Pravachan Ratnakar-Gujarati (simplified iso15919 transliteration). Gatha: 212.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 110 of 210

 

PDF/HTML Page 2181 of 4199
single page version

chhe paṇ chothe guṇasthāne jyān dharmanun pahelun pagathiyun evun samyagdarshan thayun chhe tyān paṇ dharmīne svasamvedananī-ātmasvarūpamān ekāgratānī ja bhāvanā hoy chhe. chhatān gnānīne je rāg āve chhe, pāpabhāv thāy chhe te tenī kamajorī chhe. te samaye rāganī utpattinun pariṇaman svayam potānā ṣhaṭkārakathī thāy chhe. jhīṇī vāt chhe bhāī!

shun kahyun? ke jem potānā nirmaḷagnānanun-samyagdarshan-gnān-chāritranun-paryāyamān ṣhaṭkārakarūpe pariṇaman potāthī potāmān thāy chhe tem rāg je thāy chhe te paṇ, pote (- gnānī) kartā thayā sivāy, potānā (-rāganā) ṣhaṭkārakanā pariṇām nathī svatantra thāy chhe. ahā! ek paryāyanā be bhāg! ek samyagdarshan-gnān-chāritranī paryāy ne bījī rāganī paryāy. je samaye potāthī-potānā kartā-karma-karaṇ-sampradān ādi chha kārakanā pariṇamanathī samyagdarshan-gnān-chāritra utpanna thayun chhe te ja samaye rāganī paṇ utpatti chhe, pāpabhāvanī paṇ utpatti chhe. joke ā pāpabhāv agnānamay bhāv chhe kemake temān gnānasvabhāvano ansh nathī topaṇ gnānīne te māro chhe em tenun svāmitva nathī, ichchhā nathī tethī kahyun ke gnānīne agnānamay bhāv hoto nathī.

‘gnānīne gnānamay bhāv ja hoy chhe.’ gnānīne potānā chaitanyasvabhāvanun- gnātā-draṣhṭāsvabhāvanun pariṇaman chhe ne? tethī tene gnānamay eṭale vītarāgatāmay, ānandamay pariṇaman ja hoy chhe. tene je kiñchit rāg-pāpabhāv thāy chhe tene te potānāthī pr̥uthakpaṇe mātra jāṇe ja chhe. ahā! gnānīne to potānā ātmānun gnān ane te rāganun gnān-em gnānamay bhāv ja hoy chhe. aho! āchāryadeve koī adbhut shailīthī vāt karī chhe!

prashnaḥ– gnānīne karmanā udayanī baḷajorīthī rāg āve chhe em koī ṭhekāṇe vāt āve chhe ne?

uttaraḥ– bhāī! e to nimittanī mukhyatāthī kathan chhe. vāstavamān to potānī paryāyamān kamajorīthī vikār thāy chhe ane te ja samaye gnānīne gnātā-draṣhṭāsvabhāvanun pariṇaman paṇ hoy chhe. (puruṣhārthanī kamajorīne udayanī baḷajorī kahevī e kathanapaddhati chhe). āvo vītarāgano mārag chhe.

have kahe chhe-‘tethī agnānamay bhāv je ichchhā tenā abhāvane līdhe gnānī adharmane ichchhato nathī.’

shun kahyun? ke gnānīne agnānamay bhāv je ichchhā teno abhāv chhe. tene pāpabhāv māro chhe-em pāpamān ekatvano abhāv chhe. ahāhā...! gnānīne pāpanī bhāvanā nathī, ichchhā nathī. pāpabhāv ho, paṇ emān tene mīṭhāsh nathī, ekatābuddhi nathī. tethī gnānī pāpane ichchhato nathī. āvo vītarāgano mārag atyāre to sāmbhaḷavā maḷavoy durlabh chhe.


PDF/HTML Page 2182 of 4199
single page version

bhāī! eṇe (jīve) puṇya karyun, vrat pāḷ‌yān, tap karyān, bhagavānanī bhakti karī ne pūjā paṇ anantavār karī chhe. parantu are! anantakāḷamān ek kṣhaṇamātra paṇ kayārey ene dharma karyo nathī. kem? kemake e shubharāgane eṇe ātmāno dharma mānyo chhe. paṇ bhāī! e shubharāgamān ātmānā svabhāvano abhāv chhe ane ātmānā svabhāvamān shubharāgano abhāv chhe. tevī rīte ashubharāgamān ātmānā svabhāvano abhāv chhe ane ātmasvabhāvamān ashubharāgano abhāv chhe. tethī shubharāganī jem gnānī ashubharāgane- adharmane ichchhato nathī.

ahā! kahe chhe-‘gnānī adharmane ichchhato nathī; māṭe gnānīne adharmano parigrah nathī.’

ahā! gnānī adharmane eṭale pāpabhāvane ichchhato nathī chhatān te pāpabhāv kamajorīthī āve chhe. bhāre vichitra vāt bhāī! tenī janmakṣhaṇ chhe to te āve chhe paṇ gnānīne enī bhāvanā nathī. pāpabhāv mane ho enāthī mane lābh chhe-evī buddhi gnānīne hotī ja nathī. māṭe, gnānīne adharmano parigrah nathī, arthāt gnānīne pāpanī pakaḍ nathī. gnānī to je pāpabhāv āve chhe teno mātra (paragneyapaṇe) jāṇanār ja rahe chhe. ā pāpabhāv māro chhe em gnānīne pakaḍ nathī.

prashnaḥ– gnānī pāpabhāvane jāṇe chhe to shun tene dūr karavāno upāy nathī karato? samādhānaḥ– bhāī! tene gnānī jāṇe ja chhe-e ja tene dūr karavāno upāy chhe. ahā! andar ātmānī bhāvanā chhe, antaramān ekāgratā thāy chhe-e ja vikalpane dūr karavāno upāy chhe. vaḷī kharekhar to tene (vikalpane) dūr karavo evun paṇ kayān chhe? e to potānā gnānasvabhāvī bhagavān ātmānī ekāgratānā abhyāsathī te puṇya pāpanā vikalpono kramashaḥ nāsh thaī jāy chhe; arthāt potānā ‘chaitanyasvabhāvanī ekāgratāno abhyās karavo e ja kartavya chhe, e ja upāy chhe.

ahā! gnānīne rāgabhāv hoy chhe, paṇ tenī ene ichchhā nathī; māṭe gnānīne parigrah nathī. ‘shrīmad rājachandra’ mān āve chhe ne ke-

‘kayā ichchhat khovat sabai, hai ichchhā duḥkh mūl.’

have jyān ām chhe tyān gnānīne konī ichchhā hoy? ānandasvarūp bhagavān ātmānī bhāvanā hoy ke duḥkharūp vikāranī-shubhāshubh vikalpanī bhāvanā hoy? shubh- ashubh vikalpanī bhāvanā to bandhan chhe ane e to agnānīne hoy chhe. gnānīne to vikār hovā chhatān vikāranī bhāvanā nathī, ichchhā nathī. māṭe gnānīne adharmano parigrah nathī, pakaḍ nathī. ā rīte ene nirjarā thaī jāy chhe. āvo vītarāgano mārag bahu sūkṣhma chhe bhāī! duniyā to bahāramān-sthūḷ rāgamān-dharma mānī beṭhī chhe paṇ sarvagna parameshvare


PDF/HTML Page 2183 of 4199
single page version

to jemān ātmaprāpti thāy tene dharma kahyo chhe. ahā! āvo dharma jene pragaṭ thayo chhe evā gnānīne adharmanī-pāpabhāvanī pakaḍ hotī nathī.

have kahe chhe-‘gnānamay evā ek gnāyakabhāvanā sadbhāvane līdhe ā (gnānī) adharmano kevaḷ gnāyak ja chhe.’

ahāhā...! hun to shuddha chaitanyaghanasvarūp prabhu gnānamay ātmā chhun, rāgamay ke udayabhāvamay hun nahi-āvun jene antaramān ek gnāyakabhāvanā lakṣhe bhān thayun chhe tene ek gnāyakabhāvano sadbhāv chhe. ahīn kahe chhe-ek gnāyakabhāvanā sadbhāvane līdhe gnānī adharmano kevaḷ gnāyak ja chhe. ahā! pāpanā je bhāv thāy teno te jāṇavāvāḷo ja chhe. kem? kemake tene gnānamay evā ek gnāyakabhāvano sadbhāv chhe arthāt te gnāyakabhāvanā svabhāve pariṇamī rahyo chhe. āvī vāt! bhāī! ā paisā-baisā to jarī puṇya hoy to maḷī jāy chhe, visheṣh buddhi na hoy topaṇ puṇya hoy to paisā maḷī jāy chhe paṇ antar- puruṣhārtha vinā ātma-prāpti ke dharma thavo sambhavit nathī.

prashnaḥ– paṇ buddhi hoy to paisā khūb maḷe ne? uttaraḥ– bhāī! buddhi hoy to ja paisā maḷe chhe em nathī, puṇya hoy to paisānā ḍhagalā thaī jāy chhe. juone! bahu buddhivāḷāne māṇḍ be hajārano pagār meḷavavāmān pasīno utare chhe jyāre buddhinā bāradān, jaḍ jevā mūrkha hoy te lākho-karoḍo rūpiyā kamāy chhe. paṇ ethī shun? puṇya ane puṇyanā phaḷamān shun chhe? (emān dharma nathī, sukh nathī). ahīn kahe chhe ke gnānīne puṇya-pāpanī ruchi nathī. tene to gnānamay bhāvamān e puṇya-pāpanun gnān ja chhe. aho! alaukik mārga chhe! vītarāgano mārga bhāī! antar- puruṣhārtha kare evā shūravīrane ja prāpta thāy chhe. bīje āve chhe ne ke-

harino re mārag chhe shūrāno, e nahi kāyaranān kām jo ne.
tem
prabhuno mārag chhe shūrāno, e kāyaranān tyān nahi kām jo ne.

ahā! puṇyamān dharma mānavāvāḷā kāyar-napunsakonun ahīn vītarāgamārgamān kāī sthān nathī; teo pañchamahāvratādi pāḷe topaṇ temane dharma-prāpti nathī.

ahīn kahe chhe-gnānamay evā ek gnāyakabhāvanā sadbhāvane līdhe gnānī adharmano kevaḷ gnāyak ja chhe. ahā! bhāṣhā to juo! ‘kevaḷ gnāyak ja’ chhe-em ekānta karyun chhe. ā samyak ekānta chhe. gnānīne gnānamay bhāv chhe ne? to ene je viṣhay-vāsanā ādi pāpabhāv āve chhe teno te kevaḷ gnātā ja rahe chhe. have ākho di’


PDF/HTML Page 2184 of 4199
single page version

vepāradhandho ne bāyaḍī-chhokarān sāchavavāmān ne viṣhayabhogamān-ekalā pāpamān chālyo jāy ene bichārāne ā samajavāno avasar kayānthī maḷe? emāny vaḷī pāñch-pachīs lākh ekaṭhā thaī jāy to phūlāī jāy ke-oho! hun sukhī thaī gayo! dhūḷey sukhī nathī thayo sāmbhaḷane bhāī! jo ānī (tattvagnānanī) samajaṇ na karī to phero vyartha jashe bhāī! (em ke anantakāḷe prāpta manuṣhyabhav niṣhphaḷ jashe).

ahā! prabhu! tane dharma kevī rīte thāy? to kahe chhe-andar bhagavān ātmā pūrṇānandano nāth prabhu shuddha ek gnāyakasvabhāvī paramātmā chhe. tenī sanmukhatā karī, temān ekāgra thaīne anubhav kare to samyagdarshan pragaṭ thāy chhe ane te dharma chhe. ahā! āvo jene antaramān dharma pragaṭ thayo chhe te chothā guṇasthānavāḷo samyagdraṣhṭi pratham darajjāno dharmī chhe. pāñchamā guṇasthānavāḷā shrāvakanī to ūñchī vāt chhe. ā vāḍānā shrāvak te shrāvak nahi hon; ā to ānandasvarūp bhagavān ātmāno anubhav thaīne shānti-shānti- shānti-em visheṣh shāntinī dhārā andar jene pragaṭī chhe te pāñchamā guṇasthānavartī shrāvak ūñchā darajjāno dharmī chhe. ane munirāj? ahā! munirāj to ātmānā gnān-dhyānamān līn evā jāṇe akaṣhāyī shāntinun ḍhīm chhe. ahīn kahe chhe- āvā dharmī jīvane kadāchit pāpabhāv āve chhe paṇ tenī ene ichchhā nathī, pakaḍ nathī, kartābuddhi nathī, e to kevaḷ teno gnāyak ja chhe. rāganun pariṇaman chhe te apekṣhāe gnān tene jāṇe chhe ke ‘ā chhe’ bas; ā māro chhe em nahi. (ane gnān enun (-rāganun) chhe emey nahi, gnān to gnānamān ekapaṇe chhe.) oho! gajab vāt karī chhe! ‘जाणगो तेण सो होदि’–em chothun pad chhe ne? ahā! ā to bhagavān kundakundanī rāmabāṇ vāṇī chhe!

prashnaḥ– āp ā badhun kaho chho paṇ amāre karavun shun? samādhānaḥ– are prabhu! tāre shun karavun chhe bhāī? paradravyanun to tun kāī karī shakato nathī kemake paradravyamān tāro pravesh nathī. ā sharīr ke vāṇīnun tun kāī karī shake nahi kemake e jaḍ padārthomān mārā chaitanyano pravesh nathī; ane pravesh vinā tun enun shun kare? potānī sattā, parasattāmān pravesh kare to ja pote paranun kare, paṇ em to traṇakāḷamān sambhavit nathī. bhāī! ā sharīranun hālavun-chālavun thāy, bhāṣhā bolavānun thāy ke khāvā-pīvānun thāy-e badhī jaḍanī kriyā jaḍanā kāraṇe thāy chhe; emān tārun kāī kartavya nathī. rahī puṇya-pāp karavānī vāt. paṇ puṇya-pāpanā karavāpaṇe to bhagavān! tun anantakāḷathī duḥkhī chho, chāragatimān rakhaḍo chho. māṭe puṇya-pāpanī ruchi chhoḍī de ane andar tun pote ja pūrṇānandano nāth prabhu trikāḷ paramātmasvarūpe paḍayo chho tenī ruchi kar, temān ekāgra thā; tane dharma thashe, sukh


PDF/HTML Page 2185 of 4199
single page version

thashe. bas ā karavānun chhe ane ā ja vītarāg sarvagnadevanī āgnā chhe. samajāṇun kāī...?

ā rīte puṇya-pāpanā be bol thayā. have kahe chhe-e ja pramāṇe gāthāmān ‘adharma’ shabda palaṭīne tenī jagyāe rāg levo. matalab ke rāg āvyo to rāgano paṇ gnānī-dharmī to kevaḷ gnātā ja chhe. ahāhā...! atīndriy ānandano sāgar evā ātmānī jene andaramān ruchi thaī chhe te dharmī jīvane rāgano rāg hoto nathī. tene rāg āve chhe paṇ tenī tene ruchi nathī, ichchhā nathī, pakaḍ nathī; te to mātra eno jāṇanār ja rahe chhe.

-evī rīte dveṣh levo. dveṣh paṇ gnānīne kiñchit thato hoy chhe. samyagdraṣhṭi chhe te laḍāīmān jāy to kāīk dveṣh paṇ āvī jāy chhe, paṇ tene dveṣhanī bhāvanā nathī. tene to ānandasvarūp nij paramātmadravyanī ruchi chhe, dveṣhanī ruchi nathī.

ruchi nathī paṇ dveṣh to hoy chhe? bhāī! kharekhar to tene dveṣh hoto nathī paṇ enun gnān ja hoy chhe. gnānamay bhāvamānthī tene gnātānun ja pariṇaman thāy chhe. te dveṣhano kartā-hartā ke svāmī thato nathī, rāg ke dveṣhamān te tanmayapaṇe pariṇamato nathī. juo, shrī shāntināth, shrī kunthunāth ne shrī aranāth-e traṇe tīrthaṅkar chakravartī ne kāmadev hatā. to chha khaṇḍ sādhavā jatā hatā tyāre kanīk rāg hato, ane koī sharaṇe na āve to tyān dveṣh paṇ āvato hato. joke teo mahā puṇyavant hatā tethī rājāo tarat ja namī jatā hatā, chhatān namāvavāno jarī bhāv to hato ne? to kāīk dveṣh hato. ahā! chhatān teo enā jāṇanār ja hatā. dharmī jīv dveṣhano paṇ jāṇanār ja rahe chhe, kartā thato nathī, ke dveṣhamay thato nathī. ahā! gnānī gnānamay ja rahe chhe. āvī vāt chhe.

ahīn em kahevun chhe ke gnānīne gnānamān dvividhatānun bhān thāy chhe ek potānun shuddha chaitanyasvarūpanun bhān ane bījun dveṣhanun (paryāyanun) bhān-ām beyanun bhān thāy chhe. e to sarvavishuddhagnān adhikāramān āve chhe ke-dveṣhanā gnān vakhate paṇ gnānanī ja puṣhṭi thāy chhe, dveṣhanī nahi. ahā! potānun gnān chhe tyān dveṣhanun paṇ gnān thāy chhe-ām be prakāranun gnān gnānīne utpanna thāy chhe. jhīṇī vāt chhe bhāī! anantakāḷamān eṇe potānā hit māṭe kāī karyun nathī. anantakāḷamān eṇe parasanmukhapaṇe rāg ne dveṣh karī karīne potāne mārī nākhyo chhe, duḥkhamān nākhyo chhe. ahīn kahe chhe-svasanmukhano jhukāv thayā pachhī je jarī parasanmukhano dveṣh āve chhe teno gnānī gnātā ja rahe chhe.

koīne vaḷī em lāge ke shun jainadharmanī āvī vāt? shun thāy? lokomān


PDF/HTML Page 2186 of 4199
single page version

ā vāt chālatī nathī ne teo bahāranā kriyākāṇḍamān evā ḍūbelā chhe ke vāstavik jainadharma shun chhe enī bichārāone khabar nathī. parantu ā samajye ja (duḥkhathī) chhūṭako chhe.

have dveṣh pachhī krodh; ‘adharma’ shabda palaṭīne krodh levo. gnānīne krodh paṇ āve chhe parantu krodhamay bhāv gnānīne hoto nathī. ṭīkāmān e ja kahyun ne ke-gnānīne agnānamay bhāv hoto nathī, gnānamay ja bhāv gnānīne hoy chhe. kamajorīthī tene krodh āve chhe paṇ temān ene ekatābuddhi nathī arthāt tene krodhanī bhāvanā nathī. je krodh āvī jāy chhe tene te potānāthī bhinna rākhīne jāṇe ja chhe, eno gnātā-draṣhṭā ja rahe chhe. ahā! jyān andar ānandanā nirākul svādamān gnānī paḍayo chhe tyān kiñchit krodh thaī āvatān gnānīne te jher jevo lāge chhe, kemake tene krodhanī ruchi ja nathī. ahā! āvo mārag-jain parameshvarano-duniyāthī sāv ulaṭo chhe. bhāī! āvo alaukik mārag bīje kayāny chhe nahi.

have mān; juo! shrī nemināth bhagavān pāṇḍavo ne bījā mahān joddhāo sahit ekavār sabhāmān virājatā hatā. tyān vāt nīkaḷatān nīkaḷī ke pāṇḍavo mahān joddhā chhe. to koīke kahyun ke bījā paṇ mahān joddhā chhe. tyāre koīe kahyun-bījā bhale mahān joddhā hashe paṇ bhagavānanī barābarīnā koī mahān joddhā nathī. shrī nemināth bhagavān to hajī gr̥uhasthāshramamān hatā ne traṇ gnān tathā gnāyik samakit sahit hatā. have āvī vāt chālatī hatī tyān shrīkr̥uṣhṇe paḍakār karyo ke hun tenāthī paṇ mahān joddho chhun. to bhagavāne hāth vāṅko vāḷ‌yo; shrīkr̥iṣhṇa hāthane ṭīṅgāī gayā paṇ hāthane halāvī shakayā nahi. ahā! āvun sharīranun atul baḷ bhagavānanun hatun! ātmabaḷanī to shī vāt! ahā! gnānī hatā topaṇ tyāre bhagavānane mānano vikalpa thaī āvyo, paṇ tenā te svāmī na hatā, teo to tenā gnātā ja hatā. gnānī to tene je vikalpa āve chhe teno mātra gnātā ja rahe chhe, kartā thato nathī. āvo mārag bāpā! vītarāgano khāṇḍānī dhārathī paṇ ākaro chhe! aho! paṇ te sukharūp chhe, ānandarūp chhe. ahā! atīndriy ānandano nāth paramānandasvarūp prabhu jyān samyagdarshanamān jāgyo tyān āvo sukharūp mārag prāpta thāy chhe.

anādithī vyavahāramān sūtelo jīv jyāre andar nishchay svarūpamān jāgr̥ut thaī jāy chhe tyāre tene atīndriy ānand jenī mudrā chhe evo mokṣhamārga prāpta thāy chhe; ane āvā nishchay mokṣhamārgamān rahelā jīvane kadāchit mānano vikalpa thaī āve topaṇ teno te gnātā ja rahe chhe. jhīṇī vāt chhe, bhāī! ahā! ā to mahā gambhīr shāstra chhe! enun ekek pad bahu gambhīr chhe! juone! ā (gāthānun) chothun


PDF/HTML Page 2187 of 4199
single page version

pad ‘जाणगो तेण सो होदि’!–tenī gambhīratānun shun kahevun! ahā! gnānī to mānano gnāyak ja rahe chhe.

ā pramāṇe āp gnānīno bachāv karyā karo chho. em nathī bhāī! tane gnānīnā antaranī khabar nathī bāpu! ahāhā...! andar ‘svayañjyoti sukhadhām’ prabhu pote chhe. ahāhā...! enun svānubhavamān jyān bhān thayun tyān, je kiñchit mān āve chhe teno gnānī gnātā ja rahe chhe, paṇ te mānane gnānī potānāmān khatavato nathī arthāt mānanun tene svāmitva nathī. janma-maraṇ maṭāḍavāno āvo antarano mārag bhāī! svānubhav vaḍe prāpta karatān samajāy evo chhe.

have mān pachhī māyā; dharmīne jarī māyā paṇ āvī jāy chhe paṇ tene māyānī bhāvanā-ichchhā nathī. e to māyāno gnāyak ja rahe chhe. gnānaguṇamān sva ane parane prakāshavānun sāmarthya chhe; eṭale māyānā kāḷamān tenun (māyānun) gnān ane potānun (ātmānun) gnān ekasāthe utpanna thāy chhe. ā pramāṇe gnānī māyāno gnātā ja chhe, kartā nahi.

have lobh; gnānīne jarīk lobh paṇ thaī jāy chhe paṇ tene lobhano lobh hoto nathī. ātmānā nirākuḷ ānandanā ras āgaḷ tene lobhano ras uḍī gayo hoy chhe. ahā! tene lobh āve chhe paṇ tenī mīṭhāsh tene uḍī gaī hoy chhe. svānubhavamān jeṇe ātmā jāṇyo ane anubhavyo chhe tene kiñchit lobh āve chhe topaṇ teno te gnāyak ja rahe chhe.

have karma. āṭh karma je chhe te mārān nathī em gnānī jāṇe chhe. gommaṭasār ādino svādhyāy kare eṭale tene khyālamān āve ke āṭh karma chhe ane tenī āvī āvī prakr̥iti chhe paṇ gnānī tenun gnān ja kare chhe. karma mārān chhe ne hun karmamān chhun ke karma vaḍe mane lābh- nukashān chhe-em gnānī mānato nathī. jhīṇī vāt chhe bhāī! potāno ātmā ati sūkṣhma chhe ne! ahāhā...! ati sūkṣhma evā gnānānandasvarūp bhagavān ātmānun jene antaramān vedan pragaṭ thayun chhe arthāt jene svasamvedanashakti pragaṭ thaī chhe te ‘karma chhe’ bas em jāṇe chhe arthāt te, je karma chhe tenun mātra gnān kare chhe paṇ karma bhalān-būrān chhe, iṣhṭa- aniṣhṭa chhe em te mānato nathī. ahā! jeṇe shuddha ātmasvarūpanā lakṣhe samyagdarshan pragaṭ karyun chhe te mokṣhanā panthe-sukhanā panthe chhe. te, karma je chhe tene jāṇe chhe paṇ karma mane herān kare chhe vā lābh kare chhe em mānato nathī.

gnānīne hajī āṭh karma to chhe, vaḷī te āyu bāndhe chhe em to āve chhe? samādhānaḥ– bhāī! gnānīne karmano khyāl āvatān tenun te gnān kare chhe, paṇ


PDF/HTML Page 2188 of 4199
single page version

karmamay pote thaī jāy chhe em nathī. ahā! karmathī bhinna rahīne e to potānun ane paranun-karmanun gnān kare chhe. ahā! karme mārā ātmānun āvaraṇ (ghāt) karī dīdhun chhe em gnānīne hotun nathī. jene andar ātmānun gnān thayun te je karma āṭh hoy chhe tenun paṇ gnān kare chhe.

prashnaḥ– to ‘shrīmad rājachandra’mān āve chhe ke vedanīy karmano bhog bhogavavo bākī chhe?

samādhānaḥ– bhāī! e to rāg hajī bākī chhe em tyān batāvavun chhe. thoḍo rāg hajī chhe ne? ā bhave mokṣha thashe em dekhātun nathī, paryāyamān haju rāg chhe ane te chhūṭato jaṇāto nathī to gnānī jāṇe chhe ke haju ekād bhav karavo paḍashe; ne tyāre rāg chhūṭīne kevaḷagnān pāmashun. gnānīnī draṣhṭimān-draṣhṭinā svabhāvamān-to hun rāgano kartāy nahi ane bhoktāy nahi em chhe; paṇ gnānamān, paryāyamān je rāganun pariṇaman chhe te mārun chhe ne hun teno kartā-bhoktā chhun-em gnānī jāṇe chhe; mātra jāṇe ja chhe hon (kartavya chhe ne kare chhe em nahi). āvo anekānta mārag chhe. (te syādvād vaḍe samajavo joīe) ahīn kahe chhe-karma mane āchchhādit kare chhe em chhe ja nahi -em gnānī māne chhe.

prashnaḥ– to dharmīne āvān-āvān karma hoy chhe ne āvun āvaraṇ hoy chhe em āve chhe ne?

samādhānaḥ– bhāī! ahīn to em kahe chhe ke-gnānī em jāṇe chhe ke karma mārā lakṣhamān āvyān chhe, mane te chhe enun gnān thayun chhe paṇ teo mane āchchhādit kare chhe vā mārun āvaraṇ kare chhe em chhe nahi. gnānīne je karma chhe tenun gnān thayun chhe; gnānanī dvirūpatāmān potānun gnān ne karmanun paṇ gnān thayun chhe, paṇ karma svabhāvanun āvaraṇ kare chhe em chhe nahi. mārāmān (-ātmāmān) karma chhe ne te vaḍe hun hīn chhun em gnānī mānato nathī. enī paryāyamān je hīnatā thaī chhe e to enī kamajorīne laīne chhe ane eno paṇ e to gnātā ja chhe. have karmathī vikār thāy evun (viparīt) mānanārane āvun besavun kaṭhaṇ paḍe, paṇ bhāī! karmathī vikār thāy evo ātmasvabhāv ja nathī. ahā! karma mārī chīj nathī ane paryāyamān je vikār chhe te mārī nabaḷāīne laīne chhe paṇ karmane laīne chhe em chhe nahi-em dharmī jāṇe ane māne chhe.

have nokarma; ā sharīr, man, vāṇī ādi jeṭalān bahāranān nimitta chhe te nokarma chhe; arthāt badhān nokarma nimittarūp chhe. dharmī tenun gnān kare chhe, bījī chīj chhe em gnān kare chhe paṇ te mārī chhe em mānatā nathī. ahā! ā sharīr, man, vāṇī, dhan-sampatti ke strī-putra-parivār ityādi mārān chhe em dharmī jāṇatā ane mānatā


PDF/HTML Page 2189 of 4199
single page version

nathī. agnānī dukāne beṭho hoy ne divasanī pāñch-pachās hajāranī kamāṇī thāy to teno pāvar phāṭī jāy chhe. tene em thāy chhe ke-oho! mane āṭalī lakṣhmī āvī! -em te unmatta thaī jāy chhe. jyāre gnānī mātra tenun gnān ja kare chhe. bhāī! karavā yogya to ā chhe; bākī to raḷavā-kamāvāmān ne bāyaḍī-chhokarān sāchavavāmān pāpanī majurī karīne tun marī gayo chhe bhagavān!

ahīn kahe chhe-je nokarma-nimitta chhe tenun gnānī to gnān ja kare chhe. tyān nimitta (nokarma) gnān thavāmān madad kare chhe em nathī. gnānīne je nimittanun gnān thāy chhe te gnānanī avasthā sahaj potāthī potāmān thāy chhe, nimitta chhe to gnān thāy chhe em nathī. jhīṇī vāt chhe bhāī! vītarāgano mārag bāpā! bahu sūkṣhma chhe. ā agnānī māro vyavahār... vyavahār... vyavahār em vyavahārane gaḷe paḍayo chhe ne? ahīn kahe chhe -bhāī! vyavahār (-rāg) tāro chhe em chhe ja nahi. gnānī ene potāno mānatā nathī, e chhe em mātra jāṇe chhe ane enun gnān paṇ potāmān rahīne ja kare chhe. gajab vāt chhe bhāī! vyavahār kāraṇ ane nishchay kārya em chhe ja nahi. gnānī to je vyavahār āve chhe tene jāṇe ja chhe ane te paṇ vyavahār chhe to eno gnātā thayo chhe emey nathī. e to potānī gnānanī paryāy svatantra kartā thaīne tene jāṇatī thakī pragaṭ thāy chhe. e ja rīte gnānī je nokarma chhe, nimitta chhe-tene paṇ mātra jāṇe ja chhe. aho! āvo bhagavānano alaukik adbhut mārga chhe jene gaṇadharo, munivaro ane ekāvatārī indro vagere mahā vinayapūrvak sāmbhaḷe chhe. bhāī! nimittathī ātmāmān kāī thatun nathī tathā nimitta je chhe tenun gnān paṇ gnānī pote potāthī ja kare chhe. āvun sarvagna parameshvaranun pharamān chhe. bese to besāḍo bhāī!

have man; chhātīmān jaḍ man chhe. jem ā ḍoḷā-āṅkh jaḍ chhe tem man paṇ jaḍ chhe. juo, jovā-jāṇavāvāḷī to gnānaparyāy chhe; ā āṅkh kāī dekhe chhe em nathī. tem chhātīmān jaḍ man chhe te vichār karavāmān nimitta chhe, paṇ jaḍ man kāī jāṇatun nathī. tethī man chhe te potānī chīj nathī em gnānī māne chhe. man chhe em gnānī jāṇe chhe paṇ man mārī chīj chhe vā enāthī mane gnān thāy chhe em gnānī mānato nathī. agnānīne thāy ke shun bhagavāne āvī vāt karī hashe? hā, bhāī! dharmasabhāmān ekāvatārī indronī hājarīmān bhagavāne āvī alaukik vāt karī chhe. teno laukik sāthe meḷ bese em nathī. aho! āchārya bhagavantoe gajab kām karyān chhe!

ahā! gnānī vyavahāranun gnān kare chhe te vyavahār chhe māṭe enun gnān kare chhe em nathī; e to gnānanī paryāy ja te kāḷe vyavahār chhe ene jāṇatī sahaj potāthī utpanna thāy chhe. tem nimitta paṇ ho, tathāpi nimitta chhe to tenun gnān thāy chhe em nathī. e to gnānanī e sahaj svaparaprakāshak shakti chhe jenā kāraṇe nimittanun


PDF/HTML Page 2190 of 4199
single page version

gnān potāthī potānāmān thāy chhe. āvun yathārtha jāṇe te dharmātmā chhe. aho! āvī alaukik vāt bīje sāmbhaḷavā maḷavī paṇ durlabh chhe.

ahīn kahe chhe-bhagavān! tun chaitanyasvarūp chho ne! tārī shaktinun sāmarthya to jāṇavā-dekhavānun chhe. shun ā rāg tārī shaktinun kārya chhe? nā. tārī shaktinun sāmarthya to je rāg āve chhe, je karma-nokarma chhe-tene jāṇavānun chhe. ahā! jāṇavun-jāṇavun-jāṇavun e ja tārun sāmarthya chhe. bhāī! ā jaḍ man tārī chīj nathī ane te chhe māṭe enun gnān chhe emey nathī tathā enāthī tane gnān thāy chhe em paṇ nathī. samajāṇun kāī...?

have vachan; ā vāṇī chhe te jaḍ chhe; te ātmānī chīj nathī. ā je vachan bolāy chhe te ātmā bolato nathī. vachan-vāṇī chhe e to jaḍ dhūḷ-pudgal chhe. gnānīne tenun gnān thāy chhe ke ā chhe (bījī chīj); paṇ hun vachan bolun chhun vā ā bolun chhun te hun chhun-em gnānī mānato nathī. to koṇ bole chhe? bhāī! ā je bole chhe e to jaḍ bhāṣhāvargaṇānun pariṇaman chhe. gnānīne tenī ichchhā hotī nathī.

shun kahyun? ke sharīr, man, vāṇī ne rāgathī bhinna shuddha chaitanyasvarūp bhagavān ātmānī sanmukh thaīne jeṇe samyagdarshan-gnān pragaṭ karyun chhe te gnānī-dharmī chhe. te dharmīne vachan mārun chhe em vachananī ichchhā hotī nathī, māṭe tene vachanano parigrah nathī. ahā! vachan bolavānī je kriyā thāy chhe e to jaḍ vachanavargaṇānī kriyā chhe; tethī gnānīne evo ahambhāv thato nathī ke hun bolun chhun. aho! dharmīnī āvī alaukik draṣhṭi ane dashā hoy chhe.

have kahe chhe-gnānīne kāyāno parigrah nathī. bhāī! ā sharīr to jaḍ ajīv chhe, maḍadun chhe.

hā, paṇ kayāre? atyāre, hamaṇān ja. e to 96 mī gāthāmān āvī gayun chhe ke ānandarūp amr̥utano sāgar prabhu ātmā mr̥utak klevaramān mūrchchhāṇo chhe, mūrchchhāī gayo chhe. bhāī! ā hāḍ-māns ne chāmaḍānun banelun kalevar hamaṇān paṇ maḍadun ja chhe. ahā! potānī chīj pūraṇ vītarāgatā, atīndriy gnān ne atīndriy ānandathī bharī paḍī chhe. paṇ are! agnānīne tenī khabar nathī ne te ā mr̥utak kalevarane potānī chīj māne chhe! gnānī to sharīrane ‘ā (bījī chīj) chhe’ bas em jāṇe chhe paṇ te mārun (-ātmānun) chhe em kadīy mānato nathī. ahā! ā sharīranī kriyā je thāy chhe te hun karun chhun em gnānīne abhiprāy hoto nathī. gnānī to sharīr ane sharīranī je avasthāo thāy teno gnātā-draṣhṭā ja chhe.


PDF/HTML Page 2191 of 4199
single page version

have shrotra-kān; ā kān paṇ jaḍanī dashā chhe. bhāī! ā shrotra-kān chhe te jaḍ chhe ne gnānīne teno parigrah nathī. kān mārā chhe ne hun kān barābar chhe to sāmbhaḷun chhun vā kānathī mane gnān thāy chhe em gnānī mānato nathī. kharekhar sāmbhaḷavāthī gnān thāy chhe em chhe ja nahi.

prashnaḥ– kān baherā thāy to sāmbhaḷavānun mashīn rākhe chhe ne? samādhānaḥ– mashīn rākhe toy shun? gnān to potāthī (-ātmāthī) thāy chhe. gnān shun te mashīnathī ke indriyathī thāy chhe? te mashīn ke indriy shun ātmānā avayav chhe? ke enāthī gnān thāy?) (e to jaḍ padārtho bāhya nimittamātra chhe). sūkṣhma vāt chhe bhāī! ānī yathārtha samajaṇ vinā anantakāḷathī tun 84 nā avatār karī karīne mahā duḥkhī thayo chho. tane enī khabar nathī; paṇ jo ne ā vādirāj munie shun kahyun chhe?

ahā! munirāj kahe chhe-prabhu! men bhūtakāḷamān ekendriyādi tiryañchayonimān ane narakayonimān evā evā avatār karyā chhe ke enun duḥkh yād karun chhun to mane āyudhanī jem chhātīmān kāramo ghā vāge chhe. ahā! āyudhanī jem chhātīmān vāge evun thāy chhe. ahā! agnānī paisā ne ābarū ne kuṭumb-parivārane yād karyā kare chhe paṇ enī yād to ekalun pāp chhe. ā to vādirāj muni kahe chhe-ahā! janam-janamamān je duḥkh thayān te prabhu! hun yād karun chhun to āyudh jem chhātīmān vāge evun thaī āve chhe. (munirāj ā pramāṇe vairāgyanī bhāvanā draḍh kare chhe).

ā vādirāj munine sharīramān koḍh hato. rājānā darabāramān charchā thaī ke munirājane koḍh chhe. to tyān koī shrāvak hato teṇe kahyun ke-amārā munirāj nīrogī chhe, koḍharahit chhe. pachhī te shrāvak vādirāj muni pāse āvyo ne kahevā lāgyo-mahārāj! hun to rājā pāse kahīne āvyo chhun ke āpane koḍh nathī. paṇ have shun? munirāj kahe-ṭhīk. pachhī to munirāje bhagavānanī stuti upāḍī ke-prabhu! āpano je nagarīmān janma thāy chhe te nagarī sonānī thaī jāy chhe ne āp jyān garbhamān rahyo chho te mātānun peṭ sphaṭik jevun nirmaḷ-svachchha thaī jāy chhe. to prabhu! hun āpane mārā antaramān padharāvun ne ā sharīramān koḍh rahe? ane chamatkār e thayo ke koḍh maṭī gayo ane sharīr suvarṇamay thaī gayun! ā to bhaktino ek prakār chhe. sharīranī avasthā to puṇyano yog hato to te kāḷe je thavāyogya hatī te thaī. koḍh maṭī gayo te kāī bhaktithī maṭī gayo em nathī. bhaktithī koḍh maṭī gayo em kahevun e to nimittanun kathan chhe. ā vādirāj muni vairāgyane draḍh karatān kahe chhe-prabhu! anant-anantakāḷamān 84 lākh yonimān bhramaṇ karyun tyān narak-nigodādimān je


PDF/HTML Page 2192 of 4199
single page version

apār duḥkho veṭhayān te yād karun chhun to jāṇe chhātīmān āyudhanā ghā vāge tem thaī āve chhe. munirāj ām yād karīne ahā! svarūpamān līn thaī jāy chhe!! dhyānamagna thaī jāy chhe!!!

bhāī! tārā duḥkhanīy ā ja kahānī chhe. ahīn karoḍapati hoy ne jo māyānī mamatāmān paḍayā hoy to dehano paḍado bandh paḍatān marīne tiryañchamān jāy chhe, galuḍiyān ne mīndaḍān thaī jāy chhe. are! ā avatār? hā bhāī! āvā avatār ten anant-anant vār karyā chhe. bhagavān! tun mātānā peṭamān ūndhā mastake bār-bār varṣha rahyo chhun. nav mahinā rahe chhe e to sādhāraṇ chhe. paṇ koī ek mātānā peṭamān bār varṣha ūndhā māthe rahyo chhun, ane pāchho marīne bījīvār bār varṣha mātānā peṭamān rahyo chhun. ām mātānā peṭamān uparā-uparī 24 varṣha rahyo chhun. ahā! anantakāḷamān āvā janma anantavār dhāraṇ karyā chhe. bhagavān! ā janma-maraṇanā duḥkhanī shī vāt! ane ekendriyādi avasthānān duḥkhonun shun kahevun? e to vachanātīt chhe.

ahīn dharmī jīv kahe chhe-mane anantavār shrotrendriy maḷī tene mārī mānīne men mamatā karī ne tene kāraṇe mithyātvavash hun chāragatimān rakhaḍayo chhun. paṇ have ā shrotrendriy mārī nathī em hun mānun chhun kemake e to jaḍ pudgalanī chhe. jo te mārī hoy to te mārī sāthe ja sadāy rahe. paṇ em to chhe nahi. māṭe shrotrendriy mārī nathī. tenī have mane mamatā nathī, ichchhā nathī. hun to tene mātra jāṇun ja chhun.

tevī rīte chakṣhuḥ ā chakṣhu chhe te paṇ jaḍ chhe. ā chakṣhu mārī chhe em chakṣhunī ichchhā ke mamatā gnānīne hotī nathī. ahā! haraṇanā jevī chakachak karatī āṅkho hoy toy shun? kemake e to jaḍ māṭī chhe, dhūḷ chhe. bhāī! āmān (ā āṅkhamān) to ek vār agni lāgashe. jyāre deh chhūṭashe tyāre emān agninā taṇakhā ūṭhashe ane te baḷīne bhasma thaī jashe. bhāī! ā āṅkh tārī chīj nathī bāpu! dharmī jīv to āṅkh ne āṅkhathī je kriyā thāy chhe te potānī chhe em svīkārato nathī. tethī tene āṅkhanī ichchhā nathī. te to ‘ā (bījī chīj) chhe’ em mātra jāṇe chhe. āvī vāt chhe.

prashnaḥ– ā chashmān chhe to āṅkhathī dekhāy chhe ne? uttaraḥ– dhūḷey chashmānthī dekhātun nathī sāmbhaḷane. chashmānthī dekhātun hoy to āndhaḷā chhe tene chashmān lagāve ne? bhāī! e to te te samayanī gnānanī paryāy dekhe -jāṇe chhe. shun jaḍ āṅkh ke chashmān dekhe jāṇe chhe? nimittapradhān draṣhṭivāḷā mithyādraṣhṭi em māne chhe ke chashmān hoy tyāre āṅkhe dekhāy chhe. bhāī! pote ja gnānasvarūpī bhagavān ātmā chhe ane tene potānī gnānaparyāyathī gnān thāy chhe, āṅkhathī ke chashmānthī nahi.


PDF/HTML Page 2193 of 4199
single page version

juo, laṇḍanamān kohīnūr hīro chhe. tene ek paṇḍit jotā hatā. to koī e tyān pūchhayun ke-kem, hīro kevo lāgyo? to paṇḍit kahe-kahun? hīrāne to āṅkh jue chhe, to hīrānī kimmat kahun ke āṅkhanī? hīro to kāī joto (-jāṇato) nathī, paṇ jue (- jāṇe) chhe to āṅkh. tem ahīn kahe chhe-āṅkhanī kimmat chhe ke jāṇanāranī? āṅkh to kāī jāṇatī nathī; jaḍ chhe ne? to te kāī jāṇatī nathī. jāṇanār to prabhu gnāyak andar chhe te jāṇe chhe. are bhāī! ā āṅkh to jaḍ māṭī chhe. temānthī to rasī nīkaḷe chhe ne temān īyaḷo paṇ paḍe chhe. topaṇ prabhu! eno tane kem prem chhe? dharmīne to chakṣhu indriyano parigrah nathī; arthāt te mārī chhe ane tenī je jovānī kriyā thāy chhe te mārī chhe evī buddhi tene hotī nathī. ahā! jyān āṅkh potānī nathī tyān putrādi to kayāny rahī gayā. samajāṇun kāī...?

tevī rīte ghrāṇ-nākaḥ nāk paṇ anant paramāṇuono skandh jaḍ chhe. nāk vā nākanī je kriyā thāy chhe te mārī chhe em gnānī mānato nathī ane tethī tene nākano parigrah nathī. e to mātra sanyogī chīj chhe em gnānī jāṇe chhe.

have rasanā-jībhaḥ ahā! khāvānī koī sārī-svādiṣhṭa chīj hoy to andar jībhathī chāṭe chhe. paṇ are! shun chhe bāpu? bhāī! jībh ja tārī chīj nathī ne? to pachhī jībhathī chāṭavun e tārī ātmānī kriyā kayān rahī? bhagavān! e to jaḍanī kriyā chhe em jāṇī gnānī jībhano parigrah karatā nathī. āvī vāt chhe.

have sparshanaḥ sumvāḷā sharīranā bhogamān agnānīne sharīr mākhaṇ jevun lāge chhe. paṇ bhāī! ā sharīr to jaḍ māṭī chhe bāpā! ā to hāḍ-māns ne chāmaḍe maḍhelun putaḷun chhe. emān shun prem karavo? gnānī to sparshanathī hun bhog laun chhun em mānato nathī, kemake sparshan to jaḍ pudgalanī avasthā chhe, tathā sparshathī thatī kriyā jaḍanī kriyā chhe.

prashnaḥ– paṇ jīvit sharīrathī dharma to thāy chhe ne? samādhānaḥ– jīvit sharīr? are bhāī! jīvit sharīr-sachet sharīr to nimittathī kahevāmān āve chhe. e to jīvano sharīr sāthe sanyog chhe em gnān karāvavānun kathan chhe; bākī sharīr to achet ja chhe. gāthā 96 nī ṭīkāmān na āvyun ke-‘... mr̥utak kalevar (sharīr) vaḍe param amr̥utarūp vignānaghan pote mūrchhit thayo hovāthī te prakāranā bhāvano kartā pratibhāse chhe.’ ahā! atīndriy ānandano sāgar amr̥utasvarūp bhagavān ātmā mr̥utak kalevaramān mūrchhāī gayo chhe! bhāī! ā sharīr to mr̥utak kalevar eṭale maḍadun ja chhe, atyāre paṇ maḍadun ja chhe. have ene jīvit mānī enāthī dharma thāy em mānavun e to kevaḷ mūrchhābhāv chhe. agnānīne upavāsādi


PDF/HTML Page 2194 of 4199
single page version

sharīrāshrit kriyāono hun kartā chhun evo agnānamān bhās thayo chhe, te mithyābhāv chhe. samajāṇun kāī...?

ahā! prabhu! tun koṇ chho? tun andar amr̥utano-gnānānandano sāgar chho ne prabhu! tārā astitvamān to ekalān gnān ne ānand paḍayān chhe ne nāth! are bhāī! tārā astitvamān jyān rāgey nathī tyān ā sharīr ne sparshan mārān chhe em kayānthī āvyun? gnānī dharmātmā to ā sparshan indriy ane enī je kriyā thāy chhe te mārī chhe em kadīy mānato nathī ane tethī tene sparshanano parigrah nathī. āvī vāt chhe.

em rāg ādi soḷ shabdo mūkī soḷ gāthāsūtro vyākhyānarūp karavān ane ā upadeshathī bījān paṇ vichāravān. ahā! asaṅkhya prakāranā je shubhāshubhabhāv chhe te hun nathī ane teo mārā nathī, hun to ek shuddha chinmātra chaitanyaghan prabhu ātmā chhun-em bhedagnān karīne dharmātmā jīve asaṅkhya prakāranā je anya bhāvo chhe teone potānāthī bhinna jāṇavā-em kahe chhe.

[pravachan nan. 28p-286 (chālu)*dināṅk 7-1-77 ane 8-1-77]

PDF/HTML Page 2195 of 4199
single page version

gāthā–212

अपरिग्गहो अणिच्छो भणिदो णाणी य णेच्छदे असणं। अपरिग्गहो दु असणस्स जाणगो तेण सो होदि।। २१२।।

अपरिग्रहोऽनिच्छो भणितो ज्ञानी च नेच्छत्यशनम्।
अपरिग्रहस्त्वशनस्य ज्ञायकस्तेन स भवति।।
२१२।।

have, gnānīne āhārano paṇ parigrah nathī em kahe chheḥ-

anichchhak kahyo aparigrahī, gnānī na ichchhe ashananai,
tethī na parigrahī ashanano te, ashanano gnāyak rahe. 212.

gāthārthaḥ– [अनिच्छः] anichchhakane [अपरिग्रहः] aparigrahī [भणितः] kahyo chhe [च] ane [ज्ञानी] gnānī [अशनम्] ashanane (bhojanane) [न इच्छति] ichchhato nathī, [तेन] tethī [सः] te [अशनस्य] ashanano [अपरिग्रहः तु] parigrahī nathī, [ज्ञायकः] (ashanano) gnāyak ja [भवति] chhe.

ṭīkāḥ– ichchhā parigrah chhe. tene parigrah nathī-jene ichchhā nathī. ichchhā to agnānamay bhāv chhe ane agnānamay bhāv gnānīne hoto nathī, gnānīne gnānamay ja bhāv hoy chhe; tethī agnānamay bhāv je ichchhā tenā abhāvane līdhe gnānī ashanane ichchhato nathī; māṭe gnānīne ashanano parigrah nathī. gnānamay evā ek gnāyakabhāvanā sadbhāvane līdhe ā (gnānī) ashanano kevaḷ gnāyak ja chhe.

bhāvārthaḥ– gnānīne āhāranī paṇ ichchhā nathī tethī gnānīne āhār karavo te paṇ parigrah nathī. ahīn prashna thāy chhe ke-āhār to muni paṇ kare chhe, temane ichchhā chhe ke nahi? ichchhā vinā āhār kem kare? tenun samādhānaḥ– ashātāvedanīy karmanā udayathī jaṭharāgnirūp kṣhudhā ūpaje chhe, vīryāntarāyanā udayathī tenī vedanā sahī shakātī nathī ane chāritramohanā udayathī āhāragrahaṇanī ichchhā utpanna thāy chhe. te ichchhāne gnānī karmanā udayanun kārya jāṇe chhe. rog samān jāṇī tene maṭāḍavā chāhe chhe. ichchhā pratye anurāgarūp ichchhā gnānīne nathī arthāt tene em ichchhā nathī ke mārī ā ichchhā sadā raho. māṭe tene agnānamay ichchhāno abhāv chhe. parajanya ichchhānun svāmīpaṇun gnānīne nathī māṭe gnānī ichchhāno paṇ gnāyak ja chhe. ā pramāṇe shuddhanayanī pradhānatāthī kathan jāṇavun.

*

PDF/HTML Page 2196 of 4199
single page version

samayasār gāthā 212ḥ mathāḷun

have, gnānīne āhārano paṇ parigrah nathī em kahe chheḥ-

* gāthā 212ḥ ṭīkā uparanun pravachan *

‘ichchhā parigrah chhe. tene parigrah nathī-jene ichchhā nathī.’ shun kahyun? ā rāganī ichchhā utpanna thavī te parigrah chhe. ahā! jene ichchhā ja nathī, āhāranī paṇ ichchhā ja nathī arthāt ichchhā thaī chhe paṇ ichchhānī jene ichchhā nathī tene parigrah nathī em kahe chhe.

prashnaḥ– ‘ichchhānī ichchhā’no shun artha chhe! samādhānaḥ– ichchhānī ichchhā nathī eno artha e chhe ke-ichchhā ṭhīk chhe evo gnānīne mithyābhāv nathī. samajāṇun kāī...! have kahe chhe-

‘ichchhā to agnānamay bhāv chhe ane agnānamay bhāv gnānīne hoto nathī, gnānīne gnānamay ja bhāv hoy chhe.’

shun kahyun? ichchhāmātramān gnāyakasvabhāvī bhagavān ātmānī chaitanyajyotinā tejanā nūrano abhāv chhe; ichchhāmān ātmānā chaitanyanun kiraṇ nathī. te kāraṇe ichchhāne agnānamay bhāv kahyo chhe. gnānīne ichchhā mārī chhe vā je ichchhā thāy chhe te bhalī-ṭhīk chhe evo bhāv hoto nathī. gnānī vichāre chhe-ahā! hun to gnānamay ane ānandamay chhun, to temān ichchhā mārī chhe em kayānthī āvyun? gnānīne ichchhānun svāmitva hotun ja nathī. ichchhā chhe e to rāg chhe, agnān chhe. agnān shabde mithyātva em nahi, paṇ gnānasvarūpī bhagavān ātmā jem gnānamay chhe tem rāg-ichchhā gnānamay nathī ane tethī ichchhā agnānamay chhe. agnān = a+gnān eṭale gnān nahi te. gnān to ātmā chhe ne ātmāmān ichchhā nathī; māṭe ichchhā agnān chhe. ahīn kahe chhe-gnānīne ichchhā mārī chhe em nathī tethī tene agnānamay bhāv hoto nathī.

ahā! ‘gnānīne gnānamay bhāv ja hoy chhe.’ gnānīne shuddha ek chaitanyasvabhāvanun -gnātādraṣhṭāsvabhāvanun pariṇaman hoy chhe tethī tene gnānamay arthāt vītarāgatāmay- ānandamay bhāv ja hoy chhe. tene je alpa rāg thāy chhe teno te mātra gnātā ja rahe chhe. tene to potānā svabhāvanun gnān ne je rāg chhe tenun gnān-em gnānamay bhāv ja hoy chhe. ahā! ā to koī alaukik vāt chhe! have kahe chhe-

‘tethī agnānamay bhāv je ichchhā tenā abhāvane līdhe gnānī ashanane ichchhato nathī; māṭe gnānīne ashanano parigrah nathī.’


PDF/HTML Page 2197 of 4199
single page version

juo, gnānī āhār levā jāy chhe chhatān, ahīn kahe chhe, tene āhāranī ichchhā nathī. kem? kemake tene ichchhānī ruchi nathī. ruchi to samakitīne bhagavān ānandanī chhe. ahā! dharmī samyagdraṣhṭine to potānā atīndriy ānandano svād levānī bhāvanā hoy chhe. tene ashananī-āhāranī bhāvanā nathī māṭe tene ashanano parigrah nathī. āvī vāt chhe. e to je āhārano bhāv thāy teno mātra gnātā ja chhe. e ja kahe chhe-

‘gnānamay evā gnāyakabhāvanā sadbhāvane līdhe ā (gnānī) ashanano kevaḷ gnāyak ja chhe.’

ahāhā...! gnānīne gnānamay evā ek gnāyakabhāvano sadbhāv chhe. eṭale shun? eṭale ke hun shuddha chidānandaghanasvarūp prabhu gnāyakasvabhāvī ātmā chhun, rāgamay ke udayabhāvamay hun nahi-āvun jene antaramān nij gnāyakasvabhāvanā āshraye bhān thayun chhe tene ek gnāyakabhāvano sadbhāv chhe; ane te kāraṇe te ashanano kevaḷ gnāyak ja chhe, gnātā ja chhe. ahāhā...! gnānīne āhār hoy chhe topaṇ te eno jāṇanāro ja rahe chhe. āvī vāt!

* gāthā 212ḥ bhāvārtha uparanun pravachan *

‘gnānīne āhāranī paṇ ichchhā nathī tethī gnānīne āhār karavo te paṇ parigrah nathī.

ahīn prashna thāy chhe ke-āhār to muni paṇ kare chhe, temane ichchhā chhe ke nahi? ichchhā vinā āhār kem kare?’ em ke gr̥uhasthāshramamān rahelā samakitī-gnānī chhe te to āhār kare chhe, parantu are! jemaṇe gr̥uhasthāshram chhoḍī dīdho chhe ane te taraphano rāg paṇ jemane nathī tevā muni paṇ āhār to kare chhe. āp kaho chho temane āhāranī ichchhā nathī; to ichchhā vinā teo āhār kem kare? arthāt ichchhā vinā āhār kem sambhave?

tenun samādhānaḥ– ‘ashātāvedanīy karmanā udayathī jaṭharāgnirūp kṣhudhā upaje chhe.’ eṭale shun? ke je jaṭharāgnirūp kṣhudhā utpanna thāy chhe temān ashātāvedanīy karmano uday nimitta chhe. jaṭharāgnirūp kṣhudhā utpanna to potāthī thāy chhe, jaṭharāgninā paramāṇuo pote ja pariṇamīne kṣhudhārūpe ūpaje chhe ane tyāre temān ashātāvedanīy karmanun nimittapaṇun chhe. bas āṭalī vāt chhe. nimitta kāī jaṭharāgnirūp kṣhudhāno kartā chhe em nathī, paṇ nimitta chhe to kahyun ke-ashātāvedanīyanā udayathī jaṭharāgnirūp kṣhudhā upaje chhe. ā nimittanun kathan chhe. bhāī! potānun sattva - asattva shun chhe enun bhedagnān karavānī vāt chhe.


PDF/HTML Page 2198 of 4199
single page version

juone! kutarīne bahu bhūkh lāgī hoy to potānā bachchāne khāī jāy chhe. evun ja sarpiṇīmān chhe. sāpaṇ seṅkaḍo bachchānne janma āpe chhe ane temanā pharate goḷākāre vīṇṭaḷāīne temane ek ek karīne khāī jāy chhe. temān jo koī tarat ja bahār nīkaḷī jāy to te bachī jāy chhe. evun ja utsarpiṇī-avasarpiṇī kāḷanun chhe. ahā! kāḷachakranā pañjāmān paḍelān prāṇīo anādithī bhedagnānanā abhāve nirantar janma-maraṇ tyān ne tyān chāragatimān karyā ja kare chhe. temānthī koī bhāgyavān jīv bhedagnān karīne ātmagnānī thāy chhe te kāḷachakranī bahār nīkaḷī jaīne siddhadashāne pāme chhe. bākī to emān ne emān ja janma-maraṇ karatā rahī jāy chhe. bhāī! ahīn tane janma-maraṇathī ugaravāno panth āchāryadev batāve chhe.

kahe chhe-jyāre jaṭharāgninā paramāṇu kṣhudhāpaṇe upaje chhe tyāre temān ashātāvedanīy karma nimitta chhe. juo, kṣhudhānā je paramāṇu chhe te bhinna chīj chhe ne emān nimitta evun ashātāvedanīy karma paṇ bhinna chīj chhe, paṇ nimitta chhe evun gnān karāvavā ṭūṅkāmān kahyun ke-ashātāvedanīyanā udayathī jaṭharāgnirūp kṣhudhā upaje chhe. āvī vāt! (bhāī! nimitta chhe em jāṇavun paṇ te kartā chhe em na mānavun.)

have bījī vātaḥ- ‘vīryāntarāyanā udayathī tenī vedanā sahī shakātī nathī.’ arthāt potānī yogyatāmān jyān sahan karavānī shakti nathī tyān vīryāntarāyanā udayane nimitta kahevāmān āve chhe. jyāre kṣhudhānī pīḍā sahī shakātī nathī tyāre emān vīryāntarāyano uday nimitta chhe bas. be bol thayā.

gnānīne ichchhānī ichchhā nathī. chhatān āhāranī ichchhā utpanna kem thāy chhe enī vāt chāle chhe. to kahyun ke-

1. ashātāvedanīyanā nimitte jaṭharāgnirūp kṣhudhā utpanna thāy chhe. ane 2. vīryāntarāyanā nimitte eṭale ke potānī kamajorīthī tenī vedanā sahan thatī nathī. ā be vāt thaī.

have trījī vātaḥ- ‘chāritramohanā udayathī āhāragrahaṇanī ichchhā utpanna thāy chhe.’

prashnaḥ– paṇ chāritramoh to par-jaḍ chhe? (enāthī ichchhā kem thāy?) samādhānaḥ– bhāī! āhāragrahaṇanī ichchhā to potāthī thāy chhe ane tyāre emān chāritramohano uday nimitta chhe. nimitta chhe evun gnān karāvavā kahyun ke chāritramohanā udayathī āhāragrahaṇanī ichchhā utpanna thāy chhe. bhāī! dharmanī āvī (gūḍh) vāto chhe! āve chhe ne ke-


PDF/HTML Page 2199 of 4199
single page version

‘karma bichāre kaun bhūl merī adhikāī.’

vikār je thāy chhe temān potānī ja bhūl chhe, te potāno ja aparādh chhe, karmano kāī doṣh nathī. potānā ūndhā puruṣhārthathī vikār-rāg thāy chhe ane savaḷā puruṣhārthathī te ṭaḷī jāy chhe. tyān agnānī jīv rāgano kartā thāy chhe ane gnānī kartā thato nathī. gnānīne kiñchit rāganun pariṇaman chhe temān chāritramohanā uday nimitta chhe em ahīn kahe chhe.

have kahe chhe-‘te ichchhāne gnānī karmanā udayanun kārya jāṇe chhe.’ joyun? bhāṣhā juo! ek shuddha chaitanyasvabhāvanī draṣhṭinī apekṣhāe rāg potāno (-jīvano) svabhāv nathī ane te svabhāvanun kārya paṇ nathī. māṭe ā apekṣhāthī ‘ichchhāne gnānī karmodayanun kārya jāṇe chhe’-em kahyun chhe.

prashnaḥ– to āmān to rāgarūpī kārya karmathī thāy chhe em āvyun? samādhānaḥ– bhāī! rāgarūpī kārya potānun (-svabhāvanun) nathī te apekṣhāe ām kahyun chhe. bākī rāg chhe to potānī paryāyanun kārya; parantu te potānā svabhāvanun kārya nathī ane nimittanā saṅge thayun chhe to te apekṣhāe te karmodayanun kārya chhe em kahyun chhe. ahā! pote svatantra kartā thaīne ichchhārūpī kārya kare chhe, chhatān potānā svabhāvamān te ichchhā nathī te kāraṇe, je ichchhā utpanna thaī chhe te karmanun kārya chhe em jāṇīne gnānī teno nāsh karī de chhe. ahā! vītarāg jain parameshvarano mārga bahu sūkṣhma chhe bhāī! bahu puruṣhārtha vaḍe samajāy tevo chhe.

ahā! ek bāju ‘janmakṣhaṇ’ kahe arthāt je samaye je rāg utpanna thāy chhe te tenī janmakṣhaṇ chhe, utpattikāḷ chhe, te karmathī utpanna thāy chhe em nathī-em kahe ane vaḷī kahe ke-ichchhāne gnānī karmodayanun kārya jāṇe chhe; ahā! ā te kevī vāt! bhāī! jyān je apekṣhāe kathan chhe tyān te apekṣhā samajī yathārtha jāṇavun joīe.

ahīn kahe chhe-hun to shuddha chaitanyasvabhāvamay ātmā chhun. ahā! sat evā mārā ātmānun sattva to gnān ane ānand chhe arthāt ek gnān ane ānandanā svabhāvathī bharelo hun bhaṇḍār chhun. to mārun je pariṇaman thāy te to gnānanun ja pariṇaman thāy chhe, svabhāvanun ja pariṇaman thāy chhe. have temān rāganun pariṇaman kayān āvyun? e to rahī gayun kayāny bahār. to te rāganun pariṇaman karmodayanun kārya chhe em jāṇī bhedagnānapūrvak tene gnānī chhoḍī de chhe. samajāṇun kāī...?

have kahe chhe-‘rog samān jāṇī tene maṭāḍavā chāhe chhe.’ juo! gnānīne ichchhā āve chhe paṇ tene te rog samān jāṇe chhe. eṭale shun? ke jem rogane sau dūr karavā ichchhe tem gnānī ichchhāne dūr karavā-maṭāḍavā ichchhe chhe. ‘ichchhā pratye anurāgarūp


PDF/HTML Page 2200 of 4199
single page version

ichchhā gnānīne nathī.’ ahā! ichchhānī ichchhā gnānīne nathī. arthāt ‘tene em ichchhā nathī ke mārī ā ichchhā sadā raho.’ ahā! ā to rog āvyo-rog āvyo-em jāṇīne gnānī ichchhāne chhoḍī de chhe. aho! bhedagnānano koī ajab mahimā chhe ke je vaḍe gnānī ichchhānī ichchhāthī rahit hoy chhe. agnānī to bichāro sāmāyik ne prauṣhadhanā vikalpamān aṭakī rahe chhe ane potāne te vaḍe dharma thaī gayo māne chhe. paṇ e to naryun agnān chhe.

ahā! mārī ā ichchhā sadāy raho evī ichchhā gnānīne nathī. juo! kevo saras khulāso paṇḍit shrī jayachandajīe karyo chhe! have kahe chhe-‘māṭe tene agnānamay ichchhāno abhāv chhe.’ ahā! ichchhāno anurāg gnānīne nathī te kāraṇe agnānamay ichchhāno tene abhāv chhe. mane sadāy ichchhā raho em gnānīne nathī tethī tene agnānamay ichchhāno abhāv chhe. tene gnānamay ja bhāv chhe ne? tethī agnānamay bhāvano abhāv chhe.

‘parajanya ichchhānun svāmīpaṇun gnānīne nathī māṭe gnānī ichchhāno paṇ gnāyak ja chhe.’ e to pahelān ja kahyun ke gnānī ichchhāne karmodayanun kārya jāṇe chhe. have jene parajanya- karmodayajanya jāṇe teno svāmī pote kem thāy? ichchhā-rāg to rog chhe. to shun te rogano svāmī thāy? kadīy na thāy. gnānī rāgano svāmī nahi thato thako e to rāgano-ichchhāno paṇ gnāyak ja rahe chhe. ahā! shuddha gnānānandasvabhāvano gnātā gnānī rāgano-ichchhāno paṇ gnātā ja rahe chhe. lyo, ā chothā padano-‘जाणगो तेण सो होदि’–no artha chhe. ṭīkāmān hatun ne ke-‘ashanano kevaḷ gnāyak ja chhe’-e ā vāt chhe. ahā! gnānī gnāyakasvabhāvamān rahīne je ichchhā thāy chhe tene par tarīke mātra jāṇe ja chhe. āvī vāt chhe.

prashnaḥ– āvī badhī vāto samajavānī amane navarāsh kayān chhe? (em ke bījun kāī karavānun kaho to jhaṭ daīne karī daīe).

uttaraḥ– are prabhu! anant janam-maraṇanā pherā ṭāḷavā māṭe ā badhun samajīne samyagdarshan-gnān pragaṭ karavun paḍashe; kemake samyagdarshan-gnān vinā bījī koī rīte (kriyākāṇḍathī) janam-maraṇ nahi maṭe, sansār nahi maṭe, duḥkh nahi maṭe. (bhāī! bhagavān kevaḷīe kahelī ā vāt chhe).

ahā! ‘parajanya ichchhānun svāmīpaṇun gnānīne nathī. māṭe, gnānī ichchhāno paṇ gnāyak ja chhe-ā pramāṇe shuddhanayanī pradhānatāthī kathan jāṇavun.’ shun kīdhun? ke shuddhanayathī eṭale ke yathārthadraṣhṭinun ā kathan chhe em jāṇavun. bīje vyavahāranayathī kathan chhe paṇ e to upachāramātra kathan chhe. nishchay te yathārtha chhe ane vyavahār te