Pravachan Ratnakar-Gujarati (simplified iso15919 transliteration). Gatha: 216 ; Kalash: 147.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 112 of 210

 

PDF/HTML Page 2221 of 4199
single page version

prashnaḥ– hā, paṇ te bādhā to nathī karatā ne? samādhānaḥ– bhāī! vartamān (pragaṭ mokṣhamārgamān) bādhā nathī karatā; to paṇ te chhe to vighan (vighna) rūp. vartamānamān je rāg āvyo chhe te bādhak nathī kemake gnānadhārā ne karmadhārā bey ekasāthe hoy chhe; beyane ekasāthe rahevāmān virodh nathī e vāt to āvī gaī chhe. ahāhā...! shuddha chaitanyasvarūpanā āshraye vartamān jeṭalā samyagdarshan-gnān-chāritranā pariṇām thayā chhe te gnānadhārā chhe ane te ja kāḷe jeṭalo rāg bākī chhe tene nimitta tarīke-ā bījī chīj chhe em-mātra jāṇavāmān āve chhe; māṭe vartamān vighan (vighna) nathī, chhatān jeṭalī paryāy rokāī gaī chhe teṭalun to vighan chhe; kemake vartamānamān jeṭalo rāg chhe te chhe to doṣharūp. bhāī! vyavahāraratnatray paṇ doṣharūp ja chhe. ahāhā...! chidānandasvarūp bhagavān ātmānān draṣhṭi, gnān ne ramaṇatā-e traṇeyanun ekatva pariṇaman thavun te satyārtha eṭale nishchay mokṣhamārga chhe ane te kāḷe je rāg hoy chhe te tatkāl bādhak nathī topaṇ e svayam to doṣharūp chhe ane gnānī tenī nirjarā karī de chhe. samajāṇun kāī...? ahā agnānīne to evun ūndhun shalya paḍī gayun chhe ke-ā vyavahār karavāthī nishchay thashe, vyavahār nishchayanun kāraṇ chhe; paṇ bhagavānano mārag bahu judo chhe bāpā!

shun kīdhun? ke sadāy paramātmasvarūp evā bhagavān ātmānā āshraye je darshan- gnān-chāritranī nirmaḷ ratnatrayarūp pariṇati utpanna thaī te nishchay mokṣhamārga chhe ane te dharma chhe. āvā dharmanā ācharaṇathī jene andar atīndriy ānandanī bharatī āvī chhe te dharmī chhe. āvā dharmī jīvanī ahīn vāt chāle chhe. kahe chhe-udayano upabhog traṇ prakārano hoy chhe-atīt, vartamān ne bhaviṣhya. have e traṇamānthī pratham atīt upabhog to vītī gayo chhe, eṭale ke bhūtakāḷano upabhog to vartamān chhe nahi. māṭe te parigrahabhāvane dhārato nathī. shun kahyun? ke bhūtakāḷano rāg to chālyo gayo chhe, māṭe te parigrahapaṇe vartamān chhe nahi. āvī vāt! have kahe chhe-

‘anāgat upabhog jo vāñchhavāmān āvato hoy to ja parigrahabhāvane dhāre.’ juo, dharmīne-ke jene ānandanī dashā andar utpanna thaī chhe tene-bhaviṣhyanā koī paṇ upabhoganī vāñchhā nathī. bhāī! bhaviṣhyanā koī rāganā ke viṣhayanā bhoganī vāñchhā dharmīne hotī nathī. ahāhā...! tene to ek nirākul ānandanā upabhoganī bhāvanā hoy chhe. bahu jhīṇo dharma prabhu! bhagavān ātmā atīndriy ānandano rasakand prabhu chhe. tenā āshraye jene paryāyamān atīndriy ānandano svād pragaṭ thayo chhe tene dharma pragaṭ thayo chhe ane te dharmī chhe. ‘siddha samān sadā pad mero’-em āve chhe ne? e to dravyasvabhāv hon, paryāy nahi. paryāyamān to siddhapad tyāre pragaṭe chhe ke jyāre paramānandanī mūrti prabhu ātmāno paripūrṇa āshray siddha (pragaṭ) thāy chhe.


PDF/HTML Page 2222 of 4199
single page version

ahāhā...! ānand e ātmāno dharma chhe ne bhagavān ātmā dharmī chhe. have te dharma (- guṇ, svabhāv) to trikāḷ chhe ane tenā āshraye pragaṭ thayelo vartamān ānand te vartamān dharma chhe. ānandanī param-utkr̥uṣhṭa dashā pragaṭe te siddhapad chhe. lyo, āvun badhun samajavun paḍashe hon; bākī bahāramān-dhūḷamān to kāī nathī. bhāī! ā samajyā vinā kalyāṇ nathī.

agnānī em māne chhe ke-vyavahār karatān karatān-vrat, tap, bhakti ityādi karatān karatān nishchay thashe. paṇ tenī e mānyatā jūṭhī chhe, sāv viparīt chhe. are bhāī! shun rāg karatān karatān vītarāgatā thāy? na thāy. rāg karatān karatān vītarāg dashā thāy em mānavun e to viruddha chhe. tadna viruddha chhe. ahīn kahe chhe-jene vartamānamān ānandano anubhav thayo chhe arthāt jene samyagdarshan-gnān-chāritra-chāritra bhale vattun-ochhun ho- pragaṭ thayān chhe tene bhūtakāḷano upabhog to chālyo gayo hovāthī tenī vāñchhā nathī ane tethī teno ene parigrah paṇ nathī. tathā tene bhaviṣhyanā bhoganī paṇ vāñchhā nathī; kemake jene antaramān ānandano anubhav vidyamān chhe tene (anya) bhoganī vāñchhā kayānthī āve? ahā! bhāre vāt bhāī! ā to ahīn nirjarā kone thāy chhe enī vāt kare chhe.

ahā! gnānīne bhaviṣhyanā bhoganī paṇ vartamān vāñchhā nathī. e to have pachhīnī 216 mī gāthāmān vedya-vedakabhāv dvārā vistārathī samajāvashe. vartamān kāṅkṣhā kare chhe te vedyabhāv chhe ane bhaviṣhyamān bhogavavāno je bhāv āve chhe tene vedakabhāv kahe chhe. to, vibhāvanī vartamānamān gnānīne vāñchhā nathī ane bhaviṣhyamān bhogavavāno je vibhāvabhāv chhe tenī paṇ gnānīne vāñchhā nathī. bahu jhīṇī vāt chhe bhāī! āvun hoy to ṭhīk-em vāñchhā karavī te vedyabhāv chhe. te vedyabhāvanā kāḷe vedakabhāv chhe nahi kemake vartamānamān (vāñchhitano) anubhav to chhe nahi. ane jyāre vedakabhāv āve chhe tyāre vedyabhāv-vāñchhā rahetī nathī. māṭe gnānīne vibhāvano vedya-vedakabhāv hoto ja nathī-em kahe chhe. ā to gāthā 216 no upodghāt chhe ne? vistārathī ā badhun 216 mī gāthāmān āvashe. jhīṇī vāt chhe bhagavān!

bhagavān ātmā atīndriy gnān ne ānandasvarūpanī mūrti prabhu chhe. tenī sanmukh thatān ānand ne vītarāgī shānti pragaṭe chhe ane te mokṣhamārga chhe. ahā! āvā mokṣhamārgane prāpta thavāthī jene atīndriy ānandanā rasano svād antaramān āvyo chhe tene, kahe chhe, bhūtakāḷano bhog to vartamānamān parigrahapaṇe chhe nahi ane tene bhaviṣhyanī-bhaviṣhyanā bhoganī-vāñchhā nathī. ā kāraṇe tene bhūt ne bhaviṣhyano upabhog parigrahabhāvane dhārato nathī. ahāhā...! kahe chhe-bhaviṣhyano upabhog jo vāñchhavāmān āve to ja te upabhog parigrahabhāvane pātra thāy chhe; paṇ bhaviṣhyanā


PDF/HTML Page 2223 of 4199
single page version

bhoganī to gnānīne vāñchhā chhe nahi. māṭe gnānīne bhaviṣhyano upabhog parigrahabhāvane dhārato nathī. be (bhūt ne bhaviṣhya) nī vāt āvī. have...

prashnaḥ– ā pāñchamā guṇasthānanī vāt chhe ne? samādhānaḥ– nā, ā chothā guṇasthānanī vāt chhe. prashnaḥ– nidān to pāñchame...? (pāñchamethī nathī hotun ne?) uttaraḥ– bhāī! chothe guṇasthānethī ja nidān chhe nahi.

‘निःशल्यो व्रती’–em sūtra

tattvārthasūtramān āve chhe ne? bhāī! tyān to jene mithyādarshan shalya, māyā shalya ane nidān shalyano-traṇeno abhāv thayo chhe tene samyagdarshan thayun chhe ane tene antaḥsthiratā vadhe tyāre vratano vikalpa hoy tyāre tene ‘vratī’ kahevāmān āve chhe. shun kahyun? vratī kone kahīe? ke jene mithyādarshan gayun chhe, rāganī ruchi chhūṭī gaī chhe, je vyavahāraratnatray hoy tenī paṇ jene ruchi nathī ane svasvarūpanā ānandanī ja jene ruchi chhe te māyā, mithyātva ne nidān em traṇ shalyothī rahit samakitī chhe ane tene jyāre vratano vikalpa āve chhe tyāre te vratī thāy chhe. samajāṇun kāī...? bhāī! mithyātvādi shalya hoy tene vrat hotān nathī em vāt chhe.

ahāhā...! vrat kone hoy? ke jene mithyā shalyono nāsh thayo hoy tene vrat hoy chhe. mithyā shalyano nāsh kayāre thāy? ke par padārthanī kriyā hun karī shakato nathī, rāgathī-vyavahāraratnatrayanā rāgathī paṇ mane koī lābh nathī, ek shuddha chaitanyasvarūp bhagavān ātmānā āshraye ja mane lābh (dharma) chhe āvun svāshraye gnān-shraddhān kare tyāre mithyā shalyano nāsh thāy chhe. ahā! svasanmukhatānā pariṇām vinā samyagdarshan nahi ane samyagdarshan vinā koī vrat hotān nathī. vyavahāraratnatray e parasanmukhatānā pariṇām chhe, māṭe tenā āshraye samyagdarshan ke vītarāgatā pragaṭatān nathī. āvī vāt chhe.

arere! eṇe anantakāḷamān svadayā nathī karī! bhāī! rāganī utpatti na thavī te svadayā chhe. bhagavān! paranī dayā to tun pāḷī shakato nathī ane paranī dayā pāḷavāno je bhāv thāy chhe te rāg chhe ane rāg chhe tethī te hinsāno bhāv chhe. ākarī vāt chhe bhāī! paṇ je bhāve tīrthaṅkar nāmakarma bandhāy te bhāv paṇ aparādh chhe, hinsā chhe. digambar sant shrī amr̥utachandrāchāryadeve shrī ‘puruṣhārthasiddhayupāy’mān (chhand 44 mān) ām kahyun chhe.

ā samayasār mūḷ kundakundāchāryanun chhe, ane enī ṭīkā shrī amr̥utachandrāchārye karī chhe. ahāhā...! te vanavāsī digambar santo bhagavān kevaḷīnā keḍāyato chhe. teo kahe chhe- bhagavān! tun ek vār sāmbhaḷato kharo! ke je bhāvathī tīrthaṅkar-gotra bandhāy


PDF/HTML Page 2224 of 4199
single page version

ke je bhāvathī āhārak sharīr bandhāy (āhārak sharīr āhārak r̥uddhidhārī munine hoy chhe) te bhāv aparādh chhe kemake te rāg chhe, bandhanun kāraṇ chhe. ahā!! je bandhanun kāraṇ hoy te dharma kem hoy? dharma to abandh pariṇām chhe ane pañchamahāvratādinā pariṇām to āsrav-bandharūp chhe. mārag to āvo chhe bhāī! koī mānī le ke ame mahāvrat pāḷīe chhīe te dharma chhe to em chhe nahi, kemake e to rāg chhe, chāritrano doṣh chhe, chāritra to svarūpamān ramavun te chhe. shrī kundakundāchāryanun pravachanasār chhe ne? temān ‘स्वरूपे चरणम् चारित्रम्’–svarūpamān charavun te chāritra chhe em kahyun chhe. ahāhā...! chāritra kone kahīe? ke atīndriy ānandasvarūp bhagavān ātmāmān-sva-svarūpamān ramavun, andar ānandanī keli karavī, ahāhā...! atīndriy ānandanun bhojan karavun enun nām chāritra chhe.

ahīn kahe chhe-dharmī jīvane ek ānandanī ja bhāvanā chhe. ahāhā...! potānī dashāmān ek ānand pragaṭ karavānī ja dharmīne bhāvanā chhe. juo, andar anantaguṇasvarūp prabhu ātmāmān ek ‘bhāv’ nāmanī shakti chhe. shun kahyun? ke jem ātmāmān gnānaguṇ chhe, ānandaguṇ chhe tem ‘bhāv’ nāmano paṇ temān guṇ chhe. 47 shaktinā prakaraṇamān ā vāt āve chhe. have jene akhaṇḍ ekarūp chidrūp prabhu ātmānun bhān thayun chhe tene te bhānamān andar je bhāvashakti chhe tenī paṇ pratīti āvī chhe. to te bhāvashaktinun kārya shun chhe? to kahe chhe ke bhāvashaktinā kāraṇe tene vartamān koī nirmaḷ paryāy thāy, thāy ne thāy ja; karavī paḍe em paṇ nahi, gajab vāt chhe bhāī! bhāvashaktino dharanāro guṇī-prabhu ātmā shuddha ane bhāvashakti paṇ shuddha. ane tenun kārya shun? to enun kārya e chhe ke samaye samaye ātmāmān nirmaḷ paryāy thāy ja chhe, hoy ja chhe.

shun kahyun? ke koī guṇ chhe to tenun kārya paṇ hoy ne? tenī paryāy hoy ne? to bhāvashaktinun kārya shun chhe? to kahe chhe-jene shakti ane shaktimān prabhu ātmānī pratīti thaī chhe tene samaye samaye thavāvāḷī nirmaḷ paryāy thayā vinā rahe ja nahi, thāy ja-e bhāvashaktinun kārya chhe. je rāg thāy tenī ahīn vāt nathī kemake bhāvashaktinun pariṇaman to nirmaḷ pariṇaman thavun te chhe; ane tyāre je malin pariṇām āve chhe teno to te (gnānī) gnātā ja chhe. vaḷī te malin pariṇāmane jāṇavāvāḷī paryāy paṇ shuddha bhāvashaktinā kāraṇe utpanna thāy ja chhe. jhīṇī vāt chhe bhāī! bhāvashaktinā kāraṇe utpanna thayelī nirmaḷ paryāy, je prakārano rāg bākī chhe tene jāṇatī sahaj potāthī utpanna thāy chhe. ahāhā...! shuddha pariṇati karavī evun paṇ tyān kayān chhe? aho! santoe adbhut vāto karī chhe! ahā! jagatane nyāl karī dīdhun chhe!


PDF/HTML Page 2225 of 4199
single page version

ahāhā...! jene potānī anant r̥uddhinī-ānandasvarūp, gnānasvarūp, pavitratāsvarūp, svachchhatāsvarūp, prakāshasvarūp-em anantaguṇasvarūp r̥uddhinī draṣhṭi thaī chhe tene kahe chhe, bhūtakāḷano bhog rahyo nathī tethī teno tene parigrah rahyo nathī. ane bhaviṣhyanā bhoganī tene vāñchhā nathī kemake jyān ānandasvarūp bhagavān ātmā anubhavamān āvyo tyān tene bhoganī vāñchhā kem rahe? jene antaramān atīndriy ānandanī bhāvanā uchhaḷe chhe tene anya bhoganī vāñchhāthī shun kām chhe? kāī nahi. have vartamānanī vāt kare chhe-

‘ane je pratyutpanna upabhog te rāgabuddhie pravartato hoy to ja parigrahabhāvane dhāre.’

shun kahyun? ke vartamān upabhog jo rāgabuddhie hoy to ja parigrahapaṇāne pāme. paṇ gnānīne to rāgano viyog chhe. ahāhā...! dharmī jīvane rāg āve chhe kharo, paṇ tene rāgano viyog chhe, arthāt rāgano paryāyamān sadbhāv nathī em kahe chhe. eṭale shun? ke gnānīne rāganī ruchi nathī, rāgano rāg nathī. tene rāg chhe paṇ draṣhṭimān teno viyog chhe kemake te hey chhe ne? gnānīne rāg hey chhe tethī ‘rāg chhe nahi’-em kahyun chhe. tethī vartamān upabhog dharmīne chhe nahi. ā pramāṇe traṇe kāḷano upabhog dharmīne hoto nathī em siddha thāy chhe. ahāhā...! trikāḷī bhagavān jyān najaramān-anubhavamān āvyo tyān traṇe kāḷanā bhoganī vāñchhā samāpta thaī jāy chhe, rahetī nathī. visheṣh e ja kahe chhe-

‘pratyutpanna karmoday-upabhog gnānīne rāgabuddhie pravartato jovāmān āvato nathī kāraṇ ke gnānīne agnānamay bhāv je rāgabuddhi teno abhāv chhe.’

juo, rāg shubh ho ke ashubh ho; gnānīnī draṣhṭimān to sarva rāgathī bhedagnān thayun chhe. ahāhā...! dharmīne rāgathī bhedagnān thayun chhe māṭe tene rāgano rāg chhe nahi. māṭe tene rāgano viyog chhe. juo, ‘वियोगबुद्धिए’–em pāṭhamān chhe ne? chhe? bījun pad chhe. ahāhā...! jene ānandanā-nirākul ānandanā-rasano svād āvyo te rāganī-duḥkhanī bhāvanā kem kare? vartamānamān rāg āvyo chhe paṇ temān tene ekatva nathī. tethī vartamān upabhog parigrahapaṇāne pāmato nathī. ahāhā...! ‘rāg māro chhe’ -em parigrahapaṇāne pāmato nathī. ahā! āvo vītarāg mārag bāpā! bahu sūkṣhma! ne bahu durlabh!

gnānīne anantānubandhī sambandhī rāg chhūṭī gayo chhe ane te rāg chhūṭī gayo chhe to tene rāgano viyog chhe em kahe chhe. gnānīne rāg thāy chhe chhatān tene rāgathī sambandh ja nathī em kahe chhe. rāgathī bhedagnān karyun chhe ne! tethī rāg sāthe tene kāī sambandh nathī. ahā! āvī vāt ne āvī sūkṣhma vastu! vartamānamān to enī


PDF/HTML Page 2226 of 4199
single page version

vāt sāmbhaḷavā maḷavī paṇ mushkel chhe. jyān tyān vrat karo ne tap karo ne bhakti karo;-ne kalyāṇ thaī jashe-evī prarūpaṇā chāle chhe. paṇ bhāī! evī mānyatā mithyātva chhe, evun shraddhān mithyā shraddhān chhe. shun rāganī kriyāthī ātmānun kalyāṇ thāy? na thāy. ātmānun kalyāṇ to ek vītarāgabhāvathī ja thāy chhe.

tyāre koī kahe chhe-te (rāganī kriyā) karatān karatān to thāy ne? samādhānaḥ– are bhāī! tun shun kahe chhe ā? shun lasaṇ khātān khātān kastūrīno oḍakār āve? na āve. tem shun rāg karatān karatān vītarāgī samyagdarshan pragaṭ thāy? na thāy. bhāī! rāg karatān karatān thāy e to bhāre viparīt mānyatā chhe. ahā! samyagdarshan vinā jeṭalān vrat, tap chhe te badhāy bāḷavrat ne bāḷatap chhe. bhāī! ātmakalyāṇano mārga bahu judo chhe bāpā!

ahīn kahe chhe-vartamān karmoday-upabhog gnānīne parigrahabhāvane dhārato nathī. kem? kemake tene emānthī sukhabuddhi uḍī gaī chhe. e to nirjarā adhikāranī (194 mī) gāthāmān āvī gayun ke shātā-ashātāno uday niyamathī vedanamān to āve chhe ane tethī gnānīne thoḍī ashuddhatā thāy chhe; parantu te kharī jāy chhe māṭe tene nirjarā kahe chhe. tem ahīn kahe chhe-gnānīne kanīk ashuddhatā chhe, paṇ rāgabuddhi chhūṭī gaī chhe ane tethī te parigrahapaṇāne pāmatī nathī. ahā! āvo mārga bahu sūkṣhma chhe bhāī!

kahe chhe-pratyutpanna karmoday-upabhog gnānīne rāgabuddhie pravartato jovāmān āvato nathī. ahāhā...! gnānī, rāg mārun kartavya chhe em rāgabuddhithī vā rāgathī mane lābh chhe, sukh chhe-em rāgamān sukhabuddhithī pravartato jovāmān āvato nathī. bahu sūkṣhma vāt chhe bhāī! ahā! āvī vāt bhagavān jineshvaranā mārga sivāy bīje kayāny chhe nahi.

ahāhā...! jene nij svasamvedanagnānamān nirmaḷānandano nāth trikāḷ sachchidānandasvarūp prabhu ātmā jaṇāyo ane nirākul ānandano svād āvyo tene, ahīn kahe chhe, pūrvanā udayathī vartamān je bhog chhe temān rāgabuddhi nathī. to kevī rīte chhe? to kahe chhe-gnānī temān viyogabuddhie varte chhe. kem? to kahe chhe-kāraṇ ke agnānamayabhāv je rāgabuddhi teno gnānīne abhāv chhe. chhe? chhe andar? ahāhā...! rāgabuddhi chhe te agnānamay bhāv chhe ane teno gnānīne abhāv chhe.

juo, bhagavān ātmā gnānamay bhāv chhe, jyāre rāg agnānamay bhāv chhe. kem? kemake rāgamān gnānamay bhāvano ansh nathī. gnānasvabhāvī bhagavān ātmānī gnānapariṇatino


PDF/HTML Page 2227 of 4199
single page version

arthāt pañchamabhāvanī pariṇatino rāgamān abhāv chhe māṭe te agnānamay bhāv chhe. agnānamay bhāv eṭale mātra mithyātvabhāv ja em nahi. hā, rāgane potāno māne vā bhalo māne te mithyātva bhāv chhe ane te gnānīne nathī. ane je dayā, dān ādi rāgabhāv āve chhe te paṇ agnānamay bhāv chhe ane temān gnānī rāgabuddhie pravartato nathī māṭe teno ene parigrah nathī em kahe chhe. ahāhā...! gnānasampanna evo gnānī, rāg ke je agnānamay bhāv chhe teno parigrah, tenī pakaḍ kem kare? lyo, āvun badhun jhīṇun!

prashnaḥ– rāg to ek samayano chhe, to tene kevī rīte pakaḍī shakāy? uttaraḥ– bhāī! rāg je samaye chhe te ja samaye, ‘te māro chhe vā enāthī mane lābh chhe’-em agnānīne pakaḍ hoy chhe. pakaḍ to te ek samaye ja hoy, bījā samaye nahi. pahelā samaye rāg āve ne tene bījā samaye pakaḍavo em nathī. parantu gnānīno upayog to svamān vaḷelo chhe ne? tethī tene ‘rāg māro chhe’-em rāganī pakaḍ nathī em kahe chhe. ahāhā...! rāganā kāḷe gnānīne to gnānanī ne ānandanī pakaḍ chhe; parantu rāganī pakaḍ nathī. rāgane to teṇe gnānathī judo pāḍī dīdho chhe ane tethī gnānīne nirjarā ja thāy chhe. āvī vāt chhe! have kahe chhe-

‘ane kevaḷ viyogabuddhie ja (heyabuddhie ja) pravartato te kharekhar parigrah nathī.’

joyun? gnānīne rāg chhe to kharo, paṇ kevaḷ viyogabuddhie eṭale heyabuddhie chhe. gnānī rāgabuddhie pravartato nathī em pahelān nāstithī kahyun ne have kevaḷ viyogabuddhie ja pravarte chhe em astithī kahe chhe. gnānī (rāgamān) heyabuddhie pravartamān chhe kemake vyavahāraratnatrayano rāg paṇ potānī chīj nathī em te māne chhe. ā pramāṇe kevaḷ heyabuddhie ja pravartamān tene rāg kharekhar parigrah nathī. have āvo bhagavānano mārag chhe; temān bījun shun thāy? (mārga to jem chhe tem chhe).

‘viyogabuddhi’ eṭale shun? samajyā? eṭale ke sambandhabuddhi nahi, paṇ viyogabuddhi, heyabuddhi kahe chhe-‘viyogabuddhie ja pravartato te kharekhar parigrah nathī. māṭe pratyutpanna karmoday-upabhog gnānīne parigrah nathī.’ ahāhā...! rāgamān ekatvabuddhi nathī ane te kāraṇe gnānīne vartamān je bhog chhe te parigrah nathī. have jyān rāgano parigrah nathī tyān paisā-baisā ādinā parigrahanī vāt to kayāny rahī gaī. samajāṇun kāī...? have kahe chhe-

‘je anāgat upabhog te to kharekhar gnānīne vāñchhit ja nathī kāraṇ ke gnānīne agnānamay bhāv je vāñchhā teno abhāv chhe. māṭe anāgat karmoday-upabhog gnānīne parigrah nathī.’


PDF/HTML Page 2228 of 4199
single page version

shun kīdhun? ke gnānīne anāgat nām bhaviṣhyanā upabhoganī vāñchhā ja nathī, kemake tene bhaviṣhyamān to vartamān ekāgratānī pūrṇatārūp mokṣhanī ja vāñchhā chhe. gnānīne agnānamay bhāv je vāñchhā teno abhāv hovāthī anāgat karmoday-upabhog gnānīne parigrahapaṇun pāmato nathī. ahāhā...! jyān rāgano tene parigrah nathī tyān lakṣhmī, kīrti ke chakravartīno vaibhav mane ho evī pakaḍ to tene hoy ja kayānthī? ā pramāṇe gnānīne traṇakāḷ sambandhī upabhog parigrahapaṇāne pāmato nathī.

* gāthā 21paḥ bhāvārtha uparanun pravachan *

‘atīt karmoday-upabhog to vītī ja gayo chhe.’ bhūtakāḷano upabhog to vartamān chhe nahi. eṭale te upabhogano parigrah gnānīne nathī. vaḷī,

‘anāgat upabhoganī vāñchhā nathī; kāraṇ ke je karmane gnānī ahitarūp jāṇe chhe tenā āgāmī udayanā bhoganī vāñchhā te kem kare?

joyun? samakitī-gnānī bhagavān ātmānā gnān ne ānandanī bhāvanā kare ke rāganī? dharmīne anāgat upabhoganī vāñchhā nathī. jene te vartamānamān heyapaṇe jāṇe tenī bhaviṣhyanā upabhog māṭe kem vāñchhā kare? na kare.

prashnaḥ– e to ṭhīk; paṇ hamaṇān paisānun dān karīe, bhakti ādi karīe; dharma to pachhīnā bhavamān karīshun.

uttaraḥ– are bhāī! paisā shun tārā chhe? ane tenun dān shun tun karī shake chhe? paisā to jaḍ, dhūḷ-māṭī chhe ane te jaḍanā chhe. e mārā chhe ane tenun dān hun karī shakun chhun evī mānyatā to mithyātva chhe je vaḍe sansāranī ja vr̥uddhi thāy chhe. have āvun mithyātvanun sevan jyān chhe tyān have pachhīno bhav kevo hashe? vichār kar bhāī! (dharma to pachhīnā bhavamān karīshun e to shekhachallīno vichār chhe.)

prashnaḥ– parantu dānathī kanīk dharma to thāy ne? uttaraḥ– dhūḷey dharma na thāy sāmbhaḷane. dān-āhāradān, auṣhadhadān, abhayadān, gnānadān-shubhabhāv chhe ne enāthī puṇya thāy chhe paṇ dharma nahi. bhāī! paradravyanā lakṣhe jeṭalo bhāv thāy chhe te badhoy rāg chhe. ek svadravyanā lakṣhe ja vītarāgatā arthāt dharma thāy chhe. ahāhā...! trilokanāth tīrthaṅkaradev em kahe chhe ke jyāre ame chhadmastha muni hatā tyāre amane koīe āhār dīdho hato to tene shubhabhāv hato paṇ dharma nahīn; kemake paradravyanā āshraye kayārey dharma thato nathī, ek svadravyanā āshraye ja dharma thāy chhe-ā mahāsiddhānt chhe.


PDF/HTML Page 2229 of 4199
single page version

ahīn kahe chhe ke-gnānīne anāgat upabhoganī vāñchhā nathī, kāraṇ ke je karmane gnānī ahitarūp jāṇe chhe tenā āgāmī udayanā bhoganī vāñchhā te kem kare? na kare.

vaḷī, ‘vartamān upabhog pratye rāg nathī; kāraṇ ke jene hey jāṇe chhe tenā pratye rāg kem hoy?’ na ja hoy. have saravāḷo kahe chhe ke-‘ā rīte gnānīne je traṇakāḷ sambandhī karmodayano upabhog chhe te parigrah nathī.’ gnānīne gnānanī-ānandanī ja bhāvanā chhe, rāganī bhāvanā nathī tethī traṇakāḷ sambandhī upabhog gnānīne parigrahapaṇāne pāmato nathī. have kahe chhe-

‘gnānī je vartamānamān upabhoganān sādhano bheḷān kare chhe te to pīḍā sahī shakātī nathī teno īlāj kare chhe-rogī jem rogano īlāj kare tem ā, nabaḷāīno doṣh chhe.’

shun kahe chhe? ‘gnānī je vartamānamān upabhoganān sādhano bheḷān kare chhe...’ bhāī! ā to jarī nimittathī samajāvyun chhe ho; bākī bāhya sādhano koṇ bheḷān karī shake? te prakārano rāg āvyo chhe to ‘sādhano bheḷān kare chhe’ em kahevāmān āve chhe. bākī paradravyane koṇ ekatra karī shake? koī nahi; kemake paradravya to jaḍ svatantra pote potāthī pariṇame chhe.

juo, koī gnānī puruṣho hoy te vivāh ādi kare, chhatān temān je rāg chhe tene te duḥkharūp ne hey māne chhe. e to rāgarūpī roganā īlāj tarīke tatkāl te upāy kare chhe paṇ temān ene ekatvabuddhi nathī. shrī shāntināth, shrī kunthunāth, shrī aranāth-e traṇey tīrthaṅkar bhagavān traṇ gnān ne kṣhāyik samakit laīne janmyā hatā. traṇey chakravartī hatā, tīrthaṅkar hatā ne kāmadev paṇ hatā. ahāhāhā...! 96 hajār to strīo sāthe lagna karyān hatān. parantu te ā rīte-rāgamān heyabuddhie hon; rāganā ek anshane paṇ potāno mānatā na hatā. mātra rogano upachār (īlāj) karatā hatā. kahyun ne ke-‘gnānī je vartamān upabhoganān sādhano bheḷān kare chhe te to pīḍā sahī shakātī nathī teno īlāj kare chhe- rogī jem rogano īlāj kare tem.’

rogī je rogano īlāj kare chhe tene te shun bhalo jāṇe chhe? shun te em māne chhe ke nirantar rog rahejo ane teno īlāj paṇ kāyam karavāno rahejo jethī sau jovāvāḷā ghaṇā māṇaso nit āvatā rahe? rog hoy to māṇaso jovā āve ne? to shun rog ane teno īlāj kāyam rahe evī shun rogīne bhāvanā chhe? nā; tem dharmīne rāganā roganī pīḍā chhe ane teno upabhog vaḍe īlāj paṇ kare chhe, paṇ e badhun heyabuddhie. tene rāganī ke tenā upachāranī bhāvanā nathī. ahā! samakitī chakravartīne chhannu hajār strīo sāthe krīḍā karavāno rāg āvyo chhe ane


PDF/HTML Page 2230 of 4199
single page version

bahāramān sāmagrī paṇ chhe, chhatā e sarvamān tene heyabuddhi chhe, duḥkhabuddhi chhe, samajāṇun kāī...? bhāī! ā to potānī jūnī (mithyā) mānyatāmān mīṇḍān mūke to samajāy evun chhe. bākī agnānī to paisānun dān karyun eṭale dharma thaī gayo em māne chhe. paṇ emān to dhūḷey dharma thato nathī sāmbhaḷane.

koī lākho-karoḍo kharcha karīne be-pāñch mandiro banāve toy emān dharma thāy em nathī. kem? kemake e to badho shubharāg chhe. te vaḍe puṇyabandh thashe, paṇ dharma nahi. tathā je mandiro bane chhe e to jaḍanī kriyā jaḍanā kāraṇe bane chhe. shun te ātmāthī bane chhe? juo, ā paramāgam mandir chhe ne? e to te samaye enī banavānī kriyā hatī to te tenā kāraṇe banyun chhe. teno banāvanāro koī bījo (ātmā) chhe ja nahi. āvī vāt chhe.

ā to thaī gayā pachhī āp kaho chho? bhāī! thaī gayā pahelān paṇ ame to ā ja kahetā hatā. kāṭhiyāvāḍamān pahelān koī digambar mandir na hatun. tyāre paṇ ā ja kahetā hatā. āje 30 thī 3p mandir thaī gayā chhe. (atyāre paṇ ā ja kahīe chhīe).

paṇ e to āpanā ādhāre thayān ne? bhāī! e to em thavānun hatun to thayun chhe. bākī nimittathī kahevāy e judī vāt chhe. nimitta chhe te kāī parano kartā chhe? nimitta vastu chhe, paṇ nimitta (paranun) kartā nathī. koīne shubhabhāv thatān bhagavān nimitta ho, paṇ bhagavān tenā shubhabhāvanā kartā nathī. āvī vāt bāpā! tattvadraṣhṭi bahu sūkṣhma chhe bhāī!

ahīn kahe chhe-‘gnānī vartamānamān upabhoganān sādhano bheḷān kare chhe...’ ahā! ā vāñchī agnānī kahe chhe-juo! samakitī sādhan ekaṭhān kare chhe ke nahīn?

are bhāī! kaī apekṣhāe ā lakhyun chhe e vichār to kharo. asadbhūt vyavahārathī ane temāny upachārathī ā kahyun chhe. asadbhūt upachār ne asadbhūt anupachār-em be prakār chhe. temān ā asadbhūt upachār vyavahāranayathī kathan chhe. ātmā karmane bāndhe chhe em kahevun te asadbhūt anupachār chhe jyāre gnānī sāmagrī bheḷī kare chhe em kahevun te asadbhūt upachār vyavahāranay chhe. bhāī! ā to upachārano upachār chhe. ahā! paṇ shun thāy? (jyān apekṣhāthī artha na samaye tyān shun thāy?)

ahāhā...! pote (ātmā) sadāy gnānasvarūp chhe. te shun kare? shun rajakaṇane kare? shun āṅkhane pherave? shun pāmpaṇane halāve? ke shun sharīrane chalāve? shun kare ātmā?


PDF/HTML Page 2231 of 4199
single page version

are bhāī! e badhī to jaḍanī kriyā chhe. ā vāṇī bolāy chhe te paṇ jaḍanī kriyā chhe. temān ātmānun kāī kartavya nathī. āvī jene antaramān draṣhṭi thaī chhe e to gnātādraṣhṭā thāy chhe. tene je rāg āve chhe teno paṇ gnātādraṣhṭā chhe. te sādhano bheḷān kare chhe em kahevun e to upacharit asadbhūt vyavahār chhe. kharekhar to ene sarva vikalpa prati heyabuddhi ja hoy chhe. kahyun ne ke chhannu hajār rāṇīo sāthe lagna karavānā pariṇām samakitī chakravartīne thatā hoy chhe paṇ temān tene sukhabuddhi nathī paṇ heyabuddhi ja chhe.

prashnaḥ– to pachhī te lagna shun kām kare? samādhānaḥ– paṇ tevo rāg āvyā vinā raheto nathī. te nabaḷāīno doṣh chhe. potānī ashakti chhe eṭale rāg āve chhe paṇ temān ene heyabuddhi ja chhe, upādeyabuddhi nathī. gnānī to rāgane rog samān jāṇe chhe.

prashnaḥ– ā je rog thāy chhe tene to ḍokaṭar (-bījā) maṭāḍe chhe ne? samādhānaḥ– rog to ene gher rahyo. rogane ane ātmāne shun chhe? rog to sharīranī-jaḍanī dashā chhe. bhāī! ā sharīr chhe te jaḍ pudgalanī dashā chhe. sharīramān roganun thavun te paramāṇuonī tevī dashārūpe thavānī janmakṣhaṇ chhe, teno utpatti kāḷ chhe. tem roganun maṭavun e paṇ sharīranā paramāṇuonī tevī dashā tenā kāraṇe thāy chhe. temān dāktaro shun kare? dhūḷamāny dāktaro rogane maṭāḍī de nahi. (dāktar rogane maṭāḍe chhe em kahevun e to nimittanun kathan chhe). āvī vāt chhe.

ahīn kahe chhe-jem rogī rogano upachār kare chhe tem gnānī nabaḷāīnā kāraṇe je rāg āve chhe teno īlāj kare chhe, paṇ heyabuddhie ja.


PDF/HTML Page 2232 of 4199
single page version

gāthā–216

कुतोऽनागतमुदयं ज्ञानी नाकांक्षतीति चेत्–

जो वेददि वेदिज्जदि समए समए विणस्सदे उभयं।
तं जाणगो दु णाणी उभयं पि ण कंखदि कयावि।। २१६।।
यो वेदयते वेद्यते समये समये विनश्यत्युभयम्।
तद्ज्ञायकस्तु ज्ञानी उभयमपि न कांक्षति कदापि।। २१६।।

have pūchhe chhe ke anāgat karmoday-upabhogane gnānī kem vāñchhato nathī? teno uttar kahe chheḥ-

re! vedya vedak bhāv banne samay samaye viṇase,
–e jāṇato gnānī kadāpi na ubhayanī kāṅkṣhā kare. 216.

gāthārthaḥ– [यः वेदयते] je bhāv vede chhe (arthāt vedakabhāv) ane [वेद्यते] je bhāv vedāy chhe (arthāt vedyabhāv) [उभयम्] te banne bhāvo [समये समये] samaye

[विनश्यति] vināsh pāme chhe- [तद्ज्ञायकः तु] evun jāṇanār [ज्ञानी] gnānī

[उभयम् अपि] te banne bhāvone [कदापि] kadāpi [न कांक्षति] vāñchhato nathī.

ṭīkāḥ– gnānī to, svabhāvabhāvanun dhruvapaṇun hovāthī, ṭaṅkotkīrṇa ek gnāyakabhāvasvarūp nitya chhe; ane je *vedh-vedak (be) bhāvo chhe teo, vibhāvabhāvonun utpanna thavāpaṇun ane vināsh thavāpaṇun hovāthī, kṣhaṇik chhe. tyān, je bhāv kāṅkṣhamāṇ (arthāt vāñchhā karanārā) evā vedyabhāvane vede chhe arthāt vedyabhāvane anubhavanār chhe te (vedakabhāv) jyān sudhīmān utpanna thāy tyān sudhīmān kāṅkṣhamāṇ (arthāt vāñchhā karanāro) vedyabhāv vināsh pāmī jāy chhe; te vināsh pāmī jatān, vedakabhāv shun vede? jo em kahevāmān āve ke kāṅkṣhamāṇ vedyabhāvanī pachhī utpanna thatā bījā vedyabhāvane vede chhe, to(tyān em chhe ke) te bījo vedyabhāv utpanna thayā pahelān ja te vedakabhāv nāsh pāmī jāy chhe; pachhī te bījā vedyabhāvane koṇ vede? jo em kahevāmān āve ke vedakabhāvanī pachhī utpanna thato bījo vedakabhāv tene vede chhe, to _________________________________________________________________

* vedya = vedāvāyogya. vedak = vedanār, anubhavanār.


PDF/HTML Page 2233 of 4199
single page version

(स्वागता)
वेद्यवेदकविभावचलत्वाद्
वेद्यते न खलु कांक्षितमेव।
तेन कांक्षति न किञ्चन विद्वान्
सर्वतोऽप्यतिविरक्तिमुपैति ।।
१४७।।

(tyān em chhe ke) te bījo vedakabhāv utpanna thayā pahelān ja te vedyabhāv viṇasī jāy chhe; pachhī te bījo vedakabhāv shun vede? ā rīte kāṅkṣhamāṇ bhāvanā vedananī anavasthā chhe. te anavasthāne jāṇato gnānī kāī paṇ vāñchhato nathī.

bhāvārthaḥ– vedakabhāv ane vedyabhāvane kāḷabhed chhe. jyāre vedakabhāv hoy chhe tyāre vedyabhāv hoto nathī ane jyāre vedyabhāv hoy chhe tyāre vedakabhāv hoto nathī. jyāre vedakabhāv āve chhe tyāre vedyabhāv viṇasī gayo hoy chhe; pachhī vedakabhāv kone vede? ane jyāre vedyabhāv āve chhe tyāre vedakabhāv viṇasī gayo hoy chhe; pachhī vedakabhāv vinā vedyane koṇ vede? āvī avyavasthā jāṇīne gnānī pote jāṇanār ja rahe chhe, vāñchhā karato nathī. ahīn pashna thāy chhe ke-ātmā to nitya chhe tethī te banne bhāvone vedī shake chhe; to pachhī gnānī vāñchhā kem na kare? tenun samādhānaḥ– vedya-vedak bhāvo vibhāvabhāvo chhe, svabhāvabhāv nathī, tethī teo vināshik chhe; māṭe vāñchhā karanāro evo vedyabhāv jyān āve tyān sudhīmān vedakabhāv (bhogavanāro bhāv) nāsh pāmī jāy chhe, ane bījo vedakabhāv āve tyān sudhīmān vedyabhāv nāsh pāmī jāy chhe; e rīte vāñchhit bhog to thato nathī. tethī gnānī niṣhphaḷ vāñchhā kem kare? jyān manovāñchhit vedātun nathī tyān vāñchhā karavī te agnān chhe.

have ā arthanun kaḷasharūp kāvya kahe chheḥ- shlokārthaḥ[वेद्य–वेदक–विभाव–चलत्वात्]vedya-vedakarūp vibhāvabhāvonun chaḷ-paṇun (asthirapaṇun) hovāthī [खलु] kharekhar [कांक्षितम् एव वेद्यते न] vāñchhit vedātun nathī; [तेन] māṭe [विद्वान् किञ्चन कांक्षति न] gnānī kāī paṇ vāñchhato nathī; [सर्वतः अपि अतिविरक्तिम् उपैति] sarva pratye ati viraktapaṇāne (vairāgyabhāvane) pāme chhe.

bhāvārthaḥ– anubhavagochar je vedya-vedak vibhāvo temane kāḷabhed chhe, temano meḷāp nathī (kāraṇ ke teo karmanā nimitte thatā hovāthī asthir chhe); māṭe gnānī āgāmī kāḷ sambandhī vāñchhā shā māṭe kare? 147.


PDF/HTML Page 2234 of 4199
single page version

samayasār gāthā 216ḥ mathāḷu

have pūchhe chhe ke anāgat karmoday-upabhogane gnānī kem vāñchhato nathī? shun kahe chhe? ke anāgat eṭale bhaviṣhyanā bhogane gnānī vartamānamān kem vāñchhato nathī-tenā uttararūp gāthā kahe chheḥ-

* gāthā 216ḥ ṭīkā uparanun pravachan *

‘gnānī to, svabhāvabhāvanun dhruvapaṇun hovāthī, ṭaṅkotkīrṇa ek gnāyak-bhāvasvarūp nitya chhe;...’

shun kahyun? ke bhagavān ātmā dhruv-dhruv-dhruv evā ek svabhāvabhāvarūp gnāyakabhāvasvarūp nitya chhe. gnānīnī draṣhṭi āvā ek trikāḷī dhruv gnāyakasvabhāvamān sanlagna chhe. ahāhā...! gnānīne ek dhruv svabhāvabhāvanī akhaṇḍ ek gnāyakabhāvanī ekāgratānī bhāvanā hoy chhe. tethī gnānī to svabhāvabhāvanun dhruvapaṇun hovāthī ṭaṅkotkīrṇa ek gnāyakabhāvasvarūp nitya chhe.

have kahe chhe-‘ane je vedya-vedak (be) bhāvo chhe teo, vibhāvabhāvonun utpanna thavāpaṇun ane vināsh thavāpaṇun hovāthī, kṣhaṇik chhe.’

juo, vedya eṭale ke ichchhā karanāro bhāv ane vedak eṭale ke anubhavavā lāyakano bhāv. ahīn kahe chhe-ā banne bhāvo vibhāvabhāvo chhe ane teo utpād- vyayasvarūp hovāthī kṣhaṇik chhe. eṭale shun? ke vartamān je ichchhā thaī ke ‘hun āne bhogavun’ te ichchhākāḷe-vedyakāḷe bhogavavāno kāḷ nathī. ahāhā...! ichchhākāḷe-vedyakāḷe bhogavavāno kāḷ nathī ane bhogavavāno kāḷ āve tyāre vedya-ichchhāno kāḷ nathī kemake ichchhāno kāḷ tyāre vyatīt thaī gayo chhe. samajāṇun kāī...?

pharīne- shun kahe chhe? ke dharmīnī draṣhṭimān to dhruv svabhāvabhāv ṭaṅkotkīrṇa ek gnāyakabhāv rahelo chhe. ane vartamānamān te jene ichchhe chhe te vastu-vedanalāyak vastu tatkāḷ to chhe nahi tathā jyāre vedanalāyak vastu āve chhe tyāre vedya je ichchhā thaī hatī te hotī nathī. māṭe gnānī kāī ichchhato nathī.

ahā! dharmīne vedya-vedakabhāvanī bhāvanā kem nathī? to kahe chhe-dharmīnī draṣhṭi ek nitya dhruvasvabhāv upar rahelī chhe; tem ja vartamān kāṅkṣhamāṇ je vedyabhāv ke āne bhogavun-paisāne bhogavun, strīne bhogavun, makānane bhogavun-āvo je vedyabhāv tenā kāḷe vedak vastu-paisā, strī, makān-chhe nahi ane jyāre vedak vastuno (paisā


PDF/HTML Page 2235 of 4199
single page version

ādino) anubhav kāḷ āve chhe tyāre te kāḷe vedya je ichchhā teno kāḷ nathī kemake banne bhāvo kṣhaṇik chhe. ām hotān ichchhā pramāṇe vedātun nathī. māṭe dharmīne vedya-vedakabhāvanī bhāvanā nathī. ahā! āvun jhīṇun chhe!

hā, agnānīne paṇ āvun to ghaṇī vakhat bane chhe? shun bane chhe? ke jyāre ichchhā thāy tyāre bhogavavānī vastu na hoy ane bhogavavāno kāḷ āve tyāre ichchhā na hoy.

are bhāī! ahīn agnānīnī kayān vāt chhe? vartamānamān bhogavavāyogya vastuno jog nathī māṭe to agnānī ichchhā kare chhe ane jyāre te vastu āve chhe tyāre te ichchhā to chālī gaī hoy chhe. chhe to ām, chhatān agnānī to ichchhā karyā ja kare chhe. ahīn to gnānī kem ichchhā karato nathī, gnānīne kem vedya-vedakabhāvanī-vibhāvanī bhāvanā nathī e vāt kare chhe. samajāṇun kāī...!

juo, ṭīkāmān pahelān vedya chhe ane pachhī vedak chhe. paṇ pāṭhamān (gāthāmān) वेददि वेदिज्जदि–em pahelo bol vedak ane pachhīno bol vedya chhe. paṇ e to gāthānā padone meḷavavā em kahyun chhe. teno kharo artha to em chhe ke pahelān vedya chhe ane pachhī vedak chhe. वेददि arthāt anubhavavālāyakano kāḷ ane वेदिज्जदि eṭale vedavānī ichchhā-ām (pahelān vedak ne pachhī vedya) pāṭhamān chhe. pāṭh to padya chhe ne! eṭale padyamān bandh bese tem pāṭhamān kahyun chhe. bākī ṭīkāmān jem artha karyo chhe tem pahelān vedya ne pachhī vedak chhe.

ā kāīk ichchhā thāy ke-strī hoy to ṭhīk, dīkaro hoy to ṭhīk, āṭalā paisā thāy to ṭhīk-ahāhā...! āvī je ichchhā-kāṅkṣhamāṇ bhāv te vedya chhe; ane te to kṣhaṇik chhe kemake te utpād-vyayarūp vibhāvabhāv chhe. have jyāre vedavāyogya āve arthāt jyāre strī, dīkaro ke paisāno jog āve tyāre te ichchhāno-vedyano kāḷ hoto nathī, ichchhāno vyay thaī gayo hoy chhe. bhāī! gāthā alaukik chhe! shāntithī dhīraj rākhīne sāmbhaḷavun. shun kahe chhe? ke hun amuk chījane bhogavun em jyāre bhogavavānī vāñchhā chhe tyāre te chīj nathī; kemake jo te chīj hoy to tenī ichchhā kem thāy? ane jyāre te chījano jog maḷ‌yo, bhogavavāno kāḷ āvyo tyāre ichchhāno je kāḷ hato te to chālyo gayo. matalab ke chījane ichchhe chhe te vakhate vedan nathī ane vedananā kāḷe je ichchhā hatī te ichchhā nathī; kemake ichchhā kṣhaṇik chhe. e to kahyun ne ke-‘je vedya-vedakabhāvo chhe teo, vibhāvabhāvonun utpanna thavāpaṇun ane vināsh thavāpaṇun hovāthī, kṣhaṇik chhe.’ jhīṇī vāt chhe bhāī! jarā dhīmethī samajavun. gāthā ja evī jhīṇī chhe ne!


PDF/HTML Page 2236 of 4199
single page version

ahīn kahe chhe-ek dhruv svabhāvabhāv nij gnāyakabhāvasvarūp bhagavān ātmānun jene antaramān bhān thayun chhe evā gnānīne par padārthane bhogavavānī ākāṅkṣhāno vedyabhāv hoto nathī. kem? kemake te ichchhā karavī nirarthak chhe; kāraṇ ke ichchhā kāḷe (ichchhelī) vastu chhe nahi ane jyāre vastu āve chhe tyāre te prakāranī ichchhā hotī nathī. ahā! agnānī ichchhe chhe te kāḷe vastu nathī ane vastunā bhogavavā kāḷe vyay pāmī gaī hoy chhe. māṭe agnānī je ichchhā kare chhe te niṣhphaḷ, nirarthak chhe. ‘shrīmad rājachandra’mān āve chhe ne ke-

‘kayā ichchhat khovat sabai, hai ichchhā duḥkhamūḷ.’ shun ichchhavun? ichchhāyelānī (te kāḷe) prāpti tethī nathī, ichchhākāḷe vedan (vastuno bhogavaṭo) nathī. māṭe ichchhā nirarthak chhe, duḥkhamūḷ chhe. āvo jhīṇo mārga vītarāgano! agnānī to ‘dayā te dharma’-em māne chhe, paṇ bhāī! vītarāgano mārag bahu judo chhe.

prashnaḥ– to dayā te dharma chhe, samvar-nirjarānun kāraṇ chhe em shāstramān āve chhe ne? uttaraḥ– hā, shāstramān āve chhe; ‘dayā vishuddho dharmaḥ’-em āve chhe, paṇ te kayā nayanun vachan chhe? ane te kaī dayā? jo svadayā hoy to te shuddhopayogarūp dharma chhe ane evā dharmīne sahakārī paradayāno shubharāg hoy chhe tene vyavahārathī dharma kahe chhe. (paṇ paradayāne ja koī dharma māne to te yathārtha nathī).

vāt to āvī chhe bāpu! temān bījun shun thāy? are! shubhabhāvanī kriyāthī puṇyabandh thāy ane enāthī samvar-nirjarā paṇ thāy-em mānanārā agnānīoe to vītarāg mārgane pīṅkhī nākhyo chhe! are bhagavān! ā shun kare chhe tun bāpu! puruṣhārthasiddhayupāyamān to evī chokhkhī vāt karī chhe ke-je anshe rāg te anshe bandh ane je anshe samyagdarshan-gnān-chāritra te anshe abandh. āvī chokhkhī vāt to chhe prabhu! pachhī shubhabhāv vaḍe samvar-nirjarā thāy e vāt kayān rahī?

ahīn kahe chhe-gnānī ke jene dhruv ek nitya gnāyakasvabhāvī bhagavān ātmāno ādar thayo chhe te, anitya ane kṣhaṇavināshī evā vibhāvabhāvano ādar karato nathī. tathā tenī ichchhā karato nathī. kem ichchhā karato nathī? kemake je vāñchhā-kāṅkṣhamāṇ vedyabhāv hoy chhe te to kṣhaṇik chhe eṭale kṣhaṇamān nāsh pāmī jāy chhe arthāt jyāre vedanano kāḷ āve chhe tyāre to te nāsh pāmī gayo hoy chhe. māṭe te kone vede? ichchhā vakhate ichchhāyelo padārtha tyān chhe nahi ane padārthane bhogavavānā kāḷe ichchhā chhe nahi, jene vedavun hatun teno bhāv nathī. aho! ā to koī gajab vāt chhe! shun shailī chhe! digambar santonī samajāvavānī koī ajab shailī chhe!!


PDF/HTML Page 2237 of 4199
single page version

ahāhā...! dharmīne to, svabhāvabhāvanun dhruvapaṇun hovāthī, dhruv ek gnāyakasvabhāv upar ja draṣhṭi chhe. gr̥uhasthāshramamān rahyā chhatān samakitīne, svabhāvabhāvanī dhruvatāne laīne akhaṇḍ ek gnāyakabhāvano ja āshray hoy chhe. te kāraṇe vibhāvabhāvarūp vedya-vedakabhāvo ke jemanun utpanna thavun ne nāsh thavun evun kṣhaṇikapaṇun lakṣhaṇ chhe tene dharmī kem ichchhe? (na ja ichchhe). ahāhā...! samakitī chha khaṇḍanā rājyanā vaibhavamān hovā chhatān tene chha khaṇḍanā vaibhav prati ke hajāro strīnā viṣhayamān ramavā prati bhāvanā nathī, ichchhā nathī; kemake te jāṇe chhe ke jyāre ichchhā chhe tyāre bhogavavāno kāḷ nathī ane bhogavavānā kāḷe te ichchhā nāsh pāmī gaī hoy chhe. āvī nirarthak vāñjhaṇī ichchhā gnānī kem kare? agnānī āvī nirarthak ichchhā karyā kare chhe. agnānī karo to karo; gnānī to nitya ek gnāyakabhāvane chhoḍīne kṣhaṇik nirarthak bhāvonī bhāvanā karato nathī, āvo jhīṇo mārag vītarāgano! kadī sāmbhaḷavā na maḷ‌yo hoy eṭale ṭhekaḍī kare ke ‘ā to nishchayanī vāt chhe, nishchayanī vāt chhe!’ paṇ ethī prabhu! tane lābh nahi thāy hon. ā nishchayanī vāt chhe eṭale ja satya vāt chhe.

prashnaḥ– to shun gnānī bhog bhogave chhe chhatān tene bhoganī ichchhā nathī? uttaraḥ– are bhāī! te kaī apekṣhāe vāt chhe? gnānīne rāgamān-bhogamān ras ūḍī gayo chhe; chhatān tene je rāg-bhog hoy chhe-āve chhe tene te jher samān jāṇe chhe. (tethī tene bhoganī ichchhā nathī em kahyun chhe). e to pahelān ā adhikāramān (kaḷash 13p mān) āvī gayun chhe ke gnānī sevak chhatān asevak ja chhe. bhāī! āvo mārag vītarāg sivāy bīje kayāny nathī. aho! digambar santoe to kevaḷīnān peṭ kholīne mūkayān chhe. ahā! bhagavān kundakundanī ek ek gāthā apār ūṇḍapathī bharelī chhe.

ahāhā...! ichchhākāḷ ane bhogavavāno kāḷ-e beno meḷ khāto nathī. māṭe evī ichchhā koṇ (gnānī) kare?

prashnaḥ– paṇ ichchhā vakhate padārtha hoy evun bane ke nahi? samādhānaḥ– evun traṇakāḷamān bane nahi; kemake jo ichchhā vakhate padārtha hoy to ichchhā shun kām thāy? ichchhā e ek samayanī paryāy chhe ane te ek samayanī ichchhā vedya-kāṅkṣhamāṇ chhe. kāṅkṣhamāṇ nām ‘māre ā joīe,’ ‘hun āne bhogavun.’ āvī ichchhāno kāḷ kṣhaṇik chhe. māṭe jyāre chīj āvī jāy chhe tyāre ichchhāno kāḷ hoto nathī. tethī te ichchhā nirarthak jāy chhe. samajāṇun kāī...?

prashnaḥ– hā; paṇ pahelān (gāthā 21p nā bhāvārthamān) to em āvyun ke ‘gnānī je vartamānamān upabhoganān sādhano bheḷān kare chhe te to pīḍā sahī shakātī nathī teno ilāj kare chhe.’ to ā kevī rīte chhe?


PDF/HTML Page 2238 of 4199
single page version

samādhānaḥ– bhāī! vartamān je rāg thayo chhe tene gnānī potānāthī bhinna ja jāṇe chhe; chhatān rāg chhe, khasato nathī to upabhoganī sāmagrī arthāt rāgane bhogavavānān je sādhano je sanyogamān āve chhe te par tenun lakṣha jāy chhe to ‘te sāmagrī bheḷī kare chhe- jem rogī auṣhadhathī īlāj kare chhe tem’-em kahyun chhe. parantu bhāī! te rāgane ne īlājane-beyane, teo potānā nitya svabhāvabhūt nahi hovāthī, nirarthaṅk ja jāṇe chhe. samajāṇun kāī...?

ek bāju kahe ke gnānīne vibhāvabhāvarūp je vedya-vedakabhāvo tenī bhāvanā-ichchhā nathī ane vaḷī kahe ke gnānīne rāg āve chhe ane tenā īlājarūpe te upabhog sāmagrīne bheḷī kare chhe! bhāre vichitra vāt! bhāī! e to rāg tūṭato nathī, bījī rīte samādhān thatun nathī to sanyogamān āvelī sāmagrī par tenun lakṣha jāy chhe parantu temān tene honsh nathī, bhogamān ke rāgamān tene ras nathī. te to rāgane jher samān ja jāṇe chhe. tethī te sāmagrī bheḷī karato jaṇāy chhatān tene vedyabhāv chhe ane vedakabhāv chhe em chhe nahi. āvī vāt chhe!

jemake-koīe ichchhā karī ke pāñch lākh hoy to ṭhīk, have te vakhate pāñch lākh chhe nahi ane jyāre pāñch lākh thāy chhe tyāre pahelān je ichchhā karī hatī te ichchhāno kāḷ vilīn thaī gayo hoy chhe; chālyo gayo hoy chhe. māṭe ichchhā karavī khālī nirarthak chhe em jāṇato gnānī ichchhā karato nathī.

prashnaḥ– parantu jyāre pāñch lākh āve ane bījī navī ichchhā kare tyāre to pāñch lākh chhe ne?

samādhānaḥ– are bhāī! e to agnānī kartā thaīne ichchhā karyā kare chhe; parantu gnānīne tevun (kartā thaīne ichchhā karavī evun) kayān chhe? nishchayathī gnānī ichchhā karato ja nathī. tene ichchhā-rāg āvī jāy chhe e bījī vāt chhe. e to āgaḷ kahevāī gayun ke ichchhānā vakhate-rāganā vakhate gnānī rāgane rog tarīke jāṇe chhe. e to auṣhadhanī jem tene je upabhoganī sāmagrī chhe tenā upar enun lakṣha jāy chhe ke ‘ā sāmagrī chhe’-bas. paṇ tene e kṣhaṇik vibhāvanun-ichchhānun svāmitva nathī. ahāhā...! te kṣhaṇik vibhāvano- ichchhāno ke bhogano svāmī nathī, kartāy nathī-em ahīn kahevun chhe. bahu jhīṇun chhe bāpu! bhāī! ā kāī vād-vivādano viṣhay nathī. jene antaramān dharmanī-vītarāgatānī jignāsā chhe tene māṭe ā vāt chhe.

have kahe chhe-‘tyān, je bhāv kāṅkṣhamāṇ (arthāt vāñchhā karanārā) evā vedyabhāvane vede chhe arthāt vedyabhāvane anubhavanār chhe te (vedakabhāv) jyān sudhīmān utpanna thāy


PDF/HTML Page 2239 of 4199
single page version

tyān sudhīmān kāṅkṣhamāṇ (arthāt vāñchhā karanāro) vedyabhāv nāsh pāmī jāy chhe; te vināsh pāmī jatān, vedakabhāv shun vede?’

shun kahe chhe? ke vāñchhā karanāro vedyabhāv thāy chhe te kayān sudhī? ke jyān sudhī vedakabhāv utpanna na thāy tyān sudhī. jyān vedakabhāv utpanna thayo tyān kāṅkṣhamāṇ vedyabhāv vināsh pāmī jāy chhe. ahāhā...! je vedyabhāv chhe te vedyabhāvane anubhavanār arthāt je vedavāyogya chhe tene anubhavanār vedakabhāv jyān sudhīmān utpanna thāy chhe tyān sudhīmān to kāṅkṣhamāṇ vedyabhāv vināsh pāmī jāy chhe. chhe? sāme pāṭh chhe ne? (jarī jīṇun chhe māṭe) jarī dhīmethī dhyān daīne sāmbhaḷavun. ā to dharmakathā chhe, ā kāī laukik vārtā nathī.

are! eṇe ā koī di’ sāmbhaḷ‌yun nathī! ahīn shun siddha karavun chhe? ke kāṅkṣhamāṇ bhāv-vedyabhāv vakhate vedan karavā yogya sāmagrī nathī ane tethī te vakhate vedakabhāv nathī; ane jyāre sāmagrī āvī ne vedakabhāv thayo tyāre vedyabhāv raheto nathī. ām te beno meḷ khāto nathī. māṭe gnānī tene ichchhato nathī.

prashnaḥ– paṇ jo meḷ khāy to to ichchhe kharo ne? uttaraḥ– parantu bhāī! beno meḷ kadī khāto ja nathī. vartamān bhāvane bhaviṣhyanā bhāvano-beno meḷ khāto ja nathī em kahe chhe. e kṣhaṇik vibhāvabhāvo chhe ne? tethī tethī beno meḷ khāto ja nathī; tethī gnānī vāñchhā karato nathī.

ahāhā...! gnānī kāī ichchhato kem nathī? to kahe chhe ke-je bhāv kāṅkṣhamāṇ evā vedyabhāvane vede chhe te vedanāro-anubhavanāro vedakabhāv jyān sudhīmān utpanna thāy tyān sudhīmān kāṅkṣhamāṇ (vāñchhā karanāro) vedyabhāv vināsh pāmī jāy chhe. jemake vedavāyogya bhāv āvyo ke māre ā kanyā sāthe lagna karavān chhe ne tenī sāthe ramavun chhe; parantu te samaye to teno prasaṅg nathī ane jyāre prasaṅg āvyo tyāre pahelī ichchhāno je kāḷ hato te chālyo gayo chhe. tethī, have pāchhī bījī ichchhā thashe. ahā! ām ichchhānun nirarthakapaṇun jāṇīne gnānī to sarva parabhāvanī vāñchhā chhoḍīne nij nirākul ānandasvabhāvanā vedananī bhāvanāmān ja rahe chhe. ahāhā...! gnānīne to potānā svabhāvanun ja vedya-vedak chhe em ahīn kahe chhe. ahāhā...! gnānīne ānandanī anubhūtinun vedya-vedak chhe, paranun vedya-vedakapaṇun chhe nahi.

ahāhā...! juo to kharā! traṇ gnānanā dhārī ane kṣhāyik samakitī tīrthaṅkaro (gr̥uhastha dashāmān, chakravartī paṇ hoy to) 96000 strīo paraṇe chhe. to paṇ, ahīn kahe chhe, tene bhogavavānī ichchhā nathī. gajab vāt chhe bhāī! vachche rāg āvī jāy chhe to paṇ tene teo ichchhatā nathī, arthāt teo te rāganā svāmī thatā nathī; kemake


PDF/HTML Page 2240 of 4199
single page version

temanī bhāvanā to nirantar svabhāvasanmukhatānī ja rahelī chhe. jyāre agnānī nirantar ichchhāo karyā ja kare chhe ā enun agnān chhe, mūḍhatā chhe.

shun kahe chhe? ke jyāre kāṅkṣhamāṇ (vāñchhā karanāro) vedyabhāv chhe tyāre bhogavavānā bhāvano-vedakabhāvano kāḷ nathī ane jyāre bhogavavānā bhāvano kāḷ āve chhe tyān sudhīmān kāṅkṣhamāṇ (vāñchhā karanāro) vedyabhāv vināsh pāmī gayo hoy chhe; have te vināsh pāmī jatān vedakabhāv shun vede? eṭale shun? ke ichchhāno je kāḷ hato te to gayo, to have vedakabhāv-bhogavanāro bhāv tene kevī rīte vede? arthāt teṇe je ichchhelo bhāv hato te have kayān rahyo chhe ke tene vede? ahā! āvun bahu jhīṇun paḍe paṇ ā samajavun paḍashe hon; khās phurasad laīne samajavun paḍashe. are! āvun manuṣhyapaṇun maḷ‌yun ane jo emān tattvadraṣhṭi nahi kare to te eḷe jashe. ahā! jem īyaḷ ityādi avatār eḷe gayā tem tattvadraṣhṭi vinā ā avatār paṇ eḷe jashe bhāī!

ahā! māṇasane (ekāntano) pakṣha thaī jāy chhe ne? eṭale potānī vātane siddha karavā te shāstramānthī gotī-gotīne vāto kāḍhe chhe. paṇ bhāī! shāstramān kayā nayathī kahelun chhe e to jāṇavun joīshe ne? ahā! agnānī potānā (mithyā, ekānt) abhiprāy sāthe shāstrano meḷ besāḍavā jāy chhe paṇ te meḷ kem bese? bāpu! satya to ā chhe ke tāre shāstrano abhiprāy andar besāḍavo paḍashe; nahi to manuṣhyapaṇun eḷe jashe bhāī!

ahīn kahe chhe-te (vāñchhā karanāro bhāv) vināsh pāmī jatān vedakabhāv shun vede? ahā! agnānī je padārthane ichchhe chhe, ichchhākāḷe te padārtha to chhe nahi; jo te hoy to te ichchhe ja kem? ane jyāre te padārtha āve chhe tyāre olī ichchhāno je kāḷ hato ke ‘āne hun vedun’ e to raheto nathī. māṭe je vedya chhe te vedāṇun nathī, vedātun nathī. vedakapaṇe je vedāṇun chhe e to te vakhatano bījo kāḷ (bījī ichchhāno kāḷ) thayo chhe. tethī vedya eṭale ke je ichchhā thaī ke ‘āne hun vedun’ te ichchhā vedakanun vedya thayun nahi. ahā! vedakabhāvanā kāḷe-bhogavavānā kāḷe to bījī ichchhā thaī jāy chhe. pahelān dhāryun hatun ke ‘ā rīte māre bhogavavun,’ paṇ bhogavavānā kāḷe ‘bījī rīte bhogavun’ em thaī jāy chhe. shrī mokṣhamārga prakāshakamān paṇḍit ṭoḍaramalajī sāhebe paṇ āno bahu khulāso karyo chhe. chījane bhogavavā kāḷe paṇ je pahelī ichchhā hatī ke ‘ā rīte māre bhogavavun’ te badalāīne bījī rīte bhogavavānī īchchhā thaī jāy chhe, kemake bījī ichchhā āvī ne? ichchhāno kayān thambhāv chhe?

ahā! ichchhā thaī ke sakkarapāro hoy to ṭhīk. have te samaye to sakkarapāro chhe nahi; ane sakkarapāro āve chhe tyāre pahelī ichchhāno kāḷ chhe nahi; arthāt ‘sakkarapāro