Pravachan Ratnakar-Gujarati (simplified iso15919 transliteration). Gatha: 220-223 ; Kalash: 151-152.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 116 of 210

 

PDF/HTML Page 2301 of 4199
single page version

pūrṇānandano nāth prabhu ātmā anantaguṇadhām sukhadhām chhe. ‘svayañjyoti sukhadhām’ em ātmasiddhimān āve chhe ne? shuddha chaitanyajyot sukhadhām prabhu ātmā chhe. ahāhā...! te ānandanun sthān chhe jemānthī ānand ja pāke. to jene ānand pākayo chhe tevā jīvane paranā nānā-moṭā sanyogane kāraṇe pariṇām palaṭīne aparādharūp-bandharūp thaī jāy evī shaṅkā na karavī em kahe chhe. sanyog āvyo māṭe mane bandh thashe em shaṅkā na karavī. jhīṇī vāt chhe prabhu! ā to vītarāgadev vastuno svabhāv varṇave chhe. kahe chhe- bhagavān! tāro svabhāv to shuddha chhe ne? svabhāvanun tane bhān thayun ne have koī sanyogo dekhāy chhe to tenāthī aparādh thaī gayo em shaṅkā na karavī. bhāī! ā siddhānt kāī svachchhandī thavā māṭe nathī, paṇ tene paranā kāraṇe doṣh thāy chhe evī shaṅkāthī par thavā māṭenī vāt chhe. āvo bhagavān vītarāgano upadesh chhe!

have kahe chhe-jo evī shaṅkā karīsh to ‘paradravya vaḍe ātmānun būrun thāy chhe’ -evun mānavāno prasaṅg āve chhe.”

shun kahe chhe? ke paradravyano sanyog chhe māṭe mane nukashān chhe em shaṅkā karīsh to paradravya vaḍe ātmānun būrun thāy chhe em mānavāno prasaṅg āve chhe. paṇ dharmīne evī shaṅkā hotī nathī. chakravartīne ek ek miniṭanī abajonī pedāsh hoy chhe, moṭā navanidhān hoy chhe chhatān tene laīne mane aparādh thashe-bandh thashe evī shaṅkā ene hotī nathī. bhāī! dharmī bahāranā ghaṇā sanyogomān dekhāy māṭe te aparādhī chhe em māp na kar. tathā koīne sanyogo maṭī gayā-nagna thayo māṭe te dharmī thayo em paṇ māp na kar. nagna muni thayo, rājapāṭ chhoḍayān, hajāro rāṇīo chhoḍī māṭe te dharmī em māpavānun rahevā de bhāī! sanyogo ghaṭayā te tenā kāraṇe ghaṭayā chhe; te ghaṭayā chhe māṭe tyān dharma chhe em chhe nahi. shuddha chaitanyasvabhāv par draṣhṭi na hoy tene sanyogo ghaṭayā hoy topaṇ te mithyādraṣhṭi chhe tathā anek sanyogo vachche hoy topaṇ jenī draṣhṭi shuddha ātmadravya-svadravya par chhe te niraparādh dharmātmā chhe. āvī svadravya-paradravyanī bhinnatānī sūkṣhma vāt chhe.

‘bhogav’no artha e chhe ke pūrvanā puṇyanā kāraṇe samakitīne sanyog ghaṇā ho, paṇ ethī tene nukashān chhe vā te sanyog aparādh chhe em nathī. ahā! āvo mārag samajavo paḍashe bhāī! bahārathī māp kāḍhīsh ke āne ā chhoḍayun ne te chhoḍayun to māp khoṭān paḍashe, kemake kharekhar vastumān paradravyanān grahaṇ-tyāg chhe ja nahi. sūkṣhma vāt chhe bhāī! parano tyāg karavo ne parane grahaṇ karavun e vastumān -ātmāmān chhe ja nahi. jyān ām chhe tyān parano tyāg thayo māṭe tyāgī thayo em māne e to agnān chhe.


PDF/HTML Page 2302 of 4199
single page version

shun kahyun e? ke ātmāmān ek tyāgaupādānashūnyatva shakti chhe. ahāhā...! bhagavān ātmāmān ek evo guṇ chhe-anādi satnun sattva evun chhe-ke paramāṇun parastrī ityādi par padārthane ātmāe grahyā nathī tem ja tene chhoḍato paṇ nathī. paradravyanā grahaṇ-tyāg rahit ja tenun svarūp chhe. have jenā grahaṇatyāgathī rahit pote chhe tene hun tyāgun to dharma thāy em mānavun te agnān chhe. nishchayathī to rāganā tyāganun kartāpaṇun paṇ ātmāne nathī em vāt chhe. vītarāgasvarūp bhagavān pote chhe em jene antardraṣhṭi thaī chhe tene rāgano tyāg thayo em kahevun te nāmamātra chhe; kāraṇ ke pote (shuddha dravya) rāgarūpe thayo ja nathī to rāgano tyāg karyo e kayānthī āvyun? 34 mī gāthāmān āve chhe ke dharmātmāe rāgano tyāg karyo chhe te nāmamātra kathan chhe. have ām chhe tyān parano tyāg karyo māṭe dharmātmā thaī gayo e kayān rahyun? em mānavun e to agnān chhe. lyo, āvī vātu chhe! ahīn kahe chhe-koī (dharmījīv) paranā ghaṇā sanyogamān chhe māṭe te agnānī chhe em (mānavun) prabhu! rahevā de. em vastunun svarūp nathī. bhāī! shlok bahu ākaro chhe. paṇ svachchhandī māṭe ā vāt nathī. (ā to gnānī-dharmīnī vāt chhe.)

koīne vaḷī thāy ke ame game te paradravyane bhogavīe to temān shun (hāni chhe)? samādhānaḥ– are bhāī! tun paradravyane bhogave chhe ja kyān? paradravyane jyān tun aḍatoy nathī tyān tene bhogavavāno prashna ja kayān chhe? tathāpi svachchhande bhogavavānī tane je cheṣhṭā chhe te agnān chhe, ane te moṭun nukashān chhe. samajāṇun kāī...? ahīn to em kahevun chhe ke-pūrvanā puṇyane līdhe samakitīne jhājhā sanyog chhe to bhale ho, te paradravyarūp sanyogane līdhe tenā gnān-shraddhānane kāī hāni thashe em chhe nahi. paradravyane kāraṇe mane lābh-hāni chhe em samakitī shaṅkā kare nahi em ahīn vāt chhe.

juo, svadravyane bhūlīne paradravya sāthe vā parabhāv sāthe ekapaṇun kare te aparādh chhe ane te aparādh potāno potāthī chhe, koī paradravya tene parāṇe aparādh karāve chhe em nathī. ane gnānīnī draṣhṭi shuddha chaitanyadravya-svadravya par rahelī chhe. tathāpi pūrvanā puṇyanā kāraṇe paradravyanā sañjogo hoy to te sañjogo mane samakitamān nukashān karashe evī shaṅkā karavī chhoḍī de em ahīn kahe chhe, kāraṇ ke nij svarūpathī pūrṇa evun svadravya sadāy paradravyathī bhinna ja chhe. āvī vāt chhe. prabhu! tārī prabhutāno pār nathī. āve chhe ne ke-

prabhu mere! tū sab bāte hai pūrā, parakī āsh kahā karai prītam... ahā! parakī āsh kahā karai vahālā... kaī bāte tū adhūrā... prabhu mare! sab bāte tū pūrā.


PDF/HTML Page 2303 of 4199
single page version

nāth! tun kaī vāte adhūro chhe ke ām paranī sāme joyā kare chhe? par mane lābh karashe vā par mane nukashān karashe-evī āshaṅkā chhoḍī de. bhagavān! tun sab (sarva) bhāve pūro chhe ne nāth! gnāne pūro, vīrye pūro, ānande pūro, vītarāgatāe pūro, shāntie pūro, prabhutāe pūro, svachchhatāe pūro-em anantaguṇe tun pūro chhe, ne nāth! to āvā prabhu svarūpano saṅg karyo ne have ā bahārano paradravyano saṅg (sanyog) mane nukashān karashe evī āshaṅkā rahevā de prabhu! rāganā saṅg vinā asaṅg shuddha chaitanyamahāprabhuno saṅg karyo to have ā jarī rāg āvyo ne sanyog ghaṇā āvī paḍayā eṭale mane nukashān chhe em (vichāravun) rahevā de, kemake tun to e sarvano jāṇanār chho.

ahāhā...! bhagavān ātmā potānun ane paranun māp kare chhe (gnān kare chhe) paṇ par mārān chhe evun kayān chhe emān? ‘pramāṇ’ kahyun chhe ne? to pramāṇ karanāro kaho ke māp karanāro kaho-ek ja chhe. pra+māṇ = visheṣhe māp karanār. bhagavān ātmānī gnānaparyāy māp āpe chhe. ahāhā...! potānun ane paranun svarūp kevun chhe tenun te māp āpe chhe paṇ par mārān chhe evun gnān-pramāṇamān kayān chhe? nathī. paradravyano sanyog thayo tenun pramāṇ gnān kare chhe paṇ te sanyog lābh-nukashān kare evun emān kayān chhe? māṭe mane are! āvā jhājhā sanyog!-em enāthī mane nukashān chhe evī āshaṅkāthī rahit thaī jā-em kahe chhe. kroḍo apsarāo chhe māṭe mane bandhanun kāraṇ chhe em rahevā de, em chhe nahi; ane ame strīno tyāg karyo chhe, ame bālabrahmachārī chhīe māṭe amane dharma thayo chhe em paṇ rahevā de, em chhe nahi. aho! ā to gajabanī shailī chhe! vītarāgadevanī ā vāt bāpu! besavī mahā kaṭhaṇ chhe ane jene besī gaī e to māno nyāl thaī gayo! samajāṇun kāī...?

have kahe chhe-‘ā rīte ahīn jīvane paradravyathī potānun būrun thatun mānavānī shaṅkā maṭāḍī chhe; bhog bhogavavānī preraṇā karī svachchhandī karyo chhe em ja samajavun. svechchhāchārī thavun e to agnānabhāv chhe em āgaḷ kaheshe.’

shun kahe chhe? ke ātmā shuddha ek gnāyakabhāv chaitanya mahāprabhu chhe. te jenā svasamvedanamān āvyo, anubhavamān āvyo tene kahe chhe-bhāī! sanyogo game te ho, teo tane nukashān karashe vā temanāthī tārun ahit thashe evī shaṅkā na kar. ā pramāṇe paradravyathī potānun būrun thatun mānavānī shaṅkā ahīn maṭāḍī chhe, parantu parano sanyog kar ne svachchhande tene bhogav, ethī tane kāī doṣh nathī-em svachchhandī thavānī preraṇā karī nathī. bhāī! draṣhṭi jo svadravyathī khasī gaī ne paradravyathī ekapaṇāne pāmī to to nukashān ja chhe, pachhī bhale paradravyanā sanyog ho ke na ho. bākī draṣhṭi jenī ek gnāyakabhāv par sthir chhe tene sanyoganā ḍhagalā hoy toy shun? kemake te ekey


PDF/HTML Page 2304 of 4199
single page version

parachīj enī kayān chhe? ek hoy ke kroḍo hoy-e badhī saṅkhyā to bahāranī chhe. bahāranī saṅkhyāthī ātmāne shun lābh-hāni chhe? kāī lābh-hāni nathī.

bhāī! koī nagna digambar muni thayo hoy ene bhale sanyog kāī na hoy paṇ andaramān potānā chidānand bhagavān ātmāne chhoḍī potāne rāgavāḷo mānyo chhe vā rāgathī potāne lābh thavo mānyo chhe to te mithyādraṣhṭi chhe ane 96 karoḍ pāyadaḷ ityādi vaibhavanī vachamān bharat chakravartī paḍayo hoy ne roj seṅkaḍo rājakanyā paraṇato hoy topaṇ te dharmātmā chhe. kem? kemake enī draṣhṭi shuddha chaitanyamay svadravya par chhe. bahārano vaibhav to paradravya chhe. e kayān svadravyane aḍe chhe? draṣhṭimān to ene e sarvano tyāg thaī gayo chhe. draṣhṭimān to jyān sarva rāganoy tyāg chhe tyān paravastunun to pūchhavun ja shun? paravastuno to svabhāvamān tyāg ja chhe. tethī kahe chhe ke paravastuthī potāne nukashān thashe evī shaṅkā na karavī. paṇ tethī karīne paravastuthī mane nukashān nathī em vichārīne svachchhandī thaī bhog bhogavavāmān līn na rahevun, kemake svechchhāchārī thavun e to agnānabhāv chhe em āgaḷ kaheshe. svachchhandī thaīne parane ne rāgane potānā mānavā e to mithyātva chhe, mahā aparādh chhe. samajāṇun kāī...?

[pravachan nan. 293 (19 mī vāranā)*dināṅk 1p-1-77]

PDF/HTML Page 2305 of 4199
single page version

gāthā 220 thī 223
भुंजंतस्स वि विविहे सच्चित्ताचित्तमिस्सिए दव्वे।
संखस्स सेदभावो ण वि सक्कदि किण्हगो कादुं।। २२०।।
तह णाणिस्स वि विविहे सच्चित्ताचित्तमिस्सिए दव्वे।
भुंजंतस्स वि णाणं ण सक्कमण्णाणदं णेदुं।। २२१।।
जइया स एव संखो सेदसहावं तयं पजहिदृण।
गच्छेज्ज किण्हभावं तइया सुक्कत्तणं पजहे।। २२२।।
तह णाणी वि हु जइया णाणसहावं तयं पजहिदूण।
अण्णाणेण परिणदो तइया अण्णाणदं गच्छे।। २२३।।
भुञ्जानस्यापि विविधानि सचित्ताचित्तमिश्रितानि द्रव्याणि।
शंखस्य श्वेतभावो नापि शक्यते कृष्णकः कर्तुम्।। २२०।।
तथा ज्ञानिनोऽपि विविधानि सचित्ताचित्तमिश्रितानि द्रव्याणि।
मुञ्जानस्यापि ज्ञानं न शक्यमज्ञानतां
नेतुम्।। २२१।।
यदा स एव शंखः श्वेतस्वभावं तकं प्रद्राय।
गच्छेत्
कृष्णभावं तदा शुकॢत्वं प्रजह्यात्।। २२२।।

have ā ja arthane draṣhṭāntathī draḍh kare chheḥ-

jyam shaṅkh vividh sachitta, mishra achitta dravyo bhogave,
paṇ shaṅkhanā shuklatvane nahi kr̥iṣhṇa koī karī shake; 220.
tyam gnānī vividh sachitta, mishra, achitta dravyo bhogave,
paṇ gnān gnānī taṇun nahīn agnān koī karī shake. 221.
jyāre svayam te shaṅkh shvetasvabhāv nijano chhoḍīne,
pāme svayam kr̥iṣhṇatva, tyāre chhoḍato shuklatvane; 222.
tyam gnānī paṇ jyāre svayam nij chhoḍī gnānasvabhāvane,
agnānabhāve pariṇame, agnānatā tyāre lahe. 223.

PDF/HTML Page 2306 of 4199
single page version

तथा ज्ञान्यपि खलु यदा ज्ञानस्वभावं तर्क प्रहाय।
अज्ञानेन परिणतस्तदा अज्ञानतां गच्छेत्।। २२३।।

gāthārthaḥ– [शंखस्य] jem shaṅkh [विविधानि] anek prakāranān [सचित्ताचित्त– मिश्रितानि] sachitta, achitta ane mishra [द्रव्याणि] dravyone [भुञ्जानस्य अपि] bhogave chhe-khāy chhe topaṇ [श्वेतभावः] tenun shvetapaṇun [कृष्णकः कर्तु न अपि शक्यते] (koīthī) kr̥iṣhṇa karī shakātun nathī, [तथा] tem [ज्ञानिनः अपि] gnānī paṇ [विविधानि] anek prakāranān [सचित्ताचित्तमिश्रितानि] sachitta achitta ane mishra [द्रव्याणि] dravyone [भुञ्जानस्य अपि] bhogave topaṇ [ज्ञानं] tenun gnān [अज्ञानतां नेतुम् न शक्यम्] (koīthī) agnān karī shakātun nathī.

[यदा] jyāre [सः एव शंखः] te ja shaṅkh (pote) [तकं श्वेतस्वभावं] te shvet svabhāvane [प्रहाय] chhoḍīne [कृष्णभावं गच्छेत्] kr̥iṣhṇabhāvane pāme (arthāt kr̥iṣhṇabhāve pariṇame) [तदा] tyāre [शुक्लत्वं प्रजह्यात्] shvetapaṇāne chhoḍe (arthāt kāḷo bane), [तथा] tevī rīte [खलु] kharekhar [ज्ञानी अपि] gnānī paṇ (pote) [यदा] jyāre [तकं ज्ञानस्वभावं] te gnānasvabhāvane [प्रहाय] chhoḍīne [अज्ञानेन] agnānarūpe [परिणतः] pariṇame [तदा] tyāre [अज्ञानतां] agnānapaṇāne [गच्छेत्] pāme.

ṭīkāḥ– jem shaṅkh paradravyane bhogave-khāy topaṇ tenun shvetapaṇun par vaḍe kr̥iṣhṇa karī shakātun nathī kāraṇ ke par arthāt paradravya koī dravyane parabhāvasvarūp karavānun nimitta (arthāt kāraṇ) banī shakatun nathī, tevī rīte gnānī paradravyane bhogave topaṇ tenun gnān par vaḍe agnān karī shakātun nathī kāraṇ ke par arthāt paradravya koī dravyane parabhāvasvarūp karavānun nimitta banī shakatun nathī. māṭe gnānīne paranā aparādhanā nimitte bandh thato nathī.

vaḷī jyāre te ja shaṅkh, paradravyane bhogavato athavā nahi bhogavato thako, shvetabhāvane chhoḍīne svayamev kr̥iṣhṇabhāve pariṇame tyāre teno shvetabhāv svayaṅkr̥ut kr̥iṣhṇabhāv thāy (arthāt potāthī ja karavāmān āvelā kr̥iṣhṇabhāvarūp thāy), tevī rīte jyāre te ja gnānī, paradravyane bhogavato athavā nahi bhogavato thako, gnānane chhoḍīne svayamev agnānarūpe pariṇame tyāre tenun gnān svayaṅkr̥ut agnān thāy. māṭe gnānīne jo (bandh) thāy to potānā ja aparādhanā nimitte (arthāt pote ja agnānapaṇe pariṇame tyāre) bandh thāy chhe.

bhāvārthaḥ– jem shaṅkh ke je shvet chhe te paranā bhakṣhaṇathī kāḷo thato nathī parantu jyāre pote ja kālimārūpe pariṇame tyāre kāḷo thāy chhe, tevī rīte gnānī


PDF/HTML Page 2307 of 4199
single page version

(शार्दूलविक्रीडित)
ज्ञानिन् कर्म न जातु कर्तुमुचितं किञ्चित्तथाप्युच्यते
भुंक्षे हन्त न जातु मे यदि परं दुर्भुक्त एवासि भोः।
बन्धः स्यादुपभोगतो यदि न तत्किं कामचारोऽस्ति ते
ज्ञानं सन्वस बन्धमेष्यपरथा स्वस्यापराधाद्ध्रुवम्।। १५१।।
(शार्दूलविक्रीडित)
कर्तारं स्वफलेन यत्किल बलात्कर्मैव नो योजयेत्
कुर्वाणः फललिप्सुरेव हि फलं प्राप्नोति यत्कर्मणः।
ज्ञानं संस्तदपास्तरागरचनो नो बध्यते कर्मणा
कुर्वाणोऽपि हि कर्म तत्फलपरित्यागैकशीलो मुनिः।। १५२।।

paranā upabhogathī agnānī thato nathī parantu jyāre pote ja agnānarūpe pariṇame tyāre agnānī thāy chhe ane tyāre bandh kare chhe.

have ānun kaḷasharūp kāvya kahe chheḥ- shlokārthaḥ– [ज्ञानिन्] he gnānī, [जातु किञ्चित् कर्म कर्तुम् उचितं न] tāre kadī kāī paṇ karma karavun yogya nathī [तथापि] topaṇ [यदि उच्यते] jo tun em kahe chhe ke ‘[परं मे जातु न, भुंक्षे] paradravya mārun to kadī nathī ane hun tene bhogavun chhun’, [भोः दुर्भुक्तः एव असि] to tane kahevāmān āve chhe (arthāt ame kahīe chhīe) ke he bhāī, tun khoṭī (-kharāb) rīte ja bhogavanār chhe; [हन्त] je tārun nathī tene tun bhogave chhe e mahā khed chhe! [यदि उपभोगतः बन्धः न स्यात्] jo tun kahe ke ‘paradravyanā upabhogathī bandh thato nathī em siddhāntamān kahyun chhe māṭe bhogavun chhun’, [तत् किं ते कामचारः अस्ति] to shun tane bhogavavānī ichchhā chhe? [ज्ञानं सन् वस] gnānarūp thaīne vas (-shuddha svarūpamān nivās kar), [अपरथा] nahi to (arthāt jo bhogavavānī ichchhā karīsh- agnānarūpe pariṇamīsh to) [ध्रुवम् स्वस्य अपराधात् बन्धम् एषि] tun chokkas potānā aparādhathī bandhane pāmīsh.

bhāvārthaḥ– gnānīne karma to karavun ja uchit nathī. jo paradravya jāṇīne paṇ tene bhogave to e yogya nathī. paradravyanā bhogavanārane to jagatamān chor kahevāmān āve chhe, anyāyī kahevāmān āve chhe. vaḷī upabhogathī bandh kahyo nathī te to, gnānī ichchhā vinā paranī baḷajorīthī udayamān āvelāne bhogave tyān tene bandh kahyo nathī. jo pote ichchhāthī bhogave to to pote aparādhī thayo, tyān bandh kem na thāy? 1pa1.

have āgaḷanī gāthānī sūchanārūpe kāvya kahe chheḥ- shlokārthaḥ– [यत् किल कर्म एव कर्तारं स्वफलेन बलात् नो योजयेत्] karma ja


PDF/HTML Page 2308 of 4199
single page version

background image
tenā kartāne potānā phaḷ sāthe baḷajorīthī joḍatun nathī (ke tun mārā phaḷane bhogav),
[फललिप्सुः एव हि कुर्वाणः कर्मणः यत् फलं प्राप्नोति] *phaḷanī ichchhāvāḷo ja karma
karato thako karmanā phaḷane pāme chhe; [ज्ञानं सन्] māṭe gnānarūpe raheto ane [तद्अपास्त–
रागरचनः] jeṇe karma pratye rāganī rachanā dūr karī chhe evo [मुनिः] muni, [तत्–फल–
परित्याग–एक–शीलः] karmanā phaḷanā parityāgarūp ja jeno ek svabhāv chhe evo
hovāthī, [कर्म कुर्वाणः अपि हि] karma karato chhato paṇ [कर्मणा नो बध्यते] karmathī
bandhāto nathī.
bhāvārthaḥ– karma to kartāne jabaradastīthī potānā phaḷ sāthe joḍatun nathī parantu je
karmane karato thako tenā phaḷanī ichchhā kare te ja tenun phaḷ pāme chhe. māṭe je gnānarūpe varte chhe
ane rāg vinā karma kare chhe evo muni karmathī bandhāto nathī kāraṇ ke tene karmanā phaḷanī
ichchhā nathī. 1pa2.
* * *
samayasār gāthā 220 thī 223ḥ mathāḷu
have ā ja arthane draṣhṭāntathī draḍh kare chheḥ-
* gāthā 220 thī 223ḥ ṭīkā uparanun pravachan *
‘jem shaṅkh paradravyane bhogave-khāy topaṇ tenun shvetapaṇun par vaḍe kr̥iṣhṇa karī shakātun
nathī kāraṇ ke par arthāt paradravya koī dravyane parabhāvasvarūp karavānun nimitta (arthāt
kāraṇ) banī shakatun nathī,...’
shun kahyun? ke koī paṇ padārtha koī paṇ padārthane parabhāvasvarūp eṭale ke je
paradravyano bhāv chhe te svarūp karavānun kāraṇ banī shakatun nathī. ahīn parabhāv eṭale
ekalo vikārī bhāv em nahīn paṇ koī dravya paradravyanā koī paṇ bhāvarūp anya dravyane
karī shakatun nathī em artha chhe.
kahe chhe ke ‘jem shaṅkh paradravyane bhogave-khāy topaṇ...’
prashnaḥ– āp kaho chho ke paradravyane koī bhogave-khāy nahīn ane pāchhun kahyun ke
bhogave-khāy?
uttaraḥ– bhāī! ā to ahīn (laukik) draṣhṭānt dīdhun chhe.
to kahe chhe ke shaṅkh paradravyane bhogave-khāy topaṇ shaṅkhanun shvetapaṇun par vaḍe kr̥iṣhṇa
karī shakātun nathī. shaṅkh dhoḷo hoy ne kāḷo kādav khāv ke dariyāmān kāḷān
_________________________________________________________________
* karmanun phaḷ eṭale (1) rañjit pariṇām, athavā to (2) sukh (-rañjit pariṇām)
utpanna karanārā āgāmī bhogo

PDF/HTML Page 2309 of 4199
single page version

jīvaḍān khāy topaṇ tethī kāī tenun shvetapaṇun par vaḍe palaṭī jāy em nathī. ā to ahīn ek ja siddhānt kahevo chhe ke koī paṇ vastu koī paṇ vastune parabhāvarūp karī shakatun nathī. matalab ke je samaye je dravyanī je paryāy tenā potāthī thāy chhe tene koī bāhya nimitta āvīne pheravī de em chhe nahi. koī dravya anyadravyane tenā potānā bhāvane palaṭīne parabhāvarūp karī de em chhe nahi.

to nimitta āvīne kare shun? bhāī! nimitta bījānun (-upādānanun) shun kare? nimitta enun (potānun) kare paṇ paranun to kāī na kare. te bījānī (upādānanī) apekṣhāe nimitta chhe, paṇ potānun pariṇaman karavāmān to upādan chhe. ahā! ātmā paranun kāī karī shake nahi ne paradravya ātmānun kāī karī shake nahi em kahe chhe.

paṇ nimitta hoy chhe ne? nimitta ho, (te nathī em koṇ kahe chhe?); paṇ tethī shun chhe? je kāḷe je dravyanī paryāy potāthī thāy chhe te dravyanī te paryāy, bījā dravyathī eṭale ke paradravyanā bhāvathī thāy chhe em traṇakāḷamān banatun nathī. ahā! ā to mahāsiddhānt chhe.

have kahe chhe-‘tevī rīte gnānī paradravyane bhogave topaṇ tenun gnān par vaḍe agnān karī shakātun nathī kāraṇ ke par arthāt paradravya koī dravyane parabhāvasvarūp karavānun nimitta banī shakatun nathī.’

joyun? paranā bhog vaḍe ātmānun gnān agnān thāy em chhe nahi. kem? kemake paradravya koī dravyane parabhāvasvarūp karavānun kāraṇ banatun nathī. paryāyamān upādānanī yogyatā hoy te thāy chhe ane atyāre paravastu nimitta ho paṇ te upādānanā bhāvane kāī kare em traṇakāḷamān banatun nathī. ā to gajab siddhānt chhe bhāī!

prashnaḥ– to shun chokhā ekalā tenī meḷe chaḍe chhe? ūnun pāṇī ne agni hoy tyāre to chaḍe chhe. agni ne pāṇī vinā te lākh varas rahe toy na chaḍe.

samādhānaḥ– bhāī! chokhānī chaḍavānī paryāy chhe tyāre te chaḍe chhe ane tyāre agni ne pāṇī nimitta chhe, paṇ nimitta vaḍe chokhā chaḍe chhe em chhe nahi kemake paradravya koī dravyane parabhāvasvarūp karī shakatun nathī.

paṇ vagar pāṇīe te chaḍe kevī rīte? bhāī! tenī meḷe te chaḍe chhe; kemake te padārtha chhe ke nahi? padārtha chhe to tene potānī paryāy hoy chhe ke nahi? ane paryāy pratisamay palaṭe chhe ke nahi? palaṭe chhe to tene paradravya palaṭāvī de em chhe nahi. bhāī? koī paṇ dravyano bhāv koī paradravya (nimitta)


PDF/HTML Page 2310 of 4199
single page version

vaḍe karāto nathī e mūḷ siddhānt chhe. bhāī! ātmāno vikārī ke nirvikārī bhāv je vakhate thāy chhe te vakhate paradravya vaḍe te bhāv (-parabhāv) karī shakāy chhe em chhe nahi. (ātmāno bhāv paradravyanī apekṣhāe parabhāv chhe).

bhāī! vastunī sthitinī evī maryādā chhe ke potānā bhāvane pote kare paṇ paradravya vaḍe paradravyano bhāv karāy em kayārey na bane; kemake koī dravya bījā dravyane- bījā dravyano je bhāv chhe tene-karavānun nimitta-kāraṇ banī shakatun nathī. ahā! nimitta paramān akiñchitkar chhe arthāt nimitta paramān kāī paṇ kare nahi. ahā! jīv je kāḷe je bhāvathī pariṇame chhe te kāḷe bījī chīj te bhāvane kare ke palaṭāvī de em traṇakāḷamān banatun nathī. juo ā mahāsiddhānt chhe!

prashnaḥ– niyatakramamān to niyatavād thaī jāy chhe! samādhānaḥ– em nathī; kemake samyak niyatakramamān pāñche samavāy āvī jāy chhe. ahā! je samaye thavāno paryāyano kram chhe te trikāḷamān palaṭe nahi. vastu sthiti ja āvī chhe ne bhāī! ane eno yathārtha nirṇay kone chhe? ke jenī draṣhṭi antaramān dravyasvabhāv upar gaī chhe. ahā! dravyasvabhāv-shuddha ek chaitanyaghanasvabhāv upar draṣhṭi jāy chhe tyāre tene paryāyamān pāñche samavāyathī kārya thayun em yathārtha gnān thāy chhe. ahā! darekamān (vikārī ke nirvikārī paryāyamān-darekamān) pāñche samavāy hoy chhe. je samaye je paryāy thāy chhe tyān svabhāv chhe, puruṣhārtha chhe, kāḷalabdhi chhe, te samayano bhāv-bhavitavya chhe ne yogya nimitta paṇ chhe. samavāy to pāñche ekasāthe hoy ja chhe. je samaye chaitanyanī je paryāy thavāno kāḷ chhe te samaye tene anukūḷ bahiraṅg nimitta hoy ja chhe, jem pāṇī (nadīnun) chālyun jatun hoy tene be kāṇṭhā anukūḷ hoy chhe tem.

paṇ nimitta anukūḷ chhe ne? to anukūḷano artha shun bhāī! ke be kāṇṭhā chhe, bas. bākī pāṇī je chāle chhe te potāne kāraṇe chālyun jāy chhe, te kāī be kāṇṭhāne laīne nahi.

nadīno pravāh badalāy chhe ne? e to potāne kāraṇe badalāy chhe. te kāḷe tevī paryāy thavāmān tenun ja kāraṇ chhe ane nimitta-kāṇṭhā paṇ em ja anukūḷ chhe. kāṇṭhānā kāraṇe pravāh badalāy chhe em chhe nahi.

paṇ kāṇṭhā bāndhe chhe ne? koṇ bāndhe? e to sau potapotānā kāraṇe hoy chhe. nadīno pravāh vahyo jāy chhe te kāī kāṇṭhānā kāraṇe nahi; pravāh pravāhanā kāraṇe vahe chhe ne kāṇṭhā kāṇṭhānā kāraṇe chhe;


PDF/HTML Page 2311 of 4199
single page version

kāṇṭhā pravāhane anukūḷ chhe bas eṭalun. e to be vāt (gāthā 86 mān) āve chhe ne bhāī? ke nimitta chhe te anukūḷ chhe ane naimittik chhe te anurūp chhe.

ahā! je paryāy je kṣhaṇe jyān thāy chhe tyān tene te kṣhaṇe anukūḷ nimitta hoy chhe. paṇ anukūḷ kahyun māṭe tane laīne (upādānamān) kārya thayun chhe em nathī. e to kahyun ne ahīn ke-paradravya koī dravyane parabhāvasvarūp eṭale ke parabhāvanā svarūpe karavānun kāraṇ banī shakatun nathī.

tyāre koī vaḷī kahe chhe-ā to ekānt thaī jāy chhe. nimitta āve tevun paṇ hoy chhe ne?

are bhāī! nimitta hoy chhe eno kone inkār chhe. dravyamān je kāḷe je paryāy thāy chhe te kāḷe tene uchit bahiraṅg nimitta hoy chhe; paṇ nimitta dravyanī paryāy kare chhe em nathī.

hā; paṇ nimitta hoy, upādān hoy topaṇ jo pratibandhak kāraṇ hoy to kārya thāy nahi. jemake-dīvo thavānī yogyatā chhe, divāsaḷī nimitta chhe parantu jo pavanano jhapāṭo hoy to dīvo thāy nahi.

samādhānaḥ– bāpu! em nathī bhāī! kāryano thavāno kāḷ hoy tyāre sarva sāmagrī (pāñche samavāy) hoy ne pratibandhak kāraṇ na hoy. tyāre upādāney hoy ane nimitta paṇ hoy chhe. chhatān nimitta chhe te bahāranī-dūranī chīj chhe. te andar (upādānane) aḍe nahi, jo aḍe to nimitta na rahe. bāpu! ek dravya bījā dravyane aḍe nahi e mūḷ vāt chhe. jhīṇī vāt chhe prabhu! agnānīne mūḷ tattvadraṣhṭi ja nathī, tyān shun thāy?

ahīn to ā chokhkhī bhāṣhā chhe, beyamān (draṣhṭānt ne siddhāntamān) chhe lyo; nimitta (shabda) chhe juo, ‘परभावत्वनिमित्तत्वानुपपत्तेः’ chhe ke nahi? parabhāv eṭale je dravya chhe teno bhāv, ane tene paradravya-nimitta ‘अनुपपतेः’ prāpta karāve em chhe nahi. shun kahyun? ke nimitta chhe, paṇ te parabhāvane eṭale ke je dravya chhe tenā bhāvane prāpta karāve nahi. lyo, āvī vāt! e to ‘hājar’ em āve chhe ne? shāstramān ‘sānnidhya’ shabda āve chhe; em ke kāryakāḷe nimittanun-bahiraṅg uchit nimittanun sānnidhya hoy chhe. uchitano artha anukūḷ chhe. samajāṇun kāī...?

have kahe chhe-‘māṭe gnānīne paranā aparādhanā nimitte bandh thato nathī.’ dehādi paranī kriyā thāy māṭe gnānīne aparādh-bandh thāy em chhe nahi, kemake paradravya koī dravyane parabhāvasvarūp karavānun nimitta banatun nathī; koī dravyanā bhāvane koī anya dravya kare ke palaṭī de em vastusvarūp nathī.


PDF/HTML Page 2312 of 4199
single page version

have kahe chhe-‘vaḷī jyāre te ja shaṅkh paradravyane bhogavato athavā nahi bhogavato thako, shvetabhāvane chhoḍīne svayamev kr̥iṣhṇabhāve pariṇame tyāre teno shvetabhāv svayaṅkr̥ut kr̥iṣhṇabhāv thāy (arthāt potāthī ja karavāmān āvelā kr̥iṣhṇabhāvarūp thāy),...’

juo, shun kahe chhe? shaṅkh kāḷī māṭī, kīḍā ādinun bhakṣhaṇ kare topaṇ te vaḍe te kāḷo na thaī shake, paṇ pote jyāre dhoḷāmānthī kāḷārūpe pariṇaman kare chhe tyāre kāḷī māṭī, kīḍā ādine bhogave ke na bhogave, te potānā kāḷe pariṇamī jāy chhe. dhoḷāmānthī kāḷārūpe pariṇaman je kāḷe thavā yogya hoy te kāḷe shaṅkh svayam te-rūpe pariṇamī jāy chhe ane tyāre temān bāhya chīj anukūḷ nimitta hoy chhe. tyān bījī chīj (nimitta) shaṅkhanun pariṇaman karāvī de chhe em nathī. shaṅkh to pote potāne kāraṇe pariṇame chhe tyāre bahāranī chīj nimittamātra chhe. bhāī ā to jīvanī ne paramāṇunī-badhānī svatantratāno (svatantra pariṇamanano) ḍhaṇḍhero chhe. svāmī kārtikey anuprekṣhāmān ‘कालाइलद्धिजुत्ता...’ ityādi gāthāmān chha ye dravyane kāḷalabdhi hoy chhe em svāmī kārtikey kahe chhe. pratyek dravyane samayasamayanī paryāyanī labdhi arthāt prāptino kāḷ hoy chhe, ane tenāthī te samaye samaye pariṇame chhe. pravachanasār gāthā 102 mān tenī (paryāyanī) janmakṣhaṇ hovānī vāt chhe. banne ek ja vāt chhe. tethī, te paryāyano utpattino kāḷ chhe tyāre utpanna thāy chhe.

ātmāmān utpād-vyay-dhruvatva nāmanī shakti chhe ane temān akāryakāraṇatva shaktinun rūp chhe. tethī ātmāmān je utpād thāy chhe te, temān akāryakāraṇatva shaktinun rūp hovāthī, koīnun (anyanun) kāraṇ thāy nahi ane koīnun (anyanun) kāryapaṇ thāy nahi. jem ātmāmān ek gnānaguṇ chhe, ane temān akārya-kāraṇatva shaktinun rūp chhe; tethī gnānanun je kāḷe je pariṇaman thāy chhe te koīnun (anyanun) kāraṇ nathī ane koīnun (anyanun) kārya paṇ nathī. ā pramāṇe dravyamān je pariṇaman thāy chhe te koī anyanā kāraṇe nathī ane te koī anyanun kāraṇ thāy em paṇ nathī.

juo, ahīn ṭīkāmān ‘स्वयमेव’ shabda paḍayo chhe. pāṭhamān te nathī. ‘svayamev’ eṭale potāthī ja. paṇ koī ‘svayamev’ eṭale potāthī ja em artha karavāne badale potārūp-jīvarūp, ajīvarūp-em artha kare chhe. parantu ahīn em artha nathī. ‘svayamev’ eṭale potāthī ja arthāt potānā kāraṇe ja te te paryāy-pariṇati thāy chhe, paṇ nimittane kāraṇe thāy chhe em nahi; tathā pratibandhak kāraṇane laīne te aṭake chhe em paṇ nahi, ane pratibandhak kāraṇ ṭaḷ‌yun māṭe te paryāy thāy chhe em paṇ nahi. ahā! āvī vāt chhe! ahīn ‘svayamev kr̥iṣhṇabhāve pariṇame’-enā upar vajan chhe. are bhagavān! āmān potānī (mithyā) draṣhṭie shāstranā artha kare te na chāle. shāstra je kahevā māge chhe te abhiprāyamān potānī draṣhṭi laī javī joīe.


PDF/HTML Page 2313 of 4199
single page version

ā vāt atyāre chālatī nahotī eṭale keṭalāk loko ‘ā ekānta chhe ekānta chhe, ā niyativād thaī jāy chhe’-em rāḍo pāḍe chhe, paṇ bāpu! ā samyak niyati chhe. niyativādamān-mithyā niyatimān to ekalun thavā kāḷe thāy-em hoy chhe, temān svabhāv, puruṣhārtha, nimitta (nimittano abhāv) ityādi hotān nathī. jyāre ahīn (samyak niyatimān) to je samaye je dravyanī je paryāy thavā yogya hoy te te samaye thāy ja ane temān te kāḷe vīryashaktinun paṇ pariṇaman chhe, svabhāvanun paṇ pariṇaman chhe ane tenāmān abhāv nāmanī ek shakti chhe tethī nimittanā abhāvarūp tenun pariṇaman paṇ hoy chhe.

ahā! karmano abhāv thayo māṭe ātmāmān kevaḷagnān thāy chhe em nathī; paṇ potāmān abhāv nāmanī shakti chhe tethī te (nimittanā) abhāvapaṇe pariṇame chhe. āvī vāt chhe! ātmāmān ek bhāv nāmanī shakti chhe. tenun kārya shun? ke dravyanī paryāy je kāḷe thavānī hoy te thāy ja. ā bhāvaguṇanun kārya chhe, paṇ nimittanun kārya nathī, tathā sanyogī chīj maḷī māṭe kārya thayun chhe em nathī. ahāhā...! bhāv nāmano guṇ chhe ane te guṇano dharanār bhagavān ātmā bhāvavān chhe. te bhāvavān upar jyān draṣhṭi gaī tyān bhāvaguṇane laīne tenāmān nirmaḷ paryāy thāy ja chhe; malinanī ahīn vāt ja nathī. āvī vāt! bhāī! haṭh chhoḍī madhyastha thaīne samaje to samajāy evun chhe. ā kāī kalpit vāt nathī. ā to anantā tīrthaṅkaroe divyadhvanimān pokārelī vāt chhe. ahā! paṇ vītarāgadevane samajavā mahā kaṭhaṇ chhe!

are bhāī! āvo manuṣhyadeh maḷ‌yo, vītarāganī vāṇī sāmbhaḷavā maḷī ne ā ṭāṇe jo nirṇay nahi kare to ke di karīsh? bhāī! ā nirṇay karavāmān samyadarshan chhe. je kāḷe je thavā yogya hoy te thāy ane nimitta emān kāī kare nahi evī svatantratāno nirṇay karavā jāy tyān phaṭ draṣhṭi paryāyathī ne parathī khasī ek gnāyakabhāv upar jāy chhe ane tenun nām samyagdarshan chhe. jem, sarvagna bhagavāne joyun chhe tevun paryāyamān thāy-evo nirṇay karanāranī draṣhṭi ek gnāyakabhāv upar jāy chhe tem trikāḷ dhruv sarvagnasvabhāvī ek gnāyakabhāv prabhu ātmāne kāraṇ banāve tyāre paryāy tenā svakāḷe kramabaddha thāy chhe evo nirṇay yathārtha thāy chhe. bhāī! ā ‘māsṭar kī’ (Master Key) chhe, badhe lagāḍī devī. ahā! ā traṇalokanā nāthanī rīt chhe. ahā! āvo nirṇay karyā vinā koī vratādi pāḷe paṇ ethī shun vaḷe!

ahīn kahe chhe-‘shaṅkh... shvetabhāvane chhoḍīne svayamev kr̥iṣhṇabhāve pariṇame tyāre teno shvetabhāv svayaṅkr̥ut kr̥iṣhṇabhāv thāy.’ joyun? ‘svayamev’ ne ‘svayaṅkr̥ut’ em be shabdo chhe, sanskr̥itamān paṇ be chhe. chhe? chhe ke nahi? pahelān shabda chhe ‘svayamev’, eṭale ke potāthī ja-ek vāt. ane pachhī shabda chhe ‘svayaṅkr̥ut’, eṭale ke potāthī


PDF/HTML Page 2314 of 4199
single page version

karāyelo; arthāt shaṅkh potāthī ja kr̥iṣhṇabhāve pariṇame tyāre teno shvetabhāv potāthī karāyelā kr̥iṣhṇabhāvane prāpta thāy chhe. shun kahyun? ke shaṅkh chhe te jyāre pote potāthī ja kāḷo thāy ane svayaṅkr̥ut eṭale potāthī kāḷo karāyelo hoy tyāre te kāḷo thāy chhe, parantu te parathī kāḷo karelo ke parathī kāḷo karāyelo nathī. svayamev eṭale potāthī ja ane svayaṅkr̥ut eṭale potāthī karāyelo; nimitta ke parakr̥ut chhe em nahi.

paṇ pūrvanā puṇyano yog hoy to paisā maḷe chhe ne? bhāī! te (paisānā) paramāṇunī paryāy te kāḷe te rīte thavānī hatī to te rīte thaī chhe; te kāī enā puṇyanā kāraṇe thaī chhe em nathī. puṇyanā rajakaṇo to enāthī bhinna chīj chhe, te ene (paisānā paramāṇune) aḍatāy nathī. jhīṇī vāt chhe bhāī! vaḷī paisā thāy chhe te paisānā-dhūḷanā chhe, emān jīvane shun chhe? ahā! darshanashuddhi vinā badhun thothethothān chhe.

have kahe chhe-‘tevī rīte jyāre te ja gnānī, paradravyane bhogavato athavā nahi bhogavato thako, gnānane chhoḍīne svayamev agnānarūpe pariṇame tyāre tenun gnān svayaṅkr̥ut agnān thāy.’

juo, pote svayamev agnānarūpe pariṇame chhe arthāt viṣhay-bhogamān ras-ruchi karīne svayam agnānabhāve pariṇame chhe em kahe chhe. viṣhayabhogamān ras chhe, mīṭhāsh chhe-evo je agnānabhāv chhe tene agnānī potāthī ja kare chhe; paṇ mohanīy karmano uday tene agnān karāve chhe em nathī. ahā! keṭalun spaṣhṭa chhe!

prashnaḥ– darshanamohano uday āvyo tyāre moh thayo ne? krodh pachhī mān thāy ne krodh na thāy enun kāraṇ tyān mānakarmano uday chhe ne?

samādhānaḥ– bhāī! ahīn to kahe chhe ke uday-nimitta jīvanā bhāvane karī shakato nathī. karmano uday nimitta ho, paṇ te jīvanā bhāvane kare chhe em nathī; jīv svayam pote potāthī ja agnānabhāvane kare chhe.

juo, ahīn kahe chhe-‘gnānī paradravyane bhogavato...’ bhogavato eṭale shun? eṭale ke andar eno rāg karato; paradravya to kayān bhogavāy chhe? paṇ paradravyanā (bhoganā) kāḷe rāg hoy chhe tethī bhogave chhe em kahevāy chhe. ‘gnānī paradravyane bhogavato arthāt nahi bhogavato thako’-arthāt na paṇ bhogave topaṇ ‘gnānane chhoḍīne’ -eṭale ke potānā gnātā-draṣhṭā svabhāvane chhoḍīne svayamev agnānarūpe pariṇame chhe. ahā! viṣhayamān, ābarūmān majhā chhe-em agnānarūpe te svayamev pariṇame chhe.


PDF/HTML Page 2315 of 4199
single page version

have āvun samajavun enā karatān vrat laīe ne tapashcharyā karīe to? bhāī! agnānabhāve anantakāḷ vratamān kāḍhe toy shun? ne kroḍo janma tapashcharyā tape toy shun? vinā ātmagnān sansār ūbho ja rahe chhe.

ahāhā...! kahe chhe-‘svayamev agnānarūpe pariṇame tyāre tenun gnān svayaṅkr̥ut agnān thāy.’ juo beyamān ‘svayamev’ ne ‘svayaṅkr̥ut’ āvyun chhe. pahelān shaṅkhanā draṣhṭāntamān āvyun ke-shaṅkh dhoḷāmānthī svayamev kāḷun thayun chhe ane te kāḷāpaṇun svayaṅkr̥ut chhe, nimittathī karāyelun nathī. have ā siddhāntamān kahe chhe ke-gnān svayamev agnān thayun chhe ane gnānanun agnān svayaṅkr̥ut chhe, nimittathī-karmathī karāyelun chhe em nathī. ahā! keṭalī chokhkhī vāt chhe! paṇ agnānī to hun paranun karī daun em māne chhe. e to pelun āve chhe ne ke-

‘hun karun hun karun e ja agnānatā, shakaṭano bhār jem shvān tāṇe.’ gāḍānī nīche kutarun chālatun hoy ne gāḍānun ṭhāṭhun tene aḍe eṭale te em māne ke mārāthī gāḍun chāle chhe, gāḍāno bhār hun upāḍun chhun tem agnānī dukānanā thaḍe besīne māne ke hun ā badhun dhyān rākhun chhun, dukān hun chalāvun chhun. bhāī! em mānanārā agnānī paṇ kūtarā jevā ja chhe, kāī pharak nathī.

paṇ ā badhun kām ame karīe to chhīe? bhāī! e badhān jaḍanān kām koṇ kare? shun ātmā kare? ātmā to jaḍane aḍatoy nathī. bhāī! e badhān jaḍanān kām to enā potānā kāraṇe thāy chhe; ātmā e karī shakato ja nathī. samajāṇun kāī...?

ahīn kahe chhe-‘gnānane chhoḍīne svayamev agnānarūpe pariṇame...’ juo, pelāmān (gāthā 121 thī 12p mān) paṇ ‘svayam’ āve chhe ne ke-jo ‘svayam’ pariṇamavānī shakti na hoy to par vaḍe kem pariṇamāvī shakāy? ane jo ‘svayam’ pariṇamavānī shakti chhe to paranī shī jarūr chhe? ahā! āvun to spaṣhṭa chhe bāpu! ahā! jagatamān anant dravya bhagavāne kahyān chhe te anant kayāre mānyān kahevāy? ke anant dravya paikī pratyek dravya svatantra paranī sahāy vinā svayam pariṇame chhe em mānavāmān āve to anant anantapaṇe rahe ane to anant dravya sāchān mānyān kahevāy. ahāhā...! anantadravyo pratyek svayaṅkr̥ut hoy to ja anant dravyo bhinnapaṇe rahe; jo parathī kāī thāy chhe em mānavāmān āve to anant bhinna bhinna rahe nahi; badhān ek bījāmān bhaḷī jāy ane to anantapaṇun khalās thaī jāy.

bhāī! ā to potāmān paranī paryāy kāī karī shake nahi em kahe chhe. ahāhā...!


PDF/HTML Page 2316 of 4199
single page version

bahu bhāre vāt bhāī! ke shaṅkhano kāḷāpaṇārūpe thavāno kāḷ hoy chhe tyāre te pote potāthī ja kāḷo thāy chhe, te par vaḍe kāḷo thāy chhe em nahi. tem gnānīne paṇ jyāre paramān ekapaṇārūp ras-ruchi thāy chhe tyāre te kāḷe te pote potāthī ja agnānapaṇe pariṇame chhe’ parane vā darshanamohane kāraṇe agnānapaṇe pariṇame chhe em nahi. ahā! gāthāmān keṭalo khulāso chhe! chhe ke nahi andar? bhāī! ā to je andaramān chhe enun spaṣhṭīkaraṇ thāy chhe.

ā kāī kalpanānī vāt nathī. ā to je andar chhe tenun spaṣhṭīkaraṇ thāy chhe. chhatān koī kahe chhe ke tame gharanun kaho chho. kaho to kaho bhāī! tame paṇ bhagavān chho bāpu! ahā! ek samayanī bhūl chhe, bākī ek samayanī bhūl ṭaḷī jāy evā sāmarthyathī yukta tame paṇ bhagavān chho. trikāḷī ānandakand gnānānand prabhu ātmā to bhagavān chhe ne! bhale atyāre tene ā viruddha bese paṇ potānī bhūl ṭāḷashe tyāre ek samayamān ṭāḷī deshe. ahā! bhagavān jineshvaradevano-vītarāgadevano mārga samajavo bahu kaṭhaṇ chhe bhāī! puruṣhārthavisheṣhathī-svabhāvasanmukh puruṣhārthathī ja prāpta thāy em chhe. have āvo mārga, sva-āshrayano mārga prāpta karyā vinā koī vrat pāḷe ne tap kare topaṇ e badhān bāḷavrat ne bāḷatap eṭale ke mūrkhāī bharyān vrat ne mūrkhāī bharyān tap chhe.

ahāhā...! kahe chhe-gnānī, gnānane chhoḍīne svayamev agnānapaṇe pariṇame tyāre tenun gnān svayaṅkr̥ut agnān thāy. ‘māṭe gnānīne jo (bandh) thāy to potānā ja aparādhanā nimitte arthāt pote ja agnānapaṇe pariṇame tyāre) bandh thāy chhe.’

ahā! ‘potānā ja aparādhanā nimitte’ eṭale shun? eṭale ke gnānanun agnān thāy chhe te potānā aparādhathī thāy chhe. sharīranī kriyā ke bhoganī bāhya kriyā thaī māṭe aparādh thāy chhe em nathī. keṭalun spaṣhṭa karyun chhe! ke pote ja agnānapaṇe pariṇame tyāre bandh thāy chhe. paramān-viṣhayamān mīṭhāsh āve, ras āve e agnān kr̥ut potānī buddhi chhe ane enāthī bandh thāy chhe paṇ parane kāraṇe bandh thāy chhe em nathī em kahe chhe.

gnānī shuddha chaitanyamay potānā abandh pariṇāmano kartā chhe, te bandhabhāvano- vikārano kartā thato nathī tethī tene bandh thato nathī. parantu jo gnānī shuddha gnānasvabhāvane chhoḍīne agnānapaṇe pariṇame chhe to bandh thāy chhe. ahā! tene jo paramān mīṭhāsh āvī jāy, ras āvī jāy to paramān ekapaṇun pāmatā tene svayam gnānanun agnān thāy chhe ane tethī tene bandh thāy chhe, paṇ bahāranā viṣhayo tene bandh kare chhe em nathī.

ahā! bharat chakravartīne 96 hajār strīo hatī ane teno bhog chha lākh pūrva sudhīno hato. ek pūrvamān 70 lākh pa6 hajār karoḍ varṣha thāy. āvā chha lākh


PDF/HTML Page 2317 of 4199
single page version

pūrva sudhī bharatane bhog rahyo, paṇ temān tene ekapaṇānī āsakti kyān hatī? na hatī. to kahe chhe-gnānīne enun bandhan nathī. parantu jyāre je asthiratāno rāg chhe. teno vichār karīe to gnānīne kiñchit alpa rāg chhe ane tenun alpa bandhan paṇ chhe paṇ tenī ahīn (svabhāvanī draṣhṭimān) gaṇatarī nathī. ahā! bharatane te alpa doṣh hato paṇ jyān andaramān dhyānamān utarī gayā tyān antaḥmuhūrtamān kevaḷagnān līdhun. ahā! chha lākh pūrva paryantanā bhoganī āsaktinā doṣhane antarmuhūrtamān phaḍāk daīne ṭāḷī dīdho. dor hāthamān hato ne! shuddha chaitanyamūrti chidānand bhagavān ātmāno dor hāthamān hato to je alpa doṣh hato tene antarmuhūrtamān ṭāḷī daīne kevaḷagnān līdhun. ā to gnānīne doṣh keṭalo alpa hato (hoy chhe) e kahevun chhe. ahīn te alpadoṣhane kāḍhī nākhyo chhe, gauṇ karyo chhe. ahīn to agnānīne ja bandh chhe em siddha karavun chhe.

juo, shreṇīk rājāe sātamī narakanun āyuṣhya bāndhyun hatun. parantu ahā! jyān samyagdarshan pāmyā tyān ekadam 33 sāgaropamanī je sthiti hatī te 84 hajār varṣhanī thaī gaī. ahīn to ā kahevun chhe ke parane laīne bandh nathī paṇ paramān je ekapaṇānī āsakti chhe tenun bandhan chhe. gnānīne paramān āsakti nathī tethī bandh nathī. tathā kiñchit bandh chhe te paṇ kevo ne keṭalo? juone! antarmuhūrtamān 33 sāgaranī sthiti hatī te 84 hajār varṣhanī thaī gaī.

bhāī! jenī ek kṣhaṇ paṇ sahī na jāy evī pīḍā ne evun vedan pahelī narake chhe. e vedanāmān 84 hajār varṣha sudhī shreṇīk rājā raheshe, paṇ teone ātmānā sukh āgaḷ tenun lakṣha nathī. bhajanamān āve chhe ne ke-

“chinmūrat dragdhārīkī mohi, rīti lagat hai aṭāpaṭī
bāhir nārakī duḥkh bhogai, antar sukharas gaṭāgaṭī.”

ahā! narakanā duḥkh bhogave chhatān antaramān to sukhanī gaṭāgaṭī chhe, sukhanā ghūṇṭaḍā pīve chhe.

paṇ tyān (narakamān) sukhanā kayān sañjog chhe? bhāī! andaramān rāgathī bhinna paḍīne ātmāno jeṇe anubhav karyo chhe tene narakamān paṇ ānandanī gaṭāgaṭī chhe ane ahīn (mithyādraṣhṭi koī) abajopati hoy topaṇ tene duḥkhanī gaṭāgaṭī chhe. ahā! narakamān baḷatā maḍadā jevān sharīr hoy chhe ane janme tyārathī ja soḷ rog hoy chhe topaṇ andar sachchidānandamay potānā bhagavānanun bhān thayun chhe ne! tethī narakamān paṇ gnānīne sukh chhe. ahā! bhramaṇā ne anantānubandhī kaṣhāy ṭaḷ‌yān chhe teṭalun tyān gnānīne sukh chhe, kāraṇ ke jīvane kaṣhāyanun ja duḥkh chhe, sañjoganun nahi. tethī anantānubandhī kaṣhāy ṭaḷ‌yo chhe tenun tyān sukh chhe.


PDF/HTML Page 2318 of 4199
single page version

* gāthā 220 thī 223ḥ bhāvārtha uparanun pravachan *

‘jem shaṅkh ke je shvet chhe te paranā bhakṣhaṇathī kāḷo thato nathī parantu jyāre pote ja kālimārūpe pariṇame tyāre kāḷo thāy chhe,...’

ahā! ahīn koīno raṅg dhoḷo hoy ne te game te kāḷun khāy to tethī shun teno dhoḷo raṅg chālyo jāy chhe? nā. ane koī kāḷo māṇas hoy-sharīranī chāmaḍī kāḷī hoy te ekalun mākhaṇ khāy to tethī shun eno kāḷo raṅg utarī jāy chhe? nā. are bhāī! pote dishā palaṭīne dashā palaṭe nahi tyān badhān thothān chhe. paranī dishāmān je dashā chhe e to mithyādashā chhe, ane te potānī karelī chhe, koī karmane laīne chhe em nathī.

ahā! jainamān karmanun lākaḍun ghaṇun chhe. karmane laīne ām (bandhan) thāy em agnānī māne chhe paṇ em chhe nahi. are bhāī! duḥkh paṇ ten tārā kāraṇe ūbhun karyun chhe. kaṣhāy ane mithyātvanī ekatābuddhi e ja mahā duḥkh chhe; duḥkhano mūḷ srot ja mithyātva ne kaṣhāy chhe. bākī jeṇe ānandamūrti prabhu ātmānī draṣhṭi karī chhe, dishā pheravīne antar dashā pragaṭ karī chhe te, nirdhan ho ke narakamān ho, sukhī chhe. sātame nārake paṇ samakitī sukhī chhe. joke ahīnthī jāy tyāre mithyātva laīne jāy chhe ane tyānthī nīkaḷe tyāre mithyātva laīne nīkaḷe chhe, paṇ vachchenā gāḷāmān samyak anubhav pāme chhe to te sukhī chhe.

ahīn kahe chhe-shvet shaṅkh paranā bhakṣhaṇathī kāḷo thato nathī, parantu pote kāḷāpaṇe pariṇame chhe tyāre kāḷo thāy chhe. juo, keṭalī svatantratā! have kahe chhe-‘tevī rīte gnānī paranā upabhogathī agnānī thato nathī parantu jyāre pote ja agnānarūpe pariṇame tyāre agnānī thāy chhe ane tyāre bandh kare chhe.’ gnānīno bhog nirjarāno hetu je kahyo chhe te ā apekṣhāe chhe. bākī bhogamān to rāg chhe ane e to duḥkh chhe, pāp chhe. paṇ tyān draṣhṭinī pradhānatāmān svabhāvanī mukhyatānun jor devā, gnānīne, draṣhṭimān bhagavān ātmā andar birāje chhe tene, bandh nathī em kahyun chhe. āvī vāt chhe.

*

have ānun kaḷasharūp kāvya kahe chheḥ-

* kaḷash 1pa1ḥ shlokārtha uparanun pravachan *

‘ज्ञानिन्’ he gnānī! ‘जातु किञ्चित् कर्म कर्तुम् उचितम् न’ tāre kadī kāī paṇ karma karavun yogya nathī.

shun kahe chhe? ke rāg karavo e tāre yogya nathī. ahāhā...! paravastumān mīṭhāsh āvavī e tane hoy nahi-em kahe chhe.


PDF/HTML Page 2319 of 4199
single page version

to vyavahār karavo yogya nathī em ne? are bhāī! kharekhar vyavahārane gnānī kare chhe kayān? gnānīne vyavahāranun kartr̥utva chhe ja nahi. vyavahār to ene hoy chhe. nishchayaratnatrayanī sāthe vyavahāraratnatray ene hoy chhe. paṇ jeṭalo vyavahār chhe e to bandh chhe, bandhanun kāraṇ chhe, māṭe gnānīne vyavahārano ras nathī. ahā! jene atīndriy ānandanā rasano svād āvyo tene rāganā rasamān kem ras āve? na āve. ahīn to visheṣhe bhoganī vāt levī chhe. tethī kahe chhe-he gnānī! tāre kadī kāī paṇ karma karavun yogya nathī arthāt paravastumān mīṭhāsh chhe evā bhoganā bhāv tane hoy te yogya nathī. ām kahīne ene svachchhandīpaṇun chhoḍāvyun chhe. game tevā bhog thāy toy amāre shun? jo em svachchhande pariṇame to kahe chhe-bhāī! marī jaīsh; gnānīne to paradravyane bhogavavāmān ras hoy nahi-em kahevun chhe.

ahāhā...! ātmā shuddha gnānānandasvabhāvī vastu chhe. āvā ātmāno jene anubhav thayo chhe, ahāhā... deh, man, vāṇīthī bhinna ane dayā, dān, vrat, bhakti ādi je puṇyabhāv enāthī judo ne hinsādi pāpanā bhāvathī judo bhagavān ātmā andar pote chhe evo antaramān svarūpasanmukhatā vaḍe jene anubhav thayo chhe te gnānī chhe. āvā gnānīne pūrvakarmanā udayathī sāmagrī anek prakāre maḷe toy te sāmagrīne hun bhogavun em ruchi hotī nathī. kiñchit asthiratāno bhāv hoy e judī vāt chhe, paṇ gnānīne bhog bhogavavāmān ruchi hotī nathī. ahāhā...! viṣhayasukhanī tene bhāvanā hotī nathī.

‘he gnānī! tāre kadī kāī paṇ karma karavun yogya nathī.’ have ā to shabda thayā. eno artha shun? em ke rāg karavā jevo chhe evun tāre hoy nahi. viṣhay-bhog karavā jevā chhe, indriyanā viṣhayomān sukh chhe evī paramān sukhabuddhi tane hoy nahi. ahāhā...! jene andaramān ākhun ānandanun nidhān prabhu ātmā najare paḍayo tene indriyanā viṣhayomān sukh chhe em kem bhāse? na ja bhāse.

atīndriy ānandanī khāṇ-khajāno prabhu ātmā chhe. āvā ātmānā ānandano jene svād āvyo chhe te gnānī chhe. bhāre vyākhyā bhāī! to kahe chhe-he gnānī! jo tane ātmānā ānandano svād chhe to...

prashnaḥ– ātmānā ānandano svād e vaḷī shun? ā pāñch-pachās karoḍ paisā maḷe vā rūpāḷī strīno deh hoy tenā bhogano svād to āve chhe, paṇ ā ātmāno svād kevo?

samādhānaḥ– are bhāī! ā sharīr to jaḍ māṭī-dhūḷ chhe, ne paisā paṇ jaḍ, māṭī-dhūḷ chhe. shun eno svād ātmāne āve? jaḍano svād to kadī ātmāne hoy ja nahi; parantu emān ‘ā ṭhīk chhe’ evo je agnānīne rāgano ras utpanna thāy


PDF/HTML Page 2320 of 4199
single page version

chhe te rāgarasano svād agnānī le chhe. ahā! mūḍh agnānī jīv, viṣhay-vāsanāno je rāg utpanna thāy chhe tene bhogave chhe, paṇ sharīrano ke paisāno bhogavaṭo traṇakāḷamān ene chhe nahi. ā maisūb, māvo ne mākhaṇano bhogavaṭo ene chhe nahi, kemake e to badhā bhinna jaḍ padārtho chhe. paṇ ā badhā ‘ṭhīk chhe’ evā rāgane mūḍh agnānī bhogave chhe. mūḍh agnānī kem kahyo? kemake e bhogave chhe rāgane ane māne chhe ke hun jaḍ viṣhayone bhogavun chhun. āvī vāt chhe.

agnānīne anādithī rāgano-jherano svād chhe. emān (rāgamān) te mūḍh thaīne anantakāḷathī chār gatimān rakhaḍayā kare chhe. ahā! anādithī te duḥkhanā-rakhaḍavānā panthe chhe. paṇ jyāre tene andar atīndriy ānandanī khāṇ chaitanyamūrti prabhu ātmānī draṣhṭi thāy chhe tyāre tene nirmaḷ atīndriy ānandano svād āve chhe. ā atīndriy ānandano svād te ātmānā ānandano svād chhe ne te ekalā amr̥utano svād chhe. āvo nirākuḷ ānandano svād jene āvyo te dharmātmā chhe ane tene, ahīn kahe chhe. viṣhayomān sukhabuddhi hoy nahi; hun viṣhayo bhogavun evo bhogavavāno ras hoy nahi-em kahe chhe.

koīne vaḷī thāy ke bhagavānanā mārgamān to chha kāyanā jīvonī dayā karavī, vrat karavā, upavāsādi tap karavān ityādi to hoy chhe paṇ ā te kevo mārag?

bhāī! tun kahe chhe e to badhān thothān chhe, kemake dayā, dān, vrat, bhakti ityādi je shubhabhāv chhe tenāthī puṇya bandhāy chhe, paṇ dharma na thāy. dharma to ek vītarāgabhāv chhe.

ahāhā...! kahe chhe-he gnānī! tāre kadī koī karma karavun yogya nathī arthāt rāg karavā lāyak chhe em mānīne rāg karavāno tane hoy nahi.

have kahe chhe-“तथापि’ topaṇ ‘यदि उच्यते’ jo tun em kahe chhe ke ‘परं मे जातु न, भुंक्षे’ “paradravya mārun to kadī nathī ane hun tene bhogavun chhun”, ‘भोः दुभुक्तः एव असि’ to tane kahevāmān āve chhe (arthāt ame kahīe chhīe) ke he bhāī, tun khoṭī (-kharāb) rīte ja bhogavanār chhe;

ahāhā...! ā sharīr to jaḍ māns-hāḍakānnun poṭalun chhe, ajīv chhe; strīnun sharīr paṇ jaḍ māṭī-dhūḷ chhe tathā paisā paṇ jaḍ māṭī-dhūḷ chhe. to, tun em kahe ke e paradravya mārun kadī nathī ane vaḷī tun kahe chhe ke hun paradravyane bhogavun chhun to e kay ānthī āvyun bhāī? ākarī vāt bāpā! vītarāgano mārag bahu ākaro chhe, lokoe jainadharmane anyadharma jevo mānī līdho chhe. vītarāg parameshvare kahelo mārga jāṇe lupta thaī gayo chhe.