Pravachan Ratnakar-Gujarati (simplified iso15919 transliteration). Gatha: 280-282 ; Kalash: 177.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 140 of 210

 

PDF/HTML Page 2781 of 4199
single page version

chhe ane te bhavasamudra pār karavānun sādhan chhe. vachche, nabaḷāīne laīne karmanā udayamān joḍāvāthī jarī vikār-rāg āve ene vyavahār kahīe, chhatān e bandh chhe. samajāṇun kāī...?

agnānī karmanā-nimittanā lakṣhe pariṇamato thako rāgī-dveṣhī thāy chhe, ane rāgī- dveṣhī thato te kayāny bhavasamudramān ḍūbī mare chhe. māṭe he bhāī! antardaṣhṭi kar.

have ā arthanun kaḷasharūp kāvya kahe chheḥ-

* kaḷash 17paḥ shlokārtha uparanun pravachan *

यथा अर्ककान्तः’ sūryakāntamaṇinī māphak ‘आत्मा आत्मनः रागादि–निमित्तभावम् जातु न याति’ ātmā potāne rāgādikanun nimitta kadī paṇ thato nathī.

juo, ek sūryakāntamaṇi thāy chhe. ene sūryanān kiraṇo aḍe to emānthī agni jhare evo te hoy chhe. ahīn kahe chhe- jem sūryakāntamaṇi ekalo potāthī ja agnirūpe pariṇamato nathī, tenā agnirūp pariṇamanamān sūryanun bimb nimitta chhe tem...; juo, sūryanā bimbathī emān agni thāy chhe em nahi, paṇ sūryanā bimbanun emān nimitta chhe. nimitta chhe eṭale shun? ke sūryakāntamaṇi agnirūpe thāy chhe e to enī potānī tatkālīn yogyatāthī thāy chhe ane sūryanun bimb temān nimittamātra chhe; sūryanun bimb emān kāī karī de chhe em nahi.

tem ātmā pote potāne vikāranun nimitta kadī paṇ thato nathī. ahāhā...! ātmā chidrūpasvarūp prabhu trikāḷ ek shuddha ja chhe. te pote ekalo vikārarūp kem thāy? kadīy na thāy. ahāhā...! paryāyamān je vikār-puṇya pāpanā bhāv, dayā-dān-bhakti ādinā bhāv ne hinsā, jūṭh, chorī ādinā bhāv thāy chhe-enun nimitta bhagavān ātmā nathī. to koṇ nimitta chhe? to kahe chhe-

तस्मिन् निमित्तं परसंग एव’ temān nimitta parasaṅg ja chhe. paravastu rāgādi karāve chhe em nahi, paṇ pote je parasaṅg kare, karmano saṅg kare to paryāyamān vikār thāy chhe. ahā! vikār thavāmān bhagavān ātmā nimitta nathī paṇ parasaṅg eeṭale jaḍ karmano uday nimitta chhe.

juo, ‘परसंग एव’ -eno koī em artha kāḍhe ke parasaṅg arthāt karma vikār karāve chhe to em artha nathī. ghaṇā paṇḍit loko paṇ bījo artha kāḍhe chhe ke-ātmāno svabhāv to shuddha ja chhe, vikār thāy evī to koī shakti-guṇ emān nathī. māṭe karmane laīne ja ene vikār thāy chhe.

paṇ evo artha-mānyatā barābar nathī. e lokone bichārāone paryāyanī ek samayanī ashuddha upādānagat yogyatā khyālamān āvatī nathī. ahā! ek samayanī


PDF/HTML Page 2782 of 4199
single page version

paryāyanī e yogyatā chhe ke paranā saṅge-nimitte pote vikārapaṇe pariṇame chhe. bhāī! parasaṅg ene, (baḷathī) vikārapaṇe pariṇamāve chhe em kadīy nathī.

ahā! anyamatamān īshvaranun jor ne jainamān karmanun jor! paṇ em nathī bhāī! īshvarey paramān kāī kare nahi ne karmey jīvamān kāī kare nahi.

to karma baḷiyo ne jīv baḷiyo-em āve chhe ne? uttaraḥ– e kaī apekṣhāe? e to jīv pote ūndho puruṣhārtha kare, parasaṅge parādhīn thaīne pariṇame to ene karma baḷiyo kahevāy ane antardaṣhṭi karīne pote savaḷo puruṣhārtha kare, sva-ādhīn thaīne pariṇame ene jīv baḷiyo kahevāy.

bhāī! ā jindagī jotajotāmān pūrī thaī jashe hon. bāyaḍī-chhokarān sāchavavāmān ne vepār-dhandhāmān ja paḍayo rahīsh to kayāny chorāsīnā avatāramān khovāī jaīsh. bāpu! tāre kayān javun chhe bhāī! ekalā gnān ne ānandano prabhu? tun bhaṇḍār chho emān jā ne! emān draṣhṭi sthāpīne sthiti kar ne! tane mahā ānand thashe.

ahīn kahe chhe- ‘तस्मिन्निमित्तम् परसंग एव’ vikār thāy chhe emān parasaṅg ja nimitta-kāraṇ chhe. parasaṅganī vyākhyā ā ke-ātmā svabhāve shuddha chidrūp param pavitra padārtha hovā chhatān paranā saṅgamān enun lakṣha jāy chhe te tene paryāyamān vikāranun kāraṇ thāy chhe; par vastu ene vikār karāve chhe em nahi.

have shvetāmbaramān to ā ja vāt chhe ke karmathī thāy; ne digambaromān paṇ hamaṇān koī paṇḍito kahevā lāgyā chhe ke vikār karmathī thāy. paṇ bāpu! āmān je parasaṅg shabda chhe eno artha par vaḍe thāy evo nathī paṇ pote parasaṅg kare to vikār thāy chhe em artha chhe. bhāī! āmān to moṭo āsamān-jamīnano pher chhe.

ahāhā...! ātmā pote potāne vikāranun kāraṇ kadīy nathī. ā sansāramān rajhaḷavānun kāraṇ je mithyātva, rāg-dveṣh, viṣhay-vāsanā ādi-enun kāraṇ bhagavān ātmā nathī. emān nimitta parasaṅg eṭale pote je paranā lakṣhe pariṇame chhe te chhe. ahāhā...! satyānandasvarūp prabhu ātmāne bhūlīne e je nimittanā saṅge pariṇame chhe te ja vikāranun kāraṇ chhe. samajāṇun kāī...?

अयम् वस्तुस्वभावः उदेति तावत’ āvo vastusvabhāv prakāshamān chhe.

ahāhā...! bhagavān ātmā sadā shuddha chaitanyasvabhāvamay chhe. ek chaitanya- chaitanya-chaitanya ja eno svabhāv chhe. gnānī āvā potānā shuddha svabhāvane jāṇe chhe. tenī draṣhṭi sadā svabhāv par ja hoy chhe. tethī karmanā-nimittanā saṅge potānī paryāyamān ene je upādhibhāv thāy teno te svāmī thato nathī. te (-vikār) mārun kartavya chhe em eno te kartā thato nathī. āvo ja vastusvabhāv prakāshamān chhe.


PDF/HTML Page 2783 of 4199
single page version

parantu agnānī potānā shuddha svarūpane jāṇato nathī. tethī karmanā nimitte pote je upādhibhāvane kare chhe teno te svāmī thaīne kartā thāy chhe. ahā! agnānī vikārane potānun svarūp māne chhe. āvo ja agnānīno svabhāv chhe.

vastuno svabhāv jevo chhe tevo ho; paṇ bījā loko je kahe chhe ke-karmane laīne vikār thāy chhe-te vastusvabhāv nathī! samajāṇun kāī...?

ahāhā...! anant shaktiono piṇḍ prabhu ātmā shuddha ek gnānānandasvabhāv chhe. enī anant shaktiomān koī shakti evī nathī je vikārane kare. phakta enī ek samayanī vartamān paryāyamān-ek samayanī yogyatāmān, trikāḷamān nahi hon, nimittanā saṅge agnānī vikār ane eno svāmī thaīne bhogave; ane gnānīne nimittanā saṅge upādhibhāv thāy chhatān te eno svāmī thaīne kartā na thāy. āvī vāt chhe.

emān have moṭā vāndhā chhe karmane ke laīne vikār thāy. karma mārga āpe to dharma thāy.

are bhāī! karma to tane aḍatāny nathī. ahīn to āṭalī vāt chhe ke shuddha svabhāvanā āshraye pariṇame to vikār na thāy, dharma thāy ne parasaṅge-nimittanā saṅge pariṇame to avashya vikār thāy. karma nimitta ho, paṇ karmane laīne vikār thāy em traṇakāḷamān chhe nahi.

pravachanasāramān 47 nayanā adhikāramān āve chhe ke-ātmā kartānaye rāgādibhāvano karanāro chhe, ane bhoktr̥unaye eno bhogavanāro chhe. eṭale shun? ke gnānī-gaṇadhar ke chhadmasthadashāmān tīrthaṅkar hoy te paṇ jeṭalo parasaṅge pariṇame chhe teṭalo te rāgano kartā chhe. kartābuddhithī nahi, rāg mārun kartavya chhe evī buddhithī nahi, paṇ gnānīne asthiratāne līdhe paranā nimitte dayā, dān, vrat, bhakti ādi pariṇaman hoy chhe eno te kartā chhe. evun pariṇaman karmane laīne chhe em nathī. emān karma nimitta avashya chhe, paṇ pariṇame chhe to pote potānā ashuddha upādānathī ja, karmane laīne nahi.

have āvun kadī sāmbhaḷavāy maḷe nahi e bichārā shun kare? ahā! jindagī to pūrī thaī jāy ane andar shalya ūbhun rahe ke-karmane laīne thāy. are! karmane laīne thāy evā shalyavāḷā to badhā chorāshīnā avatāramān chirakāḷ rakhaḍī marashe shun thāy? evā pariṇāmanun evun ja phaḷ hoy chhe.

परसंग एव’ parasaṅg ja eṭale paravastu jorāvarīthī rāg karāve chhe em nahi paṇ jīv pote parasaṅg kare chhe māṭe vikār thāy chhe. svabhāvanā āshraye vikār na thāy paṇ par nimittanā āshraye-saṅge vikār thāy chhe-āvo vastusvabhāv prakāshamān chhe-em kahe chhe.


PDF/HTML Page 2784 of 4199
single page version

‘āvā vastusvabhāvane jāṇato gnānī rāgādikane potānā karato nathī’ evā arthano, āgaḷanī gāthānī sūchanārūp shlok have kahe chheḥ

* kaḷash 176ḥ shlokārtha uparanun pravachan *

‘इति स्वं वस्तुस्वभावं ज्ञानी जानाति’ evā potānā vastusvabhāvane gnānī jāṇe chhe.

ahāhā...! gnānī-dharmī ene kahiye ke je potānā vastusvabhāvane jāṇe chhe. ahā! pote andar paripūrṇa shuddha gnānānandasvabhāvathī bharelo bhagavān chhun-em je jāṇe-anubhave chhe te gnānī chhe.

ā sharīr ne bāyaḍī-chhokarān to kyāy vegaḷān rahī gayā. ahīn to kahe chhe-ek samayanī paryāyathī paṇ bhinna andar ek shuddha chidānandarasathī bharelo pote bhagavān ātmā chhe tene gnānī jāṇe chhe, anubhave chhe. ahāhā...! jene andar atīndriy ānandanā amr̥utano svād āvyo chhe te gnānī jemān vikār nathī evā shuddha nirañjan nirvikār potānā vastusvabhāvane jāṇe chhe.

bāpu! ā bāyaḍī-chhokarān mārān chhe-em tun emān guñchāī paḍayo chhun paṇ e to badhān kyāy rajhaḷatān-rajhaḷatān ahīn āvī maḷ‌yān chhe ne rajhaḷatān-rajhaḷatān kyāy chālyān jashe. emān tun nahi ane tārāmān e nahi. tāro to ek trikāḷī shāshvat gnānānandasvabhāv chhe. gnānī āvā potānā gnānānandasvabhāvane jāṇe chhe arthāt ‘ā hun chhun’ -em potānā svasvarūpane anubhave chhe. lyo, ānun nām gnānī-dharmī chhe, bākī bahāramān vrat kare ne dayā pāḷe paṇ antaramān shuddha gnānaghan prabhu pote chhe ene jāṇe nahi to te agnānī mūḍh ja chhe.

ahāhā...! gnānī potāno vastusvabhāv-ekalo gnātā-draṣhṭāsvabhāv, pūraṇaānandāmr̥utathī bharelun tattva-tene jāṇe chhe. ‘तेन सः रागादीन् आत्मनः न कुर्यात्’ tethī te rāgādikane potānā karato nathī. bahu jhīṇī vāt.

shun kīdhun? ke svasvabhāvane, gnātādraṣhṭāsvabhāvane jāṇato gnānī rāgādikane-puṇya- pāpanā bhāvane potānā karato nathī. potānā karato nathī eṭale shun? ke par lakṣhe ene vartamān dashāmān puṇya-pāpanā bhāv ene thāy chhe paṇ temān te ātmabuddhi karato nathī. ahāhā..! dharmī puruṣhane paryāyabuddhi uḍī gaī chhe ne svabhāvadraṣhṭi antaramān pragaṭ thaī chhe. tethī par nimitte paryāyamān je rāgādi thāy chhe tene te potānā mānato nathī.

rāgādine potānā karato nathī eṭale ene rāgādi thatā nathī em nahi. samyagdarshan-gnān thayā pachhī paṇ bhagavānanī bhakti, pūjā, dayā, dān, vrat ityādino bhāv ene āve chhe; paṇ ene e potāno chhe em svīkārato nathī. e to enāthī bhinna rahīne mātra jāṇe ja chhe. ahā! taṭasthapaṇe eno mātra te gnātā rahe chhe.


PDF/HTML Page 2785 of 4199
single page version

ahāhā...! shuddha chaitanyaras-gnānānandarasanā amr̥utanā svādiyā gnānīne je puṇya- pāpanā bhāv thāy chhe te upar ne upar bhinna taratā rahe chhe paṇ svabhāvamān praveshatā nathī. ahāhā...! jene puṇya-pāpathī adhik potāno nirmaḷ gnānānandasvabhāv bhāsyo tenī draṣhṭimān puṇya-pāpanā bhāv bhinna ja rahī jāy chhe. arthāt ene gnānī potāthī bhinna jāṇe chhe, svarūpamān bheḷavato nathī.

‘अतः कारकः न भवति’ tethī te (rāgādikano) kartā nathī.

ahāhā...! jeṇe potāno vastusvabhāv jāṇyo chhe te dharmī puruṣh rāgādino kartā nathī, akartā chhe, arthāt gnātā ja chhe. paryāyamān nabaḷāīne līdhe je rāgādi thāy chhe teno te mātra gnātā ja chhe. ahā! tene je rāg thāy e mātra jāṇelo prayojanavān chhe arthāt te rāgādine mātra jāṇe ja chhe, teno kartā thato nathī. āvī vāt chhe! have ene navarāsh vinā ke di’ sāmbhaḷe ne ke di’ eno antaramān meḷ kare?

[pravachan nan. 338 ane 339*dināṅk 11-pa-77 ane 1r-pa-77]

PDF/HTML Page 2786 of 4199
single page version

gāthā–280
ण य रागदोसमोहं कुव्वदि णाणी कसायभावं वा।
सयमप्पणो ण सो तेण कारगो तेसिं भावाणं।। २८०।।
न च रागद्वेषमोहं करोति ज्ञानी कषायभावं वा।
स्वयमात्मनो न स तेन कारकस्तेषां भावानाम्।। २८०।।
(अनुष्टुभ्)
इति वस्तुस्वभावं स्वं नाज्ञानी वेत्ति तेन सः।
रागादीनात्मनः कुर्यादतो भवति कारकः।। १७७।।

have, e pramāṇe ja gāthāmān kahe chheḥ-

kadī rāgadveṣhavimoh agar kaṣhāyabhāvo nij viṣhe,
gnānī svayam karato nathī, tethī na tatkārak ṭhare. 280.

gāthārthaḥ– [ज्ञानी] gnānī [रागद्वेषमोहं] rāgadveṣhamohane [वा कषायभावं] ke kaṣhāyabhāvane [स्वयम्] potānī meḷe [आत्मनः] potāmān [न च करोति] karato nathī [तेन] tethī [सः] te, [तेषां भावानाम्] te bhāvono [कारकः न] kārak arthāt kartā nathī.

ṭīkāḥ– yathokta (arthāt jevo kahyo tevā) vastusvabhāvane jāṇato gnānī (potānā) shuddhasvabhāvathī ja chyut thato nathī tethī rāg-dveṣh-moh ādi bhāvorūpe potānī meḷe pariṇamato nathī ane par vaḍe paṇ pariṇamāvāto nathī, māṭe ṭaṅkotkīrṇa ek gnāyakabhāvasvarūp gnānī rāg-dveṣh-moh ādi bhāvono akartā ja chhe-evo niyam chhe.

bhāvārthaḥ– ātmā gnānī thayo tyāre vastuno evo svabhāv jāṇyo ke ‘ātmā pote to shuddha ja chhe-dravyadraṣhṭie apariṇamanasvarūp chhe, paryāyadraṣhṭie paradravyanā nimittathī rāgādirūpe pariṇame chhe’; māṭe have gnānī pote te bhāvono kartā thato nathī, udayo āve temano gnātā ja chhe.

‘āvā vastusvabhāvane agnānī jāṇato nathī tethī te rāgādik bhāvono kartā thāy chhe’ evā arthano, āgaḷanī gāthānī sūchanikārūp shlok have kahe chheḥ-

shlokārthaḥ– [इति स्वं वस्तुस्वभावं अज्ञानी न वेत्ति] evā potānā vastusvabhāvane


PDF/HTML Page 2787 of 4199
single page version

agnānī jāṇato nathī [तेन सः रागादीन् आत्मनः कुर्यात्] tethī te rāgādikane (-rāgādibhāvone) potānā kare chhe, [अतः कारकः भवति] tethī (temano) kartā thāy chhe. 177.

*
samayasār gāthā 280ḥ mathāḷun

have, e pramāṇe ja gāthāmān kahe chheḥ-

* gāthā 280ḥ ṭīkā uparanun pravachan *

‘yathokta (arthāt jevo kahyo tevo) vastusvabhāvane jāṇato gnānī (potānā) shuddha svabhāvathī ja chyut thato nathī tethī rāg-dveṣh-moh ādi bhāvorūpe potānī meḷe pariṇamato nathī...’

ahāhā...! bhagavān ātmā ekalī pavitratāno piṇḍ prabhu atīndriy ānandano rasakand chhe. have ā ene kem bese?

paṇ jem sakkarakand-sakkariyun ekalī sākarano-mīṭhāshano piṇḍ chhe tem bhagavān ātmā ekalā gnān ane ānandano piṇḍ chhe. ā sakkariyun loko bāphīne nathī khātā? emān ek ek jhīṇī kaṭakīmān anant anant jīvo chhe. enī uparanī lāl chhāl na juo to andar dhoḷo sākarano piṇḍ chhe. tem paryāyamān thatā puṇya-pāparūp vikalponī chhālane na juo to bhagavān ātmā andar ekalo atīndriy gnān ne ānandano piṇḍ chhe. sakkariyānī vāt bese paṇ ā besavun mahā kaṭhaṇ! kemake eṇe kadī sāmbhaḷ‌yun nathī ne?

ahīn kahe chhe-āvā potānā svabhāvane gnānī jāṇe chhe. ahāhā...! hun chidānandarasakand prabhu shuddha ek gnāyakasvabhāvī ātmā chhun em gnānī jāṇe chhe. ahā! ā puṇya-pāpanā bhāv ane puṇyanā phaḷamān pāñch-pachās karoḍanī sampatti-dhūḷ maḷe e mārā ānandanun sthān nathī paṇ andar ānandasvarūpe ja sadā rahelo evo ānandadhām prabhu hun ātmā chhun em gnānī potāne jāṇe-anubhave chhe. ahā! āvā potānā svarūpane jāṇato-anubhavato gnānī shuddhasvabhāvathī chyut thato nathī.

ahā! jene shuddha ek chaitanyamūrti prabhu ātmā gnān-shraddhān ne anubhavamān āvyo te potānā shuddha chaitanyasvabhāvathī chyut thato nathī arthāt tenī draṣhṭi nirantar shuddha ek akhaṇḍ chinmātrabhāv upar ja rahe chhe. ahāhā...! draṣhṭino viṣhay je shuddha ek chinmātrabhāv enā upar ja enī nirantar draṣhṭi rahe chhe.

to shun e ajīvādi padārthone ne vyavahārane jāṇato nathī? are bhāī! e sarva jāṇavālāyak ho paṇ vastune pāmavāmān e kāī nathī.


PDF/HTML Page 2788 of 4199
single page version

vastune pāmavā to pūraṇ vastu je ek gnān ne ānandanun daḷ tenī draṣhṭi ne anubhav karavān yogya chhe. bījun jāṇapaṇun kāī visheṣh mahattvanun nathī. e to pahelān (gāthā 276- 77 mān) āvī gayun ke shabdashrut tathā jīv ādi nav padārthonā sadbhāv ke asadbhāvamān shuddha ātmānā sadbhāvathī ja gnān-darshan chhe; arthāt shuddha ātmānā ja āshraye samyagdarshan, samyaggnān thāy chhe, bījā koīnā āshraye nahi. khūb jhīṇī vāt bhāī!

ahā! anantakāḷamān chorāsīnā avatāramān rakhaḍī rakhaḍīne eṇe paribhramaṇ ja karyun chhe. koīvār kadāchit bhagavān jinavaranī stuti-bhaktimān e lāgyo paṇ eṇe bhagavān jinavarane oḷakhyā ja nahi. andar svasvarūpane jāṇyā vinā te bhagavān jinavarane yathārtha kem jāṇe? kemake andar sva pote ne bhagavān jinavar banne ek ja jāti chhe.

jem dashā shrīmāḷī vāṇīyāne be dīkarā hoy temān ekane māṇḍ 100 rūpiyā pagār maḷato hoy ane bījāne karoḍonī sāhyabī hoy topaṇ banne dashā shrīmāḷī tarīke ek ja jātinā chhe. tem bhagavān ātmā, enī paryāyamān nigodathī māṇḍī bhale ekendriy ādi anek dashāmān hoy, paṇ andar to pote shuddha chaitanyaghan vastu ja chhe. ahā! bhagavān jinavaranī jāt ane enī jātamān kāī pher nathī evo ja eno shuddha svabhāv chhe. ahā! āvā shuddha svabhāvanī anrtadraṣhṭi karīne emān ja jeṇe ekāgratā ne ramaṇatā sādhī chhe te gnānī potānā shuddhasvabhāvathī khasato ja nathī. ahā! tenī draṣhṭino dor eṇe potānā shuddha chaitanyapadamān ja sthit karyo chhe.

aho! sarvagna parameshvar bhagavān jineshvaradeve jevo ātmā joyo ne kahyo chhe te ekalā shuddha gnān ne ānandarūpī amr̥utarasathī bharelo chhe. ahā! āvo ja eno trikāḷī shuddhasvabhāv chhe. āvā ātmānā ānandano ras jeṇe pīdho chhe te gnānīne have puṇya- pāpanā bhāvamān ras nathī, tene indriyanā viṣhayo paṇ viras-phikkā lāge chhe. ahā! atīndriy rasano rasiyo te have ānandarasathī chyut thato nathī. jem sākarano gāṅgaḍo chūsatī mākhī sākarathī khasatī nathī tem atīndriy ānandarasano rasiyo dharmī jīv ānandarasakand prabhu ātmāthī khasato nathī. bhagavān trilokanāth āne dharma kahe chhe. loko to bahāramān-puṇyabhāvamān dharma mānī beṭhā chhe, paṇ viras-phikkā evā puṇyabhāvano te dharmī prem-ruchi kem kare? (na ja kare). samajāṇun kāī...?

āvun antaraṅg svarūp samajavun kaṭhaṇ paḍe eṭale ‘paḍikkamāmi bhante... je jīvā eindiyā vā bendiyā vā... tāvakāyan pāvakamman duchchariyan vossarāmi’ ītyādi pāṭh bhaṇī jāy ne māne ke thaī gayo dharma; paṇ bāpu! e badhī shubharāganī kriyā chhe bhāī! e dharma nahi; bhagavāne kahelo dharma e nahi bāpā! andar atīndriy


PDF/HTML Page 2789 of 4199
single page version

ānandarasakand prabhu ātmā chhe temān ekāgratā thavī te dharma chhe bhāī! ahīn kahe chhe-dharmī puruṣh potānā shuddha ek gnānānand svabhāvane chhoḍato nathī. laukikamān paṇ āvun bane chhe ne? ke koī vāṇiyāno dīkaro hoy ne vāgharaṇathī prem lāgyo hoy to eno prem te chhoḍato nathī. tem ānandanā nāthanī jene laganī lāgī te enī lay (laganī) chhoḍato nathī. ahā! dharmīnī draṣhṭi shuddha svabhāvathī chyut thatī nathī.

ahā! dharmī puruṣh shuddhasvabhāvathī ja chyut thato nathī tethī rāg-dveṣh-moharūp arthāt shubhāshubhabhāv ke bhramaṇā ādi bhāvarūpe potānī meḷe pariṇamato nathī. shuddha svabhāvanā rasane laīne svabhāvapaṇe-chaitanyapaṇe pariṇame chhe paṇ rāg-dveṣh ādi vikārapaṇe te potānī meḷe pariṇamato nathī.

vaḷī kahe chhe- ‘ane par vaḍe paṇ pariṇamāvāto nathī.’

juo ā bhāṣhā! e to pote pariṇame to par vaḍe pariṇamāvāy chhe em par nimitta dekhīne vyavahārathī kahevāy; paṇ paravastu ene baḷajorīthī pariṇamāve chhe em nathī. ahīn kahe chhe- ‘par vaḍe paṇ pariṇamāvāto nathī’ -eṭale pote ja pariṇamato nathī tyāre par nimitta paṇ tyān nathī em artha chhe. samajāṇun kāī...? jain parameshvarano mārag bahu jhīṇo chhe bhāī! loko bahāramān mānī beṭhā chhe paṇ mārag badho andaramān chhe bhāī!

ahā! jene svasvarūpamān ras jāgrat thayo chhe tene paramān ke puṇyamān ras nathī. tethī te rāg-dveṣh-mohanā bhāvapaṇe pariṇamato nathī. ahā! dharmātmāne bahāramān-puṇyamān ke puṇyanā phaḷamān, svargādinā vaibhavamān kayāny sukhabuddhi thatī nathī. juo r̥uṣhabhadevanā putra bharat chakravartīne ghare 96 hajār rāṇīo hatī. hajāro devatāo enī sevāmān rahetā. devono indra eno mitra thaīne āve ne hīrānā sinhāsanamān joḍe besato. ahā! apār vaibhavano svāmī bahāramān hato paṇ andar emān kayāny ene ras na hato; svabhāvathī khasīne ene e puṇyanī sāmagrīmān prem ne adhikatā nahotān thatān.

vītarāgano mārag āvo chhe bāpā! ek gāthāmān to keṭalun bharyun chhe? ahā! jeṇe dūdhapākanā svād māṇyā ene ukaḍiyāmān svād kem āve? karavānun to ā chhe bhāī! ke gnānānandarasano samudra bhagavān ātmā chhe tenān ras-ruchi karīne teno ja anubhav karavo. em karatān vītarāg mārgamān pravesh thāy chhe arthāt dharmanī sharūāt thāy chhe. juone! āchārya shun kahe chhe? ke- ‘vastusvabhāvane jāṇato gnānī...’ ; bahu thoḍāmān ā kahyun ke vastusvabhāvane je jāṇe chhe te dharmī chhe; ane te potānā svabhāvathī chyut thaīne pote shubhāshubhabhāvapaṇe ke bhramaṇānā bhāvapaṇe thato nathī;


PDF/HTML Page 2790 of 4199
single page version

tathā tene bījun koī, karma vagere vikār karāvatun nathī.

āmān be bol līdhā chheḥ

1. dharmī puruṣh potānī meḷe rāg-dveṣh-moh ādi bhāve pariṇamato nathī ane

2. par vaḍe pariṇamāvāto nathī.

ahā! jeṇe ātmānā shuddha vītarāg svabhāvane jāṇyo ne anubhavyo chhe tenī draṣhṭi shuddha svabhāv par nirantar hovāthī tene gnānamay pariṇaman ja chhe; te rāg-dveṣh-moh ādi bhāve kem pariṇame? na pariṇame. ane pote vikārapaṇe na pariṇame tene karma ādi bījo kem pariṇamāve? na pariṇamāve. bījo pariṇamāve. chhe em kahevun e to nimittanun kathan mātra chhe. (em chhe nahi). samajāṇun kāī...? have kahe chhe-

‘māṭe ṭaṅkotkīrṇa ek gnāyakabhāvasvarūp gnānī rāg-dveṣh-moh ādi bhāvono akartā ja chhe-evo niyam chhe.’

māṭe eṭale ā kāraṇe, ṭaṅkotkīrṇa eṭale jem parvatanī shilāne ṭāṅkaṇāthī kotarī kāḍhīne mūrti banāve tem bhagavān ātmāmānthī puṇya-pāpanā vikalpane kāḍhī nākhīne ekalo chaitanyaghan bimb prabhu chhe tene judo tāravī kāḍhe te ṭaṅkotkīrṇa; āvo ṭaṅkotkīrṇa ek gnāyakabhāvasvarūp prabhu ātmā chhe; ahāhā...! ekalā chaitanyaprakāshanā puñjarūp mūrti! jem sūrya prakāshanun bimb chhe tem ātmā ekalā chaitanyaprakāshanun bimb chhe. ahāhā...! āvun chaitanyaprakāshanun bimb jenī draṣhṭimān āvyun chhe te ṭaṅkotkīrṇa ek gnāyakabhāvasvarūp gnānī chhe. sadā ek gnāyakabhāvamayapaṇāne līdhe te rāg-dveṣh-moh ādi bhāvono kartā nathī akartā ja chhe.

ene dayā, dān, puṇya-pāpanā bhāv āve kharā, paṇ eno te kartā nathī. e to ek gnānamay bhāvano ja kartā chhe, ane rāgādi vikārano akartā ja chhe. ene rāg karavāno abhiprāy nathī ne? rāg karavā lāyak chhe em ene nathī ne? tethī te akartā ja chhe. nirmaḷ gnānabhāvane karanāro te malin rāgādikane kem kare? jene maisubanā svād chākhyā e have nākanā guṅgānā svād kem le?

juo, ā 7p varṣha pahelānī vāt chhe. (amārī) bār varṣhanī ummar hatī ne di’ amārā umarāḷā gāmamān ek bhāvasār hato tenun nām sundarajī hatun. ene evī ṭev paḍī gayelī ke nākamānthī guṅgo kāḍhīne chāṭī le, vaḷī eṭalethī na rahe paṇ be dānt vachche dabāvīne ene jībhanun ṭeravun aḍāḍe. are! sundarajī ā shun kare chhe tun? em joḍenā mitro ṭoke eṭale e guṅgo kāḍhī nākhe. paṇ pāchhī tak maḷī jāy


PDF/HTML Page 2791 of 4199
single page version

eṭale bījo guṅgo kāḍhe ane dānt heṭhe dabāvīne jībh aḍāḍe. e kahe ke-mane guṅgānā svādanī ṭev paḍī gaī chhe.

ahīn āchārya kahe chhe-bhāī! andar atīndriy ānandanā rasano samudra bhagavān ātmā chhe ene mūkīne tun ā puṇya-pāparūp guṅgānā svād le chhe? e shubh-ashubh bhāv bey nākanā melathīy badatar malin chhe. ā kahe chhe-mane enī ṭev paḍī gaī chhe. tyāre gnānī kahe chhe-ke jene antadraṣhṭi thaī chhe evā dharmī puruṣhane atīndriy ānandanā rasanā svād āgaḷ puṇya-pāpanā svād suhāvatā nathī; māṭe tun paṇ antadraṣhṭi kar.

ahāhā...! bhagavān jain parameshvar shun kahe chhe? ke bhagavān! tun shuddha chidānandarasano samudra chho ne nāth! emān antarnimagna thaī atīndriy ānandarasano svād jeṇe līdho te dharmīne have puṇya-pāpanā bhāvanā svād guṅgānā svād jevā viras- besvād bhāse chhe. have te puṇya-pāpanā bhāvapaṇe thato nathī; ane karma tene puṇya- pāparūp bhāve pariṇamāvatun nathī. e to pote pariṇame to karma pariṇamāve chhe em upachārathī kahevāy chhe.

koīne thāy ke vītarāgano āvo dharma! ene kahe chhe koī di’ bāpu! ten dharma sāmbhaḷ‌yo nathī eṭale em lāge chhe paṇ bhāī! mārag ā ja chhe. jain parameshvar trilokīnāth sīmandhar paramātmā vartamānamān videhamān birāje chhe tyānthī āvelī ā vāt chhe. ke-gnānī rāg-dveṣh-moh ādi bhāvono akartā ja chhe-evo niyam chhe.

* gāthā 280ḥ bhāvārtha uparanun pravachan *

‘ātmā gnānī thayo tyāre vastuno evo svabhāv jāṇyo ke-ātmā pote to shuddha ja chhe-dravyadraṣhṭie apariṇamanasvarūp chhe, paryāyadraṣhṭie paradravyanā nimittathī rāgādirūpe pariṇame chhe;...’

ātmā gnānī arthāt dharmī thayo tyāre ene svasvarūpane kevun jāṇyun? ke pote andar svarūpathī shuddha ja chhe, ekākār pavitra ja chhe. ā je vikār chhe e to bahār enī paryāyamān chhe, paṇ andar vastu to nirvikār shuddha ja chhe. dravyadraṣhṭie vastu (-ātmā) apariṇamanasvarūp chhe.

dravyadraṣhṭie ātmā apariṇamanasvarūp chhe eṭale shun? ke vastu je trikāḷ chhe te, ek samayanī pariṇamanarūp-palaṭāvā rūp je dashā enāthī bhinna chhe, je pariṇamanarūp nathī te akriy apariṇamanarūp chhe. trikāḷ dhruv vastumān palaṭanā-palaṭatī dashā nathī. paramātma prakāshamān (gāthā 68 mān) āve chhe ne ke-


PDF/HTML Page 2792 of 4199
single page version

ण वि उत्पजइ ण वि मरइ बन्धु ण मोक्खु करेइ

ahāhā...! jene trikāḷī kahīe te bhagavān ātmā janma-maraṇey karato nathī ke bandh-mokṣhaney karato nathī. ahā! dravya trikāḷī paryāyane karatun nathī evun apariṇamanarūp chhe. paryāy je palaṭatī dashā chhe temān vikār chhe, sansār chhe ne mokṣhano mārag ne mokṣha paṇ e palaṭatī dashāmān-paryāyamān chhe, dravyadraṣhṭie dravyamān bandh-mokṣha ādi chhe nahi evun e apariṇamanarūp chhe.

dravya eṭale vastu (chaitanyamātra) dravya; ā tamārā paisā-baisā te dravya em nahi; paṇ vastu je andar dehathī bhinna, puṇya-pāpanā vikārathī bhinna ane ek samayanī bandh-mokṣharūp paryāyathī bhinna akhaṇḍ ekarūp rahelī chhe. te dravya chhe, e draṣhṭie ene juo to te apariṇamanarūp chhe. jemān agnān-gnānarūp ke mithyātva-samyaktvarūp palaṭanā nathī evo trikāḷ anādi-anant shāshvat evo ne evo ekasadash chinmātra bhāv rahelo chhe te dravya (-ātmā) apariṇamanasvarūp chhe.

ātmāmān be prakāraḥ ek trikāḷ dhruvatā ne ek vartamān palaṭatī dashā. ā vichār palaṭe chhe ne? e enī palaṭatī dashāmān chhe; vastu je dhruv trikāḷ chhe emān palaṭanā-badalavun nathī.

ahā! ā dravya (trikāḷī) je chhe e parane karatun nathī, sharīr-man-vāṇī ītyādiney karatun nathī ane potānī paryāyaney e karatun nathī evun e apariṇamanasvabhāvī chhe.

ene paryāyadraṣhṭie arthāt karmanā nimittathī thatī vartamān avasthānī dashāthī joīe to paryāyamān e rāgādi vikārarūpe thāy chhe ane mokṣhamārgarūp dharmadashārūpe paṇ te thāy chhe. mokṣhamārga ne mokṣhanī dashā paṇ enī paryāyamān thāy chhe. paṇ dravyadraṣhṭie e badalatun nathī evun apariṇaman svarūp chhe.

koīne em thāy ke have āmān shun shīkhavun? ā be ghaḍī sāmāyikane paḍikkamaṇ bhaṇī līdhun eṭale thaī gayo dharma. paṇ bāpu! e to rāg chhe ne dharma to enāthī bhinna vītarāg chhe. bhāī! dharma to mahā alaukik chīj chhe ne te shuddha trikāḷī dravyanā āshraye pragaṭ thāy chhe.

उत्पादव्ययध्रौव्ययुक्तम् सत्’ em sūtra chhe ne? matalab ke ek trikāḷī dhruv dravya ne bījī utpād-vyayarūp paryāy-em ā vītarāganun kahelun sattva chhe, emān navī navī avasthā thāy te utpād-vyayarūp chhe. ene karmanā nimittathī vikār thāy, ne vaḷī avasthāmān karmano abhāv karīne nirvikārī dharma thāy, enī avasthāmān nirdoṣh pūrṇa kevaḷagnān ne mokṣha thāy. ā badhun utpād-vyayarūp palaṭatī dashāmān thāy


PDF/HTML Page 2793 of 4199
single page version

chhe, paṇ trikāḷī dhruvamān e kāī nahi; dhruv to dhruv trikāḷī ekasadash chinmānapaṇe chhe. āvī vāt chhe!

have ā vāṇiyāne bichārāne ek to tattvanī jignāsā nahi ne sansāranī upādhi āḍe navarāsh maḷe nahi eṭale em ne em (pāpamān) jindagī chālī jāy. pachhī jāy marīne ḍhoramān; ḍhoramān hon! kem ke vāṇiyāne māns-dārūnun sevan to hoy nahi eṭale narakamān na jāy, puṇyanāny ṭhekāṇān na hoy eṭale svarge paṇ na jāy. ane dharma to ene chhe ja nahi. eṭale marīne ḍhoramān ja jāy, tiryañchamān ja jāy. shun thāy? bhāī! tattvadraṣhṭi vinā janma-maraṇathī chhūṭavun mahā durlabh chhe.

‘ātmā dravyadraṣhṭie apariṇamanasvarūp chhe’ em nyālabhāīnā ‘dravyadraṣhṭi-prakāsh’ mān paṇ āve chhe. emān evun khūb āve chhe ke-ātmā bilakul akriy chhe, niṣhkriy chhe. dravyadraṣhṭie ene akriy kaho ke apariṇamanasvarūp kaho-e ek ja chhe. vastu je trikāḷī dhruv ātmā tene shun koīe karelo chhe? (nā) eno koī īshvar kartā chhe? (nā). to kahe chhe-e anādianant dhruv shāshvat akr̥utrim dravya chhe temān badalavun nathī, kriyā nathī. badalavun chhe e paryāyamān chhe, dhruvamān nahi. koīne thāy ke ā dhruv shun hashe? olo dhruvano tāro hashe? ahā! jem dhruvanā tārānā lakṣhe samudramān vahāṇ hāṅke te samudra pār karī jāy chhe tem trikāḷī dhruv chaitanyamātra ātmānā lakṣhe pariṇame tene samakit thāy chhe, dharma thāy chhe ne te sansārasamudrane tarī jāy chhe. aho! āvo vastuno dhruvasvabhāv mahā mahimāvant padārtha chhe. aho dhruv svabhāv! !

ahīn svādhyāy mandiramān ‘dravyadraṣhṭi te samyagdraṣhṭi’ em lakhelun chhe ne? te vāñchīne ek bhāī kahetā hatā-mahārāj! dravya eṭale paisā; ahīn paisāvāḷā arthāt paisā upar jemanī draṣhṭi chhe te āve chhe te badhā samyagdraṣhṭi ne?

tyāre kahyun-are bhāī! ahīn paisānun amāre shun kām chhe? dravya eṭale trikāḷ dhruv chaitanyasvabhāvamay je vastu chhe te; ane tenī draṣhṭi karavī enun nām samyagdarshan chhe. jene dhruvanī draṣhṭi chhe te samyagdraṣhṭi chhe. have āvun kadī sāmbhaḷ‌yuny na hoy ane dayā, dān, ādimān pravarte, thoḍā paisā dānamān kharcha kare eṭale māne ke-ame samyagdraṣhṭi. have dhūḷey samyagdraṣhṭi nathī sāmbhaḷane. e to badho rāg chhe ne emān dharma māne e to mithyādarshananun mahāpāp chhe. samajāṇun kāī...?

pudgal paramāṇu paṇ dravyadraṣhṭie apariṇamanasvarūp chhe. juo, ā dāḷ-bhāt ghaun-loṭ vagere paramāṇu pahelān hatā te badalīne atyāre lohīne māns rūpe sharīramān chhe, have pachhī enī baḷīne rākh thashe; e badhā paramāṇupaṇe to kāyam raheshe, ane


PDF/HTML Page 2794 of 4199
single page version

enī avasthā badalatī raheshe. paramāṇu je dhruv te nahi badale. tem bhagavān ātmā shāshvat dhruv chaitanyasvarūpe chhe te nahi badale, tenī avasthā-dashā badalashe, karmanā nimitte thatā vikārathī badalīne shuddha ek chaitanyasvarūpanā āshraye nirvikār thashe. ahā! āvā vastunā svabhāvane gnānī yathārtha jāṇe chhe.

‘māṭe have gnānī pote te bhāvono kartā thato nathī, udayo āve temano gnātā ja chhe.’

ahāhā...! gnānīnī draṣhṭi chinmātra vastu trikāḷī dhruv dravya upar ja hoy chhe. antaramān eṇe shuddhatvano svīkār karyo chhe tethī shuddhapaṇe ja pariṇame chhe, paṇ rāg- dveṣhādipaṇe pariṇamato nathī. māṭe te rāgadveṣhādi bhāvono kartā thato nathī.

gnānīne asthiratāno rāg āve chhe kharo, paṇ teno te kartā thato nathī, teno gnātā ja rahe chhe. rāg bhinna chīj jāṇavā lāyak chhe ne? te enāthī bhinna rahīne mātra jāṇe ja chhe, karato nathī. rāg karavā yogya chhe em kayān chhe ene? nathī. tethī chāritramohanā udaye je rāg tene āve chhe teno te kartā thato nathī paṇ gnātā ja rahe chhe. āvo vītarāgano mārag bahu sūkṣhma chhe bhāī! gnānīne kiñchit rāg chhe, paṇ rāganī ruchi-bhāvanā nathī; ene rāg chhe, paṇ rāganun svāmitva nathī; ene rāganun pariṇaman chhe paṇ te enun karavālāyak kartavya nathī tethī te kartā thato nathī mātra gnātā ja rahe chhe. aho! āvī adbhut alaukik gnānīnī antar-dashā hoy chhe.

‘āvā vastusvabhāvane agnānī jāṇato nathī tethī te rāgādik bhāvono kartā thāy chhe-evā arthano, āgaḷanī gāthānī sūchanikārūp shlok have kahe chheḥ-

* kaḷash 177ḥ shlokārtha uparanun pravachan *

इति स्वं वस्तुस्वभावं अज्ञानी न वेत्ति’ evā potānā vastusvabhāvane agnānī jāṇato nathī ‘तेन सः रागादीन् आत्मन्ः कुर्यात्’ tethī te rāgādikane potānā kare chhe, अतः कारकः भवति’ tethī (temano) kartā thāy chhe.

joyun? pote atīndriy gnān ane ānandano rasakand shuddha ek gnānānandasvabhāvī ātmā chhe-em agnānī jāṇato nathī. tyān vastunā svabhāv upar enī draṣhṭi-sanmukhatā nathī. te bahār nimittanī ne puṇya-pāpanā bhāvonī sanmukhatāmān paḍayo chhe. tethī te rāgādikapaṇe nirantar pariṇamato thako rāgādik bhāvono kartā thāy chhe.

bahāramān sādhu thayo hoy, vratādi pāḷato hoy, paṇ antadraṣhṭi vinā, svasvarūpanā bhān vinā te rāgādikano kartā thāy chhe arthāt rāg karavā lāyak chhe em mānīne te rāgādikane potānā kare chhe. puṇyabhāv-dayā, dān, vrat ādinā bhāv bhalā-īṣhṭa


PDF/HTML Page 2795 of 4199
single page version

chhe ne te mane karavā yogya chhe em mānīne te rāgano kartā thāy chhe.

ahā! je koī siddha thayā chhe temane siddhapadanī nirmaḷ paryāy kayānthī āvī? shun te addharathī āvī chhe? nā; andar shakti paḍī chhe temān pūraṇ ekāgra thaī pariṇamavāthī āvī chhe. paṇ agnānī potānā vastusvabhāvane jāṇato nathī, temān te antar-ekāgra thato nathī tethī te par-āshraye pariṇamato thako rāgādikano kartā thāy chhe. lyo, āvī vāt chhe. samajāṇun kāī...?

(pravachan nan. 339 (sheṣh) ane 340 * dināṅk 12-pa-77 ane 13-pa-77)

PDF/HTML Page 2796 of 4199
single page version

gāthā–281
रागम्हि य दोसम्हि य कसायकम्मेसु चेव जे भावा।
तेहिं दु परिणमंतो रागादी बंधदि पुणो वि।। २८१।।
रागे च द्वेषे च कषायकर्मसु चैव ये भावाः।
तैस्तु परिणममानो रागादीन् बध्नाति पुनरपि।। २८१।।

have ā arthanī gāthā kahe chheḥ-

paṇ rāg–dveṣh–kaṣhāyakarmanimitta thāye bhāv je,
te–rūp je praṇame, pharī te bāndhato rāgādine. 281.

gāthārthaḥ– [रागे च द्वेषे च कषायकर्मसु च एव] rāg, dveṣh ane kaṣhāyakarmo hotān (arthāt temano uday thatān) [ये भावाः] je bhāvo thāy chhe [तैः तु] te-rūpe [परिणममानः] pariṇamato agnānī [रागादीन्] rāgādikane [पुनः अपि] pharīne paṇ [बध्नाति] bāndhe chhe.

ṭīkāḥ– yathokta vastusvabhāvane nahi jāṇato agnānī (potānā) shuddhasvabhāvathī anādi sansārathī māṇḍīne chyut ja chhe tethī karmanā udayathī utpanna thatā rāgadveṣhamohādi bhāvorūpe pariṇamato agnānī rāgadveṣhamohādi bhāvono kartā thato thako (karmothī) bandhāy ja chhe-evo niyam chhe.

bhāvārthaḥ– agnānī vastunā svabhāvane to yathārtha jāṇato nathī ane karmanā udayathī je bhāvo thāy chhe temane potānā samajīne pariṇame chhe, māṭe temano kartā thayo thako pharī pharī āgāmī karma bāndhe chhe-evo niyam chhe.

*
samayasār gāthā 281ḥ mathāḷun

have ā arthanī gāthā kahe chheḥ-

* gāthā 281ḥ ṭīkā uparanun pravachan *

‘yathokta vastusvabhāvane nahi jāṇato agnānī (potānā) shuddhasvabhāvathī anādi sansārathī māṇḍīne chyut ja chhe...’

jhīṇī vāt chhe prabhu! shun kahe chhe? ke agnānī potānā shuddha ek pavitra gnān-


PDF/HTML Page 2797 of 4199
single page version

svabhāvathī anādi sansārathī māṇḍīne chyut ja chhe. ahāhā...! pote nityānand sahajānand prabhu trikāḷ chidānandarasano kand chhe. ahā! gnān ane ānand ek eno svabhāv chhe. paṇ evā svabhāv upar enī anādikāḷathī draṣhṭi nathī; eno svabhāv prati jhukāv nathī. tethī potānā shuddha ek gnānānandasvabhāvī ātmāne nahi jāṇato agnānī svasvarūpathī chyut ja chhe. kayārathī? to kahe chhe-anādi sansārathī.

anādithī pote chhe. vastu shuddha chaitanyarasakand prabhu anādinī chhe; ne bhūley paryāyamān anādinī chhe. em nathī ke pahelān paryāyamān shuddha hato ne pachhīthī ashuddha-malin thayo. anādithī pote andar gnānānandasvabhāvī chhe enāthī ajāṇ chhe. ahā! pote koṇ chhe? -enī ene bichārāne anādithī khabar nathī. tethī anādithī ja te potānā shuddha chidrūp svarūpathī chyut arthāt bhraṣhṭa ja chhe.

ahā! ene khabarey kayān chhe ke-hun svasvarūpathī chyut-bhraṣhṭa chhun? e to je paryāy āvī temān tallīn-tadrūp thaī varte chhe; sharīrādimān tallīnapaṇe varte chhe. kadīk bāyaḍī- chhokarānno yog thayo to emān bichāro rokāīne guñchāī jāy chhe. are! anādithī ām te potānā shuddha chaitanyasvarūpathī chyut ja chhe.

ahā! agnānī anādithī shuddhasvabhāvathī chyut ja chhe. kem? kāraṇ ke te yathokta bhagavāne kahelā vastusvabhāvane jāṇato nathī. juo, āmān em bhāṣhā nathī līdhī ke karmane laīne chyut chhe; jo ke karma joḍe anādinun chhe chhatān karmane laīne e chyut chhe em nathī paṇ pote potānā shuddhasvabhāvane jāṇato nathī māṭe chyut chhe. (evī ja anādikālīn paryāy-yogyatā chhe).

have kahe chhe- ‘tethī karmanā udayathī utpanna thatā rāgadveṣhamohādi bhāvorūpe pariṇamato agnānī rāgadveṣhamohādi bhāvono kartā thato thako (karmothī) bandhāy ja chhe-evo niyam chhe.’

juo, pote andar shuddha ek gnānānandasvabhāvī vastu chhe. tethī eṇe kharekhar shuddhasvabhāvabhāvapaṇe pariṇamavun-thavun joīe. ahāhā...! atīndriy ānandarasakand prabhu pote chhe to atīndriy ānandapaṇe thavun joīe; paṇ em na thatān-pariṇamatān te rāg-dveṣh- mohanā bhāvarūpe pariṇame chhe ane e bhāvono kartā thāy chhe.

‘karmanā udayathī utpanna thatā rāgadveṣhamohādi’ em chhe ne? eno artha e ke pote svabhāvathī chyut-bhraṣhṭa hovāthī rāgadveṣhamohādirūpe thāy chhe-pariṇame chhe ane tyāre temān karmano uday nimitta chhe. karmanā udaye rāgadveṣhādi utpanna karyā chhe em nahi, karma to nimitta ek par vastu chhe eṭalun, paṇ pote anādithī svarūpathī chyut chhe


PDF/HTML Page 2798 of 4199
single page version

ne paranā lakṣhe dorāī gayo chhe tethī rāgadveṣhamoh ādirūpe pariṇame chhe. ahā! paramān īṣhṭa-aniṣhṭapaṇun mānī agnānī paranā lakṣhe rāgadveṣhādi-bhāve pariṇame chhe.

70 varṣha pahelān dukāne sajjhāyamāḷā vāñchī hatī. emān ek sajjhāyamān āve chhe ke- ‘honshīlā mat honsh kījīe’ -matalab ke shuddha ātmā sivāy paravastumān-sharīr, man, vāṇī, bāyaḍī, chhokarān, paisā, ābarū ītyādimān-honsh na kar bhāī! bāpu! e badhān duḥkh ne pāpanān nimitta chhe. māṇasane bāyaḍī rūpāḷī hoy ne paisā das-vīs lākh maḷī jāy eṭale ohohoho... jāṇe hun pahoḷo ne sherī sāṅkaḍī em thaī jāy, paṇ bāpu! e badhā moh-rāg-dveṣhanā pariṇām tane nīche laī jashe bhāī!

ahīn paramātmā jagatane pharamāve chhe ke-prabhu! tane tārī chījanī khabar nathī. anant anant gnān ne ānandanī lakṣhmīthī bharelī tārī chīj chhe. paṇ hā! tun enāthī bhraṣhṭa thaī gayo chho. koī karme tane bhraṣhṭa karyo chhe em nahi, potānā svarūpane oḷakhyā vinā tun bhraṣhṭa thaī gayo chho. ahā! ‘apaneko āp bhūl ke herān ho gayā.’ potānī chījane bhūlīne, paravastune bhalī-burī jāṇī rāgādibhāve pariṇamato, eno kartā thato thako anādi sansārathī herān thaī rahyo chho.

ahā! potānā parameshvar (sarva sāmarthya dharanār) ātmāne bhūlīne karmanī upasthitimān (nimitte) svayam rāg-dveṣh-mohādi bhāvorūpe pariṇamato agnānī te rāgadveṣhamohādi bhāvono kartā thāy chhe ane tethī te karmothī bandhāy ja chhe-evo niyam chhe. lyo, ā sansāramān rajhaḷavānun bījaḍun.

pahelān gāthā 280mān em āvyun ke-potānā svabhāvane jāṇato gnānī rāg- dveṣhamohādi bhāvono akartā ja chhe-evo niyam chhe. ahīn kahe chhe-potānā parameshvar svabhāvane nahi jāṇato agnānī rāgadveṣhamohādi bhāvono kartā thāy chhe ane te bandhāy ja chhe-evo niyam chhe. ahā! agnānīe anantakāḷamān bahāramān shāstro vagere khūb jāṇyān, paṇ potāne jāṇyā vinā e shun kām āve? e jāṇapaṇun to badhun thothān chhe bhāī! agnānī bahāramān vrat kare ne upavās ādi tap kare ne roj savār-sāñj paḍikkamaṇ kare, paṇ e badhī rāganī kriyāo chhe bāpā! ene tun dharma māne e to mithyādarshan chhe bhāī! e rāganī kriyāono kartā thāy e mithyādraṣhṭi chhe ne te avashya bandhāy ja chhe em kahe chhe. samajāṇun kāī...?

* gāthā 281–bhāvārtha uparanun pravachan *

‘agnānī vastunā svabhāvane to yathārtha jāṇato nathī ane karmanā udayathī je bhāvo thāy chhe temane potānā samajī pariṇame chhe,...’

shun kīdhun? ke agnānīne svabhāvanī draṣhṭi nathī. tene anādithī paryāyabuddhi chhe


PDF/HTML Page 2799 of 4199
single page version

arthāt vartamān paryāyamān je puṇya-pāp thāy ane enā phaḷ je āve te hun em enī paryāy upar draṣhṭi chhe. ahā! pote andar gnān ne ānandanī lakṣhmīno bhaṇḍār chhe enī ene khabar nathī tethī vartamānamān sahej anukūḷatā bhāḷīne ‘ā bhav mīṭho, parabhav koṇe dīṭho? -em ene paryāyabuddhi thaī jāy chhe. temāny vaḷī sharīr kāīk rūpāḷun hoy, bāyaḍī-chhokarān sānukūḷ hoy ne pāñch-pachīs karoḍanī sampatti maḷī jāy to bas thaī rahyun. emānthī ene nīkaḷavun bhāre ākarun paḍe. paṇ bhāī! marī jaīsh hon emān. em ne em marī jaīsh bāpu!

ek re divas evo āvashe, soḍ tāṇīne sūto;
kāḍho re kāḍho ene sahu kahe, jāṇe janmyo ja na hoto.
sagī nārī re tārī kāmanī, e ūbhī ṭag-ṭag jue;
kāyāmān have kāī nathī, ūbhī dhrusake re rūe. ek re divas.

ahā! ā jagat ākhun viṣhay-kaṣhāyanī bhīnsamān paḍelun duḥkhī-duḥkhī chhe bhāī! ahīn kahe chhe-agnānī potānī chidānandamay svarūpalakṣhmīne jāṇato nathī ane karmanā uday nimitte je bhāvo thāy chhe tene te potānā mānī pariṇame chhe. shun kīdhun? ke enā svarūpamān to puṇya-pāp ādi chhe nahi, paṇ karma nimitta hotān potānā puruṣhārthanī undhāīthī paryāyamān puṇya-pāp ādi bhāvo thāy chhe; agnānī tene potānā māne chhe. ahā! nimittane āshraye ene rāg-dveṣh-mohādi bhāvo thāy chhe tene te potānā māne chhe. andar chīj potānī bhāḷī nathī ne? tethī parachījamān-rāgadveṣhamohādi bhāvomān-ā hun- em potāpaṇun māne chhe, ane temān tadrūp thaī pariṇame chhe.

‘māṭe temano kartā thayo thako pharī pharī āgāmī karma bāndhe chhe-evo niyam chhe.’ ā pramāṇe agnānī sansāramān rajhaḷī mare chhe.

[pravachan nan. 341*dināṅk 14-pa-77]

PDF/HTML Page 2800 of 4199
single page version

gāthā–282

ततः स्थितमेतत्–

रागम्हि य दासम्हि य कसायकम्मेसु चेव जे भावा।
तेहिं दु परिणमंतो रागादी बंधदे चेदा।। २८२।।
रागे च द्वेषे च कषायकर्मसु चैव ये भावाः।
तैस्तु परिणममानो रागादीन् बध्नाति चेतयिता।। २८२।।
em rāg–dveṣh–kaṣhāyakarmanimitta thāye bhāv je,
te–rūp ātmā pariṇame, te bāndhato rāgādine. 282.

gāthārthaḥ– [रागे च द्वेषे च कषायकर्मसु च एव] rāg, dveṣh ane kaṣhāyakarmo hotān (arthāt temano uday thatān) [ये भावाः] je bhāvo thāy chhe [तैः तु] te-rūpe [परिणममानः] pariṇamato thako [चेतयिता] ātmā [रागादीन्] rāgādikane [बध्नाति] bāndhe chhe.

ṭīkāḥ– kharekhar agnānīne, pudgalakarma jemanun nimitta chhe evā je ā rāgadveṣhamohādi pariṇāmo chhe, teo ja pharīne rāgadveṣhamohādi pariṇāmonun nimitta je pudgalakarma tenā bandhanun kāraṇ chhe.

bhāvārthaḥ– agnānīne karmanā nimitte je rāgadveṣhamoh ādi pariṇāmo thāy chhe teo ja pharīne āgāmī karmabandhanān kāraṇ thāy chhe.

samayasār gāthā 282ḥ mathāḷun

tethī ām ṭharyun-em have kahe chheḥ-

* gāthā 282ḥ ṭīkā uparanun pravachan *

‘kharekhar agnānīne, pudgalakarma jemanun nimitta chhe evā je ā rāgadveṣhamohādi pariṇāmo chhe, teo ja pharīne rāgadveṣhamohādi pariṇāmonun nimitta je pudgalakarma tenā bandhanun kāraṇ chhe.’

ahāhā...! ātmā anant anant guṇaratnathī bharelo chaitanyaratnākar chhe. chaitanyamay ratnano ākar nām bhaṇḍār-samudra bhagavān ātmā chhe. enī jene khabar na maḷe te agnānī chhe.