PDF/HTML Page 2621 of 4199
single page version
sādhavānī ā dharmashāḷā chhe, tathā sansāratapano nāsh karanārī e amr̥utasvarūp meghamāḷā chhe, ahāh...! ṭhaṇḍā shītaḷ pāṇīthī bharelā varasatā meghanī paṅkti samān chhe. ahāhā....! e jinavāṇī mahāmohano nāsh karīne mokṣhane-sarvotkr̥uṣhṭa sukhane denārī chhe. ahā! evī jinavāṇī mātā vāgīshvarī devīne hun namaskār karun chhun em kavi kahe chhe.
prashnaḥ– paṇ vāṇī to jaḍ chhe em āp kaho chho ne? emān kyān ātmā chhe? - em āp vāramvār pharamāvo chho ne? (em ke to pachhī āvī jinavāṇīnī stuti kem karo chho?)
samādhānaḥ– bhāī! jyān je apekṣhāthī vāt hoy te yathārtha samajavī joīe. vāṇīmān ātmā nathī, bhāṣhāvargaṇānā pariṇamanarūp vāṇī jaḍ chhe e to satya ja chhe. paṇ ā bhagavān jineshvar sarvagna parameshvaranā nimitte pragaṭelī vāṇī-jinavāṇīnun vāchya shun chhe? ahāhā...! enun vāchya chidānandaghan prabhu ātmā chhe. e to stutimān ja āve chhe ke-
ahāhā...! jinavāṇī, jemān chidānand rāy bhagavān ātmā vase chhe enī rājadhānī chhe, arthāt jinavāṇīmān chidānandaghan prabhu ātmānun kathan chhe. ahāhā...! eno bhāv je samaje tene te shuddha svarūpanī prāptimān upakārabhūt-nimittabhūt thāy chhe. māṭe te vyavahāre stutiyogya pūjanīk chhe. dharmātmāne evo jinavāṇī prati stutino bhāv āve chhe. āvyā vinā raheto nathī. banārasīdāse gr̥uhasthāshramamān ā stuti karī chhe. bhāī! ame je apekṣhāe kahīe chhīe te nyāyathī yathārtha samajavun joīe.
ā vāṇiyā ākho di’ dhandhā-vepāramān ne bairān-chhokarān sāchavavāmān paḍayā rahe te nyāyathī ā artha kyān samajavā bese. ene to artha nām paisānī khabar hoy paṇ ā arthanī khabar na hoy.
prashnaḥ– enun shun kāraṇ? uttaraḥ– pelāmān to gharamān-gharanī mūḍīmān nukashān thatun dekhāy chhe? ane āmān nukashān to āve paṇ kahī de ke ‘khabar paḍatī nathī’ eṭale hāle. nukashān to khūb moṭun āve bhāī! hon, paṇ ene khabar paḍatī nathī. bāpu! em ne em ā jīvan jāy chhe hon.
ahīn kahe chhe-rāganī ekatābuddhino abhiprāy-adhyavasāy chhe te bandhanun kāraṇ chhe; ane e bandhanā kāraṇanun kāraṇ je paravastu tene ahīn (āshrayarūp) kāraṇ gaṇyun chhe. nimitta chhe ne? e kāraṇathī kārya thāy chhe em nahi, paṇ
PDF/HTML Page 2622 of 4199
single page version
adhyavasāyane bāhyavastu nimitta chhe. ene ahīn kāraṇ kahyun chhe. e kāraṇanā pratiṣhedhathī kāryano pratiṣhedh thāy chhe em kahe chhe. bāhyavastu adhyavasāyanun kāraṇ chhe tethī te vastunā pratiṣhedhathī adhyavasāyano pratiṣhedh thāy chhe. juo, pahelān em kahyun hatun ke adhyavasāyanā pratiṣhedh arthe bāhyavastuno pratiṣhedh karavāmān āve chhe. pachhī pheravīne ām kahyun ke bāhyavastu adhyavasāyanun kāraṇ chhe tethī tenā pratiṣhedhathī adhyavasāyano pratiṣhedh thāy chhe. bemān kāī pharak nathī kemake bāhya vastunā āshrayanā abhāvamān adhyavasān nīpajatun nathī. ahīn to bāhyavastu bandhanun kāraṇ nathī, paṇ bandhanā kāraṇanun kāraṇ chhe-em vāt chhe.
e ja vāt draṣhṭāntathī kahe chhe-
‘parantu, jo ke bāhyavastu bandhanā kāraṇanun (arthāt adhyavasānanun) kāraṇ chhe. topaṇ te (bāhyavastu) bandhanun kāraṇ nathī; kemake iryāsamitimān pariṇamelā munīndranā pag vaḍe haṇāī jatā evā koī jhaḍapathī āvī paḍatā kāḷaprerit uḍatā jīvaḍānī māphak, bāhyavastu-ke je bandhanā kāraṇanun kāraṇ chhe te-bandhanun kāraṇ nahi thatī hovāthī, bāhyavastune bandhanun kāraṇ mānavāmān anaikāntik hetvābhāsapaṇun chhe-vyabhichār āve chhe.’
juo, draṣhṭānt je āpelun chhe te samajāvavānī vyavahāranī rīt chhe. bhāṣhā juo to ‘munīndranā pag vaḍe’-em chhe. vāstavamān pag to jaḍano chhe, munīndrano nathī, munīndrano to shuddhopayog chhe. ahāhā..! munīvar to shuddhopayogī hoy chhe. bhāī! emane gamanamān sharīr nimitta chhe tethī ‘munīndranā pag vaḍe’-em bhāṣhā chhe. ‘pag vaḍe haṇāī jatān’-em kahyun tyān paṇ par vaḍe par haṇāy nahi em chhe, paṇ ahīn nimitta-naimittik sambandhathī vāt chhe.
munirāj ām sāmun nīche joīne chāle chhe; īryāsamitipūrvak tyāre ām pag mūkavā jāy tyān kāḷaprerit arthāt jenun āyuṣhya pūrun thayun chhe evun jīvaḍun ekadam jhaḍapathī pag nīche garī jāy ane marī jāy topaṇ munirājane hinsā thatī nathī. te uḍatun jīvaḍun marī gayun e munirājane bandhanun kāraṇ nathī, kemake munirājane ‘hun mārun-jivāḍun’-evo adhyavasāy nathī. munirājane īryāsamitino shubhabhāv chhe, paṇ bandhanun kāraṇ je ekatvabuddhino adhyavasāy te nathī. tenī māphak bāhyavastuo je bandhanā kāraṇanun kāraṇ kahyun chhe te bandhanun kāraṇ nathī.
jo bāhyavastu bandhanun kāraṇ mānavāmān āve to munirājane pag taḷe jīvaḍun marī jatān hinsā thāy ane tethī bandh paṇ thāy; paṇ em nathī. kemake munirāj antaramān shuddha pariṇatiyukta chhe, īryāsamitie pariṇamelā chhe, māravā-jivāḍavānā
PDF/HTML Page 2623 of 4199
single page version
adhyavasāyathī rahit chhe. māṭe temane jīvaḍun marī gayun e bandhanun kāraṇ nathī. tevī rīte bāhyavastu je bandhanā kāraṇanun kāraṇ chhe te bandhanun kāraṇ nathī.
bāhyavastune bandhanun kāraṇ mānavāmān āve te anaikāntik hetvābhās chhe-emān vyabhichār āve chhe. eṭale shun? ke bāhyavastune nirbādhapaṇe bandhanun kāraṇapaṇun siddha thatun nathī. te (-bāhyavastu) niyamarūp bandhanun kāraṇ banī shakatī nathī.
‘māṭe bāhyavastu ke je jīvane atadbhāvarūp chhe te bandhanun kāraṇ nathī; adhyavasān ke je jīvane tadbhāvarūp chhe te ja bandhanun kāraṇ chhe.’
bāhyavastu jīvane atadbhāvarūp chhe, te jīvanā potānā bhāvarūp nathī. ā strī, kuṭumbaparivār ītyādi par jīv, paisā, dhan-sampatti, sharīr, vāṇī, īndriy ītyādi saghaḷī paravastu ātmāne atadbhāvarūp chhe, te ātmānā bhāvarūp nathī, parabhāvarūp chhe. te jīvane bandhanun kāraṇ nathī.
parantu hun bījāne jivāḍun-mārun, sukhī-duḥkhī karun, kuṭumbane pāḷu-poṣhun ne nabhāvun, dhanādi sāmagrī āpun-laun ane sharīranī kriyā yatheṣhṭa karun-evo je ahaṅkārarūp adhyavasāy chhe te jīvane tadbhāvarūp chhe ane te ja jīvane bandhanun kāraṇ chhe.
‘bandhanun kāraṇ nishchayathī adhyavasān ja chhe;....?
joyun? ā ekānta karyun ke bandhanun kāraṇ adhyavasān ja chhe. ā samyak ekānta chhe bhāī! matalab ke bandhanun kāraṇ adhyavasān ja chhe, paravastu nahi em (samyak) anekānta chhe; paṇ bandhanun kāraṇ adhyavasān paṇ chhe ne paravastu paṇ chhe e to mithyāvād chhe bāpu!
‘ane je bāhyavastuo chhe te adhyavasānanun ālamban chhe-temane ālambīne adhyavasān upaje chhe, tethī temane adhyavasānanun kāraṇ kahevāmān āve chhe.’
juo, ā adhyavasān nām pariṇām (-vibhāv) je upaje chhe tene bāhyavastunun ālamban arthāt āshray hoy chhe. tene āshray kaho, nimitta kaho, kāraṇ kaho ke ālamban kaho-e badhun ekārthavāchak chhe. ahāhā..! bāhyavastunā ālambane upaje chhe tethī bāhyavastune adhyavasānanun kāraṇ kahevāmān āve chhe. ahīn em nathī ke bāhyavastu adhyavasānane (utpanna) karāve chhe. ahāhā..! adhyavasān āshrayabhūt nimittathī utpanna thāy chhe em nathī. bāhyavastu ālambanarūp-āshrayarūp nimitta
PDF/HTML Page 2624 of 4199
single page version
kāraṇ chhe, e nimitta jīvamān adhyavasān utpanna kare vā karāvī de chhe em chhe nahi. ā to adhyavasān bāhyavastunā ālambane upaje chhe tethī tene (bāhyavastune) adhyavasānanun kāraṇ kahevāmān āve chhe.
juo, nānun kumaḷun bāḷak hoy, rūpāḷun kuṇun hoy eṭale ene chumban le. tyān āno je abhiprāy chhe ke ‘hun āne chumban laun’ e abhiprāy chumbananī kriyā karī shakato nathī, kemake hoṭhathī chumbananī kriyā thāy e to paranī-jaḍanī kriyā chhe. te jīvane atadbhāvarūp hovāthī jīv e kriyā karī shakato nathī. ahā! je kriyā ā karato-karī shakato nathī te ene bandhanun kāraṇ kem thāy? na thāy. tethī bāhyavastu bandhanun kāraṇ nathī. paṇ ‘hun ām chumban laun’ evun je pariṇām-adhyavasān chhe te ja bandhanun kāraṇ chhe.
ahāhā...! kṣhaṇekṣhaṇanun bhedagnān batāvyun chhe bhāī! samaye samaye thatī paryāy (- pariṇām) ane te te samaye thatī paradravyanī kriyā-e be bhinna bhinna svatantra chhe em kahe chhe. te te samaye thatā pariṇām jīvane tadbhāvarūp chhe, ane te te samayanī paradravyanī kriyā jīvane atadbhāvarūp chhe. tathāpi te te pariṇāmane bāhyavastu ālamban chhe tethī tene adhyavasānanun-pariṇāmanun kāraṇ kahevāmān āve chhe. ahā! atadbhāvarūp evī bāhyavastu ālambanabhūt hovāthī tadbhāvarūp adhyavasānanun kāraṇ chhe em kahevāy chhe. samajāṇun kāī...?
‘bāhyavastu vinā nirāshrayapaṇe adhyavasān upajatān nathī tethī bāhyavastuono tyāg karāvavāmān āve chhe.’
bījāne māravā-jivāḍavāno, sukhī-duḥkhī karavāno adhyavasāy bāhyavastunā āshray vinā upajato nathī tethī bāhyavastuono tyāg karāvavāmān āve chhe. tyān āshay to adhyavasānano ja tyāg karāvavāno chhe. koīne bāhyavastuono tyāg hoy paṇ antaraṅg adhyavasān maṭe nahi to tethī kāī (lābh) nathī.
have kahe chhe-‘jo bandhanun kāraṇ bāhyavastu kahevāmān āve to temān vyabhichār āve chhe.’ eṭale shun? eṭale ke temān satyatā āvatī nathī, viruddhatā-viparītatā āve chhe; kemake kāraṇ hovā chhatān koī sthaḷe kārya dekhāy ane koī sthaḷe kārya na dekhāy tene vyabhichār kahe chhe. kāraṇ hoy chhatān kārya thāy vā na paṇ thāy to te kāraṇamān vyabhichār chhe, ane evā kāraṇane vyabhichārī-anaikāntik kāraṇābhās kahe chhe. māṭe bāhyavastu bandhanun kāraṇ nathī.
jemake ‘koī muni īryāsamitipūrvak yatnathī gaman karatā hoy temanā pag taḷe koī ūḍatun jīvaḍun vegathī āvī paḍīne marī gayun to tenī hinsā munine lāgatī
PDF/HTML Page 2625 of 4199
single page version
nathī. ahīn bāhyadraṣhṭithī jovāmān āve to hinsā thaī, parantu munine hinsāno adhyavasāy nahi hovāthī temane bandh thato nathī.’ ahāhā...! pag taḷe jīvaḍun marī gayun e draṣhṭie bahārathī jotān hinsā thaī chhe, paṇ munirājane māravānā pariṇām nahi hovāthī temane bandh thato nathī. juo ahīn pariṇāmanā arthamān adhyavasāy shabda vāparyo chhe; kemake munirājane ekatvabuddhi to chhe ja nahi tethī adhyavasāyano artha ahīn pariṇām levo.
‘jem te pag nīche marī jatun jīvaḍun munine bandhanun kāraṇ nathī tem anya bāhyavastuo viṣhe paṇ samajavun.’
sharīr, man, vāṇī ītyādi badhī je paranī kriyā thāy te pariṇāmano āshray hoy, paṇ e bāhyavastunī kriyā bandhanun kāraṇ nathī; vāṇīthī bandh nathī, dehathī bandh nathī; kemake e badhī parachīj jīvane atadbhāvarūp chhe. je pariṇām chhe te jīvane tadbhāvarūp chhe ane te ja jīvane bandhanun kāraṇ chhe.
‘ā rīte bāhyavastune bandhanun kāraṇ mānavāmān vyabhichār āvato hovāthī bāhyavastu bandhanun kāraṇ nathī em siddha thayun. vaḷī bāhyavastu vinā nirāshraye adhyavasān thatān nathī tethī bāhyavastuno niṣhedh paṇ chhe ja.’
juo, ā pramāṇe bāhyavastunā niṣhedh dvārā bāhyavastuno āshray chhoḍāve chhe.
PDF/HTML Page 2626 of 4199
single page version
जा एसा मूढमदी णिरत्थया सा हु दे मिच्छा।। २६६।।
या एषा मूढमतिः निरर्थिका सा खलु ते मिथ्या।। २६६।।
ā rīte bandhanā kāraṇapaṇe (-kāraṇ tarīke) nakkī karavāmān āvelun je adhyavasān te potānī arthakriyā karanārun nahi hovāthī mithyā chhe-em have darshāve chheḥ-
ā mūḍh mati tuj chhe nirarthak, tethī chhe mithyā khare. 266.
gāthārthaḥ– he bhāī! ‘[जीवान्] hun jīvone [दुःखितसुखितान्] duḥkhī-sukhī [करोमि] karun chhun, [बन्धयामि] bandhāvun chhun [तथा विमोचयामि] tathā mukāvun chhun, [या एषा ते मूढमतिः] evī je ā tārī mūḍh mati (-mohit buddhi) chhe [सा] te [निरर्थिका] nirarthak hovāthī [खलु] kharekhar [मिथ्या] mithyā (-khoṭī) chhe.
ṭīkāḥ– hun par jīvone duḥkhī karun chhun, sukhī karun chhun ityādi tathā bandhāvun chhun, mukāvun chhun ityādi je ā adhyavasān chhe te badhuy, parabhāvano paramān vyāpār nahi hovāne līdhe potānī arthakriyā karanārun nahi hovāthī, ‘hun ākāshanā phūlane chūṇṭun chhun’ evā adhyavasānanī māphak mithyārūp chhe, kevaḷ potānā anarthane māṭe ja chhe (arthāt mātra potāne ja nukasānanun kāraṇ thāy chhe, parane to kāī karī shakatun nathī).
bhāvārthaḥ– je potānī arthakriyā (-prayojanabhūt kriyā) karī shakatun nathī te nirarthak chhe, athavā jeno viṣhay nathī te nirarthak chhe. jīv par jīvone duḥkhī-sukhī ādi karavānī buddhi kare chhe, parantu par jīvo to potānā karyā duḥkhī-sukhī thatā nathī; tethī te buddhi nirarthak chhe ane nirarthak hovāthī mithyā chhe-khoṭī chhe.
PDF/HTML Page 2627 of 4199
single page version
ā rīte bandhanā kāraṇapaṇe (-kāraṇ tarīke) nakkī karavāmān āvelun je adhyavasān te potānī arthakriyā karanārun nahi hovāthī mithyā chhe-em have darshāve chheḥ-
‘hun par jīvone duḥkhī karun chhun, sukhī karun chhun ītyādi tathā bandhāvun chhun, mukāvun chhun ītyādi je ā adhyavasān chhe te badhuy, parabhāvano paramān vyāpār nahi hovāne līdhe potānī arthakriyā karanārun nahi hovāthī, “hun ākāshanā phūlane chūṇṭun chhun” evā adhyavasānanī māphak mithyārūp chhe, kevaḷ potānā anartha māṭe ja chhe.’
juo, parajīvone mārun-jivāḍun, sukhī-duḥkhī karun-evo abhiprāy mithyā adhyavasāy chhe e vāt āvī gaī chhe, have āmān parane ‘bandhāvun-mukāvun chhun’ e abhiprāy paṇ mithyā chhe em vadhāre nākhyun chhe.
shun kahevun chhe? ke ‘hun parane bandhāvun’ evo tāro je bhāv chhe te parane bandhāvī shakato nathī, ane ‘hun bījāne mukta karun’ evo tāro je bhāv chhe te bījāne mukta karī shakato nathī. ‘hun bījāne mokṣha karī daun’ evo tāro bhāv shun bījāno mokṣha karī de chhe? nā; tem ‘hun bījāne bandhāvun’ evo tāro bhāv shun bījāne bandhāve chhe? nā. are bhāī! bījāne bandhāvā-mūkāvānā pariṇām to bījānā enā chhe ane bandhāvā-mūkāvānī kriyā paṇ bījāmān-enāmān thāy chhe. ahā! potāne paranun karavānā bhāv-pariṇām thāy paṇ e paranī kriyā karī shakato nathī. jhīṇī vāt bhāī!
aik draṣhṭānt āve chhe ne ke-ek sheṭh hatā have enun makān bandhātun hatun tyāre teno ek verī chhupī rīte mandiranī thoḍī īṇṭo emān mūkī āvyo. ene man em ke ā devadravya-derāsarano māl makānamān vaparāshe eṭale enun nakhkhod jashe, ene tīvra bandh thashe. pelā makān bandhātun hatun e sheṭhane to ānī khabarey nathī tyān ene shun thāy? mūrkha loko āvo ne āvo abhiprāy rākhe ke hun bījāne bandhāvun! ahīn kahe chhe-e abhiprāy mithyā jūṭho chhe.
shvetāmbaramān ‘das achchherān’ mān ek vāt āve chhe. harivanshakṣhetramān ek jugalīyān hatān. have te jugaliyān niyamathī marīne svarge jāy. teno verī ek dev hato teṇe ā jugaliyānun sharīr nānun karīne bharatakṣhetramān mūkyān ane tyān dārū, māns ādi khavaḍāvyān ne sāt vyasanamān tene nākhī dīdhān. pachhī te jugaliyān marīne narake gayā. have āvī ne āvī meḷ vagaranī vāt; kemake harivanshakṣhetramānthī jugaliyānne
PDF/HTML Page 2628 of 4199
single page version
ahīn bharatamān lavāy nahi, jugaliyān dārū, māns seve nahi ane marīne narake jāy nahi. ahā! bījāne bījo koī bandhāvī de e adhyavasāy ja jūṭho chhe.
āvī to badhī kalpit vāto tyān (shvetāmbaramān) ghaṇī chhe. bhagavān mahāvīr 82 divas brāhmaṇīnī kukhe garbhamān rahyā, pachhī deve āvīne tene (-garbhane) trishalā mātāne kukhe mūkayā. lyo, āvī kalpit vāt! ahā! bhagavānanun garbhakalyāṇak bīje ne janmakalyāṇak bīje ujavāy em kadī banī shake nahi. bhagavān brāhmaṇīne tyān garbhamān āvyā ane janmyā shrī trishalā kṣhatriyāṇīne tyān em banī shake nahi. āvun khoṭun badhun halāvye rākhe! ahā! āmān bījāne duḥkh lāge paṇ bhāī! shun thāy? mārga to vītarāgano digambar āchāryoe batāvel chhe te sanātan satyārtha chhe.
ahīn kahe chhe-tun bījāne māns-dārū khavaḍāvīne pāpamān nākhī de, narakamān nākhī de em kadī banī shakatun nathī. ahā! tun ene parāṇe māns khavaḍāvī de, enā moḍhāmān nākhī de to tethī shun? ene to te viṣhṭā samān chhe. tun bhale tārā duṣhṭa pariṇām kare, paṇ ene kyān māns khāvānā pariṇām chhe? māṭe tene pāp bandhāy em chhe ja nahi. dāmanagaramān ā banelī vāt chhe ke ek māṇasane rog hato to ene bahu ulaṭī thaī. ulaṭī thatān thatān viṣhṭāno ākho gāṅgaḍo moṇḍhāmān āvyo; to shun ene emān mīṭhāsh-ruchi chhe? jarāy nahi. em koī parāṇe koīne māns khavaḍāve māṭe enā pariṇām bagaḍī jāy em chhe nahi. bhāī! ‘hun parane bandhāvī daun, enā pariṇām pheravī daun’ em tun adhyavasāy kare paṇ paramān em banī shakatun nathī, kemake paranā pariṇām karanāro par pote chhe. ahā! mārā sharaṇe āve eno mokṣha karī daun, ene dharma pamāḍī daun’ evo abhiprāy mithyā adhyavasān chhe em kahe chhe.
prashnaḥ– to upadesh daīne shrīguru dharma pamāḍe chhe ne? uttaraḥ– em chhe nahi. e to pote svāshraye dharma pāme chhe to shrīgurue dharma pamāḍayo em nimittathī kahevāy chhe; bākī pamāḍe koṇ? upadeshanā vikalpane kāḷe vāṇī āve, tyān ‘bījā dharma pāmo’ evo shrīguruno vikalpa chhe, paṇ enāthī bījāne dharma- lābh thāy em vastusthiti nathī. dharma to te potānā svanā āshraye jyāre pariṇame tyāre ja thāy. ā vastusthiti chhe.
‘namutthuṇan’ mān āve chhe ne? ke-tinnāṇan tārayāṇan, buddhāṇan, bohiyāṇan, muttāṇan moyagāṇan? bhāī! ā tīrthaṅkar bhagavānanī stuti chhe eṭale vyavahārathī nimittanun gnān karāvavānun tyān prayojan chhe, bākī bhagavān koīne tārī de chhe, mukta karī de chhe, mokṣha karī de chhe em chhe nahi. samajāṇun kāī...?
ahāhā.....! parane bandhāvā-mūkāvānā pariṇām, parane māravā jivāḍavānā
PDF/HTML Page 2629 of 4199
single page version
pariṇām, parane duḥkhī-sukhī karavānā pariṇām-e badhā adhyavasān mithyā chhe. kem? kemake par bhāvano paramān vyāpār hoto nathī tethī te potānī arthakriyā karanārā nathī. ahā! pariṇāmanun je prayojan chhe te te pariṇām siddha karī shakatā nathī. arthāt parane jivāḍavānā pariṇāmavāḷo parane jivāḍavānī kriyā karī shakato nathī, parane māravānā pariṇāmavāḷo parane māravānī kriyā karī shakato nathī, parane bandhāvā-mūkāvānā pariṇām paramān kāī karī shakatā nathī. ahāhā..! parabhāvano paramān vyāpār thavo ja shakya nathī. tethī te saghaḷā adhyavasān mithyā ja chhe. konī jem? to kahe chhe-
‘hun ākāshanā phūlane chūṇṭun chhun’ evā adhyavasānanī māphak mithyārūp chhe. ahā! ākāshane phūl hoy ja nahi tethī ākāshanā phūlane chūṇṭun chhun evo bhāv jem mithyā chhe, juṭho chhe tem āne parane māravā-jivāḍavānā, bandh-mokṣha karavānā ne duḥkhī-sukhī karavānā adhyavasāy taddan mithyā chhe, jūṭhā chhe. tethī paranī kriyā hun karī shakun chhun evo je abhiprāy chhe te mithyātva chhe, kevaḷ potānā anarthane māṭe ja chhe.
bhagavān trilokīnāth sarvagnadeve prarūpelā satya siddhāntane ahīn siddha kare chhe ke- parajīvanā prāṇane hun harī shakun, ke par jīvanā prāṇanī hun rakṣhā karī shakun, vā bījānā bandh-mokṣhane hun karī shakun ītyādi je abhiprāy chhe te mithyātva chhe, kemake te abhiprāy potānun je prayojan chhe te siddha karī shakato nathī. parabhāvano paramān vyāpār thavo ashakya chhe tethī parane māravā-jivāḍavā ādinā je bhāv chhe te potānī arthakriyā karī shakatā nathī māṭe te bhāv mithyā chhe, ane tevo abhiprāy mithyātva chhe. bhajanamān āve chhe ne ke-
par duḥkhe upakār kare toye man abhimān na āṇe re.’
ahīn kahe chhe- paranī pīḍā koī bījun ṭāḷī shakatun ja nathī. koīne evo vikalpa āve e bījī vāt chhe, paṇ e vikalpa bījānī pīḍā haravā māṭe samartha nathī. tethī bījānī pīḍā harī shakun chhun evo abhiprāy mithyātva chhe. sūkṣhma vāt chhe bhagavān!
bījā jīvane hun karmabandh karāvun ke ene karmathī mūkāvī daun ityādi abhiprāy jene chhe te mithyādraṣhṭi chhe. ahāhā....! bījā jīvane hun evā pariṇām karāvun ke te karmathī bandhāy ne sansāramān rajhaḷī mare,-ahīn kahe chhe-e pariṇām tārā mithyā chhe, kemake parajīv potānā agnānavash rāg-dveṣhathī bandhāy chhe; temān tun shun kare chhe? kāī nahi. tārā parane bandhāvānā pariṇām bījāne bandhan karāvī shakatā nathī. tevī
PDF/HTML Page 2630 of 4199
single page version
rīte hun evo upadesh daun ke bījā tarī jāy, to kahe chhe-e pariṇām paṇ tārā mithyā chhe, kemake paranun tun shun kare? kāī nahi. tārā parane tārī devānā pariṇām bījāne tārī shakatā nathī, kāraṇ ke parano paramān vyāpār ja nathī. samakitīne jarī asthiratāno vikalpa āve e bījī vāt chhe, bākī mithyādraṣhṭine je viparīt abhiprāyanā pariṇām chhe e tene dīrgha sansāranun kāraṇ chhe.
mā-bāp hoy ne? emane em thāy ke-ā chhokarānne barābar bhaṇāvī-gaṇāvīne hoshiyār karī daun, emane dhandho shīkhavāḍī daun, teo paisā kamātā thaī jāy eṭale āpaṇe nivr̥utta thaī jaīe; -ahīn kahe chhe-bhāī! tāro e abhiprāy mithyā chhe, kemake parabhāvano paramān vyāpār ja shakya nathī.
prashnaḥ– paṇ āvakanun sādhan to karī āpavun joīe ne? uttaraḥ– koṇ sādhan karī āpī shake? enā puṇyano uday hoy to sādhan āpoāp āvī maḷe, ane pāpano uday hoy to sādhan na maḷe. emān tun shun kare? sādhan karī āpavāno bhāv āve, paṇ āne (chhokarāne) pāpano uday hoy to sādhan maḷe nahi. are bhāī! paranī kriyā ātmā traṇ kāḷamān karī shake ja nahi. tun bhāv kare paṇ te bhāv paramān kāī karī shake nahi. tethī tārā pariṇām nirarthak mithyā chhe ane tārā tevo abhiprāy mithyātva chhe.
e to ahīn kahyun ne ke-‘hun ākāshanān phūlo chūṇṭun chhun’- evā adhyavasānanī māphak ‘hun parane mārun-jivāḍun chhun, parane duḥkhī-sukhī karun chhun, parane bandhāvun-mūkāvun chhun’ ityādi sarva adhyavasān nirarthak chhe. ahā! jem ākāshane phūl hoy nahi tem paravastu ātmānī chhe nahi; tethī paranī kriyā hun karun chhun e adhyavasāy jūṭho chhe. ā chhokarāo badhā bhaṇī- gaṇīne moṭā thāy eṭale badhāne sarakhān makān banāvī daun ane badhānī sarakhī vyavasthā karī daun evun adhyavasān jūṭhun chhe, kemake paramān kānīpaṇ karavā māṭe ātmā pāṅgaḷo chhe. ātmā paranī vyavasthā traṇakāḷ traṇalokamān karī shake nahi. te potānā potāmān bandhanā pariṇām ke mokṣhanā pariṇām karī shake paṇ paramān kāī paṇ karī shake nahi.
hun khūb dhan kamāun chhun to enī evī vyavasthā karun ke jethī kuṭumbanān sarva sukhī thāy, sevako sukhī thāy ne samājane lābh thāy-em parane sukhī karavāno abhiprāy agnānī mithyādraṣhṭino chhe. agnānīnā āvā sarva pariṇām mithyā chhe ane potānā anarthane māṭe ja chhe. paranun to te kāī karī shake nahi, paṇ potāne avashya nukashānanun kāraṇ thāy chhe. ahā! āvā sarva pariṇām paranī kriyā karavāmān niṣhphaḷ chhe ane potānā ātmānun nukashān karavāmān, chaturgati-paribhramaṇ arthe saphaḷ chhe.
PDF/HTML Page 2631 of 4199
single page version
lyo, have āvun kadī sāmbhaḷavā maḷe nahi ane bīje dayā karo ne dān karo ne bhakti karo ne tap karo em paranī kriyā karo, karo-evo upadesh badhe sāmbhaḷavā maḷe. paṇ ahīn kahe chhe-bhagavān! e paranun karavānā pariṇām sarva nirarthak chhe ane potānā anarthane māṭe ja chhe. ahā! bhāṣhā to juo! e pariṇām potānun anartha karanārā eṭale sansāramān dīrghakāḷ rakhaḍāvanārā-rajhaḷāvanārā chhe. kem? kemake te mithyā abhiprāy sahit chhe. are! lokone mithyādarshan shun chhe enī khabar nathī!
jhīṇī vāt chhe bhāī! shun tārī sattāmān thatā pariṇām paranī sattāmān pravesh karī shake chhe ke te paranun kārya karī de? nā, kadīy nahi. tem shun parasattā tārāmān praveshī shake chhe ke par tārun kārya karī de? em paṇ nahi. ahā! koī sattā potānī sattāne chhoḍīne paranī sattāmān pravesh pāmatī ja nathī to pachhī te paranun shun karī shake? kāī ja nahi.
ā sharīr chhe tene ām tem hun halāvun chhun em agnānī māne chhe. paṇ bhāī! shun ātmānī sattā jaḍ sharīramān jāy chhe? nā; to pachhī ātmā sharīranun shun kare? te sharīrane kevī rīte halāve? ahā! pāṇīmān mākhī paḍī gaī hoy to āṅgaḷī vaḍe kāḍhīne hun tene bachāvī shakun chhun- evo abhiprāy mithyā chhe. shun āṅgaḷīnī ke par mākhīnī sattāmān tun jaī shake chhe? nā; to pachhī āṅgaḷīnun tun shun kare? ne mākhīne tun kevī rīte bachāve? āṅgaḷīnī kriyā to svayam enā paramāṇuothī thāy chhe ane mākhī bache chhe te enā āyukarmanā udayathī bache chhe. māṭe mākhīne hun bachāun chhun evo tāro abhiprāy mithyā chhe ane te potānā anartha māṭe ja chhe, arthāt potāne sansāranī vr̥uddhinun ja kāraṇ chhe.
ahāhā...! pratyek jīvananī ane paramāṇu-paramāṇunī je kṣhaṇe je avasthā potānī thāy chhe ene koī bījo karī de e traṇakāḷamān banī shake nahin. pratyek jīv ane pratyek paramāṇunī potapotānī paryāyanī janmakṣhaṇ chhe. ahā! pratisamay temān je je avasthā thāy chhe te tenī utpattino kāḷ chhe. have emān koī bījo kahe chhe ke-hun ene upajāvī daun ke badalāvī daun to te agnānī mithyādraṣhṭi chhe, kemake bījāno bījāmān pravesh ja nathī. ā ame lokonī sevā karīe chhīe, dīn-dukhiyānnān duḥkh dūr karīe chhīe ityādi paranān kārya karavānā sarva adhyavasāy jūṭhā-nirarthak chhe, kemake potānā adhyavasāy pramāṇe paramān banatun nathī. hā, evā jūṭhā adhyavasāy vaḍe potāno ātmā haṇāy chhe, tethī te adhyavasāy potāne sansāramān rakhaḍāvavāmān sārthak chhe, paṇ paranun kārya karavāmān te taddan nirarthak chhe.
prashnaḥ– nishchayathī to koī paranun kāī na karī shake e to barābar, paṇ vyavahārathī shun chhe? (em ke vyavahārathī to karī shake ne?)
PDF/HTML Page 2632 of 4199
single page version
uttaraḥ– bhāī! vyavahārathī paṇ ātmā paranun kāī na karī shake. āṇe ānun bhalun-burun karyun em vyavahārathī je kahevāy chhe e te bāhya nimittanun gnān karāvavā māṭenun kathan chhe, paṇ koī koīnun bhalun-burun karī shake chhe em chhe nahi. darek padārtha svayam pote potānī kriyā svatantra kare te nishchay ane te kāḷe bāhya anukūḷ nimitta je hoy tenun gnān karavun te vyavahāranay chhe. paṇ nimitte-bījā padārthe emān (upādānamān) kāī karī dīdhun chhe em jāṇavun te vyavahāranay nathī, e to agnān chhe. samajāṇun kāī....?
prashnaḥ– vyavahārathī paranun karī na shake paṇ ‘āṇe ānun karyun’ em vyavahārathī bolāy to chhe ne?
uttaraḥ– bolāy chhe enī koṇ nā pāḍe chhe? paṇ em chhe? nā, tathāpi bolāy to chhe ne-em jenī bolāvā upar draṣhṭi chhe te agnānī mithyādraṣhṭi chhe, kemake tene antaramān abhiprāy yathārtha thayo nathī. antaranā abhiprāyane joto nathī ne ām to bolāy chhe ne-em je bhāṣhāne vaḷage chhe te bahirdraṣhṭi ja chhe.
ahīn kahe chhe-parane mārun-jivāḍun, sukhī-duḥkhī karun, bandhāvun-mūkāvun ityādi jeṭalā adhyavasāy chhe te saghaḷā nirarthak nām jūṭhā chhe ane te potānā anartha māṭe ja chhe. lyo, āvī vāt chhe!
‘je potānī arthakriyā (-prayojanabhūt kriyā) karī shakatun nathī te nirarthak chhe, athavā jeno viṣhay nathī te nirarthak chhe.’
juo ā siddhānt mūkyo. ‘hun par jīvane mārī ke bachāvī shakun’ evo je pariṇām chhe teno viṣhay nathī; kāraṇ ke par jīvanā maraṇ ke jīvananī kriyā enī svatantra chhe, e kāī ānā pariṇāmathī thāy chhe em nathī. tathāpi ene potānā pariṇāmano viṣhay māne to e mithyā mānyatā chhe. bhāī! dharma shun chīj chhe e lokone khabar nathī. vinā samajye agnānapūrvak dayā, dān, vrat, bhakti ītyādi bahāranī kriyāo kare rākhe chhe? paṇ ethī shun? ātmagnān vinā evun to anantavār karyun prabhu! paṇ sansār to ūbho ja rahyo. ahāhā.....! ‘e rāganī kriyā hun karī shakun chhun’ evo abhiprāy paṇ mithyā chhe. rāgādi kyān enāmān chhe te e karī shake? jem paradravyanī kriyā ātmā karī shakato nathī to e pariṇāmano viṣhay nathī tem. hun rāgādi karī shakun chhun-e pariṇāmano viṣhay nathī. ane jeno viṣhay nathī te nirarthak chhe. ahā! paranī kriyā ne rāganī kriyā karavāno abhiprāy nirarthak chhe.
‘hun parano mokṣha karī daun, hun par jīvone bachāvī daun’ ityādi pariṇām tun
PDF/HTML Page 2633 of 4199
single page version
kare paṇ e pariṇāmano viṣhay shun tāro chhe? e pariṇām potānī arthakriyā karī shakato nathī māṭe e mithyā chhe, nirarthak chhe. parano mokṣha to enā vītarāgī pariṇāmathī thāy chhe emān tun shun kare? tem par jīv enun āyuṣhya hoy to bache chhe, paṇ tārā pariṇāmathī e kyān bache chhe? ā pramāṇe paranī kriyā karavānā pariṇām potānī arthakriyāthī rahit hovāthī nirarthak chhe.
juo, samyagdarshananā pariṇāmano viṣhay nām dhyey trikāḷī dhruv shuddha chaitanyadravya chhe. e to viṣhay vastu yathārtha, satyārtha chhe; tethī e pariṇāmano viṣhay chhe. paṇ ‘hun mārī-jivāḍī shakun chhun’ ityādi pariṇāmano viṣhay ja nathī kemake parane māravā- jivāḍavānā pariṇām parane mārī-jivāḍī shakatā nathī. shun kīdhun? ke ‘parane hun jivāḍun’ em abhiprāy rākhe paṇ parane te jivāḍī shakato nathī. māṭe e pariṇāmano viṣhay khoṭo-asatyārtha chhe arthāt eno viṣhay ja nathī em kahe chhe. samajāṇun kāī...?
aho! digambar santoe vastusvarūp khullun karīne mārgane ṭakāvī rākhyo chhe. ahā! santone-kevaḷīnā keḍāyatīone samājanī shun paḍī chhe? samāj vastunā svarūpane svīkārashe ke nahi enī emane shun paḍī chhe? e to sarvagnanun pharamān jem chhe tem yathāsthit niḥsaṅkochapaṇe khullun kare chhe. bhāī! ene samajavun hoy to potāno durāgrah chhoḍī devo joīshe.
‘hun sharīranī kriyā karī shakun chhun’-evā je pariṇām te sharīranī kriyā karī shakatā nathī, kemake sharīranī kriyā to bhinna jaḍanī kriyā jaḍathī thāy chhe. to pachhī e pariṇāmanun shun? to kahe chhe-e pariṇām mithyā, nirarthak chhe ane potānā anartha māṭe chhe. jeno viṣhay nathī te nirarthak chhe. jevā pariṇām thayā te pramāṇe paramān karī shake nahi tethī pariṇāmano viṣhay asatyārtha chhe arthāt nathī em kahevāy chhe. ahā! āvī vāt vītarāg sarvagna parameshvaranā mārga sivāy bīje kyāy nathī. ā param satyano pokār chhe ke jīvanā pariṇāmano jo viṣhay nathī to te pariṇām nirarthak chhe, potānā anarthane māṭe chhe.
e ja kahe chheḥ ‘jīv par jīvone duḥkhī-sukhī ādi karavānī buddhi kare chhe, parantu par jīvo to potānā karyā duḥkhī-sukhī thatā nathī; tethī te buddhi nirarthak chhe ane nirarthak hovāthī mithyā chhe-khoṭī chhe.’
prashnaḥ– to pachhī shun karavun?
uttaraḥ– bhāī! gnātā-draṣhṭāpaṇe (-jāṇavā-dekhavāpaṇe) rahevun. ahāhā....! hun gnānānandasvabhāvī chhun. -em draṣhṭi svasvarūpamān ekāgra karavī.
PDF/HTML Page 2634 of 4199
single page version
ātmā sadā sarvagnasvabhāvī chhe. sarvagna paryāy je kevaḷī paramātmāne utpanna thāy chhe te kyāthī utpanna thāy chhe? shun e kyāy bahārathī āve chhe? nā; e to andar sarvagnasvabhāv paḍayo chhe emān līn thatān pragaṭ thāy chhe. to māro paṇ sarvagnasvabhāv chhe, badhāne jāṇavā-dekhavāno svabhāv chhe, paṇ paranun kāī karavun evo vyavahāre paṇ eno bhāv nathī em jāṇī bhāī! antarnimagna thavun e ek ja kartavya chhe. ātmā potānā sivāy sharīr, man, vāṇī karma, parajīvo vagere par padārthonun kāī paṇ karī shakato nathī em jāṇī nij svarūp je sarvagnasvabhāv temān līn thaīne rahevun e enun vāstavik kārya chhe. āvun jhīṇun paḍe māṇasane, paṇ shun thāy? mārag to ā chhe bāpu!
chhahaḍhālāmān paṇḍit shrī dolatarāmajīe kahyun ne ke-
pai nij ātamagnān binā sukh lesh na pāyo.’
bhagavān! eṇe anantavār munipaṇān laīne pañchamahāvrat, pañchasamiti, gupti vagere pāḷyān; hajāro strīo tyāgīne jaṅgalamān rahyo ne shukla leshyānā pariṇām karīne navamī graiveyak sudhī gayo. paṇ emān shun vaḷyun? ahā! rāg ne parapadārthothī bhinna potānī shuddha chaitanyasattānun bhān karyun nahi to shun vaḷyun? kāī nahi. kahyun ne ke ‘sukh lesh na pāyo’- arthāt duḥkh ja pāyo. hun rāg ne parathī bhinna hovāthī rāganī ne parathī kriyā karī shakato nathī em jāṇī gnātā-draṣhṭāpaṇe pravartavun te ek ja kartavya chhe bhāī! enā vinā bījī badhī bahāranī kriyā to duḥkh ja duḥkh chhe.
ahāhā....! hun akhaṇḍ ek shuddha chaitanyamūrti chidānandaghan prabhu bhagavān ātmā chhun; hun sarvane jāṇun evun mārāmān gnān chhe, paṇ hun parano kartā thāun evī mārāmān koī shakti nathī. hun mārī nirmaḷ paryāyano kartā thāun evī shakti mārāmān chhe, paṇ parano kartā thāun evī koī shakti mārāmān nathī. juo, ā vastunun svarūp chhe. mārāmān nirmaḷ paryāy thāy e paryāy-pariṇāmano viṣhay to yathārtha, satyārtha chhe. nirmaḷ ratnatrayarūp mokṣhamārganī paryāyanun kartavya to mārāmān chhe e barābar chhe. kemake e to svabhāv chhe; paṇ parabhāvanun kartāpaṇun mane nathī.
tethī kahe chhe-‘hun parano jāṇavāvāḷo chhun’ e bhūlīne ‘hun parano karavāvāḷo chhun’- evo je abhiprāy chhe te mithyā abhiprāy chhe. ek rajakaṇathī māṇḍīne badhīy chījo, duniyānā dhandhā-vepār, kuṭumbanun bharaṇ-poṣhaṇ, sansthāono vahivaṭ, rājyano vahivaṭ, sharīrādinī kriyā ityādi hun karun chhun -e badhāy pariṇāmano viṣhay nathī, kemake e pariṇām paramān kāī karī shakatā nathī. ā to badhā dākhalā kīdhā. saṅkṣhepamān
PDF/HTML Page 2635 of 4199
single page version
siddhānt ā chhe ke -svadravya paradravyanun kāī paṇ karavā shaktimān nathī ane chhatān karī shake chhe em mānavun te mithyā mānyatā hovāthī mithyātva chhe, mahā anarthanun kāraṇ chhe.
paranun kartāpaṇun to dūr raho, ‘hun parano jāṇanār-dekhanār chhun’ e paṇ vyavahār chhe. nishchayathī to hun potāno (-ātmāno) jāṇanār-dekhanār chhun-e pariṇām sārthak chhe. samajāṇun kāī....? āvī vāt chhe! gāthā 266 pūrī thaī.
PDF/HTML Page 2636 of 4199
single page version
कुतो नाध्यवसानं स्वार्थक्रियाकारीति चेत्–
अज्झवसाणणिमित्तं जीवा बज्झंति कम्मणा जदि हि। मुच्चंति मोक्खमग्गे ठिदा य ता किं करेसि तुमं।। २६७।।
मुच्यन्ते मोक्षमार्गे स्थिताश्च तत् किं करोषि त्वम्।। २६७।।
have pūchhe chhe ke adhyavasān potānī arthakriyā karanārun kaī rīte nathī? teno uttar kahe chheḥ-
ne mokṣhamārge sthit jīvo mukāy, tun shun kare bhalā? 267.
gāthārthaḥ– he bhāī! [यदि हि] jo kharekhar [अध्यवसाननिमित्तं] adhyavasānanā nimitte [जीवाः] jīvo [कर्मणा बध्यन्ते] karmathī bandhāy chhe [च] ane [मोक्षमार्गे स्थिताः] mokṣhamārgamān sthit [मुच्यन्ते] mukāy chhe, [तद्] to [त्वम् किं करोषि] tun shun kare chhe? (tāro to bāndhavā-chhoḍavāno abhiprāy viphaḷ gayo.)
ṭīkāḥ– ‘hun bandhāvun chhun, mukāvun chhun’ evun je adhyavasān chhe tenī potānī arthakriyā jīvone bāndhavā, mūkavā (-mūkat karavā, chhoḍavā) te chhe. parantu jīv to, ā adhyavasāyano sadbhāv hovā chhatān paṇ, potānā sarāg-vītarāg pariṇāmanā abhāvathī nathī bandhāto, nathī mukāto; ane potānā sarāg-vītarāg pariṇāmanā sadbhāvathī, te adhyavasāyano abhāv hovā chhatān paṇ, bandhāy chhe, mukāy chhe. māṭe paramān akiñchitkar hovāthī (arthāt kāī nahi karī shakatun hovāthī) ā adhyavasān potānī arthakriyā karanārun nathī; ane tethī mithyā ja chhe. -āvo bhāv (āshay) chhe.
bhāvārthaḥ– je hetu kāī paṇ na kare te akiñchitkar kahevāy chhe. ā bāndhavā- chhoḍavānun adhyavasān paṇ paramān kāī karatun nathī; kāraṇ ke te adhyavasān na hoy topaṇ jīv potānā sarāg-vītarāg pariṇāmathī bandh-mokṣhane pāme chhe, ane te adhyavasān hoy topaṇ potānā sarāg-vītarāg pariṇāmanā abhāvathī bandh-mokṣhane nathī pāmato. ā rīte adhyavasān paramān akiñchitkar hovāthī sva-arthakriyā karanārun nathī ane tethī mithyā chhe.
have ā arthanā kaḷasharūpe ane āgaḷanā kathananī sūchanikārūpe shlok kahe chheḥ-
PDF/HTML Page 2637 of 4199
single page version
तत्किञ्चनापि नैवास्ति नात्मात्मानं करोति यत्।। १७१।।
shlokārthaḥ– [अनेन निष्फलेन अध्यवसायेन मोहितः] ā niṣhphaḷ (nirarthak) adhyavasāyathī mohit thayo thako [आत्मा] ātmā [तत् किञ्चन अपि न एव अस्ति यत् आत्मानं न करोति] potāne sarvarūp kare chhe, -evun kāī paṇ nathī ke je-rūp potāne na karato hoy.
bhāvārthaḥ– ā ātmā mithyā abhiprāyathī bhūlyo thako chaturgati-sansāramān jeṭalī avasthāo chhe, jeṭalā padārtho chhe te sarvarūp potāne thayelo māne chhe; potānā shuddha svarūpane nathī oḷakhato. 171.
have pūchhe chhe ke adhyavasān potānī arthakriyā karanārun kaī rīte nathī? teno uttar kahe chheḥ-
‘hun bandhāvun chhun, mūkāvun chhun-evun je adhyavasān chhe tenī potānī arthakriyā jīvone bāndhavā, mūkavā te chhe.’
juo ahīn ‘bandhāvun, mūkāvun-’ em be bol kem līdhā? kemake te navā āvyā chhe. jīvan-maraṇ karun ne duḥkhī-sukhī karun-e bolanī vāt to pahelān āvī gaī chhe. ā bol pahelān nahotā āvyā to teno ahīn khulāso kare chhe.
shun kahe chhe? ke hun bījā prāṇīne karmabandhan karāvun chhun ke ene karmabandhanathī chhoḍāvun chhun evun je adhyavasān chhe tenī arthakriyā shun? to kahe chhe-bījā jīvone bāndhavā ke mūkavā te enī arthakriyā chhe. have kahe chhe-
‘parantu jīv to, ā adhyavasāyano sadbhāv hovā chhatān paṇ, potānā sarāg- vītarāg pariṇāmanā abhāvathī nathī bandhāto nathī mūkāto; ane potānā sarāg-vītarāg pariṇāmanā sadbhāvathī, te adhyavasāyano abhāv hovā chhatān paṇ, bandhāy chhe mūkāy chhe.’
ahāhā...! joyun? kahe chhe ke-bījāne hun bandhāvun chhun arthāt pāpamān nākhun chhun ane bījāne chhoḍāvun chhun arthāt mukta karāvun chhun evo tāro adhyavasāy-pariṇām hovā chhatān par jīvo to potāne sarāg pariṇām na hoy to bandhātā nathī ane potāne vītarāg pariṇām na hoy to mūkātā nathī. ā vastusthiti chhe tyān
PDF/HTML Page 2638 of 4199
single page version
tārā pariṇām shun karī shake? e prāṇī to potānā rāganā pariṇām vinā bandhāshe nahi ane vītarāgatānā pariṇām vinā mūkāshe nahi.
vaḷī jo kadīk bījā jīvane bandhāvānā ke mūkāvānā tārā pariṇām na hoy to paṇ te bījo jīv potānā sarāg pariṇāmathī bandhāshe ane vītarāg pariṇāmathī mūkāshe. āvun ja vastusvarūp chhe tyān tārun shun kartavya chhe? bhāī! ā samajyā vinā ja duniyā ākhī sansāramān anantakāḷathī rakhaḍī mare chhe.
bhagavān! tun anādithī duḥkhī ja duḥkhī chhe. moṭo paisāvāḷo dhanapati thayo tyāre paṇ, hun paisāvāḷo chhun, hun sampattinī barābar vyavasthā karī shakun chhun, hun paisā dānamān āpī shakun chhun ane dhan vaḍe bījāne (-garībone) sukh pahoñchāḍī shakun chhun-evī mithyā mānyatā vaḍe mithyādraṣhṭi thaīne duḥkhī ja rahyo chhe. bhāī! tane mithyādarshan shun chīj chhe enī khabar nathī paṇ enā garbhamān anantakāḷanān paribhramaṇanān pārāvār duḥkh rahyān chhe.
ahāhā....! hun bījāne duḥkhī-sukhī karun chhun, bandhāvun-mūkāvun chhun em je māne chhe te mūḍh mithyādraṣhṭi chhe ane te chāragatimān anantakāḷ rakhaḍī khāy chhe.
juo, pahelān kahyun ke -tārā pariṇām hoy ke hun parane bandhāvun-mūkāvun to paṇ par jīv to enā sarāg-vītarāg pariṇāmanā abhāvathī bandhāto nathī ke mūkāto nathī. vaḷī kahyun ke tārā parane bandhāvā-mūkāvānā adhyavasāy na hoy topaṇ par jīvo to potānā sarāg-vītarāg pariṇāmathī bandhāy chhe ke mūkāy chhe. āmān khūbī joī? em ke-tārā adhyavasāy hoy ke na hoy, par jīvo to potānā mithyātvanā bhāvane kāraṇe bandhāy chhe ane vītarāgabhāvane kāraṇe mūkāy chhe. eṭale ke tārun adhyavasān to par jīvone bandhāvā-mūkāvāmān phogaṭ vyartha chhe.
ahā! āchāryadeve āmān gajabanī khūbī nākhī chhe. tārā par jīvone bandhāvā- mūkāvānā adhyavasāy na hoy toy par jīvo to potānā sarāg-vītarāg pariṇāmane kāraṇe bandhāy-mūkāy chhe, ane tane par jīvone bandhāvā-mūkāvānā pariṇām hoy topaṇ par jīvo to potānā sarāg-vītarāg pariṇāmanā abhāvathī bandhātā-mūkātā nathī. māṭe tārā adhyavasāy paramān kāī karatān nathī. lyo, āvī vāt chhe! have e ja kahe chhe ke-
‘māṭe paramān akiñchitkar hovāthī ā adhyavasān potānī arthakriyā karanārun nathī; ane tethī mithyā ja chhe-āvo bhāv (-āshay) chhe.’
aho! adbhūt alaukik vāt chhe bhāī! ā. atyāre to paṇḍitomān moṭī charchā
PDF/HTML Page 2639 of 4199
single page version
ne vivād chāle chhe ke-paranun karī shake chhe; tathā keṭalāk loko paṇ māne chhe ke (-jīv) paranun karī shake chhe.
are bhāī! jo to kharo bhagavān! ke ahīn shun kahe chhe ā? kahe chhe-tārun adhyavasān paramān taddan akiñchitkar chhe, arthāt paramān kānīpaṇ karī shakatun nathī. jem tārā sukh-duḥkhanā pariṇāmamān viṣhayo akiñchitkar chhe. (juo, pravachanasār gāthā 67), viṣhayo tārā sukh-duḥkhanā pariṇāmanā kartā nathī tem tārun adhyavasān paramān kāī karatun nathī arthāt paradravyanī kriyā karavāmān-nīpajāvavāmān akiñchitkar chhe.
ahāhā...! traṇalokanā nāth bhagavān jinendradev dharmasabhāmān gaṇadharo ne indronī samakṣha omdhvanimān ā vāt kahetā hatā ane santo e vāt ahīn kahe chhe. juo, atyāre mahāvidehamān sarvagna trilokanāth bhagavān sīmandhar prabhu birāje chhe. tyān 2000 varṣha par prachur ānandamān jhūlanārā, gnānī, dhyānī, mahāpavitra digambar sant mahā munivar bhagavān kundakundāchārya san. 49 mān bhagavān pāse sadehe gayā hatā ane āṭh di’ tyān rahyā hatā. tyānthī āvīne ā samayasār, pravachanasār ādi shāstra banāvyān chhe. teo kahe chhe-bhagavānano ā sandesho chhe ke ātmā paradravyamān kānīpaṇ karavā akiñchitkar chhe. ahāhā....! par jīvonī dayā pāḷavāmān ātmā akiñchitkar chhe, ane par jīvone māravāmān paṇ ātmā akiñchitkar chhe. ātmā paranī dayā pāḷī shakato nathī ane par jīvone mārī shakato nathī. bhāī! ā to vastusthitinī maryādā chhe ke paradravyanī koī kriyā ātmā karī shakato nathī.
paṇ paradravyanī kriyā thāy emān e nimitta to chhe ne?
nimitta chhe enī koṇ nā pāḍe chhe? paṇ nimitta paramān kāī karatun nathī, paranī kriyāmān akiñchitkar chhe em vāt chhe. nimitta paramān kāīk kare chhe em jo māno to nimitta ja nā rahe. ahā! mūḷ vātamān pher hoy tyān shun thāy?
are! anādithī jīv mahā anarthanun kāraṇ evā mithyātvane laīne sansāramān rakhaḍe chhe. dayā, dān, vrat, bhakti ityādi eṇe anantavār karyān; ane bhagavānanā samosaraṇamān paṇ anantavār gayo, chhatān bhavabhramaṇ nā maṭayun. kem? ke mithyātva ūbhun hatun. ahā! te mithyātva shun chhe te ahīn batāve chhe. ahā! paradravyanī kriyā (dayā, dān vagere) hun karī shakun chhun evo je bhāv te, paramān akiñchitkar hovā chhatān, āne anantakāḷamān sevyā ja karyo chhe; te mithyātvabhāv chhe, anant sansāranun mūḷ chhe.
jayapuramān ‘khāṇiyā charchā’ thaī emān moṭī charchā thaī ke sonagaḍhavāḷā,
PDF/HTML Page 2640 of 4199
single page version
nimitta paramān kāī karatun nathī em māne chhe māṭe teo nimittane mānatā nathī. to kahīe chhīe-
nimitta hoy chhe kharun, paṇ e paramān akiñchitkar chhe. arthāt paramān kāī karatun nathī. koī paṇḍite ṭhīk ja lakhyun chhe ke-sonagaḍhavāḷā nimittane mānatā nathī em nathī, paṇ nimitta paramān kāī karatun nathī em māne chhe.
bhāī! ā sharīr hāle chhe, vāṇī thāy chhe to emān ātmā nimitta chhe, paṇ ātmā sharīrane halāve chhe, tem ja vāṇī bole chhe em nathī. ātmā sharīrane halāvī shakato nathī, vāṇī bolī shakato nathī. tevī rīte par jīvanī rakṣhā enā kāraṇe thāy temān bījo jīv nimitta hoy paṇ te enī rakṣhā karī de chhe em nathī. bhāī! nimitta akiñchitkar chhe, te paramān kāī karī shakatun nathī. bhagavān ātmā paradravyanī kriyā karavāmān akiñchitkar chhe.
ā vepārīo badhā moṭo vepār kare chhe ne chopaḍā lakhe chhe ne? temān lakhe chhe ne ke-bāhubalīnun baḷ hajo, abhayakumāranī buddhi hajo vagere vagere. ahīn kahe chhe-bhāī! e vepār hun karun chhun ne chopaḍā hun lakhun chhun evī tārī je buddhi chhe te viparīt buddhi chhe; kemake vepāranī-paisānī levaḍ-devaḍanī kriyā tun karī shakato nathī. e kriyā to jaḍ paramāṇunī chhe ane temān tun nimitta bhale ho, paṇ tun e kriyā kare chhe-karī shake chhe em chhe ja nahi. nimitta paranun kāī kare chhe em traṇakāḷamān nathī.
shrī jayasenāchāryanī ṭīkāmān āve chhe ke gnānī-dharmātmā-samakitīne, par jīvone māravā-bachāvavānā pariṇām āve, evā vikalpa thāy, paṇ par jīvone hun mārī-bachāvī shakun chhun em te mānatā nathī. are te e vikalpanāy svāmī thatā nathī tyān paranī kriyānā svāmī kem thāy? e to par jīv maryā ke bachyā temān hun nimittamātra chhun, nimittakartā nahi hon, -em jāṇe chhe. agnānīne to hun karun chhun, paranī kriyāno hun karanāro chhun-em kartābuddhi chhe, jyāre gnānī to potāne thayelā vikalpanā ane te kāḷe tenā nimitte thayelī paranī kriyānā gnātā ja chhe; kartā nahi, nimittakartāy nahi. lyo, āvo nimittakartā ane nimittamātramān moṭo pher chhe. samajāṇun kāī....?
are! lokone potāno kāī vichār nathī ke hun koṇ chhun? kyān ūbho chhun? ne mārun shun thashe? emaṇe to bas raḷavun-kamāvun, bāyaḍī-chhokarānne pāḷavān-poṣhavān ne viṣhayabhog bhogavavā ītyādimān potānun sarvasva mānī līdhun chhe. ahīn kahe chhe- bhāī! raḷavā- kamāvānā, bāyaḍī-chhokarānne pāḷavā-poṣhavānā ne viṣhayabhoganā bhāv tun