PDF/HTML Page 2541 of 4199
single page version
prashnaḥ– to pachhī paranī dayā karavī ke nahi? uttaraḥ– koṇ kare? shun paranī dayā karī shake chhe? bhāī! paranī dayāno vikalpa āve kharo; paṇ enāthī parajīvanun jīvan ṭake chhe em chhe nahi. bījāthī bījānun jīvan karī shakātun nathī e siddhānt chhe.
gnānīnī vāt karī hatī ne? (agāunī gāthāmān) ke jyāre ātmā (gnānī) svarūpamān līn dhyānadashāmān hoy tyāre ‘āne jivāḍun’ evo vikalpey ene hoto nathī, paṇ jyāre dhyānamānthī bahār āve tyāre pramādavash ‘āne jivāḍun’ evo kadāchit vikalpa āve chhe, paṇ tyān ‘ene jivāḍī shakun chhun’ em te mānato nathī. jivāḍavānā vikalpakāḷey gnānī em māne chhe ke- enun āyuṣhya hashe to e bachashe-jīvashe, hun to temān nimittamātra chhun. āvī vāt! bāpu! janma-maraṇanā duḥkhothī mūkāvāno vītarāg mārga bahu sūkṣhma chhe bhāī!
ahīn agnānīnī vāt kare chheḥ- ‘par jīvone hun jivāḍun chhun ane par jīvo mane jivāḍe chhe-evo adhyavasāy dhruvapaṇe agnān chhe. te adhyavasāy jene chhe te jīv agnānīpaṇāne līdhe mithyādraṣhṭi chhe.’
ahā! par jīvono hun jīvanadātā ane par jīvo-dākatar vagere mārā jīvanadātā- evo adhyavasāy, kahe chhe, dhruvapaṇe eṭale nishchayathī agnān chhe. bhāī! darek jīv potānā sharīranun āyuṣhya hoy to jīve chhe; koīno jivāḍayo jīve chhe em chhe ja nahi. dākatar agnānī hoy te em māne ke-auṣhadh-īnjekashan ādi vaḍe men ene jivāḍī dīdho, bachāvī dīdho; paṇ em chhe nahi. ‘hun bījāne jivāḍī daunne bījā mane jivāḍī de’-e to mithyā shraddhān chhe ane tethī evun mānanār mithyādraṣhṭi chhe.
gnānīne paṇ parane jivāḍavāno vikalpa āve chhe, munirājane paṇ chhakāyanā jīvanī rakṣhāno vikalpa hoy chhe; paṇ e to asthiratāno vikalpa bāpu! māro jivāḍayo te jīvashe em gnānīne chhe ja nahi. jīvanun jīvan to te te kāḷanī tenī yogyatāthī chhe ane mane je vikalpa āvyo chhe te to tenā jīvananī sthitimān (-jīvavāmān) nimittamātra chhe em gnānī yathārtha māne chhe. samajāṇun kāī...?
prashnaḥ– koīne bachāvī shakāto hoy to ja bachāvavāno vikalpa āve ne? uttaraḥ– em nathī bāpu! bīlakul em nathī. e to potānā pramādanā (- asthiratānā) kāraṇe jarī vikalpa āve, paṇ mārā vikalpane kāraṇe sāmo jīv bachyo chhe em gnānī traṇakāḷamān mānato nathī. bījānā jīvanamān (-jīvavāmān) hun to nimittamātra chhun, eno kartā nahi em gnānī yathārtha māne chhe. jyāre bījānā
PDF/HTML Page 2542 of 4199
single page version
jīvanamān je nimittarūp chhe evā vikalpa-rāgano ane yogano (-kampanano) agnānī kartā-svāmī thato hovāthī tene nimittakartāno ārop devāmān āve chhe.
jayapur khāṇiyā-charchāmān prashna thayo hato ke-par jīvonī rakṣhā karavī te dayā dharma chhe ke nahi? jīvadayā-ahinsā e jīvano svabhāv chhe, dharma chhe.
samādhānaḥ– bhāī! jīvadayā-ahinsā e jīvano svabhāv chhe e to barābar chhe. paṇ ahinsāno artha shun? ahinsā eṭale potāmān (svanā āshraye) rāganī utpatti na karavī ane vītarāgī paryāyanī utpatti karavī enun nām svadayā-jīvadayā ahinsādharma chhe ane e jīvano svabhāv chhe. paṇ ‘hun parane jivāḍun’-e to vikalpa-rāg chhe ane te puṇyabandhanun kāraṇ chhe. e (-rāg) kāī jīvano svabhāv nathī. tathāpi ene (-rāgane, jivāḍavānā vikalpane) jīvano svabhāv māne to e mānyatā mithyādarshan chhe. ‘hun parane jivāḍī shakun chhun’-e mānyatā mithyātva chhe bhāī!
koī kahe ke- paranī dayā pāḷavāno, parane jivāḍavāno ātmāno svabhāv chhe to te bīlakul jūṭhī vāt chhe. to te kahe chhe-dayā-ahinsāne jīvano svabhāv kahyo chhe ne? ‘ahinsā paramo dharmaḥ’ em kahyun chhe ne?
hā; paṇ te ā-ke ātmā pote shuddha chidānandaghanasvarūp prabhu akhaṇḍ ek gnāyakabhāvasvabhāvī-vītarāgasvabhāvī trikāḷī dhruv chhe; teno āshray karīne temān sthir rahevun, ramavun, ṭharavun enun nām dayā ne ahinsā chhe ane te param dharma chhe. svadayā te ātmāno svabhāv chhe, paṇ paranī dayā pāḷavī e kāī jīv-svabhāv nathī. ahā! āyuṣhya je paranun chhe tene hun karun e to parane potānun mānavārūp mahā viparītatā thaī. parane potānun mānavun ne jivāḍavānā rāgane potāno svabhāv mānavo emān to potānā chaitanyasvabhāvano-trikāḷī jīvanano niṣhedh thāy chhe ane te kharekhar hinsā chhe. ahā! pote jevo sachchidānandasvarūp bhagavān chhe tevo tene na mānatān rāg māro svabhāv chhe, rāg jeṭalo hun chhun em mānavun te hinsā chhe, kemake evī mānyatāmān potāno ghāt thāy chhe ne? are! parane hun jivāḍun evo abhiprāy sevīne eṇe potāne anantakāḷathī mārī nākhyo chhe!
vītarāgano ahinsāno mārag mahā alaukik chhe bhāī! hun parane jivāḍī shakun chhun, parane jivāḍavun e māro dharma chhe, e jīvano svabhāv chhe-em je māne chhe te mūḍh mithyādraṣhṭi chhe, kemake parane te jivāḍī shakato nathī.
to dayā dharma shun chhe? ahā! ātmā shuddha gnānānandasvabhāvī prabhu trikāḷ vītarāgasvabhāvī-dayāsvabhāvī
PDF/HTML Page 2543 of 4199
single page version
chhe. temān antardraṣhṭi karatān paryāyamān rāganī utpatti na thatān chaitanyanī nirmaḷ pariṇatinī- vītarāg pariṇatinī-utpatti thavī te dayādharma chhe. te ātmarūp chhe, ātmānā svabhāvarūp chhe. āvo dayādharma samyagdraṣhṭine hoy chhe, agnānīne hoto nathī.
vikalpanā kāḷamān samyagdraṣhṭine paranī rakṣhā karavāno vikalpa kadāchit hoy chhe, topaṇ te vikalpamān, hun paranī rakṣhāno karanāro chhun evo ātmabhāv nathī, ahambhāv nathī te to jāṇe chhe ke par jīvanun jīvan to tenī yogyatāthī tenā āyunā kāraṇe chhe, temān mārun kāī kartavya nathī; hun to nimittamātra chhun. ahā! dharmī puruṣh to paranā jīvan samaye potāne je par-dayāno vikalpa thayo ne yoganī kriyā thaī teno paṇ jāṇanār-mātra rahe chhe, kartā thato nathī, to pachhī paranā jīvanano kartā te kem thāy? bāpu! paranī dayā hun pāḷī shakun chhun evī mānyatā mithyātva ne agnānabhāv chhe, e dīrgha sansāranun kāraṇ chhe. bhāī! vītarāg māraganī āvī vāt sarvagna parameshvaranā shāsan sivāy bīje kyāy nathī.
sthānakavāsīmān āvatun ke-
ahāhā...! e kaī dayā bāpu? dayā shabdano artha ane enun vāchya shun? to kahe chhe-nirmaḷānandano nāth anant anant shaktino bhaṇḍār sachchidānandasvarūp bhagavān pote chhe. āvā potānā ātmānī pratīti karīne temān ekāgra thaī sthit thavun, temān ja līn thaī rahevun te dayā chhe ne te sukhanī khāṇ chhe. āvī ja dayā dhārīne anant jīv mukti gayā chhe, paṇ shubhajogarūp paradayānī kriyāthī muktie gayā chhe em nathī. bhāī! shubhajoganī kriyā-dayā, dān, vrat, bhakti ādinā vikalparūp rāganī kriyāthī mukti thashe evī tārī mānyatā khoṭī chhe. ahāhā...! shubhajoganī kriyā-vikalpathī rahit nirvikalpa nityānand prabhu ātmānī andaramān ruchi karī nahi to e badhī kriyā phogaṭ jashe, kāī kām nahi āve. samajāṇun kāī....?
bhāī! ā to traṇalokanā nāth vītarāg sarvagna parameshvarano asādhāraṇ mārga chhe. shun kīdhun? ek ‘ka’ bole eṭalā kāḷamān asaṅkhya samay jāy; evā ek samayamān je traṇakāḷ-traṇalokane dekhe-jāṇe chhe evā sarvagna prabhuno ā mārga chhe. ahā! te ek samayanun shun sāmarthya!! e sarvagna prabhue vastunī sthiti jevī gnānamān joī tevī divyadhvanimān kahī chhe. te divyadhvanimān ā āvyun ke-hun parane jivāḍī shakun chhun ne par mane jivāḍī shake chhe-evī vastunī sthiti nathī. ahā! ā strī kuṭumb-dīkarā-dīkarīo ītyādinun hun bharaṇ-poṣhaṇ karī temane nabhāvun chhun e
PDF/HTML Page 2544 of 4199
single page version
mānyatā kahe chhe, mithyātvabhāv chhe. bhāī! par jīvanī paryāyane koṇ utpanna kare? ene koṇ ṭakāve? eno koṇ vyay kare? utpād-vyay-dhrauvya e to dravyano potāno svabhāv ja chhe. to pachhī paranun jīvan-maraṇ koṇ karī shake?
juo, munirāj pañchamahāvratadhārī hoy chhe. temān ek ahinsāmahāvrat chhe. have tyān ahinsāno-par jīvonī rakṣhāno je vikalpa āve chhe temān jo koī em māne ke hun paranī dayā karī shakun chhun, chhakāyanā jīvonī rakṣhā karavī mārun kartavya chhe to, ahīn kahe chhe, te mithyātvabhāv chhe. bahu ākarī vāt, bāpā! paṇ ā satya chhe. gnānīne, potānā svarūpamān sthir na hoy tyāre, pramādavash asthiratānā kāraṇe par jīvanī rakṣhāno vikalpa āve chhe e judī vāt chhe; paṇ te kāī e vikalpane potānun kartavya mānatā nathī, vikalpanā te kartā thatā nathī; pachhī par jīvanā jīvananā kartāpaṇānī to vāt ja kyān rahī? par jīvanun jīvan chhe te tenī te kāḷe upādān-yogyatāthī chhe, pote to temān nimittamātra chhe-āvun gnānī yathārtha jāṇe chhe.
prashnaḥ– paṇ nimitta to thavun ne? uttaraḥ– (nimitta) thavāno prashna ja kyān chhe? jyāre upādān-yogyatāthī enī paryāy enāmān thāy chhe tyāre āne evo ja vikalpa hoy chhe ane tyāre tene nimitta kahevāmān āve chhe, banneno-enā jīvanano (-jīvavāno) ane ānā vikalpano samakāḷ-chhe, ek ja kāḷ chhe. jyāre te jīvanun āyuṣhya chhe te ja kāḷe āne vikalpa āvyo chhe; paṇ em to nathī ke e vikalpathī sāmo jīv jīve chhe. tethī nimitta thavānī cheṣhṭā karavī e to kartāpaṇānī mānyatā rūp agnān ja chhe.
ahā! shailī to juo āchāryanī! ahā! satnun sharaṇ kone kahīe? ‘kevalīpaṇṇattan dhamman sharaṇan pavvajjāmi’-bhagavān kevaḷīe kahelo dharma sharaṇ chhe. te dharma kone kahīe? ke rāgarahit vītarāg pariṇatinī-nirmaḷ samyagdarshan-gnān-chāritranī- utpatti thavī te dharma chhe ane te ja ahinsā param dharma chhe. ā sivāy koī par jīvanī dayānā vikalpane-rāgane vāstavik ahinsādharma māne to te mithyādraṣhṭi chhe. ākarī vāt prabhu! paṇ ā vastusvarūp chhe.
paranī dayāno vikalpa-rāg āve tyān agnānī te vikalpano kartā thāy chhe. eṭale paranī kriyāno hun nimittapaṇe kartā chhun em te māne chhe. shāstra bhaṇyo hoy eṭale upādānapaṇe to hun kāī na karī shakun em kahe paṇ nimittapaṇe to bījānā jīvanano kartā chhun em te māne chhe. tethī nimitta to thavun ne!-em nimitta thavānī cheṣhṭā kare chhe. ahā! par jīvanā jīvanano je nimittakartā thāy te agnānī mithyādraṣhṭi chhe. ahā! hun parane jīvāḍun chhun ne par mane jīvāḍe chhe evo adhyavasāy jene chhe te mithyādraṣhṭi chhe, dīrghasansārī chhe.
PDF/HTML Page 2545 of 4199
single page version
have kahe chhe-‘ane jene te adhyavasāy nathī te jīv gnānīpaṇāne līdhe samyagdraṣhṭi chhe.’
samyagdraṣhṭine jyāre par taraphanun lakṣha jāy tyāre parane bachāvun, abhayadān daun- evo vikalpa āve, paṇ te samaye tene antaramān evo draḍh nishchay chhe ke hun eno jīvanadātā nathī, hun parane abhayadān daī shakato nathī. enun jīvan to enā kāraṇathī chhe, māro vikalpa to temān nimittamātra chhe, nimittakartā nahi. āvun yathārtha jāṇe te gnānīpaṇāne līdhe samyagdraṣhṭi chhe.
bhāvārthaḥ– ‘par mane jivāḍe chhe ane hun parane jivāḍun chhun-em mānavun te agnān chhe. jene e agnān chhe te mithyādraṣhṭi chhe; jene e agnān nathī te samyagdraṣhṭi chhe.’ lyo, āvo spaṣhṭa bhāvārtha chhe.
PDF/HTML Page 2546 of 4199
single page version
कथमयमध्यवसायोऽज्ञानमिति चेत्–
आऊदयेण जीवदि जीवो एवं भणंति सव्वण्हू। आउं च ण देसि तुमं कहं तए जीविदं कदं तेसिं।। २५१।। आऊदयेण जीवदि जीवो एवं भणंति सव्वण्हू। आउं च ण दिंति तुहं कहं णु ते जीविदं कदं तेहिं।। २५२।।
आयुश्च न ददासि त्वं कथं त्वया जीवितं कृतं तेषाम्।। २५१।।
आयुरुदयेन जीवति जीव एवं भणन्ति सर्वज्ञाः।
आयुश्च न ददति तव कथं नु ते जीवितं कृतं तैः।। २५२।।
have pūchhe chhe ke ā (jīvanano) adhyavasāy agnān kaī rīte chhe? teno uttar kahe chheḥ-
tun āyu to deto nathī, ten jīvan kayam tenun karyun? 2pa1.
chhe āyu–udaye jīvan jīvanun em sarvagne kahyun,
te āyu tuj detā nathī, to jīvan kayam tārun karyun? 2pa2.
gāthārthaḥ– [जीवः] jīv [आयुरुदयेन] āyukarmanā udayathī [जीवति] jīve chhe [एवं] em [सर्वज्ञाः] sarvagnadevo [भणन्ति] kahe chhe; [त्वं] tun [आयुः च] par jīvone āyukarma to [न ददासि] deto nathī [त्वया] to (he bhāī!) ten [तेषाम् जीवितं] temanun jīvit (jīvatar) [कथं कृतं] kaī rīte karyun?
[जीवः] jīv [आयुरुदयेन] āyukarmanā udayathī [जीवति] jīve chhe [एवं] em [सर्वज्ञाः] sarvagnadevo [भणन्ति] kahe chhe; par jīvo [तव] tane [आयुः च] āyukarma to [न ददति] detā nathī [तैः] to (he bhāī!) temaṇe [ते जीवितं] tārun jīvit [कथं नु कृतं] kaī rīte karyun?
ṭīkāḥ– pratham to, jīvone jīvit kharekhar potānā āyukarmanā udayathī ja
PDF/HTML Page 2547 of 4199
single page version
chhe, kāraṇ ke potānā āyukarmanā udayanā abhāvamān jīvit karāvun (-thavun) ashakya chhe; vaḷī potānun āyukarma bījāthī bījāne daī shakātun nathī, kāraṇ ke te (potānun āyukarma) potānā pariṇāmathī ja upārjit thāy chhe (-meḷavāy chhe); māṭe koī paṇ rīte bījo bījānun jīvit karī shake nahi. tethī ‘hun parane jivāḍun chhun ane par mane jivāḍe chhe’ evo adhyavasāy dhruvapaṇe (-niyatapaṇe) agnān chhe.
bhāvārthaḥ– pūrve maraṇanā adhyavasāy viṣhe kahyun hatun te pramāṇe ahīn paṇ jāṇavun.
have pūchhe chhe ke ā (jīvanano) adhyavasāy agnān kaī rīte chhe? teno uttar kahe chheḥ-
‘एवं भणंति सव्वण्हू’–em sarvagnadevo kahe chhe. shun? ke-‘jīv āyukarmanā udayathī jīve chhe-em sarvagnadevo kahe chhe.’
have āmānthī keṭalāk undhun le chhe ke-juo, kundakundāchārya kahe chhe ke-‘sarvagnadevo em kahe chhe’ (भणंति सव्वण्हू). lyo, āvo gāthāmān chokakho pāṭh chhe ane tame kaho chho ke jīv bhāṣhā karī shake nahi. (āmān kharun shun?).
are bhāī! e to vāṇīnā kāḷe nimitta koṇ hatun enun gnān karāvavā ‘भणन्ति सव्वण्हू’–em vyavahārathī kahyun chhe. paṇ eno artha em nathī ke sarvagnadev (jīv) bhāṣhā karī shake chhe. bhāṣhā to bhāṣhāthī ja thaī chhe, bhagavān sarvagnadeve bhāṣhā karī chhe em chhe nahi.
have nayathī yathārtha samaje nahi ane vāndhā kāḍhe ke-bhagavāne kahyun chhe evo chokakho pāṭh to chhe?
bhāī! e kaī apekṣhāe kathan chhe? bhagavāne bhāṣhā karī chhe em tyān batāvavun nathī. bhagavān to jāṇanār chhe, paṇ e vāṇīnā kāḷe bhagavān (yog) nimitta hatā tethī nimittathī ‘bhagavān kahe chhe’-em kathan chhe. bākī te kāḷe bhāṣhānī paryāyanā utpādano svakāḷ hato to svatantrapaṇe bhāṣhāvargaṇānā paramāṇuo shabdarūpe potānā upādānathī pariṇamī gayā chhe ane temān bhagavān (yog) te kāḷe nimitta hatā. ‘bhagavān kahe chhe’-eno ā artha chhe. em to āchārya kundakunde pahelī gāthāmān ‘वोच्छामि’–hun samayasār kahun chhun-em kahyun chhe. paṇ bhāī! e to saṅkṣhepamān
PDF/HTML Page 2548 of 4199
single page version
nimittanī mukhyatāthī kathan karavānī vyavahāranī evī shailī chhe. tene yathārtha samajavī joīe.
tyān 11mī gāthāmān (bhāvārthamān) kahyun ne ke-‘jinavāṇīmān vyavahārano upadesh shuddhanayano hastāvalamb (sahāyak) jāṇī bahu karyo chhe; paṇ enun phaḷ sansār chhe.’ eṭale jinavāṇīmān nimittathī kathan āvyun hoy tyān koī em mānī le ke-ā eno (- parano) kartā chhe to te agnān chhe. bhāī ā dehādinī je kriyā thāy te, te kāḷe tenā svatantra upādānanī yogyatāthī thāy chhe, tyān koī sharīrādinī (viṣhayasambandhī) kriyā hun karun chhun em māne te agnān chhe, enun phaḷ sansār chhe.
gnānīne kadāchit viṣhayasambandhī vikalpa thāy topaṇ teno e kartā thato nathī, mātra gnātā ja rahe chhe. have tyān sharīrādinī kriyānā kartāpaṇānī to vāt ja kyān rahī? āvaḍo moṭo gnānī ne agnānīmān pher chhe!
bhāī! badhān dravyane svatantra judān judān rākhīne bījun dravya (-paryāy) nimitta hoy em jāṇavun te yathārtha chhe; paṇ ek dravyamān bījā dravyano hāth jāy, ek dravyanī sattāmān bījun dravya praveshīne enun kām kare, vā ek dravya bījā dravyanī sattāmān praveshīne bījā dravyanun kām kare-em jo hoy to ekey dravyanī sattā bhinna nahi rahe. (sarva dravyono lop thashe). ek dravyanī paryāy bījā dravyane kare nahi-em jo hoy to ja anant dravyanī sattā bhinna pot-potāpaṇe ṭakī rahe. vāstavamān darek dravya potānā ja utpād-vyay-dhrauvyapaṇe svabhāvathī ja rahelun chhe. have jo ek dravyanī paryāy anya dravyane kare to tenī utpād-vyay-dhrauvyarūp sattā bījāmān chālī jāy. paṇ em kadīy banatun nathī. āvo jhīṇo mārga bāpu! vāṇiyāne bichārāne dhandhā āḍe navarāsh na maḷe eṭale shun thāy? (andhāre athaḍāy).
mārga to āvo chhe prabhu! ahā! tun koṇ chho bhāī?-e batāve chhe. tun gnātā-draṣhṭā chho ne nāth! jagatanī kriyā kāḷe paṇ tun jāṇanār-dekhanār chho ne prabhu! ahā! e jāṇavā-dekhavānā svabhāvane oḷaṅgīne rāganun karavun ne paranun karavun evī kartābuddhi kyāthī āvī? e paranī kartr̥utvabuddhie to tārā gnātā-draṣhṭā svabhāvī ātmāno anādar karyo chhe. e vaḍe tārā ātmāno ghāt thaī rahyo chhe ne prabhu!
ā ahinsā, satya, achaurya, brahmacharya ne aparigrah-e pāñch mahāvratanā pariṇām arthāt paranī dayā pāḷavī ādi bhāv te ahinsā dharma chhe em chhe nahi. paṇḍit shrī ṭoḍaramalajīe mokṣhamārgaprakāshakamān eno khulāso karyo chhe ke-munine samiti-guptimān tīvra pramād nathī tethī dayā pāḷī em kahevāmān āve chhe paṇ tyān paranī
PDF/HTML Page 2549 of 4199
single page version
rakṣhā karavāno hetu gnānīno chhe nahi; kemake paranī rakṣhā te karī shakato nathī. tīvra pramādano abhāv chhe tethī īryā samiti ādimān paranī rakṣhāno je shubharāg thāy chhe tene vyavahāre dayā kahī chhe. vāstavamān samiti-guptithī dharma eṭale samvar ane par jīvonī rakṣhā karavī e samvar-nirjarā-em chhe nahi. have lokone ā ākarun paḍe chhe, paṇ shun thāy?
ahā! ahīn to em pūchhayun chhe ne ke-parane hun jivāḍun ne par mane jivāḍe e adhyavasāy agnān kaī rīte chhe? to kahe chhe ke-‘jīv āyukarmanā udayathī jīve chhe em sarvagnadevo kahe chhe.’ have āmān ek to ‘sarvagnadevo kahe chhe-’ e vyavahār chhe ane bījun ‘āyukarmathī jīve chhe’-e paṇ vyavahār chhe. e to kharekhar potānī yogyatāthī ja jīve chhe, paṇ bījo koī jivāḍī shakato nathī em siddha karavun chhe to nimittathī kahyun ke āyukarmanā udayathī jīve chhe. ā vyavahāranun vachan chhe. āyukarma to jaḍ chhe, ane ānun rahevun-jīvavun to potānā upādānanī yogyatāthī chhe; paṇ te kāḷe āyukarmano uday niyamarūp nimitta hoy ja chhe, tethī par jīv āne jivāḍe chhe evī khoṭī mānyatāno niṣhedh karavā āyukarmane laīne jīve chhe em vyavahārathī kahyun chhe. bāpu! vyavahāranā kathanane yathārtha na samaje to vāte vāte vāndhā uṭhe evun chhe. (bichāro vāndhā-vivādamān ja aṭavāī jāy.)
bhāī! chāritra-doṣh judī chīj chhe ne shraddhā-doṣh judī chīj chhe. bharat chakravartī chha lākh pūrva sudhī ane r̥uṣhabhadev bhagavān 83 lākh pūrva sudhī rāgamān ne bhogamān gr̥uhasthapaṇe rahyā. paṇ bhogamān sukh chhe ne bhoganī kriyāno hun kartā chhun evī buddhi pahelethī ja (samyagdarshananā kāḷathī ja) uḍī gaī hatī. ahā! bhogasambandhī rāganān ras- ruchi uḍī gayā hatā; temane rāganun kartāpaṇun uḍī gayun hatun. gr̥uhasthadashāmān paṇ teo gnātā-draṣhṭā ja hatā, kemake svabhāvanun temane nirantar avalamban hatun.
have kahe chhe-‘tun par jīvone āyukarma to deto nathī, to he bhāī! ten temanun jīvit (jīvatar) kevī rīte karyun?’
shun kahe chhe? ke parajīvo potānā āyukarmathī jīve chhe. have tene jo ten jivāḍayā, to shun te marī javānā hatā ne ten āyuṣhya daīne jivāḍayā chhe? tun ene āyukarma to deto nathī to ene jīvatadān-abhayadān kaī rīte āpyun? nishchayathī to potānī rāgarahit vītarāgasvarūp vastu bhagavān ātmā chhe tenī draṣhṭi karavī ane anubhav karavo te abhayadān chhe; te ātmarūp chhe. ane paranī rakṣhāno vikalpa uṭhe chhe tene vyavahāre abhayadān kahevāy chhe. vāstavamān koī koīne jivāḍe chhe, ke tun parane jivāḍe chhe em chhe nahi.
PDF/HTML Page 2550 of 4199
single page version
have bījī (2pa2mī) gāthāno arthaḥ- ‘jīv āyukarmanā udayathī jīve chhe-em sarvagnadevo kahe chhe; par jīvo tane āyukarma to detā nathī, to he bhāī! temaṇe tārun jīvit (jīvatar) kaī rīte karyun?’
bījo tane āyukarma to deto nathī, to teṇe tane kevī rīte jivāḍayo? bījo tane jivāḍī shake ja nahi. ā siddhānt chhe. tene siddha karavā jīv āyukarmathī jīve chhe em vyavahārathī ahīn kahyun chhe. pāṇīmān mākhī paḍī hoy ene koī māṇas upāḍī le eṭale eṇe mākhīne jīvatar āpyun evī mānyatā, ahīn kahe chhe, agnān chhe. evo vikalpa hoy, paṇ e vikalpa enā jīvatarano kartā nathī māṭe te mithyā chhe. jīv to potānī te kāḷanī yogyatāthī āyukarmanā udayanā nimitte bache chhe; koī anya tene bachāve chhe evī mānyatā kharekhar agnān chhe.
‘pratham to, jīvone jīvit kharekhar potānā āyukarmanā udayathī ja chhe, kāraṇ ke potānā āyukarmanā udayanā abhāvamān jīvit karāvun (-thavun) ashakya chhe.’
shun kahe chhe? ā jagatanā jīvo jīve chhe te potānā āyukarmanā kāraṇe jīve chhe’ koī bījo ene jivāḍī shake chhe em nathī.
‘jīvone jīvit kharekhar potānā āyukarmanā udayathī ja chhe.’ have āmānthī loko kāḍhe ke-juo, jīv āyukarma vaḍe jīve chhe, ane tame nā pāḍo chho. ā chokkho pāṭh to chhe?
are bhāī! e to nimittanun kathan chhe. bījo koī ene jivāḍī shakato nathī em siddha karavun chhe to āyukarmanā udayathī ja jīve chhe em kahyun chhe. bākī āyukarma to jaḍ chhe ane jīvanun rahevun-jīvavun chhe e to chaitanyanun chaitanyamān rahevun chhe. be chīj ja bhinna chhe tyān karma jīvane shun kare? kāī na kare. jīv ā jaḍ sharīramān rahe chhe te to potānī yogyatāthī rahe chhe, jaḍ āyukarmanā kāraṇe rahe chhe em kahevun e to nimittanī mukhyatāthī kahelun vyavahāranun kathan chhe.
ahā! eṇe jāṇavun paḍashe ke pote koṇ chhe? ahā! bhagavān! tun chidānandaghan prabhu ek chaitanyasvarūp chho ne? shuddha chaitanyaprāṇo vaḍe sadā jīvit chaitanyano piṇḍ prabhu chho ne? enun jīvit bījo koṇ kare? e bījāthī kem jīve? enun jīvan āyukarmane laīne chhe e to nimittanun kathan chhe. bījo koī-bījā jīvo ke nokarma ādi-ene jivāḍī shake evī khoṭī mānyatāno niṣhedh karavā e āyukarmane laīne jīve chhe em ahīn kahyun chhe. ahā! ahīn nimittathī kathan karīne nimitta siddha nathī karavun paṇ bījo koī ene jivāḍī shake nahi em siddha karavun chhe. samajāṇun kāī...?
PDF/HTML Page 2551 of 4199
single page version
‘jīvone jīvit kharekhar potānā āyukarmanā udayathī ja chhe.’ ahā! āmān shailī shun chhe te barābar jāṇavī joīe. ‘potānun āyukarma’ eṭale shun? shun āyukarma jīvanun chhe? āyukarma to jaḍanun chhe. bhāī! e to sanyogathī-nimittathī kathan chhe. vaḷī ‘kharekhar āyukarmanā udayathī ja’-em shabdo chhe, eṭale bījā koī emānthī em kāḍhe ke karmathī ja thāy to em nathī. bhāī! ā to jīvitamān āyukarmano uday ja niyamarūp nimitta hoy chhe (bījā prakāranān nimitto hovāno niyam nathī) em jāṇī ‘āyukarmanā udayathī ja’ em kahyun chhe; bākī dehamān ātmā potānī yogyatāthī ja rahe chhe, tyān āyukarma mātra nimitta chhe bas.
ahā! hun bījā jīvonun jīvatar karī shakun chhun, temane pāḷun-poṣhun chhun, temane nibhāvun chhun, strī-putra-parivār ādi badhāno jīvanadātā chhun ītyādi mānyatā agnān chhe. ā siddha karavā ‘jīvone jīvit kharekhar potānā āyukarmanā udayathī ja chhe’-em kahyun chhe.
vaḷī kahe chhe-‘potānā āyukarmanā udayanā abhāvamān jīvit karāvun ashakya chhe.’ shun kahe chhe? potānun āyuṣhyakarma na hoy ane bījo jīvatar karāvī de em kadīy banavun shakya nathī. e to potānun āyukarmano uday hoy tyānsudhī ja jīve. (dehamān rahe). ahīn āyukarma to jaḍanun chhe. ene potānun-jīvanun kahevun e to nimittanun gnān karāvavā māṭenun kathan chhe.
have kahe chhe-‘vaḷī potānun āyukarma bījāthī bījāne daī shakātun nathī, kāraṇ ke te (potānun āyukarma) potānā pariṇāmathī ja upārjit thāy chhe. (-meḷavāy chhe).’
lyo, āve chhe ne itihāsamān ke-bādashāh bābare enun āyuṣhya enā putra humāyune āpyun eṭale humāyu marato hato te bachī gayo ne bābar marī gayo. bhāī! e to badhī nirādhār lokavāyakā, bākī āyuṣhya koṇ āpe? (bhagavāney na āpī shake). āvun ne āvun badhun lokamān tūte-tūt hāle chhe ahīn kahe chhe-potānun āyukarma bījāne daī shakātun nathī ane bījānun āyukarma potāne bījo daī shakato nathī. ahā? potānun āyukarma paraspar daī shakātun nathī, kemake te potānā pariṇāmathī ja upārjit thāy chhe.
joyun? vaḷī pāchhun nimittathī kathan āvyun. jaḍ āyukarma je bandhāy chhe e to jaḍ pudgalanā pariṇām chhe ane temān te kāḷe jīvanā pariṇām hatā te nimitta chhe. ā bhav pahelān pūrve je āyuṣhya bāndhīne āvyo te enā (-potānā) pariṇāmathī ja bandhāṇun chhe. eṭale shun? ke te kāḷe jīvanā (potānā) pariṇām evā hatā ke je prakāre āyukarmanī paryāy svayam enā kāraṇe bandhāī emān e prakāre ja jīvanā pariṇāmanun nimitta hatun.
PDF/HTML Page 2552 of 4199
single page version
bhagavān! tun ātmā chho ne prabhu! tane je pariṇām āyuṣhya bandhāvāmān nimitta chhe te pariṇām kharekhar tārī (-chaitanyanī) jātanā nathī; e to bandhanā pariṇām chhe. ahā! ten tārī jātane bhūlīne te pariṇām karyā hatā tyāre tenā nimitte āyukarma svayam enā kāraṇe bandhāṇun hatun. tethī te pariṇāmanā nimitte upajelun karma, potānā pariṇāmathī ja bandhāṇun chhe em kahevāmān āve chhe. joke āyukarmanī sthiti to enā paramāṇunī yogyatāthī enā svakāḷe svayam thaī chhe, emān jīvanā pariṇām nimitta hatā. tethī ‘te (āyukarma) potānā pariṇāmathī ja upārjit thāy chhe’-em nimittathī kahevāmān āve chhe. have shāstramān āvān kathan hoy te samaje nahi eṭale nimittathī thāy, nimittathī thāy- em choṇṭī paḍe, paṇ shun thāy?
ātmā shuddha gnānānandasvarūp prabhu chhe. emān agnānapaṇe je vikārī pariṇām karyā tenā nimitte āyunī sthiti bandhāṇī chhe, āvo nimitta-naimittik sambandh chhe. āyu bandhāvā ṭāṇe potānā je pariṇām hatā te nimitta ane āyuṣhya bandhāṇun te naimittik. ā pramāṇe nimittanā sambandhamān thayelī dashā-paryāyane naimittik kahe chhe. nyāy samajāy chhe? e nimittathī naimittik thayun em kahevun te vyavahāranun kathan chhe. have āmān konī sāthe charchā kare? (nayavibhāg samaje nahi ane jid kare tyān konāthī charchā karavī?) shāstramān to āvun badhun khūb āve chhe-ke karmathī ā thayun ne karmathī te thayun. juo, ahīn chhe ne ke-‘te (-potānun āyukarma) potānā pariṇāmathī ja upārjit thāy chhe.’ ahī to āṭalun ja siddha karavun chhe ke potānā pariṇāmanā nimittathī je āyukarma bandhāṇun tenā kāraṇe pote (- jīv) jīvī rahyo chhe, paṇ koī bījo ene jivāḍī shake chhe em chhe nahi, kāraṇ ke bījānun āyuṣhya bījo koī daī shakato nathī. bākī karma ātmānun chhe kyān? ane ātmānā pariṇāmathī karma kyān nīpajyun chhe? e to badho vyavahāranay chhe, bākī nishchayathī karma ātmānun nathī ane jīv-pariṇāmathī karma nīpajyun nathī. āvī vātu chhe.
vītarāg sarvagna parameshvarano mārga koī alaukik chhe bhāī! nayanun vāstavik gnān na hoy tene ā vāt nahi bese. shāstramān ādhār badhā āpyā chhe, paṇ tenun tyān shun prayojan chhe te barābar samajavun joīe. amuk vāt siddha karavā vyavahārathī paṇ kathan hoy, tene prayojan vichārī samajavun joīe. ahīn kahyun ke- ‘potānun āyukarma potānā pariṇāmathī ja upārjit thāy chhe’- to emān shun siddha karavun chhe? eṭalun ja ke bījo bījāne potānun āyukarma daī shake nahi, arthāt koī paṇ rīte bījo bījānun jīvit karī shake nahi. juo, e ja kahe chhe-
PDF/HTML Page 2553 of 4199
single page version
‘māṭe koī paṇ rīte bījo bījānun jīvit karī shake nahi. tethī hun parane jivāḍun chhun ane par mane jivāḍe chhe-evo adhyavasāy dhruvapaṇe (-niyatapaṇe) agnān chhe.’ adhyavasāy eṭale mithyā abhiprāy, mātra rāg em nahi, ahīn to rāganī ekatābuddhivāḷā abhiprāyane adhyavasāy kahyo chhe ane te sansāranun-bandhanun kāraṇ chhe. samajāṇun kāī....?
‘pūrve maraṇanā adhyavasāy viṣhe kahyun hatun te pramāṇe ahīn paṇ jāṇavun.’ ahāhā....! ātmā sachchidānandasvarūp prabhu shuddha gnānānandasvabhāvī chhe. temān rāganun ke paranun karavun-e chhe ja nahi. jene potānā gnānānandasvabhāvanun andaramān bhān thayun chhe te dharmī jīv paranī kriyāne par tarīke jāṇe chhe, paṇ paranī kriyā hun karī shakun em māne nahi. ahā! tene je shubhāshubh pariṇām thāy eno paṇ dharmī kartā nathī, mātra gnātā- draṣhṭā chhe, kemake gnātā-draṣhṭā (-akartā) e eno svabhāv chhe ane te svabhāvane avalambī rahyo chhe. ene pramādane laīne bījāne ‘jivāḍun, mārun’ em vikalpa thāy, paṇ tyān tene, bījāne jivāḍī shakun chhun ke mārī shakun chhun-’ evo abhiprāy -adhyavasāy nathī. vikalpa āvyo chhe teno e jāṇanār mātra rahe chhe. sāmā jīvanun āyu sheṣh chhe to te jīve chhe, hun to nimittamātra chhun em te yathārtha jāṇe chhe.
bhāī! ā ek ja siddhānt lakṣhamān rākhe ke-‘darek dravyanī paryāy svakāḷe tenā kramabaddha sthānamān thāy chhe.’ -to sarva kartāpaṇānun mithyā abhimān khalās thaī jāy. jīvanun jīvitapaṇun chhe te tenā svakāḷe kramabaddha ja chhe em jāṇanār te jīvanā jīvitano kartā thato nathī, tem potāne jivāḍavāno je vikalpa thayo teno paṇ kartā thato nathī; te to teno (paranā jīvitano ne potānā vikalpano) jāṇanār-dekhanār mātra rahe chhe. ām rāganā ane paranī kriyānā jāṇanār-dekhanārapaṇe rahevun enun nām dharma chhe.
e pūrve maraṇanā adhyavasāyathī kahyun hatun tem ahīn paṇ yathārtha jāṇavun ke- nishchayathī potāthī paranun jīvit karī shakātun nathī. ane parathī potānun jīvit karī shakātun nathī. nishchaye koī koīnun jīvit karī shake nahi, chhatān (karī shake) tem mānavun te agnān chhe, mithyātva chhe. ānāthī ānun jīvit thayun em kahevun e to nimittanun gnān karāvavā māṭe vyavahāranun kathan chhe em yathārtha samajavun.
PDF/HTML Page 2554 of 4199
single page version
दुःखसुखकरणाध्यवसायस्यापि एषैव गतिः–
जो अप्पणा दु मण्णदि दुक्खिदसुहिदे करेमि सत्ते त्ति। सो मूढो अण्णाणी णाणी एत्तो दु विवरीदो।। २५३।।
स मूढोऽज्ञानी ज्ञान्यतस्तु विपरीतः।। २५३।।
duḥkh-sukh karavānā adhyavasāyanī paṇ ā ja gati chhe em have kahe chheḥ-
te mūḍh chhe, agnānī chhe, viparīt ethī gnānī chhe. 2pa3.
gāthārthaḥ– [यः] je [इति मन्यते] em māne chhe ke [आत्मना तु] mārā potāthī [सत्त्वान्] hun (par) jīvone [दुःखितसुखितान्] duḥkhī-sukhī [करोमि] karun chhun, [सः] te [मूढः] mūḍh (-mohī) chhe, [अज्ञानी] agnānī chhe, [तु] ane [अतः विपरीतः] ānāthī viparīt te [ज्ञानी] gnānī chhe.
ṭīkāḥ– ‘par jīvone hun duḥkhī tathā sukhī karun chhun ane par jīvo mane duḥkhī tathā sukhī kare chhe’ evo adhyavasāy dhruvapaṇe agnān chhe. te adhyavasāy jene chhe te jīv agnānīpaṇāne līdhe mithyādraṣhṭi chhe; ane jene te adhyavasāy nathī te jīv gnānīpaṇāne līdhe samyagdraṣhṭi chhe.
bhāvārthaḥ– ‘hun par jīvone sukhī-duḥkhī karun chhun ane par jīvo mane sukhī-duḥkhī kare chhe’ em mānavun te agnān chhe. jene e agnān chhe te mithyādraṣhṭi chhe; jene e agnān nathī te gnānī chhe-samyagdraṣhṭi chhe.
‘duḥkh-sukh karavānā adhyavasāyanī paṇ ā ja gati chhe em have kahe chheḥ-
‘par jīvone hun duḥkhī tathā sukhī karun chhun ane par jīvo mane duḥkhī tathā sukhī kare chhe-evo adhyavasāy dhruvapaṇe agnān chhe.’
PDF/HTML Page 2555 of 4199
single page version
shun kahe chhe? ke bījā jīvone hun pratikūḷ sañjogo daī shakun chhun jethī te duḥkhī thāy ane bījā jīvone hun anukūḷ khān-pān ādi sāmagrī daun jethī te sukhī thāy-ahā! evī mānyatā agnān chhe em kahe chhe. samajāṇun kāī.....?
prashnaḥ– to garībane dāṇā devā ke nahi? uttaraḥ– koṇ de dāṇā? shun tun dāṇā daī shake chhe? e to dāṇā dāṇāne kāraṇe jāy bhāī! tun mithyā māne ke hun daun chhun. bākī enā antaraṅg puṇyanā nimitte ene anukūḷ sāmagrī maḷe chhe ane enā antaraṅg pāpanā nimitte ene pratikūḷ sāmagrī maḷe chhe. bījo koī ene daī shake chhe e vāt traṇakāḷamān sāchī nathī kemake bījo bījāne daī shake e vastusthiti ja nathī.
to pachhī denāro koṇ chhe? (em ke koī īshvar chhe?) bījo koī nathī, īshvarey nathī. e paramāṇu pote ja de chhe. shun kīdhun? paramāṇumān paṇ andaramān sampradān nāmano guṇ chhe je kāraṇe pote ja (potāne) de, ane pote ja (potāne māṭe) le. ākarī vāt bāpu! tattvadraṣhṭi bahu sūkṣhma chhe. e paramāṇumān kartā, karma, karaṇ, sampradān, apādān ne adhikaraṇ-em ṣhaṭkārakarūp shakti chhe. ahā! enī samay- samayanī paryāy je thāy chhe te enā potānā ṣhaṭkārakathī thāy chhe. parathī-bījāthī paramāṇunī ām-tem javānī kriyā thāy em traṇakāḷamān nathī.
prashnaḥ– paṇ paramāṇune kāī khabar (-gnān) nathī to te jāy kevī rīte? uttaraḥ– javāmān khabaranun (gnānanun) shun kām chhe? (e to kriyāvatī shaktinun kām chhe ne paramāṇune kriyāvatī shakti chhe). shun khabar (-gnān) hoy to ja dravya kahevāy? to pachhī khabar (-gnān) vinānān jaḍ dravyo jagatamān chhe ja nahi em thashe. paṇ em chhe nahi. bāpu! ṭakīne pratisamay pariṇamavun e pratyek dravyano svabhāv ja chhe.
āmān be siddhānt paḍayā chheḥ- ek to sāmā jīvanā sambandhamān rahelā-āvelā sarva paramāṇuomān-darekamān te kāḷe je pariṇām thavānā hatā te ja potāne kāraṇe thayā chhe evo nirṇay kare tene hun bījā jīvane anukūḷ-pratikūḷ sāmagrī daun ne sukhī-duḥkhī karun-evo adhyavasāy uḍī jāy chhe;
ane te kāḷe mane je sāmā jīvane sukhī-duḥkhī karavāno vikalpa thayo te vikalpa te kāḷe thavāno hato te kramabaddha ja thayo em nirṇay thatān potānī draṣhṭi bhagavān gnāyak upar jāy chhe ane svabhāvano āshray thaīne samyagdarshan thāy chhe. sāthe rāg
PDF/HTML Page 2556 of 4199
single page version
paṇ chhe, paṇ potāne rāganun kartāpaṇun uḍī jāy chhe ne pote mātra gnātā-draṣhṭāpaṇe rahī jāy chhe. ā pramāṇe be siddhānt nakkī thayā-
1. vastumān pratyek pariṇaman svakāḷe kramabaddha ja thāy chhe. 2. svanā āshraye ja dharma thāy chhe. bhāī! ā vastunī sthiti chhe. āmān nyāy samajāy chhe kāī? ‘nyāy’mān ‘nī- nay’ dhātu chhe. nay eṭale dorī javun-jevī vastunī sthiti chhe tenā prati gnānane dorī javun enun nām nyāy chhe.
ahā! kahe chhe-par jīvone pratikūḷ sāmagrī daīne tene duḥkhī karun-evo adhyavasāy agnān chhe, mithyātva chhe. kem? kemake pratikūḷ sāmagrī to enā abhyantar pāpanā udayanā kāraṇe āve chhe. bhāī! ā paṇ nimittanun kathan chhe; kemake pāpano uday bhinna chīj chhe ane pratikūḷ sāmagrī bhinna chīj chhe. beyanā darajjā bhinna chhe, banne bhinna bhinna chhe. juo, ahīn ene pāpano uday chhe, ane te ja kāḷe ene pratikūḷ sāmagrīnun tenā potānā kāraṇe āvavun chhe. āvo paraspar nimitta-naimittikabhāv chhe tene joīne pāpanā udayanā kāraṇe ene pratikūḷ sāmagrī āvī em vyavahārathī kahevāmān āve chhe. āvī vāt chhe.
tevī ja rīte hun bījāne āhār, pāṇī, auṣhadh ityādi āpīne sukhī karun-evo adhyavasāy agnān chhe, mithyādarshan chhe. kemake anukūḷ sāmagrī to enā puṇyanā udayanā kāraṇe āve chhe. ā paṇ nimittanun kathan chhe, kemake puṇyano uday ane anukūḷ sāmagrī banne judī judī chīj chhe. ahīn ene puṇyano uday hoy te kāḷe anukūḷ sāmagrīnun āvavun enā potānā kāraṇe thāy chhe evo nimitta-naimittikasambandh joīne puṇyanā udayathī anukūḷatā maḷī, sukh thayun em vyavahārathī kahevāmān āve chhe. ahā! vītarāganun nirālambī tattva ekalā nyāyathī bharelun chhe, paṇ te antaranā puruṣhārtha vaḍe ja pāmī shakāy em chhe.
jene evo adhyavasāy chhe ke ‘hun bījāne sukhī karī daun’ tene adhyavasāy bandhanun kāraṇ chhe; shubh-puṇyabandhanun kāraṇ chhe topaṇ te bandhanun ja kāraṇ chhe, jarāy nirjarānun kāraṇ nathī. tathā ‘bījāne hun duḥkhī karī daun’, evo je adhyavasāy chhe te pāpabandhanun kāraṇ chhe. tyān bījāne je sukh-duḥkh thāy te to tenā antaraṅg puṇya-pāpanā udayanā kāraṇe chhe, ānā adhyavasāyanā kāraṇe nahi. bhāī! bījo bījāne sukhī-duḥkhī karī shake chhe-em chhe ja nahi. ā vāt atyāre chālatī nathī eṭale lokone kaṭhaṇ paḍe chhe, paṇ shun thāy? ene bichārāne tattvanī khabar nathī ke shun ātmā, shun pariṇām ne shun bandhan? āndhaḷe-baherun kūṭe rākhe chhe. paṇ bhāī! enāthī sansār maḷashe; iṣhṭa-aniṣhṭa sañjog maḷashe, paṇ ātmā nahi maḷe.
PDF/HTML Page 2557 of 4199
single page version
ahā! gnānīne dravyadraṣhṭi chhe. eṭale shun? ke pote shuddha gnānānandasvabhāvī sachchidānandasvarūp bhagavān chhe teno tene āshray varte chhe. tyān jyāre te dhyānadashāmān hoy chhe tyāre to koī vikalpa hoto nathī. parantu andar dhyānamān na hoy tyāre tene pramādavash asthiratāno vikalpa āve chhe ke-āne hun sukhī-duḥkhī karun. bījāne sukhī-duḥkhī karī shakun chhun evo adhyavasāy nathī. shun kahyun? bījāne sukhī-duḥkhī karun em vikalpa āve paṇ tem karī shakun chhun em te na māne. āvo pher gnānī ne agnānīnī mānyatāmān rahelo chhe. e je puṇya-pāpanā pariṇām gnānīne āve tenā nimitte kiñchit puṇya-pāp bandhāy, paṇ kharekhar to e je vikalpa āvyo chhe teno ane enāthī je puṇya-pāp bandhāṇun tenoy gnānī svāmī thato nathī, e to banneno gnātā rahe chhe, banneney paragney tarīke jāṇe chhe. jyāre agnānīne ātmadraṣhṭi chhe nahi, e to hun bījāne sukhī-duḥkhī karī shakun chhun em māne chhe ane tethī teno e adhyavasāy bandhanun-dīrghasansāranun kāraṇ bane chhe.
ahā! jīvane sansāramān bhamatān bhamatān anantakāḷ gayo, emān anantavār ene manuṣhyapaṇun āvyun ne anantavār eṇe munivrat dhāraṇ karyān, pāñchamahāvrat pāḷyān; paṇ arere! bhagavān sarvagnadeve kahelā ā alaukik tattvanun gnān na karyun. eṇe ātmagnān na karyun!
ahī kahe chhe-par jīvone hun sukhī-duḥkhī karī shakun chhun ane par jīvo mane sukhī- duḥkhī karī shake chhe-evo adhyavasāy agnān chhe, mithyātva chhe. gnānīne evo vikalpa āve paṇ eno e kartā na thāy. e to em yathārtha māne ke par jīvane pahoñchatun sukh-duḥkh tenā puṇya-pāpanā udayane kāraṇe chhe, emān mārun kāī kartavya nathī, hun to nimittamātra chhun.
bhāī! bījāne āhār pāṇī daī shakun, auṣhadhādi daī shakun-evī jo tārī mānyatā chhe to pūchhīe chhīe ke-shun e āhār-auṣhadhādi padārtho tārā chaitanya-svarūpamān chhe? shun tun e jaḍapadārthono svāmī chhe ke tun e bījāne daī shake? bhāī! tun judo, e padārtho (āhārādi) judā ne teno lenār (jīv) judo; badhun judejudun chhe tyān koṇ kone de ane koṇ le? bhāī! tārī mānyatā agnān chhe bāpā!
prashnaḥ– paṇ garībanān ānsu to lūchhavān ne?
uttaraḥ– e koṇ lūchhe bhāī? e paradravyane koṇ kare bāpā? bahu jhīṇī vāt bhāī! jyān paramāṇu-paramāṇu potānā kāḷe palaṭīne potānī niyat paryāyarūpe svayam pariṇame tyān bījo shun kare? bījo ene kem pariṇamāve? bījo bījāne pariṇamāve e siddhānt ja nathī bhāī! ā sharīr chhe ne! ām hāthamān roṭalo līdho hoy tyān
PDF/HTML Page 2558 of 4199
single page version
sharīranī je paryāy thāy te enā paramāṇunā kāraṇe thāy chhe, ene ātmā karī shake chhe em nathī. ā roṭalo ām (hāthamān) rahe chhe te enī (roṭalānī) paryāy chhe, te āṅgaḷīthī rahe chhe em nathī. roṭalānī avasthānun kartākarmapaṇun roṭalāmān chhe, āṅgaḷī kartā thaīne ene pakaḍī rākhavānun karma kare chhe em chhe nahi.
paṇ dekhāy chhe shun? āṅgaḷī roṭalāne pakaḍatī dekhāy chhe ne? are bhāī! e to sanyogadraṣhṭithī jonārane em dekhāy chhe, paṇ e (-em mānavun) to agnān chhe; kemake roṭalo āṅgaḷīne aḍayo ja nathī. roṭalo roṭalāmān ne āṅgaḷī āṅgaḷīmān-banne bhinna bhinna pot-potāmān rahelān chhe, lyo, āvun jhīṇun! tattvano viṣhay bahu jhīṇo chhe bhāī! agnānīne sthūḷadraṣhṭimān ā besavun mahākaṭhaṇ chhe.
jyān hoy tyān karmathī thāy, nimittathī thāy em māṇḍī chhe eṇe. paṇ ahīn kahe chhe-‘te adhyavasāy jene chhe te jīv agnānīpaṇāne līdhe mithyādraṣhṭi chhe; ane jene te adhyavasāy nathī te jīv gnānīpaṇāne līdhe samyagdraṣhṭi chhe.’
jagatamān bahārathī bījāne sukhī karīe, duḥkhī karīe em nimittanaimittik sambandhathī bolāy bhale, paṇ em thaī shakatun nathī; koī koīne sukhī-duḥkhī karī shakatun nathī. tethī gnānīne ‘hun parane duḥkhī-sukhī karun’ evo adhyavasāy hoto nathī, parantu agnānīne evo adhyavasāy hoy chhe. ahā! dharma koī alaukik chīj chhe bhāī! ā paranī dayā pāḷī ke bījāne sādhan-sāmagrī āpī eṭale māne ke dharma thaī gayo; to kahe chhe-mūḍh chho ke shun? emān kyān dharma chhe? dharma kone thāy! ke hun par jīvone sukhī-duḥkhī karī shakun nahi, anukūḷ-pratikūḷ sāmagrī daī shakun nahi em mānato thako mātra gnātā- draṣhṭāpaṇe rahe tene dharma thāy chhe. potāne vikalpa āve temān ekatva nahi karato teno jāṇanār mātra rahe te dharmī chhe. ahā! lyo, gnānī-agnānīmān āvo pher! bhāī! duniyā sāthe vāte vāte pher chhe. āve chhe ne ke-
tem ahīn bhagavān kahe chhe (agnānīne) ke tāre ne māre vāte vāte pher chhe. tārī lākh vātomānthī ekey sāthe māre meḷ khāy em nathī. tārī mānyatāmān je ūndhān lākaḍān garī gayā chhe ene mārī vāt sāthe bhāre (ugamaṇo-āthamaṇo) pher chhe.
ahā! dharmī-gnānī puruṣhanī draṣhṭi shuddha chaitanyatattva par hoy chhe. teṇe potāno ek gnāyakabhāv ekalā gnānarasano kand prabhu ātmāne potānā dhyeyamān līdho chhe. tene nathī paranun ālambanake nathī rāganun ālamban. tethī hun parane sukhī-duḥkhī karun ne
PDF/HTML Page 2559 of 4199
single page version
par mane sukhī-duḥkhī kare-evo adhyavasāy tene hoto nathī. tethī ahīn kahyun ke jene e adhyavasāy nathī te gnānīpaṇāne līdhe samyagdraṣhṭi chhe.
paramāṇumān paṇ pratyek samaye je paryāy thāy chhe te tenī janmakṣhaṇ chhe. pravachanasār gneyaadhikāramān gāthā 102 mān ā vāt āve chhe. tyān em līdhun chhe ke jagatamān jīv-ajīv jeṭalā gney (dravyo) chhe tenī je te samaye je paryāy utpanna thāy chhe tenī janmakṣhaṇ chhe; tenī utpattino kāḷ chhe, parane laīne te thāy chhe em nathī. ahāhā...! pūrvanī paryāyane laīne to nahi, paṇ enā dravya-guṇane laīne paṇ nahi. to pachhī parane laīne thāy chhe e to vāt ja kyān rahe chhe?
jagatamān ātmā ne par-em chha dravyo jāti apekṣhāe bhagavāne joyān chhe. teo saṅkhyāe anant chhe-jīv anant, pudgalo anantānant, ek dharma, ek adharma, ek ākāsh ane asaṅkhyāt kālāṇu. te anant dravyono je samaye je paryāy thāy te tenī janmakṣhaṇ chhe, te teno utpattino kāḷ chhe; ene bījo koī upajāve em traṇakāḷamān banatun nathī. ā rajakaṇone ām javāno utpattikāḷ chhe tethī ām jāy chhe; have emān bījo kahe ke hun āhār-pāṇī-oṣhadh daun chhun to teno te abhiprāy jūṭho chhe, mithyātva chhe. āvī vyākhyā jhīṇī paḍe ne ākarī lāge paṇ shun thāy? vastusvarūp ja evun chhe. kadī sāmbhaḷavā maḷyun na hoy eṭale rāḍo pāḍe ke ekānta chhe, ekānta chhe; paṇ bhāī! ā samyak ekānt chhe.
‘hun par jīvone sukhī-duḥkhī karun chhun ane par jīvo mane sukhī-duḥkhī kare chhe-em mānavun te agnān chhe.’ ahā! āvī mānyatā sansāramān rakhaḍavānā kāraṇarūp mithyātva chhe.
pañchāstikāy gāthā 137 mān āve chhe ke- janmārṇavamān rakhaḍatā prāṇīone bhūkh- taras ādithī pīḍit dekhīne, are! ā mithyātvane laīne bhavārṇavamān rakhaḍe chhe!-em gnānīne khed thāy chhe. tyān bhūkh-taras ādino upachār karavā gnānī adhīr thaī pravr̥ut thatā nathī kemake te jāṇe chhe ke bahāranī-paranī kriyā potāne ādhīn nathī, potānā adhikāramān nathī. jyāre agnānī, hun ām karī daun ne tem karī daun-em agnānamay ichchhā vaḍe ākulit thāy chhe. par dravyanī kriyā hun karun em agnānī māne chhe ne? tethī te ākulit thāy chhe.
pravachanasār gāthā 8p mān agnānanā traṇ bol līdhā chhe. juo-
PDF/HTML Page 2560 of 4199
single page version
viṣhayo taṇo vaḷī saṅg,-liṅgo jāṇavān ā mohanān.”
ahā! tiryañch-manuṣhyo prekṣhāyogya hovā chhatān, temanī hun dayā karun-evo tanmayapaṇāno dayāno bhāv, karuṇāno bhāv agnān chhe, mithyātva chhe. ahā! tiryañch- manuṣhyanī-paranī dayā hun karī shakun chhun, tene sukh-duḥkh hun karī shakun chhun evī mānyatā agnān chhe.
‘jene e agnān chhe te mithyādraṣhṭi chhe; jene e agnān nathī te gnānī chhe- samyagdraṣhṭi chhe.’ lyo, ā saṅkṣhep kahyo.