PDF/HTML Page 2701 of 4199
single page version
dharmanī pahelī sīḍī-enun kāraṇ trikāḷī dhruv ek gnāyakabhāv chhe. ātmāshrit eṭale trikāḷī ek gnāyakabhāvane āshrit nishchayanay chhe. samyagdarshan thavāmān ek gnāyakabhāv, dhruvabhāv, nitya sahajānandasvarūp bhāv ek ja kāraṇ chhe. bāpu! ā dayā, dān, vrat, bhakti ādi bāhya kriyāo kare enāthī samyagdarshan thāy em chhe nahi, kemake e to sarva parāshrit bhāv chhe. ek svanā āshraye ja-trikāḷī dhruv ek gnāyakabhāvanā āshraye ja samyagdarshan ādi dharma pragaṭ thāy chhe. samajāṇun kāī...?
bhāī! guṇ-guṇīno bhed paṇ parāshray chhe. ātmā gnānasvarūp chhe, ānandasvarūp chhe em bhed pāḍavo te parāshrit vyavahāranay chhe, te bandhanun kāraṇ chhe. āvī jhīṇī vāt!
ā to adhyātmashāstra bāpā! bhagavān shrī kundakundāchāryadev samvat 49mān thayā. te pūrvavidehamān sarvagna paramātmā devādhidev shrī sīmandhar bhagavān pāse gayā hatā. tyān āṭh di’ rahīne ahīn āvyā pachhī ā shāstra banāvyun chhe. teo ā gāthāmān kahe chhe ke ātmā arthāt trikāḷī ek gnāyakabhāvane āshrit nishchayanay chhe. āvo mārag bahu jhīṇo bāpā! loko to bahārathī māṇḍīne beṭhā chhe ke-vrat pāḷo, bhakti karo, ne upavās karo ityādi; em karatān karatān kalyāṇ thaī jashe. paṇ dhūḷey kalyāṇ nahi thāy, sāmbhaḷane, bāpu! e to badhun puṇyabandhanun kāraṇ chhe, pāpathī bachavā e puṇya hoy chhe, paṇ e kāī dharma nathī. dharma to ek gnāyakabhāv jene ahīn sva kīdho teno āshraye ja thāy chhe. ahāhā...! pūrṇānandasvarūp chidānandamay sahajānandanī mūrti prabhu ātmā e potānun sva chhe ane enā āshraye ja dharma thāy chhe. samajāṇun kāī...?
bhāī! ā kāī koīnā gharanī vāt nathī. ā to trilākīnāth devādhidev sarvagna paramātmāe divyadhvanimān je kahyun te temanā keḍāyatī santo kahe chhe. kahe chhe- ātmāshrit arthāt sva-āshrit nishchayanay chhe. trikāḷī shuddha ek gnāyakabhāv te sva chhe ane svanā āshraye nishchayanay chhe. nishchayanay eṭale trikāḷī dhruv satyārtha vastu; athavā nishchayanay eṭale gnānano shuddha ansh jeno viṣhay trikāḷī dhruv sva chhe. e trikāḷī svane ja (abhedathī) shuddhanay kahe chhe. ahāhā...! chidānandaghan prabhu ātmā ja potānun paramasvarūp chhe ane tene ja abhedathī shuddhanay kahe chhe. te ekanā ja āshraye samyagdarshan ādi dharma thāy chhe. have āvī vyākhyā! ākarī paḍe māṇasane paṇ shun thāy? bhāī! samyagdarshan vinā vrat, tap ādi tun kare paṇ e badho parāshrit bhāv sansāramān rakhaḍavā khāte ja chhe.
are! anantakāḷamān eṇe sva-svabhāv je pūraṇ gnānānandasvabhāvathī bharelo
PDF/HTML Page 2702 of 4199
single page version
gnāyak-gnāyak-gnāyak evo trikāḷī ek sāmānyabhāv jene param pāriṇāmikabhāv kahe chhe tene jāṇyo nahi. ahā! anantavār eṇe digambar muni thaīne pañchamahāvratādi pāḷyān paṇ sva-svabhāvanā āshraye ātmagnān karyun nahi tethī ene lesh paṇ sukh na thayun, sansāraparibhramaṇ ūbhun ja rahyun. chhahaḍhālāmān āve chhe ne ke-
pai nij ātamagnān vinā sukh lesh na pāyau.’
‘उत्पादव्ययध्रौव्ययुक्तम् सत्’ –e tattvārthasūtranun sūtra chhe. temān ‘utpād-vyay’ e paryāy chhe, avasthā chhe ane dhrauvya e trikāḷī dhruv gnāyakabhāv chhe. ‘utpād’ eṭale mithyātvanā vyayapūrvak samyagdarshananī paryāy laīe to enun āshrayarūp kāraṇ trikāḷī ek gnāyakabhāv chhe. ek gnāyakabhāvanā āshraye ja samyagdarshan thāy chhe. paṇ re! eṇe vrat, tap, jātrā ādi karavā āḍe potānā dhruvasvabhāv ek gnāyakabhāvano āshray karyo nahi!
parāshrit rāgamān dharma mānīne tun santuṣhṭa thāy paṇ bhāī! dharmanun evun svarūp nathī. dharma to ek vītarāgabhāv ja chhe ane te sva-āshraye ja pragaṭ thāy chhe. samajāṇun kāī...?
ā to divyadhvanino sār evī adhyātma-vāṇī chhe. mūḷ gāthāonā kartā bhagavān kundakundāchārya be hajār varṣha par san. 49mān thaī gayā; ane tyār pachhī hajār varṣhe āchārya amr̥utachandra thayā. temanī ā ṭīkā chhe. temān teo kahe chhe-sva-āshrit nishchayanay chhe. tyān ‘sva’ te koṇ? to kahe chhe-trikāḷī dhruv svabhāvabhāv sāmānya-sāmānya- sāmānya evo ek gnāyakabhāv te potānun sva chhe ane e sivāy paryāyādi bhed sahit ākhun vishva par chhe; ane par-āshrit vyavahāranay chhe. guṇabhed, paryāyabhed ādi samasta parabhāvo vyavahāranay chhe. lyo, āvo jhīṇo mārag!
have kahe chhe- ‘tyān pūrvokta rīte parāshrit samasta adhyavasān (arthāt potānā ne paranā ekapaṇānī mānyatāpūrvak pariṇaman) bandhanun kāraṇ hovāne līdhe...’
shun kīdhun? ke parane hun jivāḍun, par jīvonī rakṣhā karun, parane sukhī karī daun, temane āhār-auṣhadhādi sagavaḍo daun ityādi par sāthe ekapaṇānī mānyatāpūrvak je pariṇaman chhe te bandhanun kāraṇ chhe, āvo mārag bahu jhīṇo bāpā! loko, ā to nishchay chhe, nishchay chhe em karīne enī upekṣhā kare chhe paṇ ā ja satya vāt chhe bhāī! paradravyanī kriyā hun karī shakun e mānyatā ja parāshrit mithyādarshan chhe, ane te bandhanun kāraṇ chhe.
prashnaḥ– to par jīvonī dayā pāḷavī ke nahi? duḥkhī daridrīone āhār- auṣhadhādinān dān devān ke nahi?
PDF/HTML Page 2703 of 4199
single page version
uttaraḥ– are bhāī! shun tun par jīvanī dayā pāḷī shake chhe? par jīvanī dayā hun pāḷun evī mānyatā mithyātva chhe. par jīvanī dayā koṇ pāḷe? par jīvanun jīvan to enā āyunā udayane ādhīn chhe. āyunā udaye te jīve chhe ane āyu kṣhay pāmatān deh chhūṭī jāy chhe. bhāī! tun ene jivāḍī shake ke mārī shake e vāt jainadarshanamān nathī. evī mānyatānā pariṇām tane thāy te mithyātva hovāthī bandhanun-sansāranun ja kāraṇ chhe.
tevī rīte bījāne āhār-auṣhadhādi vaḍe upakār karun evī sva-paranī ekatārūp mānyatānun pariṇaman paṇ bandhanun ja kāraṇ chhe, kemake e par-jaḍanī kriyā chhe tene tun (- ātmā) kem karī shake? paranī kriyā par kare e jainasiddhānt ja nathī. eṭale to kahyun ke parāshrit samasta adhyavasān bandhanun ja kāraṇ chhe. bhāī! paranun kāī paṇ karavāmān ātmā paṅgu eṭale ashaktimān chhe.
ahāhā...! trilokīnāth vītarāg sarvagnadevanī vāṇī santo tenā āḍatiyā thaī ne jagat samakṣha jāher kare chhe. kahe chhe-paramān ekapaṇānī mānyatārūp pariṇaman bandhanun kāraṇ hovāne līdhe bhagavāne mumukṣhu arthāt ātmānā shuddha pariṇamananī jene abhilāṣhā chhe tene pokār karīne kahyun chhe ke-paranī ektābuddhi chhoḍī de. hun bījāne jivāḍun, sukhī karun, āhār-auṣhadhādi daun ityādi mithyābhāv rahevā de; kemake e badhī paranī kriyā to paramān paranā kāraṇe thāy chhe, ene ātmā karī shakto nathī. have āvī vāto eṇe koī di’ sāmbhaḷī nathī eṭale būmo pāḍe ke ā to badhun sonagaḍhanun chhe. paṇ bhāī! ā sonagaḍhanun nathī paṇ anantā jin bhagavantoe kahelun vastunun svarūp chhe.
aho! digambar santoe jagatane nyāl karī dīdhun chhe. parāshrit vyavahāramān be bhed pāḍīne pahelān sthūḷ parāshrit evo sva-paranī ekatārūp vyavahārano niṣhedh karyo. have kahe chhe- ‘pūvokta rīte parāshrit samasta adhyavasān bandhanun kāraṇ hovāne līdhe mumukṣhune teno (-adhyavasānano) niṣhedh karatā evā nishchayanay vaḍe kharekhar vyavahāranayano ja niṣhedh karāyo chhe, kāraṇ ke vyavahāranayane paṇ parāshritapaṇun samān ja chhe.’
joyun? shun kahe chhe? ke jem paranī ekatābuddhi jūṭhī chhe, kemake sva ne par be ek nathī; ane tethī bhagavāne teno niṣhedh karyo chhe. tethī āchārya mahārāj kahe chhe ke ame mānīe chhīe ke bhagavāne parāshrit vyavahār ja saghaḷoy niṣhedhyo chhe. par sāthenī ekatābuddhi niṣhedhīne bhagavāne paranā āshraye thatā badhāy bhāvono niṣhedh karyo chhe. ā dayā, dān, vrat, pūjā, bhakti ityādinā bhāv badhā parāshrit chhe māṭe eno niṣhedh karyo chhe; kemake jem paradravyanī ekatābuddhimān parano āshray chhe tem dayā, dān ādi (asthiratānā) rāgabhāvone paṇ parano āshray chhe. bannemān
PDF/HTML Page 2704 of 4199
single page version
parāshritapaṇun samān ja chhe. jem ekatvabuddhirūp adhyavasān parāshrit chhe tem dayā, dān, vrat, tap ādi je vyavahārano vikalpa chhe te paṇ parāshrit ja chhe, ane tethī te paṇ niṣhiddha ja chhe.
lyo, have āvun chhe chhatān koī vaḷī kahe chhe-shubhabhāvathī-vyavahārathī lābh thāy, dharma thāy.
are bhāī! jenāthī lābh thāy eno niṣhedh shun kām kare? shubhabhāv saghaḷoy parāshrit hovāthī bandhanun ja kāraṇ chhe māṭe te niṣhiddha chhe.
to shun dharmī puruṣhane shubhabhāv hoy ja nahi? hoy chhe ne? hoy chhe eno niṣhedh karyo chhe ne? na hoy eno shun niṣhedh? ahā! ātmagnānī dhyānī prachur ānandamān jhūlanārā sāchā bhāvaliṅgī munirājane paṇ pāñch mahāvratādinā vikalpa āve chhe, paṇ temān munirājane heyabuddhi hoy chhe; ene te bandhanun kāraṇ jāṇe chhe ane shuddha nishchayanā ugra āshray vaḍe teno te niṣhedh karī de chhe. samajāṇun kāī...? samakitīne paṇ je dev-guru-shāstranī shraddhāno rāg hoy chhe te parāshrit hovāthī teno niṣhedh karavāmān āvyo chhe.
chhe ne andar? chhe ke nahi? ke- ‘parāshrit samasta adhyavasān bandhanun kāraṇ hovāne līdhe mumukṣhune teno niṣhedh karatā evā nishchayanay vaḍe kharekhar vyavahāranayano ja niṣhedh karāyo chhe.’
juo, nishchayanay vaḍe eṭale sva-svabhāvanā āshray vaḍe kharekhar vyavahārano niṣhedh karāyo chhe. ahāhā....! jyān svano āshray kare chhe tyān paranā āshrayanā bhāvano sahaj niṣhedh thaī jāy chhe. paṇ parāshrayanā bhāvane (shubhabhāvane) jo upādey māne to tyān svanā bhāvano-svasvabhāvano anādar thāy chhe ane tethī tene svasvarūpanī prāpti thatī nathī. shun kahyun? ke vyavahār ke je paranā āshraye thāy chhe ane je bandhanun-sansāranun kāraṇ chhe tene nishchay vaḍe eṭale ke svanā āshray vaḍe niṣhedhāy chhe paṇ je parāshrayanā bhāvane bhalo-iṣhṭa jāṇe te eno niṣhedh kevī rīte kare? te to sansāramān ja rakhaḍe. bhāī! vītarāg parameshvaranā panthanā (mokṣhamārganā) pathikoe ā khās samajavun paḍashe.
ā moṭī takarār! ke-samakit chhe ke nahi? -enī āpaṇane khabar na paḍe; māṭe ā vyavahār sādhan je vrat, niyam ādi chhe tene uthāpe chhe te ekānt chhe. em ke vyavahār karatān karatān nishchay thāy, māṭe vyavahār karanārā sāchā chhe.
samādhānaḥ– bhāī! samakit chhe ke nahi-enī jene khabar na paḍe vā enī jene shaṅkā rahe tene samakit chhe ja nahi, ane to pachhī tene vyavahār
PDF/HTML Page 2705 of 4199
single page version
sādhaney nathī. ene je sādhan chhe te ekānt rāg chhe ane te mithyātva sahit hovāthī dīrgha sansāranun ja kāraṇ chhe. ahā! (kartā thaī ne) ekānte vyavahāranā karanārā bichārā duḥkhamān paḍayā chhe, kemake te ekānt sansāranun ja kāraṇ chhe. āvī vāt chhe.
ahīn kahe chhe-mumukṣhune adhyavasānano niṣhedh karatā evā nishchayanay vaḍe kharekhar vyavahāranayano ja niṣhedh karāyo chhe. joyun? mumukṣhune, bandhanun kāraṇ je adhyavasān teno niṣhedh nishchayanay vaḍe arthāt sva-svabhāvanā āshray vaḍe karāyo chhe, nahi ke vyavahāranā āshraye. vyavahāranā āshraye (vyavahār karatān karatān) vyavahārano niṣhedh thato nathī paṇ shuddha nishchayanā āshraye vyavahārano niṣhedh karāy chhe. svanā āshraye ja parāshrayanā bhāvano niṣhedh thāy chhe. ā vastusvarūp chhe. have āvun vyavahāranā pakṣhavāḷāne ākarun lāge paṇ shun thāy?
ahā! jem paramān ekatvabuddhirūp adhyavasān parāshrit chhe tem vyavahāranay paṇ parāshrit chhe. jem adhyavasān bandhanun kāraṇ chhe tem paranā āshraye thayelo vyavahārano shubhabhāv paṇ bandhanun ja kāraṇ chhe. beyamān parāshritapaṇun samān ja chhe. māṭe have kahe chhe-
‘ane ā vyavahāranay e rīte niṣhedhavāyogya ja chhe.’ parane āshraye thayelā badhā ja bhāvo niṣhedhavāyogya ja chhe em kahe chhe. tyāre koī vaḷī kahe chhe-shubhabhāvane paṇ chhoḍavālāyak kahesho to tene chhoḍīne loko ashubhamān jashe.
samādhānaḥ– are prabhu! tun sāmbhaḷ to kharo. ahīn ashubhamān javānī kayān vāt chhe? shubhane paṇ chhoḍavālāyak māne teṇe ashubhane chhoḍavālāyak mānyun chhe ke nahi? bāpu! shubhane paṇ chhoḍavālāyak māne e to svanā āshrayamān jashe. bhāī! ātmāno āshray karāvavā māṭe vyavahār saghaḷoy niṣhedh karavāyogya ja chhe. ahā! jyān pote svanā āshrayamān jāy chhe tyān vyavahārano niṣhedh sahaj thaī jāy chhe māṭe vyavahār niṣhedh karavā lāyak ja chhe.
ahā! shuddha chidānandaghan prabhu ātmānā āshraye je nirmaḷ ratnatrayarūp vītarāgī pariṇati pragaṭ thāy te mokṣhanun kāraṇ chhe. ā sivāy samakitīne je vratādino shubhabhāv hoy chhe, hoy chhe kharo, te bandhanun ja kāraṇ chhe ane te niṣhedhavāyogya ja chhe. samajāṇun kāī...? kahyun chhe ne ke-
PDF/HTML Page 2706 of 4199
single page version
ahāhā...! ātmā jinasvarūp paramātmasvarūp chhe. temān bhed ādi paḍe te karma paravastu chhe, ātmā nahi. lyo, ā bhagavānanī omdhvanino marma chhe. shun? ke svanā āshraye vyavahāranay niṣhedhavāyogya ja chhe.
samakitīne vyavahāranay hoy chhe. nay be chhe to teno viṣhay paṇ hoy chhe. paṇ vyavahāranayano viṣhay je rāg te bandhanun kāraṇ chhe, ane nishchayano viṣhay je pūrṇānandano nāth ek gnāyakabhāvasvarūp ātmā tenun ālamban muktinun kāraṇ chhe. have āvī vātu sāmbhaḷavāy maḷe nahi te bichārā shun kare? kadāch sāmbhaḷavā maḷe to pakaḍāy nahi, ne pakaḍāy to dhāraṇāmān levun kaṭhaṇ paḍe ane enī ruchi thavī to or kaṭhaṇ vāt. paṇ bhāī! ā avasar chhe hon (em ke vyavahāranayane svanā āshraye niṣhedhavāno ā avasar chhe.)
ahāhā... ! devādhidev arihant paramātmā dharmasabhāmān em pharamāve chhe ke prabhu! tun mārī sāmun joī mane māne (shraddhe) e badho rāg chhe, kemake ame tārā māṭe paradravya chhīe. tārun svadravya chhe enāthī ame par chhīe. tethī amārī sanmukh thaī amane mānatān tane shubharāg thashe. ame teno niṣhedh karīne kahīe chhīe ke te dharma nathī. samajāṇun kāī... ? (matalab ke svamān jo, svamān jā ne svamān ṭhar.)
juo, nay be chhe-nishchay ane vyavahār. nishchay ene kahīe ke je trikāḷī ek gnāyakamātra prabhu ātmāno-svano āshray le; ane vyavahāranay ene kahīe ke je parano āshray le. paranī ekatvabuddhi ne parano āshray ene vyavahār kahīe. emān svanā āshraye dharma thāy ane paranā āshraye adharma thāy. have āmān (svāshray) kaṭhaṇ paḍe māṇasane eṭale kahe ke-vrat pāḷe ne tap kare te dharma. paṇ are bhāī! ātmānā āshray vinā, samyagdarshan vinā vrat ne tap kevān? ekaḍā vinānān mīṇḍānnī saṅkhyā kevī? ekaḍo hoy to saṅkhyā bane, paṇ ekaḍā vinānān mīṇḍān to mīṇḍān ja chhe (shūnya chhe) tem samyagdarshan vinā, svanā āshray vinā vrat ne tap badhān niṣhphaḷ chhe; dharma nathī, adharma chhe. have āvun jagatane ākarun paḍe paṇ shun thāy? anant tīrthaṅkaroe kahelo mārag to ā ek ja chhe. bhāī! shrīmade kahyun chhe ne ke-
bāpu! paramārthano panth, mokṣhano panth to ā ek ja chhe. ahā! jene ā māraganī vāt beṭhī enun to kahevun ja shun? ene to bhavabījano chhed thaī jāy chhe. paṇ are! je ekānte parāshrit vyavahāramān rokāyelo rahe chhe teo ekād bhav devano karīne kayāny kāgaḍe-kūtare-kanthave tiryañchamān bhav-samudramān
PDF/HTML Page 2707 of 4199
single page version
ḍūbī jāy chhe. are bhāī! māragane jāṇyā vinā 84 lākh yonimān avatār karī karīne tārā sothā nīkaḷī gayā chhe. ahā! nigodamān ek shvāsamān aḍhār bhav karato thako uparā uparī anant anant bhav karī tun mahāduḥkhī thayo chhe; to have to chet, ane parāshrayanī bhāvanā chhoḍīne svāshray pragaṭ kar.
are bhāī! ā vyavahāranay e rīte niṣhedhavāyogya ja chhe; ‘kāraṇ ke ātmāshrit nishchayanayano āshray karanārāo ja (karmathī) mukta thāy chhe ane parāshrit vyavahāranayano āshray to ekānte mukta nahi thato evo abhavya paṇ kare chhe.’
juo, ātmāshrit nishchayanay arthāt svasvabhāv je ek gnāyakabhāv teno āshray karanārāo ja mokṣha pāme chhe, paṇ parāshrit vyavahārano āshray karanārāono kadīy mokṣha thato nathī.
tyāre koī loko kahe chhe-tame niṣhedh karo chho ne pāchho vyavahār to karo chho. ā jinamandir, samosaraṇamandir, mānasthambh, āgamamandir ityādi badhān karyān e badho vyavahār nathī shun?
paṇ e badhānne koṇ kare bāpu? e mandir ādi to enā kāḷe thavāyogya hatān te thayān chhe ane te te kāḷe je shubhabhāv thayo te hoy chhe paṇ e kāī āshray karavā lāyak nathī vā te kartavya chhe em nathī. bhāī! ā upadesh devāno vikalpey shubharāg chhe, te āve kharo paṇ te karavāyogya kartavya nathī, dharma nathī.
ahāhā....! ‘nishchayanayāshrit munivaro prāpti kare nirvāṇanī’ ahāhā...! chidānandaghan pūrṇānandano nāth prabhu ātmā chhe; eno āshray karanārā munivaro muktine pāme chhe, paṇ vyavahārano āshray karanārāo dharma pāmatā nathī. āvo mārag prabhu! muktino panth mahā alaukik chhe. jemān ek svano ja āshray svīkr̥ut chhe. sajjhāyamāḷāmān āve chhe ke-
mohataṇā raṇiyā bhamejī, jāg jāg matimant re. -sahajānandī
ahāhā...! sahajānandasvarūp ātmā chho ne prabhu! tun. svarūpane jāṇyā vinā bekhabar thaī kayān sūto chhe prabhu! are! jo to kharo! ā sva-paranī ekatābuddhirūpī chor bhamī rahyo chhe. jāg re jāg nāth! svarūpamān jāgrat thā. ā jagatanā loko-bāyaḍī chhokarān vagere tane lūṇṭī rahyān chhe. bhāī! temanāmān gherāī ne tun lūṇṭāī rahyo chhe to jāg ne svane sambhāḷ. svamān jāganārā koī viralā ja bache chhe. ahīn
PDF/HTML Page 2708 of 4199
single page version
kahe chhe-nishchayano āshray karanārā koī munivaro ja muktine pāme chhe, paṇ vyavahāramān gūñchavāyelāo-mugdha thayelāo muktine pāmatā nathī.
tyāre koī (agnānī) kahe chhe-ā to ekānt thaī gayun. em ke kathañchit nishchayathī ne kathañchit vyavahārathī mokṣha thāy em anekānt karavun joīe.
bāpu! em anekānta chhe ja nahi, e to ekānt chhe vā mithyā anekānta chhe. sva-āshraye mukti thāy ne par-āshraye na thāy e samyak anekānt chhe. samajāṇun kāī...? e ja kahe chhe ke-
ātmāshrit nishchayano āshray karanārāo ja mukta thāy chhe ane parāshrit vyavahāranayano āshray to ekānte nahi mukta thato evo abhavya paṇ kare chhe. abhavya paṇ bhagavān jineshvare kahelān vrat, shīl, tap, samiti, gupti ityādi anantavār niratichārapaṇe pāḷe chhe, paṇ enī kadīy mukti thatī nathī. jo vyavahāranā ācharaṇathī dharmano lābh thāy to abhavyano mokṣha thavo joīe, paṇ em chhe nahi. māṭe he bhāī! parāshrayanī buddhi chhoḍī ek sva-svarūpano āshray kar. ek svanā ja āshraye mukti thāy chhe. muktinā mārgane paranī-nimitta ke vyavahāranī koī apekṣhā nathī. aho! muktino mārga param nirapekṣha chhe. vyavahār hoy kharo paṇ enī muktinā mārgamān apekṣhā nathī. lyo, āvī vāt chhe!
‘ātmāne paranā nimittathī je anek bhāvo thāy chhe te badhā vyavahāranayanā viṣhay hovāthī vyavahāranay to parāshrit chhe, ane je ek potāno svābhāvik bhāv chhe te ja nishchayanayano viṣhay hovāthī nishchayanay ātmāshrit chhe.’
juo, ā vyavahār-nishchayanayanī vyākhyā kahe chhe. ātmāne paranā nimitte je anek prakāranā vibhāv bhāvo thāy chhe e badhā vyavahāranayanā viṣhay chhe, māṭe vyavahāranay parāshrit chhe. bhāī! ek svanā āshray vinā jeṭalā paradravyanī ekatābuddhinā ane paranā āshraye thatā bhāvo chhe te saghaḷāy vyavahāranayano viṣhay chhe.
prashnaḥ– e gnānīne paṇ hoy chhe ne? uttaraḥ– hoy chhe ne; paṇ gnānīne eno (-vyavahārano) āshray nathī; gnānīne enun gnān chhe. ahīn to āshray chhe enī vāt chāle chhe. samajāṇun kāī...?
vyavahāranay parane āshraye chhe ne nishchayanay sva nām trikāḷī shuddha ek gnāyakabhāvanā āshraye chhe. svanā āshraye je nirmaḷ draṣhṭi-gnān thayān te mokṣhanun kāraṇ chhe ane paranā āshraye thayelo vyavahār badhoy bandhanun-sansāranun kāraṇ chhe.
PDF/HTML Page 2709 of 4199
single page version
vyavahāranay parāshrit chhe, ne nishchayanay sva-āshrit chhe-ā siddhānt kahyo. kahe chhe-
‘je ek potāno svābhāvik bhāv chhe te ja...’ joyun? je trikāḷī dhruv ek chinmātra bhāv jene chhaṭhṭhī gāthāmān ek gnāyakabhāv kahyo ne agiyāramī gāthāmān ‘bhūtārtha’ kahyo te ja ek potānun sva chhe. ane te ja ek nishchayanayano viṣhay hovāthī nishchayanay svāshrit chhe, ātmāshrit chhe. jhīṇī vāt bāpu! lokone satyārtha je ek ātmā tene pahoñchavun kaṭhaṇ lāge eṭale anekabhāvarūp vyavahārane choṇṭī paḍe paṇ bhāī! vyavahār parāshrit chhe ne bandhanun kāraṇ hovāthī bandhamārgarūp chhe.
‘adhyavasān paṇ vyavahāranayano ja viṣhay chhe tethī adhyavasānano tyāg te vyavahāranayano ja tyāg chhe, ane pahelānī gāthāomān adhyavasānanā tyāgano upadesh chhe te vyavahāranayanā ja tyāgano upadesh chhe.’
juo, paradravyanī kriyā hun karun, bījāne mārun-jivāḍun, duḥkhī-sukhī karun, bījāne bandhāvun-mukta karun ityādi je abhiprāy chhe te adhyavasān chhe. adhyavasān eṭale par sāthe ekatvabuddhivāḷī mānyatā. āvun adhyavasān e vyavahāranayano viṣhay chhe, ane adhyavasānano tyāg karāvyo temān parāshrit je vyavahār chhe teno ja tyāg karāvyo chhe. paramān ekatvabuddhirūp mithyābhāvane chhoḍāvatān parāshrit saghaḷā vyavahārane ja chhoḍāvyo chhe, arthāt paranī ekatābuddhi chhoḍāvavānī sāthe paranī ekatābuddhi vinā parane āshraye thato saghaḷo vrat, tap, niyam ādi vyavahār ja chhoḍāvyo chhe. āvo mārag chhe bhāī!
‘ā pramāṇe nishchayanayane pradhān karīne vyavahāranayanā tyāgano upadesh karyo chhe tenun kāraṇ e chhe ke-jeo nishchayanā āshraye pravarte chhe teo ja karmathī chhūṭe chhe ane jeo ekānte vyavahāranayanā ja āshraye pravarte chhe teo karmathī kadī chhūṭatā nathī.’
joyun? ā mūḷ vāt kahī. jeo nishchay nām trikāḷī ek gnāyakabhāv- svabhāvabhāvanā āshraye varte chhe teo dharmane prāpta thaī mukti pāme chhe ane jeo vrat, tap, bhakti ādi rāganā āshraye ja pravarte chhe teo karmathī kadī chhūṭatā nathī. rāganā- vyavahāranā āshraye pravartavun e to bandhamārga-sansāramārga chhe. māṭe he bhāī! vyavahāranā āshrayanī bhāvanā chhoḍ ne svarūpano-svano āshray kar-em upadesh chhe.
PDF/HTML Page 2710 of 4199
single page version
कथमभव्येनाप्याश्रीयते व्यवहारनयः इति चेत्–
कुव्वंतो वि अभव्वो अप्णाणी मिच्छदिट्ठी दु।। २७३।।
र्कुन्नप्यभव्याऽज्ञानी मिथ्याद्रष्टिस्तु ।। २७३।।
have pūchhe chhe ke abhavya jīv paṇ vyavahāranayano kaī rīte āshray kare chhe? teno uttar kahe chheḥ-
karatān chhatāny abhavya jīv agnānī mithyādraṣhṭi chhe. 273.
gāthārthaḥ– [जिनवरैः] jinavaroe [प्रज्ञप्तम्] kahelān [व्रतसमितिगुप्तयः] vrat, samiti, gupti, [शीलतपः] shīl, tap [कुर्वन् अपि] karatān chhatān paṇ [अभव्यः] abhavya jīv [अज्ञानी] agnānī [मिथ्याद्रष्टिः तु] ane mithyādraṣhṭi chhe.
ṭīkāḥ– shīl ane tapathī paripūrṇa, traṇ gupti ane pāñch samiti pratye sāvadhānībharelun, ahinsādi pāñch mahāvratarūp vyavahārachāritra abhavya paṇ kare chhe arthāt pāḷe chhe; topaṇ te (abhavya) nishchāritra (-chāritrarahit), agnānī ane mithyādraṣhṭi ja chhe kāraṇ ke nishchayachāritranā kāraṇarūp gnān-shraddhānathī shūnya chhe.
bhāvārthaḥ–abhavya jīv mahāvrat-samiti-guptirūp vyavahār chāritra pāḷe topaṇ nishchay samyaggnānashraddhān vinā te chāritra ‘samyakchāritra’ nām pāmatun nathī; māṭe te agnānī, mithyādraṣhṭi ane nishchāritra ja chhe.
have pūchhe chhe ke abhavya jīv paṇ vyavahāranayano kaī rīte āshray kare chhe? ahā! āvo je vyavahār bhagavāne kīdho chhe eno abhavya jīv paṇ kaī rīte āshray kare chhe ke te karavā chhatān paṇ tene dharma hoto nathī? āno uttar gāthāmān kahe chheḥ-
PDF/HTML Page 2711 of 4199
single page version
‘shīl ane tapathī paripūrṇa, traṇ gupti ane pāñch samiti pratye sāvadhānībharelun, ahinsādi pāñch mahāvratarūp vyavahārachāritra abhavya paṇ kare chhe arthāt pāḷe chhe;.....’
juo, ā to draṣhṭānt abhavyanun āpyun chhe paṇ bhavya jīvane māṭe paṇ samajī levun. ahīn shun kahe chhe? ke abhavya jīv paṇ jinavare kahelān vratādine to pāḷe chhe, chhatān paṇ te dharma pāmato nathī. bhagavān jinavare kahelān vratādi hon; agnānīe kahelānnī vāt nathī. bhāī! bhagavān jineshvaradev sarvagnadevanī āgnā je vyavahāranī chhe te sarvotkr̥uṣhṭa paripūrṇa chhe. (matalab ke āvo vyavahār bīje [anyamatamān] kayāny nathī.)
‘jinavare kahelān’ em pāṭhamān (gāthāmān) chhe paṇ ṭīkāmān e shabdo sīdhesīdhā līdhā nathī; paṇ ṭīkāmān ‘shīl ane tapathī paripūrṇa’-em ‘paripūrṇa’ shabda nākhīne ‘jinavare kahelān’ shabdanā arthanī pūrti karī chhe. ‘shīl ane tapathī paripūrṇa’ -em kahyun ne? eno artha ja e chhe ke jineshvar bhagavāne kahelān shīl ane tap, kemake bhagavāne kahelo mārga ja sarvotkr̥uṣhṭa paripūrṇa hoy chhe. ahāhā...! kahe chhe shīl ne tapathī paripūrṇa vyavahārachāritra abhavya paṇ pāḷe chhe, paṇ tethī shun? ene dharma thato ja nathī. āvī vāt chhe! samajāṇun kāī....?
ahā! sarvagna paramātmāe vrat, tap, shīl ītyādi bāhya vyavahār je rīte kahyo chhe te rīte abhavya jīv rāganī mandatāsahit paripūrṇa rīte pāḷe chhe. chhatān e mithyādraṣhṭi chhe em kahe chhe. bahu sūkṣhma gambhīr vāt chhe bhāī! anant anant vār te shubhanun ācharaṇ kare chhe topaṇ te mithyādraṣhṭi chhe kemake te shīl je svabhāv ek gnāyakabhāv teno āshray kadāpi karato nathī.
ekathī chha mahinā sudhīnā nakoyaḍā upavās-anashan paripūrṇa rīte kare chhe, uṇodarī eṭale ke 32 kavaḷamānthī 31 kavaḷ chhoḍī de evun uṇodarī tap paṇ te (- abhavya) anantavār kare chhe. paṇ samyagdarshan vinā arthāt ātmānā āshray vinā anashan, uṇodar, vr̥uttisaṅkṣhep, rasaparityāg, kāyakalesh, sanlīnatā vagerenī je kriyā (- rāg) kare chhe te ene bandhanun-sansāranun ja kāraṇ bane chhe.
vr̥uttisaṅkṣhepamān āhār levā nīkaḷe tyāre dātār sambandhī, pātra sambandhī, ghar sambandhī, bhojan ane ras sambandhī anek prakāre maryādā karī kaḍak abhigrah dhāraṇ kare ane tadanusār yathāvidhi jogavāī thāy to ja bhojan grahaṇ kare; tathā ras-
PDF/HTML Page 2712 of 4199
single page version
parityāgamān dūdh, dahīn, ghī, khāṇḍ, mīṭhun ityādino parityāg kare; paṇ bhāī! emān ātmāno ānandaras kayān chhe? e to badho ekalo rāg chhe. andar ātmānā atīndriy ānandarasano-amr̥utano svād āvyā vinā ā bahārano ras-parityāg shun kare? kāī nahi; e to bandhanun-kaleshanun ja kāraṇ bane chhe. koī bahāranā ras-parityāgamān mashagul rahe ne māne ke amane dharma thāy chhe to te mithyādraṣhṭi ja chhe.
vaḷī anek prakāre kāyakalesh kare, garamī-ṭhaṇḍī vagere sahan kare; unāḷānī prachaṇḍ garamīmān pahāḍanī shilā par jaī ātāpan yog dhare, shiyāḷānī tīvra ṭhaṇḍīmān nadī kināre jaī khullāmān ūbhā rahe tathā varṣhār̥utumān varṣhā varasatī hoy, prachaṇḍ pavan vāto hoy ne ḍāns-machchhar chaṭakā bharatā hoy evā samayamān vr̥ukṣha nīche jaī yog dhāraṇ kare. vaḷī sharīranā aṅgone-indriyone gopave-āṅkhathī kāī jue nahi, kānathī kāī sāmbhaḷe nahi, jībhathī maun rākhe, sugandh ke durgandhayukta padārthomān prīti-aprīti na kare tathā kaṭhor ke sumvāḷā sparshādimān khed ke harakh kare nahi. ā pramāṇe pāñch indriyono nigrah kare, tathā aṅg-upāṅgane sthir rākhī amuk prakāranān āsano dhare-ityādi sanlīnatā kare topaṇ, ahīn kahe chhe, ane dharma thato nathī. gajab vāt bhāī! shuddha ek gnāyakasvabhāvī paramānandamay tattva pote ātmā chhe. ek teno āshray karyā vinā ā badhī bāhya tapanī parāshrit rāgādinī kriyāo kare te sarva tene sansāramān chāragatimān rakhaḍavā māṭe ja chhe. samajāṇun kāī...?
vaḷī te abhyantar chha prakāranān vyavahār tap prāyashchit ādi kare chhe. bahāramān koī doṣh lāge to te enun prāyashchit laī guru-āgnā pramāṇe ekathī māṇḍīne chha mās sudhīnā upavās kare. paṇ e badho bhāv shubharāg chhe bhāī! chittanī antaḥshuddhi vinā ene dharma kayānthī thāy? na thāy.
vaḷī sāchā dev-guru-shāstrano-sarvagna vītarāg shrī arihant dev, nirgranth nagna digambar munirāj ane bhagavān shrī jineshvaradeve kahelān shāstrono vinay-bahumān ghaṇo kare chhatān e paradravyano je vinay chhe te shubhabhāv chhe, dharma nahi.
paṇ shrīmadmān āve chhe ne ke-vinay mokṣhano daravājo chhe? hā; paṇ e ā vinay nahi bhāī! e to nirmaḷānandano nāth pote ek gnāyakasvabhāvī svasvarūpe andar sadā virājī rahyo chhe teno ādar, teno satkār kare te satyārtha vinay chhe ane te mokṣhano daravājo chhe. paṇ svasvarūpanā ādararahit koī dev- guru-shāstranī game teṭalī anantī bhakti kare toy tenāthī mokṣhamārga thāy nahi. samajāṇun kāī...?
juo, ā vītarāg parameshvar bhagavān jineshvaradeve kahelān shīl-tapane abhavya
PDF/HTML Page 2713 of 4199
single page version
jīv paripūrṇa pāḷe chhe enī vāt chāle chhe. sarvagne kahelān dev-guru-shāstranān bhaktivinay abhavya jīv bahārathī barābar rīte pāḷe chhe paṇ e badhun ekānte parāshrit rāganun pariṇaman hovāthī tene enāthī dharma thato nathī. vaḷī koī glān shramit nirgranth munivar hoy tenī vaiyāvr̥utti-sevā kare toy te parāshrit rāg tene kāī guṇ kartā nathī, mātra bandhan-kartā ja chhe. āvī vāt chhe!
te shāstrano svādhyāy kare-11 aṅg ane nav pūrva sudhīnun shrut kaṇṭhastha hoy te pāṇīnā pūranī peṭhe bolī jāy em svādhyāy kare paṇ e badhā vikalpa rāg chhe, vyavahār chhe, bandhanun kāraṇ chhe. ahā! svasvarūpanā āshray vinā, antardaṣhṭi karyā vinā shāstra paṇ shun kare? aho! samyagdarshan shun chīj chhe enī lokone khabar nathī. ā bahārathī tyāg karyo ne lugaḍān chhoḍayān ne nagnapaṇun thayun ne pañchamahāvrat ādi pāḷyān eṭale māne ke dharma thaī gayo, paṇ dhūḷey dharma nathī sāmbhaḷane. bhāī! jyānsudhī ānandano nāth ek gnāyakasvabhāvamay prabhu ātmāno āshray kare nahi tyānsudhī jeṭalo koī parāshrit vyavahār-kriyākāṇḍ kare te sarva bandhanun-sansāranun ja kāraṇ thāy chhe.
vaḷī bhagavāne kahelun vyavahār dhyān paṇ te anant vār kare chhe. ātmānun vikalparahit nirvikalpa dhyān nahi hon, paṇ shubhavikalpavāḷun dhyān abhavya jīve ane bhavya jīve paṇ ahā! anantavār karyun chhe. andaramān vichār-vikalpa je āve temān ūbhā rahīne ‘ā hun ātmā chhun’ -evā vikalpavāḷun dhyān eṇe anantavār karyun chhe paṇ ethī shun? enāthī kāī lābh nathī. bhāī! ā to andar chhe enī vyākhyā chhe. keṭalāk kahe chhe-ā gharanun nākhe (-umere) chhe, paṇ bāpu! ā to shabde shabda andaramān chhe; chhe ke nahi? chhe ne andar? ke ‘shīl ne tapathī paripūrṇa’ evun vyavahārachāritra abhavya jīv paṇ pāḷe chhe.
te (-abhavya) kāyotsargamān mahinā babbe mahinā sudhī ām sthirabimb thaīne ūbho rahe, paṇ e badhī parāshrit rāganī kriyā hāen. e badho bhagavāne kahelo bāhya chāritrarūp vyavahār ene ho, paṇ nishchayachāritra to gnānānandasvarūp bhagavān ātmānān shraddhān-gnānapūrvak andaramān ramaṇatā-līnatā karatān thāy chhe. ahā! ā bahāranī kāyā to shun? andaramān vikalparūpī kāyānī draṣhṭino tyāg karī chidānandaghan prabhu ātmāmān līn thaīne rahevun enun nām kāyotsarga chhe. have āvā nishchay kāyotsarga vinā ekalā vyavahār kāyotsarga abhavya jīve anantavār karyā chhe paṇ e badhā sansār māṭe ja saphaḷ chhe.
prashnaḥ– paṇ āvo kāyotsarga karatān karatān koīk di’ sācho thaī jashe.
PDF/HTML Page 2714 of 4199
single page version
uttaraḥ– are bhāī! khoṭo kāyotsarga karatān karatān shun sācho kāyotsarga thāy? shun rāg karatān karatān vītarāgatā thāy? shun andhārun bharatān bharatān prakāsh thāy? kadīy na thāy. bāpu! e to tane bhrānti chhe ke khoṭo kāyotsarga karatān karatān sācho thaī jāy. juo ne! ahīn spaṣhṭa to kahe chhe ke bhagavān kevaḷīe kahelo vyavahār to kare chhe, chhatān ene samyagdarshan thatun nathī, dharma pragaṭato nathī.
ā to ahīn abhavyanun draṣhṭānt dīdhun chhe, bākī bhavi jīvoe paṇ āvun badhun anantavār karyun chhe. shāstramān lekh chhe ke pudgalaparāvartanakāḷamān anantavār e navamī graiveyak gayo. ahā! ek pudgalaparāvartananā anantamā bhāgamān anantā bhav thāy. āvā anantā pudgalaparāvartanamān bhavya jīve paṇ anantavār digambar nagna muni thaī ne pañchamahāvratādi pāḷyān. paṇ re! eṇe andar chaitanyamūrti ānandano nāth sadā bhagavānasvarūpe virājī rahyo chhe tenī draṣhṭi karī nahi! eno āshray līdho nahi! ahā! shīl ne tapathī paripūrṇa badhoy vyavahār pāḷyo, paṇ potānā bhagavānane andar bhāḷavānī darakār karī nahi! pt.. shrī dolatarāmajīe chhahaḍhālāmān kahyun chhe ne ke-
ahā! ātmagnān-samyaggnān vinā eṇe anantavār munivrat dhāraṇ karyān; pāñch mahāvrat, samiti ne gupti ityādi bāhya vyavahār anantavār pāḷyo, paṇ eno saravāḷo shun? shūnya; lesh paṇ sukh na thayun, arthāt duḥkh ja thayun. ahā! mahāvratādinā phaḷamān anantavār navamī graiveyak gayo, paṇ ātmadarshan vinā ene jarāy ānand na maḷyo, eṇe man-vachan-kāyāne ashubhamānthī kheñchī shubhamān rokī rākhī, paṇ bāpu! e to badhun duḥkh ja chhe bhāī! shubhathī ashubh ne ashubhathī shubh em shubh-ashubhamān bhamavun e to naryun duḥkh ja chhe. shubh-ashubh beyathī bhinna paḍīne ānandamūrti sachchidānand prabhu nij ātmānā āshraye nirākuḷ nirvikār pavitra shāntirūp nirmaḷ ratnatray pragaṭ karavān e ek ja dharma chhe ane ek ja sukh chhe. samajāy eṭalun samajo, paṇ mārag to ā ja chhe bāpu! ahīn kahe chhe-tene (-māragane) chhoḍīne tun ahitanā panthe anantavār gayo chhe! (to have hitanā-sukhanā panthe lāg).
prashnaḥ– to dharmī puruṣh paṇ vrat, tap, shīl, ādi vyavahār to pāḷe chhe? uttaraḥ– bhāī! dharmī puruṣhe andar svano-shuddha chidānandaghan prabhu ātmāno āshray līdho chhe, tethī ene andar nirmaḷ ratnatrayarūp dharma pragaṭ thayo chhe. paṇ enī pūrṇatā na thaī hoy tyān sudhī ane vrat, tap, shīl ādino bhāv āve chhe kharo, paṇ eno ene āshray nathī, enun ene svāmitva nathī; vaḷī ene te bandhanun ja kāraṇ jāṇī tene hey māne chhe; te ene potānāmān bheḷavato nathī.
PDF/HTML Page 2715 of 4199
single page version
lyo, āvī vāt! dharma to ek kor rahyo, paṇ āvī satya vāt sāmbhaḷavāy maḷe nahi e satyasvarūpano āshray ke di’ kare? are! jeo satyane sāmbhaḷavānī darakār karatā nathī te kayān jashe? ahā! jem vaṇṭoḷiye chaḍhelun taṇakhalun kayāny jaīne paḍe chhe tem ā paranā saṅge chaḍhelā jīvo sansāramān kayāny kāgaḍe-kūtare-kanthave... ādi chaturgatimān jaīne paḍashe. shun thāy? parasaṅganun-rāganā saṅganun evun ja phaḷ chhe.
vaḷī te (-abhavya) traṇ gupti ane pāñch samiti pratye sāvadhān hoy chhe. juo, āmān (-ṭīkāmān) ‘sāvadhān’ shabda dvārā ‘jinavare kahelān gupti ane samiti’ em artha pragaṭ karyo chhe, shun kahyun? ke abhavya jīv man-vachan-kāyāne gopavī traṇ gupti sāvadhānapaṇe arthāt kāī paṇ pramād na thāy e rīte pāḷe chhe. (vikalparūp hon). ahā! te man-vachan-kāyāne ashubhathī gopavī shubhamān rākhe chhe. āvun abhavya ane bhavya paṇ anantakāḷamān anantavār kare chhe. paṇ e badhun dharma māṭe niṣhphaḷ chhe, e vaḍe kāī dharma thato nathī. have āvī vāt lokone ākarī lāge, paṇ shun thāy? parāshrayanī bhāvanā kadīy dharma nīpajāvavā samartha nathī.
ahā! pāñch samiti pratye te sāvadhān hoy chhe; arthāt bhagavāne kahelī vyavahār samitimān te barābar pāḷe chhe. ‘sāvadhān’ eṭale shun? ke tene pramād nathī. iryāsamitimān gaman veḷā te joyā vagar niraṅkush game tem chāle nahi, paṇ ek dhonsarāpramāṇ (chār hāth chha phūṭ) bhūmi barābar joīne chāle jethī koī ekendriyādi jīvane hāni na thāy, pīḍā na thāy vā koī jīv kachaḍāī na jāy. ā pramāṇe abhavyane chhakāyanī dayānā bhāv hoy chhe. parantu bhāī! e badho parāshrit rāg ekalā bandhanun ja kāraṇ thāy chhe.
to bhāvaliṅgī munirājane paṇ gupti-samitinā vikalpa to hoy chhe?
hā, sāchā bhāvaliṅgī munirājane paṇ samiti-guptinā bhāv hoy chhe. e chhe to pramād ja, paṇ temān ashubharūp tīvra kaṣhāyarūp pramād nathī eṭale tyān sāvadhānapaṇun (- pramādarahitapaṇun) kahyun. jyāre abhavyane to tattvadraṣhṭi ja nathī, tethī tene sarva vyavahār bandhanun ja kāraṇ thāy chhe.
iryāsamitinī jem abhavya bhāṣhāsamitimān paṇ tatpar chhe. te je kāī bole te barābar vichārīne sāvadhānīthī bole chhe. bhagavāne je vyavahār kahyo chhe enī bhāṣhāmān sāvadhānī chhe. paṇ e badho shubharāg-thothān chhe, emān kāī mūḷ māl (-dharma) nathī.
vaḷī eṣhaṇāsamitimān bhikṣhā māṭe jāy tyāre nirdoṣh āhār-pāṇī ek vakhat karapātramān ūbhā ūbhā le. ahā! ādhākarmī ke uddeshik āhār te kadī na
PDF/HTML Page 2716 of 4199
single page version
le atyāre jem koī chokā karīne āhār le chhe tem te kadīy āhār na le. potānā māṭe banāvelo āhārano ek kaṇiyo ke pāṇīnun bindu te kadāpi grahaṇ na kare. ahā! āvī eṣhaṇā samitinī kriyāo eṇe anantavār karī chhe. paṇ emān bhagavān ātmā kyān chhe? ahā! ānandanā nāth prabhu ātmānā āshray vinā e badhī vyavahāranī kriyā vyartha-phogaṭ ja chhe; e kriyā kāī dharma pāmavāmān kāraṇ banatī nathī. ahā! mokṣhamārga to ā paradravyāshrit vyavahāranī kriyāthī taddan nirapekṣha chhe. ahā! duniyā samaje na samaje, paṇ mārag to āvo duniyāthī sāv judo chhe bhāī! bāpu! māragaḍā tārā judā chhe prabhu!
ādānanikṣhep samitimān te vastune-morapīñchhī, kamaṇḍaḷ ane shāstrane- sāvadhānīpūrvak koī jīvajantune hāni na thāy ke duḥkh na thāy tem dhyān rākhīne le ane mūke chhe. juo, munirājane morapīñchhī ane kamaṇḍaḷ-be ja vastu hoy chhe, ene vastra-pātra kadīy na hoy. koī vastra-pātra rākhe ane potāne muni manāve to e to sthūl mithyādraṣhṭi chhe ane ene muni mānanār paṇ mithyādraṣhṭi ja chhe. ahīn kahe chhe-abhavya jīve bhagavāne kahelī ādānanikṣhep samiti anantavār pāḷī chhe, paṇ ene dharma nathī kemake ene parāshray maṭīne kadī sva-āshray thato nathī. ahā! āvo sva-āshrayano bhagavānano mārga shurāno mārga chhe bhāī! kahyun chhe ne ke-
‘harino mārag chhe shūrāno nahi kāyaranun kām jo ne.’ ‘harino mārag’ eṭale shun? tyān pañchādhyāyīmān ‘hari’ shabdano artha karyo chhe ke- agnān, mithyātva ane rāgadveṣhane je hare-nāsh kare te hari chhe. ahā! āvā harino mārag mahā shūravīrano mārag chhe; ene sāmbhaḷīney jenān kāḷajān kampe te kāyaronun emān kām nathī. ahā! vyavahārathī-shubhakriyāthī dharma thāy evī mānyatāvāḷā kāyaronun- napunsakonun emān kām nathī; kemake e kāyarone-pāvaiyāone mokṣhamārgarūp dharmanī prajā pākatī nathī. ahā! jem napunsakone prajānī utpatti thatī nathī tem shubhabhāvamān dharma mānanārāone nirmaḷ ratnatrayarūp dharmanī utpatti thatī nathī; tethī temane samayasāramān ‘क्लीब’ eṭale napunsak kahyā chhe. samajāṇun kāī...?
ahāhā...! bhagavān ātmā vīryashaktino piṇḍ chhe. tenun kārya shun? to kahe chhe-jevo potāno darshan-gnān-chāritrarūp svabhāv chhe tevun svabhāv-pariṇaman kare arthāt paryāyamān samyagdarshan-gnān-chāritranī pragaṭatā kare te tenun kārya chhe. bhagavāne tene ātmabaḷ kahyun chhe ke je svarūpanī rachanā kre, paṇ rāganī rachanā kare te ātmānun vīrya nahi, ātmabaḷ nahi; e to napunsakatā chhe.
bhāī! ā to mārga chhe enun spaṣhṭīkaraṇ thāy chhe. munine ek kamaṇḍaḷ
PDF/HTML Page 2717 of 4199
single page version
(bāhya shuddhi māṭe), morapīñchhī (jīv-jantunī jatanā māṭe), ane shāstra (svādhyāy māṭe) e traṇ sanyamanān upakaraṇ hoy chhe; ā sivāy munine kāī na hoy. vaḷī te ātmagnānasahit varte, ane eno bāhya vyavahār paṇ bhagavāne kahyo chhe tevo ja hoy. ahīn kahe chhe-ātmagnān vinā abhavya jīve anantavār bhagavāne kahelo vyavahār pāḷyo, paṇ ethī shun lābh? mātra sansār ja phaḷyo; paribhramaṇ ūbhun ja rahyun.
utsargasamitimān paṇ te jīv-janturahit jagyāe maḷ (viṣhṭā), mūtra vagerene nākhe, ane te paṇ pramādarahit sāvadhānīpūrvak. ahā! ekendriyādi koīpaṇ jīvane bādhā-pīḍā na pahoñche e rīte eṇe maḷ ādino tyāg anantavār karyo, utsargasamitinun anantavār yathāvat pālan karyun, paṇ e badhī shubhanī kriyāo ene shun lābh kare? mātra sansārano ja lābh kare.
ā pramāṇe traṇ gupti ane pāñch samitinun sāvadhānī bharyun ācharaṇ abhavyane paṇ hoy chhe, paṇ ene dharma thato nathī.
ahā! āchāryadev pokār karī kahe chhe ke-abhavya paṇ ahinsādi pāñch mahāvratarūp vyavahārachāritra pāḷe chhe paṇ ene koī di’ anant bhavamānthī ek paṇ bhav ghaṭato nathī. tun kahe chhe-enāthī mane dharma thaī jāy; paṇ e kem bane bhāī? mahāvratādi saghaḷī vyavahāranī kriyāo anātmarūp chhe, enāthī ātmarūp dharmanī prāpti kem thāy? kadī na thāy. juo, shun kahe chhe? ke-
‘ahinsādi pāñch mahāvratarūp vyavahārachāritra abhavya paṇ kare chhe arthāt pāḷe chhe; topaṇ te (abhavya) nishchāritra (-chāritrarahit); agnānī ne mithyādraṣhṭi ja chhe kāraṇ ke te nishchayachāritranā kāraṇarūp gnān-shraddhānathī shūnya chhe.’
abhavya jīv bhagavāne kahelun vyavahārachāritra anek vār pāḷe chhe toy te chāritrarahit, agnānī, mithyādraṣhṭi ja chhe em kahe chhe.
paṇ loko kahe chhe-mahāvrat to chāritra chhe ne?
bāpu! tane khabar nathī bhāī! ke chāritra shun chīj chhe? e mahāvratādinā pariṇām to vikalpa chhe, shubharāg chhe. koī jīvane māravo nahi; jūṭhun na bolavun, satya bolavun, dīdhā vagar koīnun kāī levun nahi, bahmacharya pāḷavun-strīno saṅg na karavo ane vastra-pātra ādi na rākhavān-evo tane je vikalpa chhe e to shubharāg chhe bhāī! e kāī chāritra nathī. chāritra to svarūpamān ramaṇatārūp param ānandarūp vītarāgī ātma-pariṇām chhe, ane te ātmānān samyak gnān-shraddhān sahit hoy chhe.
PDF/HTML Page 2718 of 4199
single page version
bhāī! bhagavān jinavarano mārga pachāvavo mahā kaṭhaṇ chhe. jene te pache ene to bhav rahe ja nahi. jem bhagavān jinavarane bhav nathī tem tenā mārgamān paṇ bhav nathī kemake temān bhavanā bhāvano abhāv chhe. ahāhā...! bhagavānanā mārgamān rāg ne rāganī bhāvanāno abhāv chhe. have e loko kahe ke charchā karo, paṇ shānī charchā prabhu? bhagavān ātmā sivāy paranā-bījānā āshraye je bhāv thāy ene tame dharma manāvavā ichchho chho tyān shānī charchā prabhu? ā chokakhun to kahe chhe ke abhavya jīv anantavār mahāvratādirūp vyavahārachāritra pāḷe chhe, chhatān te nishchāritrī, agnānī mithyādraṣhṭi ja chhe, tene kadīy bhavano ant thato nathī, sansār maṭato nathī.
lokone em lāge ke ā gharanun kāḍhayun chhe, paṇ bhāī! ā to shāstramān chhe enā artha karyān chhe. ten je mānelī vāt hoy enāthī dharmanī judī vāt hoy eṭale tane goṭhe nahi ne rāḍ pāḍe ke ā gharanī vāt chhe, paṇ shun thāy? ā to bhagavānanā peṭanī vāt āchārya kholīne tārā hitane arthe kahe chhe.
kahe chhe-āvun bhagavān jinavare kahelun vyavahārachāritra abhavya paṇ pāḷe chhe chhatān te chāritrarahit, agnānī ne mithyādraṣhṭi ja chhe, kāraṇ ke te nishchayachāritranā kāraṇarūp je ātmānān gnān-shraddhān tenāthī rahit chhe. ahā! samyagdarshan vinā vyavahārachāritra koī chāritra nathī, mātra thothān chhe. māṭe vyavahār saghaḷoy niṣhedh karavā yogya chhe. āvī vāt chhe. samajāṇun kāī...?
‘abhavya jīv mahāvrat-samiti-guptirūp vyavahārachāritra pāḷe topaṇ nishchay samyaggnān-shraddhān vinā te chāritra ‘samyakchāritra’ nām pāmatun nathī...’
shun kīdhun? ke abhavya bhagavāne kahelun je mahāvrat-samiti-guptirūp vyavahārachāritra te barābar niratichār pāḷe chhe, parantu bhagavān ātmānā atīndriy ānandanā svādano tene abhāv hovāthī e badhun ene achāritra nām ashānti-duḥkh ja chhe. ahā! jemān atīndriy ānandanā svādano anubhav nathī te vyavahārachāritra duḥkh ja chhe.
have ām chhe tyān vyavahār karatān karatān nishchay thāy e kayān rahyun? bāpu! e to duḥkh bhogavatān bhogavatān nirākuḷ sukh āve-enā jevī (mithyā) vāt chhe. bhāī! vyavahārachāritranī dashānī dishā par taraph chhe, ne samakit ādi dharmanī dashānī dishā sva taraph chhe. bannenī dishā ja viruddha chhe; to pachhī jenī dishā par taraph chhe evī dashāmānthī sva-āshrayanī dishāvāḷī dashā kayānthī thāy? na ja thāy.
ahā! gnānanī vartamān paryāyamān bhagavān gnāyak jaṇāy chhe (juo gāthā
PDF/HTML Page 2719 of 4199
single page version
17-18 ṭīkā) topaṇ bhagavān gnāyakanī draṣhṭi vinā jene tenān samyak gnān-shraddhān thayān nathī te ekalo bāhya vyavahār pāḷo to pāḷo, paṇ tene te bandhanun ja kāraṇ thāy chhe; e jinavare kahelo vyavahār hon. jinavare kahelo kem kahyun? kemake jinavare kahelo vyavahār ja yathārtha ne sarvotkr̥uṣhṭa chhe. agnānīoe kahelo vyavahār satyārtha hoī shake ja nahi. ahā? nigodanā ekendriy jīvo suddhān chhakāyanā jīvonī dayāno vikalpa jainashāsan sivāy bīje kayāny (anyamatamān) chhe nahi.
ātmā traṇalokano nāth prabhu andar sadā ek gnāyakabhāvapaṇe bhagavānasvarūpe birājamān chhe. tene draṣhṭimān laīne tenān gnān-shraddhān karyā vinā jinavarakathit vyavahāranī jeṭalī kriyāo karavāmān āve te badhīy bandhanun kāraṇ thāy chhe. ahā! jemān abandhasvarūpī bhagavān na āvatān bandhasvarūp evā rāgādi āve te badhīy kriyāo sansāranun- bandhanun kāraṇ thāy chhe. thāy shun? e kriyāono evo ja svabhāv chhe. samajāṇun kāī...?
vastusvarūp to āvun chhe. paṇ lokone em ke vyavahārathī paṇ thāy ane nishchayathī paṇ thāy, ene anekānta kahevāy.
bāpu! e kāī anekānta nathī, e to phudaḍīvād chhe, mithyā ekānta chhe, ahīn to em siddha karyun ke āvo (-bhagavānano kahelo, sarvotkr̥uṣhṭa, yathārtha) vyavahār paṇ samakitanun kāraṇ nathī. je pote ja samyaksvarūp (ātmasvarūp) nathī te samakitanun kāraṇ kem thāy? samakit to traṇalokano nāth trikāḷī ek gnāyakabhāvasvarūp ātmānā āshraye thāy chhe ane e sivāy bījī koī rīte-nimittanā ke vyavahāranā āshraye thatun nathī. ā asti-nāstirūp anekānta chhe.
ahā! sva-svarūpanān gnān-shraddhān vinā badhoy vyavahār sansār chhe. jenāthī svarganān pad maḷe e bhāv paṇ sansār chhe, duḥkh chhe. gāthā 4p kahyun chhe ne ke-
paripāk samaye jehanun phaḷ duḥkh nām prasiddha chhe.”
gnānāvaraṇ ādi āṭhey karmanun phaḷ duḥkh chhe bhāī! ā vyavahāranā shubharāgathī shātāvedanīy bandhāy ane enā udayamān ā sāmagrī-pāñch-pachīs karoḍanī dhūḷ (sampatti), ābarū, kīrti ādi maḷe paṇ e badhun duḥkhanā ja kāraṇarūp chhe, (ek bhagavān ātmā ja sukhanā kāraṇarūp chhe). ahāhā...! ā vyavahārachāritra tun pāḷe e vartamān duḥkharūp chhe ane enā nimitte je karmaprakr̥iti (puṇyaprakr̥iti) bandhāy te jheranān jhāḍ chhe bhāī! enān phaḷ je ā badho (devapad, rājapad, vagereno) ṭhāṭhamāṭh te duḥkharūp ja chhe. bhāī! ā vītarāgadevanī vāṇīmān āvelī vāt chhe. samajāṇun kāī...?
ahāhā...! bhagavān! tun koṇ chho? kevaḍo chho? tane khabar nathī paṇ
PDF/HTML Page 2720 of 4199
single page version
prabhu! tun chidānandaghan paripūrṇa gnānathī bharelo trikāḷ paramātmasvarūp chho. ahā! enā gnān-shraddhān vinā potāne vartamān paryāy pūrato, shubharāgasvarūp mānīne bhagavān! ten anantakāḷ sansāramān-duḥkhamān gāḷyo chhe.
ahīn kahe chhe-nishchay samyaggnān shraddhān vinā te chāritra ‘samyakchāritra’ nām pāmatun nathī. ahā! te pañchamahāvrat pāḷe, hajāro rāṇīo chhoḍīne brahmacharya pāḷe, vastrano dhāgoy na rākhe, potānā māṭe choko karī āhār banāvyo hoy tevo uddeshik āhār prāṇ jāy topaṇ na le ityādi vyavahāramān sāvadhān rahe toy, kahe chhe, te achāritra chhe, bandhanun kāraṇ chhe. ahā! jeṭalo paranā āshrayavāḷo bhāv chhe te sarva bandhanun kāraṇ chhe.
juo, ā bandh adhikār chhe ne? tethī bandhanā pariṇāmanun svarūp batāve chhe. enī sāme trikāḷ abandhasvarūp bhagavān ātmānā āshraye je pariṇām thāy te abandh pariṇām nirmaḷ ratnatrayarūp mokṣhamārganā pariṇām chhe. e abandh pariṇām vinā ekānt bandh pariṇāmavāḷo jīv āvun kriyārūp vyavahārachāritra pāḷe to te chāritra ‘samyakchāritra’ nām pāmatun nathī em kahe chhe. bahu gambhīr shabdo bhāī! ā 272, 273, 274 gāthāo bahu saras-ekalun mākhaṇ chhe.
ā pañchamahāvratanā pāḷanārā bhāvaliṅgī sant-munivaro kahe chhe ke-samyagdarshan-gnān vinā enun (abhavinun) saghaḷun vyavahārarūp ācharaṇ achāritra chhe, mithyāchāritra chhe.
‘māṭe te agnānī mithyādraṣhṭi ane nishchāritra ja chhe.’ lyo, ṭīkāmān chhe te traṇey bol laī līdhā. 11mī gāthānā bhāvārthamān āve chhe ke-“prāṇīone bhedarūp vyavahārano pakṣha to anādi kāḷathī ja chhe ane eno upadesh paṇ bahudhā sarva prāṇīo paraspar kare chhe. vaḷī jinavāṇīmān vyavahārano upadesh shuddhanayano hastāvalamb jāṇī bahu karyo chhe; paṇ enun phaḷ sansār ja chhe.” juo, āmān ‘hastāvalamb’ (nimitta) shabda sāthe gāthāmān kahelā ‘jinavare kahelo vyavahār’ -e shabdo sāthe maḷe chhe. ‘tenun phaḷ sansār chhe’ -em meḷ chhe.
have paryāyamān potāno bhagavān ānandano nāth prabhu ātmā prāpta na thayo hoy ane bāhya vyavahāranī-shubhanī kriyā karyā kare paṇ e badhun achāritra chhe. (vyavahārachāritrey nahi). are! āvī khabar na maḷe ane mānī bese ke ame dharma karīe chhīe tene kahīe chhīe ke-bhāī! jīvan jāy chhe jīvan; āvo avasar maḷavo mahā mushkel chhe. bhāī! ā manuṣhyapaṇun ne āvī jinavāṇī mahā bhāgya hoy to maḷe chhe. (māṭe andaramān jāgrat thaī sāvadhān thā).