PDF/HTML Page 2321 of 4199
single page version
ane ātmāno svād tane āvyo chhe to he gnānī! paravastu, rāg ne sharīrādi sāmagrī kadī mārī nathī em to tun māne chhe ane chhatān vaḷī tun kahe chhe ke hun tene bhogavun chhun to e kayānthī lāvyo? mūḍh chho ke shun? shuddha sachchidānandasvarūp bhagavān ātmā ja hun chhun ane ā rāg-puṇya-pāpanā pariṇām, sharīr ane ā badhī karmanī sāmagrī par chhe, mārāthī bhinna chhe em to tun yathārtha māne chhe ane vaḷī tene hun bhogavun chhun em bhogavavāno ras le chhe to svachchhandī chho ke shun? ahā! viṣhay bhogavavāmān jo tane ras chhe to ame kahīe chhīe ke tun durbhukta chho. khoṭī rīte ja bhogavanār chho. dharmī nām dharāve ane karmanā nimittathī maḷelī sāmagrīmān-paradravyamān bhogavavāno ras paṇ dharāve to tun dharmī chhe ja nahi.
shun kahe chhe? ke tane jo parane bhogavavāmān ras paḍato hoy ane tun tane dharmī mānato hoy to tun mūḍh svachchhandī chho, dharmī chho ja nahi. kahyun ne ke tun khoṭī rīte ja bhogavanār chho arthāt agnānī ja chho. visheṣh kahe chhe ke-
‘हन्त’ ‘je tārun nathī tene tun bhogave chhe e mahākhed chhe!’
shun kahe chhe? ke sharīr, strī-putra-parivār, paisā, mahel-makān ityādi par chhe, tārāmān nathī chhatān tene tun bhogave chhe e mahākhed chhe. ām kahīne dharmātmāne ‘parane hun bhogavun-em paramān kadīy sukhabuddhi hotī nathī em kahe chhe. dharmī hovānī ā anivārya sharat chhe.
arere! jindagī em ne em chālī jāy chhe. keṭalākane to 60-70 varṣha thaī gayā. bhāī! jeṭalo samay jāy chhe teṭalī maraṇanī samīpatā thatī jāy chhe kemake āyunī mudat to nishchit ja chhe; je samaye deh chhūṭavāno chhe te to nishchit ja chhe. have emān ā ātmā shun ne par shun enun bhān na karyun to badhā ḍhor jevā ja avatār chhe pachhī bhale te karoḍapati ho ke abajopati ho.
ahīn āmān nyāy shun āpyo chhe? ke prabhu! tun gnānī chho em tane thayun chhe ane gnānānandasvabhāvī bhagavān ātmānun tane bhān thayun chhe tathā potānā chitsvarūp ātmā sivāy paravastu mārī nathī evo tane nirṇay paṇ thayo chhe chhatān paṇ hun paravastune bhogavun-em bhogavavāno tane ras chhe to tun mūḍh ja chho, durbhukta chho, mithyā bhoktā chho arthāt agnānī chho. ahīn dharmabhāvanā (ruchi) ne paranī bhoktāpaṇānī bhāvanā e be sāthe hoī shakatān nathī, rahī shakatān nathī em kahe chhe.
vaḷī kahe chhe-‘यदि उपभोगतः बन्धः न स्यात्’ jo tun kahe ke-‘paradravyanā bhogathī bandh thato nathī em siddhāntamān kahyun chhe māṭe bhogavun chhe.’ ‘तत् किं कामचारः अस्ति’ to shun tane bhogavavānī ichchhā chhe?
PDF/HTML Page 2322 of 4199
single page version
ahāhā...! shun kahe chhe? ke paradravyanā bhogathī bandh thato nathī em siddhāntamān kahyun chhe māṭe bhogavun chhun to pūchhīe chhīe ke shun tane bhogavavānī ichchhā chhe? ichchhā chhe ne vaḷī tun kahe ke mane bandh nathī to tem chhe nahi. jo tane ichchhā chhe to tun bhogano rasīlo chhe ane to tane jarūr bandh chhe. māṭe kahe chhe-‘ज्ञानं सन् वस’ gnānarūp thaīne vas; arthāt shuddha svarūpamān nivās kar. gnānasvarūp bhagavān ātmāmān ja rahe. āvo mārag vītarāgano chhe.
shun kahe chhe? ke gnānarūp thaīne vas; shuddhasvarūpamān nivās kar. eṭale ke gharamān nahi, kuṭumbamān nahi, paisāmān nahīn ne rāgamān paṇ nahi paṇ shuddha chinmātravastu pragnābrahmasvarūp pote chhe temān vas. lyo, parathī khas, svamān vas, eṭalun bas-e ṭūkun ne ṭach. bhāī! ā shabdo to thoḍā chhe paṇ eno bhāv gambhīr chhe. ahāhā...! amr̥utano sāgar prabhu ātmā chhe; tenā amr̥utanān pān kīdhān ne have paradravyane bhogavavānī vr̥utti-jherane pīvānī vr̥utti kem hoy? na hoy. māṭe kahe chhe ke amr̥utasvarūp evā svasvarūpamān vas.
‘अपरथा’ nahi to arthāt bhogavavānī jo ichchhā karīsh vā jo agnānarūpe pariṇamīsh to ‘धुवम्’ स्वस्य अपराधात् बन्धम् एषि’ tun chokkas potānā aparādhathī bandhane pāmīsh.
shun kahe chhe? ke shuddhasvarūpamān nivās kar; jo bhogavavānī ichchhā karīsh to ‘धुवम्’ chokkas potānā aparādhathī bandhane pāmīsh. ahāhā...! chhe andar ‘ध्रुवम्’no artha chokkas karyo chhe, em ke ātmānā ānandarasane bhūlīne jo tun viṣhayanā bhogano ras laīsh to jarūr tane aparādh thashe ane te potānā aparādhathī jarūr tun bandhāīsh. bhāī! ā phurasad laīne samajavun paḍashe hon.
tyāre koī agnānīo vaḷī kahe chhe-hamaṇān to maravānīy phurasad nathī. ahā! ākho di’ bichārā pāpanī majurīmān-raḷavā-kamāvāmān, bāyaḍī-chhokarān sāchavavāmān ne bhogamān -em pāpanī pravr̥uttimān gāḷatā hoy te dekhī koī satpuruṣho karuṇā vaḍe kahe ke -bhāī! kāīk nivr̥utti laī svādhyāyādi karo; tyāre kahe chhe-amane to maravāy phurasad nathī? ahāhā...! shun mad (moh mahāmad) chaḍhayo chhe!! ne shun vakratā!! kahe chhe-maravāy phurasad nathī! paṇ bhāī! enun phaḷ bahu ākarun āvashe hon. hamaṇān jene maravāy phurasad nathī tene jyān vāramvār janma-maraṇ thāy evā sthānamān (nigodamān) javun paḍashe. shun thāy? mithyātvanun paramparā phaḷ nigod ja chhe.
ahīn kahe chhe-jene ātmānā ānandanā rasano anubhav thayo chhe evā dharmīne paradravya pratye bhogavavāno ras hoto nathī. ahāhā...! svarūpanā rasiyāne paradravyane
PDF/HTML Page 2323 of 4199
single page version
hun bhogavun evo bhāv hoto nathī. kāīk asthiratāno bhāv hoy chhe e judī vāt chhe paṇ tene viṣhayarasanī bhāvanā hotī nathī. juo, shāntināth, kunthunāth, aranāth tīrthaṅkar hatā, chakravartī hatā ne kāmadev paṇ hatā. 96 hajār strīono ne apār vaibhavano yog hato paṇ temān teone ras na hoto. jyāre agnānīne to andar rāgano ras paḍayo hoy chhe. ahīn kahe chhe-jo bhogavavānā rasapaṇe pariṇamīsh to avashya aparādh thashe ane avashya bandhāīsh. bāpu! dharma koī alaukik chīj chhe! eṇe anantakāḷamān dharma pragaṭ karyo nathī. jo ek kṣhaṇamātra paṇ andar svarūpane sparshīne dharma pragaṭ kare to janma-maraṇano nāsh thaī jāy evī e chīj chhe.
ahāhā...! kahe chhe-‘jo agnānarūpe pariṇamīsh to tun chokkas potānā aparādhathī...’ pāchhī bhāṣhā shun chhe joī? ke ‘potānā aparādhathī’ bandhane pāmīsh. em ke bhoganī sāmagrīthī bandhane pāmīsh em nahi, kemake sāmagrī to par chhe; paṇ potānā aparādhathī bandhane pāmīsh. em ke shuddha chaitanyarasane bhūlīne tun viṣhayarasamān-rāganā rasamān joḍāīsh to te tāro aparādh chhe ane te potānā aparādhathī tun bandhane jarūr pāmīsh. ahā! ā to adhyātmanī vāt! bāpu! ā to vītarāganān-kevaḷīnān peṭ chhe! arere! ānī samajaṇ hamaṇān nahi kare to kayān jaīsh prabhu! bhav samudramān kayāny khovāī jaīsh).
‘gnānīne karma to karavun ja uchit nathī.’ karma shabde kriyā-puṇya ne pāpanī kriyā gnānīne karavī uchit nathī. dayā, dān, vrat ādi puṇyanī kriyā ne hinsā, jūṭh, chorī, viṣhayavāsanā ādi pāpanī kriyā-em sarva karma gnānīe karavun uchit nathī. bhoganā rasanā pariṇām karavā gnānīne uchit nathī.
‘jo paradravya jāṇīne paṇ tene bhogave to e yogya nathī. paradravyanā bhogavanārane to jagatamān chor kahevāmān āve chhe, anyāyī kahevāmān āve chhe.’
shun kahyun e? ke bhagavān ātmānā ānand sivāy je paravastu-sharīr, man, vāṇī, dhanādi sāmagrī ne puṇya-pāpanā bhāv chhe tene hun bhogavun chhun em jo māne chhe to tun chor chho, luṇṭārun chho. ahā! vāt to evī chhe bāpā! bhagavān ātmāne tun lūṇṭī nākhe chhe prabhu! bhoganā rāganā rasamān tun tārā nirmaḷ ānandane khoī bese chhe. ahā! paradravyamānthī ānand meḷavavā jatān tun tārā ānandasvarūpano ja ghāt kare chhe. ahā! tun ā paradravya chhe em jāṇīne tene bhogavavānā bhāv kare chhe to tun chor chho, anyāyī chho; paṇ dharmī to rahyo nahi, adharmī ja ṭharyo.
PDF/HTML Page 2324 of 4199
single page version
‘vaḷī upabhogathī bandh kahyo nathī te to, gnānī ichchhā vinā paranī baḷajorīthī udayamān āvelāne bhogave tyān tene bandh kahyo nathī.’
juo, siddhāntamān upabhogathī gnānīne bandh kahyo nathī kāraṇ ke tene te jātano ras nathī. gnānīne koī karmane kāraṇe sāmagrī hoy ne temān jarī rāg āvī jāy to baḷajorīthī te bhogave chhe, temān ene sukhabuddhi nathī. puruṣhārthanī mandatāmān rāganun jor chhe em jāṇīne bhogave chhe, paṇ bhogavavānī ichchhā nathī, sāmagrīnī ichchhā nathī. māṭe tyān tene bandh kahyo nathī. ichchhā vinā paranī baḷajorīthī udayamān āvelāne bhogave to tene tyān bandh kahyo nathī. bhāī! ā to thoḍā shabde ghaṇun kahyun chhe. gāgaramān sāgar bharyo chhe.
have kahe chhe-‘jo pote ichchhāthī bhogave to to pote aparādhī thayo, tyān bandh kem na thāy?’
shun kahun? ke ras laīne bhogave to avashya bandh thāy. bhogavavāno je ras chhe te aparādh chhe ane tethī ras laīne bhogave to aparādhī thatān jarūr bandh thāy. paṇ gnānīne ras nathī, ichchhā nathī. e to jāmanagaravāḷāno dākhalo āpyo nahoto?
ke ek bhāīne hammeshān churamun khāvānī ṭev-ādat. have banyun evun ke eno ekano ek putra marī gayo. putrane bāḷīne āvyā pachhī te kahe ke-āj to roṭalā karo. sagāmvahālān kahe-bhāī! tame roṭalā kadī khādhā nathī. te tamane māphak paṇ nathī. tamāro to churamāno khorāk chhe em kahī temanā māṭe churamun banāvyun thāḷīmān churamun āvyun; paṇ tyāre juo to āṅkhamānthī ānsunī dhārā chālī jāy. shun khāvāno ras chhe? churamun ho ke roṭalā ho; bhojanamān ras nathī. em dharmīne sāmagrī game te ho paṇ tene bhogavavāmān ras nathī; bhogavavā kāḷe kharekhar ene antaramān khed hoy chhe. āvī vāt chhe bāpu! atyāre jagatamān badhī vāt pharī gaī chhe. are! rāganī ruchimān dharma manāvavā lāgyā chhe!
kahe chhe-‘jo pote ichchhāthī bhogave...’ ichchhā eṭale ras, ruchi hon, bhogavavāno ras. ‘jo pote ichchhāthī bhogave to to pote aparādhī thayo, tyān bandh kem na thāy?’ lyo, badhuy āmān āvī gayun. gnānīne shubhabhāvamān ras nathī. rasathī shubhabhāv kare to te aparādhī thāy ne to tene avashya bandh thāy. bhāī! dayā, dān, vrat ādinā shubhabhāv chhe te rāg chhe, jher chhe. e jheranun pān mahā duḥkhadāyī chhe paṇ ene khabar nathī.
prashnaḥ– paṇ gnānī vyavahārathī puṇya-pāpanā bhed kare ne?
PDF/HTML Page 2325 of 4199
single page version
samādhānaḥ– vyavahārathī kare chhe, paṇ bey bandhanān ja kāraṇ chhe em te jāṇe chhe. e to kahyun tun ne ke-
ahā! lokone khabar nathī ke chakravartī kone kahevāy? jenī soḷ hajār devo sevā karatā hoy, jenā ghare chaud ratna ne nav nidhān hoy, jene gher 96 hajār rāṇīo hoy, ahāhā...! jene 72 hajār nagar ne 96 karoḍ gām hoy, jenun 96 karoḍanun pāyadaḷ hoy-evā apār vaibhavano svāmī chakravartī hoy chhe. topaṇ kahyun ne ke-
samakitī dharmī jīv ā badhī sampadāne kāgaḍānī viṣhṭā samān tuchchha māne chhe. kem? kemake enī draṣhṭi shuddha gnānānandasvabhāvī ātmā par hoy chhe. āvo mārag bāpā! duniyāthī sāv judo chhe bhāī! ā vepār (pāpano) karī khāy e vāṇiyāone khabar nahi paṇ bāpu! ātmāno vepār karatān āvaḍe te kharo vāṇiyo chhe.
ahīn kahe chhe ke jene ātmānā nirmaḷ nirākuḷ ānandano ras āvyo chhe tene parano bhog jher jevo lāge chhe ane te dharmī-dharmātmā chhe.
have āgaḷanī gāthānī sūchanārūpe kāvya kahe chheḥ-
‘यत् किल कर्म एव कर्तारं स्वफलेन बलात् नो याजयेत्’ karma ja tenā kartāne potānā phaḷ sāthe baḷajorīthī joḍatun nathī (ke tun mārā phaḷane bhogav).
ahā! puṇyane laīne ā sāmagrī āvī to te kāī em nathī kahetī ke- tun mane bhogav. paṇ ‘फललिप्सुः एव हि कुर्वाणः कर्मणः यत् फलं प्राप्नोति’ phaḷanī ichchhāvāḷo ja karma karato thako karmanā phaḷane pāme chhe. karmanun phaḷ eṭale rañjit pariṇām, bhogavavānā kāḷe rāganā rasano bhāv. ahā! rāgamān jene ras chhe tene karmanā phaḷane bhogavavāno bhāv thāy chhe. ahā! phaḷanī jene ichchhā chhe arthāt bhogavavānā rāgamān jene ras chhe te karma karato thako karmanā phaḷane arthāt bhogavavānā bhāvane prāpta thāy chhe.
‘ज्ञानं सन्’ māṭe gnānarūpe raheto eṭale ke shuddha chidghan prabhu ātmāmān raheto ane ‘तद् अपास्त–रागरचनः’ jeṇe karma pratye rāganī rachanā dūr karī chhe arthāt rāgane bhogavavānā rasano jeṇe nāsh karī nākhyo chhe evo ‘मुनिः’ muni arthāt samakitī
PDF/HTML Page 2326 of 4199
single page version
dharmātmā ‘तत्–फल–परित्याग–एक–शीलः’ karmanā phaḷanā parityāgarūp ja jeno ek svabhāv chhe evo hovāthī, ‘कर्म कुर्वाणः अपि हि’ karma karato chhato paṇ ‘कर्मणा नो बध्यते’ karmathī bandhāto nathī.
kaḷashaṭīkāmān ‘muni’no artha shuddhasvarūpanā anubhave birājamān samyagdraṣhṭi jīv- em karyo chhe. ahāhā...! kevo chhe te ‘muni’ kahetān samakitī dharmī jīv? to kahe chhe- karmanā phaḷanā tyāgarūp ja jeno ek svabhāv chhe tevo te dharmī chhe. ahāhā...! dharmīno to ek gnātā-draṣhṭā svabhāv chhe. shuddha gnātāsvabhāve rahetā tene karma karavā prati ne karma bhogavavā prati rāgaras ūṭhī gayo chhe. ahāhā...! mātā sāthe jem bhog na hoy tem dharmīne jaḍanā bhog na hoy. tene karmanā udayathī maḷelī sāmagrīne bhogavavāno ras, jem mā-dīkarāne bhogavavāno ras hoto nathī tem, ūḍī gayo chhe. samajāṇun kāī...?
bhāre kaṭhaṇ vāt bhāī! are prabhu! tārā satno mārag ten kadī sāmbhaḷyo nathī. ahī kahe chhe-‘तत्–फल–परित्याग–एक–शीलः’ karmanā phaḷanā parityāgarūp ja dharmīno ek shīl-svabhāv chhe. dharmīno to rāganā tyāgarūp ja ek svabhāv chhe. tene rāg karavā prati ne bhogavavā prati ras ja nathī. māṭe kahe chhe-te karma karato chhato paṇ karmathī bandhāto nathī. gajab vāt chhe bhāī!
prashnaḥ– to bīje āve chhe ke anāsakitae bhogavavun; ā e ja vāt chhe ne? uttaraḥ– are bhāī! anāsakti eṭale shun? anāsakti eṭale bhogavavā prati ras ja uḍī gayo chhe. māṭe ‘bhogavavun’-em je bhogave chhe tene anāsakti chhe em kem kahevāy? bhoktā thaīne bhogave chhe tene anāsakti chhe ja nahīn. ahīn to anāsakti eṭale bhogavavā prati ras ja gnānīne uḍī gayo chhe-em vāt chhe. ahā! dharmīne ātmānā ānandanā ras āgaḷ chakravartīnā rājyanī sampadāno paṇ ras uḍī gayo chhe. juo, pahelā devalokano saudharma indra chhe. te samakitī ek bhavatārī chhe. tene kroḍo apsarāo-indrāṇīo chhe. paṇ tene bhog pratye utsāh nathī-ras nathī; andaramān ras uḍī gayo chhe. jem koī āryanā mommān koī māns mūkī de to temān shun ene ras chhe? jarāy nahi. tem dharmīne ātmānā ānandanā ras āgaḷ par chījanī ichchhāno ras uḍī gayo chhe; teṇe parachījanī ichchhānā rāgano nāsh karī nākhyo chhe ane tethī te karma karato chhato paṇ karmathī bandhāto nathī, paṇ tene nirjarā thāy chhe.
are bhāī! āvun manuṣhyapaṇun maḷyun ne jo ā na samajyo to badhā ḍhoranā avatār tārā jem niṣhphaḷ gayā tem ā paṇ niṣhphaḷ jashe. bhale bahāramān khūb paisā
PDF/HTML Page 2327 of 4199
single page version
ne ābarū meḷave ke loko tane bahu āvaḍatavāḷo chatur kahe paṇ ā avasaramān ā na samajyo to tārā jevo mūrakh koī nahi hoy, kemake ahīnthī chhūṭīne tun kayāny sansārasamudramān khovāī jaīsh.
ā nirjarā adhikār chāle chhe. nirjarā kone thāy enī āmān vyākhyā chhe. kahe chhe-‘karma to kartāne jabaradastīthī potānā phaḷ sāthe joḍatun nathī.’
karma shabde ahīn kriyā artha chhe. karmanā udayathī maḷelī je sāmagrī chhe te sāmagrīmān je kriyā thāy chhe te kriyā jabaradastīthī kartāne potānā phaḷ sāthe joḍatī nathī, arthāt te kriyāmān prem karavo ke na karavo te kāī kriyā kahetī nathī. sūkṣhma vāt chhe bhāī! karma kahetān kriyā jabaradastīthī kartāne potānā phaḷ sāthe joḍatī nathī.
‘parantu je karmane karato thako tenā phaḷanī ichchhā kare te ja tenun phaḷ pāme chhe.’ shun kahe chhe? ke kriyāne karato thako je tenā phaḷanī vāñchhā kare te ja tenun phaḷ-bhog sāmagrī ne bhogapariṇām-pāme chhe.
‘māṭe je gnānarūpe varte chhe ane rāg vinā karma kare chhe evo muni karmathī bandhāto nathī kāraṇ ke tene karmanā phaḷanī ichchhā nathī.’
ahāhā...! dharmī to, ‘hun gnān ne ānandasvarūp chhun’-evā svarūpanā anubhavamān rahevāvāḷo chhe. tene kriyāmān ras nathī, prem nathī. tethī tene bhaviṣhyamān phaḷ maḷe tevā bhāv nathī.
shun kahe chhe? ke dharmī samakitī jīv jāṇavā-dekhavāvāḷo ne ānandamān rahevāvāḷo chhe. te potānā gnānasvabhāvamān varte chhe paṇ rāganī-sāmagrīnī kriyāmān tenun vartavun chhe nahi. te rāg vinā karma kare chhe eṭale shun? eṭale ke tene kriyākāṇḍamān ras nathī. sharīranī ne rāganī je kriyā thāy chhe temān tene ras nathī. māṭe rāg vinā je kriyā kare chhe evo muni karmathī bandhāto nathī.
chidānandaghan prabhu ātmānī jene draṣhṭi thaī chhe ane atīndriy ānandano svād āvyo chhe tene ek ānandanī bhāvanā chhe. tene rāganī kriyā thāy chhe paṇ tenī bhāvanā nathī. ‘ā (-rāg) ṭhīk chhe’ ane ‘enun phaḷ maḷo’-evī bhāvanā gnānīne hotī nathī. jhīṇī vāt chhe bhāī! gnānīne karmanā phaḷanī ichchhā nathī. ahā! ene je kriyā thāy chhe tenun phaḷ (svargādi) mane ho evī ichchhā nathī. ahīn to nirjarā batāvavī chhe ne!
PDF/HTML Page 2328 of 4199
single page version
1. karmanun jharavun 2. ashuddhatāno nāsh thavo 3. shuddhatānī utpattinī vr̥uddhi thavī. ā traṇ prakāre gnānīne nirjarā chhe, kemake gnānīne karmanā phaḷanī ichchhā nathī. ahā! samakitīne shuddha ek ānandasvarūpanī ja ruchi chhe. tene rāganī kriyā thaī āve chhe paṇ enī ene ruchi nathī. ‘kām karavun paṇ anāsaktithī karavun’ -em je agnānī kahe chhe e ā vāt nathī hon, e to paranān kām karavānun māne chhe, jyāre vāstavamān ātmā paranun kāī karī shakato ja nathī. ā to antaramān puruṣhārtha ugra nathī to rāg thaī āve chhe chhatān gnānīne rāgamān (kriyāmān) ras nathī em vāt chhe, ane tethī bhaviṣhyamān kriyānun phaḷ maḷe evun chhe nahi. phaḷanī ichchhā-rahitapaṇe thatī kriyānī gnānīne nirjarā ja thaī jāy chhe-em kahe chhe.
gnānīno bhog nirjarāno hetu chhe em je kahyun chhe teno artha ā chhe. bākī bhog to rāg chhe. parantu gnānīnī draṣhṭinun jor svabhāv upar chhe, rāg upar tenī draṣhṭi chhe nahi. gnānīno to rāganā tyāgasvabhāvarūp svabhāv chhe. chhe ne kaḷashamān ke ‘तत्–फल– परित्याग–एक–शीलः’ arthāt dharmātmāne-samyagdraṣhṭine rāgano tyāg chhe ane tethī (tenā) phaḷano paṇ tyāg chhe; āvo rāganā tyāgasvabhāvarūp gnānīno svabhāv chhe. tethī rāganī kriyāmān ras nahi hovāthī gnānīne bandhan thatun nathī, phaḷ prāpta thatun nathī paṇ rāg āvyo chhe te kharī jāy chhe, jharī jāy chhe. jhīṇī vāt prabhu!
shun kahe chhe? ke gnānī ‘ek shīlaḥ’ ek svabhāvavāḷo chhe. vajan ahīn chhe ke- dharmīne ek gnāyakasvabhāv-gnānānandasvabhāv ek svabhāvabhāv chhe. ahāhā...! tenī draṣhṭino viṣhay ek svabhāvabhāv chhe. ahā! jhīṇī vāt chhe prabhu! samyagdarshan ane tenun dhyey je ek svabhāvabhāv-ek gnāyakabhāv tenī vāt bahu jhīṇī chhe. pūrṇānandasvarūp bhagavān ātmā ja samyagdraṣhṭinun dhyey chhe. te kāraṇe tenī draṣhṭi ek svabhāvabhāv par ja chhe. tethī tene kriyāno rāg āvyo chhe paṇ temān ras nathī. ahāhā...! ek ānandasvabhāvamān līn evā gnānīne je kriyā āvī paḍe chhe temān ras nathī ane tethī tene bandhan paṇ nathī ane bhaviṣhyamān tenun phaḷ paṇ tene prāpta thatun nathī. āvī jhīṇī vāt chhe!
kahe chhe-nimittathī, rāgathī ne ek samayanī paryāyathī haṭhīne jeṇe shuddha ek gnāyakabhāvarūp sachchidānandasvarūp bhagavān ātmāmān draṣhṭi ane ruchi lagāvī chhe tene bīje kayāny ruchi rahetī nathī. tene bhogano vikalpa āve chhe parantu te vikalpamān ras nathī. tene e vikalpa jher jevā bhāse chhe. tethī tene bandhan thatun nathī. agnānīne
PDF/HTML Page 2329 of 4199
single page version
rāgamān mīṭhāsh āve chhe; tene rāgamān ras chhe ane te kāraṇe rāganun phaḷ, atyāre jem sanyogī bhog maḷyo chhe tem, bhaviṣhyamān maḷashe. paṇ gnānīne to karmanī nirjarā thaī gaī chhe ane tethī tene bhog maḷashe nahi.
juo! ‘gnānarūpe varte chhe’-em kahyun chhe ne? eṭale shun? ke gnānānandasvabhāvī bhagavān ātmā chhe, temān ja ekatva karīne samyagdraṣhṭi varte chhe, emān ja ekapaṇun karīne te rahe chhe. vaḷī te rāg vinā karma kare chhe. eṭale ke tene je dayā, dān, vrat, bhakti ityādi je rāganā vikalpa āve chhe te vikalpamān ene ras nathī, e vikalpamān te ekamek nathī. ahā! shuddha chaitanyasvarūpamān ekapaṇun pāmelā gnānīne rāganī kriyāmān ras nathī; ane je rāg āve chhe temān ras nathī māṭe bandh nathī. ahīn ā apekṣhāe vāt chhe ke-rāgamān ras nathī māṭe bandhan nathī. bākī jeṭalo rāg thāy chhe teṭalo bandh thāy chhe; paṇ ene ahīn gauṇ karīne kahe chhe ke-rāgamān-kriyāmān ras nathī māṭe bandh nathī, paṇ nirjarā thāy chhe. āvo vītarāgano mārag samajavoy kaṭhaṇ chhe! vītarāgano mārag bahu durlabh bhāī!
ahā! sarvagna vītarāg parameshvare je ā ātmā joyo chhe te chinmātra atīndriy vītarāgī ānandano kand prabhu chhe. temān rāg nathī, puṇya-pāp nathī. je rāg chhe, puṇya- pāpanā bhāv chhe te āsrav tattva chhe, ne bhagavān ātmā shuddha gnāyak tattva chhe. tathā ā sharīr, karma ādi chhe te ajīv tattva chhe. ā rīte ek gnāyakabhāvasvarūp prabhu ātmā rāgathī-puṇyapāpathī ne sharīrādithī bhinna chhe. ahāhā...! āvun jene svarūpanā āshraye bhedagnān pragaṭ thayun chhe te dharmātmā chhe, samakitī chhe. ahīn kahe chhe-jene svarūpano- gnānānandasvabhāvano āshray varte chhe tene rāgamān ras nathī. jem ek myānamān be talavār rahe nahi tem jene bhagavān ānandanā nāthano prem chhe tene rāgano prem nathī; ane jene rāgano prem chhe tene ātmāno prem nathī. lyo, āvo mārag! tethī kahe chhe-gnānīne karmaphaḷanī-kriyānā phaḷanī ichchhā chhe nahi tethī tene bandhan thatun nathī, nirjarā ja thāy chhe.
PDF/HTML Page 2330 of 4199
single page version
तो सो वि देदि राया विविहे भोगे सुहुप्पाए।। २२४।।
एमेव जीवपुरिसो कम्मरयं सेवदे सुहणिमित्तं।
तो सो वि देदि कम्मो विविहे भोगे सुहुप्पाए।। २२५।।
जह पुण सो च्चिय पुरिसो वित्तिणिमित्तं ण सेवदे रायं।
तो सो ण देदि राया विविहे भोगे सुहुप्पाए।। २२६।।
एमेव सम्मदिट्ठी विसयत्थं सेवदे ण कम्मरयं।
तो सो ण देदि कम्मो विविहे भोगे सुहुप्पाए।। २२७।।
तत्सोऽपि ददाति राजा विविधान् भोगान् सुखोत्पादकान्।। २२४।।
एवमेव जीवपुरुषः कर्मरजः सेवते सुखनिमित्तम्।
तत्तदपि ददाति कर्म विविधान् भोगान सुखोत्पादकान्।। २२५।।
have ā arthane draṣhṭāntathī draḍh kare chheḥ-
to bhūp paṇ sukhajanak vidhavidh bhog āpe puruṣhane; 224.
tyam jīvapuruṣh paṇ karmarajanun sukhaarath sevan kare,
to karma paṇ sukhajanak vidhavidh bhog āpe jīvane. 22p.
vaḷī te ja nar jyam vr̥utti arthe bhūpane seve nahīn,
to bhūp paṇ sukhajanak vidhavidh bhogane āpe nahīn; 226.
sudraṣhṭine tyam viṣhay arthe karmarajasevan nathī,
to karma paṇ sukhajanak vidhavidh bhogane detān nathī. 227.
PDF/HTML Page 2331 of 4199
single page version
तत्सोऽपि न ददाति राजा विविधान् भोगान् सुखोत्पादकान्।। २२६।।
एवमेव सम्यग्द्रष्टिः विषयार्थ सेवते न कर्मरजः।
तत्तन्न ददाति कर्म विविधान् भोगान् सुखोत्पादकान्।। २२७।।
gāthārthaḥ– [यथा] jem [इह] ā jagatamān [कः अपि पुरुषः] koī puruṣh [वृत्तिनिमित्तं तु] ājīvikā arthe [राजानम्] rājāne [सेवते] seve chhe [तद्] to [सः राजा अपि] te rājā paṇ tene [सुखोत्पादकान्] sukh utpanna karanārā [विविधान्] anek prakāranā [भोगान्] bhogo [ददाति] āpe chhe, [एवम् एव] tevī ja rīte [जीवपुरुषः] jīvapuruṣh [सुखनिमित्तम्] sukh arthe [कर्मरजः] karmarajane [सेवते] seve chhe [तद्] to [तत् कर्म अपि] te karma paṇ tene [सुखोत्पादकान्] sukh utpanna karanārā[विविधान्] anek prakāranā [भोगान्] bhogo [ददाति] āpe chhe.
[पुनः] vaḷī [यथा] jem [सः एव पुरुषः] te ja puruṣh [वृत्तिनिमित्तं] ājīvikā arthe [राजानम्] rājāne [न सेवते] nathī sevato [तद्] to [सः राजा अपि] te rājā paṇ tene [सुखोत्पादकान्] sukh utpanna karanārā [विविधान्] anek prakāranā [भोगान्] bhogo [न ददाति] nathī āpato, [एवम् एव] tevī ja rīte [सम्यग्द्रष्टिः] samyagdraṣhṭi [विषयार्थ] viṣhay arthe [कर्मरजः] karmarajane [न सेवते] nathī sevato [तद्] to (arthāt tethī) [तत् कर्म] te karma paṇ tene [सुखोत्पादकान्] sukh utpanna karanārā [विविधान्] anek prakāranā [भोगान्] bhogo [न ददाति] nathī āpatun.
ṭīkāḥ– jem koī puruṣh phaḷ arthe rājāne seve chhe to te rājā tene phaḷ āpe chhe, tem jīv phaḷ arthe karmane seve chhe to te karma tene phaḷ āpe chhe. vaḷī jem te ja puruṣh phaḷ arthe rājāne nathī sevato to te rājā tene phaḷ nathī āpato, tem samyagdraṣhṭi phaḷ arthe karmane nathī sevato to (arthāt tethī) te karma tene phaḷ nathī āpatun. em tātparya (arthāt kahevāno āshay) chhe.
bhāvārthaḥ– ahīn ek āshay to ā pramāṇe chheḥ- agnānī viṣhayasukh arthe arthāt rañjit pariṇām arthe udayāgat karmane seve chhe tethī te karma tene (vartamānamān) rañjit pariṇām āpe chhe. gnānī viṣhayasukh arthe arthāt rañjit pariṇām arthe udayāgat karmane sevato nathī tethī te karma tene rañjit pariṇām utpanna karatun nathī.
bījo āshay ā pramāṇe chheḥ- agnānī sukh (-rāgādipariṇām) utpanna
PDF/HTML Page 2332 of 4199
single page version
किंत्वस्यापि कुतोऽपि किञ्चिदपि तत्कर्मावशेनापतेत्।
तस्मिन्नापतिते त्वकम्पपरमज्ञानस्वभावे स्थितो
ज्ञानी किं कुरुतेऽथ किं न कुरुते कर्मेति जानाति कः।। १५३।।
karanārā āgāmī bhogonī abhilāṣhāthī vrat, tap vagere shubh karma kare chhe tethī te karma tene rāgādipariṇām utpanna karanārā āgāmī bhogo āpe chhe. gnānīnī bābatamān āthī viparīt samajavun.
ā rīte agnānī phaḷanī vāñchhāthī karma kare chhe tethī te phaḷane pāme chhe ane gnānī phaḷanī vāñchhā vinā karma kare chhe tethī te phaḷane pāmato nathī.
have, “jene phaḷanī vāñchhā nathī te karma shā māṭe kare?” evī āshaṅkā dūr karavāne kāvya kahe chheḥ-
shlokārthaḥ– [येन फलं त्यक्तं सः कर्म कुरुते इति वयं न प्रतीमः] jeṇe karmanun phaḷ chhoḍayun chhe te karma kare em to ame pratīti karī shaktā nathī. [किन्तु] parantu tyān eṭalun visheṣh chhe ke- [अस्य अपि कुतः अपि किंचित् अपि तत् कर्म अवशेन आपतेत्] tene (gnānīne) paṇ koī kāraṇe kāīk evun karma avashapaṇe (-tenā vash vinā) āvī paḍe chhe. [तस्मिन् आपतिते तु] te āvī paḍatān paṇ, [अकम्प–परम– ज्ञानस्वभावे स्थितः ज्ञानी] je akamp paramagnānasvabhāvamān sthit chhe evo gnānī [कर्म] karma [किं कुरुते अथ किं न कुरुते] kare chhe ke nathī karato [इति कः जानाति] te koṇ jāṇe?
bhāvārthaḥ– gnānīne paravashe karma āvī paḍe chhe topaṇ gnānī gnānathī chalāyamān thato nathī. māṭe gnānathī achalāyamān te gnānī karma kare chhe ke nathī karato te koṇ jāṇe? gnānīnī vāt gnānī ja jāṇe. gnānīnā pariṇām jāṇavānun sāmarthya agnānīnun nathī.
avirat samyagdraṣhṭithī māṇḍīne uparanā badhāy gnānī ja samajavā. temān, avirat samyagdraṣhṭi, deshavirat samyagdraṣhṭi ane āhāravihār karatā munione bāhyakriyākarma pravarte chhe, topaṇ gnānasvabhāvathī achalit hovāne līdhe nishchayathī teo bāhyakriyākarmanā kartā nathī, gnānanā ja kartā chhe. antaraṅg mithyātvanā abhāvathī tathā yathāsambhav kaṣhāyanā abhāvathī temanā pariṇām ujjvaḷ chhe. te ujjvaḷatāne teo ja (-gnānīo ja-) jāṇe chhe, mithyādraṣhṭio te ujjvaḷatāne
PDF/HTML Page 2333 of 4199
single page version
यद्वजे्रऽपि पतत्यमी भयचलत्त्रैलोक्यमुक्ताध्वनि।
सर्वामेव निसर्गनिर्भयतया शङ्कां विहाय स्वयं
जानन्तः स्वमवध्यबोधवपुषं बोधाच्च्यवन्ते न हि।। १५४।।
jāṇatā nathī. mithyādraṣhṭi to bahirātmā chhe, bahārathī ja bhalun būrun māne chhe; antarātmānī gati bahirātmā shun jāṇe? 1pa3.
have, ā ja arthanā samarthanarūpe ane āgaḷanī gāthānī sūchanārūpe kāvya kahe chheḥ-
shlokārthaḥ– [यत् भय–चलत्–त्रैलोक्य–मुक्त–अध्वनि वजे्र पतति अपि] jenā bhayathī chalāyamān thatā-khaḷabhaḷī jatā-traṇe lok potāno mārga chhoḍī de chhe evo vajrapāt thavā chhatān, [अमी] ā samyagdraṣhṭi jīvo, [निसर्ग–निर्भयतया] svabhāvathī ja nirbhay hovāne līdhe, [सर्वाम् एव शङ्कां विहाय] samasta shaṅkā chhoḍīne, [स्वयं स्वम् अवध्य–बोध–वपुषं जानन्तः] pote potāne (arthāt ātmāne) jenun gnānarūpī sharīr avadhya (arthāt koīthī haṇī shakāy nahi evun) chhe evo jāṇatā thakā, [बोधात् च्यवन्ते न हि] gnānathī chyut thatā nathī. [इदं परं साहसम् सम्यग्द्रष्टयः एव कर्तु क्षमन्ते] āvun param sāhas karavāne mātra samyagdraṣhṭio ja samartha chhe.
bhāvārthaḥ– samyagdraṣhṭi niḥshaṅktiguṇ sahit hoy chhe tethī game tevā shubhāshubh karmanā uday vakhate paṇ teo gnānarūpe ja pariṇame chhe. jenā bhayathī traṇ lokanā jīvo kampī ūṭhe chhe-khaḷabhaḷī jāy chhe ane potāno mārga chhoḍī de chhe evo vajrapāt thavā chhatān samyagdraṣhṭi jīv potānā svarūpane gnānasharīravāḷun mānato thako gnānathī chalāyamān thato nathī. tene em shaṅkā nathī thatī ke ā vajrapātathī māro nāsh thaī jashe; paryāyano vināsh thāy to ṭhīk ja chhe kāraṇ ke teno to vināshik svabhāv ja chhe. 1pa4.
have ā arthane draṣhṭāntathī draḍh kare chheḥ-
‘jem koī puruṣh phaḷ arthe rājāne seve chhe to te rājā tene phaḷ āpe chhe, tem jīv phaḷ arthe karmane seve chhe to te karma tene phaḷ āpe chhe.’
PDF/HTML Page 2334 of 4199
single page version
shun kahe chhe? ke jo koī puruṣh phaḷanī ichchhāthī-jamīn, paisā, dhan-dhānya ādi meḷavavānī bhāvanāthī-rājānī sevā kare chhe to te rājā tene phaḷ kahetān dhanādi sāmagrī āpe chhe. tevī rīte phaḷane arthe jo koī jīv karmane seve chhe arthāt kriyā kare chhe to te kriyā tene phaḷ āpe chhe. shun kahyun? ke koī puruṣh mane āvā bhogo prāpta ho evī vāñchhā jo kriyā kare chhe to tene te kriyānā phaḷamān bandh thaīne bhogo -sanyogo prāpta thāy chhe.
have kahe chhe-‘vaḷī jem te ja puruṣh phaḷ arthe rājāne nathī sevato to te rājā tene phaḷ nathī āpato, tem samyagdraṣhṭi phaḷ arthe karmane nathī sevato to (arthāt tethī) te karma tene phaḷ nathī āpatun-em tātparya chhe.’
shun kahe chhe? ke jem te ja puruṣh phaḷ arthe rājāne nathī sevato to te rājā tene phaḷ nathī āpato. ā draṣhṭānt thayun. tevī rīte samyagdraṣhṭi ke jenī draṣhṭi svasanmukh thayelī chhe ne je shuddha ānandarasano rasiyo chhe te phaḷ arthe karmane sevato nathī arthāt kriyā karato nathī to te kriyā tene phaḷ āpatī nathī. jhīṇī vāt bhāī! gnānīne je kriyā hoy chhe te phaḷanī vāñchhārahitapaṇe hoy chhe ane tethī te kriyā bhaviṣhyamān bhogamān ekapaṇānā rañjit pariṇām thāy tevun phaḷ detī nathī. ahāhā...! kriyāmān rāgano raṅg chaḍhī jāy evun gnānīne hotun nathī. jene ātmānā ānandano raṅg (amal) chaḍhayo chhe tene vartamān kriyāmān rāgano raṅg nathī; ane to tenā phaḷamān tene rañjit pariṇām thatā nathī. rāgano ras nathī hoto ne? rāgamān ekatva nathī tethī gnānīne rāganun phaḷ je bandh te thato nathī.
samyagdraṣhṭi phaḷane māṭe karmanī sevā nathī karato. rāganī kriyā vaḍe mane koī sānukūḷ bhogādi phaḷ maḷe ane te hun bhogavun evā rañjit pariṇāmanī gnānīne ichchhā hotī nathī. ahā! ‘bharatajī gharamen vairāgī’-em āve chhe ne? 96 hajār strīo, 96 karoḍ pāyadaḷ ane 96 karoḍ gām hovā chhatān e sarva parachījamān emane ras nathī; potāno ras to shuddha chaitanyasattāmān ja chhe. ‘gharamān vairāgī’ lyo, gajab vāt chhe ne! bhagavān ātmā sachchidānand prabhu chhe. sat nām shāshvat, chid+ānand nām gnān ne ānandano khajāno prabhu ātmā chhe. āvā bhagavān ātmāno jene ras āvyo chhe tene chakravartīpad ke indrapadamān ras āvato nathī. āvo mārag chhe!
‘ahīn ek āshay to ā pramāṇe chheḥ- agnānī viṣhayasukh arthe arthāt rañjit pariṇām arthe udayāgat karmane seve chhe tethī te karma tene (vartamānamān) rañjit pariṇām āpe chhe.’
PDF/HTML Page 2335 of 4199
single page version
shun kahe chhe? ke agnānī viṣhayasukh arthe arthāt rāgane bhogavavānā hetue udayāgat karmane eṭale karmano je uday āvyo chhe tene seve chhe tethī te karma tene rañjit pariṇām arthāt rāgathī raṅgāyelā pariṇām āpe chhe. have kahe chhe-
‘gnānī viṣhayasukh arthe arthāt rañjit pariṇām arthe udayāgat karmane sevato nathī tethī te karma tene rañjit pariṇām utpanna karatun nathī.’
ahāhā...! gnānī eṭale ke gnān ne ānandarasano rasik evo dharmī jīv viṣhayasukh arthe arthāt rañjit pariṇām arthe eṭale ke rāganā rasanā pariṇāmane māṭe udayāgat karmane sevato nathī. tethī te karma tene rañjit pariṇām arthāt rāganā rasavāḷun pariṇām āpatun nathī. ahā! gnānīne bhagavān ātmā ānandarūp lāgyo chhe ne rāg duḥkharūp lāgyo chhe. tethī rāgamān tene ras kem āve? ahā! gnānīne rāganā rasathī bharelā pariṇām hotā nathī. āvī bahu jhīṇī vāt bhāī! jainadarshanamān ja ane te digambar jainamān ja ā adhikār chhe, bākī bīje āvī vāt chhe ja nahi. aho! digambar munivaroe jaṅgalamān beṭhā beṭhā jagatane nyāl karī dīdhun chhe!
kahe chhe-jene samyagdarshan thayun chhe, chidānandaghan prabhu ātmāmān sukhabuddhi thaī chhe tene rāgamān ras uḍī gayo chhe, rāgamān sukhabuddhi uḍī gaī chhe. ahā! gnānīne rāgamān ne bhogamān sukhabuddhi uḍī gaī chhe te kāraṇe rañjit pariṇāmamān te līn thaī jāy tevā pariṇām tene hotā nathī. tethī bhaviṣhyamān je karmoday prāpta bhogasāmagrī āve temān rañjit pariṇām tene thatā nathī. ahā! ātmānā nirākuḷ ānandanā jyān raṅg chaḍayā tyān rañjit pariṇām hotā nathī em kahe chhe. mārag bāpā! āvo alaukik chhe. gnānī rañjit pariṇām arthe karmane sevato nathī to karma tene rañjit pariṇām utpanna karatun nathī.
‘bījo āshay ā pramāṇe chheḥ- agnānī sukh (-rāgādi pariṇām) utpanna karanārā āgāmī bhogonī abhilāṣhāthī vrat, tap vagere shubh karma kare chhe tethī te karma tene rāgādipariṇām utpanna karanārā āgāmī bhogo āpe chhe.’
shun kahe chhe ā? ke agnānī karma eṭale vrat, tap ādi kriyā temān ekaras thaīne kare chhe. shā māṭe rāgādi pariṇāmone utpanna karanārā āgāmī bhogonī abhilāṣhā chhe tethī; bhaviṣhyamān paṇ rāg thāy evā bhoganī vāñchhā chhe tethī vrat, tap ādi shubhakarma te kare chhe, agnānīne vartamān bhogamān paṇ abhilāṣhā-mīṭhāsh chhe ane tenun phaḷ je āve temān paṇ tene mīṭhāsh chhe. jyāre gnānīne vartamān bhogamān mīṭhāsh nathī ane bhaviṣhye je bhogasāmagrī maḷe tenī paṇ mīṭhāsh nathī. āvī dharmakathā chhe ahā! jeṇe andar ātmāmān ramatun māṇḍī chhe, bhagavān ātamarām nijasvarūpamān jyān
PDF/HTML Page 2336 of 4199
single page version
rame chhe tyān-tene rāganī ramatu chhūṭī jāy chhe. ane agnānī je rāganī ramatumān rahyo chhe tene ātmānī ramatu chhūṭī gaī chhe.
ahā! chhe? andar chhe? ke ‘gnānīnī bābatamān āthī viparīt samajavun. arthāt gnānīne je vartamān vratādinā pariṇām chhe emān ras nathī, ekatva nathī. vaḷī te vratādinā phaḷamān je sanyog maḷe temān paṇ tene ras nathī. have āvī khabarey na maḷe ne dharma thaī jāy em agnānī māne chhe. paṇ bhāī! ātmā shun? ātmānubhūti shun? samyagdarshan shun? ityādi yathārtha samajaṇ vinā dharma kayānthī āvyo? samyagdarshan-gnān vinā chāritra kayānthī āvyun? bāpu! vinā samyagdarshan gnān ne chāritra vr̥uthā chhe, niḥsār chhe. chhahaḍhālāmān kahyun chhe ne ke-
ahīnyā shun kahyun? ke agnānī rāgādi pariṇām utpanna karavāvāḷā āgāmī bhogonī vāñchhāthī vrat, tap ādi shubhakriyā kare chhe ane tethī te kriyā rañjit pariṇām utpanna karanārā āgāmī bhogo āpe chhe. jyāre gnānīne-shuddhadraṣhṭivant puruṣhane-vartamānamān rāgādi utpanna kare tevo bhāv chhe nahi; vartamānamān je vrat, tap ādi shubhakarma chhe temān tene ras chhe nahi, e to tene gnātā-draṣhṭānā bhāve mātra jāṇe chhe. agnānī vratādi kare chhe tyān tene vratādinā shubharāganī vāñchhā chhe. gnānīne rāganī vāñchhā nathī. āvo kriyāsambandhī bemān pher chhe.
‘ā rīte agnānī phaḷanī vāñchhāthī karma kare chhe tethī te phaḷane pāme chhe ane gnānī phaḷanī vāñchhā vinā karma kare chhe tethī te phaḷane pāmato nathī.’
ā saravāḷo kahyo. agnānī je vrat, tap, ādi kriyā kare chhe te phaḷanī vāñchhā sahit rāgaras vaḍe kriyāmān ekākār thaīne kare chhe tethī te phaḷane pāme chhe arthāt rañjit pariṇāmane ne bandhane pāme chhe. jyāre gnānīne je vrat, tap ādi kriyā hoy chhe te rāgarasathī rahit hoy chhe ane tethī tene je rāg āve chhe te kharī jāy chhe, paṇ phaḷ deto nathī, rañjit pariṇām utpanna karato nathī. āvī vāt chhe.
have, “jene phaḷanī vāñchhā nathī te karma shā māṭe kare?” evī āshaṅkā dūr karavāne kāvya kahe chheḥ-
‘येन फलं त्यक्तं स कर्म कुरुते इति वयं न प्रतीमः’ jeṇe karmanun phaḷ chhoḍayun chhe te karma kare em to ame pratīt karī shakatā nathī.
PDF/HTML Page 2337 of 4199
single page version
juo, hun ek shuddha gnānānandasvabhāvī ātmā chhun em jene antaramān pratīti ne bhān thayān chhe tene rāgamān ras nathī arthāt teṇe rāganun phaḷ chhoḍī dīdhun chhe. have jeṇe rāganun phaḷ chhoḍī dīdhun chhe te gnānī rāganī kriyā kare chhe em, āchāryadev kahe chhe, ame pratīt karī shakatā nathī. ahā! je gnātā thayo chhe te rāgano kartā chhe em ame mānatā nathī em kahe chhe.
hā, paṇ te agnānīne kem khabar paḍe? (ke gnānī rāgano kartā nathī). are bhāī! agnānīne khabar na paḍe to tenun shun kām chhe? khud āchārya (parameṣhṭhī bhagavān) to kahe chhe ke nij ānandarasano rasiyo gnānī ke jene rāgano ras chhūṭī gayo chhe te rāganī kriyā temān ekākār thaīne kare chhe em ame pratīt karī shakatā nathī. ahā! bahu saras adhikār chhe.
bhāī! digambar āchārya amr̥utachandrano ā kaḷash chhe. bhagavān kundakundāchāryanī gāthā par ā amr̥utachandrāchāryano ṭīkā-kaḷash chhe. ahā! te vītarāgī munivaro prachur ānandanā anubhavanārā shuddhopayogī sant hatā, jāṇe chālatā siddha! ahāhā...! muni to shuddhopayogī hoy chhe. chhahaḍhāḷāmān āve chhe ne ke-
have agnānīne to munipaṇun shun ne samyagdarshan shun enīy khabar nathī to tene āvī khabar na paḍe to tethī shun chhe? munivaro to ā kahe chhe ke-jenī pariṇati nirmaḷ ānandarasamān-ek chaitanyarasamān līn chhe tene rāgano ras ūḍī gayo chhe ane tethī te kriyā (rāg) kare chhe em ame pratīt karī shakatā nathī.
prashnaḥ– to bījāne (-gnānīne) evo khyāl āvī jāy em ne? uttaraḥ– hā, badho khyāl āvī jāy; prarūpaṇā ne ācharaṇ dvārā nyāyamān badho khyāl āvī jāy; na jaṇāy e vāt ahīn nathī. jhīṇī vāt chhe prabhu! kahe chhe-‘येन फलं त्यक्तं’ ahāhā...! jeṇe kriyānun phaḷ chhoḍī dīdhun chhe arthāt jene vartamān kriyāmān ras nathī ane āgāmī phaḷanī vāñchhā nathī te kriyā kare chhe em ‘वयं न प्रतीमः’ ame pratīti karī shakatā nathī. gnānīne je vrat, tap, bhakti ādi kriyā hoy chhe te kriyāne te kare chhe em ame mānatā nathī em kahe chhe. kem mānatā nathī? kāraṇ ke tene kriyāmān-rāgamān ras nathī ane teṇe kriyānun phaḷ chhoḍī dīdhun chhe. ahāhā...! shuddha ātmānā ānandanā rasamān ekāgrapaṇe līn evā gnānīe rāganun phaḷ chhoḍī dīdhun chhe. gajab vāt chhe bhāī! vaḷī je rāgarasamān līn chhe, je vrat, tap, bhakti ādi rāganā rasamān chaḍhī gayo chhe arthāt jene rāgano raṅg chaḍī gayo
PDF/HTML Page 2338 of 4199
single page version
chhe tene ātmāno ras chhe, dharma-chāritra chhe em ame mānatā nathī. āvo vītarāgano mārag bhāre sūkṣhma bhāī!
prashnaḥ– gnānī rāg kare chhe em āp pratīti karatā nathī to āp shun pratīti karo chho?
uttaraḥ– bas, ā-ke te gnātā-draṣhṭā chhe. ahāhā...! tene je vrat, tap ādi kriyā hoy chhe teno te gnātā-draṣhṭā chhe; nijānandarasalīn evo gnānī kriyāno kartā nathī, gnātā chhe. jhīṇī vāt chhe bāpā! vītarāg parameshvarano mārga bahu sūkṣhma chhe. ekadam be phaḍachā karī nākhyā chhe. shun? ke je ānandadhām-chaitanyadhām prabhu ātmānā ānandarasamān līn chhe tene rāgamān ras nathī, kriyāmān ras nathī ane tethī te gnātādraṣhṭā chhe; ane je rāganā rasamān līn chhe te kriyāno (vrat, tap ādi rāgano) karanāro kartā chhe, tene gnātānun pariṇaman nathī, dharma nathī. rāgano ras chhe tene dharma chhe ja nahi.
prashnaḥ– gnānīne ā dravyaliṅgī chhe em oḷakhāṇ thaī jāy? uttaraḥ– hā, thoḍo parichay kare eṭale khyālamān āvī jāy. mokṣhamārga prakāshakamān āve chhe ke gnānīne khyālamān āvī jāy ke ā dravyaliṅgī chhe. paṇ jo bahāramān 28 mūlaguṇ ādi ācharaṇ sāchun-barābar (āgamānusār) hoy to jāher na kare.
jāher kem na kare? vyavahāramān bahārathī barābar chhe ne? to jāher na kare kemake em karavāthī saṅghamān virodh thāy. tyān mokṣhamārga prakāshakamān (āṭhamā adhikāramān) āve chhe ke- gnānīne khyālamān āvī jāy ke andaramān āne nishchay dharma nathī tathāpi bahāramān ācharaṇ barābar āgamānusār hoy to te bahār na pāḍe. vaḷī tyān bījī e vāt paṇ karī chhe ke dharmīne khabar paḍe ke āne nishchay dharma chhe nahi topaṇ bāhya ācharaṇ, prarūpaṇā ādi yathārtha chhe to te teno vandanādi vinay kare chhe. vyavahār sācho hovo joīe. barābar nirdoṣh āhār leto hoy, potānā māṭe karelo āhār kadī na leto hoy ītyādi bāhya vyavahār āgam pramāṇe chokhkho hoy to samakitī tene ācharaṇamān bahārathī vaḍerā chhe em jāṇī vandan kare chhe. paṇ jo bāhya ācharaṇ barābar na hoy to samakitī tene vandanādi vinay na kare. tyān mokṣhamārga prakāshakamān (chhaṭṭhā adhikāramān) draṣhṭānt āpyun chhe ke-chomāsāmān koī chāraṇ r̥uddhidhārī munivar nagaramān āvyā to shrāvakone shaṅkā thaī ke āṭalāmān koī muni to hatā nahi to
PDF/HTML Page 2339 of 4199
single page version
kayānthī āvyā? tethī temaṇe āhār na āpyo. (joke munirāj to r̥uddhine kāraṇe addhar rahīne āvyā hatā). lyo, āvun! to pratyakṣha bhraṣhṭa shithilāchārī hoy tene samakitī vandan ādi na kare evo mārag chhe. mārag bahu ākaro bāpā!
ahā! dharmīe rāg ne rāganun phaḷ chhoḍī dīdhun chhe jyāre agnānī rāg ne rāganā phaḷanī vāñchhā kare chhe. ām be vachche moṭo pher chhe.
have kahe chhe-‘किन्तु’ parantu tyān eṭalun visheṣh chhe ke-‘अस्य अपि कुतः अपि किंचित् अपि तत् कर्म अवशेन आपतेत्’ tene (gnānīne) paṇ koī kāraṇe kāīk evun karma avashapaṇe (-tenā vash vinā) āvī paḍe chhe. arthāt (puruṣhārthanī) nabaḷāī (kamajorī)ne kāraṇe rāg avashe-potānā vash vinā-āvī paḍe chhe. ahīn ‘avash’no artha em chhe ke gnānīne rāganī ruchi nathī topaṇ rāg āvī paḍe chhe. have kahe chhe-
‘तस्मिन् आपतिते तुं’ te āvī paḍatān paṇ, ‘अकम्प–परम–ज्ञानस्वभावे स्थितः ज्ञानी’ akamp param gnānasvabhāvamān sthit gnānī... , joyun? rāg āvyo chhe topaṇ gnānī pote to gnānasvabhāvamān sthit chhe, rāgamān sthit nathī kemake rāg to tene jher samān bhāse chhe. rāg to āvī paḍelo chhe, emān kayān ene ras chhe. ahā! gnānī to param gnānānandasvarūpamān ja sthit chhe.
ahāhā...! ātmā trikāḷī dhruv dravya prabhu param ek gnānānandasvabhāvī vastu chhe; te dravya chhe ane temān sthit thavun te paryāy chhe. koīne vaḷī thāy ke ā te vaḷī amāre jāṇavānun? are bhāī! vītarāgano mārag ja ā chhe. ā sivāy vratādi rāganī kriyāmān je tane ras chhe e to agnān chhe, mithyādashā chhe. samajāṇun kāī...?
ahīn shun kahe chhe ā? ke je akamp param gnānasvabhāvamān sthit chhe evo gnānī ‘कर्म’ karma ‘किं कुरुते अथ किं न कुरुते’ kare chhe ke nathī karato ‘इति कः जानाति’ te koṇ jāṇe?
ahā! gnānī karma nām kriyā-rāg kare chhe ke nathī karato tenī agnānīne shun khabar paḍe? ahā! jene rāganī kartābuddhi uḍī gaī chhe, bhoktābuddhi uḍī gaī chhe ane svāmitva paṇ uḍī gayun chhe te karma kare chhe ke nahi te agnānī shun jāṇe?
to koṇ jāṇe chhe? gnānī jāṇe chhe ke te rāgano-kriyāno kartā chhe ja nahi, mātra gnātā chhe. prashnaḥ– ā pote potānī vāt kare chhe ne? uttaraḥ– nā, saunī (badhā gnānīnī) vāt kare chhe. bījā (gnānī) rāg kare chhe ke nahi te koṇ jāṇe? arthāt agnānīne enī khabar na paḍe paṇ ame jāṇīe chhīe
PDF/HTML Page 2340 of 4199
single page version
ke te rāg karato nathī. ‘koṇ jāṇe?’-eno artha em nathī ke gnānī jāṇato nathī paṇ gnānī rāg kare chhe ke nahi te tane-agnānīne shī khabar paḍe?-em kahevun chhe. ahā! je gnātā chhe te kartā chhe ja nahi em ame jāṇīe chhīe. samayasār nāṭakamān chhe ne ke-
āvo mārag bāpā! āchārya kahe chhe-jene rāgamānthī ras uḍī gayo chhe ane atīndriy ānandanun dhām prabhu ātmāno ras jāgyo chhe te kriyā kare chhe ke nathī karato tenī tane (-agnānīne) shun khabar paḍe? ame jāṇīe chhīe ke te kartā nathī, gnātā chhe. agnānī to gnānī kriyā kare chhe em māne chhe kemake tene to sanyogadraṣhṭi chhe ne? sanyogathī jue chhe to kare chhe em māne chhe.
to āmān samajavun shun? shun samajavun shun? kahyun ne ke-gnānī rāg karato ja nathī. tene rāg thāy chhe chhatān paṇ teno te kartā nathī gnātā chhe kemake teṇe to rāg ne rāganun phaḷ chhoḍī dīdhān chhe.
prashnaḥ– hā, paṇ ā gnānī chhe em bījāne shun khabar paḍe? samādhānaḥ– e to nyāy jue, enī draṣhṭi (abhiprāy) jue, enī prarūpaṇā- upadesh ādi jue eṭale khabar paḍī jāy.
paṇ te kem dekhāy? dekhāy, dekhāy, badhun dekhāy. pūrṇānandano nāth prabhu pote svaparaprakāshak sadā jāṇanār svabhāve chhe; tene na jaṇāy e vāt kevī?
hā, paṇ e to siddhānt kahyo? are bhāī! jo e siddhānt chhe to tenun phaḷ ā chhe ke te jāṇī shake. ātmā jāṇe; te svane jāṇe ne parane paṇ jāṇe evo teno svaparaprakāshak svabhāv chhe. tethī te barābar jāṇe, na jāṇe e vāt nathī, jāṇe ja.
juo, shāstramān dākhalo āve chheḥ- ke rājakumār shreyānsakumārane svapna āvyun ke kalpavr̥ukṣha sukāy chhe. tyāre nimittagnānīne pūchhayun ke ā shun? to kahe ke-‘muni bhagavān (chhadmastha dashāmān) āhār levā āvashe, temane bār mahinānā upavās thayā chhe.’ juo, bhagavān r̥uṣhabhadevane bār mahināthī āhār nahoto maḷyo.
banyun evun ke bhagavān āhār māṭe padhāryā. ā rājakumār shreyānsakumār to