PDF/HTML Page 2401 of 4199
single page version
juo, mūḷ gāthāmān
jāṇavāvāḷo ātmā. dharmījīv chetayitā chhe. dharmī jīv ene kahīe ke je jāṇavāvāḷo chhe; matalab ke te parane-rāgādi ne puṇyādi bhāvane-jāṇe chhe paṇ potānān na jāṇe ane potānān na māne. te te sarvane paragneyapaṇe jāṇe chhe. ahā! te paṇ vyavahār chhe. jhīṇī vāt chhe bhāī! jāṇavāvāḷo bhagavān ātmā gna-svabhāvī, gnāyakasvabhāvī, sarvagnasvabhāvī prabhu chhe ane tenī jene draṣhṭi thaī chhe te chetayitā dharmī chhe, samyagdraṣhṭi chhe. ṭīkāmān chetayitāno artha samyagdraṣhṭi karyo chhe.
ahā! bhagavān ātmā ek gnāyakabhāvamay gna-svabhāvī vastu chhe. te koī paranun potānāmān potāthī kārya kare evo nathī, ane par vaḍe potānāmān kārya thāy evo paṇ nathī. ahā! parane potānā māne em to nahi paṇ parane jāṇe evo vyavahār paṇ potānāmān nahi. gāthāmān chetayitā shabda mūkīne ā kahyun chhe. are bhāī! e to potāne jāṇe chhe, chete chhe. tene potāthī bhinna rāgādi paradravyane jāṇavāvāḷo kahevo e to vyavahār chhe. vāstavamān to e potāno chetayitā-potāne jāṇavāvāḷo chhe. āvā svasvarūpane jeṇe draṣhṭimān ne anubhavamān līdhun chhe te dharmī, samyagdraṣhṭi chhe. āvī vāt chhe.
shun kahe chhe? ke-‘samyagdraṣhṭi, ṭaṅkotkīrṇa ek gnāyakabhāvamayapaṇāne līdhe badhāy karmaphaḷo pratye tathā badhā vastudharmo pratye kāṅkṣhāno (tene) abhāv hovāthī, niḥkāṅkṣha (nirvāñchhak) chhe.’
ahāhā...! samyagdraṣhṭi chetayitā nām ek gnāyakabhāvamay chhe. hun to ek gnāyakabhāv chhun em anubhavatā gnānīne kahe chhe, badhāy karmaphaḷo pratye kāṅkṣhā nathī. ahā! dharmīne puṇyabhāvarūp vyavahāradharmanī tathā puṇyakarmanā phaḷonī vāñchhā nathī. ahā! jainadharma koī alaukik vastu chhe bhāī! ahā! bhagavān ātmā chetayitā prabhu ek gnāyakabhāvamay gnānānandanun dhām chhe. temān vaselā jainadharmīne karmaphaḷo pratye kāṅkṣhā nathī, arthāt pūrve je karma bāndhyān hatān tenā phaḷanī vāñchhā nathī. gajab vāt chhe bhāī! gnānīne puṇya ne puṇyanān phaḷonī vāñchhā nathī.
lyo, āje 26 mī jānyuārī-svarājya din chhe ne? are bhāī! svarājya to svamān hoy ke bahāramān hoy? anantaguṇonun sāmrājya prabhu ātmā chhe, ane tene prāpta karavun te svarājya-prāpti chhe. ahīn kahe chhe-āvī svarājya prāpti jene thaī chhe te karmaphaḷone-puṇya ne puṇyanān phaḷone-bahāranī chījone vāñchhato nathī. lyo, bahāramān potānun svarājya chhe enī ahīn nā pāḍe chhe. samajāṇun kāī...?
PDF/HTML Page 2402 of 4199
single page version
‘badhāy karmaphaḷo’-em līdhun ne? matalab ke 148 karmaprakr̥itimānthī koī paṇ karmanā phaḷanī vāñchhā gnānīne nathī. yashaḥkīrti ke tīrthaṅkar prakr̥iti bandhāy tenā phaḷanī paṇ gnānīne vāñchhā nathī em kahe chhe. ahā! atīndriy ānandano nāth evo bhagavān ātmā jyān andar jāgrat thayo, nijasvarūpanun-anantaguṇasāmrājyanun jyān bhān thayun tyān parasvarūpanī vāñchhā kem thāy? na thāy. ā svarājya chhe, bākī bahāramān to dhūḷey svarājya nathī. ‘राजते–शोभते इति राजा’ potānā ek gnāyakabhāvamān-anant- guṇasāmrājyamān rahīne shobhāyamān chhe te rājā chhe ane evo samyagdraṣhṭi hoy chhe je badhāy karmaphaḷone vāñchhato nathī. samajāṇun kāī...?
āvo mārag bāpā! e maḷyā vinā te 84 lākhanā avatāramān ek ek yonimān anant anant avatār karīne duḥkhī thayo chhe. arere! mithyātvane līdhe ḍhor- pashunā anant avatār ne narak-nigodanā anant avatār eṇe anantavār karyā chhe. ahā! e janmasamudra to duḥkhano ja samudra chhe ane vinā samyagdarshan tene pār karī shakāy em nathī. aho! samyagdarshan e apūrva chīj chhe, ane te ek gnāyakabhāvamay nij shuddha ātmadravyano āshray karatān pragaṭ thāy chhe. ahā! nij gnānānandasvarūpanā āshraye jene atīndriy ānand pragaṭ thayo chhe te dharmī, samyagdraṣhṭi chhe ane te sukhī chhe kemake te badhāy karmaphaḷone-bījī chījane-ichchhato nathī. āvī vāt!
ahīn kahe chhe-gnānīne badhāy karmaphaḷo ane samasta vastudharmo prati kāṅkṣhāno abhāv chhe. ahāhā...! samasta vastudharmo kahetān hīrā-māṇek-motī ane paththar, kāch ane maṇiratna, sonun-chāndī ane dhūḷ-kādav ane nindā-prashansā ityādi lokanā samasta padārtho pratye gnānīne vāñchhā nathī. kem? kemake samyak nām satdraṣhṭivantane ek gnāyakabhāvamayapaṇun chhe. ahā! nindā-prashansānā bhāvane te mātra paragneyarūpe jāṇe ja chhe, paṇ potānī prashansā jagatamān thāy em gnānī kadī ichchhatā nathī. ahā! āvo dharma lokoe bahāramān-dayā pāḷo ne tap karo ne bhakti karo. ityādi rāgamān-khatavī nākhyo chhe. paṇ ahīn to kahe chhe-gnānīne rāganī-vyavahāranī vāñchhā nathī. bhāī! rāgamān dharma māne e to bahu pher chhe bāpā! e to mithyābuddhi ja chhe.
ahā! kahe chhe-‘samyagdraṣhṭi,... badhāy karmaphaḷo pratye tathā badhā vastudharmo pratye kāṅkṣhāno (tene) abhāv hovāthī, niḥkāṅkṣha (nirvāñchhak) chhe, tethī tene kāṅkṣhākr̥ut bandh nathī parantu nirjarā ja chhe.’
ahā! dharmīne potānā ānandamūrti prabhu ātmānī bhāvanā hovāthī paranī kāṅkṣhānī bhāvanāno tene abhāv chhe. ahā! nishchayathī hun ja mārun gney ne hun ja māro gnātā chhun- em abhedapaṇe potānā ānandasvarūpane anubhavato gnānī paranī kāṅkṣhā karato nathī.
PDF/HTML Page 2403 of 4199
single page version
pote chetayitā chhe ne? to svarūpanun sañchetan kare chhe, atīndriy ānandane anubhave chhe ane svarūpanī ja bhāvanāmān rahe chhe; tethī tene paranī kāṅkṣhāno abhāv chhe. māṭe tene kāṅkṣhākr̥ut bandh nathī, paṇ nirjarā ja chhe. ānun nām nirjarā chhe paṇ bahāramān upavāsādi kare e kāī nirjarā nathī.
prashnaḥ– ā upavās kare chhe te tap chhe ane tapathī nirjarā kahī chhe ne! samādhānaḥ– tapathī nirjarā chhe paṇ e kayun tap? bāpu! tane khabar nathī. potānā chaitanyasvabhāvamān ugrapaṇe līn thavun tene tap kahyun chhe ane te tapamān je pūrvanī ichchhā ādi hoy chhe te nirjarī jāy chhe. ‘इच्छा निरोधः तपः’ em kahyun chhe ne? potānā nityānand-paramānandasvarūpamān sthir thatān-jāmatān ichchhānī utpatti na thāy te ichchhāno nirodh chhe, te ānandanī prāpti chhe ane tene bhagavān tap kahe chhe ane e tap vaḍe nirjarā kahī chhe. bhāī! ā to laukikathī sāv judo mārag chhe bāpā!
‘samyagdraṣhṭine samasta karmanān phaḷonī vāñchhā nathī.’ shun kahe chhe? ke jeṇe jāṇavāvāḷāne-ek gnāyakabhāvane jāṇyo tene vāñchhā hotī nathī. pote chetayitā chhe ne? ahā! pote to bhagavān sarvagnasvabhāv chhe. koṇ bhagavān? pote ātmā hon. ahā! sarvagna paramātmā (arihantādi) je paryāyamān sarvagna thayā te paryāy kayānthī āvī? andar sarvagnasvabhāv paḍayo chhe emānthī āvī chhe. koīne vaḷī thāy ke ā nānā moṇḍhe moṭī vāt! paṇ bhāī! evī sarvagna paryāy aparimit anant- anant sāmarthyathī bharelā sarvagnasvabhāvamānthī āvī chhe. ahā! anantakāḷ sudhī sarvagna paryāy thayā ja kare evun aparimit sarvagnasvabhāvanun sāmarthya chhe. samakitīne āvā potānā sarvagnasvabhāvanī antaramān svasañchetanamān pratīti thaī chhe tethī kahe chhe-gnānīne samasta karmanān phaḷonī-rājapad, sheṭhapad, devapad vā tīrthaṅkarapadanī kāṅkṣhā nathī. gajab vāt chhe bhāī! mārag bahu ākaro bāpā!
vaḷī kahe chhe-‘vaḷī tene sarvadharmonī vāñchhā nathī.’ mūḷ gāthāmān be bol chhe ne? ‘कम्मफलेसु ane सव्वधम्मेसु–em pāṭhamān be bol chhe. ek to gnānīne karmanā phaḷonī vāñchhā nathī ane sarvadharmonī paṇ vāñchhā nathī. ‘sarvadharmo’nā to ghaṇā artha chhe. jemake-sonun ke patthar ke hīrānī khāṇ dekhe to (agnānīne) vāñchhā thaī jāy e dharmīne chhe nahi.
koīne thāy ke-emān shun? e to puṇyanun phaḷ chhe. samādhānaḥ– puṇyanun phaḷ?-em nahi bāpā! shun puṇyanān phaḷ tārān chhe?
PDF/HTML Page 2404 of 4199
single page version
e to parachīj chhe, e to gneyamātra chhe; vyavahāre gney chhe. pahelān (229 mī gāthāmān) na āvyun? ke potānā ek gnāyakabhāvamān paradravyano-puṇyakarma ādino sambandh mānavo te mithyātva chhe, kemake bhagavān ātmā gnāyakasvarūp prabhu trikāḷ muktasvarūp ja chhe, to pachhī ā karmanā phaḷarūp sharīr, man, vāṇī, dīkarā, dīkarī, kuṭumb-kabīlā ne dhanasampatti ītyādi nokarma sāthe sambandh mānavo ey mithyātva chhe, tyāre koī eḍavokeṭ (mithyātvano hon) kahe chhe-
to shun noṭīs āpī devī ke tamāre ne amāre sambandh nathī?
samādhānaḥ– em nahi bhāī! jarā dhīro thā bāpu! emān noṭīsanī jarūrat kayān chhe? e sarvane par jāṇī potānā ek gnāyakabhāvane grahaṇ karavo bas e noṭīs thaī gaī. bākī sarva mārān chhe, puṇyanān phaḷ mārān chhe em jāṇavun ane ‘kāī sambandh nathī’ em noṭīs devānun kahevun e to chhaḷ chhe bāpā! agnān chhe, anantānubandhīno māyāchār chhe. samajāṇun kāī? paradravyathī (svāmitvano) sambandh mānavo e mithyātva chhe bhāī!
ahā! gnānīne to andarathī noṭīs ja chhe ke-māre (-mārā ātmāne) ne dīkarāne, māre ne dīkarīne, māre ne patnīne, māre ne patine, māre ne dhanasampattine sambandh ja nathī. enun to pariṇaman ja evun gnānamay chhe. āvun! bīje to kayāny sāmbhaḷavā maḷavun durlabh chhe.
ahā! prabhu! tun koṇ chho? prabhu! tun to chetayitā ek gnāyakabhāvamay, gna- svabhāvamay, ānandasvabhāvamay trikāḷī dhruvasvarūp ātmā chho ne? tun to jāṇag- jāṇag-jāṇag-em jāṇavāsvarūpe chho ne bhagavān? to shun jāṇavāvāḷo ā badhān paradravya mārān chhe em jāṇe? kadīy nahi. paradravyane jāṇavān ey gneyamātrapaṇāno vyavahār chhe; to pachhī e par badhān mārān em kayānthī āvyun? ahā! tane shun thaī gayun prabhu? sarvagna parameshvare to ātmāne ek chinmātrasvabhāvī ja joyo chhe. to evo potāne potānāmān dekhavāne badale ā badhān par mārān chhe em jāṇavā lāgyo to tane shun thaī gayun prabhu? jo ne? ke svarūpamān sadā sāvadhān evo gnānī to paranī-paradharmonī-vāñchhā ja karato nathī.
ahīn kahe chhe-‘vaḷī tene sarvadharmonī vāñchhā nathī, eṭale ke kanakapaṇun, pāṣhāṇapaṇun vagere tathā nindā, prashansā ādinān vachan vagere vastudharmonī arthāt pudgalasvabhāvonī tene vāñchhā nathī-temanā pratye samabhāv chhe,...’
shun kahyun? ke vastudharmonī arthāt pudgalasvabhāvonī gnānīne vāñchhā nathī. suvarṇa ho ke pāṣhāṇ ho, nindānān vachan ho ke prashansānān, kāch ho maṇiratna ho,
PDF/HTML Page 2405 of 4199
single page version
jash ho ke apajash ho-e badhā jaḍ padārtho pudgalasvabhāvo chhe, parasvabhāvo chhe. ahā! nij gnānānand svarūpanī bhāvanā āgaḷ gnānīne e badhā par padārthonī vāñchhā rahetī nathī, samāpta thaī jāy chhe, khalās thaī jāy chhe. ahā! jeṇe antaramān potānun gnānanidhān joyun, anantaguṇamay gnānano akhūṭ āshcharyamay khajāno joyo tene khajāne khoṭ kayān chhe ke te paranī ichchhā kare? dharmīne potānā gnānamān ne pratītimān anantanidhānasvarūp ākho bhagavān āvī gayo chhe. have te paranī kem ichchhā kare? āve chhe ne ke-
parakī āsh kahā karai prītam...
parakī āsh kahā karai vahālā...
kaī bāte tun adhūrā? prabhu mere? tun sab bāte pūrā.”
potānī chīj ja andar pūraṇ chhe to paranī vāñchhā gnānī kem kare? bhāī! koī game te kahe, mārag to ā chhe bāpā!
shrīmade kahyun chhe ne ke-
ahā! bhagavān! tun ākho chaitanyanidhān chho ne paranī ichchhā kem kare chhe? paranī ichchhā karatān to bhāī! tārun chaitanyanidhān-chaitanyachintāmaṇi prabhu ātmā khovāī jashe; tārun sarvasva khovāī jashe. paranī ichchhā to duḥkhanun mūḷ chhe bhāī! ahā! karoḍo- abajonī sampatti hoy topaṇ tene pudgalasvabhāv jāṇīne gnānī tenī ichchhā karato nathī.
koīne vaḷī thāy ke-ā konī vāt chhe? (em ke muninī vāt chhe) samādhānaḥ– ā to bhāī! jeṇe andar potānun muktasvarūp evun chaitanyarūp bhāḷyun chhe evā samyagdraṣhṭinī vāt chhe. jenun dhyey mokṣhasvarūp ātmā chhe evā samakitīnī ā vāt chhe. ahāhā...! kahe chhe ke chakravartīnī sampadā ho ke indranān indrāsan ho, samakitīne e kashāyanī ichchhā nathī. āve chhe ne ke-
ahā! samyagdraṣhṭi dharmī, hajī pahelā darajjāno jain ke jeṇe potāno jain- parameshvar prabhu ātmā andar bhāḷyo chhe te indranā indrāsan ne chakravartīnī sampadāne kāgaḍānī viṣhṭā samān tuchchha māne chhe; te enī ichchhāthī viratta thaī gayo chhe. ahā! ā samyagdraṣhṭi chhe bāpā! potānī nij sampadā-svarūp-sampadā āgaḷ
PDF/HTML Page 2406 of 4199
single page version
indranā bhog ādi badhun āpadā chhe, duḥkh chhe em ene bhāse chhe. indrāsananān sukh paṇ duḥkh chhe bhāī! to dharmī duḥkhanī bhāvanā kem kare? ahā! āvun jainapaṇun pragaṭavun koī apūrva chīj chhe bāpā! loko to sādhāraṇ em mānī le ke-ame jain chhīe paṇ bāpu! jainapaṇun to svarūpanā āshraye je paranī vāñchhāne jīte chhe tene chhe. samajāṇun kāī...?
prashnaḥ– hā; paṇ bījā ā mānatā nathī, ane ame to ā mānīe chhīe; māṭe bījāo karatān to ame sārā chhīe ke nahi?
uttaraḥ– are bhāī! bījānī sāthe tāre shun sambandh chhe? bījā game te māne ane game te kare; enī sāthe tane shun kām chhe? ahīn to hun ek gnāyakasvabhāvamay ātmā chhun- em antarmukhākār thaī anubhav kare enāthī kām chhe. āvo anubhav kare enī balihārī chhe. bākī tārāmān ane bījāmān koī pharak nathī.
ahīn gnāyakasvabhāvanī mukhyatā kem līdhī? kāraṇ ke paryāyamān gnānano ansh pragaṭ chhe to (te ansh dvārā) ākho gnāyakabhāv ātmā chhe em draṣhṭi karāvavā ahīn ek gnāyakabhāvanī mukhyatā līdhī chhe. jyāre ānand to gnāyakabhāvanī draṣhṭi thāy chhe tyāre pragaṭ thāy chhe. (vartamān nathī).
ahīn kahe chhe-jene ātmānubhav thayo chhe tene vastudharmonī arthāt pudgalasvabhāvonī vāñchhā nathī-temanā pratye samabhāv chhe. kanak-pāṣhāṇ prati, ke nindā- prashansānā vachano prati ke jash-apajash prati gnānīne samabhāv chhe. ahā! puṇya-pāp ne puṇya-pāpanā phaḷo prati gnānīne samabhāv chhe, kemake e sarvane te pudgalasvabhāvo jāṇe chhe. gnānī to e sarva prasaṅgamān ek gnātābhāve rahe chhe, paṇ tenā prati vāñchhābhāv karato nathī. lyo āvo mārag bahu jhīṇo bāpā! are bhāī! anantakāḷathī tun chāragatinā paribhramaṇathī herān herān thaī rahyo chho to āchāryadev ahīn karuṇā karīne tārān duḥkh ṭāḷavāno upāy batāve chhe. (māṭe sāvadhān thā).
vaḷī visheṣh kahe chhe ke-‘athavā to anyamatīoe mānelā anek prakāranā sarvathā ekāntapakṣhī vyavahāradharmonī tene vāñchhā nathī-te dharmono ādar nathī.
shun kahyun? ke anek prakāre agnānīoe puṇyakarma ādi vyavahārakāryomān dharma mānyo chhe. koī ishvaranī bhakti vaḍe dharma māne chhe to koī dayā, dān ādi kriyāomān dharma māne chhe. ahīn kahe chhe-evā ekāntadharmī agnānīonā vyavahāradharmonī gnānīne vāñchhā nathī. ahā! ishvaranī bhakti karanārā koī moṭā rājā-mahārājā hoy ke abajo dravyanā svāmī hoy to, āvā moṭā loko ishvaranā bhakta chhe māṭe emān kāī māl hashe-em gnānīne emān vāñchhā nathī; kem? kemake te svarūpamān niḥshaṅk chhe.
PDF/HTML Page 2407 of 4199
single page version
ahā! jainamān paṇ dayā, dān, vrat, tap, bhakti, pūjā ityādi bāhya kriyākāṇḍ vaḍe dharma mānanār ekānt vyavahārī agnānī chhe. vrat, tap, upavās ādi karatān karatān dharma pragaṭī jashe em mānavāvāḷā paṇ ekānt vyavahārī mithyādraṣhṭi chhe kemake teo kadīy rāgathī bhinna paḍī ātmadraṣhṭi pāmatā nathī. āvā ekānt vyavahāradharmone anusaranārā bahāramān bhale game tevā mahān (mahā munirāj) ho, mithyādraṣhṭi devo paṇ temanī sevā karatā hoy tevā mahān ho, topaṇ emān paṇ kāīk chhe-em gnānīne emān vāñchhā thatī nathī kemake gnānī svarūpamān niḥshaṅk chhe. ā pramāṇe gnānī niḥkāṅkṣha chhe; tene samasta karmaphaḷonī ke sarvadharmonī-vyavahāradharmo sahit sarvadharmonī-vāñchhā hotī nathī.
have kahe chhe-‘ā rīte samyagdraṣhṭi vāñchhārahit hovāthī tene vāñchhāthī thato bandh nathī.’
ahā! dharmīne andaramān ek gnāyakabhāvamay nij ātmāno satkār thayo chhe. atīndriy ānandano anubhav karyo chhe ne? tethī andaramān tene ek chaitanyabhāvanun ja svāgat chhe. shun kahyun? anādithī rāganun ne paryāyanun svāgat hatun, paṇ have jyān pūrṇānandano nāth ek gnāyakabhāvamay prabhu ātmāno anubhav thayo tyān tenun svāgat thayun chhe. have te atīndriy ānandanī bhāvanā chhoḍīne paranun ne rāganun svāgat kem kare? na kare. āchārya kahe chhe-ā rīte dharmī vāñchhārahit thayo chhe. māṭe tene vāñchhāthī thato bandh nathī. lyo, ā arihantadev shrī sīmandharanāthanī divyadhvanimān pragaṭ thayelo ḍhaṇḍhero āchārya shrī kundakund jāher kare chhe. kahe chhe-gnānī samasta karmaphaḷo ne sarvadharmonī vāñchhārahit hovāthī vāñchhāthī thato bandh tene nathī, tene nirjarā ja chhe.
prashnaḥ– āmān bahār to kāī karavānun āvyun nahi?
samādhānaḥ– are bhāī! bahāranun e shun kare? bahāramān kayān koī chīj enī chhe? ā sharīr, man, vāṇī ityādi jaḍ māṭī-dhūḷ chhe; tathā ā karoḍonā makān-mahel paṇ jaḍ māṭī-dhūḷ chhe. e badhān ajīv tattva chhe. vaḷī kuṭumb-kabīlā paṇ paradravya chhe. ām chhe to pachhī tenun te shun kare? shun pararūpe-jaḍarūpe e thāy chhe ke te paranun kare? bāpu! paranun e kāī karī shakato ja nathī. mātra ‘karun chhun’-em abhimān kare paṇ e to mithyātva chhe bhāī! ahīn kahe chhe-rāganun karavun paṇ samakitīne nathī. shun kahyun? ke rāganā kartāpaṇānī bhāvanā-vāñchhā gnānīne nathī; vyavahāraratnatrayane karavānī vāñchhā gnānīne nathī. bhāī! rāg chhe e to duḥkh chhe, vibhāv chhe. jene nirmaḷ svabhāvanī draṣhṭi thaī chhe te vibhāvanī bhāvanā kem kare? te vibhāvano kartā kem thāy? na thāy. arere! anantakāḷathī te jineshvar bhagavānanā kahelā mārge āvyo nathī ane rakhaḍayā ja kare chhe!
PDF/HTML Page 2408 of 4199
single page version
ahāhā...! dharmīne puṇya ne puṇyanā phaḷono ādar nathī, arthāt puṇyādi bhāvone dharma mānavāvāḷā vyavahāradharmono (teo pudgalasvabhāv hovāthī) paṇ ādar nathī, svīkār nathī. ā rīte samyagdraṣhṭi vāñchhārahit hovāthī tene vāñchhāthī thato bandh nathī, nirjarā ja chhe.
tyāre koī kahe chhe-dharmīne paṇ koī ichchhā ādi vr̥utti dekhāy chhe? are bhāī! te to ‘vartamān pīḍā sahī shakātī nathī tethī tene maṭāḍavānā īlājanī vāñchhā samyagdraṣhṭine chāritramohanā udayane līdhe hoy chhe, parantu te vāñchhāno kartā pote thato nathī, karmano uday jāṇī teno gnātā ja rahe chhe;...’
ahā! samyagdraṣhṭi-dharmī ene kahīe ke je ichchhāno kartā nathī. ahā! ichchhā e rāg chhe, vibhāv chhe ane vibhāv duḥkh chhe. to evā duḥkhano kartā dharmī kem thāy? dharmī to nirantar atīndriy ānandanun pariṇaman karavāvāḷo ne atīndriy ānandanā svādane bhogavavāvāḷo chhe. ahā! te vibhāvano-duḥkhano kartā kem thāy? are! anantakāḷamān jainadharma shun chhe te eṇe sāmbhaḷyun nathī, āve chhe ne ke-
ahā! e mahāvratādinā pariṇām paṇ rāg chhe, duḥkh chhe. tethī dharmīne tenī vāñchhā nathī em kahe chhe. tathāpi kamajorīthī chāritramohane vash thatān gnānīne rāg āve chhe, paṇ te rāganī tene vāñchhā nathī. jem sharīramān rog āve chhe tenī vāñchhā nathī tem dharmīne rāg āve chhe tenī vāñchhā nathī. ahā! indranā indrāsanano sanyog ho topaṇ tenā bhoganī dharmīne vāñchhā nathī. lyo, āvo mārag chhe prabhuno! ā chokhkhun āmān lakhāṇ chhe paṇ bichārāne phurasad hoy tyāre jue ne? are bhāī! ā nirbheḷ tattvane samajyā vinā tāro avatār eḷe jashe; jem aḷasiyā ādinā avatār eḷe gayā tem ā avatār paṇ vinā samajaṇ eḷe jashe bhāī!
ahīn kahe chhe-‘te vāñchhāno kartā pote thato nathī.’ ahā! kiñchit rāganun pariṇaman thaī jāy topaṇ rāg-vāñchhā karavālāyak chhe evun dharmīne-pahelā darajjānā samakitīne- chothe guṇasthāne paṇ hotun nathī. ahā! shrāvakadashā ne munidashā to koī alaukik chīj chhe. tenī to shī vāt! ā to chothe guṇasthāne dharmīne kamajorīthī koī vāñchhā thaī āve chhe topaṇ te vāñchhāno te kartā thato nathī, svāmī thato nathī -em kahe chhe. pūrṇānandamay chaitanyanidhān ākhun draṣhṭimān-pratītimān āvyun pachhī bījānī vāñchhā shun hoy? ahā! jhīṇī vāt chhe bhāī! jyān svarūpamān niḥshaṅkatā thaī tyān anyatra (mārāpaṇe) vāñchhā kem thāy? na thāy. tathāpi chāritramohavash
PDF/HTML Page 2409 of 4199
single page version
kiñchit vāñchhā dharmīne thaī āve chhe te vāñchhāno te kartā thato nathī paṇ karmano uday jāṇī teno gnātā ja rahe chhe. lyo, āvo mārag! sādhāraṇ (agnānī) lokoe mānyo chhe evo jainadharma nathī bāpā!
shun kahe chhe? ke-‘te vāñchhāno kartā pote thato nathī, karmano uday jāṇī teno gnātā ja rahe chhe; māṭe vāñchhākr̥ut bandh tene nathī.’
pote chetayitā chhe ne? to kiñchit rāg thāy chhe tene karmano uday jāṇī teno gnātā rahe chhe. ahā! āne jain-samyagdraṣhṭi kahīe. rāganī-vyavahāranī vāñchhā kare te samyagdraṣhṭi kevo? te to mithyādraṣhṭi ja chhe. ā bījo (niḥkāṅkṣhitano) bol thayo.
pahelā bolamān niḥshaṅkanī vāt karī. bhagavān ātmā pūrṇānandano nāth prabhu sadā parameshvarasvarūp chhe. shun kahyun? paramātmā svarūp ja potānī chīj chhe. kemake temānthī ja paramātmā thāy chhe. paramātmā kāī bahārathī nathī āvatā. ahā! bhagavān arihantadev vītarāg sarvagna thayā te kayānthī thayā? shun te bahāramānthī (kriyākāṇḍathī) thayā chhe? andar ātmāmān te-rūpe chīj paḍī chhe temānthī thayā chhe. ahā! āvī jene potānā svarūpasambandhī niḥshaṅkatā thaī te dharmī chhe, gnānī chhe. e to āvī gayun ne? ke samyagdraṣhṭi niḥshaṅk chhe. kem? kāraṇ ke bandhanun kāraṇ evā je mithyātvādi bhāvo chhe teno tene abhāv chhe. ‘hun pūrṇa nathī’ vā ‘rāgano mane sambandh chhe’-evā sandehano tene abhāv chhe. ahā! gnānīne niḥshaṅkatāmān sarva sandehano nāsh thaī gayo chhe.
shun kahyun? ke pūrṇānandamay prabhu ātmā sadā vītarāgasvarūpe, muktasvarūpe andar birājamān chhe. temān gnānīne niḥshaṅkatā chhe, paṇ shaṅkā nathī, sandeh nathī, kemake sandeh karanārā mithyātvādi bhāvono tene abhāv chhe. samyagdraṣhṭi mithyātvādi chāreyano chhedavāvāḷo thayo chhe ane tethī te svarūpamān niḥshaṅk chhe. khālī vāñchī jāy to samajāy evun nathī bāpu! ā to kevaḷī bhagavānanī vāṇī bāpā! khūb garaj karīne khās phurasad laīne nirantar svādhyāy karavo joīe.
ahā! dharmīne potānā pūraṇ gnānānandasvarūpamān niḥshaṅkatā chhe. kem? kāraṇ ke ‘hun apūrṇa chhun’ ane ‘hun rāganā sambandhavāḷo chhun’ evā sandehano teṇe nij svarūpanā lakṣhe nāsh karī dīdho chhe. ahā! pote pūraṇ ānandasvarūp ne vītarāgasvarūp ja chhe ane paryāyamān je ānand ne vītarāgatā āve chhe te andar nij svarūpanā āshrayamānthī ja āve chhe āvī draḍh pratīti dharmīne thaī chhe. tethī te bahāranā kriyākāṇḍ ādi sarva parasvabhāvo prati nirutsuk chhe, niḥvāñchhak chhe. ā niḥshaṅk ne niḥkāṅkṣha e beno saravāḷo chhe.
ahā! niḥshaṅkitamān em āvyun ke-hun pūrṇa gnānasvarūp, pūrṇa ānandasvarūp, pūrṇa vītarāgasvarūp, pūrṇa prabhutāsvarūp, pūrṇa svachchhatāsvarūp-em pūrṇa anantaguṇ-
PDF/HTML Page 2410 of 4199
single page version
svarūp prabhu ātmā chhun ane evā svarūpamān antaraekāgra thavā vaḍe ja pūrṇa dashā pragaṭ thāy chhe; ahā! dharmīne svānubhavamān āvī niḥsandehadashā pragaṭ thaī chhe ane tethī te niḥshaṅk chhe. ahā! santonī-kevaḷīnā keḍāyatīonī shailī to juo! āvo mārag ne āvī vāt bīje kayāny chhe nahi.
have bījā niḥkāṅkṣhit guṇamān em āvyun ke-hun pote ja potāthī paripūrṇa chhun to mane anya padārthanī shun apekṣhā chhe? mane anya padārthathī shun kām chhe? ām potānī paripūrṇatānā bhānamān dharmīne parapadārthanī vāñchhāno abhāv thaī gayo chhe. ‘hun paripūrṇa ja chhun’ -em paripūrṇanī bhāvanāmān dharmī jīv puṇya ne puṇyanā phaḷo prati ane anya vastudharmo prati niḥkāṅkṣha chhe, udāsīn chhe. dayā, dān, vratādinā pariṇām tene je thāy tenā prati paṇ niḥkāṅkṣha chhe. bhāī! duniyāne maḷī nathī eṭale ā vāt ākarī lāge chhe, paṇ shun thāy? ā to vastusvarūp ja āvun chhe.
ahā! samyagdarshananun dhyey pūraṇ dhruv paramātmadravya chhe. te kāraṇe samakitīne kadīy shaṅkā paḍatī nathī ke hun pūraṇ nathī. tethī potānī pūrṇatānī pratītinā bhānamān tene potānā sivāy parapadārthanī kāṅkṣhā jāgatī nathī, ane vāñchhā thāy teno te kartā thato nathī āvī vātu chhe! ā be guṇamān āvun samāḍayun chhe. ā pramāṇe niḥshaṅkit ane niḥkāṅkṣhit be samakitīnā guṇ nām paryāy chhe. chhe to paryāy paṇ guṇ kahevāy chhe. āvo mārag chhe prabhuno! koī koīne to sāmbhaḷavoy kaṭhaṇ paḍe chhe. e to āve chhe ne ke-
tem ahīn kahe chhe-
ahā! ā to vītarāgano mārag bāpā! vīrono mārag chhe. puṇyathī dharma thāy ne nimittathī lābh thāy evun mānavāvāḷā pāmaronun āmān kām nathī. bhale ne moṭo abajopati sheṭh hoy ke rājā hoy ke dev hoy, puṇya ne nimittanī vāñchhā karanārā e badhā pāmar chhe, bhikhārā chhe. jene ātmānī-potānī pūrṇatānun bhān nathī te badhā pāmar-bhikhārā chhe. ahīn to āvun chhe bāpā!
are bhagavān! tārun svarūp andar jo ne! arere! tārā svarūpanī tane khabar na maḷe to kayān utāro karīsh bhāī! deh to jotajotāmān chhūṭī jashe; pachhī kayān jaīsh prabhu! prabhu! tun pūraṇ prabhu chho evā tārā svarūpane andar jo; ene jotān ja tane shaṅkā ne vāñchhā maṭī jashe.
PDF/HTML Page 2411 of 4199
single page version
सो खलु णिव्विदिगिच्छो सम्मादिट्ठी मुणेदव्वो।। २३१।।
स खलु निर्विचिकित्सः सम्यग्द्रष्टिर्ज्ञातव्यः।। २३१।।
have nirvichikitsā guṇanī gāthā kahe chheḥ-
chinmūrti nirvichikitsa samakitadraṣhṭi nishchay jāṇavo. 231.
gāthārthaḥ– [यः चेतयिता] je chetayitā [सर्वेषाम् एव] badhāy [धर्माणाम्] dharmo (vastunā svabhāvo) pratye [जुगुप्सां] jugupsā (glāni) [न करोति] karato nathī [सः] te [खलु] nishchayathī [निर्विचिकित्सः] nirvichikitsa (-vichikitsādoṣh rahit) [सम्यग्द्रष्टिः] samyagdraṣhṭi [ज्ञातव्यः] jāṇavo.
ṭīkāḥ– kāraṇ ke samyagdraṣhṭi, ṭaṅkotkīrṇa ek gnāyakabhāvamayapaṇāne līdhe badhāy vastudharmo pratye jugupsāno (tene) abhāv hovāthī, nirvichikitsa (-jugupsā rahit chhe, tethī tene vichikitsākr̥ut bandh nathī parantu nirjarā ja chhe.
bhāvārthaḥ– samyagdraṣhṭi vastunā dharmo pratye (arthāt kṣhudhā, tr̥uṣhā, shīt, uṣhṇa ādi bhāvo pratye tathā viṣhṭā ādi malin dravyo pratye) jugupsā karato nathī. jugupsā nāmanī karmaprakr̥itino uday āve chhe topaṇ pote teno kartā thato nathī tethī jugupsākr̥ut bandh tene thato nathī, parantu prakr̥iti ras daīne kharī jāy chhe tethī nirjarā ja thāy chhe.
have nirvichikitsā guṇanī gāthā kahe chheḥ- juo, potānā svadravyane chhoḍīne jene parapadārthonī abhilāṣhā chhe tene hun ek shuddha paripūrṇa ātmadravya chhun-em potānā pūraṇ svarūpamān sandeh chhe, avishvās chhe ane tethī te mithyādraṣhṭi chhe. te jūṭhī draṣhṭimān rahelo bichāro duḥkhanā panthe chhe. parantu
PDF/HTML Page 2412 of 4199
single page version
jyāre te paradravyanī ruchi chhoḍī paripūrṇa ek gnānānandasvabhāvī shuddha ātmadravyanān ruchi ne ekāgratā kare chhe tyāre te samyagdraṣhṭi thāy chhe. tene potānā pūraṇ svarūpamān have sandeh nathī; have te niḥshaṅk chhe ane tethī tene paradravyanī vāñchhā hotī nathī. ahā! samakitīne jem paranī vāñchhā thatī nathī tem parapadārtha koī pratikūḷ hoy topaṇ tenā prati tene glāni-durgañchhā ke dveṣh thato nathī em have gāthāmān kahe chheḥ-
‘kāraṇ ke samyagdraṣhṭi,...’ ahā! jene hun sachchidānandasvarūp pūraṇ paramātmasvarūp ātmadravya chhun-em draṣhṭimān-shraddhānamān āvyun te samyagdraṣhṭi chhe. ahā! samyagdraṣhṭi ene kahīe ke jene ākho bhagavān potānī pratītimān-bharosāmān āvī gayo chhe.
87 nī sālamān ek bhāīe rājakoṭamān prashna karyo hato ke-mahārāj! āp ‘ātmā chhe ane tenī pratīti thāy chhe’ em āp kaho chho to te sāchun kem hoy?
tyāre kahyun ke-tame je bāī sāthe lagna karo chho te paraṇīne pahel-vahelī āve tyāre to te ajāṇ hoy chhe. ahā! ajāṇī ne kayāṅkathī (-bījethī) āvelī hoy chhatān pratham divasey tamane shaṅkā paḍe chhe ke ā strī mane kadāch mārī nākhashe to? nathī paḍatī. kem? kemake tamane tyān viṣhayamān ras chhe, prem chhe. te premamān evo vishvās ja chhe ke te mane mārī nahi nākhe. tem jene pūrṇānandanā nāth prabhu ātmāmān ras-ruchi jāgyān chhe, jene nirmaḷānandano nāth draṣhṭimān ākho āvyo chhe tene teno vishvās thayo chhe, sandeh nathī. shun kahyun? pratham draṣhṭimān ja hun āvo chhun em pratīti thāy chhe, sandeh raheto nathī. ahā! hun āvo pūraṇasvarūp paramātmā chhun em jyān potānā svarūpano vishvās āvyo tyān dharmīne par padārthanī kāṅkṣhā rahetī nathī. lyo, āvo mārag! vītarāgano mārag bāpā! bahu alaukik chhe. loko ene bahāramān-dayā, dān, vrat, bhakti ādimān-dharma manāvī beṭhā chhe paṇ bhāī! e to rāg chhe, jainadharma nathī. jainadharma to potānā svarūpanān shraddhān, gnān ne ramaṇatārūp je vītarāgī dashā pragaṭ thāy te jainadharma chhe.
ahīn kahe chhe-samyagdraṣhṭi,...’ shun kahyun? ke jene bhagavān ātmānī-svadravyanī pūrṇatānī-andar pratīti thaī chhe te dharmanī sharūātavāḷo samyagdraṣhṭi, ‘ṭaṅkotkīrṇa ek gnāyakabhāvamayapaṇāne līdhe...’ ahā! joyun? samyagdraṣhṭine ek gnāyakabhāvamayapaṇun chhe. eṭale ke jāṇag-jāṇag-jāṇag evā svabhāvanā paripūrṇa bhāvathī bharelo pote bhagavān ātmā chhe em te jāṇe chhe. ahā! chetayitā shabda chhe ne pāṭhamān? eno ahīn artha karyo chhe ek gnāyakasvabhāvamay-jāṇag-jāṇagasvabhāvī prabhu ātmā. ahīn gnānanī pradhānatāthī
PDF/HTML Page 2413 of 4199
single page version
ek gnāyakabhāvamay ātmā kahyo. bākī vastu to chhe anantaguṇasvabhāvamay ne tene ja ahīn ek gnāyakabhāvamay kahī chhe. samajāṇun kāī...? ahā! vastu bāpā! adbhut alaukik chhe! enun darshan thatān duniyānī-sansāranī honshu tatkāl chhūṭī jāy evī potānī chīj chhe; hamaṇān ja ene bhagavān-bhagavān eṭale potāno bhagavān hon-maḷī jāy evī chīj chhe.
ahā! ‘samyagdraṣhṭi, ṭaṅkotkīrṇa ek gnāyakabhāvapaṇāne līdhe badhāy vastudharmo pratye jugupsāno (tene) abhāv hovāthī, nirvichikitsa (-jugupsā rahit) chhe,...’
shun kahyun? ke durgandhamay ashuchi sharīr hoy ke viṣhṭā ādi durgandhamay padārtho hoy ke nindādinān kaṭhor vachan hoy to tenā pratye samakitīne dveṣh thato nathī, durgañchhā thatī nathī. ahā! jem prashansānā vachano prati vāñchhā thatī nathī tem dharmīne nindānā vachano prati dveṣh thato nathī. ahā! āvo dharma chhe! pratham darajjānā jain samakitīne paṇ āvo dharma hoy chhe.
‘badhāy vastudharmo pratye’-eṭale shun? eṭale ke potānī vastuno dharma to jaṇāyo chhe, parantu have potānā sivāy bījī vastunā dharmo arthāt kṣhudhā, tr̥uṣhā, ṭhaṇḍī, garamī, sharīranā rog, viṣhṭā ādi malin dravyo, nindādi kaṭhor vachano ityādi sarva paradravyanā dharmo pratye dharmīne doṣhabuddhi arthāt dveṣhabuddhi thatī nathī. badhāy vastudharmo kahyā to badhāy eṭale ke potānā ātmā sivāy badhāy. ātmānā svarūpanun to tene bhān thayun chhe tethī te nij svarūpamān to niḥshaṅk chhe ane tethī tene potānā sivāy bījī jeṭalī vastuo chhe te sarva pratye glānino, dveṣhano, durgañchhāno, jugupsāno abhāv chhe.
ahā! samyagdraṣhṭine badhāy vastudharmo pratye jugupsāno abhāv chhe. ahā! saḍelān kūtarān ādi hoy ne glāni thaī āve tevī durgandh māratān hoy topaṇ dharmīne tenā prati jugupsā thatī nathī? kem? kemake e to paradravyanā dharma chhe em te jāṇe chhe. durgandhādi padārtho to jaḍanā jaḍamān chhe, teo ātmāmān kayān chhe? ātmā to pūraṇ ānand ne gnānanun ḍhīm chhe. āvun jāṇatā gnānīne badhāy vastudharmo pratye durgañchhā ke jugupsā thatī nathī. juo, ā samyadraṣhṭi dharmīnun lakṣhaṇ! ahā! jem tene anukūḷ viṣhayo pratye prem nathī tem pratikūḷ pratye dveṣh paṇ nathī. aho! vītarāg māraganī āvī koī adbhut līlā chhe!
juo, ek bhāī hatā. temanun sharīr bahu saḍī gayelun ane gandh māre; em kaho ke maravānī taiyārī hatī. tyāre temanān patnī kahe-āje āpaṇe brahmacharya laīe. to te bhāī kahe-āj nahi, āj nahi; jā’ shun pachhī. ahā! juo ā jagatanā ras! are! ā sansār to juo! ahā! bāpu ā (-sharīr) to jaḍ chhe, tyān
PDF/HTML Page 2414 of 4199
single page version
kāī amr̥utanān jharaṇān nathī. ahā! maravānī taiyārī ne sharīr gandh māratun hatun chhatān viṣhayano ras chhūṭayo nahi, sharīrano ras-prem chhūṭayo nahi. are! viṣhayanā rasiyāone, sharīr durgandhamay hoy ne maravā bhaṇī hoy topaṇ viṣhayone chhoḍavā gamatā nathī! ahīn kahe chhe-gnānīne viṣhayo pratye vāñchhā to shun, pratikūḷ viṣhayo prati jugupsā paṇ thatī nathī, dveṣh paṇ thato nathī.
ahā! ek vār vīñchhīnā ḍaṅkhapaṇe pariṇamelā paramāṇuo atyāre ahīn ā sharīrapaṇe pariṇamyā chhe, ane pāchhā koī vār teo vīñchhīnā ḍaṅkhapaṇe pariṇamashe. kem? kemake e to jaḍanī paryāyano svabhāv chhe. paṇ emān jīvane shun? jīv to bhinna ek gnāyakasvabhāvamay, ānandasvabhāvamay chhe. ahā! āvā potānā svarūpane niḥshaṅk jāṇato- anubhavato gnānī par vastudharmo pratye durgañchhā pāmato nathī ane tethī te nirvichikitsa arthāt jugupsārahit chhe. ahā! āvo vītarāgano mārag trilokīnāth bhagavān arihantadeve jagatanā hit māṭe kahyo chhe.
have kahe chhe-‘tethī tene vichitsākr̥ut bandh nathī parantu nirjarā ja chhe.’ ahā! gnānī vichikitsārahit chhe. game tevā narakādinā pratikūḷ sanyoganā ḍhagalāmān paḍayo hoy topaṇ gnānīne durgañchhā, dveṣh ke aṇagamo thato nathī. chāritramohanā nimittane vash thatān jarī bhāv thai āve chhatān teno te kartā nathī. māṭe gnānīne dveṣh nathī, vichikitsā nathī. tethī tene vichikitsākr̥ut bandh nathī, parantu nirjarā ja chhe. jarī pariṇām evā kamajorīnā kāraṇe thayā hoy te kharī jāy chhe em kahe chhe.
‘samyagdraṣhṭi vastunā dharmo pratye (arthāt kṣhudhā, tr̥uṣhā, shīt, uṣhṇa ādi bhāvo pratye tathā viṣhṭā ādi malin dravyo pratye) jugupsā karato nathī.’
ahā! bhūkh, taras, ṭhaṇḍī, garamī ādi bhāvo pratye ke viṣhṭā, saḍelān sharīr ityādi malin dravyo pratye ke nindā yukta karkash vachano pratye gnānī durgañchhā, jugupsā ke dveṣh karato nathī. ahā! muninun sharīr koḍhiyun durgandhavāḷun dekhāy ke malin dekhāy topaṇ gnānī jugupsā karato nathī kemake e to sharīrano (parano) dharma chhe em te jāṇe chhe.
juo, ek māṇasane dāmanagaramān ulaṭī thatī hatī. to ek vakhat ulaṭīnun evun jor thayun ke andarathī ulaṭīmān viṣhṭā āvī. juo ā deh! sharīranī āvī sthiti thavā chhatān dharmīne tenā pratye dveṣh thato nathī. ahā! jenā moḍhe mīṭhān pāṇī ne mīṭhī sākar āve tenā moḍhe andarathī viṣhṭā āvī! ane chhatān jeṇe andar potānā bhagavānane bhāḷyā chhe. ahā! traṇalokano nāth chidānand prabhu ātmāno jene andar bhās thaīne bharoso pragaṭayo chhe te dharmīne emān durgañchhā dveṣh ke aṇagamo thato nathī.
PDF/HTML Page 2415 of 4199
single page version
bīlakul aṇagamo thato nathī? are bhāī! kamajorīnā kāraṇe kiñchit evo bhāv āve chhe paṇ teno dharmī kartā thato nathī ne māṭe tene aṇagamo nathī. e ja kahe chhe juo-
‘jugupsā nāmanī karmaprakr̥itino uday āve chhe topaṇ pote teno kartā thato nathī tethī jugupsākr̥ut bandh tene thato nathī, parantu prakr̥iti ras daīne kharī jāy chhe tethī nirjarā ja thāy chhe.’
joyun? prakr̥itinā joḍāṇamān jarī evo asthiratāno bhāv (aṇagamo) thaī jāy paṇ teno te kartā thato nathī, teno mātra gnātā rahe chhe. pote gnāyak chhe em bhāsyun chhe ne? tethī asthiratānā bhāvano svāmī thato nathī paṇ jāṇanāro rahe chhe. tethī jugupsākr̥ut bandh tene thato nathī, parantu prakr̥iti ras daīne kharī jāy chhe tethī nirjarā ja thāy chhe.
juone! shāstramān āve chhe ne ke chothā āre rājāe munivarone ghāṇīmān pīlyā. ahā! te kāḷ kevo hashe? are! rājāe hukam karyo ke munivarone ghāṇīmān pīlo. topaṇ ahā! shāntarasamān līn munivaro to shānt-shānt-shānt param shānt rahyā; rājā pratye teone dveṣh na thayo.
ahā! munivaro to mahā pavitratānā piṇḍarūp hatā. parantu jinamatano dveṣh karanārāoe chhaṭakun goṭhavyun hatun. virodhīoe koīkane nagna sādhu banāvyo ne tene rājānī rāṇī sāthe vārtālāpamān rokayo. ane bījī bāju rājāne kahyun-mahārāj! juo ā nagna sādhu! tamārī rāṇī sāthe paṇ sambandh kare chhe! rājāne shaṅkā paḍī ke ā nagna sādhu badhā āvā ja chhe. eṭale hukam karyo ke teone ghāṇīe pīlo. ahā! vītarāgarasanā rasiyā te munivaro jyāre prasaṅg āvyo tyāre dhyānamān-nijānandarasamān magna thaī gayā parantu e pīlanār prati ke rājā pratye dveṣhano ansh paṇ temane thayo nahi. ahīn kahe chhe-gnānīne badhāy vastudharmo pratye jugupsāno abhāv chhe, dveṣhano abhāv chhe. asthiratāvash kadāchit koī prakr̥itinā udayamān jarī joḍāy topaṇ tenun kartāpaṇun nahi hovāthī tene bandh thato nathī paṇ prakr̥iti udayamān āvī kharī jāy chhe ne ashuddhatā paṇ kharī jāy chhe ne tethī tene nirjarā ja chhe. ā traṇ bol thayā. have amūḍhatānī vāt kaheshe.
PDF/HTML Page 2416 of 4199
single page version
सो खलु अमूढदिट्ठी सम्मादिट्ठी मुणेदव्वो।। २३२।।
स खलु अमूढद्रष्टिः सम्यग्द्रष्टिर्ज्ञातव्यः।। २३२।।
have amūḍhadraṣhṭi aṅganī gāthā kahe chheḥ-
te mūḍhadraṣhṭirahit samakitadraṣhṭi nishchay jāṇavo. 232.
gāthārthaḥ– [यः चेतयिता] je chetayitā [सर्वभावेषु] sarva bhāvomān [असम्मूढः] amūḍh chhe- [सद्रृष्टिः] yathārtha draṣhṭivāḷo [भवति] chhe, [सः] te [खलु] kharekhar [अमूढद्रष्टिः] amūḍhadraṣhṭi [सम्यग्द्रष्टिः] samyagdraṣhṭi [ज्ञातव्यः] jāṇavo.
ṭīkāḥ– kāraṇ ke samyagdraṣhṭi, ṭaṅkotkīrṇa ek gnāyakabhāvamayapaṇāne līdhe badhāy bhāvomān mohano (tene) abhāv hovāthī, amūḍhadraṣhṭi chhe, tethī tene mūḍhadraṣhṭikr̥ut bandh nathī parantu nirjarā ja chhe.
bhāvārthaḥ– samyagdraṣhṭi sarva padārthonā svarūpane yathārtha jāṇe chhe; tene rāgadveṣhamohano abhāv hovāthī tenī koī padārtha par ayathārtha draṣhṭi paḍatī nathī. chāritramohanā udayathī iṣhṭāniṣhṭa bhāvo ūpaje topaṇ tene udayanun baḷavānapaṇun jāṇīne te bhāvono pote kartā thato nathī tethī tene mūḍhadraṣhṭikr̥ut bandh thato nathī parantu prakr̥iti ras daīne kharī jatī hovāthī nirjarā ja thāy chhe.
have amūḍhadraṣhṭi aṅganī gāthā kahe chheḥ- ahā! koī mār ke prahār kare to-ahā! hun to āvo munivar-āvo dharmātmā chhatān ām kem? evī gnānīne muñjhavaṇ thatī nathī-em amūḍhadraṣhṭinī gāthā kahe chhe-
PDF/HTML Page 2417 of 4199
single page version
‘kāraṇ ke samyagdraṣhṭi, ṭaṅkotkīrṇa ek gnāyakabhāvamayapaṇāne līdhe.......’ ahā! chhaṭhṭhī gāthāmān āvyun ne? ke ‘hun ek gnāyakabhāv chhun.’ to dharmīnī draṣhṭi ek gnāyakabhāv upar chhe; pramatta-apramattanī draṣhṭi-paryāyadraṣhṭi tene uḍī gaī chhe. ahā! mārag bahu jhīṇo bāpā! olā rūpiyā maḷī gayā evun ā nathī. rūpiyā to puṇyano uday hoy to mahāpāpīne paṇ maḷe chhe.
prashnaḥ– āp vāramvār to em kaho chho ke rūpiyā koīne (ātmāne) maḷatā nathī?
samādhānaḥ– hā, nishchayathī em ja chhe; koīne maḷatā nathī. paṇ paisā tenī pāse (kṣhetre nikaṭ) āve chhe tyāre (agnānīne) tenī mamatā maḷe chhe ne? tethī, paisā maḷyā em kathanamātra kahevāy chhe. bākī em chhe nahi. te kayān enā dravya-guṇ-paryāyamān āve chhe?
ahā! amerikāmān ek jaṇane doḍh māīlamān janāvarone kāpavānun kārakhānun chhe, ane chhatān te moṭo dhanāḍhay chhe. jyāre bījī bāju koī dharmātmā mahāmuni sant hoy tene ghāṇīmān pīle. ahā! ā jagatanā khel-tamāshā to juo! are! jagat haṇāī rahyun chhe. ahā! āvā prasaṅgamān ām kem?-em dharmīne muñjhavaṇ nām mūḍhatā nathī; ene to samabhāv chhe, amūḍhadraṣhṭi chhe-em kahe chhe. juo chhe andar? ke-‘badhāy bhāvomān mohano (tene) abhāv hovāthī amūḍhadraṣhṭi chhe.’ ahā! te muñjhāto nathī ke ā shun? amane- ātmānā ārādhakone-ahā! ā loko shun kare chhe?-em muñjhāto nathī.
ahā! mithyādraṣhṭionā moṭā hāthīe satkār thatā hoy, svāgat thatān hoy jyāre koī dharmātmāno loko anādar karatā hoy to teve prasaṅge-ā shun?-em gnānī muñjhāto nathī. kem? kemake e to badhī je te kāḷe thavāyogya jaḍanī sthiti chhe-em gnānī jāṇe chhe. ahā! evun bane ke dharmīne sagavaḍatāno abhāv hoy ne pāpīne sagavaḍatāno pār na hoy to, ām kem?-em gnānī muñjhāto nathī; kemake pote svasvarūpamān niḥshaṅk chhe. hun ek gnāyakabhāv ja chhun ane ā to badhī jaḍanī sthiti e em gnānī niḥshaṅk chhe.
shrī niyamasāramān (gāthā 186 mān) āchārya kundakund bhagavāne na kahyun? ke he bhāī! tun vītarāgasvarūpanī draṣhṭivāḷo dharmātmā chho; ane tārī koī nindā kare to mārga prati abhakti na karīsh. are! āvī chījamān hun chhun ane ā loko shun kahe chhe? -em muñjhāīsh nahi. e to shīkhāmaṇano artha em chhe ke gnānī muñjhāto nathī, muḍhapaṇe pariṇamato nathī. samajāṇun kāī...?
PDF/HTML Page 2418 of 4199
single page version
kahe chhe-‘badhāy bhāvomān’-eṭale ke dev, guru, dharma ādi badhāy bhāvomān gnānīne muñjhavaṇ arthāt mūḍhatā nathī. ahā! bhagavān kevaḷīne āvun kevaḷagnān ke je ek samayamān traṇakāḷ-traṇalokanā anantā dravya-guṇ-paryāyone jāṇe? ahā! ek samayamān utpād, vyay, dhrauvya-em traṇeyane jāṇe? -em gnānīne mūḍhatā ke sandeh nathī.
shrī samantabhadrāchārye br̥uhatsvayambhūstotramān (114 mā shlokamān) kahyun ne? ke prabhu! tārun sarvagnapaṇānun lakṣhaṇ ame jāṇyun chhe. kevī rīte? ke prabhu! tārī ek samayanī gnānaparyāyamān jagatanā anantā dravyonā utpād-vyay-dhrauvya ten jāṇyā chhe. ahā! sarva anantane āpe jāṇyā chhe māṭe āp sarvagna chho-emān amane sandeh nathī. vaḷī amāro ātmā paṇ tevo ja sarvagnasvabhāv chhe emān amane sandeh nathī. ahā! sarvagnano nirṇay karanāro evo amāro ātmā pote sarvagnasvabhāvī chhe e niḥshaṅk chhe; amane amārā svarūpamān koī shaṅkā ke muñjhavaṇ nathī.
ahā! ‘badhāy bhāvomān...’ , juo, badhe ṭhekāṇe sarva-sarva shabda chhe. ā gāthāmān chhe ke ‘सव्वभावेसु,’ 231 mī gāthāmāny hatun ke ‘सव्वेसिमेव,’ ane 230 māny chhe ke ‘सव्वधम्मेसु’ badhey āvī pūrṇanī vāt līdhī chhe. niḥshaṅktimān (gāthā 229) mān to chhede chhe em āvyun. ahā! jeṇe pūraṇ gnānasvabhāvī prabhu ātmāne jāṇyo ne anubhavyo chhe tene gnānasvabhāvamān kāī shaṅkā paḍatī nathī ke ā kem hashe? koī agnānīne ekadam gnānano vikās dekhāy ne potāne gnānano vikās thoḍo hoy to te ām kem?-em muñjhāto nathī. potānī pariṇatimān eṭalī kamī chhe em te jāṇe chhe.
ahā! hun ātmagnānī chhatān āvun gnān alpa? ane ā badhā mithyādraṣhṭi moṭī gnānanī vātu kare? (temane gnānano āṭalo vikās?)-gnānī em muñjhāto nathī kemake pote ek gnāyakabhāvamay pūraṇ chhe em vishvās chhe. gnānano kṣhayopasham ochho-vatto hoy ethī shun chhe? karavā yogya to ek gnāyakabhāvanī draṣhṭi ne sthiratā chhe. e to pravachanasār gāthā 33 mān na āvyun? ke-“visheṣh ākāṅkṣhānā kṣhobhathī bas thāo; svarūp nishchaḷ ja rahīe chhīe.” em ke have amāre bahu kṣhayopashamanī ākāṅkṣhā nathī; bahu kṣhayopashamanī ākāṅkṣhāthī bas thāo; ame to ek ātmasvarūpamān ja nishchaḷapaṇe rahīe chhīe. matalab ke jene akhaṇḍ ek gnāyakanī pratīti thaī chhe te ochhā-vattā kṣhayopashamamān guñchāī jato nathī, paṇ svarūpasthiratāno puruṣhārtha kare chhe.
ahā! dharmī kevo hoy? to kahe chhe ke dharmī ene kahīe ke jeṇe ek
PDF/HTML Page 2419 of 4199
single page version
gnāyakabhāvamay pūrṇānand prabhu ātmāno anubhav karyo chhe. ahā! pote sadāy akaṣhāyasvabhāv, pūraṇ vītarāgasvabhāv chhe em jenī pratītimān āvyun chhe te dharmī chhe. āvā dharmīne jagatanā koī padārthamān muñjhavaṇ nathī. ahā! ame dharmī chhīe ne amane mānanārā thoḍā ne jagatamān badhā jūṭhāne mānanārā ghaṇā-em dharmīne muñjhavaṇ nathī. dharmī to jāṇe chhe ke jagatamān jūṭhāonī traṇe kāḷ bahulatā chhe. vaḷī satne saṅkhyāthī shun kām chhe? sat to svayansiddha svabhāvathī sat chhe. ahā! āvo mārag bāpā! prabhu! tārā mokṣhanā panthaḍā alaukik chhe bhāī! ā sat kevun chhe ne tene mānanārā sāchā kevā hoy te tane kadī sāmbhaḷavā maḷyun nathī. paṇ bhāī! enā vinā jindagī eḷe jashe hon.
ahā! dehadevaḷamān bhagavān ātmā anantaguṇano sāgar prabhu sadā ek gnāyakabhāvapaṇe birāje chhe. antaramān teno ādar karīne tenā upar jeṇe draṣhṭi sthāpī chhe te dharmī-samyagdraṣhṭi chhe. dharmīne ek gnāyakabhāvamayapaṇun chhe em āvyun ne? eṭale shun? eṭale em ke dharmī jīvano viṣhay par nathī, rāg nathī ne paryāyey nathī; paṇ teno viṣhay ek gnāyakabhāv ja chhe. tethī kahe chhe ke dharmīne koī par pratye sāvadhānī thatī ja nathī. bahāramān pratikūḷatā hoy to rañj nahi ne bahāramān anukūḷatā hoy to rājīpo nahi. sarva parapadārtha jyān gneyamātra chhe tyān anukūḷ -pratikūḷ shun?-ahā! ām jāṇato te paramān sāvadhānī karato nathī ne svasvarūpanī sāvadhānī chhoḍato nathī. bhāṣhā ja em chhe juone? ke ‘mohano (tene) abhāv hovāthī...’ , moh kahetān paramān sāvadhānīno vā paramān muñjhāī javāno samakitīne abhāv chhe. moh eṭale ja paramān sāvadhānī athavā moh eṭale paramān muñjhavaṇ. to te moh gnānīne nathī māṭe te amūḍhadraṣhṭi chhe-em kahe chhe.
have kahe chhe-‘tethī tene mūḍhadraṣhṭikr̥ut bandh nathī parantu nirjarā ja chhe.’
joyun? samakitīne svarūpamān sāvadhānī hovāthī koī par padārthamān mūḍhatā nathī. juo, kṣhāyik samakitī shreṇīk rājāne pahelān narakanun āyuṣhya bandhāī gayun to teo hāl narakamān chhe jyāre koī anant sansārī abhavi jīv pañchamahāvratādi chokhkhān pāḷīne shuklaleshyānī navamī graiveyak jāy. paṇ emān shun chhe? e to je te samayanī paryāyanī yogyatā chhe em gnānī yathārtha jāṇato hovāthī narakanā sanyogamān muñjhāto nathī. tethī tene mūḍhadraṣhṭikr̥ut bandh nathī paṇ nirjarā ja chhe em kahe chhe.
‘samyagdraṣhṭi sarva padārthonā svarūpane yathārtha jāṇe chhe.’
joyun? puṇyanā bhāvane, pāpanā bhāvane, nimittane, sanyogane ityādi jagatanā
PDF/HTML Page 2420 of 4199
single page version
pratyek padārthanā svarūpane gnānī yathārtha jāṇe chhe. ahā! kahe chhe-‘sarva padārthonā svarūpane...,’ ahā! bhāṣhā to dekho! ek bhagavān ātmāne jāṇyo to sarva padārthonā svarūpane, teo jevā chhe tevā yathārtha jāṇavānī samakitīmān shakti pragaṭ thaī chhe. ahā! gajab vāt chhe bhāī! atyāre to samyagdarshan ne ātmagnānanī mūḷ vāt ja lupta thaī gaī chhe, jyān juo to vrat karo ne tapasyā karo ne bhakti karo dān karo-em prarūpaṇā chāle chhe. paṇ emān to puṇya thāy ne bhav maḷe, bhavakaṭṭī na thāy.
ahīn bhagavān kahe chhe-bhagavān! tāre puṇyanun shun kām chhe! (ek gnāyakanī draṣhṭimān) tāre jyān paryāyanuny prayojan nathī tyān vaḷī tāre puṇyanun shun kām chhe? gambhīr vāt chhe bhāī! e to pahelān āvī gayun ke-gnānī puṇyane ichchhato nathī. gnānīne dayā, dān, vrat, bhakti ityādino puṇyabhāv āve kharo paṇ enī ene ichchhā hotī nathī. puṇyabhāvanun ene kāī prayojan nathī; ene to ek gnāyakabhāvathī ja prayojan chhe. ahā! jene vītarāgasvabhāvī bhagavānanā bheṭā thayā te rāgane-rāṅkane kem ichchhe? na ichchhe. ahā! potānā svarūpamān niḥshaṅk pariṇamelo gnānī jagatanā darek padārthanī sthiti jevī chhe tevī yathārtha jāṇe chhe, pachhī te emān moh kem pāme? na pāme.
ahā! joyun? āmān to badhāyane jāṇe chhe em kahyun chhe. samyagdraṣhṭinun gnān sarva padārthonā svarūpane yathārtha jāṇe chhe. ahā! bhāṣhā to juo! koīne thāy ke shun eṭalun badhun gnān samyagdraṣhṭine thaī gayun? hā, bhāī! shrutagnānamān sarva padārthonā svarūpane jāṇavānun sāmarthya chhe. te jene pahoñche chhe te sarvane yathārtha jāṇī le chhe; ane tethī samakitīne par padārthomān muñjhavaṇ rahetī nathī. ahā! jeṇe ek gnāyakane yathārtha jāṇyo chhe teṇe badhāyane yathārtha jāṇyā em kahe chhe, kemake tenun badhun gnān yathārtha thaī gayun chhe. aho! ātmagnānano mahimā aparampār chhe. bākī dayā, dān, vrat ādino kāī mahimā nathī kemake e to rāg chhe; e dharma nathī ane dharmanun kāraṇey nathī.
juo, koī pratham mahāpāpī hoy te kāraṇ pāmīne samakit pāme ne pachhī ugra puruṣhārtha dvārā kevaḷ pāmīne mokṣhe jāy. tyāre koī dharmātmā lākho varṣha sudhī chāritramān rahe, mokṣha na pāme; to tyān te muñjhāy nahi. ahā! te paryāyamān muñjhāy nahi ne paryāyamān guñchāy (rokāy) paṇ nahi kemake tene to ek gnāyakabhāvanun ja avalamban chhe. paryāyanī kachās to te te paryāyanī yogyatā ja chhe-em te yathārtha jāṇe chhe, ane te māṭe te muñjhāto nathī. ahā! āchāryadeve ‘सव्व’ shabda mūkīne to gajab kām karyun chhe.
ahā! samakitī thayo te shun sarva padārthane jāṇe?
bhāī! shrutagnān sāthe chhe ne? to, te gnān shun na jāṇe? gnānamān shun na jaṇāy? shrutagnānamān badhāyanun svarūp jaṇāy evī tākāt chhe.