Pravachan Ratnakar-Gujarati (simplified iso15919 transliteration). Gatha: 295.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 145 of 210

 

PDF/HTML Page 2881 of 4199
single page version

anashan, uṇodar ādi bār prakāranān tap karyā, guṇ-guṇīnā bhedarūp vikalpa karyā, bār bār mahinānā upavās ādi ākarān tap karī shuklaleshyā pūrvak te anantavār navamī graiveyak gayo; paṇ are! e shubharāg jāṇavālāyak chetya padārthathī hun chetanāro gnāyak bhinna chhun em bhedagnān na karyun! paṇ bāpu! vinā bhedagnān kalyāṇ to shun kalyāṇanī sharūātey thatī nathī.

bhagavāne jīv, ajīv, puṇya, pāp, ādi nav padārtha kahyā chhe. temān hinsā, jūṭh, chorī, kushīl, parigrah, kām, krodh ādi pāpabhāvo chhe ane dayā, dān, vrat, tap, bhakti ādi puṇyabhāvo chhe. bhagavān ātmā e bannethī bhinna gnāyakatattva chhe. shun kīdhun? pratyek jīv andar shuddha ek gnāyak tattva chhe. ahāhā..! pratyek jīv andar gnānānandano dariyo prabhu chhe.

ā shakkariyun hoy chhe ne? sakkarakand, tenā uparanī je lāl chhāl chhe eno kuchā jevo phīko svād hoy chhe. tene kāḍhī nākho to andaramān ekalo sākar-mīṭhāshano piṇḍ chhe. tem paryāyamān je ā shubhāshubhabhāvonā vikalpa uṭhe chhe te lāl chhāl jevā chhe. enun lakṣha chhoḍī do to andar bhagavān ātmā ekalo gnān ne ānandano rasakand chhe.

bhāī! ā sharīr rūpāḷun dekhāy chhe ne? e sharīr to dhūḷ-māṭī chhe. baḷashe tyāre eṭalī (sharīranā jeṭalī) rākhey nahi thāy, ane ey pavanathī kyāy uḍī jashe. ane jīv, vinā bhedagnān kyāy chālyo jashe. eṭale to kahyun chhe ke-

“rajakaṇ tārān rajhaḷashe, jem rakhaḍatī ret;
pachhī naratan pāmīsh kayān, chet chet nar chet.

ahāhā...! chetanārāne chet em sāvadhān kare chhe. ahā! mahābhāgya hoy tyāre āvī vītarāganī vāṇī kāne paḍe chhe. ahīn pūchhe chhe- bhagavān! chetanāro ātmā ane chetya vikār- e banne ek jevān bhāse chhe to bhagavatī pragnā vaḍe teono bhed kevī rīte karī shakāy? ene samyagdarshan ane ātmānubhāv kem thāy evo mudanī rakamano prashna shiṣhye karyo chhe.

tenun samādhān āchāryadev kare chheḥ - ‘ātmā ane bandhanān niyat svalakṣhaṇonī sūkṣhma antaḥsandhimān pragnāchhīṇīne sāvadhān thaine paṭakavāthī temane chhedī shakāy chhe arthāt judā karī shakāy chhe em ame jāṇīe chhīe.’

ā pattharanā ḍuṅgar nathī hotā? lākho maṇ patthar hoy evā pattharanā ḍuṅgare ḍuṅgar hoy chhe, emān pattharo badhā ek jevā dekhāy chhe paṇ ek nathī hotā.


PDF/HTML Page 2882 of 4199
single page version

eṭale jene e ḍuṅgaro toḍavā hoy chhe teo emān je saphed ke lāl ādi rago dekhāy chhe tyānthī khodī emān suraṅg nākhī phoḍe chhe; eṭale hajāro maṇ patthar judā-judā paḍī jāy chhe. jude judā ja hatā te ā rīte judā paḍī jāy chhe.

tem ānandarasakand prabhu ātmā ane puṇyapāpanā bhāv ek nathī, teo kadīy ek thayā ja nathī. be vachche sandhi - sāndh chhe. kaḷash 181mān āvashe ke be vachche sandhi eṭale sāndh-taḍ chhe; be niḥsandhi-ek thayel nathī. ahā! trikāḷī akr̥utrim prabhu ātmā ne kṣhaṇik kr̥utrim vikāranā bhāv - be kadī ek thayā ja nathī. jem be patthar vachche sāndh chhe tem bhagavān ātmā ane rāg - vikār vachche sāndh chhe. māṭe svānubhavamān samartha evī pragnāchhīṇīne - vartamān gnānanī dashāne - antar ekāgra karatān banne judā paḍī jāy chhe.

andaramān (-paryāyamān) rāgano vikalpa ūṭhe chhe te sūkṣhma chhe; (paradravyanī apekṣhā ahīn vikalpane sūkṣhma kahyo chhe); ane bhagavān jāṇanāro andar ethīy ati sūkṣhma rahelo chhe. benān potapotānān niyat - nishchit lakṣhaṇo chhe. bandhanun lakṣhaṇ rāg chhe ane gnān ne ānand ātmānun lakṣhaṇ chhe ahā! jāṇanār... jāṇanār... jāṇanār te ātmā ane rāg... rāg... rāg te bandh. bījī rīte kahīe to nirākulatā lakṣhaṇ ātmā chhe ane ākuḷatā lakṣhaṇ bandh chhe. bandhanī - rāganī dashā par taraphanī dishāvāḷī chhe. ā pramāṇe bannenān bhinnabhinna lakṣhaṇo chhe. ā lakṣhaṇothī banne vachche sāndh chhe, ekapaṇun nathī.

ahā! anādithī par taraphanā valaṇavāḷī rāganī dashā ne antaraṅg gnānanī dashā- bene ūṇḍe ūṇḍe ek mānī ātmā rāgī chhe em eṇe mānyun chhe, paṇ ahīn kahe chhe-e be vachche nij nij lakṣhaṇothī antaraṅg sandhi-sāndh chhe. pragnāchhīṇīne arthāt gnānanī dashāne antarmukh karī sāvadhān thaine sāndhamān paṭakatān banne bhinna paḍī jāy chhe. ahā! gnānanī dashāne rāgathī bhinna jāṇī tene antar-ekāgra karatān te evī antaramān sthir thāy chhe ke banne judā paḍī jāy chhe, ānun nām samyagdarshan ne bhedavignān chhe.

bhāī! ā to antaranī kriyā chhe. ā vinā bahāranī lākh kriyā kare toy dharma thāy em nathī. rāg ane ātmāne bhinna karavānī kaḷā-bhedagnānakaḷā e ek ja dharma pāmavānī kaḷā chhe. bāpu! traṇe kāḷ paramārthano ā ek ja mārga chhe. bhagavān tīrthaṅkaradevoe jagatane paramārthano ā mārga jāher karyo chhe ane santo jagatane te batāve chhe.

ahā! āchāryadev kahe chhe - rāg ane ātmāne ā rīte pragnā vaḍe chhedī shakāy chhe em ame jāṇīe chhīe. āmān mahāsiddhānt rahelo chhe. shun? ke ame je


PDF/HTML Page 2883 of 4199
single page version

bhedavignānanī vāt kahīe chhīe te svānubhavapramāṇ chhe. ame bhedavignān karyun chhe ane te ame tane kahīe chhīe. amāre koī kevaḷīne pūchhavun paḍe ke amane dharma thayo chhe ke nahi em chhe nahi.

ghaṇāne to ā sāmbhaḷavuny kaṭhaṇ paḍe. paṇ shun thāy? āvun pahelān samajavun paḍashe hon. mārga to je chhe te ā chhe. ānī samajaṇ ja nathī te antaramān kem karīne vaḷashe? satyanun jevun svarūp chhe tevun jāṇyā vinā satya taraph kevī rīte vaḷe? are! ām ne ām jīv anantakāḷathī rajhaḷī rahyo chhe. anantakāḷamān eṇe narak ne nigodanā anant anant bhav karyā, ekalā duḥkhanā vāsā prabhu! vaḷī kadāchit moṭo abajopati sheṭh thayo, moṭo rājā thayo ene graiveyakano dev thayo. ahā! paṇ eṇe rāg ne ātmānī vachche sāndh chhe tyān pragnāchhīṇī mārīne bene judā karyā nahi!

bhāī! ā deh to kṣhaṇamān chhūṭī jashe hon bāpu! bahāramān tane koī sharaṇ nathī. andar ek ātmā ja sharaṇ chhe. ā puṇya-pāpanā bhāvo asharaṇ chhe, bhagavān ātmā ja ek sharaṇ chhe. māṭe puṇya - pāpanun lakṣha chhoḍī andar sāvadhān thā. svarūpanā sharaṇamān jatān tane atīndriy ānand thashe.

ahā! dhruvane dhyānamān letā arthāt gnānane (upayogane) ek dhruvamān-shuddha chaitanyamān ekāgra karī rākhatān rāg ane ātmā be bhinna paḍī jāy chhe. ahā! pahelān gnānanī dashā rāgamān tanmay - ekāgra hatī te have dhruvadhām prabhu ātmāmān ekāgra thaī tyān rāg bhinna paḍī gayo ane tatkāl eṭale svānubhavanā te ja samaye atīndriy ānandano svād āvyo. atīndriy ānandano svād āve tyāre jāṇavun ke rāg ne ātmā bhinna paḍī gayā. ānun nām samyagdarshan ne ānun nām dharma chhe.

aho! chothe guṇasthāne samyagdarshan thatān jāṇyun ke - ā ānandasvarūp chhe te hun chhun, rāg hun nahi; rāganī mārāmān nāsti chhe. gnānasvarūpī ātmānun gnān thatān paryāyamān gnān āvyun. rāg āvyo nahi, rāg gnānathī bhinna paḍī gayo. ānun nām bhedagnān chhe. aho! puṇya-pāparūp ashuchithī bhinna karī param pavitra prabhu ātmāne prāpta karāvanārun bhedagnān koī alaukik chhe. āchāryadeve kaḷashamān kahyun chhe ne ke -

भेदविज्ञानतः सिद्धाः सिद्धा ये किल केचन।
अस्यैवाभावतो बद्धा बद्धा ये किल केचन।। [
kaḷash-131]

āj paryant je mukti pāmyā chhe te ā bhedagnānathī pāmyā chhe, tathā sansāramān je adyāpi bandhanamān chhe ane rajhaḷe chhe te bhedagnānanā abhāvanā kāraṇe ja rajhaḷe chhe.

jem bīj uge enā ter divas pachhī pūnam thāy chhe tem samyagdarshanarūpī bīj jene uge chhe tene alpakāḷamān mukti thāy ja chhe. samyagdarshan pachhī bhedagnānanā baḷe


PDF/HTML Page 2884 of 4199
single page version

ānandamān līn rahevun, ānandanun bhojan karavun, prachur ānandane anubhavavo te chāritra chhe. ānandanun prachur svasamvedan e chāritranī mahor-mudrā chhe. āvā chāritrapūrvak jīvanī mukti thāy chhe. ahīn kahe chhe - e sarva bhedagnānano mahimā chhe. vinā bhedagnān chāritra to shun samyagdarshaney (chothun guṇasthāney) sambhavit nathī. samajāṇun kāī...?

have ā mūḷ vātamān ja lokone vāndhā chhe; em ke rāgathī -vyavahārathī thāy. ahīn kahe chhe - rāgathī - vyavahārathī bhinna paḍe to thāy, bhedagnānathī thāy. lyo, have āvī vāt! bāpu! ā to bhagavān kevaḷīnī vāṇī! jenī indro ne gaṇadharo sevā kare ne bahu namra thai vinay pūrvak vāṇī sāmbhaḷe - ahā! te vāṇī kevī hoy? dayā pāḷo ne dharma thaī jashe evī vāto to kumbhārey kare chhe. paramātmā kahe chhe - bhāī! tun tārī dayā kar. paranī dayā tun karavā jāy chhe paṇ e to rāg chhe, bandh chhe; dharma nathī. ahā! enāthī bhinna paḍī andar svasvarūpamān ekāgra thāy te svadayā chhe ane te dharma chhe.

have kahe chhe - ‘ātmānun svalakṣhaṇ chaitanya chhe, kāraṇ ke te samasta sheṣh dravyothī asādhāraṇ chhe.’

joyun? chaitanya ātmānun asādhāraṇ lakṣhaṇ chhe kemake te pudgalādi sarva anya dravyomān nathī. potāmān hoy ne paramān na hoy te asādhāraṇ chhe. ā rīte chaitanya ātmānun asādhāraṇ lakṣhaṇ chhe. have kahe chhe -

‘te (chaitanya) pravartatun thakun je je paryāyane vyāpīne pravarte chhe ane nivartatun thakun je je paryāyane grahaṇ karīne nivarte chhe te te samasta sahavartī ke kramavartī paryāyo ātmā chhe em lakṣhit karavun-lakṣhaṇathī oḷakhavun kāraṇ ke ātmā te ja ek lakṣhaṇathī lakṣhya chhe.’

juo, shun kahe chhe? ke te chaitanya pravartatun thakun je je paryāyane vyāpīne pravarte chhe te te samasta sahavartī paryāyo (-guṇo) ātmā chhe -em lakṣhaṇathī oḷakhavun. juo, ahīn guṇane paryāy kahyun chhe. dravyamān eṭalo bhed paḍayo ne? māṭe guṇane paryāy kahyun chhe. gnānaguṇanī sāthe je je bījā anant guṇ sahavartī chhe temān chaitanya vyāpīne pravarte chhe māṭe te ātmā chhe em jāṇavun.

vaḷī te chaitanya nivartatun thakun je je paryāyane grahaṇ karīne nivarte chhe te samasta kramavartī paryāyo ātmā chhe em lakṣhit karavun - lakṣhaṇathī oḷakhavun. shun kīdhun? ke chaitanya je je navī navī paryāyane grahaṇ karīne pūrvanī paryāyathī nivarte chhe te samasta kramavartī paryāyo ātmā chhe em jāṇavun. saṅkṣhepamān je je guṇ paryāyomān chaitanya lakṣhaṇ vyāpe chhe te te samasta guṇ-paryāyo ātmā chhe em jāṇavun (āmān nirmaḷ paryāyo levī.)


PDF/HTML Page 2885 of 4199
single page version

juo, āmān utpād, vyay ne dhrauvyanun svarūp batāvyun. ‘उत्पादव्ययध्रौव्ययुक्तम सत्’– em bhagavān umāsvāmīnun sūtra chhe ne? eno āmān khulāso karyo. paṇ ā sivāy ‘hun ātmā chhun ne ā gnān guṇ chhe’ - evo bhed pāḍatān je vr̥utti - vikalpa uṭhe e rāg chhe ne e bandhanī paṅktimān chhe. emān chaitanyano ansh nathī māṭe te bhagavān ātmāthī bhinna chhe.

ātmānun lakṣhaṇ chaitanya chhe ane te guṇ ne paryāy - em be rūpe chhe. samaye samaye nathī navī paryāy je kramabaddha utpanna thāy chhe te paryāyanā utpādane grahaṇ karato, pūrvanī paryāyane chhoḍato (nivartato), guṇopaṇe kāyam raheto ātmapadārtha chhe. sarvagna parameshvare je dravya, guṇ ne paryāyarūp ātmā joyo enī ā vāt chhe. ātmāmān gnān.. gnān... gnān,- ānand... ānand.. ānand- e badhā guṇo sahavartī - ek sāthe rahe chhe. (varte chhe), ahā! satnā sattvarūp trikāḷī guṇ-svabhāvone ahīn sahavartī kahyā chhe. bhagavān ātmā e badhā guṇomān pravarte chhe, vyāpe chhe. ane je je navī navī avasthā krame thāy chhe tene kramavartī kahī chhe, guṇo navā navā thatā nathī. ā pramāṇe sahavartī guṇo ne kramavartī paryāyo - e badhun ātmā chhe em lakṣhit karavun- lakṣhaṇathī oḷakhavun, kāraṇ ke ātmā e ja ek lakṣhaṇathī lakṣhya chhe.

shun kīdhun? chaitanyanā sahavartī guṇo ne kramavartī paryāyo - e badhun ātmā chhe em lakṣhit karavun - lakṣhaṇathī oḷakhavun kāraṇ ke ātmā te ja ek lakṣhaṇathī lakṣhya chhe. jāṇavāno guṇ ane jāṇavānī paryāy - e lakṣhaṇathī ja ātmā jāṇavāmān āve chhe. ahā! ā ek ja eno upāy chhe. sharīranī koī kriyā ke rāganī koī kriyāthī ātmā jāṇavāmān āve evun enun svarūp ja nathī.

ātmānun chaitanya lakṣhaṇ je guṇarūp trikāḷ chhe e to chaitanya... chaitanya... chaitanya em chaitanyasāmānyapaṇe trikāḷ dhruv chhe. enāthī ātmānun grahaṇ thatun nathī, arthāt ātmā enāthī - dhruv chaitanyasāmānya jaṇāto nathī. parantu enī navī navī je paryāy utpanna thāy chhe temān pravartato ane pūrva paryāyathī nivartato ātmā te te (nirmaḷ) paryāyamān jāṇavāmān āve chhe. (ke ā chaitanyaguṇathī lakṣhit chhe te ātmā chhe).

ahā! antaramān chaitanyalakṣhaṇ ātmā chhe em jāṇīne bahirmukh draṣhṭi chhoḍī andar shuddha chaitanyamān antadraṣhṭi karatān je jaṇāy chhe te bhagavān ātmā chhe. ātmā shuddha chaitanyamātra vastu chhe. chaitanyaguṇ e enun shaktirūp lakṣhaṇ chhe ane gnān-darshananī paryāy te vyaktarūp lakṣhaṇ chhe. antarlakṣha karatān ā gnānaguṇasvarūp chhe te ātmā chhe em gnān (pragaṭ) thavun te samyaggnān chhe. bhedagnān chhe. ā shāstra-bhaṇatar te gnān-em nahi, paṇ bhagavān gnānasvarūpamān antar ḍhaḷelī gnānanī dashā je potānā


PDF/HTML Page 2886 of 4199
single page version

gnānānandasvarūpane jāṇe chhe - anubhave chhe te gnān chhe. ahā! anantakāḷamān je ek kṣhaṇavār paṇ nathī karyun evun ā gnān - bhedagnān enun pahelāmān pahelun kartavya chhe. samajāṇun kāī...?

ahā! ā samayasār to asharīrī - siddha banavā māṭenun amogh paramāgam shāstra chhe, kemake te enāthī (shāstrathā) lakṣha chhoḍāvī antarlakṣha - svarūpanun lakṣha karāve chhe. ahā! ānā (antarlakṣhanā) abhyās vinā bahārano (vrat, tap, bhaktino) abhyās prabhu! tun kare paṇ e to jindagī barabād karavā jevun chhe; arthāt e chāragatinī rakhaḍapaṭṭī māṭe ja chhe. ahā! bahu ākarī vāt, paṇ ā satya vāt chhe.

narakanā ek bhav sāme svarganā asaṅkhya bhav - em eṇe narakanā anant ane enāthī asaṅkhyātaguṇā anant svarganā bhav karyā chhe. te svargamān shun pāp karīne gayo hashe? nā... ahā! te vrat, tap, bhakti dayā, dān ityādinā puṇyabhāv karīne svargamān gayo chhe. ahā! āvā, āvā puṇyanā bhāv eṇe anant - anant vār karyo chhe paṇ enāthī - rāgathī bhinna hun chaitanya lakṣhaṇathī lakṣhit bhagavān ātmā chhun em bhān karyun nahi. ahā! āvā potānā svarūpane jāṇyā-anubhavyā vinā bāpu! e badhā vratādinā puṇyabhāv thothethothān chhe, nakāmān chhe; bandhan khāte ja chhe. samajāṇun kāī...?

dasamā bhave bhagavān mahāvīrano jīv sinhanī avasthāmān hato. tyāre ekavār haraṇ phāḍī khāto hato. tyāre be chāraṇar̥uddhidhārī munivaro enī pāse āvyā. ahā! sinh to stabdha thaī gayo. tyāre munivaroe sinhane kahyun are! ā shun? amoe bhagavān pāsethī sāmbhaḷ‌yun chhe ke - ‘tun tīrthaṅkarano jīv chho ane dasamā bhave mahāvīr tīrthaṅkar thaīsh.’ ahā! ā sāmbhaḷī sinh vichāramān paḍī gayo ke -are! ā hun shun karun chhun? ane ā pavitra munivaro shun kahe chhe? ahā! hun koṇ chhun? ām vichār sāthe āṅkhamān prashchāttāpanān ānsuthī dhārā vahevā lāgī ane palakavāramān to shubhāshubh vikalpone toḍī chaitanyapariṇatine chaitanyalakṣhit svasvarūpamān joḍī dīdhī. ahāhā...! chaitanya... chaitanya... chaitanya - em chaitanyasvarūpamān e utarī gayo ane tatkāl bhavabījane chhedanārun samyagdarshan pragaṭ karyun. ahā! māno bhavano ant karyo.

ahā! āvo prabhu! tun chinmātra ātmā chho. tun strī nahi, puruṣh nahi ne napunsakey nahi, puṇya ne pāpey tun nahi ane puṇya - pāpano karanāroy tun nahi. ahā! chaitanyanī nirmaḷ pariṇatimān jaṇāy chhe evo chinmātra prabhu ātmā chho. e ja kahe chhe ke-

‘vaḷī samasta sahavartī ane kramavartī anant paryāyo sāthe chaitanyanun avinābhāvīpaṇun hovāthī chinmātra ja ātmā chhe em nishchay karavo. āṭalun ātmānā svalakṣhaṇ viṣhe.’


PDF/HTML Page 2887 of 4199
single page version

shun kahyun? ke jyān ek chetanaguṇ chhe tyān bījī anant shaktio-chāritra, sukh, vīrya, jīvatva, kartā, karma, karaṇ ādi ekarūp avinābhāve chhe; ane jyān chetananī ek samayanī paryāy chhe tyān sāthe e anantaguṇanī dashāo ek avinābhāvī chhe. ahā! āvo ātmā jāṇanamātrasvarūp chaitanyaprakāshathī bharapūr chaitanyasūrya chhe. ā āṅkhe dekhāy chhe ne? e to jaḍ sūrya chhe; ene to khabarey nathī ke hun prakāshanun bimb chhun. ā to ek samayanī chaitanyapariṇatimān je pūraṇ chaitanyasvabhāvī chaitanya prakāshano goḷo jaṇāy chhe te chaitanyasūrya prabhu ātmā chhe em vāt chhe. ahā! āvo chinmātra prabhu ātmā chhe em nishchay karavo em kahe chhe? paṇ andar najaru kare to nishchay thāy ne? paṇ e andar jue ja nahi to shun nishchay kare?

bhāī! amārī pāse to ā (- ātmānī) vāt chhe. ahā! jain parameshvar sarvagnadeve jevun ātmānun svarūp kahyun tevun āchārya kundakundadeve gāthāmān kahyun chhe; ane gāthānā bhāvone, jem koī baḷukī bāī gāyanā āñchaḷamānthī doīne dūdh kāḍhe tem, āchārya amr̥utachandradeve dohī dohīne bahār kāḍhayā chhe. aho! koī adbhut alaukik ṭīkā chhe!

prashnaḥ - paṇ āṭalun badhun yād shī rīte rahe? uttaraḥ - ras-ruchi hoy to badhun yād rahe. emān shun chhe? jyān ruchi hoy tyān vīrya - puruṣhārtha kām karyo vinā raheto nathī.

have bandhanā svalakṣhaṇ viṣhe kahevāmān āve chheḥ- ‘bandhanun svalakṣhaṇ to ātmadravyathī asādhāraṇ evā rāgādik chhe. e rāgādik ātmadravya sāthe sādhāraṇapaṇun dharatā pratibhāsatā nathī, kāraṇ ke teo sadāy chaitanya chamatkārathī bhinnapaṇe pratibhāse chhe.’

shun kīdhun? ke rāgādik eṭale ā shubhāshubh bhāv, puṇya - pāpanā bhāv e bandhanun svalakṣhaṇ chhe. puṇya - pāpanā bhāv kāī ātmānun lakṣhaṇ nathī ahā! pāpabhāv to nahi paṇ puṇyanā bhāv paṇ kāī ātmānun lakṣhaṇ nathī. ahā! puṇyabhāvathī arthāt dayā, dān, vrat, bhakti ītyādi karatān karatān ātmā jaṇāy em koī kahe to e khoṭun chhe. ahā! e bandhabhāvathī abandh ātmā kem prāpta thāy? na thāy.

e rāgādik puṇya-pāpanā bhāv ātmadravya sāthe sādhāraṇapaṇun dharatā nathī. eṭale shun? ke teo ātmadravya sāthe sadāy rahetā hoy em dekhātun nathī. juo, sharīrādinī to ahīn vāt ja nathī līdhī kemake teo to pragaṭ judejudā chhe. ahīn kahe chhe - jyān jyān ātmā tyān tyān rāgādi evun dekhātun nathī. teo sadāyachaitanya chamatkārathī bhinnapaṇe pratibhāse chhe. ahā! bandhalakṣhaṇavāḷā puṇya - pāpanā bhāvo chaitanya


PDF/HTML Page 2888 of 4199
single page version

chamatkār prabhu ātmāmān jāṇavāmān āve chhe, paṇ potānāthī pr̥uthak chhe. em jāṇavāmān āve chhe, teo ātmā chhe em pratibhāsatā nathī, paṇ bhinna pratibhāse chhe.

‘vaḷī, jeṭalun chaitanya ātmānā samasta paryāyomān vyāpatun pratibhāse chhe, teṭalā ja, rāgādik pratibhāsatā nathī, kāraṇ ke rāgādik vinā paṇ chaitanyano ātmalābh sambhave chhe.’

ahā! ā jāṇan... jāṇan... jāṇan... guṇ ane enī avasthā ātmānī sāthe jem sadāy rahetī dekhāy chhe tem puṇya - pāpanā bhāvo ātmānī sāthe sadā rahetā dekhātā nathī. kāraṇ ke rāgādik vinā paṇ chaitanyano ātmalābh sambhave chhe. jem sharīrādi vinā ātmalābh sambhave chhe. tem rāgādi vinā paṇ ātmalābh sambhave chhe. bhagavān ātmāmān rāgādi nathī. tethī rāgathī bhinna paḍī jyān antaramān ātmānubhav kare chhe to andar rāgarahit ātmāno lābh thāy chhe. vaḷī jyān rāgādik hotā nathī tyāmpaṇ chaitanya to hoy chhe. jemake siddha bhagavānamān rāg nathī chhatān chaitanya hoy chhe. jo rāgādi arthāt puṇya - pāpanā bhāv ātmā hoy to jyān jyān chaitanya hoy tyān rāgādi hovā joīe. parantu em chhe nahi. siddha dashāmān gnān-darshan hoy chhe paṇ rāgādi sarvathā hotā nathī. māṭe rāgādi arthāt bandh ātmāthī bhinna chhe, ātmānī chīj nathī.

‘vaḷī je, rāgādikanun chaitanyanī sāthe ja upajavun thāy chhe te chetyachetakabhāvanī ati nikaṭatāne līdhe ja chhe, e dravyapaṇāne līdhe nahi;.....’

ahā! je samaye gnānanī dashā utpanna thāy chhe te ja samaye puṇya - pāpanā bhāv utpanna thāy chhe te gneyagnāyakabhāvanī ati nikaṭatāne līdhe chhe; paṇ em nathī ke gnān ne rāg ekadravyamay chhe, arthāt ek chhe māṭe ek ja samaye utpanna thāy chhe. bannenun ekasamayamān utpanna thavun potapotāthī chhe, koī koīthī utpanna thāy chhe em chhe ja nahi. rāg chhe māṭe gnān utpanna thāy chhe em chhe nahi. jem agnine jonārī āṅkh agnithī ek nathī tem gnānasvarūpī ātmā ne rāg ek nathī. agnine dekhavānā kāḷe āṅkh agnine dekhe chhe, paṇ āṅkh agnirūp thaī jatī nathī, vā agni āṅkhamān pesī jatī nathī. tem chaitanya - āṅkh rāgane dekhe chhe, paṇ chaitanya rāgarūpe thaī jatun nathī, vā rāg chaitanyarūp thaī jato nathī. ā pramāṇe rāg ne gnān ekadravyamay nathī, paṇ bhinna padārtho ja chhe. anādithī be ekarūpe bhāse chhe e agnānajanit bhram chhe. ahā! ahīn eno (bhramano) nāsh kem thāy enī vāt kare chhe.

aho! kevī ṭīkā! āchāryadeve ekalān amr̥ut ghoḷ‌yān chhe. aho! lokonān bhāgya chhe ke jaṅgalamān atīndriy ānandamān rahenārā munivarane vachche vikalpa āvyo ne āvun shāstra shāstranā kāraṇe banī gayun. aho! santoe mokṣhamārga saraḷ karī dīdho chhe.


PDF/HTML Page 2889 of 4199
single page version

dīpachandajīe lakhyun chhe ke santoe mārga saraḷ karī dīdho chhe paṇ loko tene samajavānī darakār karatā nathī. ahā! emanā durbhāgyanun shun kahevun?

juo, arīsāmān je moḍhun dekhāy chhe te ane sāme ūbhelā puruṣhanun moḍhun chhe te- banne bhinna chhe. bahār ūbhelā puruṣhanun moḍhun kāni arīsāmān gayun nathī. arīsāmān je dekhāy chhe te to arīsānī svachchha avasthā chhe. tevī rīte bhagavān gnānasvarūpī ātmāmān puṇya - pāpanā bhāv jaṇāy chhe e to gnānanī svachchhatā chhe. gnānamān kāni puṇya-pāpanā bhāv ghusī gayā nathī. jāṇavālāyak rāg ne jāṇanār gnān banne bhinna ja chhe.

arīsāmān sāme agni hoy to agni dekhāy chhe. to shun agni arīsāmān ghusī gaī chhe? nā; arīsāmān to arīsānī avasthā chhe. arīsā bhaṇī hāth lambāvo to kāni arīso uṣhṇa thayelo mālum paḍato nathī. tevī rīte bhagavān ātmā chetak chhe, jāṇanār arīso chhe. emān puṇya-pāpanā bhāv dekhāy chhe e jāṇanār arīsānī chetakanī svachchhatā chhe. puṇya - pāpanā bhāv chhe paṇ te bhāv kāni gnānamān - ātmāmān peṭhā nathī, teo enāthī bhinna ja chhe. banne ek kāḷamān sāthe chhe e gneyagnāyakabhāvanī nikaṭatā chhe. paṇ tethī gnān ane rāgādibhāv kāni ek nathī. gney je rāg te kāī gnāyakarūp vā gnānarūp thayo nathī ane gnāyak je ātmā te kāī rāgarūp thayo nathī. rāg chhe māṭe gnāyakanun gnān chhe em nathī, ane rāgane jāṇatān gnān rāgarūp thaī gayun chhe em nathī. banne bhinna ja chhe. jhīṇī vāt prabhu!

have draṣhṭānt āpīne ā vātane vadhāre spaṣhṭa kare chheḥ- ‘jem (dīpak vaḍe) prakāshavāmān āvatā ghaṭādik (padārtho) dīpakanā prakāshakapaṇāne ja jāher kare chhe - ghaṭādipaṇāne nahi, tem (ātmā vaḍe) chetavāmān āvatā rāgādik ātmānā chetakapaṇāne ja jāher kare chhe - rāgādipaṇāne nahi.’

shun kahe chhe? ke ā ghaḍo, kapaḍān, kolasā, vīñchhī, sarpa ītyādi je je padārtho dīpak vaḍe prakāshavāmān āve chhe te te padārtho dīpakanā prakāshakapaṇānā bhāvane ja prasiddha pragaṭ kare chhe, ghaṭādipaṇāne nahi.

dīvo chhe ne dīvo? te ghaṭapaṭādine prakāshavānā kāḷe kharekhar to potānī paryāyane ja prakāshe chhe ke jemān e ghaṭapaṭādi prakāshit thāy chhe. ghaṭapaṭādine jo kharekhar dīvo prakāshe to dīvo ghaṭapaṭādirūp thaī jāy. paṇ dīvo ghaṭapaṭādirūp thato nathī, ke ghaṭapaṭādi dīvāmān jatā nathī. ghaṭapaṭane prakāshato dīvo shun ghaṭapaṭarūpe thaī jāy chhe? nā; to shun prakāshit ghaṭapaṭ dīvāmān jāy chhe? nā. vāstavamān to dīvo ghaṭapaṭādine prakāshato ja nathī paṇ te kāḷe potānā dvaitarūp svaparaprakāshakapaṇāne ja te pragaṭ kare chhe, ghaṭādipaṇāne nahi. dīvo ghaṭapaṭane prakāshe chhe e to vyavahār chhe, bākī vāstavikapaṇe


PDF/HTML Page 2890 of 4199
single page version

to dīvo potāno svaparane prakāshavānā ek prakāshasvabhāvane ja prakāshe chhe, kemake dīpak ghaṭapaṭarūpe ne ghaṭapaṭ dīpakarūpe kadīy thatā nathī.

tem, kahe chhe, ātmā vaḍe chetavāmān āvatā rāgādik ātmānā chetakapaṇāne ja jāher kare chhe - rāgādipaṇāne nahi. bhagavān ātmā shuddha ek gnāyakabhāvasvarūp chhe, chetakasvabhāvī chhe. te rāgādi-puṇya-pāpanā bhāvone jāṇavānā kāḷe kharekhar to potānī gnānaparyāyane ja jāṇe chhe ke jemān e puṇya - pāpanā bhāv jaṇāī rahyā chhe. puṇya -pāp ādi bhāvone jo kharekhar ātmā jāṇe (- sparshe) to ātmā puṇya - pāp ādirūp thaī jāy. paṇ ātmā kadīy puṇya - pāp ādi bhāvarūp thato nathī ahā! puṇya-pāp ādi bhāvone jāṇatān shun gnān puṇya-pāp ādi bhāvarūp thāy chhe? nā vāstavamān to gnān puṇya - pāp ādi bhāvone jāṇatun (sparshatun nathī) paṇ te kāḷe potānā dvaitarūp jāṇavānā svaparaprakāshakapaṇāne ja te pragaṭ kare chhe, rāgādipaṇāne nahi. gnān puṇya - pāp ādi bhāvone jāṇe chhe e to vyavahār chhe, bākī vāstavikapaṇe to gnān potānā dvaitarūp svaparane prakāshavānā ek gnānasvabhāvane - chetakasvabhāvane ja prakāshe chhe, kemake gnān puṇya-pāp ādi bhāvorūpe ne puṇya-pāp ādi bhāvo gnānarūpe kadīy thatā nathī. ahā! jāṇavānā kāḷe gnānamān puṇya - pāp ādi - bandh āvato nathī arthāt rāgādibandh gnānarūp thaī jato nathī, vaḷī rāgādi - bandh chhe to gnānano prakāsh thayo chhe em paṇ nathī. gnānano to sahaj ja svaparaprakāshak svabhāv chhe. je nirantar prakāshe chhe. ahā! āvun vastunun svarūp jāṇī tene antar- anubhavamān levun te samakitanun kāraṇ thāy chhe.

ahā! sarvagna parameshvarathī prarūpit vītarāg mārga sivāy āvī vāt bīje kyāy chhe nahi. ahā! eno ek ek shabda ane enī ek ek paṅkti adbhut nyāyathī bharelī alaukik chhe. āmān to ekalun amr̥ut chhe bhāī!

have kahe chhe - ‘ām hovā chhatān te bannenī (-ātmānī ane bandhanī) atyant nikaṭatāne līdhe bhedasambhāvanāno abhāv hovāthī arthāt bhed nahi dekhāto hovāthī (agnānīne) anādikāḷathī ekapaṇāno vyāmoh (-bhram) chhe; te vyāmoh pragnā vaḍe ja avashya chhedāy chhe.’

ātmā ane rāgano lakṣhaṇ - bhed hovā chhatān agnānīne anādi kāḷathī ātmā ane rāganā ekapaṇāno vyāmoh eṭale bhram chhe, bhrānti chhe. shiṣhya pūchhe chhe ke te bhram- vyāmoh koī rīte chhedī shakāy ke nahi? to kahe chhe -

te vyāmoh pragnā vaḍe ja avashya chhedāy chhe. shun kīdhun? ke pragnā - samyaggnānanī dashā vaḍe avashya chhedāy ne bījī koī rīte na chhedāy. ahā! jem andhakār dūr karavāno upāy prakāsh chhe tem bhram - vyāmoh chhedavāno upāy ek samyaggnān chhe.


PDF/HTML Page 2891 of 4199
single page version

ahā! ātmā ane rāgane judā pāḍanārun bhedagnān-samyaggnān ja bhram maṭāḍavānun sādhan chhe. ā ja dharma ne ā ja mokṣhamārga chhe.

* gāthā 294ḥ bhāvārtha uparanun pravachan *

‘ātmā ane bandh bannene lakṣhaṇabhedathī oḷakhī buddhirūpī chhīṇīthī chhedī judā judā karavā.’

ātmānun lakṣhaṇ chaitanya chhe ne bandhanun lakṣhaṇ rāg chhe. bannene lakṣhaṇabhed chhe tethī banne bhinna bhinna chhe. bannenī bhinnatā lakṣhamān laī gnānanī dashāne sva taraph vāḷī svānubhav karavo te bannene bhinna karavāno upāy chhe; ane ene ja pragnāchhīṇī kahe chhe.

‘ātmā to amūrtik chhe ane bandh sūkṣhma pudgalaparamāṇuono skandh chhe tethī banne judā chhadmasthanā gnānamān āvatā nathī. mātra ek skandh dekhāy chhe; tethī anādi agnān chhe.’

ātmā to sparshādi rahit amūrtik chhe ane bandh sūkṣhma paramāṇuono skandh chhe. chhadmasthane eṭale alpagnānīne banne bhinna chhe em gnānamān bhāsatun nathī; mātra ek skandh dekhāy chhe. ahā! agnānīne rāgādirūp bhāvabandh jaṇāy chhe. ahā! enī anādithī paryāyamān utpanna thatā rāgādimān - puṇya - pāpanā bhāvamān -ja ramatu chhe andar ānand rasakand prabhu pote virāje chhe enī ene khabarey nathī. ahā! potānī shuddha chaitanya sattānun ene bhān nathī, tethī mātra vikār je jaṇāy chhe te hun chhun - em tene anādi agnān chhe.

‘shrī guruono upadesh pāmī temanā lakṣhaṇ judān jundā anubhavīne jāṇavun ke chaitanyamātra to ātmānun lakṣhaṇ chhe ane rāgādik bandhanun lakṣhaṇ chhe topaṇ mātra gney gnāyakabhāvanī ati nikaṭatāthī teo ek jevā thaī rahyā dekhāy chhe.’

joyun? shrī guruono upadesh e nimitta chhe, ne andar nirṇay karavo te upādān chhe. shun nirṇay karavo? ke ā jāṇavun.... jāṇavun...jāṇavun chhe e to chaitanyamātra ātmānun lakṣhaṇ chhe ane rāgādi puṇya - pāpanā bhāv je thāy chhe te bandhanun lakṣhaṇ chhe. te rāgādi bhāv sva-lakṣhane chhoḍī paranun lakṣha kare tyāre utpanna thāy chhe. tethī paralakṣhī je bhāv chhe te bandhanun lakṣhaṇ chhe.

are! ene bhavano bhay nathī; ahā! ahīnthī marīne hun kyān jaīsh eno vichār ja nathī. bāpu! ā deh to kṣhaṇamān chhūṭī jashe; enī to bhasma thaī jashe, paṇ tun kyān jaīsh? tun to avināshī shāshvat tattva chhe ne prabhu! to marīne kyān rahīsh? mithyātvamān rahīsh to chāragatimān chorāsīlākh yonimān ja rakhaḍavun paḍashe, ahā! ahīn chāragatinā chhedano āchāryadev upāy batāve chhe kahe chhe-


PDF/HTML Page 2892 of 4199
single page version

par taraphanā lakṣhavāḷā je rāgādibhāvo chhe te bandh chhe ane bhagavān ātmā chaitanyalakṣhaṇ chhe. ahā! bannene lakṣhaṇabhedathī judā jāṇī ātmāne anusāre ātmānubhav karavo te dharma chhe. anādithī rāgane anusarīne je anubhav chhe te adharma chhe ane te anubhav duḥkharūp chhe. paṇ rāgathī judā paḍī sva-āshrayamān rahī svānubhav karavo te dharma chhe ane te ānandarūp chhe. chaitanyanī jāṇan paryāyane rāgathī bhinna karī svābhimukh karatān je svānubhav thayo te dharma chhe ane tene ahīn pragnāchhīṇī kahī chhe. samajāṇun kāī...?

prashnaḥ– chaitanyabhāvane param pāriṇāmik bhāv kahevāy ne?

uttaraḥ– param pāriṇāmik bhāv chhaye dravyomān chhe, māṭe ahīn chaitanyalakṣhaṇathī lakṣhit gnāyakabhāv ja levo. ahā! anantaguṇamaṇḍit ek gnāyakabhāv - chinmātrabhāv ja ātmā chhe. āvā potānā svasvarūpamān vartamān pariṇatine vāḷavī - ḍhāḷavī te dharma chhe.

prashnaḥ– to jīvonī dayā pāḷavī te dharma nahi?

uttaraḥ– nā; te dharma nahi, kemake e to parajīvonā lakṣhe thato shubharāg chhe, e to bandhanun lakṣhaṇ chhe em ahīn kahe chhe; ane enāthī puṇyabandh ja thāy chhe, enāthī dharma thāy em māne e mithyātva chhe. āvī vāt chhe.

are! bhāī, te paranī dayā pāḷavānī anantakāḷathī chintā karī chhe, paṇ andar nirmaḷānandano nāth chaitanyamahāprabhu virāje chhe tenī to ek vār dayā kar. paranī dayā karavānā bhāvamān tārī adayā - hinsā thaī rahī chhe te to jo prabhu! ahā! anant anant shaktiono piṇḍ chinmūrti prabhu ātmā chhe, tene jāṇan paryāyamān gney banāvī enī pratīti karavī te svadayā nām ahinsā dharma chhe.

‘dayā dharmanun mūḷ chhe’ - em kahe chhe ne? te dayā te ā svadayā hon. bākī svadayāne chhoḍī, paradayāmān rāchavun e to vāstavamān svarūpanī hinsā ne ghāt chhe. bāpu! dayā, adayāne paranī sāthe nishchayathī sambandh ja nathī, kemake par jīvo bache chhe e to potānā āyune laīne bache chhe, ṭake chhe. enī dayā pāḷavī em kahevun e vyavahār chhe. ashubhathī bachavā dharmātmāne paṇ evā shubhabhāv āve chhe, parantu e dharma nathī. (dharmātmā ene dharma mānatā paṇ nathī)

ātmānun chaitanya lakṣhaṇ chhe ne bandhanun lakṣhaṇ rāgādi chhe, topaṇ mātra gney- gnāyakabhāvanī ati nikaṭatāthī teo ek jevā thaī rahyā dekhāy chhe, eṭale shun? ke je samaye jyān potānī gnānaparyāy pragaṭ thāy chhe te ja samaye tyān rāgādi bhāvo utpanna thāy chhe. bannenā bhāv to bhinna bhinna chhe, paṇ bannenān kāḷ ane kṣhetra ek


PDF/HTML Page 2893 of 4199
single page version

chhe tethī teo ek jevā thaī rahyā dekhāy chhe. ek chhe, vā ek thāy chhe em nahi, paṇ agnānī ek māne chhe tethī ek jevā thaī rahyā chhe em kahyun chhe. vāstavamān to teo bhinna ja chhe, ek nathī, ek thayā nathī.

rāg jyān ātmāthī bhinna chhe tyān ā sharīr ne strī-putra-parivār, dīkarā- dīkarīyun ne paisā-e badhān enān kyān rahyān? e to kyāy dūr rahī gayā. ene potānān mānavān e to naryun sthūḷ gāṇḍapaṇ chhe. are! potānā shāshvat shuddha chaitanyano nakār karīne, parane potānān mānī e chāragatimān anantakāḷathī duḥkhabhārane vaheto paribhramaṇ kare chhe! tene ahīn duḥkhathī chhūṭavāno āchāryadev upāy batāve chhe. kahe chhe-

‘tethī tīkṣhṇa buddhirūpī chhīṇīne-ke je temane bhedī judā judā karavānun shastra chhe tene-temanī sūkṣhma sandhi shodhīne te sandhimān sāvadhān thaīne paṭakavī. te paḍatān ja banne judā judā dekhāvā lāge chhe.’

jem lākaḍānā be ṭukaḍā karanārun shastra tīkṣhṇa karavat hoy chhe tem pragnāchhīṇī arthāt antarmukh vāḷelī gnānanī dashā-te ātmā ane rāgane judā pāḍavā māṭenun tīkṣhṇa karavat chhe. ahīn kahe chhe-gnān (-ātmā) ane rāganī sūkṣhma sandhi-sāndhane shodhīne te sāndhamān sāvadhān thaīne arthāt antaḥpuruṣhārtha vaḍe tīkṣhṇa pragnā-karavatane paṭakavī. em karatān gnān rāgathī chhūṭun paḍī jashe ene shuddha chaitanyasvabhāvamān ekamek thashe. jhīṇī vāt chhe prabhu! jyān antarmukh vaḷelun gnānasvabhāvamān ekamek thayun tyān sva svapaṇe ane rāg parapaṇe-em banne judejudā dekhāvā lāgashe. ahā! gnān svasvarūpamān ekāgra thatān temān rāg parapaṇe jaṇāy chhe. ā pramāṇe gnān ne rāg banne bhinna paḍī jāy chhe.

lyo, ā upadesh ne āvo mārag! koīne thāy ke-pāñch das lākhanun dān karavānun kahe ke pāñch das upavās karavānun kahe to sahelun paḍe. paṇ bāpu! evun to anantavār karyun chhe; enī kyān navāī chhe? anādithī ja tun karī rahyo chho. parantu e kāī dharma ke mokṣhamārga nathī. kharekhar to andar atīndriy ānandanī-shuddhinī pragaṭatā thaī tenī vr̥uddhi thavī te tap chhe, ane te chāritra chhe. bākī vrat ādinā shubhabhāv e to bandhanun lakṣhaṇ chhe. ene tun dharma māne chhe e to draṣhṭino mahān pher chhe. (e draṣhṭi samyak nathī).

have kahe chhe- ‘em banne judā judā dekhātān, ātmāne gnānabhāvamān ja rākhavo ane bandhane agnānabhāvamān rākhavo. e rīte bannene bhinna karavā.’

kahe chhe-ā pramāṇe bhedagnān siddha thatān akhaṇḍ ek jāṇag... jāṇag jeno svabhāv chhe evā shuddha ātmānun valaṇ karī temān ekāgra thavun ne dayā, dān, vrat ādi bandhane agnānamay bhāv jāṇī hey karavā. ā rīte bannene bhinna karavā.


PDF/HTML Page 2894 of 4199
single page version

ahāhā...! bhagavān ātmā andaramān chinmūrti prabhu ānand-amr̥utano sāgar chhe. emān je rāganī vr̥utti uṭhe te jher chhe. ahā! e jher ne amr̥utanī vachche tīkṣhṇa pragnāchhīṇī nākhatān banne judā paḍī jāy chhe ane tyāre te (-pragnā) gnān-amr̥utanun pān kare chhe enun nām bhedagnān, samyaggnān ane dharma chhe. aho! mokṣhanun mūḷ ā bhedavignān ja chhe. rāgane rāg-par jāṇīne rāgathī judun rahenārun ane ānand-amr̥utanun pān karanārun gnān mokṣha pāme chhe. bhāī! janma-maraṇano ant lāvavāno ā bhedagnān ja ek upāy chhe. bākī badhān (vrat, tap ādi vikalpo) thothethothān chhe. samajāṇun kāī...?

bhedagnānane ek nyāye vikalpa paṇ kahe chhe. e be vachche hoy chhe ne? benun lakṣha rahe chhe tyān sudhī vikalpa rahe chhe. rāg ane ātmā bene bhinna jāṇavā em āvyun ne? tethī jyān sudhī benun lakṣha chhe tyān sudhī sūkṣhma vikalpa chhe. paṇ andaramān gnāyakamān-ekamān jāy chhe to bhedavignānanun nirvikalpa pariṇaman thaī jāy chhe. ahīn ā gāthāmān pragnāchhīṇī shabde svānubhav-gnān samajavun, mātra vikalpa nahi.

are! ene ā samajavānī kyān garaj chhe? arere! prabhu! tun koṇ chho? ā samajyā vinā andar traṇalokano nāth tun kyān jaīsh eno vichār chhe tane? ahīn sahej paṇ pratikūḷatā goṭhatī nathī to mithyātvanā phaḷamān bhaviṣhye anantī pratikūḷatā āvashe tene kem sahan karīsh? ahā! dharma- sthānakamān paṇ tane paṅkhā joīe! thoḍī pratikūḷatāne avagaṇīne tun dharmashravaṇanā kāḷamān chittane ekāgra na kare to tun kyān jaīsh prabhu? ahā! jagatane khabar nathī; jagat āndhaḷe-āndhaḷun chhe, paṇ bāpu! parachīj anukūḷ-pratikūḷ chhe evā bhāvamān tun anantakāḷ sansāramān rakhaḍīsh. ahā! evā bhāvanun phaḷ evun ja chhe tyān shun thāy?

have ā arthanun kaḷasharūp kāvya kahe chheḥ-

* kaḷash 181ḥ shlokārtha uparanun pravachan *

aho! bhedagnānano ā alaukik kaḷash chhe. are! anantakāḷamān eṇe ek kṣhaṇavār paṇ bhedagnān karyun nathī!

ahā! ā ātmā chaitanyaprakāshanun pūr chhe. jem nadīmān ghoḍāpūr hoy chhe ne? tem ā dehamān birājamān bhagavān ātmā chaitanyaprakāshanun pūr chhe. ahāhā...! tun ekalo chaitanyarasano-ānandarasano-dariyo prabhu chhe. paṇ enī vartamān dashāmān puṇya-pāpanā bhāv utpanna thāy te jher chhe. ahā! ā jherane chhūṭun pāḍavānī ahīn vāt chhe. to kahe chhe-rāganun lakṣha maṭāḍī vartamān gnānanī dashā chidānandaghan prabhu ātmā prati ḍhaḷī jāy tyān rāgādi puṇya-pāpanā bhāv bhinna paḍī jāy chhe. ā rīte svābhimukh ḍhaḷelī gnānanī dashā te pragnāchhīṇī chhe.


PDF/HTML Page 2895 of 4199
single page version

ahīn kahe chhe- ‘इयं शिता प्रज्ञाछेत्री’ ā pragnārūpī tīkṣhṇa chhīṇī ‘निपुणैः’ pravīṇ puruṣho vaḍe ‘कथम् कपि’ koīpaṇ prakāre (-yatnapūrvak) ‘सावधानैः’ sāvadhānapaṇe (niṣhpramādapaṇe) ‘पातिता’ paṭakavāmān āvī thakī,’ आत्म–कर्म–उभयस्य सूक्ष्मे अन्तः– सन्धिबन्धे’ ātmā ane karma-bannenā sūkṣhma antaraṅg sandhinā bandhamān ‘रभसात्’ ‘shīdhra ‘निपतति’ paḍe chhe.

juo, ā svabhāvano puruṣhārtha ane bhedagnānano upāy!

jem lagnamān ‘samay varte sāvadhān’ kahe chhe ne? āṭh vāge lagnano ṭāīm hoy to samay thaī jatān kahe ke-ṭāīm thaī gayo chhe, andarathī kanyāne lāvo. em ahīn kahe chhe-rāgathī chhūṭā paḍavāno tāro ṭāīm thaī gayo chhe, māṭe andaramān-svabhāvamān jā ane rāgane bhinna pāḍ. bhāī! karavānun hoy to ek ā karavānun chhe. bākī to badhun thothethothān chhe.

joyun? ā pragnārūpī chhīṇī konā vaḍe paṭakavāmān āve chhe? ‘pravīṇ puruṣho vaḍe.’ lyo, ānun nām te pravīṇ puruṣh je bhedagnān kare chhe. duniyāmān pravīṇ-chatur kahevāy te ā nahīn. duniyānā kahevātā pravīṇ puruṣho to badhā pāgal chhe. mūrkha chhe; kemake teo svabhāvano puruṣhārtha kyān kare chhe? teo to puruṣhārthahīn napunsak chhe. ā to je svabhāvanā puruṣhārtha vaḍe bhedavignān pragaṭ kare te pravīṇ-nipuṇ puruṣh chhe em vāt chhe.

ahāhā...! kahe chhe-pravīṇ puruṣho vaḍe pragnāchhīṇīne niṣhpramādapaṇe mahā yatna vaḍe paṭakavāmān āvatān... , kyān? ātmā ane karma-banne vachchenā sūkṣhma antaraṅg sandhinā bandhamān arthāt andaranī sāndhanā joḍāṇamān. jem jaṅgalamān lākho maṇ pattharono pahāḍ hoy chhe emān vachche vachche lāl, dhoḷī evī rag hoy chhe. e rag e be pattharo vachche sāndh chhe arthāt be pattharo ek thayā nathī enun chinha chhe. tethī sāndhamān suraṅg phoḍatān pattharo judā paḍī jāy chhe. tem gnān ane ānand jenun sattva chhe evo bhagavān ātmā gnānānandarasakand prabhu chhe, emān je dayā, dān ādi shubh pariṇām ne hinsā, jūṭh, chorī, viṣhayavāsanā ādi ashubh pariṇām thāy chhe te mūḷ vastubhūt nathī. arthāt ātmā ane shubhāshubh pariṇām banne ek nathī. bannemān lakṣhaṇabhede bhed chhe, sāndh chhe. bhagavān ātmā ane rāgādi vikār vachche sūkṣhma antaraṅg sāndh chhe. ahīn kahe chhe-e bannenī antaraṅg sandhinā bandhamān bahu yatna vaḍe pragnāchhīṇī paṭakavāmān āvatān tatkāl banne bhinna paḍī jāy chhe. ‘

रभसात्’ chhe ne? eṭale ke shīdhra-tatkāl-te ja samaye. ahā! gnānanī

pragaṭ dashā je anādithī rāg taraph vaḷelī chhe te dhruv chidānandaghan prabhu ātmā taraph vaḷe ne ḍhaḷe te pragnāchhīṇī chhe ane te sāndhamān paḍatān tatkāl ātmā ane karma judā paḍī jāy chhe.


PDF/HTML Page 2896 of 4199
single page version

jemān rāganun gnān chhe evī vartamān gnānanī dashā ātmāthī judī nathī, paṇ rāg chhe te ātmāthī judo chhe. mīṇamān sinhano ākār chhe te mīṇ svarūp chhe, sinh svarūp nathī. tem chaitanyamay prabhu ātmāmān rāganun gnān thāy te gnān ātmasvarūp chhe, rāgasvarūp nathī. tethī rāgane jāṇanārī te gnānanī dashā antaramān svābhimukh vaḷatān rāg bhinna paḍī jāy chhe ane gnān gnānane (-ātmāne) anubhave chhe. ānun nām samyagdarshan ane samyaggnān chhe. vītarāg sarvagna parameshvarano mārga ahīnthī sharū thāy chhe.

pāchhaḷathī bhāgalā pāḍavā hoy to pāḍī shakāy eṭalā māṭe pahelānnā makānamān osarīmān babbe thāmbhalīo bhegī rākhatā. jyāre bhāīo judā paḍe eṭale thāmbhalīo vachche chaṇatar karī lo. ‘bhāīo ek bījāthī judā chhe eṭale game tyāre judā paḍe ja. tem ahīn ātmā ane karma be judī vastuo chhe. ātmā ekalo gnān ne ānandasvarūp chhe, ane karma-puṇya-pāpanī vr̥utti uṭhe te ākuḷatāsvarūp-duḥkhasvarūp chhe. banne vachche bhāvabhede bhed-sāndh chhe, tirāḍ chhe. eṭale vivekī puruṣho dvārā andar sūkṣhma sāndhamān bhagavatī pragnā nākhavāmān āvatān, te sāndhane bhedīne sarararāṭ andar shuddha svarūpamān utarī jāy chhe, praveshī jāy chhe ne rāgane bhinna karī de chhe. āvī vāt chhe! samajāṇun kāī...?

bhedavignānamān pravīṇ evā puruṣho ‘कथम् अपि’ eṭale ‘koī paṇ rīte’ ati niṣhpramādī thaīne pragnāchhīṇī paṭake chhe. ‘कथम् अपि’ –koī paṇ rīte eṭale shun? eṭale ke mahāyatna vaḍe, antar-ekāgratāno ati ugra puruṣhārtha karīne. jem vījaḷīnā jhabakārāmān soy parovavī hoy to keṭalī ekāgratā joīe? vījaḷī thāy ke tarat ja soy parovī le, jarāy pramād na kare. tem chaitanyamān samyaggnānarūpī doro parovavā chaitanyanī ekāgratāno ugra puruṣhārtha vivekī puruṣho karatā hoy chhe.

have be vachche pragnāchhīṇī kevī rīte paḍe chhe? to kahe chhe-

‘आत्मानम् अन्तः– स्थिर–विशद–लसद्–धाम्नि चैतन्यपूरे मग्नम्’ ātmāne to jenun tej antaraṅgamān sthir ane nirmaḷapaṇe dedīpyamān chhe evā chaitanyapūramān magna karatī ‘च’ ane ‘बन्धम् अज्ञानभावे नियमितम्’ bandhane agnānabhāvamān nishchaḷ (niyat) karatī- ‘अभिमतः भिन्नभिन्नौ कुर्वती’ e rīte ātmā ane bandhane sarva taraphathī bhinna bhinna karatī paḍe chhe.

ahā! ātmā chhe te anādi-anant nitya shāshvat paripūrṇa svataḥ siddha vastu chhe; enun chaitanyarūpī tej antaramān nitya, dhruv ane sthir chhe tathā nirmaḷapaṇe dedīpyamān chhe. ahā! pragnāchhīṇī ātmāne āvā chaitanyapūramān-chaitanya... chaitanya... chaitanya-evā trikāḷī dhruv chaitanyapravāhamān magna karatī paḍe chhe; ane te bandhane agnānabhāvamān


PDF/HTML Page 2897 of 4199
single page version

nishchal-sthit kare chhe. ā rīte ātmā ane bandhane sarva taraphathī bhinna bhinna karī de chhe.

ahā! ā sharīr, man, vāṇī, indriyo, strī-putra-parivār ādi bahāranā sanyogo nāshavān chhe. e badhī chījo potapotānā kāraṇe āvīne rahī chhe; ane teo potapotānā kāraṇe palaṭī jashe. ahā! āne nitya dhruvadhām-chaitanyadhām prabhu ātmānī najaru nathī tethī anitya ne asthir padārthone nitya ne sthir karavā mathe chhe. ā badhī kṣhaṇik chījo potānī sāthe sadā rahe em te ichchhe chhe, paṇ e eno mohajanit agnānabhāv chhe, bhrānti chhe.

vaḷī paralakṣhe je shubhāshubh vr̥uttio uṭhe chhe te bandh chhe ne te agnānabhāv chhe. ‘bandhane agnānabhāvamān nishchal karatī’ em kahyun ne! rāgamān chaitanyanā anshano abhāv chhe tethī te agnānamay bhāv chhe, andhakār chhe. andaramān sāvadhān thaī ne arthāt upayoganī jāgr̥uti rākhīne pragnāchhīṇī paṭakavāmān āvatān te sūkṣhma sandhine bhedīne ekakor gnānasvarūp ātmā ne bījīkor andhakārasvarūp rāg-bannene bhinna pāḍī de chhe. ahā! bhagavatī pragnā-gnānamay chetanā ātmā ane bandhane sarva taraphathī eṭale dravya, kṣhetra, kāḷ ne bhāv-em chotaraphathī bhinna bhinna karī de chhe. bandhanā-rāganā koī anshane gnānamān bheḷavatī nathī, ne gnānanā koī anshane bandhamān-rāgamān bheḷavatī nathī. ahā! āvī bhagavatī pragnā-gnānachetanā e ek ja mokṣhano upāy chhe.

bhāī! tārā mokṣhanun sādhan tārā potānāmān ja chhe. ahā! tene jāṇyā vinā agnānabhāve shubharāgane mokṣhanun sādhan mānīne anādikāḷathī ten bandhanun-rāganun ja sevan karyun chhe. parantu rāgathī pār antarmukh thayelī gnānachetanārūp nirmaḷ nirvikalpa anubhūti e ek ja mokṣhanun sādhan chhe. aho! e nirmaḷ svānubhūtinī shī vāt? vachanātīt ane vikalpātīt eno mahimā chhe. māṭe rāgathī sāvadhān thaī upayogane andar svarūpamān laī jā. ahā! āṭh varṣhanī bālikā paṇ samyagdarshan pāme chhe tyāre ā rīte ja pāme chhe. samajāṇun kāī...?

* kaḷash 181ḥ bhāvārtha uparanun pravachan *

‘ahīn ātmā ane bandhane bhinna bhinna karavārūp kārya chhe. teno kartā ātmā chhe.’ bhagavān ātmā anādi-anant shuddha chaitanyasattāsvarūp trikāḷī bhinna chīj chhe; ane. tevī rīte rāgādi vikāranā bhāvo bhinna chīj chhe. anādithī agnān vaḍe bene ek mānyā chhe. tethī bannene judā karavā te (dharmarūp) kārya chhe. ahīn kahe chhe-te bene bhinna karavārūp kāryano kartā ātmā chhe. koī bījo īshvar ā kāryane kare chhe em chhe nahi. ahā! svataḥsiddha vastuono kartā koī bījo īshvar chhe e mānyatā tadna jūṭhī-asatya chhe. have kahe chhe-


PDF/HTML Page 2898 of 4199
single page version

‘tyān karaṇ vinā kartā konā vaḍe kārya kare? tethī karaṇ paṇ joīe. nishchayanaye kartāthī bhinna karaṇ hotun nathī; māṭe ātmāthī abhinna evī ā buddhi ja ā kāryamān karaṇ chhe.

lyo, loko sādhananī rāḍo pāḍe chhe ne? ā eno ahīn khulāso kare chhe ke nishchayanaye kartāthī bhinna karaṇ hotun nathī. satyārthadraṣhṭie joīe to ātmāthī rāgādi bandhane bhinna pāḍavāmān kartāy ātmā chhe ne karaṇey ātmā chhe; kemake karaṇ kartāthī bhinna hotun nathī. ā banne (kartā ne karaṇ) ātmānī paryāyanī vāt chhe. ām to ek paryāyamān chhaye kārako hoy chhe, paṇ ahīn bene mukhya līdhā chhe. māṭe ātmāthī abhinna evī buddhi ja-bhagavatī pragnā ja ā kāryamān karaṇ chhe. shun kīdhun? ke parasanmukhanī dishāvāḷā rāgādi vikāranā bhāvone, svasanmukhanī dashāvāḷī pragnā ja- svasamvedanagnānanī dashā ja bhinna karavānun sādhan chhe. jem lākaḍānā be kaṭakā karanārun tīkṣhṇa karavat hoy chhe tem andaramān svābhimukh tīkṣhṇa pragnā-e ja rāg ne ātmāne judā karavānun karavat chhe.

have kahe chhe- ‘ātmāne anādi bandh gnānāvaraṇādi karma chhe, temanun kārya bhāvabandh to rāgādik chhe ane nokarma sharīrādik chhe. māṭe buddhi vaḍe ātmāne sharīrathī, gnānāvaraṇādik dravyakarmathī tathā rāgādik bhāvakarmathī bhinna ek chaitanyasvabhāvamātra anubhavī gnānamān ja līn rākhavo te ja (ātmā ne bandhanun) bhinna karavun chhe.’

ahā! hun ek shuddha chinmātra gnātā-draṣhṭā prabhu ātmā chhun. ahā! āvī trikāḷī chīj te mārun sva chhe-em svane oḷakhī, teno anubhav karī temān ja līn rahevun e ja ātmāne rāgathī bhinna karavun chhe. ātmāno anubhav karī emān ja līn rahevun enun nām bhagavatī pragnā chhe. tenāthī ja sarva karmano nāsh thāy chhe, siddhapadane pamāy chhe, -em jāṇavun. lyo, ‘ṇamo siddhāṇan’ -evun siddhapad ā rīte pamāy chhe.

prabhu-ā rāg ane ātmāne ā rīte judā kar to tāro avatār saphaḷ thashe. tethī tane ātmalābh thashe, andar atīndriy ānand pragaṭashe ane tane potāthī ja khātrī thashe ke have mane janma-maraṇ nathī; koīne pūchhavun nahi paḍe.

ahā! ā je samajashe nahi te chāragatimān rakhaḍashe. vartamānamān ā badhā ghaṇā sheṭhīāo chhe ne? shun thāy? teo bichārā ḍhoramān jashe. kem? kemake narakamān jāy evā tīvra pāpanā krūr hinsādinā pariṇām temane nathī, paṇ dhananā lobhamān temane māyā- kapaṭ-kuṭilatānā āḍāīnā pariṇām chhe tethī teo marīne ḍhoramān ja jāy, ḍhorane kūṅkhe ja janma le.

moṭā karoḍ pati-lakṣhmīpati chhe toy?


PDF/HTML Page 2899 of 4199
single page version

hā, toy; andar gnānānandasvarūp lakṣhmīne oḷakhyā vinā ā bahāranī lakṣhmī- dhūḷanā pati badhā kūḍ-kapaṭanā pariṇāmane līdhe ḍhoramān ja jashe. ahā! ane jeo īṇḍā ādi mānsāhār kare chhe teonun sthān narakādi ja chhe. ararar! jene aḍāy nahi tene bhojanamān levun e to mahāpāp chhe. lyo, kaḷash pūro thayo.

[pravachan nan. 349 thī 3pa3 (chālu)]
ॐ ॐ ॐ

PDF/HTML Page 2900 of 4199
single page version

gāthā–29p

आत्मबन्धौ द्विधा कृत्वा किं कर्तव्यमिति चेत्–

जीवो बंधो य तहा छिज्जंति सलक्खणेहिं णियएहिं।
बंधो छेदेदव्वो सुद्धो अप्पा य घेत्तव्वो।। २९५।।
जीवो बन्धश्च तथा छिद्येते स्वलक्षणाभ्यां नियताभ्याम्।
बन्धरछेत्तव्यः शुद्ध आत्मा च गृहीतव्यः।। २९५।।

‘ātmā ane bandhane dvidhā karīne shun karavun’ em pūchhavāmān āvatān have teno uttar kahe chheḥ-

jīv–bandh jyān chhedāy e rīt niyat nij nij lakṣhaṇe,
tyān chhoḍavo e bandhane, jīv grahaṇ karavo shuddhane. 29p.

gāthārthaḥ– [तथा] e rīte [जीवः बन्धः च] jīv ane bandh [नियताभ्याम् स्वलक्षणाभ्यां] temanān nishchit svalakṣhaṇothī [छिद्येते] chhedāy chhe. [बन्धः] tyān, bandhane [छेत्तव्यः] chhedavo arthāt chhoḍavo [च] ane [शुद्धः आत्मा] shuddha ātmāne [गृहीतव्यः] grahaṇ karavo.

ṭīkāḥ– ātmā ane bandhane pratham to temanān niyat svalakṣhaṇonā vignānathī sarvathā ja chhedavā arthāt bhinna karavā; pachhī, rāgādik jenun lakṣhaṇ chhe evā samasta bandhane to chhoḍavo ane upayog jenun lakṣhaṇ chhe evā shuddha ātmāne ja grahaṇ karavo. ā ja kharekhar ātmā ane banne dvidhā karavānun prayojan chhe ke bandhanā tyāgathī (arthāt bandhano tyāg karī) shuddha ātmānun grahaṇ karavun.

bhāvārthaḥ– shiṣhye pūchhayun hatun ke ātmā ane bandhane dvidhā karīne shun karavun? teno ā uttar āpyo ke bandhano to tyāg karavo ane shuddha ātmānun grahaṇ karavun.

*
samayasār gāthā 29paḥ mathāḷun

shiṣhyano prashna chhe ke-bandh-rāg ane ātmāne bhagavatī pragnā vaḍe judā pāḍavā e to jāṇyun paṇ ‘ātmā ane bandhane dvidhā karīne shun karavun?’ em pūchhavāmān āvatān have teno uttar kahe chheḥ-