thaī jaīsh. (bījānī-viṣhayonī ākāṅkṣhā nahi rahe). bhāī! bahāramān abajonī sampatti tane thāy toy tyān tr̥upti nahi thāy, kemake viṣhayone ādhīn hoy tene tr̥upti kem thāy? tyān to ekalun pāp thashe.
ahīn traṇ bol kahyā- 1. bhagavān ātmā je gnānapramāṇ-gnānamātra chhe temān ja rati kar. 2. bhagavān ātmā je gnānapramāṇ-gnānamātra chhe temān ja santoṣh pām. 3. bhagavān ātmā je gnānapramāṇ-gnānamātra chhe teno anubhav karī sadāy temān ja tr̥upti pām. bhāī! pahelān nirṇay to kar ke vastu ā chhe, antaramān anubhav karavālāyak chīj hoy to ā ek ātmā ja chhe. ām nirṇay karīne tyān ja rati kar, tyān ja santuṣhṭa thā ane temān ja tr̥upti pām.
have traṇey bolano saravāḷo kahe chhe. - kahe chhe-‘em sadāy ātmāmān rat, ātmāthī santuṣhṭa ane ātmāthī tr̥upta evā tane vachanathī agochar evun sukh thashe?’
aho! āchāryadev-nagna digambar sant, akaṣhāyī shāntinā svāmī-jagat-ne tenī r̥uddhinī jāherāt kare chhe. kahe chhe-prabhu! tārī r̥uddhi to gnān ane ānand chhe ne nāth! tun gnān ane ānandanī svarūpalakṣhmī chho ne prabhu! ahā! rāg paṇ jyān tārā svarūpamān nathī tyān ā bahāranī dhūḷ (dhanādi sampatti) tārāmān kayānthī hoy prabhu! māṭe kahe chhe- e badhāyanun lakṣha maṭāḍī ek gnānānandasvarūpamān ja rati kar, tyān ja santuṣhṭa thā ane tyān ja tr̥upta thā. ahāhā...! emān ja līn, santuṣhṭa ane tr̥upta evā tane bhagavān! vachanathī agochar evun sukh thashe, vachanagamya nahi evā atīndriy ānand ane shānti prāpta thashe. ahā! ā ja samyagdarshan-gnān-chāritra chhe.
prashnaḥ– hā; paṇ ānun kāī sādhan chhe ke nahi? shāstramān bījun sādhan kahyun chhe. samādhānaḥ– bhāī! shāstramān bījun sādhan je kahyun chhe e to nimittanun sahacharanun gnān karāvavā māṭenun kathan chhe. jemake gnānamātra ātmāno anubhav thatān temān je pratīti thaī te nishchayasamyagdarshan chhe. have tyān je dev-guru-dharmanī bhedarūp shraddhāno rāg rahyo chhe tene ārop karīne vyavahār samyagdarshan kahyun. bhāī! vyavahār samakit yathārthamān samakit nathī, paṇ nishchay samakitano sahachar jāṇī tene upachārathī ārop
PDF/HTML Page 2133 of 4199
single page version
āpīne samakit kahevāmān āve chhe; bākī chhe to e rāg-chāritrano doṣh ja. tevī rīte gnānamātra ātmāmān antaḥsthiratā-ramaṇatā thatān je chāritra pragaṭ thayun te (mokṣhanun) yathārtha sādhan chhe; ane tyāre je mahāvratādi vyavahāraratnatrayano rāg kiñchit vidyamān chhe tene upachārathī ārop āpīne sādhan kahevāmān āvel chhe. te yathārthamān sādhan nathī, chhe to rāg-chāritrano doṣh ja paṇ upachārathī tene sādhan kahevāmān āvyun chhe.
prashnaḥ– shrī jayasenāchāryanī ṭīkāmān āve chhe ke-vyavahār sādhak ane nishchay sādhya chhe. em ke-vyavahārathī nishchay thāy chhe. ā barābar chhe ne?
samādhānaḥ– shun barābar chhe? bhāī! e to nimittanun gnān karāvavā māṭenun kathan chhe. ātmā jyāre svabhāvano sādhak thaī nirvikalpa shānti-ānandane prāpta kare chhe tyāre rāg je mand hato tene āropathī sādhak kahyo chhe. jem nishchay samakit thayun tyāre bākī rahelā rāgamān vyavahār samakitano ārop āpyo chhe tem svabhāvanā sādhan vaḍe svabhāvamān ṭharyo tyāre je rāg bākī chhe tene vyavahārathī sādhak kahyo chhe. āvun ja svarūp chhe prabhu!
prashnaḥ– shuddhopayog thavā pahelān chhelle shubhopayog hoy chhe; māṭe te sādhan chhe. antaranā anubhavamān jāy chhe tyāre chhello shubhopayog hoy chhe; māṭe tene sādhan kem na mānavāmān āve?
samādhānaḥ– bhāī! em nathī bāpā! enāthī (-shubhopayogathī) to chhūṭayo chhe, pachhī ene sādhan kem kahevāy? rāganī ruchi chhūṭī tyāre to gnānanī draṣhṭi-ruchi thaī ane gnānano anubhav thayo; have tyān rāganun sādhakapaṇun-sādhanapaṇun kayān rahyun? shubhopayogathī judo paḍīne-bhed karīne ātmānubhav karyo chhe; to pachhī te (shubhopayog) sādhan chhe em kayān rahyun? bhāī! ‘gnānamātra ātmā chhe’-em anubhavamān santoṣh thayo tyāre je rāg bākī hato tene ārop karīne vyavahāre sādhak kahyo chhe. ā kathanamātra chhe. bhāī! ā sivāy āmān kānīpaṇ āḍunavaḷun karavā jaīsh to ākhun tattva pharī-palaṭī jashe. samajāṇun kāī...? shrī jayasenāchārye gāthā 320nī ṭīkāmān to ā kahyun chhe ke- gnānī-dharmī em bhāvanā bhāve chhe ke-‘sakaḷ nirāvaraṇ, akhaṇḍ, ek, pratyakṣha pratibhāsamay, avinashvar, shuddha pāriṇāmik paramabhāvalakṣhaṇ, nij paramātmadravya te ja hun chhun.’ paryāy paṇ hun nahi. topachhī rāg to kayāny rahī gayo. lyo, ā to paryāy em bhāve-dhyāve chhe ke-‘sakaḷ nirāvaraṇ............... nij paramātmadravya te ja hun chhun.’ āvī vāt chhe. (rāgane upachārathī sādhan kahevun judī vāt chhe ane tene sādhan mānavun e judī vāt chhe).
ahāhāhā...! ahīn kahe chhe-‘tane vachanathī agochar evun sukh thashe.’ paṇ
PDF/HTML Page 2134 of 4199
single page version
kayāre? ke gnānasvarūp ja hun chhun evo antaramān anubhav karīsh tyāre. paṇ emān rāganī kāī madad kharī ke nahi? to kahe chhe-nā; rāgathī to bhed karīne trikāḷīnī ruchi kare tyāre atīndriy sukhane utpanna karanār ātmānubhav thāy chhe. bhāī! tun anādithī rāganī ne paranī ruchimān marī gayo chho. ahīn kahe chhe-pheravī de tārī ruchine ane trikāḷī dhruv gnānamān lagāvī de; tethī tane vachanātīt anupam sukh thashe, bhāī! tārun svarūp to sadāy jevun chhe tevun gnānasvarūp kalyāṇasvarūp pūrṇa anubhav karavālāyak chhe. to tārī paryāyane temān joḍī de, temān jaḍī de; tane uttam sukh thashe.
ahāhā...! ‘tane vachanathī agochar sukh thashe.’ prabhu! tun sukhanā panthe jaīsh. anādithī je rāganā-duḥkhanā panthe chho te have antaramān gnānamātra ātmānā anubhav vaḍe sukhanā panthe jaīsh. bhāī! ruchi-draṣhṭi badalatān ākhā mārga badalāī jashe; duḥkhano panth chhūṭīne sukhano-mokṣhano panth thashe. parantu bhāī! rāganī ruchi chhoḍayā sivāy duḥkhathī chhūṭavāno bījo koī upāy nathī.
paṇ koī karoḍonān dān āpe to? bhāī! karoḍonān dān āpe tyān mandarāg hoy to puṇya chhe, paṇ dharma nahi. rāganī ruchi chhoḍayā sivāy dharmano-sukhano panth chhe ja nahi. dānamān rāganī mandatā thatān puṇyabandh thashe; te vaḍe sanyog maḷashe. sanyogībhāv chhe ne? to te vaḍe puṇyabandh thatān sanyog maḷashe. paṇ tethī shun? tethī shun svabhāvabhāv prāpta thashe? dev-guru-shāstrano sanyog maḷe toy shun? tenā lakṣhe paṇ pharī rāg ja thashe paṇ svabhāvanī prāpti nahi thāy. rāganī ruchi maṭāḍī svabhāvanī ruchi kare to ja svabhāvanī prāpti thāy. ahāhā...! āvo ja mārga chhe bhāī! māṭe bahāramān (-rāgamān) būḍīne mare chhe te karatān antaramān (svabhāvamān) būḍīne jīv ne prabhu! tārī bahāramān maganatā chhe e to mot chhe bāpā! svabhāvamān-antaramān maganatā thāy e jīvanun jīvan chhe. bhāī! antaramān gnānānandanā svabhāvano sāgar paḍayo chhe; temān antarmagna thaī ḍūbakī lagāv; tane abhūtapūrva sukh thashe, tane jīvanun jīvan prāpta thashe.
bhaktimān āve chhe ne ke-bhagavān! tārā guṇ shun kahun? e to apār chhe. anantā mukh karun ane ek mukhamān anant jīv mūkun toy prabhu! tārā guṇanā kathanano pār āve tem nathī. ākhī dharatīno kāgaḷ banāvun, samudranā jaḷanī shāhī banāvun ane ākhī- badhīy vanaspatinī kalam banāvun toy bhagavān! tārā guṇ lakhyā lakhāy tem nathī. ahāhā...! āvā anant anant sāmarthyathī yukta anant guṇaratnono bhagavān ātmā dariyo chhe. ahīn kahe chhe-prabhu! tun tyān jā ne! nāth! tun enī ruchi kar ne! tyān ja santoṣh karīne tr̥upta thaī jā ne! ahāhā...! em karatān tane
PDF/HTML Page 2135 of 4199
single page version
vachanathī agochar sukh thashe. āvun have ekalā vyavahāranā rasiyāne ākarun lāge! ahā! ā chhoḍayun ne te chhoḍayun-em vyavahāranī-rāganī mandatānī kriyāmān jenī maganatā chhe tene ā ākarun lāge! paṇ bhagavān! rāganī ruchirūp je mithyātva chhe te mātra to ūbhun chhe. mithyātvano tyāg karyā vinā bahāranā tyāgathī shun chhe? mātra bahāranā tyāg vaḍe tun em māne chhe ke ame tyāgī chhīe to ame kahīe chhīe ke tun ātmāno tyāgī chho, kemake tane ātmāno tyāg varte chhe. bākī vastu pote gnānamātra chhe em nishchay karīne tenī ja ruchi karīne teno ja anubhav karatān mithyātvano tyāg thāy chhe ane te dharmano- sukhano panth chhe.
kahe chhe-gnānamātra ātmāmān ruchi kar, tyān ja santuṣhṭa thā ane temān ja sadāy tr̥upti pām. kem? kemake tethī tane vachanathī agochar sukh thashe. vaḷī kahe chhe-‘ane te sukh te kṣhaṇe ja tun ja svayamev dekhashe, bījāone na pūchh.’
ahāhāhā...! chhe? ke ‘te sukh te kṣhaṇe ja tun ja svayamev dekhashe.’ ‘स्वयम् एव’– em chhe ne? eṭale ke pote ja te sukhane anubhavashe. bhāī! tane tārāthī ja te atīndriy ānandano anubhav thashe. are prabhu! tun bahāramān bhaṭakī-bhaṭakīne ne puṇya- pāpanā bhāv karī-karīne herān-herān thaī gayo chho. ahīn āchārya tane nijaghar batāve chhe. tārun nijaghar to prabhu! gnānānandanā svabhāvathī pūraṇ bharelun puṇya-pāpanā bhāvathī pār chhe. bhagavān! tun bīje dorāī gayo chho ane bīje gherāī gayo chho paṇ nāth! paragharamānthī nīkaḷīne svagharamān āvī jā. tārun svaghar to ekalun shītaḷ-shītaḷ-shītaḷ shāntinun dhām chhe. bhāī! vishvās kar; vishvāse vahāṇ tarashe arthāt andar javāshe ane te ja kṣhaṇe tane tārāthī ja sukhano anubhav thashe. ahāhāhā...! andar to bhagavān! sukhano sāgar uchhaḷe chhe!!! jo, andar jā ne anubhav kar. tane te ja kṣhaṇe svayamev sukh anubhavāshe. have ānāthī visheṣh shun kahe? paṇ are! agnānīne eno vishvās-pratīti āvatān nathī. ene to vyavahārathī dharma thashe em pratīti chhe. are bhagavān! je tārāmān nathī eno tane bharoso? ane je tārāmān chhe teno bharoso nahīn?
kahe chhe-‘te sukh te kṣhaṇe ja tun ja svayamev dekhashe, bījāone na pūchh’. em ke te sukh potāne ja anubhavagochar chhe, bījāne shā māṭe pūchhavun paḍe?-ek nyāy ā chhe. vaḷī ‘ati prashno na kar’-ā bījo artha chhe.
-bījāone na pūchh, ane -have ati prashno na kar-ām be artha chhe. matalab ke andar nij sukhadhām prabhu ātmā chhe temān samāī jā, tane te ja kṣhaṇe sukhanī-atīndriy sukhanī anubhūti
PDF/HTML Page 2136 of 4199
single page version
thashe. ā traṇalokanā nāth sarvagna paramātmāe divyadhvani dvārā je kahyun te santo anubhav karīne vāṇī dvārā jagatane jāher kare chhe.
juo, videhakṣhetramān traṇalokanā nāth shrī sīmandhar bhagavān sākṣhāt virāje chhe. āchārya kundakund tyān bhagavān pāse gayā hatā, āṭh di’ tyān rahyā hatā ane temanī vāṇī sāmbhaḷī hatī. teo kahe chhe-bhagavānano ā pokār chhe ke prabhu! tun pūrṇānandano nāth chho; tun gnānathī, ānandathī, shāntithī, chāritrathī, sukhathī, svachchhatāthī, prabhutā ne ishvaratāthī ityādi anant guṇothī bharelo pūrṇa ek gnānamātra prabhu ātmā chho. tenī ruchi kar, tene posāṇamān le. bhāī! tane je bījun (rāgādi) posāy chhe tene chhoḍī de. rāganā posāṇamān bhāī! tane ṭhīk lāge chhe paṇ te nukashānakārak chhe. māṭe tārā prabhune- nirmaḷānandanā nāthane-posāṇamān le, tenī ja ruchi kar ane temān ja līn thaī jā. have koīne pūchhavā rokāīsh mā kemake ā ja kartavya chhe, ā ja sukhanī anubhūtino mārga chhe. lyo, āvī ūñchī gāthā chhe! ekalo māl chhe! aho! āchārya bhagavante jagatane nyāl karī dīdhun chhe!
‘gnānamātra ātmāmān līn thavun, tenāthī ja santuṣhṭa thavun ane tenāthī ja tr̥upta thavun- e param dhyān chhe.’
shun kahyun? ke ‘gnānamātra ātmāmān līn thavun.’ juo, ahīn ‘rati kar’no artha andar ‘līn thavun’ em karyo chhe. ahāhā...! gnān ne ānand te ātmāno svabhāv chhe ane bhagavān ātmā svabhāvavān chhe. āvā gnānānandasvabhāvī ātmāmān līn thavun, tenāthī ja santuṣhṭa thavun ane tenāthī ja tr̥upta thavun-e param dhyān chhe. juo, mūḷ ānun nām dhyān chhe. vikalpathī chhūṭīne gnānānandasvabhāvamān līn thavun te dhyān chhe arthāt nirvikalpa dashāmān-dhyānamān āvo gnānānandasvabhāv āve chhe-em kahevun chhe.
kahe chhe-gnānamātra ātmāmān līn thavun, tenāthī ja santuṣhṭa thavun ane tenāthī ja tr̥upta thavun-e paramadhyān chhe. joyun? ‘paramadhyān chhe’ em kahyun chhe. matalab ke ātmāmān līn thāy chhe tyāre dhyānanī nirvikalpa dashā pragaṭ thāy chhe ane tyāre anya vikalpa rahetā nathī, vikalpanī vichāradhārā samāpta thaī jāy chhe. ahā! kevo saras khulāso karyo chhe! bhāvārthakāre satyane spaṣhṭa mūkayun chhe.
bhāī! tārun dhyān je paralakṣhamān vaḷelun chhe e to ārtta-raudradhyān chhe; e duḥkhakārī chhe. māṭe have dharmadhyān pragaṭ kar. te dharmadhyānanā be prakār chhe-1. nishchay ane 2. vyavahār. vastunun-ātmānun param dhyān te nishchayadharmadhyān chhe. dharmano dharanār dharmī jyān paḍayo chhe, dravya-guṇ jyān paripūrṇa paḍayā chhe tyān ekāgratā karī
PDF/HTML Page 2137 of 4199
single page version
līn thavun te nishchayadharmadhyān chhe ane je shubhavikalpa chhe te vyavahāradharmadhyān chhe. (vyavahāradharmadhyān e āropit kathanamātra dharmadhyān chhe ane te dharmīne-gnānīne hoy chhe.)
‘एकाग्र चिंतानिरोधो ध्यानम्’ ek + agra - nām ek ātmāne draṣhṭimān laīne temān līn thatān chintāno-vikalpano nirodh thaī jāy chhe tenun nām dhyān chhe. ahāhā...! vastu-pūrṇānandano nāth paripūrṇasvabhāve prabhu ātmā chhe. temān ekāgra thaī temān ja līn thavun te paramadhyān chhe. have kahe chhe-‘tenāthī vartamān ānand anubhavāy chhe ane thoḍā ja kāḷamān gnānānandasvarūp kevaḷagnānanī prāpti thāy chhe.’ juo, pahelān pūrṇasvarūp prabhu ātmānī dhyānamān prāpti te dhyānanī pratham dashā chhe, apūrṇa dashā chhe. tenāthī, kahe chhe, vartamān ānand anubhavāy chhe ane pachhī thoḍā ja kāḷamān eṭale dhyān jāmatān jāmatān paripūrṇa dashā thatān gnānānandasvarūp kevaḷagnānanī prāpti thāy chhe arthāt temān pūrṇagnān ane pūrṇaānandanī prāpti-anubhav thāy chhe. samajāṇun kāī...?
dravyasaṅgrahanī 47 mī gāthāmān āve chhe ne ke-
be prakārano mokṣhamārga-sācho ane āropit mokṣhamārga-munine dhyānamān prāpta thāy chhe. ahāhā...! andar dhyeyane (shuddha ātmadravyane) grahatān-pakaḍatān je vikalpa vinānī ekākār-chidākār dashā thāy chhe te dhyān chhe ane e dhyānamān be prakārano mokṣhamārga prāpta thāy chhe. tyān shuddha ratnatray-samyagdarshan-gnān-chāritra te nishchay (satyārtha) mokṣhamārga chhe, jyāre tenī sāthe je rāg bākī rahe chhe te vyavahār (āropit) mokṣhamārga chhe. ā banne mokṣhamārga prabhu! tane dhyānamān prāpta thashe. are! parantu jene haju pote kevo chhe, kevaḍo chhe- enī khabarey nathī tene dhyān kevun? tene mokṣhamārga kevo?
ahīn kahe chhe-prabhu! tun shuddha ātmadravyamān līn thā, emān ja santuṣhṭa thā, emān ja tr̥upta thā arthāt emān ja tārun dhyān lagāv. tethī tane vartamānamān ānandano anubhav thashe ane thoḍā ja kāḷamān (dhyānanā draḍh-draḍhatar-draḍhatam abhyāsathī) tane gnānānandasvarūp kevaḷagnānanī prāpti thashe. ahāhā...! dhyān vaḍe prabhu! tane alpakāḷamān pūrṇadashānī prāpti thashe. vaḷī kahe chhe-‘āvun karanār puruṣh ja te sukhane jāṇe chhe, bījāno emān pravesh nathī.’ (brahmalīn puruṣh ja paramānandane anubhave chhe, bījā mithyādraṣhṭione atīndriy ānand prāpta thato nathī). āvī vāt chhe.
PDF/HTML Page 2138 of 4199
single page version
have gnānānubhavanā mahimānun ane āgaḷanī gāthānī sūchanānun kāvya kahe chheḥ-
‘यस्मात्’ kāraṇ ke ‘एषः’ ā (gnānī) ‘स्वयम् एव’ pote ja ‘अचिंन्त्यशक्तिः देवः’ achintyashaktivāḷo dev chhe...
shun kahyun? bhagavān ātmā achintyashaktivāḷo eṭale ke chintanamān-vikalpamān na prāpta thāy evo dev-prabhu chhe. tathā teno jeṇe antaramān anubhav karyo chhe te gnānī paṇ pote achintyashaktivāḷo dev chhe. ahāhā...! je chintavanāthī jāṇī shakāy nahi te achintyashaktivāḷo ātmā pote ja dev ane bhagavān chhe. ahāhā...! e to pote potānā svabhāvathī (svabhāvanā lakṣhe, svānubhūtimān) jaṇāy evo pratyakṣha gnātā-draṣhṭā- svabhāvī prabhu ātmā chhe.
koīne vaḷī thāy ke vyavahār hoy to nishchay thāy ne? nimitta hoy to upādānamān kārya thāy ne?
bhāī! ‘nimittathī thayun’ em kahevun e to nimittanī kathanashailī chhe; bākī nimittathī upādānamān kāī ja thatun nathī. juone! ahīn shun kahe chhe? ke bhagavān ātmā achintya dev chhe; arthāt tenī divyashaktine pragaṭ karavā koī rāganī-vyavahāranī apekṣhā nathī. ahīn to dharmī-gnānī paṇ achintya dev chhe em kahyun chhe kemake gnānīne achintya dev evo je ātmā te svānubhavamān pratyakṣha anubhavāyo chhe. samajāṇun kāī...?
ahāhā...! jeṇe svānubhavamān ātmā pragaṭ anubhavyo chhe evo dharmī-gnānī achintya dev chhe. tathā ‘चिन्मात्र–चिन्तामणिः’ te chinmātra-chintāmaṇi chhe. juo, dharmī jīv chaitanyachintāmaṇi ratna chhe; kemake chinmātra-chintāmaṇi evo ātmā teṇe hastasiddha karyo chhe. jem chintāmaṇi ratna jenā hāthamān hoy tene te je chintave te prāpta thāy chhe; tem bhagavān ātmā chaitanyachintāmaṇi chhe. eṭale shun? ke temān je ekāgra thāy tene nirmaḷ chaitanyaratno (gnān, darshan ādi) prāpta thāy chhe. bhāī! rāg chaitanya-chintāmaṇi nathī. ā dayā, dānanā vikalpa ke vyavahāraratnatrayanā vikalpa je chhe te chaitanyachintāmaṇi nathī kemake temān ekāgra thatān chaitanyaratno (samyagdarshan ādi) pragaṭatān nathī, paṇ jīv pāmar dashāne ja prāpta thāy chhe. (chaturgatine ja prāpta thāy chhe).
jem jene puṇya hoy chhe tene dev-adhiṣhṭhit chintāmaṇiratna prāpta thāy chhe. tem jene antaramān achintyadev chinmātrachintāmaṇi prabhu ātmā chhe evo anubhav thayo chhe tene te (-ātmā) prāpta thāy chhe.
ahā! ā nirjarā adhikār bhāī! sūkṣhma chhe. are! agnānī to em kahe
PDF/HTML Page 2139 of 4199
single page version
chhe ke upavās karyo eṭale nirjarā thaī gaī kemake upavās karavo te tap chhe ane tapathī nirjarā chhe, tathā nirjarā te mokṣhanun kāraṇ chhe.
bhāī! upavās karavo emān to dhūḷey tap nathī sāmbhaḷane. ene tap kahyun chhe e to nimittathī vyākhyā chhe. bākī vāstavik tap to ene kahīe ke jemān achintyadev chinmātrachintāmaṇi prabhu ātmāno āshray ane anubhav hoy. jene āvo anubhav chhe te (satyārtha) tapano karanāro chhe ane tene ātmasvarūpanī prāptino puruṣhārtha thāy chhe. ahā! ānun nām tap, ānun nām dharma ne ānun nām mokṣhano mārag chhe.
bahāramān je dev-adhiṣhṭhit chintāmaṇiratna chhe e to jaḍ paththar chhe. (te nirākuḷ ānand devā samartha nathī). jyāre ā bhagavān ātmā chaitanyachintāmaṇi ratna chhe. ā chaitanyachintāmaṇiratnanī antaraekāgratā vaḍe anubhavadashā pragaṭ karī teno jeṭalo anubhav kare teṭalo nirākuḷ anupam ānand āve evun e mahā ratna chhe. ahāhā...! jem bhagavān paramātmā (arihantādi) chaitanyachintāmaṇine prāpta karī pūraṇ ānandane prāpta thayā chhe tem dharmīne paṇ samyagdarshanamān chaitanyachintāmaṇi ratananī prāpti chhe ane jeṭalo jeṭalo te antaraekāgratā vaḍe antararamaṇatā kare chhe teṭalā teṭalā nirākuḷ ānandanī tene prāpti thāy chhe em kahe chhe. (pūraṇ ekāgratā siddha thatān pūrṇa ānandanī prāpti thaī jāy chhe). āvī vāt chhe; samajāṇun kāī?
have kahe chhe-gnānī pote ja achintya dev ane chinmātra-chintāmaṇi chhe māṭe, ‘सर्व–अर्थ–सिद्ध–आत्मतया’ jenā sarva artha siddha chhe evā svarūpe hovāthī...
joyun? vyavahāranā vikalpathī bhed karīne chaitanyachintāmaṇi ratan ane pote ja dev chhe evā ātmāmān jenī draṣhṭi paḍī chhe tenun svarūp kahe chhe ke -tene bhagavān ātmānī svānubhavamān prāpti thaī hovāthī jenā sarva artha siddha thayā chhe evā svarūpe te thayo chhe. juo, chhe andar? ke ‘jenā sarva artha siddha thayā chhe evā svarūpe hovāthī’... ahāhā...! bhagavān ātmāno draṣhṭimān lābh thayo to tenān sarva prayojan siddha thaī gayā em kahe chhe.
prashnaḥ– shun tene paripūrṇa sukh prāpta thaī gayun? samādhānaḥ– bhāī! tene paripūrṇa sukh prāpta thashe ja; tethī tenān sarva prayojan siddha thaī gayā em kahyun chhe. jene ātmalābh thayo ane samyagdarshan thayun tene vartamānamān nirākul ānandanī prāpti chhe ane alpakāḷamān pūraṇ ānandanī prāpti thashe. māṭe tenān sarva prayojan siddha thaī gayā chhe-em kahe chhe.
ahā! āvo pote devādhidev paramātmasvarūpe andar sadā birājamān chhe chhatān
PDF/HTML Page 2140 of 4199
single page version
agnānī tene (-potāne) bhūlīne padmāvatī ane kṣhetrapāl ādine ārādhe chhe! are! ā tane shun thayun chhe prabhu? ā tun kayān rakhaḍavā jā’ chho? bhagavān! tun chaitanya-chintāmaṇi chho ne! tene oḷakhī temān jā ne! tyān tane adbhut ānand āvashe, māno sarva artha siddha thaī gayā hoy tevo nirākuḷ ānand prāpta thashe. āvī vāt chhe. bhāī! ā param satya vastu chhe. ā koī kalpanānī ke koīnā pakṣhanī chīj nathī.
ahāhā...! kahe chhe-bhagavān ātmā chaitanyachintāmaṇi ane achintya shaktivāḷo dev chhe. tenun jyān antaramān bhān thayun tyān sarva artha siddha thaī gayā. have kahe chhe-
‘ज्ञानी’ gnānī ‘अन्यस्य परिग्रहेण’ anyanā parigrahathī ‘किम् विधत्ते’ shun kare?
gajab vāt chhe bhāī! kahe chhe-gnānīne anya parigrahaṇathī eṭale ke shubhāshubh kriyāthī-puṇya-pāpanā pariṇāmathī ane dravya-guṇ ādinā bhedanā vichārothī have shun kām chhe? shun kahyun e? ke chintāmaṇi dev bhagavān ātmā jyān antaramān prāpta thayo-grahaṇamān āvyo tyān have tene anya parigrahaṇathī-jaḍanā parigrahaṇathī shun kām chhe? andaramān shubhāshubh vikalpo je ūṭhe chhe enāthī ene shun prayojan chhe? have āvī vāt chhe tyān agnānī kahe chhe ke vyavahārathī-shubharāgathī nishchay thāy chhe. ahīn kahe chhe-gnānīne enāthī (vyavahāranā vikalpathī) shun prayojan chhe? bemān āvaḍo moṭo pher chhe! samajāṇun kāī...?
ahāhā...! kahe chhe-gnānī anya parigrahaṇ shā māṭe kare? te dayā, dān, vrat, tap, bhakti ityādinā vikalponun parigrahaṇ shun kām kare? kemake ene have kāī karavānun nathī. jene anant guṇanun godām-saṅgrahālay evo chintāmaṇisvarūp bhagavān ātmā jyān maḷyo tyān ene āvā (-jaḍ) vikalpono saṅgrah karīne shun kām chhe? jem koīne chintāmaṇi ratna hāth āvyun chhe te paisā ādi sāmagrīne saṅgharato nathī kemake tene jyāre je joīe tyāre te sarva chintavelun maḷī jāy chhe. tem bhagavān ātmā je chaitanyachintāmaṇi divyashaktino dhārak pote dev chhe te jene prāpta thayo te vikalponā parigrahaṇamān paḍato nathī kemake svasvarūpamān ja ekāgra thatān nirākul ānandanī prāpti thaī jāy tevo ātmā pote ja dev chhe. āvun potānun svarūp chhe topaṇ are! paisānā ḍhagalā ane sharīranī sundaratā- namaṇāī ane vachananī madhuratā ityādinī ruchi āḍe agnānīne teno mahimā āvato nathī! paranā māhātmyamān rokāīne te svane bhūlī gayo chhe! paṇ bhāī! enun phaḷ bahu ākarun āvashe bāpā!
ahī kahe chhe-dharmīne vikalpathī shun prayojan chhe? vyavahārathī shun prayojan chhe? to shun dharmīne vyavahār hoto ja nathī? samādhānaḥ– vyavahār ho; dharmīne (yathāsambhav) vyavahār hoy chhe paṇ enun