PDF/HTML Page 2861 of 4199
single page version
bījī rīte kahīe to bhagavān ātmāmān anādithī paryāyamān vikārano sambandh chhe te bandh ane sansār chhe. ahā! jyāre te karma-vikārathī mukta pūrṇa abandh thaī jāy tyāre pūrṇa gnān ne ānandanī dashā pragaṭ thāy chhe ane enun nām mokṣha chhe.
‘bandhanā svarūpanun gnānamātra mokṣhanun kāraṇ chhe em keṭalāk kahe chhe, te asat chhe; karmathī bandhāyelāne bandhanā svarūpanun gnānamātra mokṣhanun kāraṇ nathī, kemake jem beḍī ādithī bandhāyelāne bandhanā svarūpanun gnānamātra bandhathī chhūṭavānun kāraṇ nathī tem karmathī bandhāyelāne karmabandhanā svarūpanun gnānamātra karmabandhathī chhūṭavānun kāraṇ nathī.’
joyun? ā dākhalo āpyo ke-ā bandh chhe, ā prakāre beḍīthī bandhāyelo chhun-eṭalun mātra jāṇe eṭale kāī bandhathī-beḍīthī chhūṭe? na chhūṭe. tem karmathī bandhāyelāne karmabandhanā svarūpanun gnānamātra mokṣhanun kāraṇ nathī. bandhanā svarūpanā gnānamātrathī mokṣha thāy em mānavun asat chhe. have kahe chhe-
‘āthī jeo karmabandhanā prapañchanī rachanānā gnānamātrathī santuṣhṭa chhe temane utthāpavāmān āve chhe.’
āṭalī prakr̥itino bandh chhe, āṭalī karmaprakr̥iti sattāmān chhe, kul 148 prakr̥iti chhe emānthī samakitīne 41 karmaprakr̥itino bandh paḍato nathī. karmabandh chār prakāre chhe; emān anubhāg ane sthitibandh kaṣhāyathī paḍe chhe tathā prakr̥iti ne pradeshabandhanun kāraṇ yog chhe. ām karmabandhanā vistāranā gnānamātrathī je santuṣhṭa chhe temano mokṣha thato nathī. ā prakr̥iti ām chhe ne ā karmanī āṭalī sthiti chhe ityādi jāṇavāthī shun dharma thayo? rāg ane ātmāne bhinna pāḍe tyāre ene dharma thāy chhe, ane te bandhathī chhūṭe chhe; mātra bandhanā prapañchane jāṇavāmātrathī kāī nathī.
bandhanun svarūp jāṇavāthī ja mokṣha chhe em koī anyamatī māne chhe. temanī e mānyatānun ā kathanathī nirākaraṇ jāṇavun.
bandh e rāg chhe ane rāg chhe te vyavahār chhe. tene jāṇavāmātrathī mokṣha chhe em koī anyamatī māne chhe. tenī e mānyatā yathārtha nathī em ā kathanathī jāṇavun. bandhane jāṇavāmātrathī ja mukti na thāy. to kevī rīte thāy? to kahe chhe-
‘jāṇavāmātrathī ja bandh nathī kapāto, bandh to kāpavāthī ja kapāy chhe’ lyo, bandh to kāpavāthī-chhedavāthī kapāy chhe, chhedāy chhe. ahāhā...! andar shuddha draṣhṭi ane ramaṇatā kare to bandh kapāy. pragnāthī rāgane dvidhā-bhinna kare ne svarūpane
PDF/HTML Page 2862 of 4199
single page version
anubhave to bandh kapāy. shuddhane anubhavatān shuddhatā thāy, abandh thāy; paṇ ashuddhatā karatān karatān shuddhatā-abandhatā traṇakāḷamāny na thāy. bandhanā svarūpanā vikalpamātra karavāthī ja bandh kadīy na kapāy. lyo, āvī vāt chhe.
bandhanā vichār karyā karavāthī paṇ bandh kapāto nathī em have kahe chheḥ-
‘bandhasambandhī vichārashr̥uṅkhalā mokṣhanun kāraṇ chhe-em bījā keṭalāk kahe chhe, te paṇ asat chhe;... ...’
joyun? bandh sambandhī vichārashr̥uṅkhalā eṭale shubhabhāvanī dhārā e mokṣhanun kāraṇ chhe- em keṭalāk kahe chhe te asat chhe em kahe chhe. ā hun bandhanamān chhun’ mithyātva ane rāgādibhāv te bandh chhe-evā vichār karyā kare enāthī bandh kapāy em koī māne to e sāchun nathī-em kahe chhe. bandhan ām chhe, ne emān āṭalī prakr̥itiono ā guṇasthāne uday hoy chhe, āṭalī prakr̥itiono bandh paḍe chhe ne āṭalī sattāmān hoy chhe-ityādi vichāro karavā e shubharāg chhe ne enāthī kāī ātmā bandhathī chhūṭato nathī.
‘karmathī bandhāyelāne bandh sambandhī vichāranī shr̥uṅkhalā mokṣhanun kāraṇ nathī, kemake jem beḍī ādithī bandhāyelāne te bandh sambandhī vichārashr̥uṅkhalā bandhathī chhūṭavānun kāraṇ nathī tem karmathī bandhāyelāne karmabandh sambandhī vichārashr̥uṅkhalā karmabandhathī chhūṭavānun kāraṇ nathī’
anya sampradāyamān to karmanā jāṇanārāne moṭe gnānī kahe chhe. are bhāī! karmano bandh, sattā, uday ityādi jāṇavāmān dharma shun thayo! bāpu! e to shubharāg chhe. enāthī dharma kem thāy! traṇakāḷamān na thāy. bhāī! samyagdarshan je dharmanun pahelun pagathiyun te thavāmān potānā trikāḷī shuddha ātmadravyanī apekṣhā chhe. ā sivāy bījā kashāyanīy apekṣhā nathī, bījā badhānī to vāstavamān upekṣhā ja chhe.
āgaḷ samayasāramān e āvī gayun ke shuddhane (ek gnāyakane) jāṇatān shuddhatāne (paryāyamān shuddhatāne) pāme ane ashuddhane (-vikārane ne paradravyane) jāṇatān ashuddhatāne pāme. bhāī! ahīn to svabhāvanī draṣhṭi karīne shuddha-ashuddhane (svabhāv-vibhāvane) judā pāḍe tyāre ātmā bandhanathī chhūṭe chhe em vāt kahevī chhe.
‘āthī karmasambandhī vichārashr̥uṅkhalātmak vishuddha (-shubh) dharmadhyān vaḍe jemanī buddhi andh chhe temane samajāvavāmān āve chhe.’
PDF/HTML Page 2863 of 4199
single page version
‘vishuddha dharmadhyān’ eṭale shubhabhāv je puṇyabandhanun kāraṇ chhe ene ahīn dharmadhyān kahyun chhe. ahīn ā shabda jarī aṭapaṭo (nāmathī) vyavahār dharmadhyānanā arthamān vāparyo chhe. niyamasāramān āve chhe ke-nishchay dharmadhyān ne vyavahār dharmadhyān-banne bhinna chhe. shuddha ātmānā āshraye shuddhatā pragaṭ thāy te nishchay dharmadhyān chhe ne (karma ādi) paralakṣhe shubhabhāv thāy te vyavahār dharmadhyān chhe. vartamānamān lokomān ā moṭo goṭo ūṭhayo chhe-ke shubhabhāvathī dharma thāy. paṇ bhāī! shubhabhāv e nishchayathī to ārtadhyān chhe, e dharmadhyān kevun? juone! ahīn ā spaṣhṭa kahyun chhe ke- ‘vishuddha dharmadhyān vaḍe jemanī buddhi andh chhe.......’ ahāhā...! shubhabhāvathī dharma mānanārā, ahā! shubhabhāvathī bandhan chhūṭashe em mānanārā andh eṭale āndhaḷā chhe em kahe chhe.
are bhāī! jeo shubhabhāvamān gaḷā sudhī garī-ḍūbī gayā chhe evā jīvone atīndriy gnān ne ānandano goḷo chaitanyamahāprabhu pote chhe enī khabar suddhān nathī. andh buddhi chhe ne? ahā! shubhabhāvathī bhinna chaitanyamay hun paramātmadravya chhun-e bhāsatun nathī. shubhabhāvanī āḍamān ene ākho paramātmā bhāsato nathī. āve chhe ne ke-
em shubhabhāvanī āḍamān potānā bhagavānane e bhāḷato nathī vaḷī koī kahe chhe-ā samayasār to munio māṭe chhe. em ke eno svādhyāy gr̥uhastho māṭe nathī.
paṇ bhāī! ahīn to ā spaṣhṭa lakhyun ke shubhabhāvathī andh chhe buddhi jemanī temane samajāvavāmān āve chhe. ahā! jeo dayā, dān, vrat, bhakti, pūjā, karmano vichār karyā karavo ityādi shubharāgamān-vyavahāramān ja mūḍh chhe (nishchayane jāṇatā nathī) evā jīvone ā samayasār samajāvavāmān āve chhe. bhāī! tārī vātamān bahu pher chhe bāpā!
nishchayane jāṇatān vyavahārane jāṇe e to gnānī chhe. vyavahārano rāg chhe enāthī bhinna paḍīne shuddha chidānandaghan prabhu ātmāno anubhav kare chhe te vyavahārano yathārtha jāṇanāro chhe. paṇ ahīn to shubhamān-vyavahāramān andh chhe buddhi jenī evā mūḍh agnānīne samajāvavāmān āve chhe. (gnānīne-munine kyān samajāvavo chhe? ene to evo svādhyāyano rāg āve chhe bas eṭalun ja).
ahā! karmanā āṭh bhed, enī 148 prakr̥iti, enān bandh, sattā, uday, udīraṇā, kṣhay, kṣhayopasham ityādi badhun sarvagnanī vāṇī sivāy bīje kyāy chhe nahi. ahā! āvā sarvagnanā mārgamān paṇ karmaprakr̥iti sambandhī vichārashr̥uṅkhalāmān ja rokāī jāy teo, ahīn kahe chhe, shubhabhāvamān āndhaḷā chhe.
PDF/HTML Page 2864 of 4199
single page version
īshvarane kartā mānanārā, vaḷī bījā prakr̥iti īshvaranī shaktio chhe em mānanārā ane enā vinā īshvarane paṇ chāle nahi em mānanārā-e badhānī ahīn vāt nathī kemake te jīvo to sthūḷ viparīt draṣhṭi chhe ja.
ghaṇān varṣha pahelānī ā vāt chhe. morabī pāse ek gām chhe. tyān ek shaktinun mandir chhe. temān ek bāvo rahe. ame tyān gayelā tyāre e bāvo kahe-bhagavānane paṇ ā (amārī ā shaktidevī) shakti vinā chāle nahi. tyāre ene kahelun-ā bhagavān ātmā chaitanyamahāprabhu īshvar chhe, ane tene gnān ne ānand ityādi anant shakti chhe. ene e shakti vinā chāle nahi. matalab ke e shaktimān antarlīn thayā vinā chāle nahi. agnānīo māne chhe e shaktiy nahi ane e īshvarey nahi. (e to asat kalpanāmātra chhe.)
ahīn kahe chhe-shaktivān evā potānā bhagavān ātmāno āshray chhoḍī daīne karmabandhananā vichāro-shubhabhāv ke jenāthī puṇya bandhāy chhe te-karyā kare chhe te andh chhe, kemake e shubhabhāvane ja dekhe chhe, paṇ enāthī bhinna andar bhagavān ātmā chhe ene dekhato nathī. ahā! evā andh mithyādraṣhṭione, ahīn kahe chhe, samajāvavāmān āve chhe. samajāṇun kāī...?
‘karmabandhanī chintāmān man lāgyun rahe topaṇ mokṣha thato nathī. e to dharmadhyānarūp shubh pariṇām chhe.’
joyun? shubh pariṇāmane ahīn dharmadhyān kahyun-e vyavahār chhe. ‘jeo kevaḷ shubh pariṇāmathī ja mokṣha māne chhe temane ahīn upadesh chhe ke-shubh pariṇāmathī mokṣha thato nathī.’
lyo, ā spaṣhṭa vāt kahī ke-vyavahār ke je shubharāgarūp chhe enāthī mokṣha thato nathī. bhagavān sarvagnadeve kahelī karmavyavasthānī vichāradhārāmān rahyā karavun e shubharāg chhe, puṇyabandhanun kāraṇ chhe, paṇ enāthī samakti ādi dharma thato nathī. shubhathī mithyātvano chhed to thato nathī paṇ shubhane dharma ke dharmanun kāraṇ māne to mithyātvanun bandhan thāy chhe.
ahā! shubhathīy bhinna paḍī andar vastu jevī trikāḷ shuddha chhe eno āshray kare ene mithyātvanun bandhan chhedāī jāy chhe; tene mithyātva ne anantānubandhīno bandh thato nathī.
PDF/HTML Page 2865 of 4199
single page version
तह बंधे चिंतंतो जीवो वि ण पावदि विमोक्खं।। २९१।।
तथा बन्धांश्चिन्तयन् जीवोऽपि न प्राप्नोति विमोक्षम्।। २९१।।
bandhanā vichār karyā karavāthī paṇ bandh kapāto nathī em have kahe chheḥ-
tyam jīv paṇ bandho taṇī chintā karyāthī nav chhūṭe. 291.
gāthārthaḥ– [यथा] jem [बन्धनबद्धः] bandhanathī bandhāyelo puruṣh [बन्धान् चिन्तयन्] bandhonā vichār karavāthī [विमोक्षम् न प्राप्नोति] mokṣha pāmato nathī (arthāt bandhathī chhūṭato nathī), [तथा] tem [जीवः अपि] jīv paṇ [बन्धान् चिन्तयन्] bandhonā vichār karavāthī [विमोक्षम् न प्राप्नोति] mokṣha pāmato nathī.
ṭīkāḥ– ‘bandh sambandhī vichārashr̥uṅkhalā mokṣhanun kāraṇ chhe’ em bījā keṭalāk kahe chhe, te paṇ asat chhe; karmathī bandhāyelāne bandh sambandhī vichāranī shr̥uṅkhalā mokṣhanun kāraṇ nathī, kem ke jem beḍī ādithī bandhāyelāne te bandh sambandhī vichārashr̥uṅkhalā (-vichāranī paramparā) bandhathī chhūṭavānun kāraṇ nathī tem karmathī bandhāyelāne karmabandh sambandhī vichārashr̥uṅkhalā kamr̥ubandhathī chhūṭavānun kāraṇ nathī. āthī (-ā kathanathī), karmabandh sambandhī vichārashr̥uṅkhalātmak vishuddha (-shubh) dharmadhyān vaḍe jemanī buddhi andh chhe temane samajāvavāmān āve chhe.
bhāvārthaḥ– karmabandhanī chintāmān man lāgyun rahe topaṇ mokṣha thato nathī. e to dharmadhyānarūp shubh pariṇām chhe. jeo kevaḷ shubh pariṇāmathī ja mokṣha māne chhe temane ahīn upadesh chhe ke-shubh pariṇāmathī mokṣha thato nathī.
PDF/HTML Page 2866 of 4199
single page version
कस्तर्हि मोक्षहेतुरिति चेत्–
तह बंधे छेत्तूण य जीवो संपावदि विमोक्खं।। २९२।।
तथा बन्धांरिछत्वा च जीवः सम्प्राप्नोति विमोक्षम्।। २९२।।
“(jo bandhanā svarūpanā gnānamātrathī paṇ mokṣha nathī ane bandhanā vichār karavāthī paṇ mokṣha nathī) to mokṣhanun kāraṇ kayun chhe?” em pūchhavāmān āvatān have mokṣhano upāy kahe chheḥ-
tyam jīv paṇ bandho taṇun chhedan karī mukti lahe. 292.
gāthārthaḥ– [यथा च] jem [बन्धनबद्धः तु] bandhanathī bandhāyelo puruṣh [बन्धान् छित्वा] bandhone chhedīne [विमोक्षम् प्राप्नोति] mokṣha pāme chhe, [तथा च] tem [जीवः] jīv [बन्धान् छित्वा] bandhone chhedīne [विमोक्षम् सम्प्राप्नोति] mokṣha pāme chhe.
ṭīkāḥ– karmathī bandhāyelāne bandhano chhed mokṣhanun kāraṇ chhe, kem ke jem beḍī ādithī bandhāyelāne bandhano chhed bandhathī chhūṭavānun kāraṇ chhe tem karmathī bandhāyelāne karmabandhano chhed karmabandhathī chhūṭavānun kāraṇ chhe. āthī (-ā kathanathī), pūrve kahelā bannene (-jeo bandhanā svarūpanā gnānamātrathī santuṣhṭa chhe temane ane jeo bandhanā vichār karyā kare chhe temane-) ātmā ane bandhanā dvidhākaraṇamān vyāpār karāvavāmān āve chhe (arthāt ātmā ane bandhane judā judā karavā pratye lagāḍavāmān-joḍavāmān-udyam karāvavāmān āve chhe).
jo bandhanā svarūpanā gnānamātrathī paṇ mokṣha nathī ane bandhanā vichār karavāthī paṇ mokṣha nathī to mokṣhanun kāraṇ kayun chhe? em pūchhavāmān āvatān have mokṣhano upāy kahe chheḥ-
PDF/HTML Page 2867 of 4199
single page version
‘karmathī bandhāyelāne bandhano chhed mokṣhanun kāraṇ chhe, kemake jem beḍī ādithī bandhāyelāne bandhano chhed bandhathī chhūṭavānun kāraṇ chhe tem karmathī bandhāyelāne karmabandhano chhed karmabandhathī chhūṭavānun kāraṇ chhe.’
juo, shun kīdhun? ke karmathī bandhāyelāne teno chhed eṭale ke (astithī kahīe to) shuddhātmā taraphano jhukāv e mokṣhanun kāraṇ chhe, rāgano bandhano nāsh e nāstithī vāt chhe, to asti shun chhe? to kahe chhe - jemān rāg nathī evā vītarāgasvabhāvī ek chaitanyamay ātmāno āshray kare te mokṣhanun kāraṇ chhe. samayasār gāthā 14, 1p mān āve chhe ke - abaddhaspr̥uṣhṭa evā nij ātmāne dekhe ane anubhave tene bandhano chhed thāy chhe.
karmathī chhūṭavun e nimittanī apekṣhāe kathan chhe, vikārathī chhūṭavun e ashuddha upādānanī apekṣhāe vāt chhe ane shuddha upādānathī kahīe to bhagavān abaddhaspr̥uṣhṭa ātmāne anubhav kare tene mokṣha thāy chhe. ahā! shuddha upādānano āshray karatān vikār utpanna thato nathī to eṇe vikārano chhed karyo em kahevāmān āve chhe. jevī chīj andar abaddhaspr̥uṣhṭa mokṣhasvarūp chhe tevā e chījanā āshraye abandh pariṇām pragaṭ thāy chhe tyāre vikārano nāsh karyo em kahevāy chhe.
samayasār gāthā 1pamān em paṇ āve chhe ke je abaddhaspr̥uṣhṭa evā potānā ātmāne jāṇe chhe te jainashāsanane jāṇe chhe. ahā! paryāyamān potānā ātmānun gnān thayun e ja jainashāsan chhe; kemake jainashāsananā chāre anuyoganun tātparya vītarāgatā chhe ene vītarāgatā trikāḷ vītarāgasvabhāvī abaddhaspr̥uṣhṭa nij ātmānā āshraye pragaṭe chhe.
samayasār gāthā 74nī ṭīkāmān līdhun chhe ke - jeṭalo ātmā vignānaghan thato jāy chhe teṭalo āsravothī chhūṭato jāy chhe ane jeṭalo āsravothī chhūṭato jāy chhe teṭalo vignānaghan thato jāy chhe. tem ahīn kahe chhe - ātmā nij gnānānandasvarūpamān jeṭalo ekāgra thato jāy chhe teṭalo te karmathī (dravyakarma ne bhāvakarmathī) chhūṭato jāy chhe ne jeṭalo karmathī chhūṭato jāy chhe teṭalo svarūpamān ekāgra thato vignānaghan thato jāy chhe.
lyo, ā draṣhṭānt āpī samajāve chhe ke - jem beḍī ādithī bandhāyelo puruṣh bandhano chhed karavāthī bandhanathī chhūṭe chhe tem karmathī bandhāyelo puruṣh karmabandhano chhed karavāthī bandhathī chhūṭe chhe. paṇ karmabandhano vichār karyā kare, ke karmabandhanun mātra jāṇapaṇun karyā kare ethī karmathī nā chhūṭe. bahāramān āṭalān vrat kare ne āṭalā upavās ne āṭalī tapasyā kare to karmathī chhūṭe em traṇakāḷamān nathī; kemake e to badho rāg chhe ne enāthī to bandhan thāy chhe.
PDF/HTML Page 2868 of 4199
single page version
ā varṣhītap bāiyun. (-strīo) kare chhe ne? teo māne chhe ke ame dharma karīe chhīe. paṇ emān to dhūḷey dharma nathī sāmbhaḷane. potānā shuddha chaitanyabhāvane jāṇyā vinā evī bahāranī kriyāothī puṇya paṇ ūñchā bandhātān nathī to dharma shun thāy? ahā! svasvarūpanā bhān vinā upavās karīne koī sūkāi jāy toy tap nā thāy. te upavās nahi paṇ apavās eṭale ap nām māṭho vās chhe. bāpu! e badhī lāṅghaṇun chhe. e vaḍe e sansāranī vr̥uddhi kare chhe kemake emān mithyātvano bandh thāy chhe. bahu ākarī vāt prabhu! paṇ ā satya vāt chhe. have kahe chhe ke -
‘āthī (- ā kathanathī) pūrve kahelā bannene (-jeo bandhanā svarūpanā gnān- mātrathī santuṣhṭa chhe temane ane jeo bandhanā vichār karyā kare chhe temane -) ātmā ane bandhanā dvidhākaraṇamān vyāpār karāvavāmān āve chhe’
ahā! vītarāg parameshvar em pharamāve chhe ke - je koī kriyākāṇḍano rāg chhe te sarva bandhan chhe, ane bhagavān ātmā enāthī bhinna chhe māṭe e bannene dvidhā-bhinna karavā prati vyāpār - udyam karāvavāmān āve chhe. em ke rāgane rāgamān rahevā de ne gnānane andar gnānamān - ātmāmān joḍī de. lyo, ā pramāṇe enī bhinnatā thāy chhe ane tyāre ene dharma thāy chhe.
ahāhā...! ātmā ene kahīe jemān puṇya-pāpanā vikalpa nathī ane bandh ene kahīe jemān ātmāno svabhāv nathī. em be vastu bhinna chhe. ātmā andar chaitanyaprakāshanun pūr chaitanyabimb prabhu gnāyak tattva chhe ane ā dayā, dān, vrat ādinā vikalpa bandhanā tattva chhe, bhāvabandh chhe. banne bhinna tattva chhe. ahā! nitya avināshī prabhu ātmā ane kṣhaṇavināshī ā puṇya-pāpanā bhāv banne bhinna chīj chhe. ām hovā chhatān agnānī jīvo bannemān ekapaṇun mānī beṭhā chhe teone bannenā dvidhākaraṇano vyāpār karāvavāmān āve chhe. ahā! rāgathī ekapaṇun mānī kriyākāṇḍamān magna chhe teone rāgathī bhinna karī shuddha ek ātmasvarūpamān magna thavāno vyāpār-udyam karāvavāmān āve chhe em kahe chhe. samajāṇun kāī... ? ā to jīvone bhedagnānamān lagāvavānī vāt chhe.
koīne thāy ke ā bhedagnān vaḷī shun chīj chhe? ahā! ā bhinna karavun te shun? ene kahe chhe - anādithī rajhaḷī mare chhe evā he jīv! sāmbhaḷ. andaramān je anek prakāre dayā, dān, vrat, tap, bhakti, pūjā ityādinā shubhapariṇām thāy chhe te tathā ahīn vītarāg sarvagne kahelān āṭh karma, enī 148 prakr̥iti ane enā vaḷī prakr̥iti, pradesh, sthiti ane anubhāg bandh - e badhānī vyākhyā andaramān vichāravī - e to badho bandhatattvano vichār thayo. enāthī jīvane ahīn bhinna karāvavānā arthāt svasvarūpamān joḍavānā udyamamān ene lagāvavo te bhedagnān chhe.
PDF/HTML Page 2869 of 4199
single page version
juo, ā vyāpār! ākho di’ dukānanā, dhandhānā, bāyaḍī chhokarān sāchavavānā ne bhoganā - e to badhā pāpanā vyāpār chhe; ane dayā, dān ādi tathā bandhanā vichār ādimān lāgyo rahe te badhā puṇyanā vyāpār chhe. ane puṇya-pāpathī bhinna andar shuddha chaitanyamān lāgyo rahe te dvidhākaraṇano - bhedagnānano vyāpār chhe. ātmāne rāgathī bhinna karavāno ā vyāpār - udyam dharma chhe, ane evo udyam karavāno bhagavān jineshvarano hukam chhe.
ahā! abandhasvarūpī ātmā ane rāgano bandhabhāv - e bene jude judā karavāno bhedagnān karavāno bhagavānano hukam chhe. lyo, ā bhagavānano hukam! ke joḍ ane toḍ! eṭale shun? ke anādithī rāgamān gnānane joḍayun hatun tyānthī toḍ ane gnānane ātmāmān joḍ. juo, ā dharmanun pahelun pagathiyun evā samyagdarshananī rīt. chāritra to te pachhī hoy bāpu! lokone chāritra kone kahevāy enī khabar nathī. lugaḍān pheravyān ne mahāvrat līdhān eṭale thai gayun chāritra em māne paṇ e to naryun agnān chhe.
vītarāg parameshvarano mārga bahu jhīṇo chhe bhāī! lokone bichārāone te sāmbhaḷavān maḷyo nathī. kyāṅk jāy to sāmbhaḷavā maḷe ke - jīvadayā pāḷo, vrat karo, upavās-tapasyā karo - eṭale dharma thai jashe. paṇ em to dhūḷey dharma nahi thāy. rāganun ekapaṇun toḍī gnānane nij chaitanyasvarūpamān joḍayā vinā ane enī visheṣh-visheṣh sthiratā karyā vinā bījī rīte kadīy dharma nahi thāy. samajāṇun kāī...?
tyāre koī vaḷī kahe chhe - tame to badhun kramabaddha māno chho. to ā toḍ-joḍano udham vaḷī shun? ek bāju kaho chho ke badhun kramabaddha thāy chhe ane vaḷī pāchhā kaho chho ke udyam karo - to āmān to virodh āve chhe. emān avirodh kevī rīte chhe?
bāpu! e jyān kramabaddhano nirṇay kare chhe tyān ja ātmāmān joḍāṇano udyam āvī jāy chhe. kramabaddhano nirṇay e ja svasvarūpamān joḍāṇano udyam chhe. ā rīte emān avirodh chhe. samajāṇun kāī...? ā to agamanigamanī vātu bāpu!
āchārya kahe chhe - ātmā ane rāg svarūpathī bhinna ja chhe, parantu jīv agnānathī bene ek māne chhe te enun ahit chhe, akalyāṇ chhe. tene vaḷī kahe chhe - he bhāī! jo tāre tārun kalyāṇ karavun hoy to vikāranā - rāganā pariṇāmathī ātmāne bhinna kar ne tārā gnānane ātmāmān joḍī de.
PDF/HTML Page 2870 of 4199
single page version
किमयमेव मोक्षहेतुरिति चेत्–
बंधेसु जो विरज्जदि सो कम्मविमोक्खणं कुणदि।। २९३।।
बन्धेषु यो विरज्यते स कर्मविमोक्षणं करोति।। २९३।।
‘mātra ā ja (arthāt bandhano chhed ja) mokṣhanun kāraṇ kem chhe?’ em pūchhavāmān āvatān have teno uttar kahe chheḥ-
je bandh mānhī virakta thāye, karmamokṣha kare aho! 293.
gāthārthaḥ– [बन्धानां स्वभावं च] bandhonā svabhāvane [आत्मनः स्वभावं च] ane ātmānā svabhāvane [विज्ञाय] jāṇīne [बन्धेषु] bandho pratye [यः] je [विरज्यते] virakta thāy chhe, [सः] te [कर्मविमोक्षणं करोति] karmothī mukāy chhe.
ṭīkāḥ– je, nirvikārachaitanyachamatkāramātra ātmasvabhāvane (ātmānā svabhāvane) ane tene (arthāt ātmāne) vikār karanārā evā bandhonā svabhāvane jāṇīne, bandhothī virame chhe, te ja sarva karmothī mukāy chhe. āthī (-ā kathanathī), ātmā ane bandhanun dvidhākaraṇ ja mokṣhanun kāraṇ chhe evo niyam karavāmān āve chhe (arthāt ātmā ane bandhane judā judā karavā te ja mokṣhanun kāraṇ chhe em nakkī karavāmān āve chhe).
mātra ā ja (arthāt bandhano chhed ja) mokṣhanun kāraṇ kem chhe? juo ā shiṣhyano prashna! em ke rāg ane ātmāne judā pāḍavā e ek ja mokṣhanun kāraṇ kem chhe? em pūchhavāmān āvatān have teno uttar kahe chheḥ-
‘je, nirvikār chaitanyachamatkāramātra ātmasvabhāvane ane tene (arthāt ātmāne)
PDF/HTML Page 2871 of 4199
single page version
vikār karanārā evā bandhonā svabhāvane jāṇīne, bandhothī virame chhe, te ja sarva karmothī mūkāy chhe.’
‘je, nirvikār chaitanyachamatkāramātra ātmasvabhāvane....’ joyun? bhagavān ātmā nirvikār chaitanyachamatkāramātrasvabhāv chhe. ahāhā...! dehathī ane andar thatā puṇya-pāpanā bhāvothī bhinna ātmā nirvikār chaitanyachamatkāramātra chhe. ahā! te koīnī dayā pāḷe, koīnī hinsā kare, koī ne kāī de ne koīthī kāī le-evo eno svabhāv ja nathī evo e chaitanyachamatkāramātra prabhu chhe. gajab vāt chhe prabhu! kare koīnun kāī nahi ane jāṇe saune - traṇakāḷ traṇalokane - evo e chaitanyachamatkāramātra chhe.
aho! ātmāno svabhāv mahā āshcharya pamāḍe tevo chhe. ek rajakaṇane pherave nahi paṇ sūkṣhmamān sūkṣhma padārtha sahit ākhā lokālokane jāṇe evo eno svabhāv chhe. ahīn ‘chaitanyachamatkāramātra’ kem kahyo? kemake ātmāno jāṇavāmātra svabhāv chhe, paṇ paranun ne rāganun karavun e eno svabhāv nathī. puṇya - pāpanā bhāv ātmānī chīj chhe em nathī. ahā! puṇya - pāpanā bhāv ātmāthī anya chhe. jem sharīr ātmāthī judī chīj chhe tem puṇya - pāpanā vikārī bhāv ātmāthī judī chīj chhe.
ahīn kahe chhe - evā ātmasvabhāvane ane tene vikār karanārā bandhonā svabhāvane jāṇīne - jāṇavānun to beyane kahyun. ātmā chitchamatkāramātra vastu chhe ne puṇya - pāpanā shubhāshubh bhāvo tene vikār karanārā bandhasvabhāvo chhe - em beyane jāṇīne, je bandhothī virame chhe arthāt rāgathī virakta thāy chhe te ja sarva karmothī mūkāy chhe. lyo, ā dharma kevī rīte thāy chhe te kahyun. shun kahyun? ke ā vyavahāraratnatrayano rāg ke je bandhasvabhāv chhe tenāthī je virame chhe, virakta thāy chhe te ja sarva karmathī mūkāy chhe, arthāt mukti pāme chhe. āvī vāt vyavahāranā rasiyāne ākarī paḍe paṇ ā satya chhe. samajāṇun kāī..?
laukikamān to pote dhandhā ādi pāpanī pravr̥uttithī nivr̥utta na thato hoy eṭale e badhun chhoḍī je bahāramān mahāvratādi pāḷato hoy e dharmātmā chhe em loko māne chhe, paṇ ahīn kahe chhe - e pañchamahāvratādinā pariṇām shubharāg chhe, ātmāne vikār karanāro bhāv chhe. vyavahāramātra vikār karanārā bandhasvabhāvavāḷā bhāvo chhe. ahā! enāthī je virame chhe te ja karmothī mūkāy chhe.
‘āthī (- ā kathanathī) ātmā ane bandhanun dvidhākaraṇ ja mokṣhanun kāraṇ chhe - evo niyam karavāmān āve chhe.’
ahā! rāgathī - vikārathī ātmāne bhinna karavo e ja mokṣhanun kāraṇ chhe evo niyam āthī siddha thāy chhe. rāgathī bhinna ātmānī pratīti karavī te samyagdarshan,
PDF/HTML Page 2872 of 4199
single page version
rāgathī bhinna ātmānun gnān karavun te samyaggnān, ne rāgathī bhinna ātmānun ācharaṇ karavun te samyakchāritra. ā pramāṇe rāgathī - vikārathī ātmāne bhinna karavo - anubhavavo te mokṣhanun kāraṇ chhe em siddhānt - niyam karavāmān āve chhe. āvī vāt chhe.
lyo, have vyavahāraratnatrayathī nishchay thāy e kyān rahyun! ahīn to em kahe chhe ke - vyavahāraratnatrayathī ātmāne bhinna anubhavavo te mokṣhanun kāraṇ chhe em niyam karavāmān āve chhe. juo ā vītarāgamārgano siddhānt.
PDF/HTML Page 2873 of 4199
single page version
केनात्मबन्धौ द्विधा क्रियेते इति चेत्–
पण्णाछेदणएण दु छिण्णा णाणत्तमावण्णा।। २९४।।
प्रज्ञाछेदनकेन तु छिन्नौ नानात्वमापन्नौ।। २९४।।
‘ātmā ane bandh shā vaḍe dvidhā karāy chhe (arthāt kayā sādhan vaḍe judā karī shakāy chhe) ?’ em pūchhavāmān āvatān have teno uttar kahe chheḥ-
pragnāchhīṇī thakī chhedatān banne judā paḍī jāy chhe. 294.
gāthārthaḥ– [जीवः च तथा बन्धः] jīv tathā bandh [नियताभ्याम् स्वलक्षणाभ्या] niyat svalakṣhaṇothī (potapotānān nishchit lakṣhaṇothī) [छिद्येते] chhedāy chhe; [प्रज्ञाछेदनकेन] pragnārūpī chhīṇī vaḍe [छिन्नौ तु] chhedavāmān āvatān [नानात्वम् आपन्नौ] teo nānāpaṇāne pāme chhe arthāt judā paḍī jāy chhe.
ṭīkāḥ– ātmā ane bandhane dvidhā karavārūp kāryamān kartā je ātmā tenā 1karaṇ sambandhī 2mīmānsā karavāmān āvatān, nishchaye (nishchayanaye) potāthī bhinna karaṇano abhāv hovāthī bhagavatī pragnā ja (-gnānasvarūp buddhi ja) chhedanātmak (-chhedananā svabhāvavāḷun) karaṇ chhe. te pragnā vaḍe temane chhedavāmān āvatān teo nānāpaṇāne avashya pāme chhe; māṭe pragnā vaḍe ja ātmā ane bandhanun dvidhā karavun chhe (arthāt pragnārūpī karaṇ vaḍe ja ātmā ne bandh judā karāy chhe).
(ahīn prashna thāy chhe ke-) ātmā ane bandh ke jeo *chetyachetakabhāv vaḍe atyant nikaṭatāne līdhe ek (-ek jevā-) thaī rahyā chhe, ane bhedavignānanā abhāvane līdhe, jāṇe teo ek chetak ja hoy em jemano vyavahār karavāmān āve chhe (arthāt jemane ek ātmā tarīke ja vyavahāramān gaṇavāmān āve chhe) teo pragnā vaḍe kharekhar kaī rīte chhedī shakāy? _________________________________________________________________ 1. karaṇ = sādhan; karaṇ nāmanun kārak. 2. mīmānsā = ūṇḍī vichāraṇā; tapās; samālochanā. * ātmā chetak chhe ane bandh chetya chhe; agnānadashāmān teo ekarūp anubhavāy chhe.
PDF/HTML Page 2874 of 4199
single page version
(tenun samādhān āchāryadev kare chheḥ-) ātmā ane bandhanān niyat svalakṣhaṇonī sūkṣhma antaḥsandhimān (antaraṅganī sandhimān) pragnāchhīṇīne sāvadhān thaīne paṭakavāthī (- nākhavāthī, māravāthī) temane chhedī shakāy chhe arthāt judā karī shakāy chhe em ame jāṇīe chhīe.
ātmānun svalakṣhaṇ chaitanya chhe, kāraṇ ke te samasta sheṣh dravyothī asādhāraṇ chhe (arthāt anya dravyomān te nathī). te (chaitanya) pravartatun thakun je je paryāyane vyāpīne pravarte chhe ane nivartatun thakun je je paryāyane grahaṇ karīne nivarte chhe te te samasta sahavartī ke kramavartī paryāyo ātmā chhe em lakṣhit karavun-lakṣhaṇathī oḷakhavun (arthāt je je guṇaparyāyomān chaitanyalakṣhaṇ vyāpe chhe te te samasta guṇaparyāyo ātmā chhe em jāṇavun) kāraṇ ke ātmā te ja ek lakṣhaṇathī lakṣhya chhe (arthāt chaitanyalakṣhaṇathī ja oḷakhāy chhe). vaḷī samasta sahavartī ane kramavartī anant paryāyo sāthe chaitanyanun avinābhāvīpaṇun hovāthī chinmātra ja ātmā chhe em nishchay karavo. āṭalun ātmānā svalakṣhaṇ viṣhe.
(have bandhanā svalakṣhaṇ viṣhe kahevāmān āve chheḥ-) bandhanun svalakṣhaṇ to ātmadravyathī asādhāraṇ evā rāgādik chhe. e rāgādik ātmadravya sāthe sādhāraṇapaṇun dharatā (-dhāraṇ karatā-) pratibhāsatā nathī, kāraṇ ke teo sadāy chaitanyachamatkārathī bhinnapaṇe pratibhāse chhe. vaḷī jeṭalun, chaitanya ātmānā samasta paryāyomān vyāpatun pratibhāse chhe, teṭalā ja, rāgādik pratibhāsatā nathī, kāraṇ ke rāgādik vinā paṇ chaitanyano ātmalābh sambhave chhe (arthāt rāgādik na hoy tyān paṇ chaitanya hoy chhe). vaḷī je, rāgādikanun chaitanya sāthe ja ūpajavun thāy chhe te chetyachetakabhāvanī (- gneyagnāyakabhāvanī) ati nikaṭatāne līdhe ja chhe, ekadravyapaṇāne līdhe nahi; jem (dīpak vaḍe) prakāshavāmān āvatā ghaṭādik (padārtho) dīpakanā prakāshakapaṇāne ja jāher kare chhe-ghaṭādipaṇāne nahi, tem (ātmā vaḍe) chetavāmān āvatā rāgādik (arthāt gnānamān gneyarūpe jaṇātā rāgādik bhāvo) ātmānā chetakapaṇāne ja jāher kare chhe- rāgādipaṇāne nahi.
ām hovā chhatān te bannenī (-ātmānī ane bandhanī) atyant nikaṭatāne līdhe bhedasambhāvanāno abhāv hovāthī arthāt bhed nahi dekhāto hovāthī (agnānīne) anādi kāḷathī ekapaṇāno vyāmoh (bhram) chhe; te vyāmoh pragnā vaḍe ja avashya chhedāy chhe.
bhāvārthaḥ– ātmā ane bandh bannene lakṣhaṇabhedathī oḷakhī buddhirūpī chhīṇīthī chhedī judā judā karavā.
PDF/HTML Page 2875 of 4199
single page version
सूक्ष्मेऽन्तःसन्धिबन्धे निपतति रभसादात्मकर्मोभयस्य।
आत्मानं मग्नमन्तःस्थिरविशदलसद्धाम्नि चैतन्यपूरे
बन्धं चाज्ञानभावे नियमितमभितः कुर्वती भिन्नभिन्नौ।। १८१।।
ātmā to amūrtik chhe ane bandh sūkṣhma pudgalaparamāṇuono skandh chhe tethī banne judā chhadmasthanā gnānamān āvatā nathī, mātra ek skandh dekhāy chhe (arthāt banne ekapiṇḍarūp dekhāy chhe); tethī anādi agnān chhe. shrī guruono upadesh pāmī temanān lakṣhaṇ judān judān anubhavīne jāṇavun ke chaitanyamātra to ātmānun lakṣhaṇ chhe ane rāgādik bandhanun lakṣhaṇ chhe topaṇ mātra gneyagnāyakabhāvanī ati nikaṭatāthī teo ek jevā thaī rahyā dekhāy chhe. tethī tīkṣhṇa buddhirūpī chhīṇīne-ke je temane bhedī judā judā karavānun shastra chhe tene-temanī sūkṣhma sandhi shodhīne te sandhimān sāvadhān (niṣhpramād) thaīne paṭakavī. te paḍatān ja banne judā judā dekhāvā lāge chhe. em banne judā judā dekhātān, ātmāne gnānabhāvamān ja rākhavo ane bandhane agnānabhāvamān rākhavo. e rīte bannene bhinna karavā.
have ā arthanun kaḷasharūp kāvya kahe chheḥ-
shlokārthaḥ– [इयं शिता प्रज्ञाछेत्री] ā pragnārūpī tīkṣhṇa chhīṇī [निपुणैः] pravīṇ puruṣho vaḍe [कथम् अपि] koī paṇ prakāre (-yatnapūrvak) [सावधानैः] sāvadhānapaṇe (niṣhpramādapaṇe) [पातिता] paṭakavāmān āvī thakī, [आत्म–कर्म–उभयस्य सूक्ष्मे अन्तःसन्धिबन्धे] ātmā ane karma-bannenā sūkṣhma antaraṅg sandhinā bandhamān (-andaranī sāndhanā joḍāṇamān) [रभसात्] shīghra [निपतति] paḍe chhe. kevī rīte paḍe chhe? [आत्मानम् अन्तः– स्थिर–विशद–लसद्–धाम्नि चैतन्यपूरे मग्नम्] ātmāne to jenun tej antaraṅgamān sthir ane nirmaḷapaṇe dedīpyamān chhe evā chaitanyapūramān (chaitanyanā pravāhamān) magna karatī [च] ane [बन्धम् अज्ञानभावे नियमितम्] bandhane agnānabhāvamān nishchaḷ (niyat) karatī- [अभितः भिन्नभिन्नौ कुर्वती] e rīte ātmā ane bandhane sarva taraphathī bhinna bhinna karatī paḍe chhe.
bhāvārthaḥ– ahīn ātmā ane bandhane bhinna bhinna karavārūp kārya chhe. teno kartā ātmā chhe. tyān karaṇ vinā kartā konā vaḍe kārya kare? tethī karaṇ paṇ joīe. nishchayanaye kartāthī bhinna karaṇ hotun nathī; māṭe ātmāthī abhinna evī ā buddhi ja ā kāryamān karaṇ chhe. ātmāne anādi bandh gnānāvaraṇādi karma chhe, temanun kārya bhāvabandh to rāgādik chhe ane nokarma sharīrādik chhe. māṭe buddhi vaḍe ātmāne sharīrathī, gnānāvaraṇādik
PDF/HTML Page 2876 of 4199
single page version
dravyakarmathī tathā rāgādik bhāvakarmathī bhinna ek chaitanyabhāvamātra anubhavī gnānamān ja līn rākhavo te ja (ātmā ne bandhanun) bhinna karavun chhe. tenāthī ja sarva karmano nāsh thāy chhe, siddhapadane pamāy chhe, em jāṇavun. 181.
ātmā ane bandh shā vaḍe dvidhā karāy chhe? eṭale ke ātmā ane andaramān puṇya- pāpanā bhāvarūp je bhāvabandh - te kayā sādhan vaḍe judā karī shakāy chhe? ahā! bannene judā pāḍavānun sādhan shun? āvā shiṣhyanā prashna prati uttar kahe chheḥ-
‘ātmā ane bandhane dvidhā karavārūp kāryamān kartā je ātmā tenā karaṇ sambandhī mīmānsā karavāmān āvatān, nishchaye (nishchayanaye) potāthī bhinna karaṇano abhāv hovāthī bhagavatī pragnā ja chhedanātmak karaṇ chhe.’
‘ātmā ane bandhane dvidhā karavārūp kāryamān kartā je ātmā....’ ahāhā...! shun kīdhun e? ke shānt nirmaḷ nirvikār svabhāvathī bharelo gnānānandasvarūp prabhu ātmā tathā puṇya - pāpanā - rāg -dveṣhanā bhāvarūp je bhāvabandh - e bene dvidhā eṭale judā pāḍavārūp kāryano kartā ātmā chhe. ahā! ātmāne bandhane-rāgādine judā paḍavā e ek kārya chhe. juo, andar kārya kahyun chhe ke nahi? ahā! eno (-dvidhākaraṇano) kartā ātmā chhe; eno kartā rāg nathī. vyavahār nathī. kem? kemake jenāthī judun paḍavun chhe e eno kartā kem hoy? vyavahār - shubharāg chhe e to bandh chhe, enāthī to judun paḍavun chhe; to pachhī e (-rāg) judā pāḍavānun sādhan kem hoi shake? na hoi shake. nyāy samajāy chhe ke nahi? em ke rāgane to ātmāthī judo pāḍavo chhe, to te rāg vaḍe kem judo pāḍī shakāy? dvidhākaraṇanun sādhan - karaṇ rāg kem hoi shake? ahā! e bene judā pāḍavārūp je kārya eno kartā kharekhar ātmā ja chhe
prashnaḥ– chhahaḍhālāmān to em kahyun chhe ke - ‘hetu niyatako hoi’ - arthāt vyavahār mokṣhamārga nishchay mokṣhamārgano hetu chhe.
samādhānaḥ– bhāī! e to nimittanun kathan chhe. satyārtha mokṣhamārga jyāre pragaṭ thayo tyāre je mokṣhamārga to nathī paṇ je mokṣhamārganun nimitta vā sahachārī chhe tene upachārathī vyavahār mokṣhamārga kahīe chhīe ane tene bāhya nimitta vā sahachar jāṇī nishchay mokṣhamārgano hetu chhe em upachārathī kahevāmān āve chhe. bāpu! tyān to upachār kathan dvārā nimittanun gnān karāvyun chhe em yathārtha samajavun. samajāṇun kāī...?
PDF/HTML Page 2877 of 4199
single page version
have āgaḷ kahe chhe - atīndriy ānandanā rasathī pūraṇ bharelo ātmā ne puṇya - pāparūp bandhanī - duḥkhanī dashā - e bene judā pāḍavānā kāryano kartā je ātmā tenā karaṇ sambandhī mīmānsā eṭale ūṇḍī vichāraṇā - mūḷ tapās - mūḷanī samālochanā karavāmān āvatān.... , joyun? āchārya mahārājane to mīmānsā karavānī kāī rahī nathī, paṇ ahīn shrotāone bhegā lai ne tenun sādhan shun chhe te āpaṇe vichārīe e shailīthī vāt karī chhe.
karaṇanī vāt āvī ne? to ātmāmān kartā, karma, karaṇ, sampradān, apādān ne adhikaraṇ - em chha guṇo - shaktio chhe; paṇ e badhā andar dhruvapaṇe akriy rahelā chhe. ahīn judā pāḍavānā kāryamān paryāyarūp kārakanī vāt chhe. bene judā karavā chhe to judā karavānā kāryanā kāraṇamān vartamān paryāy sādhan thaine bene judā kare chhe. trikāḷī shaktio chhe e to dhruv chhe ane vikār chhe e doṣh chhe, ene to paramān nākhī dīdho; māṭe e (-bey) sādhan chhe nahi. eṭale ahīn kahe chhe ke - kartā bhagavān ātmā tenā karaṇ sambandhī ūṇḍī vichāraṇā karatān nishchayanaye - kharekhar joie to potāthī bhinna karaṇano abhāv hovāthī bhagavatī pragnā ja - gnānasvarūp buddhi ja chhedanātmak karaṇ chhe. ā ātmānī anubhūtinī dashā je paryāy enī vāt chhe, ane te paryāy kartāthī (paryāyavānathī) bhinna hotī nathī em vāt chhe.
ahā! vītarāg jain parameshvar em kahe chhe ke -duḥkhanī dashānā bhāv ane ānand svarūp bhagavān ātmā - e bene judā karavā hoy to kartāy ātmā chhe ne sādhaney ātmā chhe. rāgathī duḥkhathī bhinna paḍavāmān; svarūpamān ḍhaḷelī gnānanī vartamān dashā te sādhan chhe. gnānanī vartamān dashāne rāganī sāthe ekatā hatī, vastune nahi; vastu to dhruv chhe. te gnānanī paryāy (bhagavatī pragnā) jyān antaramān vaḷī - ḍhaḷī tyān rāgathī bhinna thai gai ane tyāre rāgathī bhinna potāno ānandano nāth prabhu ātmā bhāḷyo. ā pramāṇe rāg chhe tene bhinna pāḍavānun sādhan bhagavatī pragnā - antaraekāgra thayelī gnānanī dashā chhe.
vyavahār sādhan chhe em loko rāḍu pāḍe chhe ne? paṇ bhāī! ahīn to ā ati spaṣhṭa kahe chhe ke - bhagavatī pragnā ja-antar-ekāgra thayelī svānubhavanī dashā ja-vikārathī bhinna pāḍavānun sādhan chhe, ‘bhagavatī pragnā ja’ -em kīdhun chhe ne? matalab ke te ek ja sādhan chhe. bījun paṇ sādhan chhe em chhe nahi. ek kāryamān be sādhan hoy e to kathanashailī chhe arthāt e vyavahāranayanun kathan chhe. (pramāṇanun tyān gnān karāvyun chhe.) vāstavamān sādhan be nathī, ek ja chhe. em na hoy to pūrvāpar virodh thāy. samajāṇun kāī....?
ahā! anantakāḷamān paribhramaṇ karatān māṇḍ (mahān puṇyodaye) manuṣhyabhav maḷe chhe. emāny vaḷī jain parameshvaranā mārgamān janma thavo mahā mahā kaṭhaṇ chhe. juone,
PDF/HTML Page 2878 of 4199
single page version
āje paṇ jemane hajī tras avasthā āvī ja nathī evā anantā jīv nigodamān sabaḍe chhe. shun kīdhun? ā lasaṇ hoy chhe ne! enī ek kaṭakīmān asaṅkhya audārik sharīro chhe, ane e pratyek sharīramān anantā nigodanā jīv chhe. ahā! te sarva jīv ‘bharit- avastha’ eṭale svabhāvanā sāmarthyathī pūraṇ bharelā dravyarūpathī paramātmasvarūp chhe. paṇ shun thāy? vartamān dashā hīn chhe, svarūpane samajavānī yogyatāthī rahit chhe. bhāī! tane āvo avasar (manuṣhyabhav avasar chhe) maḷyo chhe to svarūpane samajī le. rāgathī ekatā chhe te toḍīne svarūpamān-chaitanyarūpamān ekatā kar. ahā! āvā avasaramān bhagavān shun kahe chhe e na samaje to nigodanā jīvataramān ne tārā jīvataramān pharak nahi rahe. avasar to chālyo jashe ane svarūpanā bhān vinā bhagavān! tun kyāy sansār-samudramān khovāi jaīsh.
ahā! anantakāḷathī rajhaḷato chorāsī lākh yonimān avatār dharato te mahāduḥkhī chhe. vartamānamān sharīr bhale rūpāḷun hoy, pāñch - pachās lākhano sanyog hoy, ghare baṅgalā hoy ane bāyaḍī - chhokarān badhān anukūḷ hoy, paṇ e badhāmān tārun shun chhe bhāī! tāro to ek ānandano nāth chaitanyalakṣhmīsvarūp prabhu ātmā chhe. ahā! ene jāṇyā vinā tun duḥkhī ja chhe prabhu! enā bhān vinā ā bahāranī jaḍ lakṣhmī-dhūḷ vaḍe tun potāne sukhī māne chhe paṇ e to jūṭhī kalpanā ja chhe. jot jotāmān badhun adrashya thai jashe ane tun kyāy kāgaḍe - kūtare chālyo jaish. samajāṇun kāī...?
ahīn kahe chhe - bhagavatī pragnā ja - ekalī gnānasvarūp buddhi ja - chhedanātmak eṭale ātmā ane vikārane bhinna pāḍavānā svabhāvavāḷun sādhan chhe. jem lākaḍāmān karavat mūkatān kaṭakā thai jāy chhe tem bhedagnānanī buddhi arthāt shuddha ātmasvarūpamān antar-ekāgra thayelī gnānanī dashā ātmā ane vikārane - bannene bhinna karī nākhe chhe. ahā! dev-guru-shāstra pratye bhakti-vinayano rāg ne pañchamahāvratādino rāg e badho je vyavahār chhe enāthī bhagavān ātmāne bhinna pāḍavānā svabhāvavāḷun sādhan bhagavatī pragnā ja chhe ane te ātmāthī abhinna chhe. ā pramāṇe ātmā ja eṭale antarmukh vaḷelī gnānanī paryāy ja kartā ne e ja sādhan chhe. bhāī! ā to mahāvidehamān birājamān sākṣhāt tīrthaṅkar sīmandhar bhagavānanī vāṇīmān āvelī vāt chhe.
prashnaḥ– paṇ rāg ne ātmā judā - bhinna ja chhe em āp kaho chho to judā chhe emane judā shun pāḍavā?
uttaraḥ– hā, teo judā ja chhe, paṇ ene judā mānyā chhe kyān? bījī chīj mārī chhe em mānyun chhe. bhāī! bagaḍe be-em bījī chīj mārī chhe em mānyun chhe e moṭo bagāḍ chhe. shubhāshubhanun pariṇaman e ātmāmān bagāḍ chhe ene bhinna karavā pragnā - gnānanī anubhav dashā e ek ja sādhan chhe.
PDF/HTML Page 2879 of 4199
single page version
e ja visheṣh kahe chhe - ‘te pragnā vaḍe temane chhedavāmān āvatān teo nānāpaṇāne avashya pāme chhe; māṭe pragnā vaḍe ja ātmā ane bandhanun dvidhā karavun chhe.’
ahā! joyun? pragnā vaḍe temane eṭale vikār ane bhagavān ātmāne chhedavāmān āvatān teo avashya nānāpaṇāne eṭale anekapaṇāne pāme chhe. pahelān be ek thai ne rahyān hatān te have pragnā vaḍe chhedavāmān āvatān be chhe te be bhinna thai jāy chhe; ātmā ātmāpaṇe rahe chhe ne rāg rāgapaṇe rahe chhe. be ek thatān nathī. ātmā rāgano mātra jāṇanār thai jāy chhe. bhāī! āvun andar bhedagnān karavun enun nām dharma chhe, ane ā ja kartavya chhe.
ahā! loko to ekād kalāk vyākhyān sāmbhaḷī āve athavā sāmāyik laine besī jāy athavā ṇamokār mantrane japyā kare eṭale māne ke thai gayo dharma. are! lokoe dharmanun svarūp machaḍī-maraḍī māryun chhe. santo karuṇā karīne kahe chhe - ekavār sāmbhaḷ bhāī! ā badhī kriyāomān jo shubharāg hashe to puṇyabandh thashe paṇ enāthī bhinna paḍavānā upāyanī - sādhananī khabar vinā anantakāḷey sansāranī rajhaḷapaṭṭī nahi maṭe, sansārano pārāvār kalesh nahi maṭe. nirjarā adhikāramān kahyun chhe ke e rāg badho kalesh chhe. tyān kahyun chhe - ‘ि्र्रक्लइयन्तां’ kalesh karo to karo, paṇ enāthī dharma nahi thāy.
ahā! shun kahīe? rāg ne gnānānand prabhu ātmāne ekapaṇun mānanār jain ja nathī. jain parameshvar jain kone kahe chhe enī ene khabar nathī. ā mahinā mahinānā upavās, varṣhītap ityādi kare chhe ne? paṇ bāpu! e to badho rāg chhe, emān dharma kyān chhe? ene to hun ātmā chhun enī khabarey nathī to dharma kem thāy?
prashnaḥ - upavās, varṣhītapane tap kahyun chhe ne? uttaraḥ– tap kone kahevun bhāī! jem sonāne geru lagāḍatān ope em bhagavān ātmā svarūpamān pratape, temān līn thai ope-shobhe tene bhagavān tap kahe chhe. upavāsādine tapanī sañgnā to upachāramātra chhe. ‘svarūpe pratapanan iti tapaḥ’ svarūpamān pratapavun - pratāpavant rahevun te tap chhe.
prashnaḥ - bharat chakravartī makhamalanān bhāre kimmatī gādalāmān sūve toy tene tame dharmī kaho chho ane ame ukhalā sūi rahīe chhatān amane dharma nahi; ā to kevo nyāy?
uttaraḥ– bāpu! godaḍe sūve na sūve enī sāthe dharmane sho sambandh chhe? andar rāg sāthe ekapaṇun jene chhūṭī gayun chhe te dharmī chhe, ane rāgathī jene ekapaṇun chhe te adharmī chhe. ahā! bharat chakrīne ghare 96 hajār rāṇīo hatī, chhatān rāṇīo ane te sambandhī rāg- emān ekapaṇun na hatun. e badhān mārān chhe em paramān ātmabuddhi
PDF/HTML Page 2880 of 4199
single page version
na hatī, e viṣhayomān sukhabuddhi na hatī. ane koī sharīrathī brahmacharya pāḷe ne enā shubharāgamān ekapaṇun kare, shubharāgane bhalo jāṇe to te mithyādraṣhṭi ja chhe. āvun jhīṇun bhāī! bhagavān sarvagnano mārga āvo bahu jhīṇo chhe.
bhagavānano mārga bahu jhīṇo bāpā! ahā! ek paḷ paṇ jene andar ātmagnān thāy te bhavarahit thai jāy chhe; ane ātmagnān vinā koī bāhya kriyāo karī karīne marī jāy chhatān ene ek bhav paṇ na ghaṭe; ahā! e kriyāone bhalī māne e mithyātvano moṭo bagāḍ chhe, ane ene e janmaparamparānun ja kāraṇ thāy chhe. ahā! ā to bhagavānanī omadhvanimān āvelī vāt chhe.
have ahīn shiṣhya pūchhe chhe ke - ‘ātmā ane bandh ke jeo chetya-chetakabhāv vaḍe atyant nikaṭatāne līdhe ek (-ek jevā-) thai rahyā chhe, ne bhed-vignānanā abhāvane līdhe, jāṇe teo ek chetak ja hoy em jemano vyavahār karavāmān āve chhe teo pragnā vaḍe kharekhar kevī rīte chhedāy? ’
ahā! chidānandadhan prabhu ātmā ane puṇya-pāpanā bhāv je bandh - teo chetya - chetakabhāv vaḍe atyant nikaṭatāne līdhe ek jevā thai rahyā chhe. shun kīdhun e? bhagavān ātmā jāṇanār - dekhanār prabhu chaitanyaprakāshanun pūr chetak chhe ane dayā, dān, vrat, bhakti ane hinsā, jūṭh, chorīnā vikāranā bhāv jāṇavā lāyak chetya chhe. ahā! teo ātmā nathī. bhale teo potānī paryāyamān thāy chhe chhatān teo vibhāv - vikr̥utabhāv chhe. te bannene ghaṇī nikaṭatā chhe. eṭale shun? ke je samaye jyān vikār utpanna thāy chhe te ja samaye tyān gnān utpanna thāy chhe. jāṇanāro bhagavān jyāre jāṇavānī dashāpaṇe utpanna thāy chhe te ja kāḷe rāganī utpatti thāy chhe. (ā nikaṭatā chhe) have nishchayathī vikār chetya nām jāṇavālāyak chhe ane ātmā chetak nām jāṇanāro chhe. bandhabhāvamān chetakapaṇun nathī ane chetakamān bandhabhāv nathī. em hovā chhatān benī ati nikaṭatāne līdhe chetya je vikār te hun chhun em anādithī agnānī māne chhe.
juo, ātmā ane vikār - be ek thai rahyā chhe em kīdhun ne? matalab ke teo ek chhe em nahi, paṇ agnānīne teo ek jevā thai rahyā hoy em bhāse chhe. tene bhedagnān nathī ne! ahā! bhedagnānanā abhāvane līdhe jāṇe teo ek chetak ja hoy arthāt jāṇe teo ek thai gayā hoy tevo vyavahār karavāmān āve chhe. shiṣhya pūchhe chhe - prabhu! andar āṭalun badhun jyān bannene nikaṭapaṇun thai gayun chhe, jyān ātmā jāṇanār chetak ne vikār jāṇavā lāyak chetya - evo bhed dekhāto nathī to have bannene pragnā vaḍe kevī rīte chhedī shakāy?
are! anantakāḷamān eṇe ātmā ane bandh vachche bhedagnān karyun nahi! eṇe