Pravachan Ratnakar-Gujarati (simplified iso15919 transliteration). Gatha: 278-279 ; Kalash: 175-176.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 139 of 210

 

PDF/HTML Page 2761 of 4199
single page version

vyabhichārayukta chhe. jemān shuddha ātmāno āshray chhe te ek ja aikāntik eṭale samyak ekānt chhe, avyabhichār chhe.

ahāhā...! jene gnān-darshan-chāritramān bhagavān shuddha ātmāno āshray chhe tene nishchay vastu yathārtha chhe, satyārtha chhe; tene mokṣhanā kāraṇabhūt gnān-darshan-chāritrarūp nirmaḷ ratnatray avashya hoy ja chhe. ahīn pahelān gnānathī upāḍayun chhe. tattvārthasūtramānसम्यग्दर्शनज्ञानचारित्राणिमोक्षमार्गः’ kīdhun emān pahelun darshan līdhun chhe. ahīn pahelān ‘gnān’ thī kem upāḍayun? ke gnān jāṇanār chhe. gnān potāney jāṇe ne darshan ane chāritranī paryāyane paṇ jāṇe chhe; paṇ darshananī paryāy pote potāney jāṇe nahi ane gnān ne chāritraney jāṇe nahi. tevī rīte chāritranī paryāy pote potāne jāṇe nahi ane gnān ne darshananey jāṇe nahi. ā pramāṇe gnān jāṇanār chhe tethī tene ahīn pahelun līdhun chhe. ahā! shuddha chidrūp chaitanyarasakand prabhu ātmānā āshraye je gnānanī paryāy thaī te darshanane jāṇe, chāritrane jāṇe ane nirākuḷ ānandanā vedananey jāṇe chhe. aho! gnānanun sva-parane jāṇavānun adbhut alaukik sāmarthya chhe.

have kahe chhe-ā vāt hetu sahit samajāvavāmān āve chhe-em ke shabdashrut ādine gnānādinun āshrayapaṇun anaikāntik chhe ne shuddha ātmāne gnānādinun āshrayapaṇun aikāntik chhe- e vāt kāraṇ sahit samajāvavāmān āve chheḥ-

kahe chhe- ‘āchārāṅg ādi shabdashrut ekānte gnānano āshray nathī, kāraṇ ke tenā (arthāt shabdashrutanā) sadbhāvamān paṇ abhavyone shuddha ātmānā abhāvane līdhe gnānano abhāv chhe.’

shun kahe chhe? ke bhagavāne kahelān shāstronun gnān paṇ ekānte gnānanun nimitta-kāraṇ nathī kemake ene kāraṇ mānavāmān vyabhichār āve chhe. juo, atyāre sarvagna parameshvare kahelān āchārāṅg ādi shāstro mūḷ chhe nahi paṇ enā anusāre rachāelā samayasār, pravachanasār, niyamasār, gommaṭasār, dhavalā ādi shāstro chhe. emān ā kahe chhe ke- āchārāṅg ādi bhagavān sarvagne kahelān shāstronun gnān te yathārtha gnān nahi, paṇ e to puṇya chhe. bhāī! mithyātvanī mandatā ne anantānubandhīnī kāīk mandatā hoy to e shāstragnān hoy chhe, paṇ e kāī vastu nathī kāraṇ ke te yathārthanun kāraṇ nathī. janma- maraṇ rahit thavānī bahu jhīṇī vāt bāpu!

bhāī! chorāsī lākh yonimān anant anant vār janma-maraṇ karī karīne tārā sothā nīkaḷī gayā chhe. ek antarmuhūrtamān (-shvāsochchhvāsamān) nigodanā aḍhār bhav evā anant anant vār karyā bhāī! āve chhe ne ke-

‘ek shvāsamān aṭh das bār, janmyo maryo bharyo duḥkhabhār.’

PDF/HTML Page 2762 of 4199
single page version

ahā! enā duḥkhanun shun kathan karīe? ahā! kevā akathya pārāvār duḥkhamān rahyo te bhūlī gayo prabhu! ahīn tane e duḥkhathī mukta thavānī vāt kare chhe.

kahe chhe-ā laukik gnān-el.el.bī, ne em.ḍī ne pī.ech.ḍī ityādinun je chhe enī vāt to ekakor rahī, kemake e to naryun pāp chhe; paṇ bhagavān sarvagnadevanā shrīmukhethī je omdhvani nīkaḷī ane emānthī je bār aṅgarūp shabdashrut rachāṇun te āchārāṅg ādi shabdashrutanun gnān paṇ samyaggnān nathī, paṇ vikalpa chhe, shubhabhāv chhe- em kahe chhe; enāthī puṇyabandh thāy chhe, paṇ samyaggnān nahi, dharma nahi. lyo, āvī ākarī vāt chhe.

jem māṇasane pāñch-pachās lākhanī sampatti thāy ne kuṭumb bahoḷun thāy tyān emān te guñchāī jāy chhe, jem khāṇḍelān sūkān marachānno kīḍo-īyaḷ marachānun ghar (bāchakān) karīne marachāmān rahe chhe tem agnānī anādithī laukik gnānamān, mithyāgnānamān bharamāī ne paḍayo chhe. e to nirantar pāp ja bāndhe chhe. enī ahīn vāt nathī. ahīn to koī bhagavān kevaḷīe kahelān digambar paramparāthī chālyān āvatān satshāstronun bhaṇatar kare ane ethī ene je shabdashrutagnān thāy te ekānte gnānano āshray nathī arthāt enāthī samyaggnān thāy chhe em nathī em kahe chhe. ahā! shāstronun gnān chhe e shabdagnān chhe, paṇ ātmagnān nahi. shāstrane jāṇanāro shabdane jāṇe chhe, paṇ ātmāne nahi. āvī vāt chhe! samajāṇun kāī...?

ahāhā...! āchārāṅg ādi shabdashrut ekānte gnānano āshray nathī eṭale shun kīdhun? ke shabdashrutanun gnān samyaggnānanun kāraṇ nathī. ahāhā...! mokṣhanun kāraṇ evun je samyaggnān te shabdashrutanā āshraye thatun nathī. have satshāstra kone kahevāy enīy khabar na maḷe ne je te kalpit shāstrono koī abhyās rākhe e to badhā pāpanā vikalpa bhāī! ā to bhagavān kevaḷīnī vāṇī anusār rachāyelān shāstronun gnān paṇ samyaggnānanun- ātmagnānanun kāraṇ nathī em kahe chhe. shāstragnān vikalpa chhe ne? puṇyabhāv chhe, enāthī puṇyabandh thāy chhe paṇ ātmagnān nahi. juo, abhavyane shāstragnānanī-āchārāṅg ādi agiyār aṅg sudhīnā gnānanī-hayātī chhe paṇ shuddha ātmānā abhāvane līdhe gnānano abhāv chhe; arthāt ene shuddha ātmāno āshray nahi hovāthī kadīy samyaggnān thatun nathī.

ahāhā...! ātmā shuddha chaitanyaghan prabhu ekalo gnānano piṇḍ chhe. shun kīdhun? ke jem sakkarakand uparanī chhāl na juo to andar ekalī mīṭhāshano piṇḍ chhe tem bhagavān ātmā shāstragnānanā-vyavahāragnānanā vikalpathī bhinna andar ekalo gnānano piṇḍ shuddha gnānaghan chhe. paṇ ahā! pāṇīnā pūranī jem shāstra bhaṇī jāy evun


PDF/HTML Page 2763 of 4199
single page version

shāstragnān hovā chhatān shuddha gnānaghan prabhu ātmānā āshrayanā abhāve abhavya jīvane gnānano-mokṣhanā kāraṇabhūt samyaggnānano abhāv chhe. mārag bahu jhīṇo bhāī! have āvī vātu kāney na paḍe te bichārā shun kare? (sansāramān āthaḍī mare).

ahā! āvun manuṣhyapaṇun maḷ‌yun, kāīk pahoḷo-pahoñchato kṣhayopasham thayo, ne emān jo shuddha tattvanī antaramān samajaṇ na karī to shun karyun bhāī? ahā! shuddha ātmānun gnān na karyun to eṇe kāī na karyun; ākhī jindagī eḷe gaī. are! jīvan (āyu) to pūrun thashe ane deh chhūṭī jashe; tyāre tun kayān rahīsh prabhu? mithyāgnānamān rahevānun phaḷ to anant sansār chhe bhāī! ekalo duḥkhano samudra! !

ahā! āchārya kahe chhe-andar shuddha vignānaghan prabhu ātmānā gnānanā abhāvane līdhe shāstragnānano sadbhāv hovā chhatān abhavyane gnān nathī. ethī em nakkī thayun ke shāstragnān kāī (lābhadāyī) nathī; ātmagnān ja gnān chhe. have laukik gnān ne agnānīoe kahelān kalpit shāstronun gnān e to kayāny rahī gayā. e to badhān agnān ane kugnān ja chhe. ahīn to ā chokakhī vāt chhe ke jemān bhagavān ātmāno āshray nathī te kāī nathī, e badhun agnān ja chhe. have āvun tattva samajavāy rokāy nahī ane ākho di’ ṇamo arihantāṇan, ṇamo siddhāṇan... , ne paḍikkammāmi bhante iriyāvahiyāe... em pāṭh rachyā kare paṇ ethī shun? bāpu! māragaḍā judā chhe nāth! evun lākh raṭe toy kāī nathī kemake ātmagnānathī ochhun kānīpaṇ (shabdashrutagnān paṇ) gnān nathī. samajāṇun kāī...?

have bījī vātaḥ- ‘jīv ādi nav padārtho darshanano āshray nathī, kāraṇ ke temanā sadbhāvamān paṇ abhavyone shuddha ātmānā abhāvane līdhe darshanano abhāv chhe.’

juo, samyagdarshan jene bhagavān satyadarshan-ātmadarshan kahe chhe eno āshray- ādhār nav padārtho nathī. eṭale shun? ke bhagavāne je jīv, ajīv ādi nav padārtha kahyā chhe enā bhedarūp shraddhā nathī eṭale ke enāthī bhagavān ātmānun shraddhān arthāt nishchay samyagdarshan thatun nathī. nav tattvanī bhedarūp shraddhā to rāg chhe. e kāī samakitanun kāraṇ nathī.

lyo, e ja hetu-draṣhṭāntathī siddha kare chhe. jīv ādi padārtho darshanano āshray nathī, kāraṇ ke temanā sadbhāvamān paṇ abhavyone shuddha ātmānā abhāvane līdhe darshanano abhāv chhe. joyun? abhavya jīvane, kahe chhe, navatattvanī shraddhā to hoy chhe paṇ tene samakit hotun nathī. kem? to kahe chhe-ene shuddha ātmānā shraddhānano abhāv chhe. ā to abhavyano dākhalo āpyo chhe. bākī bhavya jīvane paṇ navatattvanī shraddhāno sadbhāv hovā chhatān shuddha ātmānī shraddhānā abhāvane līdhe samyagdarshanano


PDF/HTML Page 2764 of 4199
single page version

abhāv chhe. āmān shun siddha thayun? ke navatattvanī shraddhāthī samakit nathī paṇ shuddha ātmashraddhān te samakit chhe. ahā! jemān shuddha ātmānī pratīti na hoy te samakit nahi. samakitano ādhār-āshray shuddha ātmā chhe, nav padārtho nahi.

to tattvārthasūtramān āchārya umāsvāmīe ‘तत्त्वार्थश्रद्धानम् सम्यग्दर्शनम्’ kahyun chhe ne?

hā, paṇ tyān e nishchay samakitanī vyākhyā chhe. tyān ‘tattvārtha’ nī vyākhyā karatān ekavachan līdhun chhe ne? matalab ke navatattvothī bhinna je ek shuddha gnāyakajyotisvarūp prabhu ātmā andar prakāshamān chhe tenun shraddhān te samyagdarshan chhe-em tyān āshay chhe. shrī mokṣhamārgaprakāshakamān paṇ nav tattvanun shraddhān samakit kahyun e abhedathī kahyun chhe. paṇ ahīn to ‘nav padārtho’ em bahuvachan chhe tethī e bhedarūp shraddhānī vāt chhe. ahīn kahe chhe-e nav padārthonā bhedarūp shraddhānathī nishchay samakit thatun nathī.

ahā! trikāḷī shuddha ek gnāyakabhāvarūp ātmāno jyān anubhav ne draṣhṭi thayān temān badhāy navatattvanī shraddhā āvī jāy chhe, kemake astipaṇe ā shuddha ātmā nishchay jīvatattva chhe evī pratītimān e paryāyo nāstirūp chhe em ekarūp dravyanun gnān-shraddhān āvī jāy chhe. ā pramāṇe ‘तत्त्वार्थश्रद्धानम् सम्यग्दर्शनम्’ kahyun chhe e nishchay samakitanī vyākhyā chhe; ane bhedarūp shraddhān to bījī chīj chhe, samakit nahi. samajāṇun kāī...?

ahāhā...! prabhu tun koṇ chho? sarvagna vītarāg parameshvare jene ātmā jāṇyo chhe tevo chaitanyarasakand prabhu ātmā chho. ahā! āvā ātmasvarūpanī shraddhā vinā nav tattvanī bhedarūp shraddhā nirarthak chhe, kāī vastu nathī. ākarī vāt prabhu! vāḍāmān-sampradāyamān to ā vāt chhe nahi. loko to vyavahārane ja mārga mānī beṭhā chhe. shun thāy? paṇ sarvagna paramātmā em pharamāve chhe ke-amārī shraddhā, dev-guru-shāstranī shraddhā, samvar-nirjarā-mokṣha ādinī bhedarūp shraddhā to abhavya paṇ kare chhe, paṇ ene kadīy samyagdarshan nathī. bhāī! ā to andar chhe enā artha thāy chhe. jem dasherāthī divāḷī sudhī chopaḍā meḷave chhe tem bāpu! ā bhagavānanā chopaḍā sāthe tārī shraddhāne meḷav to kharo.

have trījī vātaḥ ‘chha jīv-nikāy chāritrano āshray nathī, kāraṇ ke temanā sadbhāvamān paṇ abhavyone shuddha ātmānā abhāvane līdhe chāritrano abhāv chhe.’

shun kahe chhe? ke ā chha kāyanā jīvonī dayā pāḷavī e chāritra nathī; ahinsādi pañchamahāvratanā bhāv chāritrano ādhār nām āshray-nimitta-kāraṇ nathī.

tyāre koī kahe chhe-chha kāyanī dayā pāḷo e dharma chhe.


PDF/HTML Page 2765 of 4199
single page version

are! sāmbhaḷane bāpu! e to vyavahār nām upachār chhe; vāstavik nahi. juo, sarvagna vītarāg jain parameshvar kahe chhe ke-sakkarakand, ḍuṅgaḷī, lasaṇ vagerenī ek rāī jeṭalī kaṭakīmān asaṅkhya audārik sharīr chhe, ane ek ek sharīramān anantā nigodanā jīvo chhe. ahā! ā jīv anantakāḷ tyān (-nigodamān) rahyo chhe. bhagavān! tun bhūlī gayo paṇ anantakāḷ tun nigodamān rahyo chhe. māṇḍ bahār nīkaḷ‌yo tyān paramān (chha kāyanī dayāmān) guñchāī gayo. ahā! bhagavān sarvagnanā shāsan sivāy chha jīv- nikāyanī kayāny vāt nathī. paṇ bhagavān! tun chha jīv-nikāyamān guñchāī-bharāī paḍayo! anantā nigodanā jīv, pr̥ithvīkāy, apakāy ādi ekendriy jīvo, be indriy, traṇ īndriy, chaurendriy, pañchendriy vagere badhā chha jīv-nikāy chhe. ahīn kahe chhe-e chha jīv- nikāyanī dayā e shubharāg chhe, chāritra nām dharma nahi. ākarī vāt prabhu! bhāī! evī chha kāyanī dayā to abhavya jīv paṇ pāḷe chhe, ane bhavya jīve paṇ anantavār pāḷī chhe. paṇ ethī shun? to-

dayā te sukhanī velaḍī, dayā te sukhanī khāṇ;
anant jīv mukti gayā, dayā taṇā pariṇām.

-em āve chhe ne? hā, paṇ e kaī dayā bhāī? e ā chha kāyanī dayā nahi, paṇ svadayānī vāt chhe. ahā! andar shuddha ek chidrūp chaitanyarasakand ānandakand prabhu pote chhe teno svīkār karī temān ṭharavun te svadayā chhe ne te sukhanī khāṇ ne muktino mārga chhe. bākī ā chha jīv-nikāy kāī chāritrano-dharmano āshray nathī. chha kāyanī dayāno bhāv to par taraphanā valaṇavāḷo bhāv chhe; te shubharāg chhe, chāritra nahi.

ahā! mokṣhanā kāraṇabhūt je chāritra chhe teno chha jīv-nikāy āshray nathī. kem? kāraṇ ke tenā eṭale ke chha jīv-nikāyanī dayānā sadbhāvamān paṇ shuddha ātmānā abhāvane līdhe abhavyone chāritrano abhāv chhe. ahā! abhavyane chha jīv-nikāyanī dayānā pariṇām barābar hoy chhe paṇ ene chāritra kadīy hotun nathī. kem? kemake shuddha ātmāno tene abhāv chhe, arthāt tene kadīy shuddha ātmāno-gnānānandasvarūp potānā bhagavānano-āshray thato nathī. ahā! e chha kāyanī dayā pāḷe, ekendriy līlotarīno dāṇo paṇ haṇāy to āhār na le, pāṇīnun ek bindu jemān asaṅkhya jīv chhe ene haṇīne koī garam pāṇī enā māṭe banāve to e prāṇ jāy toy na le. ahā! āvo ene dayāno bhāv hoy chhe, paṇ ene chāritra nathī kemake shuddha ātmānā āshrayano ene abhāv chhe.

prashnaḥ– to dharmātmā puruṣh chha jīv-nikāyanī dayā pāḷe chhe ne?


PDF/HTML Page 2766 of 4199
single page version

samādhānaḥ– shuddha nishchay ek ātmānun gnān ne darshan thayā pachhī paṇ dharmātmāne chha kāyanī dayāno vikalpa-vyavahār hoy chhe, paṇ tene e heyapaṇe chhe. ātmānān shuddha samyagdarshan-gnān-chāritra jene pragaṭ chhe evā munivarane pāñch mahāvrat, pāñch samiti, traṇ gupti ityādi vyavahār-rāg hoy chhe paṇ tene e heyabuddhie hoy chhe. emān ene svāmitva nathī. sādhakane ek samayamān bey hoy chhe. sādhak chhe ne? adhūro chhe ne? sādhak hoy eṭale tyān bādhakapaṇun hoy paṇ tene e hey chhe.

mithyādraṣhṭine ekalun bādhakapaṇun chhe, bhagavān kevaḷīne ekalā sādhakapaṇānun phaḷ pūrṇa dashā chhe ane sādhakane sādhak-bādhak bey chhe. ene svanā āshraye gnān, darshan ne chāritra te nishchay ne paranā āshraye jarī rāg thāy te vyavahār-em bey hoy chhe. paṇ e vyavahār kāī sva-vastu nathī, darshan-gnān-chāritra nathī. e to sahachar nimitta jāṇīne ene vyavahār kahevāmān āve chhe, bākī chhe e hey ja. samajāṇun kāī...?

ahā! āvo vyavahār abhavyo ane bhavyo paṇ kare chhe, paṇ antaraṅgamān shuddha ātmāno āshray karyā vinā ene chāritrano abhāv chhe. ahā! anant kāḷamān eṇe anant padgalaparāvartan karyān. ek ek pudgalaparāvartananā anantamā bhāgamān anantā dravyaliṅg, yathārtha dravyaliṅg hon, anantavār dhāryān, paṇ bhagavān ātmānā āshraye nishchay samyagdarshan-gnān-chāritra pragaṭ karyān nahi. e badhī bahāranī kriyā to shubharāg chhe. ene dharma mānī e kare ne bahāramān loko paṇ ene sārun ācharaṇ kahe paṇ sarvagna paramātmā ene sadācharaṇ (satya ācharaṇ) nahi paṇ asadācharaṇ arthāt asatya ācharaṇ kahe chhe. samajāṇun kāī...? bāpu! je ācharaṇamān sachchidānandano nāth prabhu ātmā hoy nahi te asadācharaṇ chhe.

bhāī! ā trilokanāth sīmandhar bhagavānanā shrīmukhethī nīkaḷelī vāṇī ahīn āvī chhe. shrī sīmandhar paramātmā vartamānamān mahāvidehakṣhetramān mojud chhe. vīsamā munisuvratanāthanā samayathī teo mahāvidehamān birāje chhe. temano pāñchaso dhanuṣhyano deh chhe, ane kroḍ pūrvanun āyuṣhya chhe. te, āvatī chovīsīmān ahīn teramā tīrthaṅkar thashe tyāre mokṣhe jashe. bhagavān kundakundāchārya samvat 49 mān tyān sīmandhar bhagavān pāse gayā hatā. āṭh di’ tyān rahyā hatā. tyānthī āvīne ā shāstra rachyān chhe. temān ā kahe chhe ke-chidbrahma- chidānandasvarūp bhagavān ātmā andar chhe teno jyān āshray nathī tyān chāritra nathī. koī bhale chha kāyanā jīvanī dayā ne pañchamahāvratādino vyavahār pāḷe, paṇ e kāī chāritrano āshray nathī arthāt enāthī chāritra pragaṭatun nathī. have āvun lokone ākarun paḍe paṇ shun thāy? mārag to āvo chhe.

ām baphamamān ne baphamamān (bhramamān) andar sachchidānand bhagavān chhe eno


PDF/HTML Page 2767 of 4199
single page version

āshray nahi le to ā manuṣhyabhav nirarthak jashe. jindagī chālī jashe prabhu! ne sansār ūbho raheshe. ahā! ā gadheḍāne ne kūtarāne hamaṇān manuṣhyapaṇun nathī ane tane chhe paṇ samajaṇ karīne antadraṣhṭi nahi kare to phero (-dāv) phogaṭ jashe ne chār gatinā pherā (chakkar) ūbhā raheshe. samajāṇun kāī...?

ā pramāṇe vyavahār darshan-gnān-chāritra te satyārtha darshan-gnān-chāritra nathī em kahyun. have satyārtha kahe chheḥ-

‘shuddha ātmā ja gnānano āshray chhe, kāraṇ ke āchārāṅg ādi shabdashrutanā sadbhāvamān ke asadbhāvamān tenā (arthāt shuddha ātmānā) sadbhāvathī ja gnānano sadbhāv chhe;...’

joyun? shun kahe chhe? ke samyaggnānano shuddha ātmā ja ek āshray chhe. ‘shuddha ātmā ja’ -em kahīne bījun badhun kāḍhī nākhyun. ā samyak ekānt karyun chhe. ahā! samyaggnānane ek ātmā ja āshray chhe, bījun kāī nahi-shāstragnāney nahi ne dev-guruy nahi. samajāṇun kāī...?

juo, chāre anuyoganun tātparya vītarāgatā chhe. te vītarāgatā kem thāy? to kahe chhe-gnānanī paryāy shuddha ātmānā āshraye bhagavān ātmānun gnān kare to vītarāgatā thāy. koī gommaṭasār, labdhisār, kṣhapaṇāsār ādi anek chāre anuyoganān shāstra bhaṇe to tene samakit thāy ke nahi? to kahe chhe-chāre anuyog bhaṇe māṭe thāy ja em nahi, kadāchit thāy to enāthī (shāstra bhaṇatarathī) thāy emey nahi; thāy to shuddha gnānānand prabhu ātmānā ja āshraye thāy bījī koī rīte nahi. bhāī! vītarāgī gnānāmr̥utano piṇḍ prabhu ātmā andar chhe ene svānubhavamān na jāṇe tyānsudhī enān bhaṇatar-baṇatar kāī lekhe lāge nahi.

ahāhā...! ātmā pūrṇānandano nāth prabhu ekalā gnānāmr̥utarasano dariyo chhe. eṇe jāṇanārun gnān samyaggnān chhe. have emān bījun (-shāstra) āvaḍe na āvaḍe enī sāthe kāī sambandh nathī. juo, shivabhūti munine dravyashrutanun kāī visheṣh gnān na hatun (‘मा रुष, मा तुष’ eṭalun paṇ yād rahetun na hatun) paṇ antaramān bhāvashrut hatun ke-hun gnānānandano sāgar prabhu ātmā chhun, kemake andar shuddha ātmāno āshray hato. āvī vāt chhe! jhīṇī paḍe paṇ vastu ja āvī chhe.

ahā! gnān-samyaggnān kem thāy enī ā vāt chhe. sharīr, man, vāṇī, indriyathī to thāy nahi kemake te badhān rūpī jaḍ pudgal chhe ne bhagavān ātmānun gnān arūpī chaitanyamay chhe. vaḷī puṇya-pāpanā vikalpathīy gnān na thāy kemake te vikalpa jaḍasvabhāv chhe, agnānasvabhāvī chhe. chāre anuyog bhaṇe ethīy kāī ātmānun


PDF/HTML Page 2768 of 4199
single page version

gnān na thāy kemake e badhun paralakṣhī-par taraphanā lakṣhavāḷun gnān chhe. ahā! dishā palaṭe ane andar svamān lakṣha karī svasvarūpane jāṇavāmān pravarte tyāre ātmānun gnān thāy chhe ane te samyaggnān chhe. āvī vāt chhe.

ahā! ahīn mokṣhamārga batāvavo chhe emān pahelān samyaggnānathī upāḍayun chhe, kemake jāṇyā vinā konī pratīti kare? je vastu jāṇavāmān na āve tenī pratīti kem thāy? tethī pahelān gnānathī upāḍayun chhe. to kahe chhe-gnānano ek shuddhātmā ja āshray chhe. bījun game teṭalun jāṇe toy ātmaprāpti na thāy paṇ gnānanī paryāyane antaramān vāḷī svasanmukhatā kare tyān ātmagnānanī prāpti thāy chhe.

‘shuddha ātmā ja gnānano āshray chhe’ -āmān ‘ja’ kārathī ekānta kīdhun ne? matalab ke shuddhātmānun gnān ey gnān ne shāstranun gnān ey gnān em nathī; paṇ ek shuddha ātmā ja jenun nimitta-āshray chhe te gnān-samyaggnān chhe. ahā! samyaggnānanī paryāyamān shuddha ātmā ja nimitta-kāraṇ chhe. nimitta eṭale te paryāyamān kāī kare chhe em nahi; paṇ enā āshraye enā pūrṇa sāmarthyanun gnān ahīn paryāyamān āve chhe ne te gnān mokṣhano mārag chhe.

shuddha ātmā ja gnānano āshray chhe kāraṇ ke āchārāṅg ādi shabdashrut ho ke na ho, shuddha ātmānā sadbhāvathī ja gnānano sadbhāv chhe. lyo, shun kahe chhe ā? ke shāstranun gnān bhale hoy ke na hoy, shuddha ātmānā sadbhāvathī ja gnānano sadbhāv chhe. have āvī nishchayanī vāt ghaṇā lokone-vyavahāravāḷāone khaṭake chhe. shabdashrut ho ke na ho em kīdhun ne? matalab ke shabdashrut kāī nathī. mātra (dravyashrutathī) dishā phare to dashā pher thāy chhe. parathī khasī gnānanī dishā sva bhaṇī vaḷe te samyaggnān thāy chhe. ahā! dashā dashāvān taraph ḍhaḷe to gnān sāchun chhe; bākī badhān thothān chhe. samajāṇun kāī...?

have kahe chhe- ‘shuddha ātmā ja darshanano āshray chhe, kāraṇ ke jīv ādi nav padārthonā sadbhāvamān ke asadbhāvamān tenā (arthāt shuddha ātmānā) sadbhāvathī ja darshanano sadbhāv chhe;...’

shun kīdhun? ke samyagdarshanano āshray ek shuddha ātmā ja chhe, nav padārtho nahi. nav padārthonī shraddhā to rāg chhe. ahā! jeno āshray nav tattvo chhe e to rāg chhe, samyagdarshan nahi. bhagavān jene samyagdarshan kahe chhe eno āshray-lakṣha ek shuddha gnānaghan prabhu ātmā ja chhe.

ahāhā...! navatattvathī bhinna pūraṇ shuddha ek gnānaghan prabhu ātmā chhe. enā sanmukhanun shraddhān-darshan te samyagdarshan chhe. abhedathī kahīe to shuddha ātmā ja


PDF/HTML Page 2769 of 4199
single page version

samyagdarshan chhe. have ātmā shun ne navatattva shun enī khabarey na hoy ne ā amane bhagavānanī shraddhā chhe e samakit ane ā vrat laīe te chāritra em koī māne chhe paṇ bāpu! e to badhān ekaḍā vinānān mīṇḍān chhe bhāī! samyagdarshan ke jene chothun guṇasthān kahīe, je shrāvak thavā pahelān āve chhe, teno āshray, ahīn kahe chhe, ek shuddha ātmā ja chhe; bhagavāney nahi ne navatattvey nahi. āmān shrāvak kahyā te ā vāḍānā shrāvak nahi, e to badhā sāvaj chhe; ā to vītarāgī shānti ane sthiratā kāīk thayān chhe evā pañchamaguṇasthānavāḷā shrāvakanī vāt chhe.

ahāhā...! shun kahe chhe? ke jīvādi nav padārthonī bhedarūp shraddhāno vikalpa ho ke na ho, shuddha ātmānā sadbhāvathī ja darshanano sadbhāv chhe. āno artha shun thayo? ke nav padārthonun bhedarūp shraddhān kāī vastu nathī, arthāt enāthī samyagdarshan nathī, paṇ shuddha chaitanyaghan prabhu ātmānā ja āshraye samyagdarshan thāy chhe.

tyāre koī vaḷī kahe chhe-ā adhyātmavāḷā ek shuddha ātmāne ja āshray-dhyey banāve chhe te ekānt chhe, bīje navapadārthono āshray paṇ kahyo chhe.

are bhāī! bīje navatattvanā āshraye shraddhān kahyun chhe e to vyavahār chhe ane e to ahīn pahelān kahyun ne teno niṣhedh karyo, kemake ātmadarshan vinā vyavahār kāī nathī arthāt rāgadveṣhamoh ja chhe. bhāī! shuddha chidānandaghan ekalā gnān ne ānand daḷ prabhu ātmā chhe te ekamān antarmukhākār thaī enun darshan-shraddhān kare te vāstavik nishchay samyagdarshan chhe. nārakīne paṇ āvun samyagdarshan thāy chhe paṇ te ā rīte ja, ane tyāre tene je, navatattvanun bhedarūp shraddhān hoy chhe te vyavahār chhe. ā pramāṇe anekānta chhe.

prashnaḥ– paṇ kāḷalabdhi hoy tyāre samyagdarshan thāy ne? uttaraḥ– kāḷalabdhi e samaye ja hoy chhe. ahāhā...! andar trikāḷī dhruv svasvabhāv ek gnāyakabhāvane jyān dhyey banāvyo tyān te ja samaye

-svabhāvano āshray thayo, -kāḷalabdhi thaī gaī, -vartamān paryāyano puruṣhārtha thaī gayo, -karmanān upasham ādi paṇ thaī gayā ane -thavā yogya samyagdarshananī paryāy ja thaī te bhavitavya thayun. ek sāthe pāñche samavāy maḷ‌yān. ā pramāṇe shuddha ātmānā ja āshraye samyagdarshan thāy chhe ane emān pāñche samavāy samāī jāy chhe.


PDF/HTML Page 2770 of 4199
single page version

have trījī chāritranī vāt le chheḥ- ‘shuddha ātmā ja chāritrano āshray chhe, kāraṇ ke chha jīv-nikāyanā sadbhāvamān ke asadbhāvamān tenā (arthāt shuddha ātmānā) sadbhāvathī ja chāritrano sadbhāv chhe.’

juo, jene mokṣhanā kāraṇabhūt chāritra kahīe teno āshray ek shuddhātmā ja chhe, chha jīv-nikāy nahi. ahāhā...! andar shuddha chaitanyarasakand prabhu ātmā chhe te ekamān ja charavun-ramavun-ṭharavun enun nām chāritra chhe.

atyāre to koī loko kahe chhe ke-aṭṭhāvīs mūlaguṇ pāḷe-e shubhathī shuddha upayog thāy.

are bhāī! e (mūḷaguṇanā) shubhabhāvanī rāganī dishā to par taraph chhe, ne ā chāritranī dishā sva taraph chhe. have par taraphanī dishāe jatān sva taraphanī dishāvāḷī dashā kevī rīte thāy? ahā! rāgamānthī vītarāgatā kem thāy? rāgamān-duḥkhamān rahetān atīndriy sukh kem pragaṭe? bāpu! atīndriy sukh to atīndriy sukhano sāgar chidānandaghan prabhu ātmānā ekanā āshraye ja pragaṭ thāy chhe em ahīn kahe chhe.

koīk di’ kāne paḍe eṭale māṇasane em lāge ke āvo dharma! āvo mārag! paṇ bhāī! vītarāg jain parameshvare chāritrano-dharmano āshray ek shuddha ātmā ja kahyo chhe. arthāt chha jīv-nikāy chāritrano āshray nathī. shun kīdhun? pahelān pañchamahāvratādi pāḷe māṭe pachhī chāritra thashe em chhe nahi. jyāre ene chāritra thashe tyāre ek shuddha ātmānā ja āshraye thashe; arthāt shuddha ātmāno āshray karashe tyāre ja chāritra thashe.

atyāre to lugaḍān pherave ke nagna thaī jāy eṭale māne ke thaī gaī dīkṣhā; ne kāīk upavās kare eṭale māne ke tapasyā ne nirjarā thaī gayā. paṇ em to dhūḷey dīkṣhā ne tapasyā nathī sāmbhaḷane. dīkṣhā kāḷe lugaḍān to sahaj chhūṭī jāy chhe, chhoḍavān paḍatān nathī lugaḍān chhūṭavānī-ajīvanī kriyā to ajīvamān thāy chhe. ene chhoḍe koṇ? vaḷī lugaḍāmvāḷā chhe e to dravye ke bhāve sādhu ja nathī. ākarī vāt bhāī! duniyāthī meḷ khāy, na khāy paṇ vastu to ā ja chhe.

ahīn kahe chhe-chha jīv-nikāyanī dayāno vikalpa hoy ke na hoy, shuddha ātmānā sadbhāvathī ja chāritrano sadbhāv chhe. eṭale shun? ke chha jīv-nikāyanī dayāno vikalpa ne pañchamahāvratādino vikalpa e kāī vastu (chāritra) nathī. chha jīv-nikāyanī dayāno vikalpa hoy topaṇ chāritra to svanā āshraye je (nirmaḷ pariṇati) chhe te ja chhe. shuddha ātmānā sadbhāvathī ja arthāt jene shuddha ātmāno āshray chhe tene ja chāritra chhe.


PDF/HTML Page 2771 of 4199
single page version

ahā! jeno ek gnānasvabhāv chhe evā chha kāyanā anantā jīv ākhā lokamān ṭhasāṭhas bharyā chhe. ahīn paṇ anantā sūkṣhma jīvo chhe. ahā! āvo ākhā lokano jīv samūh jemān nimitta chhe evī dayāno vikalpa, ahīn kahe chhe, chāritra nathī. duniyāthī ghaṇo pher bhāī! duniyā to māne ke par jīvane na haṇo eṭale ahinsā. ahīn kahe chhe- bhagavān! tun pote potāne na haṇe arthāt jevo tun trikāḷī shuddha ek gnānaghan prabhu chhe tevo ene potānī dashāmān jāṇavo, mānavo ne emān ja sthir thaī ḍaravun enun nām ahinsā-dayā chhe. ahā! ānandanā nāthamān ramaṇatā karavī enun nām chāritra chhe; ā sivāy badhān thothethothān chhe. āvī vāt chhe.

* gāthā 276–277ḥ bhāvārtha uparanun pravachan *

āchārāṅg ādi shabdashrutanun jāṇavun, jīvādi nav padārthonun shraddhān karavun, tathā chha kāyanā jīvonī rakṣhā-e sarva hovā chhatān abhavyane gnān, darshan, chāritra nathī hotān, tethī vyavahār nay to niṣhedhya chhe;...’

juo, āchārāṅg ādi vītarāg sarvagnadeve kahelā shabdashrutanun jāṇavun e vyavahār gnān chhe, satyārtha nahi. bhagavānane nāme āchārāṅg ādi nām pāḍī pāchhaḷathī je kalpit shāstra rachavāmān āvyān chhe enun gnān to vyavahārey gnān nathī, e to badhun kugnān chhe. ahīn to em kahe chhe ke-satshāstronun gnān, jīvādi nav padārthonun shraddhān ane chha kāyanā jīvonī dayāno bhāv-e sarva hovā chhatān abhavyane gnān-darshan-chāritra nathī hotān. abhavya jīv je chhe te to mokṣhane lāyak ja nathī; paṇ bhavya jīv vyavahār chāritra pāḷe emānthī ene nishchay chāritra thāy ne?

to kahe chhe-em chhe nahi. parāshraye koī di’ traṇakāḷamān samyagdarshan-gnān-chāritra thāy nahi. parāshraye pariṇame ene kāḷalabdhi ādi hoy nahi. sva-āshraye ja darshan- gnān-chāritra thāy chhe ane sva-āshraye pariṇame ene ja kāḷalabdhi ādi hoy chhe.

jo em chhe to karavun shun? āmān karavānun to kāī āvatun nathī.

are bhāī! je karavun chhe te badhun andaramān chhe; arthāt shuddha chaitanyamay potānī ātmavastumān ḍhaḷavun ne temān ja ṭharavun bas ā karavun chhe. ā sivāy bījun karavun badhun mithyā chhe, sansār vadhāravā māṭe ja chhe.

juo, ahīn shun kahe chhe? ke vyavahāranay niṣhedhya chhe. bāpu! ā vyavahār jeṭalo chhe e badho niṣhedh karavā lāyak chhe, kemake bandhanun kāraṇ chhe. tethī to tene ahīn bandh adhikāramān nākhyo chhe. have kahe chhe-


PDF/HTML Page 2772 of 4199
single page version

‘ane shuddhātmā hoy tyān gnān, darshan, chāritra hoy ja chhe, tethī nishchayanay vyavahārano niṣhedhak chhe. māṭe shuddhanay upādey kahyo chhe.’

ahā! jenā gnānamān shuddhātmā āvyo, darshanamān shuddhātmā āvyo ne ramaṇatāmān shuddhātmā chhe tene shuddha gnān-darshan-chāritra hoy ja chhe. tethī nishchayanay vyavahārano niṣhedhak chhe. svanā āshraye nishchay je chhe e par-āshrayano-vyavahārano niṣhedhak chhe. have nishchay jyān vyavahārano niṣhedhak chhe ane vyavahār niṣhedhya chhe tyān vyavahārathī nishchay thāy e kayān rahyun?

māṭe shuddhanay upādey kahyo chhe; arthāt shuddha ek gnāyakabhāvasvarūp bhagavān ātmā ja ek āshray karavā yogya chhe em samajavun.

*

have āgaḷanā kathananī sūchanānun kāvya kahe chheḥ-

* kaḷash 174ḥ shlokārtha uparanun pravachan *

रागादयः बन्धनिदानम् उक्ताः’ rāgādikane bandhanān kāraṇ kahyān ane vaḷī ‘ते शुद्धचिन्मात्र–महः– अतिरिक्ताः’ temane shuddhachaitanyamātra jyotithī (arthāt ātmāthī) bhinna kahyā; ‘तद–निमित्तम्’ tyāre te rāgādikanun nimitta ‘किमु आत्मा वा परः ātmā chhe ke bījun koī...?

juo, shun prashna chhe e samajāy chhe kāī...? ke ā je rāg chhe vyavahārano ene bhagavān! āpe bandhanun kāraṇ kahyo; ahā! ā āchārāṅg ādinun gnān, dev-guru-shāstranī tathā nav padārthonī shraddhā ne chha jīv- nikāyanī dayāno vikalpa ityādi badhān bandhanun kāraṇ chhe em āpe kahyun ane vaḷī āp kaho chho rāg ātmāthī bhinna chhe, rāg ātmāno chhe nahi; to pachhī ene (ātmāne) bandh shī rīte thāy? rāgādikane shuddha- chaitanyamātra jyotithī (-shuddha ātmāthī) bhinna kaho chho tyāre rāgādikanun nimitta arthāt kāraṇ koṇ chhe? ātmānān rāgādik chhe nahi, ane rāgathī bandhan thāy; tyāre e rāganun kāraṇ koṇ? shun enun arthāt shubhāshubharāganun kāraṇ ātmā chhe ke bījun koī? lyo, shiṣhyano āvo prashna chhe.

इति पणुन्नाःं पुनः एवम् आहुः’ evā shiṣhyanā prashnathī prerit thayā thakā āchārya bhagavān pharīne ām kahe chhe. lyo, ā prashnanā uttararūpe have gāthā kahe chhe em kahe chhe.

[pravachan nan. 333 thī 338 * dināṅk 2p-3-77 thī 11-pa-77]

PDF/HTML Page 2773 of 4199
single page version

gāthā 278–279

जह फलिहमणी सुद्धो ण सयं परिणमदि रागमादीहिं। रंगिज्जदि अण्णेहिं दु सो रत्तादीहिं दव्वेहिं।। २७८।। एवं णाणी सुद्धो ण सयं परिणमदि रागमादीहिं। राइज्जदि अण्णेहिं दु सो रागादीहिं दोसेहिं।। २७९।।

यथा स्फटिकमणिः शुद्धो न स्वयं परिणमते रागाद्यैः।
रज्यतेऽन्यैस्तु स रक्तादिभिर्द्रव्यैः।। २७८।।
एवं ज्ञानी शुद्धो न स्वयं परिणमते रागाद्यैः।
रज्यतेऽन्यैस्तु स रागादिभिर्दोषैः।।
२७९।।

uparanā prashnanā uttararūpe āchāryabhagavān gāthā kahe chheḥ-

jyam sphaṭikamaṇi chhe shuddha, raktarūpe svayam nahi pariṇame,
paṇ anya je raktādi dravyo te vaḍe rāto bane; 278.
tyam ‘gnānī’ paṇ chhe shuddha, rāgarūpe svayam nahi pariṇame,
paṇ anya je rāgādi doṣho te vaḍe rāgī bane. 279.

gāthārthaḥ– [यथा] jem [स्फटिकमणिः] sphaṭikamaṇi [शुद्धः] shuddha hovāthī [रागाद्यैः] rāgādirūpe (ratāsh-ādirūpe) [स्वयं] potānī meḷe [न परिणमते] pariṇamato nathī [तु] parantu [अन्यैः रक्तादिभिः द्रव्यैः] anya rakta ādi dravyo vaḍe [सः] te [रज्यते] rakta (-rāto) ādi karāy chhe, [एवं] tem [ज्ञानी] gnānī arthāt ātmā [शुद्धः] shuddha hovāthī [रागाधैः] rāgādirūpe [स्वयं] potānī meḷe [न परिणमते] pariṇamato nathī [तु] parantu [अन्यैः रागादिभिः दोषैः] anya rāgādi doṣho vaḍe [सः] te [रज्यते] rāgī ādi karāy chhe.

ṭīkāḥ– jevī rīte kharekhar kevaḷ (-ekalo) sphaṭikamaṇi, pote pariṇamanasvabhāvavāḷo hovā chhatān, potāne shuddhasvabhāvapaṇāne līdhe rāgādinun nimittapaṇun nahi hovāthī (arthāt pote potāne lālāsh-ādirūp pariṇamananun nimitta nahi hovāthī) potānī meḷe rāgādirūpe pariṇamato nathī, parantu je potānī meḷe rāgādibhāvane pāmatun


PDF/HTML Page 2774 of 4199
single page version

(उपजाति)
न जातु रागादिनिमित्तभाव–
मात्मात्मनो याति यथार्ककान्तः।
तस्मिन्निमित्तं परसङ्ग एव
वस्तुस्वभावोऽयमुदेति तावत्।। १७५।।

hovāthī sphaṭikamaṇine rāgādinun nimitta thāy chhe evā paradravya vaḍe ja, shuddhasvabhāvathī chyut thato thako ja, rāgādirūpe pariṇamāvāy chhe; tevī rīte kharekhar kevaḷ (-ekalo) ātmā, pote pariṇaman-svabhāvavāḷo hovā chhatān, potāne shuddhasvabhāvapaṇāne līdhe rāgādinun nimittapaṇun nahi hovāthī (arthāt pote potāne rāgādirūp pariṇamananun nimitta nahi hovāthī) potānī meḷe rāgādirūpe pariṇamato nathī, parantu je potānī meḷe rāgādibhāvane pāmatun hovāthī ātmāne rāgādinun nimitta thāy chhe evā paradravya vaḍe ja, shuddhasvabhāvathī chyut thato thako ja, rāgādirūpe pariṇamāvāy chhe. -āvo vastuno svabhāv chhe.

bhāvārthaḥ– sphaṭikamaṇi pote to kevaḷ ekākār shuddha ja chhe; te pariṇamanasvabhāvavāḷo hovā chhatān ekalo potānī meḷe lālāsh-ādirūpe pariṇamato nathī parantu lāl ādi paradravyanā nimitte (arthāt svayam lālāsh-ādirūpe pariṇamatā evā paradravyanā nimitte) lālāsh-ādirūpe pariṇame chhe. tevī rīte ātmā pote to shuddha ja chhe; te pariṇamanasvabhāvavāḷo hovā chhatān ekalo potānī meḷe rāgādirūpe pariṇamato nathī parantu rāgādirūp paradravyanā nimitte (arthāt svayam rāgādirūpe pariṇamatā evā paradravyanā nimitte) rāgādirūpe pariṇame chhe. āvo vastuno ja svabhāv chhe. temān anya koī tarkane avakāsh nathī.

have ā arthanun kaḷasharūp kāvya kahe chheḥ-

shlokārthaḥ– [यथा अर्ककान्तः] sūryakāntamaṇinī māphak (arthāt jem sūryakāntamaṇi potāthī ja agnirūpe pariṇamato nathī, tenā agnirūp pariṇamanamān sūryanun bimb nimitta chhe, tem) [आत्मा आत्मनः रागादिनिमित्तभावम् जातु न याति] ātmā potāne rāgādikanun nimitta kadī paṇ thato nathī, [तस्मिन् निमित्तं परसङ्गः एव] temān nimitta parasaṅg ja (-paradravyano saṅg ja) chhe. - [अयम् वस्तुस्वभावः उदेति तावत्] āvo vastusvabhāv prakāshamān chhe. (sadāy vastuno āvo ja svabhāv chhe, koīe karelo nathī.) 17p.


PDF/HTML Page 2775 of 4199
single page version

(अनुष्टुभ्)
इति वस्तुस्वभावं स्वं ज्ञानी जानाति तेन सः।
रागादीन्नात्मनः कुर्यान्नातो भवति कारकः।।
१७६।।

‘āvā vastusvabhāvane jāṇato gnānī rāgādikane potānā karato nathī’ evā arthano, āgaḷanī gāthānī sūchanārūp shlok have kahe chheḥ-

shlokārthaḥ– [इति स्वं वस्तुस्वभावं ज्ञानी जानाति] evā potānā vastusvabhāvane gnānī jāṇe chhe [तेन सः रागादीन् आत्मनः न कुर्यात्] tethī te rāgādikane potānā karato nathī, [अतः कारकः न भवति] tethī te (rāgādikano) kartā nathī. 176.

samayasār gāthā 278–279ḥ mathāḷun

uparanā prashnanā uttararūpe āchārya bhagavān gāthā kahe chheḥ-

* gāthā 278–279ḥ ṭīkā uparanun pravachan *

‘jevī rīte kharekhar kevaḷ (-ekalo) sphaṭikamaṇi, pote pariṇamanasvabhāvavāḷo hovā chhatān, potāne shuddhasvabhāvapaṇāne līdhe rāgādinun nimittapaṇun nahi hovāthī potānī meḷe rāgādirūpe pariṇamato nathī, parantu...’

juo, sphaṭikamaṇi shuddha ujjvaḷ dhoḷo hoy chhe. vi. san. 1991 mān moṭo sphaṭikamaṇi joyo hato. āpaṇe ahīn sphaṭikamaṇinī ujjvaḷ dhoḷī-saphed pratimā chhe ne? ahā! evo sphaṭikamaṇi svabhāvathī shuddha saphed ujjval hoy chhe.

e sphaṭikamaṇi kharekhar ekalo hoy, bījānā saṅgamān na hoy arthāt bījānā sambandhamān na hoy to pote potānī meḷe rāgādirūpe arthāt lālāsh ādirūpe pariṇamato nathī, paṇ jevo svabhāv chhe tevo saphed ujjval ja pariṇame chhe. ahā! palaṭavun e eno svabhāv chhe; pariṇamanasvabhāvavāḷo hovāthī pratisamay paryāyapaṇe te badale chhe, palaṭe chhe; paṇ ene trikāḷ shuddhasvabhāvapaṇāne līdhe rāgādinun nimittapaṇun nahi hovāthī ekalo potānī meḷe te rāgādirūpe-lālāsh ādirūpe pariṇamato nathī. shun kīdhun? ke sphaṭikamaṇi pote potāne lālāsh ādirūp pariṇamananun nimitta-kāraṇ nathī arthāt ekalo sphaṭikamaṇi potānī meḷe lālāsh ādirūp thāy evo eno svabhāv nathī; ane tethī ekalo potānī meḷe lālāsh ādirūpe pariṇamato nathī. have kahe chhe-

‘parantu je potānī meḷe rāgādibhāvane pāmatun hovāthī sphaṭikamaṇine rāgādinun nimitta thāy chhe evā paradravya vaḍe ja, shuddhasvabhāvathī chyut thayo thako ja, rāgādirūpe pariṇamāvāy chhe,...’


PDF/HTML Page 2776 of 4199
single page version

juo, ek nirmaḷ jeno svabhāv chhe tevo sphaṭikamaṇi ekalo potānī meḷe rātādirūpe thato nathī, parantu paradravyanā-lāl-pīḷā-phūlanā saṅge emān lāl-pīḷī jhāny thāy chhe. juo, emān lāl-pīḷī jhāny je thāy chhe te enī vartamān dashānī yogyatā chhe, paṇ lāl-pīḷā phūlane kāraṇe e thaī chhe em nathī. lāl-pīḷā phūlathī ja jo e jhāny thatī hoy to lākaḍāmān paṇ thavī joīe. paṇ em banatun nathī kemake enī evī yogyatā nathī; sphaṭikamaṇimān thāy chhe e enī paryāy yogyatā chhe.

to ‘paradravya vaḍe ja rāgādirūpe pariṇamāvāy chhe’ em lakhyun chhe ne?

bhāī! e to nimittanī bhāṣhā chhe. pote potānī vartamān yogyatāthī paradravyanā nimitte-saṅge lālāsh ādirūp pariṇame chhe to paradravya vaḍe pariṇamāvāy chhe em nimittathī kahevāy chhe. bākī nimitte-paradravye emān kāī vilakṣhaṇatā utpanna karī chhe em nathī. āvī vāt chhe! samajāṇun kāī...?

juo, ā draṣhṭānt kahyun, have tene ātmāmān utāre chheḥ-

‘tevī rīte kharekhar kevaḷ (-ekalo) ātmā, pote pariṇamanasvabhāvavāḷo hovā chhatān, potāne shuddhasvabhāvapaṇāne līdhe rāgādinun nimittapaṇun nahi hovāthī potānī meḷe rāgādirūpe pariṇamato nathī, parantu...’

juo, shun kahe chhe? ke ekalo ātmā shuddha chaitanyaghan prabhu potānī meḷe rāgādirūpe pariṇamato nathī. kem? kemake potāne trikāḷī shuddha ek gnāyakasvabhāvapaṇāne līdhe rāgādinun nimittapaṇun-kāraṇapaṇun nathī. ahāhā...! ātmā pote paryāyarūpathī badalavānā svabhāvavāḷo hovā chhatān, shuddha-pavitra svabhāvapaṇāne līdhe tene rāgādi vikāranun kāraṇapaṇun nahi hovāthī ekalo potānī meḷe rāgādi vikārapaṇe pariṇamato nathī.

lyo, āthī keṭalāk paṇḍito kahe ke-nimittathī thāy chhe.

bhāī! nimitta bījī chīj chhe kharī, paṇ nimitta paramān kāī kare chhe em nathī. jem pāṇī ṭāḍhānun unun thāy chhe emān agni nimitta chhe, paṇ agnie pāṇī unun karyun chhe em nathī. e (pāṇī) unun thavānī potānī lāyakātathī unun thayun chhe ane tyāre agni nimitta chhe bas. tem shuddha ātmānā āshraye thatān draṣhṭi, gnān ne ramaṇatā-emān vyavahārano rāg nimitta hoy chhe, paṇ e nimitte (-rāge) ahīn nishchay samyagdarshan- gnān-chāritra karyān chhe em nathī. jem agnie pāṇī unun karyun nathī tem vyavahāre nishchay karyo nathī. āvī vāt chhe. atyāre to paṇḍitonī draṣhṭimān ghaṇo pher chhe. paṇ draṣhṭi-phere to ākhā shāstranā artha pharī jāy bhāī!


PDF/HTML Page 2777 of 4199
single page version

ahīn kahe chhe-bhagavān ātmā shuddha chidānandaghan prabhu pote rāg-dveṣh ādi vikārī bhāvonun nimitta-kāraṇ nahi hovāthī ekalo potānī meḷe rāgādi vikārarūpe pariṇamato nathī. have kahe chhe-

‘parantu je potānī meḷe rāgādibhāvane pāmatun hovāthī ātmāne rāgādinun nimitta thāy chhe evā paradravya vaḍe ja, shuddhasvabhāvathī chyut thato thako ja, rāgādirūpe pariṇamāvāy chhe-āvo vastuno svabhāv chhe.’

juo, je eṭale paradravya-jaḍakarma potānī vartamān paryāyanī yogyatāthī potānī meḷe rāgādinā udayarūpe pariṇame chhe te, ātmāne-ke je potānā shuddhasvabhāvathī chyut thāy chhe tene-rāgādinun nimitta thāy chhe. ahā! ātmā jyān potānā ashuddha upādānathī pote rāgarūpe pariṇame chhe tyāre karmano rāgarūp uday niyamathī nimitta hoy chhe tethī ‘paradravya vaḍe ja rāgādirūpe pariṇamāvāy chhe’ em kahyun chhe. paṇḍit shrī phūlachandajī siddhāntashāstrīe ‘jain tattvamīmānsā’ mān āvo ja artha karyo chhe ke- pariṇamāvāy chhe eṭale pariṇame chhe. tyān evā shabdo mūkayān chhe ke-be guṇ adhik paramāṇu eṭale chār guṇavāḷo paramāṇu ane be guṇagāḷā paramāṇuno skandh thāy chhe tyāre te chār guṇavāḷā paramāṇu vaḍe bījā be guṇavāḷā paramāṇune chāraguṇavāḷo pariṇamāvāy chhe. enā artha ja e chhe ke be guṇavāḷo paramāṇu chāraguṇavāḷā paramāṇunā nimitte pote chāraguṇapaṇe pariṇame chhe; ane tyāre nimittathī pariṇamāvāy chhe athavā nimitta pariṇamāve chhe em vyavahārathī kahevāmān āve chhe. āvī vātu chhe. lokone tattvano abhyās nahi eṭale vyavahārane ne nimittane vaḷagī paḍe; paṇ shun thāy? jyān je nayathī kathan hoy te yathārtha samajavun joīe.

ahāhā...! ātmā anantaguṇano piṇḍ param pavitra prabhu trikāḷ shuddha pūraṇ vītarāgasvabhāv chhe. koī guṇ-svabhāv enāmān evo nathī ke pote potāthī vikārapaṇe thāy; paṇ paryāyamān karmanā nimittanā saṅge te rāgādirūpe thāy chhe ane tyāre te paradravya vaḍe thāy (-pariṇamāvāy) chhe em kahevāmān āve chhe. paryāyamān vikār svadravyanā nimitte nathī thato paṇ paradravyanā nimitte thāy chhe eṭale paradravya vaḍe ja rāgādirūp pariṇamāvāy chhe em vyavahārathī kahevāy chhe. have satya shun chhe e samajavānī māṇasane phurasad na hoy to shun thāy?

tyāre koī paṇḍit kahetā hatā ke-juone! ā tamārā sonagaḍhavāḷā himmatabhāīe shun lakhyun chhe? ke-


PDF/HTML Page 2778 of 4199
single page version

jyam sphaṭikamaṇi chhe shuddha, raktarūpe svayam nahi pariṇame,
paṇ anya je raktādi dravyo te vaḍe rāto bane.
em gnānī paṇ chhe shuddha rāgarūpe svayam nahi pariṇame,
paṇ anya je rāgādi doṣho te vaḍe rāgī bane.

āvun chokkhun to lakhyun chhe-em e bolyā hatā.

are bhāī! e sphaṭikamaṇimān lāl ādi phūlanā saṅganā kāḷe enāmān lāl ādi avasthā thavānī janmakṣhaṇ-utpatti kṣhaṇ chhe tethī te lāl ādi thāy chhe, paṇ par vaḍe thāy chhe em artha chhe ja nahi. (lāl ādirūpe) pariṇame chhe pote tyāre paradravya vaḍe pariṇamāvāy chhe em nimittanī mukhyatāthī kahevāy chhe. lyo, āvī vāt chhe.

koīne vaḷī thāy ke-āmān dharma kayān āvyo? ne āmān amāre karavun shun?

to kahe chhe ke-bhāī! bhagavān ātmā shuddha ek gnānānandasvarūp pote trikāḷ chhe. tyān potāmān pote draṣhṭi kare to te potānī meḷe vikārapaṇe thato nathī paṇ nirmaḷ nirvikārapaṇe pariṇame chhe ane te dharma chhe. antardaṣhṭie pariṇamavun te dharma ne kartavya chhe. parantu vartamān dashāmān paranun lakṣha karī pariṇame to te avashya rāgādirūp thāy chhe, tyāre tenī yogyatā paṇ evī ja hoy chhe. paradravya-karma ene parāṇe rāgādirūp karāve chhe em nahi, pote potānī vartamān yogyatāthī ja rāgādirūp thāy chhe ane temān paradravya to nimittamātra chhe. paradravya ene rāgādirūp kare chhe em kahevun e to upachār kathan chhe.

e to trījī gāthāmān āvyun ne ke-ek dravya bījā dravyane aḍatun nathī. padārtha potānā dravyamān rahelā potānā anant dharmonā chakrane chumbe chhe-sparshe chhe paṇ paradravyane kadīy chumbato-sparshato nathī. ā lākaḍī hāthamān chhe ne? e lākaḍī hāthane sparshatī nathī. ā be āṅgaḷī bhegī thāy tyāre ek āṅgaḷī bījīne aḍatī nathī, kemake ekamān bījīno abhāv chhe. jhīṇī vāt chhe bhāī!

tyāre loko kahe chhe-ā aḍī-em pratyakṣha dekhāy chhe te shun khoṭun chhe?

bhāī! tun sanyog dekhe chhe ne? eṭale em jaṇāy chhe; bākī kharekhar jo aḍe to banne ek thaī jāy. e to pahelān prashna thayo hato ke-e chaṭāīnān taraṇān agnithī baḷe chhe, agni vinā baḷe nahi; arthāt taraṇān potāthī baḷe nahi. paṇ ahīn kahe chhe-agninā paramāṇu chaṭāī ne aḍayā ja nathī. e to chaṭāī agnipaṇe thavānī potānī lāyakātathī baḷe chhe, emān bahāranī agni to nimittamātra chhe. tem ātmāmān vikār thāy chhe te tenī tatkālīn yogyatāthī thāy chhe, paradravya-karma to emān


PDF/HTML Page 2779 of 4199
single page version

nimittamātra chhe. nimitta chhe, paṇ nimitta emān kāī kare chhe em nathī. jo nimitta parane kare to nimitta ne bījī chīj banne ek thaī jāy. samajāṇun kāī...?

ā pramāṇe ātmā (potānī tatkālīn yogyatāthī) paryāyamān rāgādirūpe paranā saṅge-nimitte pariṇame chhe-evo vastuno svabhāv chhe. keṭalāk kahe chhe em parane laīne vikār thāy chhe evo vastuno svabhāv nathī.

* gāthā 278–279ḥ bhāvārtha uparanun pravachan *

juo, pahelān dākhalo āpīne ātmāne vikār kem thāy e vāt siddha kare chheḥ shun kahe chhe? ke- ‘sphaṭikamaṇi pote to kevaḷ ekākārashuddha ja chhe; te pariṇaman- svabhāvavāḷo hovā chhatān ekalo potānī meḷe lālāsh-ādirūpe pariṇamato nathī parantu lāl ādi paradravyanā nimitte lālāsh-ādirūpe pariṇame chhe.’

juo, sphaṭikamaṇi pote svabhāvathī shuddha ja chhe. tethī te ekalo potānī meḷe lālāsh-ādirūpe kadī pariṇamato nathī. parantu joḍe lāl ke pīḷān phūl hoy to temanā nimitte lāl ke pīḷī jhānyapaṇe pariṇame chhe. tyān sphaṭikamaṇi potānī vartamān evī yogyatāne laīne lāl ke pīḷī jhānyapaṇe pariṇame chhe, lāl ke pīḷān phūl to emān nimittamātra chhe. jyāre, sphaṭikamaṇi pote potānī vartamān paryāyanī yogyatāthī lāl ādi jhānyapaṇe pariṇame tyāre paradravya-lāl ādi phūl temān niyamathī nimitta hoy chhe, ā draṣhṭānt chhe. have kahe chhe-

‘tevī rīte ātmā pote to shuddha ja chhe; te pariṇamanasvabhāvavāḷo hovā chhatān ekalo potānī meḷe rāgādirūpe pariṇamato nathī parantu rāgādirūp paradravyanā nimitte rāgādirūpe pariṇame chhe. āvo vastuno ja svabhāv chhe. temān anya koī tarkane avakāsh nathī.’

ahāhā...! ātmā svabhāve param pavitra sachchidānandasvarūp prabhu shuddha shāshvat chhe. te ekalo potānī meḷe rāgādi vikārapaṇe pariṇame em kadīy banī shake nahi. ātmāmān evo koī svabhāv-guṇ-shakti nathī ke jene laīne vikār thāy. parantu paradravya-jaḍ karmano uday-je svayam rāgādipaṇe pariṇame chhe tenā nimitte jīv rāgādirūpe pariṇame chhe. have āmān badhāne vāndhā chhe-em ke vikār ātmāmān thāy chhe e karmane laīne thāy chhe, anyathā ātmā to shuddha ja chhe. ene ashuddhatā chhe e paradravya-karmane laīne chhe.

e to kahyun ne? ke lākaḍā joḍe lāl phūl mūko to lākaḍāmān lāl thashe? nā; kemake lākaḍāmān evī yogyatā nathī. paṇ sphaṭikamaṇi joḍe lāl phūl mūko to emān lāl thashe. jo lāl phūlanā kāraṇe lāl thatun hoy to lākaḍāmān paṇ lāl thavun joīe,


PDF/HTML Page 2780 of 4199
single page version

paṇ tyān lāl thatun nathī sphaṭikamaṇimān lāl thāy chhe e enī tatkālīn yogyatāthī thāy chhe ane lāl phūl to emān nimittamātra chhe.

tevī rīte ātmā chaitanyamūrti prabhu pote to shāshvat shuddha chhe. enī vartamān dashāmān rāg-dveṣh, kām, krodh, mān, māyā, lobh ādi vikār thāy chhe e enī vartamān paryāyanī janmakṣhaṇ-utpattikṣhaṇ chhe māṭe thāy chhe, ne temān karma nimitta chhe. temān karmano uday nimitta avashya chhe, paṇ e kāī jīvamān kare chhe em nathī. juo, nimitta hotun nathī em nahi ane e kāī jīvamān kare chhe emey nahi.

prashnaḥ– nimitta kāī karatun nathī, paṇ karāve to chhe ne? uttaraḥ– nā; jarāy nahi. e to bhāṣhāmān em bolāy. pote vikārapaṇe pariṇame to paradravya-nimitta pariṇamāve chhe em āropathī kahevāy chhe. bākī jaḍakarmane to khabarey nathī ke-ām pariṇamun ne tem pariṇamun. parantu ā (jīv) paranā-nimittanā lakṣhe pariṇame to ene vikār thāy chhe, ne paralakṣhe na pariṇame arthāt svalakṣhe pariṇame to nirvikār shuddha pariṇame chhe.

koī paṇḍito vaḷī evo siddhānt raju kare chhe ke-karma nimitta thaīne āve eṭale ene (-jīvane) vikār karavo ja paḍe.

paṇ em nathī bāpā! nimitta to bāhya chīj chhe. e to pote enā lakṣhe vikār kare to ene nimitta kahevāy chhe. ahīn to em kahevun chhe ke-svabhāv shuddha ja hovāthī svabhāvanā āshraye rāgarūpe na pariṇame, paṇ rāgarūpe pariṇame to par nimittanā āshraye rāgarūpe pariṇame chhe. nimitta ene rāg karāvī de chhe ne sansāramān rakhaḍāve chhe em nathī, paṇ pote parādhīn thaī rāgādipaṇe pariṇame chhe ne sansāramān rakhaḍī mare chhe. āvo ja vastuno svabhāv chhe. emān anya koī tarkane avakāsh nathī. ahā! ātmā potānā shuddha chaitanyasvabhāvane bhūlīne parane-nimittane ādhīn thaīne pariṇame to avashya vikār thāy evo vastuno svabhāv chhe; emān koī anya tarkane avakāsh nathī.

have āne badale karmane laīne vikār thāy, karmano karāvyo vikār thāy em koī māne e to draṣhṭino moṭo pher chhe bhāī! e mithyādraṣhṭi chhe kemake ek nyāyanā phere ākhun svarūp pharī jāy.

ahā! yathārtha draṣhṭi vinā bhagavān! tun bhavasamudramān 84 lākh yoninā avatār dharī dharīne rakhaḍayo; have kayān javun chhe bhāī? e bhavasamudrane pār karavānun sādhan to mahā alaukik chhe-prabhu! ahāhā...! andar chaitanyamūrti prabhu tun ekalā ānandano sāgar chho; enī antadraṣhṭi karīne pariṇamatān nirmaḷ darshan-gnān-chāritra pragaṭ thāy