PDF/HTML Page 2721 of 4199
single page version
पाठो ण करेदि गुणं असद्दहंतस्स णाणं तु।। २७४।।
पाठो न करोति गुणमश्रद्दधानस्य ज्ञानं तु।। २७४।।
have shiṣhya pūchhe chhe ke-tene agiyār aṅganun gnān to hoy chhe; chhatān tene agnānī kem kahyo? teno uttar kahe chheḥ-
paṇ gnānanī shraddhārahitane paṭhan e nahi guṇ kare. 274.
gāthārthaḥ– [मोक्षम् अश्रद्दधानः] mokṣhane nahi shraddhato evo [यः अभव्यसत्त्वः] je abhavyajīv chhe te [तु अधीयीत] shāstro to bhaṇe chhe, [तु] parantu [ज्ञानं अश्रद्दधानस्य] gnānane nahi shraddhatā evā tene [पाठः] shāstrapaṭhan [गुणम् न करोति] guṇ karatun nathī.
ṭīkāḥ– pratham to mokṣhane ja abhavya jīv, (pote) shuddhagnānamay ātmānāgnānathī shūnya hovāne līdhe, nathī shraddhato. tethī gnānane paṇ te nathī shraddhato. ane gnānane nahi shraddhato te, āchārāṅg ādi agiyār aṅgarūp shrutane (shāstrane) bhaṇato hovā chhatān, shāstra bhaṇavāno je guṇ tenā abhāvane līdhe gnānī nathī. je bhinnavastubhūt gnānamay ātmānun gnān te shāstra bhaṇavāno guṇ chhe; ane te to (arthāt evun shuddhātmagnān to), bhinnavastubhūt gnānane nahi shraddhatā evā abhavyane shāstra-bhaṇatar vaḍe karī shakātun nathī (arthāt shāstra-bhaṇatar tene shuddhātmagnān karī shaktun nathī); māṭe tene shāstra bhaṇavānā guṇano abhāv chhe; ane tethī gnānashraddhānanā abhāvane līdhe te agnānī ṭharyo-nakkī thayo.
bhāvārthaḥ– abhavya jīv agiyār aṅg bhaṇe topaṇ tene shuddha ātmānun gnān- shraddhān thatun nathī; tethī tene shāstranā bhaṇatare guṇ na karyo; ane tethī te agnānī ja chhe.
PDF/HTML Page 2722 of 4199
single page version
have shiṣhya pūchhe chhe ke-tene agiyār aṅganun gnān to hoy chhe; chhatān tene agnānī kem kahyo?
juo, agiyār aṅgamān pahelā ‘āchārāṅg’mān 18 hajār pad (-prakaraṇ) chhe ane ek padamān pa1 karoḍathī jhājherā shlok chhe. em bījā ‘sūyagaḍāṅg’mān pahelāthī bamaṇān eṭale 36 hajār pad chhe, ane darek padamān pa1 karoḍathī jhājherā shlok chhe. ā pramāṇe kramathī ‘ṭhāṇāṅg’ ādi āgaḷ āgaḷanā aṅgamān 11 aṅg sudhī bamaṇān-bamaṇān pad karatā javun. ahāhā...! āvun jene agiyār aṅganun gnān kaṇṭhāgra hoy chhe tene mahārāj! āp agnānī kaho chho e kaī rīte chhe?
abhavyane agiyār aṅg uparānt bāramā aṅganā antargat chaud pūrvamānthī nav pūrva sudhīnun gnān hoy chhe, paṇ tene bār aṅganun pūrun gnān kadīy hotun nathī tethī ahīn 11 aṅganun gnān hoy chhe em sādhāraṇ vāt līdhī chhe. ahā! 11 aṅganā abajo shloko jene moḍhe hoy tene āp agnānī kem kaho chho? tenā uttararūp gāthā kahe chheḥ-
gāthāmān ‘पाठो ण करेदि गुणं’ em ‘pāṭh’ shabda līdho chhe ne? eno artha e ke 11 aṅganā pāṭhanun-shabdonun ene gnān hoy chhe. shun kīdhun? ke jemān jāṇanāro gnāyak prabhu ātmā āvyo nathī evun agiyār aṅganun gnān ene hoy chhe.
paṇḍit shrī ṭoḍaramalajīnī ‘rahasyapūrṇa chiṭhṭhī’ mān āve chhe ke- ‘jaināgamamān jevun ātmānun svarūp kahyun chhe tene tevun jāṇī temān potānā pariṇāmone magna kare chhe tethī tene āgam parokṣhapramāṇ kahīe. tyān parokṣhapramāṇ siddha karavun chhe. parokṣhapramāṇanā pāñch bhed chheḥ smr̥uti, pratyabhignān, tarka, anumān ne āgam. tyān āgame jevun svarūp kahyun tevun jāṇyun, ne jāṇīne pariṇām svarūpamān magna karyā enun nām svānubhavadashā, enun nām samyagdarshan.
ahā! anubhavamān ātmā to parokṣha ja chhe, kāī ātmānā pradeshe ādi pratyakṣha bhāsatā nathī. parantu svarūpamān pariṇām magna thatān je svānubhav pragaṭ thayo te svānubhav pratyakṣha chhe. e svānubhavano svād kāī āgamādi parokṣha pramāṇādi vaḍe jaṇāto nathī. pote ja e anubhavanā rasāsvādane vede chhe. vedananī apekṣhāe pratyakṣha chhe, paṇ (matishrut) gnānanī apekṣhāe ātmā parokṣha chhe.
samakitīne smr̥uti, pratyabhignān ādi apekṣhāe ātmā parokṣha chhe. pūrve jāṇyun
PDF/HTML Page 2723 of 4199
single page version
hatun tene yād karīne jāṇyun te parokṣha chhe. pūrve jāṇelun te ā ja chhe evo nirṇay thayo te pratyabhignān paṇ parokṣha chhe. jyān gnān tyān ātmā ne jyān ātmā tyān gnān; jyān gnān nahi tyān ātmā nahi ne jyān ātmā nahi tyān gnān nahi-em anumān vaḍe jāṇīne gnānamān līn thāy chhe tethī tene parokṣha kahe chhe. ene pratyakṣha kahevun hoy to kem kahevun? ke mati-shrutagnān pratyakṣha chhe kemake svānubhavakāḷe koī paranī apekṣhā tyān chhe nahi, paṇ mati-shrutagnān sīdhun ātmāne jāṇavāmān pravarte chhe.
pt.. shrī banārasīdāsakr̥ut jinavāṇīnī stutimān (shāradāṣhṭakamān) āve chhe keḥ-
tridhā saptadhā dvādashāṅgī bakhānī, namo devi vāgeshvarī jainavāṇī.
akopā amānā adambhā alobhā, shrutagnānarūpī matignān shobhā;
mahā pāvanī bhāvanā bhavya mānī, namo devī vāgeshvarī jainavāṇī.
lyo, vādh par savārī kare te vāgeshvarī em laukikamān māne chhe ne? te ā vāgeshvarī nahi. ā to bāpā! vītarāg shuddha chaitanyasvarūpane dekhāḍanārī vītarāganī vāṇī-jinavāṇī te vāgeshvarī, āmān kahyun chhe ne ke- ‘shrutagnānarūpī matignān shobhā;’ eṭale ke matignānapūrvak shrutagnānathī sīdhun ātmāne jāṇe emān ja gnānanī shobhā chhe, arthāt e ja samyaggnān chhe.
ahīn kahe chhe-agiyār aṅganun gnān hovā chhatān abhavya jīv agnānī chhe kemake enun gnān svarūpane jāṇavā prati sīdhun kadīy pravartatun nathī. samajāṇun kāī...?
‘pratham to mokṣhane ja abhavya jīv, (pote) shuddha gnānamay ātmānā gnānathī shūnya hovāne līdhe, nathī shraddhato. tethī gnānane paṇ te nathī shraddhato.’
juo, abhavyanun to ahīn draṣhṭānt āpyun chhe, paṇ bījā (bhavi) mithyādraṣhṭionun paṇ em samajī levun. kahe chhe-pratham to mokṣhane ja te nathī shraddhato. ahāhā...! mokṣha eṭale shun? ke ātmānī pūrṇa shuddha dashā, pūraṇ vītarāgavignānadashānī prāpti thavī te mokṣha chhe. ahā! ātmā pūraṇ gnānānandasvarūp chhe. paryāyamān tenī pūraṇ prāpti thavī arthāt pūraṇ vītarāg kevaḷagnānadashānī prāpti thavī tenun nām mokṣha chhe. have āvā mokṣhane ja abhavya jīv nathī shraddhato kemake pote pūraṇ shuddhagnānamay ātmā chhe enun ene gnān nathī.
ahāhā...! ātmā chaitanyaprakāshano puñj prabhu trikāḷ shuddha gnānānandamay vastu pote chhe. emān dayā, dān ādi vyavahāranā vikalpa to shun ek samayanī paryāyano
PDF/HTML Page 2724 of 4199
single page version
paṇ emān abhāv chhe. ahā! je paryāy shuddhasvarūpane jāṇe chhe te paryāyano paṇ jemān abhāv chhe evo ek shuddhagnānamay bhagavān ātmā chhe. samajāṇun kāī...? ahā! jenāthī bhavano ant āvī jāy e mārag judā chhe bāpā! anantakāḷamān ā badhān thothān (vyavahār) karī karīne marī gayo bhagavān! paṇ hun shuddhagnānamay ātmā chhun em eṇe jāṇyun nahi!
‘pañchādhyāyī’ mān āve chhe ke shāstra vaḍe je shraddhā karī chhe te shraddhā nahi, ane jemān ātmā-shuddhagnānamay vastu prāpta na thāy e gnān nahi. shun kīdhun e? ke je gnānanī paryāyamān ātmā prāpta thayo nathī te bhale agiyār aṅganun gnān hoy topaṇ te gnān nathī. jemān ātmānun gnān-anubhav-pratīti nathī e to mātra shabdanun gnān chhe. ahā! abhavyane agiyār aṅganun gnān chhe e shabdanun gnān chhe, kemake jemān vyavahārashrutagnānano paṇ abhāv chhe evā shuddhagnānamay bhagavān ātmānā gnānathī te shūnya chhe. māṭe bhale te agiyār aṅg bhaṇe toy te agnānī ja chhe. aho! digambar santoe ekalān amr̥ut ghoḷyān chhe! shvetāmbarādi bīje kayāny āvī vāt chhe nahi.
bhagavān! tun ek vār sāmbhaḷ to kharo. bhāī! tun em pūchhe chhe ne ke ene agiyār aṅganun gnān hoy chhe chhatān ene agnānī kem kahyo?
to hun kahun chhun ke prabhu! ‘hun shuddhagnānamay ātmā chhun’ -evun ene svasvarūpanun gnān nathī, svānubhav nathī. shāstranā gnānathī gnān chhe paṇ e to badhun paralakṣhī gnān bāpā! bahārathī lāge ke ohohoho...! āvun gnān! paṇ e badhun agnān chhe bhāī!
ahā! agiyār aṅg bhaṇavā chhatān abhavya jīv, jemān ekalo shuddhagnānamay prabhu ātmā rahelo chhe evā mokṣhane ja shraddhato nathī ane tethī te gnānane-ātmāne paṇ shraddhato nathī. ahā! bahāramān te vītarāg devano, nirgranth guruno ane bhagavān jineshvare kahelān shāstrono anantavār vinay kare chhe, paṇ bhāī! e badhān paradravyano vinay to rāg chhe. bhagavān kevaḷī em kahe chhe ke-amārā vinayamān lābh mānī santuṣhṭa rahenārā rāgī jīv chhe ane ene e vaḍe kiñchit dharma nahi thāy. ahā! pote andar shuddha gnānānandasvabhāvī bhagavān chhe eno ādar-vinay karyā vinā ene dharma kem thāy? bhale agiyār aṅg bhaṇyo hoy toy anantakāḷamān ene dharma na thāy. samajāṇun kāī...?
prashnaḥ– to shāstrathī ātmagnān thāy chhe em āve chhe ne?
uttaraḥ– e to bhāī! nimittanun gnān karāvanārun nimittapradhān upachāranun kathan chhe. nishchayathī to shuddhagnānamay svasvarūpanā āshraye ja ātmagnān thāy chhe. shrīmade kahyun chhe ne ke-
PDF/HTML Page 2725 of 4199
single page version
eṭale ke pote potānun lakṣha-āshray kare to shāstrane nimitta kahevāy. vāt to ām chhe prabhu! āgamathī potānun svarūp jāṇīne pote svarūpamān pariṇām līn kare to āgamathī ātmagnān thayun em nimittanī mukhyatāthī kahevāy. samajāṇun kāī...?
ā ‘bhaktithī mukti’ em keṭalāk māne chhe ne? tene kahīe chhīe ke bhāī! dev-guru-shāstranī bhakti e to rāg chhe, vikalpa chhe, parāshrit bhāv chhe. ahā! samosaraṇamān jyān bhagavān sākṣhāt birājamān hoy tyān jaīne eṇe anant bhavamān anantavār bhagavānanī bhakti-pūjā karī chhe. paṇ eno bhav kayān ekey ghaṭayo chhe? e to badho parāshrit vyavahār bāpu! niṣhedh karavā lāyak bhāī! bhagavāne par jeno āshray chhe evā saghaḷā vyavahārano niṣhedh karyo chhe, kemake te bandhanun kāraṇ chhe.
abhavyane shāstranun gnān (11 aṅganun) chhe ne? paṇ e shāstranun gnān chhe e to vikalpa chhe. rājamalajīkr̥ut samayasār kaḷashaṭīkā, kaḷash 13 mān chhelle kahyun chhe ke-“koī jāṇashe ke dvādashāṅgagnān koī apūrva labdhi chhe. tenun samādhān ām chhe ke dvādashāṅgagnān paṇ vikalpa chhe. temān paṇ em kahyun chhe ke-shuddhātmānubhūti mokṣhamārga chhe.” joyun? bhagavānanā shāstramān paṇ ā kahyun chhe ke shuddha gnānamay ātmāne upādeyapaṇe anubhavavāthī utpanna je shuddhātmānubhūti te mokṣhamārga chhe, shāstragnān nahi. abhavya jīv shāstragnānanā vikalpamān aṭakī rahīne andar ānandaghan prabhu pote virājī rahyo chhe teno anubhav karato nathī ane tethī shuddhagnānamay bhāv je mokṣha tenun ene shraddhān thatun nathī.
ahāhā...! bhagavān ātmā sadā mokṣhasvarūp chhe. abaddha kaho ke mokṣhasvarūp kaho- banne ek ja chhe. gāthāmān (gāthā 14 mān) āve chhe ne ke ‘जो पस्सदि अप्पाणं अबद्धपुंट्ठं’ temān ‘abaddha’ kahyo te nāstithī chhe ane ‘mokṣhasvarūp’ e asti chhe. ahāhā...! shuddha gnānamay evo ātmā mokṣhasvarūp chhe. paṇ abhavya jīv ‘āvo ā hun ātmā’ em potāne jāṇato-anubhavato nathī. tethī mokṣha ke je ekalo shuddha gnānamay bhāv chhe tene te shraddhato nathī ane tethī gnānane eṭale potānā ātmāne paṇ te shraddhato nathī. ahā! shāstragnānanā vikalpamān rokāyelo-guñchāyelo te ‘hun pote ja gnānasvarūpī ātmā chhun’ -em jāṇato nathī, shraddhato nathī. bhagavān sarvagne kahelun ā satya chhe bhāī! ā kāī pakṣha nathī; pakṣhano āmān niṣhedh chhe. samajāṇun kāī...!
have kahe chhe- ‘ane gnānane nahi shraddhato te, āchārāṅg ādi agiyār aṅgarūp shrutane (shāstrane) bhaṇato hovā chhatān, shāstra bhaṇavāno je guṇ tenā abhāvane līdhe gnānī nathī.’
PDF/HTML Page 2726 of 4199
single page version
joyun? abhavya jīv bhagavān jineshvaranān kahelān āchārāṅg ādi shāstra bhaṇe chhe ho; ā vedāntādi shāstronī vāt nathī, e to kushāstra chhe; ā to vītarāge kahelān satshāstra bhaṇavā chhatān shāstra bhaṇavāno je guṇ teno tene abhāv chhe. shāstra bhaṇavāno guṇ to ātmagnān ne ātmopalabdhi chhe, paṇ teno tene abhāv chhe tethī te gnānī nathī.
ahā! agiyār aṅgarūp shrutane te bhaṇe to temān ātmā āvo chhe, āvo chhe-e shun nathī āvatun? āve chhe; eṇe dhāraṇāmān paṇ līdhun chhe. parantu svādhyāy, vinay, bhakti ityādi bāhya ācharaṇanī upar jaīne (tenī pār jaīne) svanā āshray bhaṇī te uchhaḷato nathī. ahā! shāstra bhaṇavānun phaḷ to shuddhātmānubhūti āvavun joīe, ane shuddhātmānubhūti svanā āshraye ja thāy chhe; paṇ te par-āshrayathī haṭhī svanā āshrayamān jato ja nathī, ane svanā āshrayamān gayā vinā shāstra-bhaṇatar shun kare? kāī nahi; bhagavān gnāyakasvarūp ātmānā āshrayamān gayā sivāy shāstrabhaṇatar kāī kāmanun nathī. āvī vāt chhe!
ahāhā...! shāstra bhaṇavāno guṇ shun? e agiyār aṅgarūp shrutamān-shāstramān shun kahyun chhe? ke- ‘je bhinnavastubhūt gnānamay ātmānun gnān te shāstra bhaṇavāno guṇ chhe.’
ahāhā...! bhinnavastubhūt eṭale sharīrādi paradravyathī bhinna, dev-guru-shāstrathī bhinna, dravyakarma-bhāvakarmathī bhinna, ane nokarmathī bhinna evo ekalā gnānaprakāshano puñj shuddhagnānamay prabhu ātmā chhe. āvā svasvarūpanān gnān-shraddhān thavān te shāstra-bhaṇatarano guṇ chhe. ā vakhatanā ātmadharma (aṅk 402) mān āvyun ne? ke-“dhruv chiddhāmasvarūp dhyeyanā dhyānanī dhūṇī dhairyayukta dhagashathī dhakhāvavārūp dharmanā dhārak dharmātmā dhanya chhe.” ahā! lyo, āvo dharma ane āvā dharmanā dharanār! ahā! āvo dharma antaramān dhruvadhāmane dhyey banāvīne pragaṭ karavo te shāstra-bhaṇatarano guṇ chhe.
bhāī! e to dākhalo abhavyano āpyo chhe, paṇ ahīn sāmānyapaṇe siddha ā karavun chhe ke bhagavān jinavare kahelān bāhya āchārarūp vrat, tap ādi kāī dharma nathī, tem dharmanun kāraṇ paṇ nathī. e to pahelān (gāthā 273 mān) āvī gayun ke abhavya jīve shīl, tap paripūrṇa rīte pāḷyān, samiti-guptinī kriyāo sāvadhānapaṇe karī ane mahāvratādi anantavār pāḷyān. āvā bhagavāne kahelā vyavahārachāritranā je bhāv chhe te anantavār pragaṭ karyā, chhatān te agnānī, mithyādraṣhṭi ane nishchāritra ja chhe. tyāre prashna thayo ke-
ahā! tene agnānī kem kaho chho? ene jinavare kahelān 11 aṅganun gnān to hoy chhe; abhavya ane bhavye paṇ anantavār e shāstronun gnān karyun chhe, chhatān ene agnānī kem kaho chho?
PDF/HTML Page 2727 of 4199
single page version
to kahe chhe-te bhale agiyār aṅg bhaṇyo hoy, paṇ te mokṣhane shraddhato nathī. shāstragnānanā vikalpathīy rahit bhagavān ātmā gnānānandasvabhāvī prabhu andar mokṣhasvarūp chhe enun ene gnān-shraddhān nathī. shāstra bhaṇyo tethī shun? shāstra bhaṇavāno guṇ je svānubhūti tene te kadī sva-āshray karīne pragaṭ karato nathī.
prashnaḥ– to pachhī shāstra bhaṇavān ke na bhaṇavān? uttaraḥ– shāstra-gnānanā lakṣhe shāstra bhaṇavān em nahi, paṇ shuddha chidānandaghan prabhu ātmānā lakṣhe shāstrano abhyās karavo joīe. pravachanasāramān (gāthā 233 ādimān) ānī spaṣhṭatā āve chhe.
bhāī! ahīn em vāt chhe ke āchārāṅg ādi agiyār aṅg sudhīnun dravyashrut bhaṇato hovā chhatān bhaṇavāno guṇ je bhagavān ātmānān draṣhṭi ne anubhav te abhavyane hotān nathī tethī te agnānī chhe.
pañchāstikāy gāthā 172 mān shāstra-tātparya vītarāgatā kahyun chhe. shun kīdhun? ke 11 aṅg ke bār aṅgarūp dravyashrutanun tātparya vītarāgatā chhe. ahāhā...! dravyashrutamān jemān chāre anuyog-prathamānuyog, charaṇānuyog,karaṇānuyog ane dravyānuyog-āvī jāy chhe tenun tātparya vītarāgatā chhe. prathamānuyogamān tīrthaṅkarādi mahāpuruṣhanān jīvanacharitra, charaṇānuyogamān bāhya vyavahāranān ācharaṇ, karaṇānuyogamān karmanā pariṇām ādinī vyākhyā ane dravyānuyogamān shuddhagnānamay ātmānī kathanī āve, paṇ e badhāyane bhaṇavānun tātparya ekamātra vītarāgatā chhe.
ahā! e vītarāgatā kem thāy? to kahe chhe-bhagavān ātmā sachchidānandasvarūp chaitanyamūrti prabhu sadā vītarāgasvarūp ja chhe. sva-āshraye tenān gnān, draṣhṭi ane anubhav karavāthī paryāyamān vītarāgatā pragaṭ thāy chhe. sarva shāstra bhaṇavānun ā iṣhṭa phaḷ-guṇ chhe.
ahā! tyān pañchāstikāyamān shāstranun tātparya vītarāgatā kahyun. ahīn kahe chhe- bhinnavastubhūt shuddhagnānamay ātmānun gnān te shāstra bhaṇavāno guṇ chhe. tathā shrī rājamalajīe kaḷash 13 mān kahyun ke-bār aṅganun gnān paṇ vikalpa chhe, temān (shrutamān) paṇ em kahyun chhe ke shuddhātmānubhūti mokṣhamārga chhe arthāt bār aṅgamān shuddhātmānubhūti karavānun kahyun chhe. ahā! chārekorathī badhe ā ek ja vāt chhe. shun! ke-ātmā pote chidānandaghan prabhu chhe. enān gnān-shraddhān karīne emān ja ṭharī jā, enā ja svādamān tr̥upta thaī jā. ahā! paṇ shubhakriyānā pakṣhavāḷāne ā kem bese? na bese eṭale shāstra bhaṇe, vrat kare ne tap kare ne bhakti ādi anek kriyā kare ane māne ke dharma thaī gayo. are! paṇ dharma to shun? enāthī ūñchān puṇyey nahi thāy. samajāṇun kāī...?
PDF/HTML Page 2728 of 4199
single page version
ek ātmānā gnān vinā āvun karī karīne abhavya marī gayo toy ek bhav ochho na thayo. mārag bahu gambhīr ne sūkṣhma chhe bhāī!
ahā! shāstranun bhaṇavun e vikalpa chhe, vyavahār chhe. e vyavahār dvārā shuddha nishchay ek paramārtha vastu samajāvī chhe. shun thāy? bījo upāy nathī tethī bhed pāḍīne abhed samajāvavāmān āve chhe. gāthā 8 mān paṇ kahyun chhe ne ke-
jem anāryane anārya bhāṣhā vinā samajāvī shakāy nahi, tem, shun thāy? vyavahār vinā paramārtha samajāvī shakāto nathī. parantu jem anārya bhāṣhā anusaravāyogya nathī tem vyavahār anusaravā-ādaravā yogya nathī. agnānīne abhed na samajāy to bhed pāḍīne samajāvavāmān āve, paṇ tyān bhed anusaravā-ādaravā yogya nathī.
agiyār aṅgamān paṇ ā kahyun chhe ke-bhagavān! tun gnāyakamūrti prabhu shuddha ek gnānānandasvabhāvī trikāḷ paramātmasvarūp chho; tenun lakṣha karīne svānubhūti kar, ānandano anubhav kar; paṇ vyavahār kar evun emān kayān chhe? e to vyavahār je hoy chhe enun kathan chhe bāpu! bākī vyavahār kar ne vyavahārathī lābh thashe e vāt jinashāsanamān chhe ja nahi. bhāī! ā tārā hitanī vāt chhe. ethī ulaṭun vyavahārathī thāy em mānīsh to tane svānubhūti nahi thāy, atīndriy ānandano svād nahi āve ne tārā bhavanā pherā nahi maṭe. vyavahārathī (nishchay) thāy em bhagavānanī āgnā nathī ane evo vastuno svabhāv paṇ nathī. samajāṇun kāī...?
pravachanasār gāthā 172mān aliṅgagrahaṇanā chhaṭhṭhā bolamān āve chhe ke-“liṅg dvārā nahi paṇ svabhāv vaḍe jenun grahaṇ thāy chhe te aliṅgagrahaṇ chhe; ā rīte ātmā pratyakṣha gnātā chhe evā arthanī prāpti thāy chhe.” shun kīdhun? ke ātmā svabhāv vaḍe jenun grahaṇ thāy chhe evo pratyakṣha gnātā chhe; vikalpa ne vyavahārathī te jaṇāy evun enun svarūp ja nathī. ahā! ā dayā, dān, vrat, tap ne vinay-bhaktinā vikalpathī ke dev-guru-shāstra ādi nimittathī ke shāstra-bhaṇataranā vikalpathī ātmā jaṇāy evun enun svarūp ja nathī. jhīṇī vāt chhe bāpu! e to nirmaḷ vītarāgī gnānapariṇām dvārā jaṇāy evun ja enun svarūp chhe.
‘paramātmaprakāsh’ mān paṇ āve chhe ke divyadhvanithī paṇ ātmā jaṇāy evo nathī. bhagavān kevaḷīnī vāṇī shrutagnān chhe. bhagavān kevaḷī paṇ shrutagnānathī kahe chhe, kevaḷagnānathī nahi. sāmbhaḷanārane shrutagnān chhe ne! ene kayān kevaḷagnān chhe? tethī kevaḷī divyadhvanimān shrutagnānathī kahe chhe. ahā! e shrutamān em āvyun ke-amane
PDF/HTML Page 2729 of 4199
single page version
sāmbhaḷavāthī tun tane jāṇe evo tun nathī. have āvī vāt lokone bese nahi eṭale virodh kare, paṇ shun thāy? mārag to jem chhe tem ja chhe.
koīne na bese eṭale bhāī! eno tiraskār na karāy. e paṇ svabhāve to bhagavān chhe ne? paryāyamān bhūl chhe e to sva-āshraye nīkaḷī javā yogya chhe. andar sachchidānandasvarūp pote bhagavān chhe tenā bhān dvārā bhūl nīkaḷī javā yogya chhe.
ahā! bār aṅgarūp shrut chhe e bhagavānanī vāṇī chhe. indro, gaṇadharo ne mahā munivaro bhagavānanī vāṇī bahu namra thaī sāmbhaḷatā hoy chhe. ahā! e vāṇīmān em āvyun ke-bhagavān! tun tārā svabhāvathī jaṇāy evo pratyakṣha gnātā chho; paṇ ā amārī vāṇīthī tane je gnān thāy tenāthī tane tārun (-ātmānun) gnān thāy evun tārun svarūp nathī. ahā! shāstragnānanā vikalpathī ke nimittathī bhagavān ātmā jaṇāy evun enun svarūp ja nathī. tane vyavahārano ne nimittano pakṣha hoy eṭale em māne ke vyavahār karatān karatān (nishchay) thāy, nimittathī (kārya) thāy, paṇ bāpu! tārī e mānyatā mahā kalaṅk chhe, mahā shalya chhe. bhāī! jeno bhagavāne niṣhedh karyo chhe e parāshrit vyavahārathī nishchay thāy em tun māne chhe te mahā shalya chhe. bhagavāne to bāpu! sva-āshrit nishchay kahyo chhe. samajāṇun kāī...?
are! āvā shuddha tattvanī vāt lokone bichārāone sāmbhaḷavā maḷe nahi ane jindagī pūrī thaī jāy. are! teo kayān jāy? jem vaṇṭoḷiye chaḍhelun taṇakhalun kayāny jaīne paḍe tem mithyātvane paḍakhe chaḍhelo jīv sansāramān rakhaḍato kayāny kāgaḍe-kūtare-kanthave ityādi tiryañchādimān chālyo jāy. bhagavān! tāre kayān javun chhe bāpu? rakhaḍavā jā chha (jāy chhe) ene badale svarūpamān jā ne bhāī!
ahā! bhagavān! tun koṇ chho? andar chidānandaghan chaitanyamūrti shuddhagnānamay bhagavān chho ne prabhu! ā bhūl chhe e to ek samayanī paryāy chhe. ek samayanī bhūl ne trikāḷī gnāyakatattva bey chhe ne prabhu! e bhūlane gauṇ kar to andar bhūl vinānī trikāḷī ek gnāyakabhāvamay chīj chho ne prabhu! bhāī! tane gnānamān hun ek gnāyakabhāvamay chhun em mahimā āvavo joīe. ahā! je gnānamān shuddha svarūpano mahimā bhāse te gnānane ja bhagavāne gnān kahyun chhe; ane e ja shāstra-bhaṇatarano guṇ chhe paṇ e to thayo nahi, to shāstra bhaṇavāthī shun siddhi chhe? lyo, ā ‘guṇ’ no ā artha. ā to samyagdarshananī vāt bāpu! chāritra e to koī alaukik dashā chhe bhāī! ā bahāranān vrat, tap e kāī chāritra nathī.
juo, 272 mān kahyun ke sva-āshray te nishchay ane par-āshray te vyavahār.
PDF/HTML Page 2730 of 4199
single page version
pachhī gāthā 273 mān parāshrit vyavahār kevo ane keṭalo enī vāt karī. tyān kahyun ke bhagavān jineshvaradeve kahelo evo ne eṭalo saghaḷo vyavahār abhavya pāḷe toy tene e guṇ karato nathī. have ahīn gnānanī vāt kare chhe. kahe chhe-ahā! bhagavān jinavaradevanī divyadhvanithī je bār aṅgarūp shrut rachāyun temān agiyār aṅganun gnān tene hoy toy shāstra bhaṇavāno guṇ je shuddhagnānamay ātmānun gnān te tene nahi hovāthī te agnānī chhe. ahā! bhagavānanī vāṇīmān em āshay āvyo ke-shāstragnānanī ne saghaḷāy vyavahāranī apekṣhā chhoḍī daīne tun tane sīdho jāṇ. ahā! pañcham ārāmān paṇ āvī alaukik vāt! aho! āchāryadeve shun paramāmr̥ut reḍayān chhe!
ohoho...! gāthāe gāthāe kevī vāt karī chhe! ek jaṇ kaheto hato ke āp samayasāranān āṭaāṭalān vakhāṇ karo chho paṇ men to e pandar di’ mān vāñchī kāḍhayun. shun vāñchyun? kīdhun. bhāī! enā akṣhar ane shabda vāñchī javāthī kāī pār paḍe em nathī. ahāhā...! shāstra bhaṇavāno guṇ to bhinnavastubhūt shuddhagnānamay ātmānun gnān thāy te chhe. have e to thayun nahi to shun vāñchyun? shāstra bhaṇavāmātrathī ātmagnān na thāy bhāī! paṇ bhinnavastubhūt ātmāmān antarmukh thaī ekāgra thavāthī ātmagnān thāy chhe em shāstramān kahyun chhe.
ahā! ā vītarāganī vāṇīno pokār chhe ke agiyār aṅganun gnān eṇe anantavār karyun, ane shāstramān kahelo vyavahār eṇe anantavār pāḷyo ane navamī graiveyakamān te anantavār gayo paṇ abhavyano ekey bhav ghaṭayo nahi.
tyāre koī vaḷī kahe chhe-e to abhavyanī vāt chhe. bhavya jo āvo vyavahār pāḷe to ene shuddhātmānun gnān thaī jāy.
bhāī! em nathī. bāpā! ā to abhavyanā draṣhṭāntathī em siddha karyun ke bhavya paṇ enī jem āvān vrat, tap ādi kriyākāṇḍ karī karīne marī jāy sūkāī jāy topaṇ e vaḍe eno ek paṇ bhav ghaṭe em nathī. ahā! āvī bahu ākarī vāt lāge paṇ shun thāy?
ahā! kahe chhe- ‘bhinnavastubhūt gnānamay ātmānun gnān te shāstra bhaṇavāno guṇ chhe; ane te to bhinnavastubhūt gnānane nahi shraddhatā evā abhavyane shāstrabhaṇatar vaḍe karī shakātun nathī.’
ahā! ‘bhinnavastubhūt gnān’ eṭale shun? eṭale ke nimitta ane rāg- vyavahārathī bhinna ekalun gnān. bas. shun kīdhun? ahāhā...! ātmā pragnābrahmasvarūp prabhu ekalo gnānamay-gnānasvarūp ja chhe. bas jāṇavun, jāṇavun evo ja jeno svabhāv chhe arthāt evā svarūp ja ātmā chhe. ahā! ene nahi shraddhatā evā abhavyane, kahe
PDF/HTML Page 2731 of 4199
single page version
chhe, shāstra-bhaṇatar vaḍe bhinna vastubhūt shuddhātmagnān karī shakātun nathī; arthāt shāstrabhaṇatar tene shuddhātmagnān karī shakatun nathī.
bhāī! tane tārā pūraṇ svarūpanī moṭap kem besatī nathī? tun jāṇe ke (shuddhātmagnān) nimittathī thāy ne vyavahārathī thāy paṇ evun tārun jāṇavun ne mānavun mithyā chhe. bāpu! e to mahā shalya chhe kemake nimitta-paravastu ne rāg tārun kārya karavāmān paṅgu-pāṅgaḷā ane andh-āndhaḷā chhe, ane tun emanāthī jaṇāy evun tārun svarūp nathī. ahā bhāī! ā vrat, tap, shāstra-bhaṇatar ityādi saghaḷo vyavahār, jaḍ, āndhaḷo ne tārun kārya (-ātmagnān) karavāmān pāṅgaḷo chhe, shaktihīn chhe.
have kahe chhe- ‘māṭe tene shāstra bhaṇavānā guṇano abhāv chhe; ane tethī gnānashraddhānanā abhāvane līdhe te agnānī ṭharyo-nakkī thayo.’
ahā! abhavya jīve ane bhavya jīve paṇ anantavār 11 aṅganun shāstragnān karyun, paṇ andar shuddhagnānamay potāno bhagavān gnāyak chhe eno āshray līdho nahi tethī shāstra bhaṇavāno guṇ-je shuddha gnānamay ātmānān gnān-shraddhān-te thayo nahi. tethī te agnānī ja rahyo. ahā! shāstra-gnān (vikalpa) je potānī chīj nathī enun raṭaṇ karyun ane potānī chīj (-shuddhagnānamay ātmā) ne eṇe jāṇī nahi tethī te agnānī ja ṭharyo. āvī vāt chhe.
‘abhavya jīv agiyār aṅg bhaṇe topaṇ tene shuddha ātmānun gnān-shraddhān thatun nathī; tethī tene shāstranā bhaṇatare guṇ na karyo; ane tethī agnānī ja chhe.’
juo, samayasār kaḷashaṭīkā, kaḷash 13mān kahyun chhe ke-bār aṅganun gnān kāī apūrva nathī. jo ke bār aṅganun gnān samakitīne ja hoy chhe, bījāne (mithyādraṣhṭine) nahi, topaṇ apūrva nathī em kem kahyun? kemake bār aṅganun gnān vajan (-mahattva) devā jevun nathī kāraṇ ke shāstranun tātparya vītarāgatā chhe, shāstragnān nahi.
ahā! shāstra bhaṇavāno guṇ to andar bhinna vastu chaitanyamūrti prabhu ātmā teno anubhav karavo te chhe. paṇ abhavya jīv shuddha ātmānubhav karato nathī. tethī agiyār aṅg bhaṇe toy tene shuddha ātmānun gnān-shraddhān thatun nathī. ahā! eṇe paralakṣhe jāṇyun chhe ke ātmā āvo abhed ek param pavitra shuddha gnānasvarūp chhe, paṇ te antarmukh thaīne ātmānubhav karato nathī; tethī tene shāstra bhaṇatare guṇ na karyo; ane tethī te agnānī ja chhe.
PDF/HTML Page 2732 of 4199
single page version
तस्य धर्मश्रद्धानमस्तीति चेत्–
सद्दहदि य पत्तेदि य रोचेदि य तह पुणो य फासेदि। धम्मं भोगणिमित्तं ण दु सो कम्मक्खयणिमित्तं।। २७५।।
धर्म भोगनिमित्तं न तु स कर्मक्षयनिमित्तम्।। २७५।।
pharī shiṣhya pūchhe chhe ke-abhavyane dharmanun shraddhān to hoy chhe; chhatān ‘tene shraddhān nathī’ em kem kahyun? teno uttar have kahe chheḥ-
te bhogahetu dharmane, nahi karmakṣhayanā hetune. 27p.
gāthārthaḥ– [सः] te (abhavya jīv) [भोगनिमित्तं धर्म] bhoganā nimittarūp dharmane ja [श्रद्दधाति च] shraddhe chhe, [प्रत्येति च] tenī ja pratīt kare chhe, [रोचयति च] tenī ja ruchi kare chhe [तथा पुनः स्पृशति च] ane tene ja sparshe chhe, [न तु कर्मक्षयनिमित्तम्] parantu karmakṣhayanā nimittarūp dharmane nahi. (karmakṣhayanā nimittarūp dharmane nathī shraddhato, nathī tenī pratīti karato, nathī tenī ruchi karato ane nathī tene sparshato.)
ṭīkāḥ– abhavya jīv nityakarmaphaḷachetanārūp vastune shraddhe chhe parantu nityagnānachetanāmātra vastune nathī shraddhato kāraṇ ke te (abhavya) sadāy (svaparanā) bhedavignānane ayogya chhe. māṭe te (abhavya jīv) karmathī chhūṭavānā nimittarūp, gnānamātra, bhūtārtha (satyārtha) dharmane nathī shraddhato, bhoganā nimittarūp, shubhakarmamātra, abhūtārtha dharmane ja shraddhe chhe; tethī ja te abhūtārtha dharmanān shraddhān, pratīt, ruchi ane sparshanathī uparanā graiveyak sudhīnā bhogamātrane pāme chhe parantu kadāpi karmathī chhūṭato nathī. tethī tene bhūtārtha dharmanā shraddhānanā abhāvane līdhe (sāchun) shraddhān paṇ nathī.
ām hovāthī nishchayanay vaḍe vyavahāranayano niṣhedh yogya ja chhe.
bhāvārthaḥ– abhavya jīvane bhedagnān thavānī yogyatā nahi hovāthī te karmaphaḷachetanāne jāṇe chhe parantu gnānachetanāne jāṇato nathī; tethī shuddha ātmik dharmanun
PDF/HTML Page 2733 of 4199
single page version
shraddhān tene nathī. te shubh karmane ja dharma samajī shraddhān kare chhe tethī tenā phaḷ tarīke graiveyak sudhīnā bhogane pāme chhe parantu karmano kṣhay thato nathī. ā rīte satyārtha dharmanun shraddhān nahi hovāthī tene shraddhān ja kahī shakātun nathī.
ā pramāṇe vyavahāranayane āshrit abhavya jīvane gnān-shraddhān nahi hovāthī nishchayanay vaḍe karavāmān āvato vyavahārano niṣhedh yogya ja chhe.
ahīn eṭalun visheṣh jāṇavun ke-ā hetuvādarūp anubhavapradhān granth chhe tethī temān bhavya-abhavyano anubhavanī apekṣhāe nirṇay chhe. have jo āne ahetuvād āgam sāthe meḷavīe to-abhavyane vyavahāranayanā pakṣhano sūkṣhma, kevaḷīgamya āshay rahī jāy chhe ke je chhadmasthane anubhavagochar nathī paṇ hoto, mātra sarvagnadev jāṇe chhe; e rīte kevaḷ vyavahārano pakṣha rahevāthī tene sarvathā ekāntarūp mithyātva rahe chhe. abhavyane ā vyavahāranayanā pakṣhano āshay sarvathā kadī paṇ maṭato ja nathī.
have shiṣhya pūchhe chhe ke-abhavyane dharmanun shraddhān to hoy chhe; chhatān ‘tene shraddhān nathī’ em kem kahyun? teno uttar have kahe chheḥ-
‘abhavya jīv nityakarmaphaḷachetanārūp vastune shraddhe chhe parantu nityagnānachetanāmātra vastune nathī shraddhato kāraṇ ke te sadāy bhedavignānane ayogya chhe.’
ā to draṣhṭānt abhavyanun chhe hon, bākī abhavyanī jem bhavya jīve paṇ āvun badhun anantavār karyun chhe. juo, pt.. shrī dolatarāmajīkr̥ut chhahaḍhālāmān āve chhe ne ke-
ahā! digambar jain sādhu thaī ne te anantavār navamī graiveyak upajyo, paṇ ātmagnān na thayun , sukh na thayun kemake te nityakarmaphaḷachetanāne shraddhe chhe. ahā! rāganun phaḷ je bhog maḷe tene chetavāmān santuṣhṭa te karmaphaḷachetanāne shraddhe chhe paṇ nityagnānachetanāmātra vastune nathī shraddhato. ahā! te bhoganā hetuthī shubhakarmamātra dharmane kare chhe, paṇ svānubhavanā hetue dharma karato nathī. samajāṇun kāī...?
ahā! e je shubharāg kare chhe te karmachetanā chhe, e kāī ātmachetanā-shuddha- gnānachetanā nahi. have āvī vāt ene ākarī paḍe paṇ shun thāy? mārag to āvo chhe bāpu!
PDF/HTML Page 2734 of 4199
single page version
ahā! āvā manuṣhyapaṇāmān bhagavān trilokīnāth je kahe chhe te khyālamān laīne prabhu ātmāno andaramān āshray na karyo to e kayān jashe. ahā! enun shun thashe? anantakāḷ to ene rahevun chhe; kemake e avināshī chhe, eno kāī thoḍo nāsh thavāno chhe? ahā! e anant-anant bhaviṣhyamān kayān raheshe? are! jene rāganī-puṇyanī ruchi chhe te mithyātvamān raheshe ne chāragatimān nigodādimān rajhaḷashe! shun thāy? puṇyanī ruchinun phaḷ āvun ja chhe. jyāre andar sat-svarūpanī ruchi jāgrat karashe te anant bhaviṣhyamān ātmāmān ja raheshe, sva-ādhīn sukhamān ja raheshe. āvī vāt chhe!
ahīn kahe chhe-abhavya jīv nitya-kāyamī rāg ne rāganā phaḷane chete chhe. tyān ene je pañchamahāvratano bhāv chhe, shāstrabhaṇatarano bhāv chhe-e badho karmachetanā-rāgamān ekākārapaṇāno bhāv chhe. tene te kartavya māne chhe parantu nityagnānachetanāmātra vastune te shraddhato nathī. ā asti’ nāsti chhe. karmachetanā chhe tyān shuddha gnānachetanā nathī.
ahā! abhavya jīv karma eṭale rāg ane enun phaḷ je bhog ene ja sadā ichchhe chhe. tene nityagnānachetanāmātra vastunun valaṇ ja nathī. par sanmukhanā kriyākāṇḍamān paḍelā tene svasanmukhatā thayā vinā nityagnānachetanāmātra svarūp vastunun shraddhān kayānthī thāy? na thāy. tethī ene paribhramaṇ maṭatun ja nathī.
tyāre keṭalāk kahe chhe- ‘ek vār vande jo koī tahi narak-pashu gati nahi hoī’ - em kahyun chhe ne? bāpu! e to sīdho narak-pashumān na jāy, paṇ pachhī shun? jātrānā pariṇām e kāī dharma nathī bhāī! sammedashikharanī lākh jātrā kare toy dharma na thāy. paradravyāshrit rāganā pariṇām sansāranun-bandhanun ja kāraṇ chhe; abandh to ek svaāshrit pariṇām chhe ane te dharma chhe. samajāṇun kāī...?
abhavya jīv nityagnānachetanāmātra vastune nathī shraddhato kāraṇ ke te sadāy svaparanā bhedavignānane ayogya chhe. ahāhā...! pote gnānasvarūpī nitya gnātā-draṣhṭā prabhu shuddhagnānachetanāmātra vastu bhagavān ātmā chhe. paṇ ene te jāṇato nathī, shraddhato nathī. ahā! rāganī-vyavahāranī kriyāthī mane lābh thashe, dharma thashe em te māne chhe ane sadāy karmachetanāthī lipta-raṅgāyelo rahe chhe; kemake e sadāy svaparano vivek-bhinnatā karavāne ayogya chhe. ahā! gnān ane rāganī bhinnatā karavāne te sadāy ayogya chhe. ahā! āṭaāṭalun (vrat, tap vagere) kare toy te bhagavān ātmānun gnān karavā ayogya chhe.
tyāre koī kahe chhe-abhavya māṭe to te barābar ja chhe, paṇ bhavyanun shun? (em ke vrat, tap ādi kare to te vaḍe bhavyane to ātmānun gnān thāy.)
PDF/HTML Page 2735 of 4199
single page version
bāpu! abhavyano to dākhalo chhe; bākī anantakāḷamān bhavi jīve paṇ āvun (vrat, tap ādi) anantavār karyun chhe, chhatān tene kadāpi gnānasvabhāvanī prāpti thaī nathī. (puṇyanī ruchi maṭāḍī svarūpanī ruchi na kare tyān sudhī bhedavignān pragaṭatun nathī).
‘mokṣhamārgaprakāshak’ mān līdhun chhe ke-te tapashcharaṇādi kriyā to kare chhe, dharmanī- vyavahāranī kriyā to kare chhe, chhatān ene dharma kem thato nathī?
tyān kahyun chhe ke tapashcharaṇādi vyavahāradharmamān anurāgī thaī pravartavānun phaḷ to bandh chhe, ane ā tenāthī mokṣha ichchhe chhe to te kem thāy? ahā! vrat, tap, ādinā pariṇām to rāganā chhe bhāī! e rāg kare ne dharma ichchhe te kem thāy? bahu ākarī vāt bāpā! ahā! karmachetanāthī gnānachetanā kem thāy?
ahāhā...! tun sarvagnasvabhāvī chho ne prabhu! ahāhā...! tārun svarūp ja gna-svabhāv sarvagnasvabhāv chhe. ahā! enān gnān-shraddhān kare nahi ane rāgane bhalo jāṇī emān rokāī rahe e to sva-paranā bhedavignān māṭe ayogyatā chhe. ahā! ā rīte abhavi jīv bhedavignān māṭe sadāy ayogya chhe.
have kahe chhe- ‘māṭe te (abhavya jīv) karmathī chhūṭavānā nimittarūp, gnānamātra, bhūtārtha dharmane nathī shraddhato, bhoganā nimittarūp, shubhakarmamātra, abhūtārtha dharmane ja shraddhe chhe;...’
juo, rāgathī ne vikārathī chhūṭavārūp nimitta jaḍakarma chhe, ane jaḍakarmanā chhūṭavānā nimittarūp gnānanī pariṇati chhe. karma chhūṭe chhe e to enā kāraṇe, e karmane chhūṭavāmān gnānanī pariṇati nimitta chhe. ahāhā...! bhagavān ātmā gnānasvarūpī prabhu chhe. enā shuddha gnānamātra pariṇām te bhūtārtha-satyārtha dharma chhe. ahīn ‘bhūtārtha’ eṭale trikāḷīnī vāt nathī, paṇ trikāḷī bhūtārtha bhagavān ātmānā āshraye je ātmānān shraddhān-gnān pragaṭ thāy tene bhūtārtha dharma kahyo. ahā! abhavya jīv ā bhūtārtha dharmane shraddhato nathī. to kone shraddhe chhe? to kahe chhe-
te bhoganā nimittarūp, shubhakarmamātra, abhūtārtha dharmane ja shraddhe chhe. joyun? shiṣhyano prashna hato ne ke-abhavya jīv āvun āvun (vrat, tap ādi) badhun kare chhe to shun tene dharmanun shraddhān nathī? ā eno khulāso kare chhe ke ene abhūtārtha nām jūṭhā dharmanun shraddhān chhe. khūb gambhīr vāt prabhu! shun kahe chhe? ke bhoganā nimittarūp je dayā, dān, vrat, tap ādi puṇyanā bhāv tene dharma mānīne tenī te shraddhā kare chhe. ene ahīn abhūtārtha eṭale jūṭho dharma kahyo chhe kemake enā phaḷamān bhog maḷe chhe, paṇ ātmā nahi. ahā! e abhūtārtha dharmanā nimitte puṇya bandhāy ne puṇyakarmanā udayamān bhog maḷe paṇ ātmā nahi-em kahe chhe. samajāṇun kāī...?
PDF/HTML Page 2736 of 4199
single page version
juo, shuddha chaitanyaghan prabhu ātmānā āshraye je gnānamātra pariṇām upaje te karmathī-sansārathī chhūṭavāmān nimitta chhe, tethī tene bhūtārtha eṭale satyārtha dharma kahyo, ane je paranā āshraye shubhakarmamātra pariṇām thāy te bandhamān ne bhogamān nimitta chhe tethī te abhūtārtha-jūṭho dharma chhe em kahyun. have emān abhavi jīv shubhakarmamātra abhūtārthadharmane ja shraddhe chhe, paṇ satyārtha dharmane shraddhato nathī.
ek jaṇe ā sāmbhaḷīne kavitānī kaḍī rachī hatī keḥ-
puṇya karmathī bhog ne, dharamathī muktidhām.”
ahāhā...! shubhabhāv chhe te nishchayathī ashuddhabhāv chhe ane te bhoganun nimitta je puṇyakarma tenun nimitta chhe. abhavya jīv bhoganun nimitta je puṇyakarma tenun kāraṇ je shubhabhāv tene dharma mānī tenun shraddhān kare chhe paṇ satyārtha dharmane shraddhato nathī. ahāhā...! puṇya-pāpathī bhinna chidānandaghan prabhu ātmānān gnān-shraddhān ane ramaṇatā te gnānamātra shuddha pariṇām satyārtha dharma chhe. abhavya jīv tene shraddhato nathī.
kevā chhe te gnānamātra shuddha pariṇām? to kahe chhe-karma kharavāmān nimitta chhe. ahāhā...! keṭalī vāt kare chhe? e shuddha pariṇām eṇe karyā māṭe shun karma kharī paḍayān chhe? nā; em nathī hon; e to karmano kharavāno svakāḷ chhe. karma to enā kāraṇe svakāḷe kharyān chhe, tyāre ānā shuddha pariṇām-gnānamātra pariṇām emān nimitta chhe, bas. nimitta upādānamān kāī kare chhe em nahi. āmān lokone vāndhā chhe. paṇ bhāī! jo nimitta upādānamān kāī kare to nimitta rahe ja nahi. (banne ek thaī jatān nimittano lop thaī jāy).
e to pt.. shrī kailāshachandrajī (kāshīvāḷā) e patramān (jain sandeshamān) lakhyun chhe ke-sonagaḍhavāḷā nimittano niṣhedh karatā nathī, paṇ nimittane kartā mānatā nathī. e em ja chhe bhāī! ā to vastusthitinī maryādā chhe; emān koīno pakṣha chāle nahi. ā to vītarāgano mārag bāpā! ā koī pakṣhano mārag nathī.
ahīn kahe chhe-e (-abhavya) bhūtārtha dharmane nathī shraddhato. bhūtārtha eṭale gnānamātra bhāv kīdho ne? gnānamātra bhāv e bhūtārtha-sācho dharma chhe. ahāhā...! ‘gnānamātra’ eṭale vastu je ek gnāyakabhāv ekalā chaitanyanun bimb andar sachchidānand svarūpe trikāḷ virājamān chhe tenān gnān-shraddhān ane temān ja līnatā-ramaṇatā thavārūp bhāvane ahīn gnānamātra kahyo chhe. emān rāg nathī māṭe gnānamay kahyo chhe.
koīne thāy ke ‘gnānamātra’ kahyo to shraddhān ane chāritra kyān gayā? em nahi bhāī! andar ātmā je shuddha chidrūp trikāḷ dhruv ek gnāyakabhāvarūp
PDF/HTML Page 2737 of 4199
single page version
chhe tenā sanmukhanī shraddhā, tenā sanmukhanun gnān ane temān ja ramaṇatā-e traṇenī ekarūpatāne ahīn ‘gnānamātra’ kahyo chhe. rāganā abhāvarūp eṭale gnānamātra em artha chhe. āvī vyākhyā! samajāṇun kāī...?
te bhoganā nimittarūp ‘shubhakarmamātra’ abhūtārtha dharmane shraddhe chhe. have āmān karma eṭale jaḍ karma em keṭalāk artha kare chhe, paṇ em nathī bhāī! puṇya-pāp adhikāramān āvī gayun chhe ke vrat, tap, shīl, niyam-e badhān shubhakarma chhe. shubhakarma eṭale shubharāgarūp vikalpa em ahīn artha chhe. e bandhanun kāraṇ chhe tethī tene abhūtārtha-jūṭho dharma kahyo chhe. ahā! vrat, tap, shīl ādino shubhabhāv jūṭho dharma chhe arthāt dharma nathī. āvī vāt chhe!
prashnaḥ– hā, paṇ e to sonagaḍhavāḷā kahe chhe ne? uttaraḥ– bhāī! ā to āchārya-munivar kahe chhe ne? ane munivar kahe chhe e sarvagne kahelun kahe chhe. ahīn to eno anuvād-anu eṭale anusarīne vād nām kathan- thāy chhe. koīne e na bese eṭale virodh kare paṇ shun thāy? sau svatantra chhe; enā pariṇāmamān jevun beṭhun hoy tevun kahe ne? kahyun chhe ne ke-
vāṅko buro na māniye, or kahānse lāy.”
koīne na bese ne virodh kare to enā pariṇām enāmān chhe; e pratye virodh- veranī bhāvanā na hoy. ‘सत्त्वेषु मैत्री’. amane to sarva prati maitrībhāv chhe. virodh kare toy e sattva-jīv chhe ne? andar ānandaghan prabhu bhagavān chhe ne? ahāhā...! badhā andar svarūpathī bhagavān chhe, sādharmī chhe. amane to maitrībhāv chhe. amane koīnāy prati anādaranī bhāvanā chhe nahi. paṇ shun thāy? vastunun svarūp āvun chhe e sāmbhaḷīne koīne ochhun āve (duḥkh lāge) to e to enā pariṇām svatantra chhe.
te (-abhavya) jūṭhā dharmane shraddhe chhe. jūṭho dharma eṭale? eṭale ke ā vrat, tap, bhakti ādi shubh pariṇāmane dharma māne te jūṭho dharma chhe. vyavahāranā pakṣhavāḷāne ā khaṭake chhe eṭale pokārī uṭhe chhe ke-ā sonagaḍhavāḷā kahe chhe.
paṇ jo ne bāpā! ā (-shāstra) shun kahe chhe? bhāī! ā koīnā anādaranī vāt nathī, ā to vastunun svarūp chhe. ahīn to eno anuvād-anusarīne kathan-karavāmān āve chhe.
hā! paṇ shun thāy? eṇe olun mānyun chhe ne? ke ā vrat, tap ādi karīe chhīe te dharma chhe ane enāthī mokṣha thashe; tethī ā ākarun lāge chhe. paṇ bāpu! e dharma
PDF/HTML Page 2738 of 4199
single page version
nahi ne! dharmanun kāraṇey nahi. ahā! evun to abhavya paṇ anantavār kare chhe toy tene ekey bhav ghaṭato nathī. samajāṇun kāī...!
ahā! abhavya jīv shubhakarmamātra abhūtārtha dharmane ja shraddhe chhe. have kahe chhe- ‘tethī ja te abhūtārtha dharmanān shraddhān, pratīti, ruchi ane sparshanathī uparanā graiveyak sudhīnā bhogamātrane pāme chhe parantu kadāpi karmathī chhūṭato nathī.’
joyun! satyārtha dharmanān ruchi ne sparshanane badale te shubharāgane dharma mānavārūp jūṭhā dharmanān shraddhān, ruchi ne sparshan arthāt vedanathī, anubhavanathī uparanā graiveyak sudhīnā bhogamātrane pāme chhe. ahīn sīdhun shubharāganā pariṇāmathī bhogane pāme chhe em līdhun chhe. vāstavamān pariṇām chhe te navā karmabandhamān nimitta chhe. ane karmano uday bhog maḷavāmān nimitta chhe. upādān to sau-saunun svatantra chhe. ahā! shubharāganā sparshan-anubhavanathī te navamī graiveyak sudhīnā bhogamātrane pāme chhe, paṇ kadāpi karmathī chhūṭato nathī. joyun? shubhabhāv chhe te chaitanya bhagavānathī viruddha bhāv chhe; ene dharma mānī ācharanār koī kāḷe paṇ karmathī chhūṭato nathī.
tyāre koī paṇḍit vaḷī kahe chhe-koīne shubhabhāvathī shuddhabhāv thāy em kaho, eṭalo sudhāro karo. em ke vrat, tap, bhakti ādi shubhabhāvathī koīne dharma thāy em kaho.
are bhāī! ahīn shun kahe chhe ā? ahīn to kahe chhe-vratādine dharma māne paṇ te jūṭho dharma chhe ane enā sparshanathī te kadāpi karmathī chhūṭato nathī. ā niyam chhe ke shubhabhāvanā ācharaṇathī bhog maḷe paṇ enāthī dharma na thāy.
kahe chhe- ‘te uparanā graiveyak sudhīnā bhogamātrane pāme chhe .’ joyun? ‘bhogamātra’ shabdathī shun kahevun chhe? ke ene bhog-sāmagrī to navamā graiveyak sudhīnī ahamindranī maḷashe paṇ jenāthī ātmaprāpti thāy te dharma nahi maḷe. ahā! ṭīkānā ek ek shabdamān keṭakeṭalun bharyun chhe? shubhakarmamātra jūṭhā dharmanā shraddhān-sparshanathī te-
-bhogamātrane pāme chhe, dharma nahi ek vāt, ane -kadāpi karmathī chhūṭato nathī-e bījī vāt. ahā! shubhabhāvane te dharma māne chhe te mithyādarshan chhe ane e shubhanā ācharaṇathī ene bhog maḷe chhe paṇ kadīy dharma thato nathī, samvar-nirjarā thatān nathī. āvī vāt chhe.
bāpu! samyagdarshan koī alaukik chīj chhe. e shubhabhāvathī maḷatī nathī. shubhabhāv kāraṇ ne samyagdarshan kārya em traṇakāḷamān chhe nahi. andar trikāḷī bhagavān chinmātra vastu kāraṇ paramātmā prabhu pote chhe-e ekanā āshraye ja samyagdarshan thāy
PDF/HTML Page 2739 of 4199
single page version
chhe. aho! samayasāramān amr̥ut-paramāmr̥ut ghoḷyān chhe. āchāryadeve je (potāno) bhāv- svarūp chhe tenun emān gholan karyun chhe.
have kahe chhe- ‘tethī tene bhūtārtha dharmanā shraddhānanā abhāvane līdhe (sāchun) shraddhān paṇ nathī.’
e bhūtārtha dharma koṇ? ahā! jemān ātmānān gnān-shraddhān ne ramaṇatā pragaṭ chhe evo gnānamātra bhāv te bhūtārtha dharma chhe. jemān shubharāganī gandhey nathī evo gnānamātra bhāv te bhūtārtha dharma chhe. abhavyane bhūtārtha dharmanā shraddhānano abhāv chhe tethī kahe chhe ke tene samyak shraddhān paṇ nathī.
pahelān kīdhun ke-tene agiyār aṅganun gnān hoy toy ātmagnānano abhāv hovāthī samyak gnān nathī. have ahīn kahe chhe-tene bhūtārtha dharmanā shraddhānano abhāv hovāthī sāchun shraddhāney nathī. tene jem gnān nathī tem shraddhān paṇ nathī.
have kahe chhe- ‘ām hovāthī nishchayanay vaḍe vyavahāranayano niṣhedh yogya ja chhe.’ juo, ā siddhānt nakkī karyo. ‘ām hovāthī’ -eṭale shun? agiyār aṅganun gnān hoy toy ātmagnān vinā gnān nahi ane shubhācharaṇathī dharma chhe em mānanārane (sāchun) shraddhān nahi, dharma nahi-ām hovāthī nishchayanay vaḍe vyavahāranayano niṣhedh yogya ja chhe.
lyo, ā siddhānt kahe chhe ke-nishchay vaḍe vyavahārano niṣhedh yogya ja chhe. tyāre e kahe chhe-tame niṣhedh kem karo chho? bhāī! tane vyavahārathī dharma thāy em pakṣha thaī gayo chhe paṇ ā tārā hitanī vātu kahīe chhīe. bhāī! tun māne chhe em vastusvarūp nathī. shun thāy? vastunī sthiti ā chhe ke ātmasanmukhatānā-sva-āshrayanā bhāv vinā jeṭalān vrat, tap ādi chhe te badhāyanun phaḷ sansār ja chhe. enāthī sansār phaḷe paṇ mukti na thāy. have āmān tane ochhun āve (khoṭun lāge) paṇ shun thāy bhāī!
mokṣhamārgaprakāshakamān chhe ke-dārū pīnārane dārūno niṣhedh karīe to khoṭun lāge tem puṇyanī-vyavahāranī ruchivāḷāne vyavahārano niṣhedh karīe eṭale khoṭun lāge. paṇ ā hitanī vāt chhe bhāī! ā sivāy bījī kaī evī sāchī prarūpaṇā chhe ke saune sārī lāge? mārag to āvo chhe prabhu! ke nishchayanay vaḍe vyavahāranayano niṣhedh yogya ja chhe.
tyāre e kahe chhe-āvun kahesho to koī shubhabhāv karashe nahi. samādhānaḥ– bhāī! tane khabar nathī; paṇ ene shubhabhāv āvyā vinā raheshe
PDF/HTML Page 2740 of 4199
single page version
nahi. enā kramamān te jarūr āvashe; gnānīney āvashe ne agnānīney āvashe. paṇ benī mānyatāmān pher chhe. ek (-gnānī) ene hey māne chhe tyāre bījo (-agnānī) ene upādey sthāpe chhe. benī mānyatāmān mahān antar!
shubhabhāv nahi āve? ahā! munirājane paṇ pañchamahāvratādinā bhāv āve chhe. paṇ ene karavā kayān chhe? ene e kartavya kayān māne chhe? ene to e bandharūp jāṇī hey māne chhe. bāpu! je shubhabhāv āve chhe tene heyapaṇe mātra jāṇavā e judī vāt chhe ane ene dharma vā dharmanun kāraṇ jāṇī karavā e judī vāt chhe. tun shubhācharaṇane chāritra-dharma māne chhe paṇ e chāritra-dharma chhe ja nahi. ene to ahīn jūṭho dharma kahyo chhe. samajāṇun kāī...? māṭe nishchay vaḍe-svasvarūpanā āshray vaḍe-vyavahārano niṣhedh yogya ja chhe.
‘abhavya jīvane bhedagnān thavānī yogyatā nahi hovāthī te karmaphaḷachetanāne jāṇe chhe parantu gnānachetanāne jāṇato nathī;...’
joyun? rāg ne gnān (-ātmā) banne bhinna chhe. tene bhinna jāṇī, beno bhed karavānī yogyatā abhavyane nathī. aho! bhedavignān alaukik chīj chhe. kaḷashamān āve chhe ne ke-
अस्यैवाभावतो बद्धा बद्धा ये किल केचन।। १३१।।
ahā! je koī siddha thayā chhe te bhedavignānathī siddha thayā chhe; ane je koī bandhāyā chhe te bhedavignānanā abhāvathī ja bandhāyā chhe. aho bhedagnān! enī pragaṭatā thatān jīv mukti pāme ne enā abhāve sansāramān bandhāyelo rahe. ahā! bhedagnānano abhāv chhe te ja bandhan chhe. rāg ne gnānane ek mānī pravarte te bandhan chhe, sansār chhe.
ahīn kahe chhe-abhavya jīv karmaphaḷachetanāne jāṇe chhe parantu gnānachetanāne jāṇato nathī. ahā! te shubhakarma ane enun phaḷ bahāramān je bhog maḷe tene jāṇe chhe, shraddhe chhe paṇ karmachetanāthī bhinna andar nirmaḷānandano nāth chaitanyamahāprabhu chhe tenī ekāgratārūp je gnānachetanā tene jāṇato nathī. ahā! te rāg ne rāganā phaḷane jāṇe chhe paṇ sadā arāgī bhagavān ātmā ane enī ekāgratā arāgī shāntine te jāṇato nathī.
shun kīdhun? ke bhagavān ātmā pragnābrahmasvarūp prabhu ek chidrūp gnānarūp chhe. ahāhā...! jāṇavun-jāṇavun-jāṇavun evo ek jeno svabhāv chhe evo te gnānasvarūp chhe. enī ekāgratā te gnānachetanā arthāt satyārtha dharma chhe. tene e (-abhavya, mithyādraṣhṭi)