Pravachan Ratnakar-Gujarati (simplified iso15919 transliteration). Gatha: 209-211 ; Kalash: 145.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 109 of 210

 

PDF/HTML Page 2161 of 4199
single page version

samakitī chhe. te badhā em māne chhe ke-rāg māro nathī, sharīr mārun nathī; hun to gnātā ja chhun. temane samyaktva thayā pachhī mānsādino āhār paṇ hoto nathī. temane to samudramān hajār jojananā lāmbā ḍoḍā-kamaḷ thāy chhe teno khorāk hoy chhe.

bhagavānano jīv juone! trilokanāth bhagavān mahāvīrano jīv dashamā bhave sinh hato. te sinh haraṇane thāpo mārīne khāī rahyo hato. tyān ākāshamānthī munirāj nīche utaryā ane te sinhanī samīp āvavā lāgyā. ahā! mane dūrathī joīne manuṣhya bhāgī jāy ene badale ā mārī pāse āvī rahyā chhe! shun chhe ā? ekadam pariṇāmamān palaṭo āvyo; tenā pariṇām pharī gayā, komaḷ thayā.

to shun enī kāḷalabdhi āvī gaī? kāḷalabdhi? puruṣhārtha karyo te ja kāḷalabdhi; puruṣhārtha kare chhe tyāre kāḷalabdhi āve ja chhe.

prashnaḥ– paṇ juo, nimitta āvyun to puruṣhārtha thayo ne? samādhānaḥ– nā; em nathī. puruṣhārtha potāthī thayo chhe tyāre bījī chījane nimitta kahevāmān āve chhe. nimitta to par chīj chhe; enāthī shun thāy? pote andaramān potāthī jāgr̥ut thayo to munirājane nimitta kahevāmān āve chhe.

sinhanā pariṇām komaḷ thayelā joīne munirāje kahyun-are sinh! tun ā shun kare chhe? bhagavān shrī kevaḷīe kahyun chhe ke-tāro jīv dashamā bhave traṇalokano nāth tīrthaṅkar thavāno chhe. bhagavān! tun sākṣhāt bhagavān thavāno chhe ne! ā shun? ā sāmbhaḷīne sinhanī āṅkhamānthī ānsunī dhārā vahevā lāgī. pariṇām visheṣh komaḷ thayā ane antaramān smaraṇ thayun. ahā! hun to shuddha gnāyakasvabhāvī paramabrahmasvarūp ek chaitanyamay paramātmadravya chhun. are! ā shun? ām dhyān karavāthī te sinh samyagdarshan pāmyo. hajī peṭamān to haraṇanun māns paḍayun chhe topaṇ munirājanī divya deshanā pāmīne antarnimagna thaī samakit pāmyo. vikalpathī-rāgathī haṭhīne tatkṣhaṇ bhagavān gnāyakamān andar utarī gayo ne dharma pāmyo.

prashnaḥ– munirāje sinhane jagāḍayo ne? uttaraḥ– bhāī! sinh jāgyo ke tene jagāḍayo? pote potāthī jāgyo to munirāje jagāḍayo em nimittathī kahevāy chhe. shun munie deshanā karī māṭe jāgyo chhe? pote potānā upādānathī jāgyo chhe, deshanā to nimittamātra chhe.

prashnaḥ– paṇ munirāj āvyā tyāre jāgyo ne? uttaraḥ– bhāī! e vakhate ja jāgavāno potāno svakāḷ hato māṭe jāgyo chhe.


PDF/HTML Page 2162 of 4199
single page version

samyagdarshan pāmavāno te svakāḷ hato. svakāḷ eṭale? dravyanā pratyek pariṇamananī janmakṣhaṇ hoy chhe arthāt vastu kramabaddha pariṇame chhe. paṇ āvun gnān yathārtha kone thāy chhe? ke jenī draṣhṭi shuddha gnāyak upar paḍelī chhe tene. ahā! kevaḷagnānanī ne vastunā kramabaddha pariṇamananī yathārtha pratīti tene thāy chhe jenī draṣhṭi shuddha dravya upar paḍī hoy chhe, ane tene ja samakitano svakāḷ pāke chhe. samajāṇun kāī...?

[pravachan nan. 286 (sheṣh)*dināṅk pa-1-77]

PDF/HTML Page 2163 of 4199
single page version

gāthā–209
छिज्जदु वा भिज्जदु वा णिज्जदु वा अहव जादु विप्पलयं।
जम्हा तम्हा गच्छदु तह वि हु ण परिग्गहो मज्झ।। २०९।।
छिद्यतां वा भिद्यतां वा नीयतां वाथवा यातु विप्रलयम्।
यस्मात्तस्मात् गच्छतु तथापि खलु न परिग्रहो मम।।
२०९।।
(वसन्ततिलका)
इत्थं परिग्रहमपास्य समस्तमेव
सामान्यतः स्वपरयोरविवेकहेतुम्।
अज्ञानमुज्झितुमना अधुना विशेषाद्
भूयस्तमेव परिहर्तुमयं प्रवृत्तः।। १४५।।

‘vaḷī ā (nīche pramāṇe) māro nishchay chhe’ em have kahe chheḥ–

chhedāv, vā bhedāv, ko laī jāv, naṣhṭa bano bhale,
vā anya ko rīt jāv, paṇ parigrah nathī māro khare. 209.

gāthārthaḥ– [छिद्यतां वा] chhedāī jāo, [भिद्यतां वा] athavā bhedāī jāo, [नीयतां वा] athavā koī laī jāo, [अथवा विप्रलयम् यातु] athavā naṣhṭa thaī jāo, [यस्मात् तस्मात् गच्छतु] athavā to game te rīte jāo, [तथापि] topaṇ [खलु] kharekhar [परिग्रहः] parigrah [मम न] māro nathī.

ṭīkāḥ– paradravya chhedāo, athavā bhedāo, athavā koī tene laī jāo, athavā naṣhṭa thaī jāo, athavā game te rīte jāo, topaṇ hun paradravyane nahi parigrahun; kāraṇ ke ‘paradravya mārun sva nathī, -hun paradravyano svāmī nathī, paradravya ja paradravyanun sva chhe, - paradravya ja paradravyano svāmī chhe, hun ja mārun sva chhun, -hun ja māro svāmī chhun’-em hun jāṇun chhun.

bhāvārthaḥ– gnānīne paradravyanā bagaḍavā-sudharavāno harṣhaviṣhād hoto nathī. have ā arthanā kaḷasharūpe ane āgaḷanā kathananī sūchanārūpe kāvya kahe chheḥ- *shlokārthaḥ–

[इत्थं] ā rīte [समस्तम् एव परिग्रहम्] samasta parigrahane

_________________________________________________________________

* ā kaḷashano artha ā pramāṇe paṇ thāy chheḥ- इत्थं] ā rīte [स्वपरयोः अविवेकहेतुम्


PDF/HTML Page 2164 of 4199
single page version

[सामान्यतः] sāmānyataḥ [अपास्य] chhoḍīne [अधुना] have [स्वपरयोः अविवेकहेतुम् अज्ञानम् उज्झितुमनाः अयं] sva-paranā avivekanā kāraṇarūp agnānane chhoḍavānun jenun man chhe evo ā [भूयः] pharīne [तम् एव] tene ja (-parigrahane ja-) [विशेषात्] visheṣhataḥ [परिहर्तुम्] chhoḍavāne [प्रवृत्तः] pravr̥utta thayo chhe.

bhāvārthaḥ– svaparane ekarūp jāṇavānun kāraṇ agnān chhe. te agnānane samastapaṇe chhoḍavā ichchhatā jīve pratham to parigrahano sāmānyataḥ tyāg karyo ane have (havenī gāthāomān) te parigrahane visheṣhataḥ (judān judān nām laīne) chhoḍe chhe. 14p.

*
samayasār gāthā 209ḥ mathāḷun

‘vaḷī ā (nīche pramāṇe) māro nishchay chhe.’ hun to gnātā ja chhun, parigrah māro nathī-em māro nishchay chhe em have kahe chheḥ-

* gāthā 209ḥ ṭīkā uparanun pravachan *

‘paradravya chhedāo, athavā bhedāo, athavā koī tene laī jāo, athavā naṣhṭa thaī jāo, athavā game te rīte jāo, topaṇ hun paradravyane nahi parigrahun;...’

ahāhā...! hun to atīndriy gnān ne ānandathī pūraṇ bharelo, shāshvat, shuddha ṭaṅkotkīrṇa gnāyakasvabhāvī prabhu ātmā chhun evī jene antaramān draṣhṭi thaī chhe te gnānī chhe, dharmī chhe. nij ātmadravyamān ja ahambuddhi hovāthī dharmīne paradravyamānthī ahambuddhi chhūṭī gaī hoy chhe. dharmī jīv kahe chhe-paradravya chhedāo to chhedāo; mane shun chhe? ahāhā...! mārāthī bhinna paradravya-ā sharīr, man, vāṇī, īndriy, karma ītyādi chhedāījāy topaṇ mane kāī nathī kemake te mārī kāī (sambandhī) nathī. ahā! ā sharīrādikanā chhed-chhed-ṭukaḍā-ṭukaḍā thaī jāy topaṇ mane kāī nathī kemake te mārī chīj nathī. ā sharīrādi to jaḍ-ajīv dhūḷ-māṭī chhe, e kayān ātmā chhe?

prashnaḥ– sharīr jaḍ, dhūḷ-māṭī chhe, paṇ kayāre? jīv chālyo jāy tyāre ne? samādhānaḥ– are bhāī! ā sharīr atyāre paṇ jaḍ, māṭī chhe. jīv chālyo jāy tyāre to jaḍ chhe ja; parantu atyāre paṇ te jaḍ, māṭī ja chhe. vaḷī atyāre _________________________________________________________________

समस्तम् एव परिग्रहम्] sva-paranā avivekanā kāraṇarūp samasta parigrahane [सामान्यतः] sāmānyataḥ [अपास्य] chhoḍīne [अधुना] have, [अज्ञानम् उज्झितुमनाः अयं] agnānane chhoḍavānun jenun man chhe evo ā, [भूयः] pharīne [तम् एव] tene ja [विशेषात्] visheṣhatāḥ [परिहर्तुम्] chhoḍavāne [प्रवृत्तः] pravr̥utta thayo chhe.


PDF/HTML Page 2165 of 4199
single page version

je andaramān dayā, dān, vrat, bhakti ityādi shubhopayogarūp pariṇām thāy chhe te paṇ jaḍ chhe, te hun ātmā nathī, te mārī chīj nathī. ahā! āvun mānanārane mithyātvano nāsh thāy chhe.

prashnaḥ– paṇ ā badhun sāmbhaḷīne amāre karavun shun? samādhānaḥ– bhāī! ā karavun ke-hun sharīr ne rāgathī bhinna shuddha chaitanya- svabhāvamay ātmadravya chhun em svīkārī tenun lakṣha karīne pratham samyagdarshan pragaṭ karavun kemake samyagdarshan vinā kayārey samyaggnān ne samyakchāritra hotān nathī. ahāhā...! shuddha chidānandamay svadravya ja mārun chhe ane ā sharīrādi ane rāgādi mārān nathī-ām shraddhā- gnān karavān. have jyān rāg ne sharīr bhinna chhe tyān kuṭumb-kabīlā ne lakṣhmī ādi to kayāny dūr rahī gayā. topaṇ ā putra māro, ne strī mārī ne lakṣhmī mārī em je māne chhe e to sthūḷ mithyādraṣhṭi chhe.

to je (putra, lakṣhmī ādi) hoy tenun shun karavun? samādhānaḥ– bhāī! teo tārāmān chhe ja kayān? teo to temanāmān-pot-potāmān chhe. paisā paisāmān chhe, strī strīmān chhe, putra putramān chhe. e badhān hotān tārāmān shun āvyun chhe? tārun shun chhe? kāī ja nahi. bhāī? ā vāt vītarāg sarvagna parameshvar shrī sīmandharasvāmī bhagavān ke jeo mahāvidehamān birāje chhe tyānthī āvī chhe. digambar sant shrī kundakundāchārya samvat 49 mān tyān bhagavān pāse gayā hatā, āṭh di’ tyān rahyā hatā, paramātmānī vāṇī sākṣhāt sāmbhaḷī hatī ane tyānthī bharatamān āvīne ā shāstra rachyun chhe. emān ā kahe chhe ke-bhāī! tārun to ek gnāyakasvabhāvī svadravya ja chhe, e sivāy rāgādi ne sharīrādi tārī koī chīj nathī. samajāṇun kāī...?

juo, nav tattva chhe ke nahi? (chhe ne). to ajīv tattva e potānun (-jīvanun) kayānthī āvyun? vaḷī andar je puṇya-pāpanā bhāv chhe te āsrav tattva chhe. to te āsrav tattva potānun (-jīvanun) kayānthī thaī gayun? jo te potānun (-jīvanun) thāy (hoy) to jīv, ajīv ne āsrav tattva bhinna-bhinna kayān rahyān? ahā! āvun atyāre samajavun lokone kaṭhaṇ paḍe chhe kemake bichārāoe kadī sāmbhaḷ‌yun nathī. bas vrat karo, apavās karo, bhakti karo, pūjā karo, dharma thaī jashe āvun badhun sāmbhaḷavā maḷ‌yun chhe. paṇ bahu pher chhe bhāī! bhagavān ātmā andar sachchidānandasvarūp prabhu chhe. ahāhā...! sat nām shāshvat gnān ane ānand jeno svabhāv chhe evo anant guṇanun dhām-anant guṇanun godām-prabhu ātmā chhe. dharmīnī draṣhṭi āvā ātmasvarūp prati jhukelī chhe. te kahe chhe- paradravya chhedāo to chhedāo, mane kāī nathī. āvī vāt chhe!


PDF/HTML Page 2166 of 4199
single page version

prashnaḥ– ā to muninī vāt chhe ne? uttaraḥ– bhāī! ā to samakitīno abhiprāy chhe. muninī to shī vāt! ā to samakitī ām māne chhe em vāt chhe. bhāī! rāgano ek kaṇ ane rajakaṇ paṇ māro chhe em je māne chhe te mūḍh chhe, agnānī mithyādraṣhṭi chhe; tene jainadharmanī khabar nathī. vītarāg sarvagna jain parameshvare ā kahyun chhe ke-dharmī samakitī jīv paradravya-sharīr, dhan, lakṣhmī, kuṭumb ādi-chhedāī jāy topaṇ te mārān chhe em māne nahi, anubhave nahi; e to ek gnāyak ja mārun svadravya chhe em anubhave chhe.

ahāhā...! prabhu! tane jo dharma thāy ne karmanī nirjarā thāy to te kayāre thāy? to kahe chhe ke jyāre tārī chījamān-akhaṇḍ ek gnāyakasvabhāvamān-tārī draṣhṭi paḍī hoy tyāre; ā sharīrādi ane rāgādithī hun bhinna chhun evī chaitanyasvarūpanī anubhūti thāy tyāre. bhāī! āvī chaitanyasvarūpanī anubhūtimān rāg ke sharīr āvatān nathī kemake teo anubhūtithī bhinna chhe. jhīṇī vāt chhe prabhu! pa0 thī pap gāthāmān ‘anubhūtithī bhinna chhe’-em āve chhe ne? eno artha e chhe ke-hun to gnānānand-sahajānand svarūpe chhun ane enī je anubhūti chhe temān rāg ke sharīrano bhāv āvato nathī. āvī vāt! bāpu! ā to janma-maraṇathī rahit thavānī koī alaukik vāt chhe! ā to vītarāganī vāṇī! e vāṇīnī godamān beṭhā-beṭhā ā kahīe chhīe ke-hun ātmā ek gnānānandasvabhāvī chhun ane mārā gnānanī anubhūtimān ā rāgādi ne sharīrādinā bhāv āvatā nathī, teo anubhūtithī bhinna ja rahī jāy chhe.

have āvo mārag! bichāro sādhāraṇ māṇas kevī rīte prāpta kare? tene kahīe chhīe-bhāī! jem mārag sādhāraṇ nathī tem tun paṇ sādhāraṇ nathī. tun traṇalokano nāth prabhu paramātmasvarūpe chho. ‘अप्पा सो परमप्पा’–em āve chhe ne? ahāhā...! bhāī! tun param jenun svarūp chhe-gnānane ānand jenun svarūp chhe tevo gnānānandano sāgar prabhu paramātmā chho. bhāī! ā sharīr ne rāg tārī chīj nathī. māṭe haṭhī jā tyānthī, ne svarūpanun lakṣha kar; tane tārā paramātmānān darshan thashe arthāt samyagdarshan thashe. jo; jene svarūpanun bhān thayun chhe evo dharmī jīv paradravya-chāhe sharīr ho, paisā ho, ābarū ho, ke kānīpaṇ ho-chhedāī jāy topaṇ mane kāī nathī em māne chhe.

ahā! agnānī em māne chhe ke-are! mārī ābarū chālī gaī, hun ābarū vināno thaī gayo, mārun apamān thaī gayun! paṇ are bhāī! ābarū ja tārī kayān hatī? bhagavān! tun koṇ chho enī tane khabar nathī. tārun apamān koṇ karī shake chhe? jene ātmānun gnān chhe e to kare nahi ane jene ātmānun gnān nathī-ātmā joyo nathī-te paṇ apamān karī shake nahi. (kemake ātmāne joyā vinā


PDF/HTML Page 2167 of 4199
single page version

apamān kevī rīte kare?). āvo vītarāg parameshvarano mārag sūkṣhma chhe bhāī! agnānīne enī khabar nathī.

ahā! kahe chhe-‘paradravya chhedāo’-eṭale lakṣhmī, sharīr ādinā ṭukaḍā thaī jāo vā ‘bhedāo’ arthāt teno bhūko thaī jāo topaṇ mane kāī nathī. par chīj chhedāo vā bhedāo nām bhāṅgīne bhūko thaī jāo topaṇ mārāmān kāī thatun nathī em kahe chhe. juo ā dharmī jīv! ekadam pāñch-pachās lākh jamā thaī jāy topaṇ kahe chhe ke te mārī chīj nathī ne ābarū chālī jāy topaṇ kahe chhe ke te mārī chīj nathī.

prashnaḥ– ābarū to potānī (-jīvanī) chhe ne? uttaraḥ– bhāī! ābarū kayān potānī (-jīvanī) chhe? e to dhūḷanī chhe. prashnaḥ– paṇ gām to ātmānun chhe ke nahi? teno e bādashāh chhe ne? uttaraḥ– bhāī! konun gām ne koṇ bādashāh? gnānānandasvarūp prabhu ātmā te gām chhe ane pote ātmā teno bādashāh chhe. ā sivāy enun koī gāmey nathī ne bādashāhey nathī. shrī nyālabhāī sogānīe ‘dravyadraṣhṭi prakāsh’, mān līdhun chhe ne ke-

koī kahe chhe-bharat chakravartīe chha khaṇḍ sādhyā hatā? teo (nyālabhāī) kahe-nā, nā; chha khaṇḍ to parachīj chhe. tene bharat chakravartīe sādhyā ja nathī.

tyāre shun sādhyun’tun? akhaṇḍane sādhyo hato. ahā! khaṇḍ nahi paṇ akhaṇḍanī sādhanā karī hatī. ahā! gr̥uhasthāshramamān rahevā chhatān “hun patnīno pati chhun, hun lakṣhmīpati chhun, hun udyogapati chhun-em dharmī mānato nathī.

prashnaḥ– ā to bhāre vāt chhe! ā to bāvo thāy to bese em chhe. uttaraḥ– bhāī! ātmā (parathī shūnya) bāvo ja chhe; ātmāmān koī parachīj chhe ja nahi. parathī ane rāgathī ātmā bhinna ja chhe. (jem chhe tem shraddhān karavun bas eṭalī vāt chhe).

ahā! nirjarā eṭale dharma kone thāy? ke jeṇe antaramān hun gnānānandamūrti prabhu ātmā chhun evī draṣhṭi karī chhe tene. ahā! paradravya chhedāo vā bhedāo, te mārī chīj nathī; hun to thavāvāḷī chījane potānā gnātādraṣhṭāpaṇāmān rahīne jāṇavāvāḷo chhun-lyo, ām jāṇanārane nirjarā ne dharma thāy chhe. ahā! paradravya chhedāo, athavā bhedāo, athavā koī laī jāo,...’ ahā! chhe? em ke parachījane


PDF/HTML Page 2168 of 4199
single page version

koī chor laī jāo ke bījā laī jāo; amane shun chhe? te kayān amārī chīj chhe ke amane hāni thāy? dharmī ām māne chhe.

prashnaḥ– to pachhī dharmī tāḷā-kuñchī kem rākhe chhe? samādhānaḥ– bhāī! agnānī tāḷā-kuñchī rākhe chhe tyān to ene mamatā-mārāpaṇāno bhāv chhe māṭe rākhe chhe, jyāre gnānī tāḷā-kuñchī rākhe chhe tyān ene eṭalo (asthiratāno) vikalpa chhe māṭe rākhe chhe. te kāḷe te pramāṇe banavāno kāḷ chhe to tevun bane chhe; bākī ātmā tāḷun daī shake chhe em chhe ja nahi, kemake tāḷun devun e to jaḍanī kriyā chhe, tene ātmā karī shakato nathī. gambhīr vāt chhe bāpā!

prashnaḥ– to tijorīne tāḷun devun ke nahi? samādhānaḥ– bhāī! tāḷun koṇ de? e to jaḍanī-paramāṇunī dashā chhe. tāḷun bandh thāy ne tāḷun khule-e to tenā kāraṇe thāy chhe; ene shun jīv kare chhe? shrīmad rājachandrajīe kahyun chhe ke-mārāmān ek taṇakhalānā be ṭukaḍā karavānī paṇ shakti nathī. ahā! shrīmad rājachandra gr̥uhasthāshramamān hatā ne mumbaīmān jhaverātano lākhono vepār karatā hatā. teoe ekavār kahyun ke-ek taṇakhalānā be ṭukaḍā karavānī paṇ mārāmān shakti nathī. bhāī! taṇakhalānā be ṭukaḍā thāy e to jaḍanī kriyā chhe ane te ātmā karī shakato nathī. samajāṇun kāī...? tyāre koī kahe chhe-

paṇ e to em kahīne potānī laghutā emaṇe batāvī chhe. bhāī! em nathī bāpā! laghutā batāvī chhe em nathī paṇ vastunun svarūp batāvyun chhe. paranun ātmā kāī karī shake ja nahi evun vastunun svarūp chhe. shun ā āṅgaḷī ātmā ūñchī karī shake chhe? nā; kemake e to jaḍ chhe ane enun ūñchun-nīchun thavun e enī-jaḍanī kriyā chhe. ātmā to ene aḍey nahi to pachhī enun shun kare? bhāī! ā vāṇī je nīkaḷe chhe ne? e paṇ jaḍanī kriyā chhe ane tene ātmā kare chhe em chhe ja nahi. āvī vāt chhe!

to āpe to ātmāne sāv pāṅgaḷo banāvī dīdho. bhāī! ātmā paramān pāṅgaḷo eṭale paṅgu ja chhe. ahāhā...! potāmān te pūrṇa puruṣhārthī chhe; potānī sattāmān te ulaṭo ke sulaṭo puruṣhārtha karī shake chhe paṇ paramān kāī ja karī shake nahi evo te paṅgu chhe. bhagavān! mārag to āvo chhe! ahā! je ā badhā bhabhakā dekhāy chhe-sharīr ne vāṇī ne paisā ne ābarū dekhāy chhe-e to badho jaḍano bhabhako chhe prabhu! ahā! e tārī chījamān kayān chhe? e tārī chījamān nathī, tārī nathī ane tārāmān āvī nathī.

e ja kahe chhe ke-‘paradravya chhedāo, athavā bhedāo, athavā koī tene laī


PDF/HTML Page 2169 of 4199
single page version

jāo athavā naṣhṭa thaī jāo, athavā game te rīte jāo, topaṇ hun paradravyane nahi parigrahun.’ ahā! paradravyanun thavun hoy te thāo, paṇ te mārī chīj chhe em hun nahi mānun. hun paradravyanun parigrahaṇ-paradravyamān ekatvabuddhi traṇakāḷamān nahi karun em kahe chhe. ahā! strī ho, putra ho, putrī ho ke dhan ho-te koī chīj mārī chhe nahi ane te chhedāo, bhedāo vā nāsh pāmo topaṇ mane kāī nathī arthāt tethī mārāmān kāī hāni nathī. ahā! āvī draṣhṭi karavī te samyagdarshan chhe chāritra to koī or alaukik chīj chhe. ‘स्वरूपे चरणं चारित्रम्’ ahāhā...! svarūpanun bhān thayā pachhī svarūpamān charavun- ramavun-ṭharavun te chāritra chhe. aho! chāritra koī adbhut alaukik dashā chhe! bhāī! ā nagnapaṇun ke pañchamahāvratano rāg e kāī chāritra nathī. (tene upachārathī chāritra kahevun e judī vāt chhe).

prashnaḥ– chāritra grahavā māṭe kapaḍān to kāḍhavān paḍe ne? samādhānaḥ– kāḍhavān shun paḍe? e to ene kāraṇe nīkaḷī jāy chhe bāpu! ‘kapaḍān hun chhoḍun chhun’ e to tyān chhe ja nahi. ‘kapaḍān hun chhoḍun chhun’ e to mānyatā ja mithyā chhe. shun kapaḍān enān chhe te e chhoḍe chhe? ane shun te kapaḍān kāḍhī shake chhe? kapaḍānnun utaravun paṇ enā (kapaḍānnā) potānā kāraṇe thāy chhe. khūb gambhīr vāt bhāī!

prashnaḥ– ā ṭopī pote (-ātmā) sarakhī paherī shake chhe ke nahi? uttaraḥ– e to kahyun ne ke paramān ātmā kāī na karī shake evo te paṅgu chhe. ṭopī shun pahere? bhāī! ṭopīnun sarakhun paheravun je thāy chhe te tene (ṭopīne) kāraṇe thāy chhe; tenā svakāḷe te paryāy thavāvāḷī chhe to thāy chhe, paṇ ṭopīnī paryāy pote (-ātmā) kare chhe em chhe ja nahi. bahu ākarī vāt bāpā! vītarāgano mārag bahu alaukik chhe prabhu!

ahīn kahe chhe-‘hun paradravyane nahi parigrahun,’ kemake māro to chidānandasvarūp bhagavān ātmā ja parigrah chhe. e to gāthā 207 mān āvī gayun ne ke ‘gnānī potānā ātmāne ja ātmāno parigrah niyamathī jāṇe chhe.’ ahā! hun ānandakand prabhu ātmā chhun ane te ja māro parigrah chhe-ām gnānī jāṇe chhe. ām jāṇato te paradravyane-strī, putra, mitra, dhan, dhānya, jhaverāt ādine potānī sāthe ekamek karato nathī.

prashnaḥ– to ā badhun-jhaverāt ādi badhun-kayān nākhavun? samādhānaḥ– are bhāī! e badhun kayān tārun (-ātmānun) chhe? to konun chhe? bāpu? e to jagatanī jaḍ chīj māṭī-dhūḷ chhe ane te dhūḷ dhūḷanī-pudgalanī chhe.


PDF/HTML Page 2170 of 4199
single page version

be-pāñch karoḍ rūpiyā hoy toy te jaḍ māṭī chhe, dhūḷ chhe. te tārāmān kayān chhe ke te tārī chīj hoy? ahā! jagatathī-parathī bhinna paḍavun ane potānā svarūpamān āvavun te apūrva puruṣhārtha chhe, kemake āvo puruṣhārtha anantakāḷamān kayārey ten karyo nathī. chhahaḍhāḷāmān nā kahyun ke-‘munivrat dhār anant bār grīvak upajāyau,’ bhāī! tun grīvakamān upajyo evān munivrat anantavār pāḷ‌yān, hajāro rāṇīone chhoḍī dīdhī, paṇ ātmagnānanī prāptinā apūrva puruṣhārtha vinā badhun phogaṭ ja gayun.

juo, 207 mī gāthāmān em kahyun ke-gnānī ātmāne ja ātmāno parigrah niyamathī jāṇe chhe.’ ahā! samyagdraṣhṭi jīv-dharmanā pahelā darajjāvāḷo jīv-em māne chhe ke hun shuddha chidānandamay ātmā chhun, ne māro ātmā ja māro parigrah chhe. ahīn kahe chhe-‘hun paradravyane nahi parigrahun.’ ahā! ā lākho-karoḍonī sāhyabī ke ā bhakti ādino rāg je par chhe tene mārī chīj nahi mānun em kahe chhe.

to dayā, dān, bhakti ādino rāg chhe ne? bhale ho. ashubhathī bachavā evo asthiratāno rāg āve chhe paṇ tene hun nahi parigrahun, te mārī chīj chhe em nahi mānun. kem? to kahe chhe-‘kāraṇ ke par dravya mārun sva nathī, -hun paradravyano svāmī nathī.’ ā dayā, dān, bhakti ādinā vikalpa mārun sva nathī, hun teno svāmī nathī em kahe chhe. ahā! jagatane ākarun paḍe evun chhe, paṇ ā (satya) chhe.

prashnaḥ– to dayā, dān, bhakti ityādi shubhabhāv karatān shun dharma na thāy? uttaraḥ– bhāī! bhagavān jineshvaradev trilokanāthanun ā pharamān chhe ke je badho shubhabhāv chhe te rāg chhe, māṭe enāthī dharma na thāy. (kemake dharma to vītarāg chhe.)

dharmātmā kahe chhe-‘hun paradravyane nahi parigrahun, kāraṇ ke paradravya mārun sva nathī, hun paradravyano svāmī nathī.’ ahā! gajab vāt chhe! je mārun sva nathī teno hun svāmī kem houn? māṭe hun patnīno pati nathī, lakṣhmīpati nathī ane nr̥upatiy nathī. hun to ātmānā ānandano pati chhun.

paṇ ā sheṭhiyā to badhā karoḍapati ne abajapati kahevāy chhe ne? dhūḷamāny karoḍapati ke abajapati nathī sāmbhaḷ ne. e to badhī dhūḷ chhe, to shun dhūḷapati chhe? ahā! ā man (māre man) to māgaṇ-bhikhārī chhe. mahine je pāñch hajār māge te nāno māgaṇ-bhikhārī chhe, ne mahine je lākh māge te moṭo bhikhārī chhe tathā je karoḍo māge te bhikhārīmān bhikhārī chhe. māgaṇ chhe māgaṇ badhā;


PDF/HTML Page 2171 of 4199
single page version

lāv, lāv, lāv... em māgyā ja kare chhe, (enī tr̥uṣhṇāno kayān thambhāv chhe?), māṭe duḥkhī chhe.

ahīn kahe chhe-paradravya mārun sva nathī ne paradravyano hun svāmī nathī. ahā! sharīrano hun svāmī nathī, manano hun svāmī nathī, vāṇīno hun svāmī nathī, indriyano hun svāmī nathī. vaḷī makānano hun svāmī nathī, patnīno hun svāmī nathī ne putranoy hun svāmī (pitā) nathī. gajab vāt chhe bhāī! ahā! tārun tattva to parathī bhinna chhe ne prabhu! shun ātmā ne sharīr ane ātmā ne rāg bheḷaseḷ thaī jāy chhe? bīlakul nahi, kadīy nahi. e to agnānīe mānī rākhyun chhe ke hun rāg chhun ne hun sharīr chhun. paṇ e mānyatā mahā pāp chhe, kemake par chīj ātmāmān kevī rīte bhaḷe? gnāyak prabhu ātmā to sadā gnāyakapaṇe ja rahyo chhe. ahāhā...! anādi anant pragnābrahmasvarūp prabhu ātmānā astitvamān rāgey nathī ke sharīrey nathī, pachhī eno svāmī te kem hoy?

have kahe chhe-‘paradravya ja paradravyanun sva chhe, -paradravya ja paradravyano svāmī chhe.’ shun kahyun? ke sharīranun sva sharīr chhe ne sharīr ja sharīrano svāmī chhe; lakṣhmīnun sva lakṣhmī chhe ne lakṣhmī ja lakṣhmīno svāmī chhe tathā rāganun sva rāg ja chhe ne rāg ja rāgano svāmī chhe. have āvī vāt sāmbhaḷavā maḷavī paṇ mushkel chhe. atyāre to badhe evī prarūpaṇā chhe ke- vrat karo, tap karo, bhakti karo, jātrā karo, mandir banāvo, tamane dharma thaī jashe. paṇ bhāī! enāthī to dhūḷey dharma nahi thāy sāmbhaḷane! e to badho shubhabhāv-rāg chhe. ākarī vāt bāpā!

prashnaḥ– paṇ ā badhā keṭalāy mandironun udghāṭan āpe karyun chhe ne? uttaraḥ– ahīn to bhāī! ātmānun udghāṭan karyun chhe; bākī mandiranun-jaḍanun udghāṭan koṇ kare? shun ātmā kare? mandir jyān potānun (-ātmānun) sva nathī to tenun udghāṭan ātmā kevī rīte kare?

prashnaḥ– paṇ amārā nāmanī prashansā thāy te to amārī chhe ne? samādhānaḥ– bhāī! nāmanī prashansāmān tārī prashansā kayānthī āvī? tyān nāmamān tun (-ātmā) kayān pesī gayo chhe? nām to bhāī! jaḍanun chhe.

prashnaḥ– paṇ badhā bhegā ja chhīe ne? samādhānaḥ– koī bhegā nathī, badhā bhinna-bhinna chhe. anant ātmā ane anantā rajakaṇo je bhagavāne joyā chhe te badhāy bhinna-bhinna chhe; koīno koīnī sāthe meḷ nathī. samajāṇun kāī? are bhāī! rajakaṇe-rajakaṇ bhinna-bhinna chhe. ā āṅgaḷī chhe ne? eno koī rajakaṇ bījā rajakaṇ sāthe maḷ‌yo ja nathī. ek paramāṇu


PDF/HTML Page 2172 of 4199
single page version

bījā paramāṇu sāthe maḷelo nathī to bhagavān ātmā paramāṇu sāthe kevī-rīte maḷe? bhāī! sharīr, man, vāṇī, indriy, dhan, dhānya ādi koī chīj ātmāmān maḷī nathī. jhīṇī vāt chhe bāpā! vītarāgano mārag bahu sūkṣhma chhe bhāī!

have kahe chhe-‘hun ja mārun sva chhun, -hun ja māro svāmī chhun-em hun jāṇun chhun.’ pahelān kahyun-‘paradravya mārun sva nathī;’ have kahe chhe-‘hun ja mārun sva chhun’ juo ā asti-nāsti karīne anekānta siddha karyun. ‘hun hun chhun ne par paṇ hun chhun’-e to mithyādraṣhṭinun ekānta chhe. ahīn to ā spaṣhṭa vāt chhe ke-‘hun ja mārun sva chhun, hun ja māro svāmī chhun-em hun jāṇun chhun.’ joyun? ‘em hun jāṇun chhun’-matalab ke gnānī em jāṇe chhe ke-hun mārun sva chhun ane par paranun sva chhe; par mārun sva nahi ane hun parano nahi. ā vyavahāraratnatrayano svāmī vyavahāraratnatray chhe, eno svāmī hun nahi ane te mārun sva nahi-em kahe chhe. āvī vāt! tyāre keṭalāk kahe chhe-

paṇ vyavahār karatān karatān nishchay pamāy ne? samādhānaḥ– bhāī! shun lasaṇ khātān khātān kastūrīno oḍakār āve? kadīy na āve; lasaṇ khātān lasaṇano ja oḍakār āve. tem vyavahār karatān karatān nishchay thashe e mānyatā tadna jūṭhī chhe. ahīn to ā kahe chhe ke-vyavahār vyavahāranun sva chhe paṇ te ātmānun sva nathī. have je ātmānun sva nathī enāthī ātmā kem pamāy? na pamāy. have āvī vāt agnānīne ākarī lāge chhe eṭale pachhī kahe chhe ke-sonagaḍhavāḷā vyavahārane uthāpe chhe. paṇ bhāī! ā koṇ kahe chhe? ā kundakundāchārya kahe chhe ke bījun koī? bhāī! ā to bhagavāne kahelī vāt kundakundāchārya kahe chhe. ekavār tun sāmbhaḷ to kharo nāth! are! āvun manuṣhyapaṇun chālyun jashe! māṇḍ nigodamānthī nīkaḷīne anantakāḷe āvun manuṣhyapaṇun maḷ‌yun chhe. jo ā vāt atyāre samajaṇamān na līdhī to avasar chālyo jashe, manuṣhyapaṇun maḷ‌yun na maḷ‌yun thaī jashe.

ahīn kahe chhe-‘hun ja māro svāmī chhun-em jāṇun chhun.’ chhe? ‘इति जानामि’–em chhe ne? eṭale ke gnān karun chhun em kahe chhe. hun māro chhun em hun jāṇun chhun ne par paranun chhe em paṇ jāṇun chhun. bas hun to jāṇun ja chhun. āvī jāṇapaṇānī ja kriyāmān jyāre jīv rahe chhe tyāre tene karmanī nirjarā thāy chhe ane tyāre ene tapashcharyā kahe chhe.

* gāthā 209ḥ bhāvārtha uparanun pravachan *

‘gnānīne paradravyanā bagaḍavā-sudharavāno harṣha-viṣhād hoto nathī.’ ahīn ‘gnānī’ shabde bahu gnān (kṣhayopasham) hoy te gnānī em nahi paṇ


PDF/HTML Page 2173 of 4199
single page version

jene ātmagnān thayun chhe te samyagdraṣhṭi dharmī gnānī chhe em vāt chhe. ahā! āvā gnānīne paravastunā bagaḍavā-sudharavāno harakh-shok hoto nathī. tene kamajorīthī rāg āve chhe kharo, paṇ te asthiratāno doṣh chhe shun kahyun? paravastu-sharīr, man, vāṇī, dhan-sampatti ītyādi je paragney chhe-tenā bagaḍavāthī dveṣh thavo ke tenā sudharavāthī rāg thavo-evun gnānīne chhe nahi. gnānīne potānī paryāyamān nabaḷāīthī rāgadveṣh thāy chhe te doṣh chhe em jāṇe chhe paṇ paravastunā bagaḍavā-sudharavāthī tene harakhashok thāy chhe em nathī. nyāy samajaṇamān āvyo? ke je chīj potānī nathī tenā bagaḍavā-sudharavāthī gnānīne harakh- shok kem thāy? na thāy. paravastunā bagaḍavā-sudharavāmān gnānīne kāī nathī-harakhey nathī, shokey nathī. āvī vāt chhe.

prashnaḥ– paṇ tene rāgadveṣh to thāy chhe? samyagdraṣhṭine ārtadhyān paṇ thāy chhe ne raudradhyān paṇ thāy chhe?

samādhānaḥ– bhāī! te potānī kamajorīnā kāraṇe thāy chhe paṇ paravastunā bagaḍavā-sudharavānā kāraṇe nahi. jem koī harijananī jhumpaḍī baḷatī hoy to tenā kāraṇe shun gāmanā sheṭhane shok thāy chhe? ne tenī jhumpaḍī bahu sārī hoy to tenā kāraṇe shun sheṭhane harṣha thāy chhe? nā. kem? kemake ene paranī jhumpaḍīthī shun sambandh chhe? tem ā sharīr paranī jhumpaḍī chhe, lakṣhmī, kuṭumb ītyādi badhuy paranī jhumpaḍī chhe, gnānanun gney chhe. enāthī gnānīne shun sambandh chhe? kāī nahi. tethī te paravastu bagaḍatān-sudharatān gnānīne harṣha-viṣhād thato nathī. tathāpi koī gnānamān em jāṇe ke e badhī mārī chīj chhe ne enā bagaḍavā- sudharavāthī harṣha-viṣhād pāme chhe to e to mithyādraṣhṭi chhe. parachījanā bagaḍavā-sudharavāthī mithyādraṣhṭine harṣha-viṣhād thāy chhe, gnānīne nahi.

20 varṣhano putra hoy ne je divase lagna karyun hoy te ja divase achānak sarpa karaḍavāthī marī jāy to tenā kāraṇe gnānīne shok na thāy ne sarpa par dveṣh paṇ na thāy. kamajorīne laīne kanīk shok thāy e judī vāt chhe. kamajorīthī gnānīne rāgadveṣh hoy te bījī vāt chhe kemake e to chāritrano doṣh chhe; paṇ paranā bagaḍavā-sudharavāthī mithyātva sahitano rāgadveṣh tene hoto nathī.

*

have ā arthanā kaḷasharūpe ane āgaḷanā kathananī sūchanārūpe kāvya kahe chheḥ-

* kaḷash 14paḥ shlokārtha uparanun pravachan *

‘इत्थं’ ā rīte ‘समस्तम् एव परिग्रहम्’ samasta parigrahane ‘सामान्यतः’ sāmānyataḥ ‘अपास्य’ chhoḍīne...


PDF/HTML Page 2174 of 4199
single page version

shun kahyun? sāmānyataḥ eṭale ekasāthe badhī chīj mārī nathī, rāgathī māṇḍīne jagatanī badhī chīj mārī nathī, mārāmān nathī, enun mane svāmīpaṇun nathī em potānā ātmā sivāy samasta anya vastunā parigrahano tyāg kahyo. pahelān draṣhṭimān tyāg hoy chhe hon. to kahe chhe samasta parigrahane sāmānyataḥ chhoḍīne ‘अधुना’ have ‘स्वपरयोः अविवेकहेतुम् अज्ञानम् उज्झितुमनाः अयं’ svaparanā avivekanā kāraṇarūp agnānane chhoḍavānun jenun man chhe evo ā ‘भूयः’ pharīne ‘तम् एव’ tene ja (-parigrahane ja) ‘विशेषात्’ visheṣhataḥ ‘परिहर्तुम् प्रवृत्तः’ chhoḍavāne pravr̥utta thayo chhe. arthāt svaparanī ekatvabuddhi chhoḍavānā jenā bhāv chhe te pharīne tene ja-parigrahane ja visheṣhataḥ chhoḍavāne pravr̥utta thayo chhe. have ek ek chījanun nām laīne (āgaḷanī gāthāmān) kaheshe.

have bījo artha ām chhe- ā rīte svaparanā avivekanā kāraṇarūp samasta parigrahane sāmānyataḥ chhoḍīne have, agnānane chhoḍavānun jenun man chhe evo ā, pharīne tene ja visheṣhataḥ chhoḍavāne pravr̥utta thayo chhe. ahāhā...! mūḷamānthī ja pakaḍe chhe. mithyātva ne agnānane chhoḍavānā jenā bhāv chhe te pharīne paṇ tene ja visheṣhapaṇe chhoḍavāne pravr̥utta thayo chhe em kahe chhe. have gāthāomān nām laīne judā-judā kaheshe.

* kaḷash 14paḥ bhāvārtha uparanun pravachan *

‘svaparane ekarūp jāṇavānun kāraṇ agnān chhe.’ shun kahyun? ke gnān ne ānandasvarūp je bhagavān ātmā te sva chhe ne sharīrādi tathā rāgādi par chhe. te bannene ek mānavā te mithyātva chhe, agnān chhe. ahāhā...! chhe? koīne shāstranun gnān ghaṇun ho, paṇ jo tene sva ane paranī ekatābuddhi chhe to te agnān chhe. have kahe chhe-

‘te agnānane samastapaṇe chhoḍavā ichchhatā jīve pratham to parigrahano sāmānyataḥ tyāg karyo ane have (havenī gāthāomān) te parigrahane visheṣhataḥ (judān judān nām laīne) chhoḍe chhe.’

juo, pahelun puṇya līdhun chhe. gnānīne dharmano (-puṇyano) parigrah nathī em pratham kahe chhe. ām visheṣh karīne parigrahane chhoḍe chhe em havenī gāthāomān āvashe.

[pravachan nan. 284 (chālu)*dināṅk 6-1-77]

PDF/HTML Page 2175 of 4199
single page version

gāthā–210
अपरिग्गहो अणिच्छो भणिदो णाणी य णेच्छदे धम्मं।
अपरिग्गहो दु धम्मस्स जाणगो तेण सो होदि।। २१०।।
अपरिग्रहोऽनिच्छो भणितो ज्ञानी च नेच्छति धर्मम्।
अपरिग्रहस्तु धर्मस्य ज्ञायकस्तेन स भवति।।
२१०।।

gnānīne dharmano (puṇyano) parigrah nathī em pratham kahe chheḥ-

anichchhak kahyo aparigrahī, gnānī na ichchhe puṇyane,
tethī na parigrahī puṇyano te, puṇyano gnāyak rahe. 210.

gāthārthaḥ– [अनिच्छः] anichchhakane [अपरिग्रहः] aparigrahī [भणितः] kahyo chhe [च] ane [ज्ञानी] gnānī [धर्मम्] dharmane (puṇyane) [न इच्छति] ichchhato nathī, [तेन] tethī [सः] te [धर्मस्य] dharmano [अपरिग्रहः तु] parigrahī nathī, [ज्ञायकः] (dharmano) gnāyak ja [भवति] chhe.

ṭīkāḥ– ichchhā parigrah chhe. tene parigrah nathī-jene ichchhā nathī. ichchhā to agnānamay bhāv chhe ane agnānamay bhāv gnānīne hoto nathī, gnānīne gnānamay ja bhāv hoy chhe; tethī agnānamay bhāv je ichchhā tenā abhāvane līdhe gnānī dharmane ichchhato nathī; māṭe gnānīne dharmano parigrah nathī. gnānamay evā ek gnāyakabhāvanā sadbhāvane līdhe ā (gnānī) dharmano kevaḷ gnāyak ja chhe.

*
samayasār gāthā 210ḥ mathāḷun

gnānīne dharmano (puṇyano) parigrah nathī em pratham kahe chheḥ-

* gāthā 210ḥ ṭīkā uparanun pravachan *

‘ichchhā parigrah chhe. tene parigrah nathī-jene ichchhā nathī.’ shun kahyun? koī paṇ padārthanī ichchhā thavī te parigrah chhe. padārtha-vastu parigrah nathī paṇ ichchhā parigrah chhe. jene ichchhā nathī tene parigrah nathī. dharmīne paravastu mārī chhe-em ichchhā ja nathī. paravastumān mārāpaṇānī dharmīne bhāvanā hotī nathī. ahā! dharmaprāptinī bahu ākarī sharat chhe! kemake ichchhā e ja mūrchchhā chhe ne mūrchchhā-mithyātva e ja parigrah chhe.

have kahe chhe-‘ichchhā to agnānamay bhāv chhe ane agnānamay bhāv gnānīne hoto nathī.’ ‘ichchhā to agnānamay bhāv chhe.’ ahīn mithyātva sahitanī ichchhāne ichchhā kahī


PDF/HTML Page 2176 of 4199
single page version

chhe. gnānīne je asthiratānī ichchhā thāy chhe tene ahīn gaṇī nathī arthāt gauṇ karī chhe kemake tene to gnānī paragney tarīke mātra jāṇe ja chhe. ahīn kahe chhe-ichchhā eṭale mithyātva sahitano rāg agnānamay bhāv chhe, ane agnānamay bhāv arthāt mithyātva sahitano rāg gnānīne hoto nathī. ahā! jene andar bhagavān ātmānī ekāgratānī bhāvanā pragaṭ thaī chhe te gnānī potānā shuddha gnānānandasvabhāvane chhoḍīne paravastu mārī chhe em ichchhā kem kare? na kare. ahā! jene nirākul ānandano svād āvyo chhe te nij ānandakand prabhu ātmāne chhoḍīne konī ichchhā kare? (koīnīy na kare). lyo, āvī vāt! ke gnānīne agnānamay bhāv hoto nathī. (arthāt gnānī paranī vāñchhārahit evo niḥkāṅkṣha chhe). have kahe chhe-

‘gnānīne gnānamay ja bhāv hoy chhe.’ eṭale shun? eṭale ke gnātā-draṣhṭā je potāno svabhāv te svabhāvamay ja pariṇām tene hoy chhe arthāt tene gnānamay, ānandamay, shāntimay, vītarāgatāmay ja bhāv hoy chhe.

to shun tene rāg hoto ja nathī? nā, tene asthiratāno rāg to hoy chhe paṇ rāgano rāg tene hoto nathī arthāt rāganun tene svāmitva nathī. je rāg hoy chhe tene te mātra jāṇe ja chhe, bas. te potānā ātmāne jāṇe chhe ane paryāyamān je rāg chhe tene paṇ jāṇe ja chhe. ‘vyavahār jāṇelo prayojanavān chhe’-em āve chhe ne bāramī gāthāmān?-e ja vāt ahīn kahevī chhe. aho! shun adbhut shailī chhe! digambar santonī koī ajab shailī chhe!

have kahe chhe-‘tethī agnānamay bhāv je ichchhā tenā abhāvane līdhe gnānī dharmane ichchhato nathī.’

ahīn ‘dharma’ shabde puṇya kahevun chhe. dharma eṭale ātmāno dharma-shuddha ratnatrayarūp dharma-e vāt ahīn nathī. ahīn to dharma eṭale puṇyabhāv, shubhabhāv. ahā! gnānī dharmane eṭale puṇyane-vyavahārane ichchhato nathī. shubharāgane-dayā, dān, vratādine-gnānī ichchhato nathī. gajab vāt chhe bhāī! aho! vastunā svarūpanun kathan karanārī digambar santonī vāṇī gajab chhe!

juo, shubharāganī jene ichchhā chhe te dharmī nathī, agnānī chhe kemake dharmī puruṣho to dharma eṭale shubharāgane ichchhato ja nathī. puṇyabhāvanī-vyavahāranī gnānīne bhāvanā hotī nathī, chāh hotī nathī. bahu ākarī vāt bhāī! paṇ juone! ahīn pahelun ja dharma eṭale puṇyathī upaḍayun chhe. are! paṇ vyavahāranī ruchivāḷā vyavahāramān evā garakāv chhe ke vyavahār karavā āḍe nishchay svarūpanī vātathī paṇ bhaḍakī uṭhe chhe. bhabhakī uṭhe chhe. paṇ shun thāy? are! paṇ atyāre to vyavahāranān paṇ kayān ṭhekāṇān chhe?


PDF/HTML Page 2177 of 4199
single page version

kahe chhe-gnānī dharmane ichchhato nathī. ahāhā...! jene shuddha chidānandakand prabhu ātmānun antaramān bhān thayun chhe evo dharmī samyagdraṣhṭi jīv puṇyane ichchhato nathī. puṇya eṭale shun? puṇya eṭale ā puṇyanun phaḷ (paisādi) nahīn, paṇ puṇya eṭale shubhabhāv. shubhabhāvathī puṇya bandhāy chhe ne enā nimitte ā lakṣhmī ādi maḷe chhe; paṇ enī ahīn vāt nathī. ahīn to shubhabhāvane dharmī ichchhato nathī em vāt chhe, kemake te rāg chhe. ahā! āvī ajab-gajab vāt chhe! agnānīne bahu ākarī paḍe evī chhe; paṇ chhe ke nahi shāstramān?

prashnaḥ– to gnātā-draṣhṭā banī raho-em ja āpanun kahevun chhe ne? uttaraḥ– hā, em ja vāt chhe bhāī! tāro svabhāv ja evo chhe prabhu! bhāī! gnātā-draṣhṭā tāro svabhāv chhe ane te svabhāvanun pariṇaman thāy te ja dharma chhe. dharma thavāmān ā sharat chhe ke-puṇyanī paṇ ichchhā na karavī. āvo mārag bhāī! vītarāg parameshvare pharamāvyo chhe ane e ja digambar santo-kevaḷīnā keḍāyatīo jagat pāse pokārīne jāher kare chhe. kahe chhe-dharmī jīv puṇyane ichchhato nathī. arthāt puṇyane paṇ je ichchhato nathī evo dharmī hoy chhe. ahā! dharmīne dayā, dān, bhakti, pūjā ityādino shubhabhāv hoy chhe, andar svarūpamān pūraṇ ṭharī shake nahi tyān sudhī shubhabhāv āve chhe paṇ tene te ichchhato nathī. (āve chhe ne ichchhato nathī ane ichchhato nathī ne āve chhe). āvī vāt chhe.

have kahe chhe-‘māṭe gnānīne dharmano parigrah nathī’. gnānīne dharmano eṭale puṇyano parigrah nathī arthāt puṇyanī pakaḍ nathī. ene puṇyabhāv hoy chhe topaṇ emān ekatvabuddhi nathī, ātmabuddhi nathī ane tethī ene puṇyano parigrah nathī.

ā to āpe āvo artha kāḍhayo chhe? bhāī! ā to munirāj-digambar bhāvaliṅgī sant-ām kahe chhe bāpā! āvo ja mārga chhe bhagavān! ten kadī sāmbhaḷ‌yo na hoy tethī shun thayun?

vaḷī visheṣh kahe chhe ke-‘gnānamay evā ek gnāyakabhāvanā sadbhāvane līdhe ā (gnānī) dharmano kevaḷ gnāyak ja chhe.’

juo, puṇyabhāv chhe topaṇ gnānī teno jāṇavāvāḷo ja chhe. gnānī puṇyane kadīy ichchhato nathī. puṇyabhāv gnānīne hoy chhe, munine paṇ andar ānandasvarūpanā bhānamān na rahī shake tyāre pañchamahāvratādinā vikalpa hoy chhe paṇ tenī ene ichchhā hotī nathī. tenā to e kevaḷ gnāyak ja chhe, jāṇavāvāḷo ja chhe. potāne jem jāṇe chhe tem puṇyano paṇ gnānī to jāṇanār ja rahe chhe. ānun nām dharmī ne samyagdraṣhṭi ne muni kahevāmān āve chhe.

[pravachan nan. 284 (sheṣh)*dināṅk 6-1-77]

PDF/HTML Page 2178 of 4199
single page version

gāthā–211

अपरिग्गहो अणिच्छो भणिदो णाणी य णेच्छदि अधम्मं। अपरिग्गहो अधम्मस्स जाणगो तेण सो होदि।। २११।।

अपरिग्रहोऽनिच्छो भणितो ज्ञानी च नेच्छत्यधर्मम्।
अपरिग्रहोऽधर्मस्य ज्ञायकस्तेन स भवति।।
२११।।

have, gnānīne adharmano (pāpano) parigrah nathī em kahe chheḥ-

anichchhak kahyo aparigrahī, gnānī na ichchhe pāpane,
tethī na parigrahī pāpano te, pāpano gnāyak rahe. 211.

gāthārthaḥ– [अनिच्छः] anichchhakane [अपरिग्रहः] aparigrahī [भणितः] kahyo chhe [च] ane [ज्ञानी] gnānī [अधर्मम्] adharmane (pāpane) [न इच्छति] ichchhato nathī, [तेन] tethī [सः] te [अधर्मस्य] adharmano [अपरिग्रहः] parigrahī nathī, [ज्ञायकः] (adharmano) gnāyak ja [भवति] chhe.

ṭīkāḥ– ichchhā parigrah chhe. tene parigrah nathī-jene ichchhā nathī. ichchhā to agnānamay bhāv chhe ane agnānamay bhāv gnānīne hoto nathī, gnānīne gnānamay ja bhāv hoy chhe; tethī agnānamay bhāv je ichchhā tenā abhāvane līdhe gnānī adharmane ichchhato nathī; māṭe gnānīne adharmano parigrah nathī. gnānamay evā ek gnāyakabhāvanā sadbhāvane līdhe ā (gnānī) adharmano kevaḷ gnāyak ja chhe.

e ja pramāṇe gāthāmān ‘adharma’ shabda palaṭīne tenī jagyāe rāg, dveṣh, krodh, mān, māyā, lobh, karma, nokarma, man, vachan, kāy, shrotra, chakṣhu, dhrāṇ, rasan ane sparshan-e soḷ shabdo mūkī, soḷ gāthāsūtro vyākhyānarūp karavān ane ā upadeshathī bījān paṇ vichāravān.

*
samayasār gāthā 211ḥ mathāḷun

have, gnānīne adharmano (pāpano) parigrah nathī em kahe chheḥ-

* gāthā 211ḥ ṭīkā uparanun pravachan *

‘ichchhā parigrah chhe.’ shun kahyun? ke koī paṇ padārthanī ichchhā te parigrah chhe.


PDF/HTML Page 2179 of 4199
single page version

ahīn (1) puṇyanī (2) pāpanī (3) āhāranī ane (4) pāṇīnī-em chāranī vāt leshe; kemake mukhyapaṇe muninī vyākhyā chhe ne? ane munine to ā ja (chār) hoy chhe, bījun to kāī hotun nathī. gnānīne puṇyanā bhāv āve chhe paṇ enī ichchhā nathī, ekatvabuddhi nathī. eno artha e chhe ke je kṣhaṇe dharmanī utpatti chhe te kṣhaṇe puṇyanī paṇ utpatti chhe, kemake teno svakāḷ chhe ne? chhatān dharmīne jem dharmanī bhāvanā chhe tem puṇya je thāy chhe tenī paṇ bhāvanā chhe em nathī. puṇyabhāvanī bhāvanā ke ichchhā gnānīne hotī nathī. shubhabhāv āve chhe kharo, paṇ te bhalo chhe, ṭhīk chhe-em temān ekatvabuddhi gnānīne hotī nathī.

bhāī! je puṇyane raḷavā-kamāvāmān paḍayā chhe te badhā sansāranā-duḥkhanā panthe paḍayā chhe; teo chāragatimān rakhaḍashe. tyāre jeṇe ātmānun svasamvedanagnān pragaṭ karyun chhe te dharmanā-sukhanā panthe chhe. ahāhā...! jeṇe nirmaḷ svānubhūtimān chidānandaghanasvarūp prabhu ātmāne pakaḍayo chhe tene atīndriy ānandano svād āve chhe. te ānandanā kāḷamān tene shubhabhāv paṇ hoy chhe, chhatān te shubhabhāvano te samaye te mātra gnātā ja chhe. gajab vāt chhe bhāī! gāthāmān ‘जाणगो’ em kīdhun chhe ne? eṭale kharekhar to te potāno ja gnāyak chhe, arthāt te samaye te svasvabhāvano ja gnāyak chhe; paṇ gnānano svaparaprakāshak bhāv chhe tethī te shubhabhāvane paṇ prakāshe chhe. shun kahyun? je shubhabhāv hoy chhe teno gnānī mātra jāṇanār ja rahe chhe ane tene jāṇavānī paryāy paṇ potāthī svatantra thaī chhe, shubhabhāv chhe to enun gnān thayun chhe em nathī. te samaye gnānanī paryāy evā ja svaparaprakāshakapaṇe svayam utpanna thāy chhe. māṭe te rāgane gnānī grahaṇ karato nathī, paṇ rāg sambandhī je potānun gnān chhe te gnānane jāṇe chhe. āvī vāt chhe.

-ā puṇyanī vāt karī. 210 gāthānā pāṭhamān ekalo ‘dharma’ shabda hato ne! eno artha puṇya thāy chhe. juo, bījā ṭīkākār shrī jayasenāchārya kahe chhe-‘तेन कारणेन स्वसंवेदनज्ञानी शुद्धोपयोगरूप निश्चयधर्मं विहाय शुभोपयोगरूप धर्मं पुण्यं नेच्छति’ matalab ke shubhopayogarūp dharma e puṇya chhe ne tenī svasamvedanagnānī-dharmīne bhāvanā hotī nathī. gnānīne to ānandasvarūp bhagavān ātmānī bhāvanā hoy chhe, shuddhopayogarūp dharmanī bhāvanā hoy chhe.

have ā 211 mī gāthā pāpanī chhe. ahā! gnānīne jyān puṇyanī paṇ bhāvanā nathī to pāpanī to kem hoy? gnānīne pāpabhāv āve chhe kharo, tene pāpabhāv - viṣhayavāsanā sambandhī rāg-āsakti-hoy chhe. paṇ chhe te par, potānun svarūp nathī -em gnānī māne chhe.

ahīn kahe chhe-‘ichchhā parigrah chhe. tene parigrah nathī-jene ichchhā nathī.’ shun


PDF/HTML Page 2180 of 4199
single page version

kahyun? ke parapadārthanī ichchhā thavī te parigrah chhe. jene paravastu mārī chhe em ichchhā nathī te aparigrahī chhe. dharmīne paravastu mārī chhe-em ichchhā ja nathī. jem tene shubhabhāvanī ichchhā nathī tem tene ashubhabhāvanī-pāpanī paṇ ichchhā nathī. pāpabhāv hoy chhe kharo, paṇ pāpabhāvanī ichchhā hotī nathī; ane tethī tene nirjarā thāy chhe. tene je ashubhabhāv āve chhe tenun potānā gnānanā vedanamān gnān thāy chhe ane te gnān potānun chhe paṇ ashubhabhāv potāno nathī evī draṣhṭi ane gnān pragaṭ thayelān hovāthī dharmīne karmanī nirjarā ne ashuddhatāno nāsh thāy chhe.

have kahe chhe-‘ichchhā to agnānamay bhāv chhe ane agnānamay bhāv gnānīne hoto nathī.’

juo, rāg chhe te agnānamay bhāv chhe kemake temān gnānano ansh nathī, bhagavān ātmānā chaitanyanun kiraṇ nathī. ahāhā...! hun sadāy gnānānandasvarūp chhun-em potānā trikāḷī svabhāvanun jene bhān thayun chhe evā samyagdraṣhṭi dharmīne jem puṇyabhāv thāy chhe tem pāpanā pariṇām paṇ thāy chhe, paṇ tene te puṇya-pāpanā pariṇāmamān ekatvabuddhi nathī. tene jem puṇyanī ichchhā nathī tem pāpanī paṇ ichchhā nathī. chhatān tene je puṇya- pāpanā bhāv thāy chhe te agnānamay chhe.

to shun gnānīne agnānamay bhāv hoy chhe? samādhānaḥ– gnānīne mithyātvasahit agnānamay bhāv hoto nathī. parantu ‘agnānamay’no artha mithyātvamay ja-em thato nathī. gnānīne je puṇya-pāpanā pariṇām thāy chhe (te kare chhe vā ichchhe chhe em nahi) temān bhagavān ātmānā chaitanyanun kiraṇ nathī te apekṣhāe tene agnānamay kahyā chhe. gnānīne puṇya-pāpanā pariṇām chhe, tene te jāṇe paṇ chhe, paṇ te puṇya-pāpanā pariṇāmamān gnānasvabhāvano ansh nathī te apekṣhāe tene agnānamay kahyā chhe.

prashnaḥ– to ‘agnānamay bhāv gnānīne hoto nathī’-ahīn to em kahyun chhe? samādhānaḥ– bhāī! agnānamay bhāvano ahīn artha thāy chhe mithyātvamay bhāv; ane te to gnānīne hoto ja nathī. tethī kahyun ke-gnānīne agnānamay bhāv hoto nathī. (vaḷī gnānīne je puṇya-pāp thāy chhe te draṣhṭimān gauṇ chhe te apekṣhāe paṇ gnānīne agnānamay bhāv nathī).

bhāī! tane ā kadī sāmbhaḷavā maḷ‌yun nathī eṭale kaṭhaṇ paḍe chhe. paṇ jo to kharo! ahīn bhāre vichitra vāt karī chhe ke-gnānīne rāg āve chhe paṇ tenī ene ichchhā nathī. gnānīne rāganī ichchhā nathī. ahīn to munipaṇānī mukhyatāthī vāt karī