PDF/HTML Page 2921 of 4199
single page version
anitya chhun; vastupaṇe hun ek chhun, bhed apekṣhāe anek chhun-evā apekṣhit dharmo kathañchit- vyavahārathī hoy to bhale hoy paṇ shuddha chaitanyamātra evā mārāmān nishchaye koī bhed nathī. ahīn dharma eṭale samyagdarshan-gnān-chāritrarūp dharmanī vāt nathī, tem ja guṇanī paṇ vāt nathī, paṇ apekṣhit svabhāvone ahīn dharma kahyā chhe. sat nām potāthī chhe, asat nām parathī nathī-āvā vastunā apekṣhit svabhāvane ahīn dharma kīdho chhe. ene paryāy hotī nathī, guṇo vastumān trikāḷ hoy chhe ane ene paryāy hoy chhe. ā pramāṇe guṇ ane dharmamān pher chhe. ek ane anek guṇ paṇ chhe. samayasāramān 47 shaktinā varṇanamān ā bannene guṇomān līdhā chhe. paṇ ahīn ek, anek apekṣhit dharmanī vāt levī chhe.
have trījī vātaḥ- gnān, darshan ādi guṇo ātmāmān trikāḷ chhe. gnānaguṇ, darshanaguṇ, ānandaguṇ, astitvaguṇ, prabhutvaguṇ, kartā, karma, karaṇ ādi chha guṇ ityādi anantaguṇ ātmāmān trikāḷ chhe. enī vartamān paryāy paṇ hoy chhe. gnānaguṇane gnānaguṇanā lakṣhathī jovāmān āve to te chhe, paṇ shuddha chaitanyamātra vastumān evā guṇabhed nathī-em kahe chhe.
shun kahe chhe? chha kārakanā bhedo, sat-asat ādi dharmabhedo tathā gnān, darshan ādi guṇabhedo jāṇavā māṭe ho to bhale ho, parantu ādaravā māṭe e koī bhedo nathī. ahā! dharmanun pahelun pagathiyun je samyagdarshan enā viṣhayarūp shuddha chaitanyamātra bhāvamān ā koī bhedo nathī. ahīn shuddha chaitanyamātra kahīne badhā bhedo kāḍhī nākhyā chhe. aho! āvo shuddha chaitanyamātra bhāv ek samyagdarshanano viṣhay chhe, dhyey chhe.
tethī kahe chhe- ‘ām shuddhanayathī abhedarūp ātmāne grahaṇ karavo.’ ā abhed chhe eṭalo bhed-vikalpa paṇ nahi, paṇ draṣhṭi abhed-ekamān andaramān jāy chhe ene abhed kahe chhe. ā draṣhṭi ane ā draṣhṭino viṣhay em bhed nahi paṇ draṣhṭi shuddha chaitanya upar rahe te abhedanī draṣhṭi chhe ane e rīte abhed ek ātmānun grahaṇ thāy chhe. ā sāmānya abhed chhe em vikalpa nahi, parantu paryāy par taraph jhukatī hatī te andar abhed ek sāmānya taraph gaī tene abhedano anubhav kahevāmān āve chhe. lyo, ānun nām samakit ane ā dharma chhe. bākī to badhān thothān chhe.
kārak bhedo, dharmabhedo ane guṇabhedone jāṇavā te anupacharit sadbhūt vyavahāranay chhe ane vyavahāraratnatrayane jāṇavo te upacharit asadbhūt vyavahāranay chhe. shuddha chaitanyamātra vastune anubhavavī te shuddhanay chhe.
PDF/HTML Page 2922 of 4199
single page version
अवसेसा जे भावा ते मज्झ परे त्ति णादव्वा।। २९८।।
पण्णाए घित्तव्वो जो णादा सो अहं तु णिच्छयदो।
अवसेसा जे भावा ते मज्झ परे त्ति णादव्वा।। २९९।।
अवशेषा ये भावाः ते मम परा इति ज्ञातव्याः।। २९८।।
प्रज्ञया गृहीतव्यो यो ज्ञाता सोऽहं तु निश्चयतः।
अवशेषा ये भावाः ते मम परा इति ज्ञातव्याः।। २९९।।
bākī badhā je bhāv te sau muj thakī par–jāṇavun. 298.
pragnāthī grahavo–nishchaye je jāṇanāro te ja hun,
bākī badhā je bhāv te sau muj thakī par–jāṇavun. 299.
gāthārthaḥ– [प्रज्ञया] pragnā vaḍe [गृहीतव्यः] em grahaṇ karavo ke- [यः द्रष्टा] je dekhanāro chhe [सः तु] te [निश्चयतः] nishchayathī [अहम्] hun chhun, [अवशेषाः] bākīnā [ये भावाः] je bhāvo chhe [ते] te [मम पराः] mārāthī par chhe [इति ज्ञातव्याः] em jāṇavun.
[प्रज्ञया] pragnā vaḍe [गृहीतव्यः] em grahaṇ karavo ke- [यः ज्ञाता] je jāṇanāro chhe [सः तु] te [निश्चयतः] nishchayathī [अहम्] hun chhun, [अवशेषाः] bākīnā [ये भावाः] je bhāvo chhe [ते] te [मम पराः] mārāthī par chhe [इति ज्ञातव्याः] em jāṇavun.
ṭīkāḥ– chetanā darshanagnānarūp bhedone ullaṅghatī nahi hovāthī, chetakapaṇānī māphak darshakapaṇun ane gnātāpaṇun ātmānun svalakṣhaṇ ja chhe. māṭe hun dekhanārā ātmāne grahaṇ karun chhun. ‘grahaṇ karun chhun’ eṭale ‘dekhun ja chhun’; dekhato ja (arthāt dekhato thako ja) dekhun chhun, dekhatā vaḍe ja dekhun chhun, dekhatā māṭe ja dekhun chhun, dekhatāmānthī ja dekhun chhun, dekhatāmān ja dekhun chhun, dekhatāne ja dekhun chhun, athavā-nathī dekhato; nathī dekhato thako dekhato, nathī dekhatā vaḍe dekhato, nathī dekhatā māṭe dekhato, nathī
PDF/HTML Page 2923 of 4199
single page version
dekhatāmānthī dekhato, nathī dekhatāmān dekhato, nathī dekhatāne dekhato; parantu sarvavishuddha darshanamātra bhāv chhun. vaḷī evī ja rīte-hun jāṇanārā ātmāne grahaṇ karun chhun, ‘grahaṇ karun chhun’ eṭale ‘jāṇun ja chhun’; jāṇato ja (arthāt jāṇato thako ja) jāṇun chhun, jāṇatā vaḍe ja jāṇun chhun, jāṇatā māṭe ja jāṇun chhun, jāṇatāmānthī ja jāṇun chhun, jāṇatāmān ja jāṇun chhun, jāṇatāne ja jāṇun chhun. athavā-nathī jāṇato; nathī jāṇato thako jāṇato, nathī jāṇatā vaḍe jāṇato, nathī jāṇatā māṭe jāṇato, nathī jāṇatāmānthī jāṇato, nathī jāṇatāmān jāṇato, nathī jāṇatāne jāṇato; parantu sarvavishuddha gnaptimātra (jāṇanakriyāmātra) bhāv chhun. (ām dekhanārā ātmāne tem ja jāṇanārā ātmāne kartā, karma, karaṇ, sampradān, apādān ane adhikaraṇarūp kārakonā bhedapūrvak grahaṇ karīne, pachhī kārakabhedono niṣhedh karī ātmāne arthāt potāne darshanamātra bhāvarūpe tem ja gnānamātra bhāvarūpe anubhavavo arthāt abhedarūpe anubhavavo.)
(bhāvārthaḥ– ā traṇ gāthāomān, pragnā vaḍe ātmāne grahaṇ karavānun kahyun chhe. ‘grahaṇ karavun’ eṭale koī anya vastune grahavānī-levānī nathī; chetanāno anubhav karavo, te ja, ātmānun ‘grahaṇ karavun’ chhe.
prathamanī gāthāmān sāmānya chetanāno anubhav karāvyo hato. tyān, anubhav karanār, jeno anubhav karavāmān āve te, jenā vaḍe anubhav karavāmān āve te-ityādi kārakabhedarūpe ātmāne kahīne, abhedavivakṣhāmān kārakabhedano niṣhedh karī, ātmāne ek shuddha chaitanyamātra kahyo hato.
have ā be gāthāomān draṣhṭā ane gnātāno anubhav karāvyo chhe, kāraṇ ke chetanāsāmānya darshanagnānavisheṣhone ullaṅghatī nathī. ahīn paṇ, chha kārakarūp bhed-anubhavan karāvī, pachhī abhed-anubhavananī apekṣhāe kārakabhed dūr karāvī, draṣhṭāgnātāmātrano anubhav karāvyo chhe.)
ṭīkāḥ– ahīn prashna thāy chhe ke-chetanā darshanagnānabhedone kem ullaṅghatī nathī ke jethī chetanāro draṣhṭā tathā gnātā hoy chhe? teno uttar kahevāmān āve chheḥ- pratham to chetanā pratibhāsarūp chhe. te chetanā dvirūpatāne arthāt be-rūpapaṇāne ullaṅghatī nathī, kāraṇ ke samasta vastuo sāmānyavisheṣhātmak chhe. (badhīye vastuo sāmānya-visheṣhasvarūp chhe, tethī temane pratibhāsanārī chetanā paṇ be-rūpapaṇāne ullaṅghatī nathī.) tenān je be rūpo chhe te darshan ane gnān chhe. māṭe te temane (-darshanagnānane) ullaṅghatī nathī. jo chetanā darshan gnānane ullaṅghe to sāmānyavisheṣhane ullaṅghavāthī chetanā ja na hoy (arthāt chetanāno abhāv thāy). tenā abhāvamān be doṣh āve- (1) potānā guṇano nāsh thavāthī chetanane achetanapaṇun āvī paḍe, athavā
PDF/HTML Page 2924 of 4199
single page version
तत्सामान्यविशेषरूपविरहात्साऽस्तित्वमेव त्यजेत्।
तत्त्यागे जडता चितोऽपि भवति व्याप्यो विना व्यापका–
दात्मा चान्तमुपैति तेन नियतं द्रग्ज्ञप्तिरूपाऽस्तु चित्।। १८३।।
(ra) vyāpakanā (-chetanānā-) abhāvamān vyāpya evā chetanano (ātmāno) abhāv thāy. māṭe te doṣhonā bhayathī chetanāne darshanagnānasvarūp ja aṅgīkār karavī.
have ā arthanun kaḷasharūp kāvya kahe chheḥ-
shlokārthaḥ– [जगति हि चेतना अद्वैता] jagatamān kharekhar chetanā advait chhe [अपि चेत् सा द्रग्ज्ञप्तिरूपं त्यजेत्] topaṇ jo te darshanagnānarūpane chhoḍe [तत्सामान्यविशेषरूपविरहात्] to sāmānyavisheṣharūpanā abhāvathī [अस्तित्वम् एव त्यजेत्] (te chetanā) potānā astitvane ja chhoḍe; [तत्–त्यागे] em chetanā potānā astitvane chhoḍatān, (1) [चितः अपि जडता भवति] chetanane jaḍapaṇun āve arthāt ātmā jaḍ thaī jāy. [च] ane (ra) [व्यापकात् विना व्याप्यः आत्मा अन्तम् उपैति] vyāpak vinā (-chetanā vinā-) vyāpya je ātmā te nāsh pāme (-ām be doṣh āve chhe). [तेन चित् नियतं द्रग्ज्ञप्तिरूपा अस्तु] māṭe chetanā niyamathī darshanagnānarūp ja ho.
bhāvārthaḥ– samasta vastuo sāmānyavisheṣhātmak chhe. tethī temane pratibhāsanārī chetanā paṇ sāmānyapratibhāsarūp (-darshanarūp) ane visheṣhapratibhāsarūp (-gnānarūp) hovī joīe. jo chetanā potānī darshanagnānarūpatāne chhoḍe to chetanāno ja abhāv thatān, kān to chetan ātmāne (potānā chetanāguṇano abhāv thavāthī) jaḍapaṇun āve, athavā to vyāpakanā abhāvathī vyāpya evā ātmāno abhāv thāy. (chetanā ātmānī sarva avasthāomān vyāpatī hovāthī vyāpak chhe ane ātmā chetan hovāthī chetanānun vyāpya chhe. tethī chetanāno abhāv thatān ātmāno paṇ abhāv thāy.) māṭe chetanā darshanagnānasvarūp ja mānavī.
ahīn tātparya evun chhe ke-sāṅkhyamatī ādi keṭalāk loko sāmānya chetanāne ja mānī ekānt kahe chhe, temano niṣhedh karavā māṭe ‘vastunun svarūp sāmānyavisheṣharūp chhe tethī chetanāne sāmānyavisheṣharūp aṅgīkār karavī’ em ahīn jaṇāvyun chhe. 183.
have āgaḷanā kathananī sūchanārūp shlok kahe chheḥ-
PDF/HTML Page 2925 of 4199
single page version
भावाः परे ये किल ते परेषाम्।
ग्राह्यस्ततश्चिन्मय एव भावो
भावाः परे सर्वत एव हेयाः।। १८४।।
shlokārthaḥ– [चितः] chaitanyano (ātmāno) to [एकः चिन्मयः एव भावः] ek chinmay ja bhāv chhe, [ये परे भावाः] je bījā bhāvo chhe [ते किल परेषाम्] te kharekhar paranā bhāvo chhe; [ततः] māṭe [चिन्मयः भावः एव ग्राह्यः] (ek) chinmay bhāv ja grahaṇ karavāyogya chhe, [परे भावाः सर्वतः एव हेयाः] bījā bhāvo sarvathā chhoḍavāyogya chhe. 184.
‘ātmāne shuddha chaitanyamātra to grahaṇ karāvyo; have sāmānya chetanā darshan- gnānasāmānyamay hovāthī anubhavamān darshanagnānasvarūp ātmāne ā pramāṇe anubhavavo- em kahe chheḥ-’ chetan dravyanun lakṣhaṇ je chetanā chhe te gnānadarshanarūpe be svarūpe chhe. māṭe darshanagnānasvarūp ātmāne ā pramāṇe anubhavavo-em gāthāmān kahe chheḥ-
‘chetanā darshanagnānarūp bhedone ullaṅghatī nahi hovāthī, chetakapaṇānī māphak darshakapaṇun ane gnātāpaṇun ātmānun svalakṣhaṇ ja chhe.’
abhedathī sāmānyapaṇe jene chetanā kahevāmān āve chhe te ja chetanā gnān ane darshan evā bhedathī be prakāre-svarūpe chhe. chetanā ātmānun lakṣhaṇ chhe em kahetān rāg ke je bandhanun lakṣhaṇ chhe tenun te ullaṅghan kare chhe, arthāt rāg ātmāthī bhinna chhe em siddha kare chhe parantu te chetanā, darshan ane gnānarūp bhedo ke je ātmānā guṇo-svabhāvo chhe tenun ullaṅghan karatī nathī. gnān ane darshan guṇo arthāt sāmānyapaṇe chetanā e to ātmāno svabhāv chhe. chaitanyasvarūpī ātmāno ek gnān ja svabhāv chhe em nathī. darshan ane gnān banne enā svabhāvo chhe. māṭe chetakapaṇānī jem darshan ane gnān banne ātmānun svalakṣhaṇ ja chhe. anubhavamān gnān ane darshan banne āve chhe.
sanātan digambar mārga sivāy anyamatamān em kahe chhe ke gnān ane darshan
PDF/HTML Page 2926 of 4199
single page version
upayog banne ek ja chhe. parantu em chhe nahi; banne upayog bhinna bhinna chhe-em ahīn kahe chhe.
vaḷī shvetāmbaramatavāḷā em kahe chhe ke-kevaḷīne ek samaye ek ja upayog hoy; jyāre darshan-upayog hoy tyāre gnān-upayog na hoy ane gnān-upayog hoy tyāre darshan-upayog na hoy. parantu ā vāt satyārtha-yathārtha nathī. kevaḷī paramātmāne ek ja samayamān kevaḷadarshan ane kevaḷagnān em banne upayog sāthe ja hoy chhe.
alpagna hovāthī chhadmasthane upayog krame hoy chhe. tene darshanapūrvak gnān-upayog hoy chhe. chhadmasthane ek samayamān banne upayog sāthe hotā nathī; parantu kevaḷī paramātmā to ek samayamān paripūrṇa dashāne pāmyā chhe, māṭe temane to ek ja samayamān gnān ane darshan upayog ek sāthe ja hoy chhe.
chetakapaṇānī jem darshakapaṇun ane gnātāpaṇun ātmāne svalakṣhaṇ ja chhe. ‘māṭe hun dekhanārā ātmāne grahaṇ karun chhun,’ “grahaṇ karun chhun” eṭale “dekhun ja chhun”;...’ juo, ā sāmānya vāt karī, have ṣhaṭkārakanā bhed pāḍī tene ja visheṣh samajāve chhe-
‘dekhato ja (arthāt dekhato thako ja) dekhun chhun, dekhatā vaḍe ja dekhun chhun, dekhatā māṭe ja dekhun chhun, dekhatāmānthī ja dekhun chhun, dekhatāmān ja dekhun chhun, dekhatāne ja dekhun chhun.’
juo, āvā kartā, karma, karaṇ ādi chha bhed vichār karatān pratham paḍe chhe, parantu bhedathī vichār karatān to ātmāmān vikalpa-rāg ja utpanna thāy chhe. māṭe samyagdraṣhṭi e chha bhedanun lakṣha (ke je sadbhūt vyavahāranayano viṣhay chhe) paṇ chhoḍī ek abhed ātmāne ja grahaṇ kare chhe. ahā! dayā, dān ādi rāg to hun nahi paṇ kārakanā ā chha bhed paṇ mārāmān nathī em jāṇato dharmī chha bhedanun lakṣha chhoḍī de chhe. kevī rīte-te have samajāve chheḥ-
‘athavā-nathī dekhato; nathī dekhato thako dekhato, nathī dekhatā vaḍe dekhato, nathī dekhatā māṭe dekhato, nathī dekhatāmānthī dekhato, nathī dekhatāmān dekhato, nathī dekhatāne dekhato; parantu sarvavishuddha darshanamātra bhāv chhun’ .
nathī dekhato e sāmānya kahyun. nathī dekhato thako dekhato e kartāno bhed, nathī dekhatā vaḍe dekhato e karaṇano bhed, nathī dekhatā māṭe dekhato e sampradānano bhed, nathī dekhatāmānthī dekhato e apādānano bhed, nathī dekhatāmān dekhato e ādhārano bhed, nathī dekhatāne dekhato e karmano bhed-ām chha bhedanā niṣhedhapūrvak hun
PDF/HTML Page 2927 of 4199
single page version
sarvavishuddha darshanamātra bhāv chhun-em dharmī samyagdarshan viṣhayanī bhāvanā kare chhe-eṭale ke nirvikalpa anubhav kare chhe. ahā! samyagdarshanano viṣhay abhed ek sarvavishuddha darshanamātra bhāv chhe ane emān ṣhaṭkārakanā bhed nathī. abhed ek darshanamātra vastunī draṣhṭi te samyagdarshan chhe ane te dharmanun pahelun pagathiyun chhe. sūkṣhma vāt chhe bhāī!
juo, have pachhī sarvavishuddhagnān adhikār āvavāno chhe ne? enā upodghātanī ahīnthī sharūāt kare chhe. hun dekhato ja dekhun chhun, hun dekhatāne ja dekhun chhun, hun dekhatā vaḍe ja dekhun chhun ityādi kartā, karma, karaṇ ādi bhed rāganun-vikalpanun kāraṇ chhe. e anupacharit sadbhūt vyavahāranay chhe. ahīn kahe chhe-e bhedo hun nahi, hun to sarvavishuddha darshanamātra bhāv chhun. ahāhā...! ek abhed daṣhṭāsvabhāvabhāv e ja hun chhun. lyo, antaramān āvā abhed ātmānī draṣhṭi karavī te samyagdarshan chhe. ahā! āvā samyagdarshanathī ene dharmanī sharūāt thāy chhe. ā ja vītarāgano mārag chhe bhāī! ā samajyā vinā lākh kriyākāṇḍ kare toy enāthī dharma thato nathī.
āvī ja rīte have gnānathī samajāve chheḥ-
‘vaḷī evī ja rīte-hun jāṇanār ātmāne grahaṇ karun chhun. “grahaṇ karun chhun” eṭale “jāṇun ja chhun.” ā sāmānya vāt karī. have ṣhaṭkārakanā bhed pāḍī visheṣh samajāve chhe-
‘jāṇato ja jāṇun chhun’ -e kartā. ā haju bhed-vikalpa chhe; ‘jāṇatā vaḍe ja jāṇun chhun’ -ā karaṇ. nimitta ke bhed vaḍe jāṇun chhun em nahi. ‘jāṇatā māṭe ja jāṇun chhun’ -e sampradān, ‘jāṇatāmānthī ja jāṇun chhun’ e apādān, ‘jāṇatāmān ja jāṇun chhun’ -e ādhār, ‘jāṇatāne ja jāṇun chhun-e karma-ā pramāṇe chha kārakonā bhedanā vichār pratham āve chhe kharā paṇ bhedanun lakṣha karatān to vikalpa-rāg ja utpanna thāy chhe. tethī bhedanun lakṣha chhoḍī samakitī puruṣh abhed ek gnānamātra vastu ātmāne ja grahaṇ kare chhe. te kevī rīte? to kahe chhe-
‘athavā-nathī jāṇato; nathī jāṇato thako jāṇato, nathī jāṇatā vaḍe jāṇato, nathī jāṇatā māṭe jāṇato, nathī jāṇatāmānthī jāṇato, nathī jāṇatāmān jāṇato, nathī jāṇatāne jāṇato; parantu sarvavishuddha gnaptimātra (jāṇanakriyāmātra) bhāv chhun’
joyun? chha kārakonā bhedone ā pramāṇe rad karyā arthāt draṣhṭimānthī chhoḍī dīdhā ane hun to abhed ek sarvavishuddha gnaptimātra bhāv chhun-em gnānanī kriyāne gnānasvabhāvamān joḍī dīdhī. ahā! jāṇanasvabhāvamātra hun chhun-em abhed ek ātmānī draṣhṭi thatān paryāyamān paṇ jāṇanasvabhāv ekalo āvyo, rāg ne bhed na āvyo. (rāg ne bhed
PDF/HTML Page 2928 of 4199
single page version
te hun ātmā em na āvyun) ānun nām dharma chhe. ātmā trikāḷ jāṇanasvabhāvamātra chhe em jāṇatān (-gnānanī paryāyamān bhagavān trikāḷīne upādey karatān) paryāyamān paṇ jāṇanasvabhāvanī pariṇati pragaṭ thāy chhe. ā samyagdarshan-samyaggnān chhe.
ahā! ātmānun astitva keṭalun ane kayā prakāre chhe e jāṇīne andar trikāḷī ek abhedanī draṣhṭi kare tyāre ene satyadraṣhṭi-samyagdraṣhṭi kahe chhe. ahīn kahe chhe-ā sadbhūt vyavahāranayano viṣhay je kārakanā bhedo e hun nahi, hun to sarvavishuddha gnaptimātra bhāv chhun. gnaptimātra chhun-em kahīne rāg ane sarva bhed-vikalpano niṣhedh karyo chhe. ahāhā...! ekalā jāṇan-jāṇanasvabhāvī abhed ekarūp ātmānī draṣhṭi te samyagdarshan chhe.
are! loko to māne chhe ke vyavahārathī nishchay thāy, rāgathī vītarāgatā thāy. parantu bhāī! rāg e to asadbhūt vyavahār chhe. jo to kharo, ahīn to sadbhūt vyavahāranoy niṣhedh karyo chhe. ahīn kahe chhe-nirmaḷ kārakonā bhedano vichār pratham āve chhe kharo, āvyā vinā raheto nathī, paṇ jyān sudhī bhedanun lakṣha rahe chhe tyān sudhī nishchay dharma pragaṭ thato nathī. bāpu! vastunun nishchay svarūp ja evun chhe ke tene koī vyavahāranī ke bhedanī apekṣhā nathī. shrī niyamasār gāthā 3 mān kahyun chhe ke samyagdarshan-gnān-chāritrarūp shuddharatnatrayātmak mokṣhamārga param nirapekṣha chhe arthāt paranī apekṣhā vinā nirapekṣha pragaṭ thāy chhe.
ahā! lokone abhyās nahi ne satne samajavānī darakār nahi eṭale āvun bhagavāne kahelun ane santoe prasiddha karelun satnun svarūp samajavun kaṭhaṇ lāge chhe. eṭale agnānavash jīvo em mānī beṭhā chhe ke-bījānī dayā pāḷavī, vrat karavān, sāmāyik karavī, posah karavo, pratikramaṇ karavun ityādi rāganī kriyāo karavī te dharma chhe. tene santo kahe chhe-bāpu! tane khabar nathī paṇ jene tun māne chhe te sāchun sāmāyik nathī, ane posah paṇ nathī. ahā! andar rāg vināno je abhed ek chaitanyamātra chidānand prabhu ātmā virāje chhe tenā āshraye anubhav thatān pratham samyagdarshanamān atīndriy ānandanun vedan thāy chhe ane tyār bād e ja svasvarūpamān visheṣh līnatā-ramaṇatā thāy tene sāmāyik kahe chhe. jemān samatāno lābh thāy tene sāmāyik kahe chhe. have āvun dharmanun vāstavik svarūp bichārāe kadī sāmbhaḷyuny na hoy. deh to chhūṭī jāy ne jindagī (- avasar) em ne em (-vyartha) chālī jāy.
ahīn kahe chhe-ā pramāṇe dekhanār-jāṇanār ātmāne kartā, karma, karaṇ, sampradān, apādān, adhikaraṇarūp kārakonā bhedapūrvak grahaṇ karīne eṭale ke pratham gnānamān bhedapūrvak jāṇīne, pachhī kārakabhedone dūr karīne eṭale ke bhedonun lakṣha chhoḍīne ātmāne
PDF/HTML Page 2929 of 4199
single page version
arthāt potāne shuddha ek darshanamātrabhāvarūpe tem ja gnānamātrabhāvarūpe anubhavavo ā rīte abhedanā anubhavane samyagdarshan ane samyaggnān kahe chhe.
‘ā traṇ gāthāomān pragnā vaḍe ātmāne grahaṇ karavānun kahyun chhe. “grahaṇ karavun”-eṭale koī anya vastune grahavānī-levānī nathī; chetanāno anubhav karavo, te ja ātmānun “grahaṇ karavun” chhe.’
sat chit je ātmā te vastu, eno trikāḷī je chaitanyabhāv te svabhāv; enī sanmukh thaī vartamānamān ā chaitanyamātra bhāv te hun-em anubhavavo enun nām ātmānun ‘grahaṇ karavun’ chhe. chit e dravya-svabhāv, chetanā e guṇasvabhāv ane anubhav karavo te paryāyasvabhāv-em dravya-guṇ-paryāy traṇe āvī gayā. ahā! jene dharma karavo chhe arthāt sukhī thavun chhe teṇe nimitta, rāg ne bhedanī draṣhṭi dūr karīne, e sarvathī vimukh thaī abhed ek chaitanyamātra ātmāmān ja draṣhṭi ekāgra karavī joīe. bhāī! ā ja ek mārga chhe; bākī badhān thothān chhe.
ā pahelān gāthā 297nā bhāvārthamān āvī gayun ke-jenun svalakṣhaṇ chaitanya nathī evā parabhāvo lakṣhya evā ātmāthī bhinna chhe. ahā! ā dayā, dān, vrat, bhakti ādinā shubhabhāv athavā hinsā, jūṭh, chorī, viṣhayavāsanā ādinā ashubhabhāv-e sarva bhāv chaitanyathī rahit hovāthī bhagavān ātmāthī bhinna chhe. bhinna chhe eṭale shun? ke enāthī antar-anubhav, shuddha ātmāno anubhav na thāy, arthāt teo ādaraṇīy nathī. vyavahāranā shubhabhāv ādaraṇīy nathī. vyavahār hoy kharo, paṇ te ādaraṇīy nathī. je chaitanyasvabhāv nathī te vibhāv chhe, ane vibhāv svabhāvanun sādhan kem hoy? na hoy. māṭe shubhabhāv dharmanun sādhan nathī. jem agnino trikāḷ uṣhṇasvabhāv chhe, sākarano mīṭhāsh kāyamī svabhāv chhe tem bhagavān ātmāno trikāḷ chaitanyasvabhāv chhe. ahā! āvā trikāḷī shuddha chaitanyasvabhāvano anubhav karavo te dharma chhe. vyavahār ratnatrayano rāg ho bhale, paṇ e dharma nathī. āvī sūkṣhma vāt!
ahīn to nirmaḷ kārakonā bhedane paṇ dūr kare chhe. ahā! chaitanyanī nirmaḷ paryāy kartā, nirmaḷ paryāy karma, nirmaḷ paryāy karaṇ ityādi ṣhaṭkārakanā pariṇamanamān lakṣha jāy te vyavahār chhe. bhed paḍe chhe ne? māṭe e vyavahār chhe. e bhedanun lakṣha chhoḍī chaitanyaprakāshano puñj evā abhed ek shuddha antaḥtattvanī draṣhṭi karavī e samyagdarshan chhe ane eno e sau pahelāmān pahelo dharma chhe. pahelun shun karavun em pūchhe chhe ne? pahelun ā karavun em vāt chhe.
PDF/HTML Page 2930 of 4199
single page version
have kahe chhe- ‘prathamanī gāthāmān sāmānya chetanāno anubhav karāvyo hato. tyān, anubhav karanār, jeno anubhav karavāmān āve te, jenā vaḍe anubhav karavāmān āve te-ityādi kārakabhedarūpe ātmāne kahīne, abhedavivakṣhāmān kārakabhedano niṣhedh karī, ātmāne ek shuddha chaitanyamātra kahyo hato.’
pratham chha kārakanā bhed pāḍī samajāvyun hatun, pachhī bhedano niṣhedh karī abhedano anubhav karāvyo. kemake bhedanī draṣhṭimān abhedano anubhav thato nathī, tethī bhedane gauṇ karī abhedanī-shuddha chaitanyamātra vastunī draṣhṭi karāvī.
‘have ā be gāthāomān draṣhṭā ane gnātāno anubhav karāvyo chhe, kāraṇ ke chetanāsāmānya darshanagnānavisheṣhone ullaṅghatī nathī. ahīn paṇ, chha kārakarūp bhed-anubhavan karāvī. pachhī abhed-anubhavananī apekṣhāe kārakabhed dūr karāvī, draṣhṭā-gnātāmātrano anubhav karāvyo chhe.’
ahā! vītarāg jainadarshanamān ek vītarāgabhāv ja dharma chhe. e vītarāgabhāv kem pragaṭ thāy? to kahe chhe ke-ātmā trikāḷī sat shāshvat shuddha sadā chaitanyasvarūp chhe. ene bhedathī kahīe to te darshanagnānasvabhāvī chhe, gnātā-draṣhṭāsvarūp chhe. māṭe darshan- gnānasvabhāvī ātmāne jāṇī antaramān abhed ek ātmasvarūpano anubhav karavo te dharma chhe. ā vāt have ṭīkāmān visheṣh samajāve chheḥ-
‘ahīn prashna thāy chhe ke-chetanā darshanagnānabhedone kem ullaṅghatī nathī ke jethī chetanāro draṣhṭā tathā gnātā hoy chhe?’
juo, ā prashna! em ke ātmā chetanadravya vastu, ane eno svabhāv chetanāguṇ-te darshanagnān bhedonun ullaṅghan kem karato nathī? arthāt chetanā ekarūp kem nahi? chetanā berūp kem? jethī chetanāro draṣhṭā tathā gnātā thāy chhe te chetanāmān be svabhāvapaṇun kem? teno uttar kahevāmān āve chheḥ-
‘pratham to chetanā pratibhāsarūp chhe.’ shun kīdhun? ke chetanāmān jagatanī chījo sāmānyavisheṣhapaṇe pratibhāse chhe. eṭale shun? ke chetanāmān jagatanī chījo sāmānya (abhedapaṇe) dekhāy chhe ane visheṣh (bhedapaṇe) jaṇāy chhe. samajāṇun kāī...? ahīn em kahe chhe ke-ātmā ek vastu chhe, chetanā eno svabhāv-guṇ chhe. enī paryāyamān sva ane parano pratibhās eṭale ke sāmānya dekhavāpaṇun ne visheṣh jāṇavāpaṇun thāy chhe. ahāhā...! jeṭalī chījo sāme hoy tenun chetanāmān sāmānya ane visheṣhapaṇe dekhavā-jāṇavāpaṇun thāy chhe.
PDF/HTML Page 2931 of 4199
single page version
āthī, ‘te chetanā dvirūpatāne arthāt be-rūpapaṇāne ullaṅghatī nathī, kāraṇ ke samasta vastuo sāmānyavisheṣhātmak chhe. tenān je be rūpo chhe te darshan ane gnān chhe. māṭe te temane ullaṅghatī nathī.’
joyun? sarva vastuo eṭale badhā ātmā ne jaḍ dravyo, dravya tarīke vastupaṇe sāmānya chhe ane guṇaparyāyapaṇe visheṣh chhe. ā rīte pratyek vastuno sāmānya-visheṣh svabhāv chhe. te samasta vastuono gnānadarshananī paryāyamān pratibhās thāy chhe. ā pramāṇe ātmāmān chetanā svabhāv sāmānyapaṇe darshan ane visheṣhapaṇe gnān em be-rūpe chhe. ahā! samasta vastuone pratibhāsanārān darshan ane gnān e chaitanyamay ātmāno svabhāv chhe, māṭe chetanā temane ullaṅghatī nathī. have kahe chheḥ-
‘jo chetanā darshan-gnānane ullaṅghe to sāmānyavisheṣhane ullaṅghavāthī chetanā ja na hoy (arthāt chetanāno abhāv thāy.) .’
shun kīdhun? ke jo chetanāmān sāmānya ne visheṣharūp pratibhāsavānī shakti ja na hoy arthāt dekhavā-jāṇavārūp shakti ja na hoy to chetanāno abhāv thaī jāy. tenā abhāvamān be doṣh āve-
1. ‘potānā guṇano nāsh thavāthī chetanane achetanapaṇun āvī paḍe, athavā
2. vyāpakanā (-chetanānā) abhāvamān vyāpya evā chetanano (ātmāno) abhāv thāy.’
juo, ā nyāy āpyo. nyāyamān ‘नी’ (नय्) dhātu chhe; eṭale ke jevī vastu chhe e taraph (tevī jāṇavārūp) gnānane dorī javun tene nyāy kahe chhe. shun kahe chhe? ke chetanā gnān ane darshan bepaṇe na hoy to chetanā guṇano abhāv thaī jāy ane guṇano abhāv thatān, jem sākaramān mīṭhāshano nāsh thatān sākarano nāsh thaī jāy tem ātmāno nāsh thaī jāy; arthāt chetanane achetanapaṇun āvī paḍe.
jo chetanā guṇano abhāv thaī jāy to vyāpak chetanānā abhāvamān vyāpya evā chetanano abhāv thāy. juo, chetanā guṇ te vyāpak ene ātmā vyāpya chhe. ahīn ātmā vyāpak ane paryāy tenun vyāpya e vāt nathī levī. guṇ vyāpak ne trikāḷī dravya-ātmā te vyāpya em ahīn kahevun chhe; kemake guṇ ātmāmān vyāpīne kāyam rahe chhe ne? māṭe chetanā guṇ vyāpak ane ātmā vyāpya em kahyun chhe. ahā! trikāḷ gnātā- draṣhṭā svabhāv te vyāpak thayo ne ātmā enun vyāpya thayun. have vyāpak evā chetanāno- gnātādraṣhṭā svabhāvano abhāv thāy to vyāpya evo ātmā ja na rahe-ām doṣh-āpatti āvī paḍe.
PDF/HTML Page 2932 of 4199
single page version
‘māṭe te doṣhonā bhayathī chetanāne darshanagnānasvarūp ja aṅgīkār karavī.’ kahe chhe-chetanāne darshanagnānasvarūp em be-rūp yathārtha jāṇīne abhed ek gnātādraṣhṭā svabhāvano anubhav karavo, ane rāg ne paryāyanun lakṣha chhoḍavun. ānun nām nirmaḷ samyagdarshan-gnān-chāritrarūp mokṣhamārga chhe em bhagavān kahe chhe.
are! loko to bichārā sansāramān dhandhā-vepār ādithī navarā ja paḍatā nathī. ākho di’ ekalā pāpamān rachyāpachyā rahe chhe. evā jīvone kadāchit be-pāñch karoḍ ekaṭhā thaī jāy toy shun? teo bichārā ja chhe, rāṅkā-bhikhārā ja chhe. shāstramān āvā jīvone ‘वराकाः’ varākā kahyā chhe.
āṭalā badhā paisā hoy toy? hā, toy; kemake andar pote chaitanyalakṣhmī gnānānandanī lakṣhmīno pūraṇ bhaṇḍār chhe enun ene kyān bhān chhe? ahā! potānī svarūpalakṣhmīnā bhān vinā bahāramān dhanādi vaibhavano game teṭalo sanyog hoy te shun kāmano? andar santoṣh ne tr̥upti to chhe nahi. lāv-lāv-lāv em vr̥uttimān to tr̥uṣhṇā ja rahyā kare chhe. māṭe teo rāṅkā-varākā ja chhe. samajāṇun kāī...?
are! ā paisā mārā ne hun te kamāyo evī mamatā karī karīne jīvo bichārā marī jāy chhe (duḥkhī thāy chhe).
ek pratiṣhṭhit gr̥uhastha jainamān janmelā chhatān ambājīne khūb mānatā; em ke ā dhanasampatti ambājīthī maḷī chhe. are bhāī! lakṣhmī ādi sanyog to pūrve je shubhabhāv karyā hatā ane te kāḷe je shubhabandh paḍayo hato te udayamān āvatān sanyogarūpe maḷe chhe. e kāī koīnī (mātā vagerenī) mānatā karavāthī maḷe chhe em nathī. bhāī! koīnīy mānatā karavāthī lakṣhmī maḷe chhe e mānyatā jūṭhī chhe ane te vaḍe ene mithyātvādino ja bandh paḍe chhe.
vaḷī lakṣhmī ādinā sanyogathī āne kāī lābh thāy chhe emey nathī, ulaṭun e sanyog vaḍe āne nukashān ja thāy chhe kemake e sanyoganā lakṣhe āne rāg-dveṣhādi ja thāy chhe ane te duḥkharūp ane duḥkhanā kāraṇarūp ja chhe.
vaḷī kharekhar, paisā maḷatān paisā kāī ene maḷe chhe em nathī. paisā to jaḍ chhe; e jīvane kevī rīte maḷe? jīvane to enī mamatā maḷe chhe ane enī mamatāno bhāv ene duḥkharūp ja chhe. have āmān shun thāy? vastunun svarūp ja āvun chhe.
are! anantakāḷamān eṇe potānā shuddha chaitanyasvarūpano ek kṣhaṇ paṇ anubhav karyo nahi. eṇe nirantar rāgadveṣhādinun ja vedan kīdhā karyun. ahā! ene kṣhudrabhavo
PDF/HTML Page 2933 of 4199
single page version
thayā enī vāt to chhoḍo, anantakāḷamān anantavār te moṭo dev, moṭo rājā ane moṭo sheṭh paṇ thayo. paṇ hā! eṇe shuddha antaḥchetanāno anubhav nā karyo!
juo, agnānī jīvone anādithī rāgadveṣharūp karmachetanā ane karmaphaḷachetanānun ja vedan chhe. ene jaḍano svād to kadī hoto ja nathī ane svasvarūpano svād eṇe kadī līdho nahi. shun kīdhun? ā lāḍun, baraphī, peṇḍā, mosambī, dhan, lakṣhmī ne strīnun sumvāḷun sharīr ītyādi jaḍ padārthono svād ene hoto nathī, parantu enā lakṣhe eṇe rāgādino svād-ā ṭhīk chhe, ā ṭhīk nathī evo svād-eṇe līdhā karyo chhe. ahā! paṇ e to duḥkhano svād chhe bāpā aho! ek kṣhaṇ paṇ gnānachetanāno svād kare to enān janma- maraṇ badhān ṭaḷī jāy; ṭaḷyā vinā rahe nahi.
have ā arthanun kaḷasharūp kāvya kahe chheḥ-
‘जगति हि चेतना अद्वैता’ jagatamān kharekhar chetanā advait chhe....
nishchayathī jagatamān chetanā advait chhe. chid arthāt chetan e dravya ane chetanā eno guṇ-svabhāv te ek (abhed) chhe. chetanā tarīke ek hovā chhatān...
‘अपि चेत् सा दग्ज्ञप्तिरूपं त्यजेत्’ topaṇ jo te darshan-gnānarūpane chhoḍe ‘तत्सामान्यविशेषरूपविरहात् to sāmānyavisheṣharūpanā abhāvathī ‘अस्तित्वम् एव त्यजेत्’ (te chetanā) potānā astitvane ja chhoḍe; ‘तत्–त्याजे’ em chetanā potānā astitvane chhoḍatā ‘चितः अपि जडता भवति’ chetanane jaḍapaṇun āve.
shun kahe chhe? ke chetan e dravya ane chetanā e guṇ vastupaṇe-dravyapaṇe ek hovā chhatān chetanā svarūpathī ja sāmānya ane visheṣh-em darshan-gnānasvarūpe bepaṇe rahelī chhe. have jo chetanā potānā sāmānya-visheṣhasvarūpane arthāt darshanagnānarūpane chhoḍī de to jīv chetanānā abhāvamān jaḍ thaī jāy; chetanane jaḍapaṇun āvī jāy.
shun kīdhun? pharīne-ke ātmā chetan chhe ane chetanā eno guṇ arthāt svabhāv chhe, svabhāve chetanā ek hovā chhatān gnātā-draṣhṭāpaṇun paṇ enun rūp chhe. have jo te gnātā- draṣhṭāpaṇun chhoḍī de to chetanāno abhāv thāy ane chetanā vinā chetanadravyajīv jaḍ thaī jāy.
koīne vaḷī thāy ke āmān dharma kyān āvyo? are bhāī! āvun potānun svarūp jāṇī draṣhṭi svasvarūpamān akhaṇḍ ek chaitanyamūrti prabhu ātmāmān sthāpit karavī enun nām dharma chhe. bhagavāne ene dharma kahyā chhe.
PDF/HTML Page 2934 of 4199
single page version
to shun dharma māṭe āvun badhun samajavun paḍe? hā bhāī! anantā jīvo ā rīte samajīne siddhadashāne pāmyā chhe.
‘च’ ane (2) ‘व्यापकात विना व्याप्यः आत्मा अन्तम् उपैति’ vyāpak vinā (-chetanā vinā) vyāpya je ātmā te nāsh pāme.
pahelān bolamān ātmā jaḍ thaī jāy em kahyun ne have bījā bolamān nāsh thaī jāy em kahe chhe. jo vyāpak evī chetanā ja na rahe to vyāpya evo ātmā nāsh pāmī jāy.
tyāre koī kahe chhe-āvun badhun samajavun enā karatān dayā pāḷavī, vrat karavān e badho sahelo dharma chhe.
paṇ bhāī! e dharma kyān chhe? e to rāg chhe. ātmāno svabhāv to chetanā eṭale gnātā-draṣhṭā chhe. have āvā svabhāvane chhoḍīne jo e rāgano kartā thāy to te mithyādraṣhṭi thaī jāy. jo dev-guru-shāstranī shraddhāno rāg, shāstra-bhaṇatarano rāg ane pañchamahāvratādino rāg-eno kartā jo chetan thāy to chetan gnātādraṣhṭāpaṇe rahe nahi; rāgano kartā thatān te avashya mithyādraṣhṭi thaī jāy. āvī have bahu kaṭhaṇ vāt!
to munirājane evo vyavahār to hoy chhe? hā, hoy chhe; paṇ enā to kartā nathī. gnānī to enā jāṇanāramātra rahe chhe. upar pramāṇe, chetanāne dvirūp nahi mānavāthī be doṣh-āpatti āve chhe. tethī kahe chhe- ‘तेन चित् नियतं दग्ज्ञप्तिरूपा अस्तु’ māṭe chetanā niyamathī darshanagnānarūp ja ho. arthāt chetanā niyamathī darshanagnānamay ja chhe.
‘samasta vastuo sāmānyavisheṣhātmak chhe. tethī temane pratibhāsanārī chetanā paṇ sāmānya pratibhāsarūp (-darshanarūp) ane visheṣh pratibhāsarūp (-gnānarūp) hovī joīe.’
juo, bhagavāne joyān chhe e badhān dravyo jagatamān jāti apekṣhāe chha chhe, ane saṅkhyā apekṣhāe jīv-ātmā anant, paramāṇu anantānant, dharmāstikāy ek, adharmāstikāy ek, ek ākāsh ane asaṅkhyāt kālāṇu chhe. e badhā padārtha pratyek sāmānyavisheṣharūp chhe. te badhāy padārtha dravyapaṇe ekarūp sāmānya chhe ne guṇ-paryāyathī visheṣharūp chhe. sāmānyavisheṣharūpe hovun vastuno sahaj svabhāv ja chhe. tethī tene pratibhāsanārī chetanā paṇ sāmānyavisheṣharūp chhe; sāmānyapratibhāsarūp darshan ane visheṣh pratibhāsarūp gnān chhe. juo, ā nyāyathī-lojīkathī vāt chhe.
PDF/HTML Page 2935 of 4199
single page version
‘jo chetanā potānī darshanagnānarūpatāne chhoḍe to chetanāno ja abhāv thatān, kān to chetan ātmāne jaḍapaṇun āve, athavā to vyāpakanā abhāvathī vyāpya evā ātmāno abhāv thāy.’
ahīn kahe chhe ke chetanānā gnātā-draṣhṭāpaṇe be rūp na māno to chetanāno abhāv thaī jāy ane chetanāno abhāv thatān chetan ātmā jaḍ thaī jāy. athavā chetanā vyāpak chhe, ane ātmā vyāpya chhe. tethī vyāpakano abhāv thatān vyāpya ātmāno nāsh thaī jāy.
‘māṭe chetanā darshanagnānasvarūp ja mānavī.’ chetan (dravya) ne chetanā (guṇ) abhed chhe. māṭe jene dharma karavo hoy teṇe chetanā-gnātādraṣhṭāsvabhāvathī abhed bhagavān ātmānī draṣhṭi karīne temān ja ekāgra thavun joīe. have āvī vāt kaṭhaṇ paḍe eṭale loko ‘ekānta chhe’ -em rāḍu pāḍe paṇ bhāī! ā samyak ekānta chhe.
vaḷī koī kahe chhe ke-paryāy ane dravya to abhinna ja chhe, māṭe paryāyamān ashuddhatā hoy to dravya paṇ ashuddha thaī jāy.
bhāī! em nathī bāpā! dravya to trikāḷ chhe ane paryāy to ek samayavartī ja chhe. siddhanī nirvikārī paryāy paṇ ek samayanī ja chhe, e kāī trikāḷī vastu nathī. siddhanī paryāy paṇ dravyano ek bhekh chhe. tevī rīte mokṣhamārganī paryāy paṇ trikāḷī dravyano ek samayano bhekh chhe ane sansāranī paryāy paṇ chetan dravyano ek samayano vikārī bhekh chhe.
ā shāstranī gāthā 320mān kahyun chhe ke mokṣhamārganī paryāy paṇ dravyathī kathañchit (-nishchayathī) bhinna chhe. chetan je dravya chhe eno chetanā svabhāv chhe. tyān chetan dravyamān- abhedamān ekāgra thatān chetanāsvabhāvamay samyagdarshan-gnān-chāritranā-mokṣhamārganā pariṇām pragaṭ thāy chhe. have e paryāy jo dravyamān ekarūp (abhed) thaī jāy to mokṣhamārganī paryāyano nāsh thatān trikāḷī pāriṇāmikabhāvano paṇ nāsh thaī jāy.
shun kīdhun? ke ātmā anantaguṇano piṇḍ prabhu ek shuddha chaitanyarasakand chhe. ene gnānanī paryāyamān gney banāvatān je svasamvedanagnān thayun enī sāthe ‘ā akhaṇḍ ek paripūrṇa chinmātra vastu hun chhun’ -evī pratīti pragaṭ thaī ane sāthe svarūpamān charavā- ramavārūp ācharaṇ pragaṭ thayun. ām pragaṭ thayel shuddha ratnatrayarūp mokṣhamārganī paryāy jo trikāḷī ātmadravya sāthe ek thaī jāy to te mokṣhamārganī paryāyano nāsh thatān dravyano paṇ nāsh thaī jāy. māṭe nishchayathī paryāy dravyathī bhinna ja chhe.
samvar adhikāranī ārambhanī gāthāomān līdhun chhe ke-bhagavān ātmā ek
PDF/HTML Page 2936 of 4199
single page version
vastu chhe ne dayā, dān ādinā je shubhāshubh pariṇām thāy chhe e enāthī bhinna bījī vastu chhe, kemake rāganā pradesho ne ātmānā pradesho bhinna chhe. jeṭalā kṣhetramān rāg utpanna thāy chhe te kṣhetra, dhruvanā kṣhetranī bhinna gaṇavāmān āvyun chhe. ane tethī vikārano ādhār ātmā nahi, ke ātmāno ādhār vikār nahi-em bannene paraspar ādhār-ādhey sambandh nathī em tyān siddha karyun chhe. (matalab ke paryāy dravyathī vāstavamān bhinna ja chhe.)
mokṣhamārganī paryāy chhe tenā paṇ pradesho trikāḷīnā kṣhetrathī bhinna gaṇavāmān āvyā chhe. ā vāt chiddavilāsamān āve chhe. pravachanasāramān paṇ kahyun chhe ke-utpād utpādathī chhe, dhruv ke vyayathī nahi; vyay vyayathī chhe, utpād ke dhruvathī nahi; ne dhruv dhruvathī chhe, utpād ke vyayathī nahi. bahu jhīṇī vāt chhe bhāī! tattva bahu sūkṣhma chhe prabhu!
paryāyanī sthiti ek samayanī chhe, jyāre dravya trikāḷ chhe. paryāyano bhāv je pradeshamān utpanna thāy chhe te pradeshano ansh bhinna chhe ne trikāḷī dravyanā pradesh bhinna chhe. ahā! paryāyanun vīrya paryāyathī chhe, paryāyanī utpatti paryāyathī chhe. paryāyanun ṭakavun paryāyathī chhe. paryāyanān ṣhaṭkārak paryāyamān paryāyathī chhe. ām nishchayathī paryāy dravyathī bhinna chhe.
māṭe ashuddha paryāy hotān trikāḷī dravya ākhun ashuddha thaī jāy chhe em nathī. paryāyanī ashuddhatānā kāḷamān paṇ dravya to ekarūp shuddha ja chhe. (tene paryāy apekṣhā ashuddha kahevun e bījī vāt chhe.)
are! anantakāḷamān pote koṇ chhe e samajavānī eṇe darakār karī nathī. bhāī! paryāy chhe kharī; paryāy chhe ja nahi em koī kahe to e khoṭun chhe. paryāy chhe ane kārya paryāyamān ja thāy chhe, trikāḷī dravyamān nahi. trikāḷī dravya je shuddha ekarūp chhe teno āshray karavāthī (paryāy enā valaṇamān javāthī) samyagdarshan-gnān-chāritranī nirmaḷ paryāy utpanna thāy chhe. parantu te ek samayanī avasthā chhe. ahā! ek samayanī avasthāno bhāv bhinna, kāḷ bhinna, kṣhetra bhinna ane vīrya bhinna chhe. aho! vastunun svarūp āvun chhe; bhagavāne āvun dekhyun chhe ane kahyun chhe. (bhagavānanī vāṇīmān e pramāṇe āvyun chhe).
ahīn kahe chhe-chetanā darshanagnānasvarūp ja mānavī. ahā! jem vastunun svarūp sāmānyavisheṣharūp chhe tem vastune chetanārī chetanā paṇ sāmānya darshanasvarūp ane visheṣh gnānasvarūp chhe. ahā! āvā potānā gnātā-draṣhṭā svabhāvane jāṇī, temān ja ekāgrapaṇe līn thaīne rahevun enun nām dharma chhe. samajāṇun kāī...?
ahīn tātparya evun chhe ke-“sāṅkhyamatī ādi keṭalāk loko sāmānya chetanāne ja mānī ekānt kahe chhe, temano niṣhedh karavā māṭe ‘vastunun svarūp sāmānyavisheṣharūp
PDF/HTML Page 2937 of 4199
single page version
chhe tethī chetanāne sāmānya visheṣharūp aṅgīkār karavī’ -em ahīn jaṇāvyun chhe.”
juo, sāṅkhyamat ādi anyamat chhe te sāmānyane māne chhe, parantu visheṣhane mānato nathī. chetanā gnātā-draṣhṭāsvarūp chhe em chetanānā yathārtha svarūpane mānatā nathī. tethī evā ekāntano parihār karavā māṭe jem vastu sāmānya-visheṣh-svarūp chhe tem tene pratibhāsanārī chetanā paṇ draṣhṭāpaṇe sāmānya ane gnātāpaṇe visheṣharūp chhe em ahīn darshāvyun chhe. chetanā guṇ-shakti-svabhāv chhe ane tenān darshan ane gnān berūp chhe em yathārtha mānavun.
ahā! digambar dharma sivāy āvun vastunun satyārtha svarūp bīje kyāy kahyun nathī. ahā! satyārtha svarūpanī samajaṇ vinā samyagdarshan thāy nahi ane samyagdarshan vinā gnān ane chāritra kadīy sāchān hotān nathī. chhahaḍhālāmān āve chhe ne ke-
samyaktā na lahai so darshan dhāro bhavya pavitrā.’
māṭe potānā shuddha chaitanyasvarūpane yathārtha oḷakhī tenā āshraye pratham samakitī thavun joīe.
have āgaḷanī gāthānī sūchanārūp shlok kahe chheḥ-
‘चितः’ chaitanyano (ātmāno) to ‘एकः चिन्मयः एव भावः’ ek chinmay ja bhāv chhe, ‘ये परे भावाः’ je bījā bhāvo chhe ‘ते किंल परेषाम्’ te kharekhar paranā bhāvo chhe;....
chit eṭale chetanadravya, jīvadravya, ahīn kahe chhe-chetanadravyano eṭale ke bhagavān ātmāno to chinmay ja bhāv chhe. ahā! jāṇavun-dekhavun bas e ek ja ātmāno svabhāv chhe. ā rāgādi je bījā bhāvo chhe te kharekhar paranā bhāvo chhe. shun kīdhun? hinsā, jūṭh, chorī, viṣhayavāsanā ityādinā je vikalpa uṭhe chhe te pāpabhāv chhe, ne dayā, dān, vrat, tap, bhakti ityādinā je vikalpa uṭhe chhe te puṇyabhāv chhe; e puṇya-pāpanā bhāv shuddha chaitanyanā bhāv nathī, paṇ kharekhar te paranā bhāvo chhe.
ahāhā....! bhagavān ātmā shuddha chinmay eṭale chetanāmay chhe; chetanāvāḷo chhe eme nahi, chetanāvāḷo kahīe tyān to bhed thaī jāy. ā to abhed ekarūp shuddha chinmay prabhu ātmā chhe em kahe chhe. ahā! āvā abhed ek chinmay ātmānī draṣhṭi karī eno anubhav karavo enun nām samyagdarshan chhe. āvā anubhavamān sthiratā dharavī te dharma nām mokṣhamārga-mokṣhano upāy chhe.
PDF/HTML Page 2938 of 4199
single page version
keṭalāk lokone sat sāme (vastunā svarūp sāme) be vāndhā chhe. teo kahe chhe-
1. dravya ane paryāy ek chhe māṭe paryāy ashuddha thaī jatān dravya paṇ ashuddha thaī jāy chhe.
2. vyavahārathī nishchay thāy arthāt shubharāg karatān karatān samyagdarshan ādi dharma thāy chhe.
kharekhar to chetanānī ek samayanī jāṇanakriyārūp- jāṇavādekhavānā anubhavarūp paryāy (-nirmaḷ paryāy) dravyathī kathañchit (-nishchayathī) bhinna chhe; ane ā je rāgādi vikalpa uṭhe chhe e ashuddha paryāy dravyathī sarvathā bhinna chhe. have je sarvathā bhinna chhe enāthī andar nishchayasvarūpamān (gnāyakamān) kem javāy? bhinna chhe ene to bhinna rākhīne ja arthāt ene chhoḍīne ja antaramān javāy. lyo, āvo mārag chhe.
ahāhā...! chit eṭale kāraṇajīv, kāraṇaparamātmā. te kevo chhe? to kahe chhe-ek shuddha chinmay chhe, traṇekāḷ shuddha chhe. vartamān paryāyanī ashuddhatānā kāḷe paṇ e andar to shuddha ja chhe. guṇī je vastu chhe te guṇamay chhe. jem sākar chhe te mīṭhāshathī tanmay chhe tem chit chetanāthī tanmay chhe, abhed ek chinmay chhe. ahā! āvā abhed ek ātmāmān ā guṇ ne ā guṇī em bhed pāḍavo te anyabhāv chhe kemake bhedane lakṣhamān letān vikalparāg ja uṭhe chhe. māṭe bhedane gauṇ karī ek abhedanun ja lakṣha karavā yogya chhe. ahā! draṣhṭimān levā yogya to ek chinmay ātmā ja chhe. samajāṇun kāī...? bhāī! bhāṣhā to sādī chhe, bākī bhāv to je chhe te chhe. (sūkṣhma draṣhṭie pakaḍavā yogya chhe).
ā sharīr jaḍ māṭī-dhūḷ to ātmāmān chhe nahi ane jaḍ karma paṇ ātmānī chīj nathī. vaḷī pāpanā bhāv chhe ey ātmāmān nathī ne puṇyanā bhāv paṇ ātmānī chīj nathī. ā vyavahāraratnatrayanā shubhabhāv ātmānī vastu nathī. ahā! ek chinmay bhāv sivāyanā sarvabhāv parabhāv chhe. je bhāve tīrthaṅkar nāmakarma bandhāy te bhāv paṇ parabhāv chhe, te jīvabhāv nathī. have āvun chhe tyān shubhabhāvathī-parabhāvathī andar svamān dharma kem thāy? na thāy.
bhāī! potānā svasvarūpane jāṇyā vinā janma-maraṇanān asahya duḥkhone veṭhatān veṭhatān tāro anantakāḷ gayo, ahā! paramātmā kahe chhe -ten keṭalān janma-maraṇ karyān ke maraṇ ṭāṇe tārī mātāne je duḥkh bharyun rūdan āvyun tenān ānsu ekaṭhān karīe to anantā samudra bharāī jāy. ahā! āṭalān eṇe anantā maraṇ karyān chhe. bhāī! ten je pārāvār duḥkh sahan karyān chhe tene shun kahīe? ene dekhanāranī āṅkhamān paṇ
PDF/HTML Page 2939 of 4199
single page version
ānsu āvī jāy evān e asahya chhe. manuṣhyapaṇāmān to te duḥkh
sahan karyān, e sivāy pashuyonimān ne narakamān ati tīvra duḥkho sahan karyān chhe. juo, koī mākhaṇ jevā sumvāḷā dehavāḷo rūpāḷo rājakumār hoy ene jamashedapuranī dhagadhagatī bhaṭhṭhīmān nākhe ane je duḥkh thāy enāthī anantagaṇun duḥkh pahelī narakamān dash hajār varṣhanī sthitimān hoy chhe. bāpu! e dash hajār varṣhanī sthitie tyān tun anantavār janmyo chhe. e pramāṇe dash hajār varṣhane ek samay, dash hajār varṣha ne be samay, dash hajār varṣha ne traṇ samay-em karīne sāgaropamanī sthitie pratyek narakamān anantavār janmyo-maryo chhe. ahā! ā badhun duḥkh bhāī! tane svarūpanī samajaṇ vinā ūbhun thayun chhe. māṭe have (ā avasare) to svarūpanī samajaṇ kar. hamaṇān nahi kare to kayāre karīsh bhāī? (em ke anantakāḷey tane āvo avasar pharīthī nahi maḷe).
bhagavān ātmāmān puṇya-pāpanā bhāv nathī e to ṭhīk, temān vartamān paryāyano paṇ abhāv chhe. jhīṇī vāt prabhu! trikāḷī dhruvamān vartamān paryāyano abhāv chhe. āthī koī kahe ke paryāy paryāyamān paṇ nathī to em nathī. samayasār gāthā 11mān paryāyane abhūtārtha kahī te gauṇ karīne abhūtārtha kahī chhe. tyān enun prayojan je samyagdarshan tenī prāpti māṭe trikāḷī satne satyārtha kahyun ne vartamān paryāyane gauṇ karīne asatyārtha kahī chhe, kemake trikāḷī dhruvanā ja āshraye nij prayojananī-samyagdarshananī siddhi thāy chhe, paryāyanā āshraye nahi. ā pramāṇe abhed ek chinmay ātmāmān ekāgratā karavī e ja duḥkhanī muktino upāy chhe. vachche vyavahār āve chhe kharo, paṇ e kāī upāy nathī, ulaṭun e to bandhanun-duḥkhanun ja kāraṇ chhe.
tyāre keṭalāk rāḍu pāḍe chhe ke-tame vyavahārano lop karo chho. are, sāmbhaḷane bhāī! tārī chījamān e ḍāgh-kalaṅk chhe. tane vyavahārano āgrah chhe ane enāthī lābh thavānun tun māne chhe e tārī draṣhṭi ja viparīt chhe. jenāthī bhinna paḍavun chhe enāthī vaḷī lābh kem thāy? ahā! nimittane ādhīn thaīne je bhāvo thāy te shubh ho ke ashubh; e badhā paranā bhāvo chhe.
‘ततः’ māṭe ‘चिन्मयः भावः एव ग्राह्यः’ (ek) chinmay bhāv ja grahaṇ karavā yogya chhe, ‘परे भावाः सर्वतः एव हेयाः’ bījā bhāvo sarvathā chhoḍavāyogya chhe.
āvun chokkhun chhe toy keṭalāk kahe chhe-ā ekānta chhe; em ke tame vyavahārathī nishchay thāy em mānatā nathī.
are bhāī! ā kahyun to kharun ke ek chinmay bhāv ja grahaṇ karavāyogya chhe ane bījā bhāvo sarvathā chhoḍavā yogya chhe. ā anekānta chhe. vyavahārathī paṇ thāy ane
PDF/HTML Page 2940 of 4199
single page version
chinmayabhāvathī paṇ thāy em tun anekānta kahe paṇ e anekānta nathī, e to phūdaḍīvād chhe.
chinmay bhāv ja grahaṇ karavāyogya chhe. ā samyak ekānta chhe. enun (chinmayanun) grahaṇ thatān parabhāvo utpanna thatā nathī ene parabhāvano tyāg karyo em kahīe chhīe. ātmāmān paravastunun to grahaṇ-tyāg chhe nahi. phakta mithyā par bhāv vaḍe par mārān em māne chhe. paṇ svanun grahaṇ thatān e parabhāv utpanna thatā nathī ene parabhāvano tyāg karyo em kahevāmān āve chhe.
are! anādithī eṇe sva-sthān nijaghar chhoḍī dīdhun chhe. bhajanamān āve chhe ne ke-
par ghar bhramat din bīte, nām anek dharāye-’ ham to
ahā! men dayā pāḷī, ne vrat pāḷyān, ne tapasyā karī, ne bhakti karī-em anek prakāranā puṇyabhāvamān-parabhāvamān rahyo e paraghar chhe. jem pāpanā bhāvamān rahe e paraghar chhe tem puṇyanā bhāv paṇ paraghar chhe. ahā! bhajanamān kahe chhe-āvā anek paragharamān ene rakhaḍavun thayun e mahā kalaṅk chhe. are! hun kadīy nijagharamān-svadhām prabhu chaitanyadhāmamān na āvyo! em ke anantakāḷamān men svano āshray karīne ātmakalyāṇ karyun nahi! ām khed pragaṭ kare chhe. samajāṇun kāī...?
ahīn kahe chhe-parabhāvo sarva prakāre hey chhe. ‘सर्वत्ः’ em shabda chhe ne? chhe ke nahi? chhe ne pustakamān. matalab ke kathañchit vyavahār hey ne kathañchit upādey em nathī. vyavahār sarva prakāre hey chhe.
vyavahāranayathī vyavahār pūjya chhe em shāstramān āve chhe; eno artha e chhe ke vyavahārathī vyavahār jāṇavālāyak chhe, nishchayathī to e hey ja chhe. vyavahāranayathī kahyun eno artha e ke e upachārathī kahyun chhe. kaḷashaṭīkāmān vyavahārano artha kathanamātra karyo chhe.
bhāī! tārī chīj mālammāl chhe ne prabhu! andar anant gnān, anant ānand, anant vīrya, anant-anant ishvaratā paḍayān chhe ne prabhu! ahāhā...! bhagavān! tun īshvar chho. tārī īshvarashaktine grahaṇ kar ne parabhāvathī chhūṭī jā. parabhāvo to sarva prakāre tyāg karavālāyak ja chhe. samakitīne ane munivarone parabhāv āve chhe paṇ temane te hey chhe. aho! ek chinmay vastu ātmā ja grāhya chhe upādey chhe.
ahā! āvun tattvanun svarūp sāmbhaḷavā maḷavun mahā durlabh chhe. manuṣhyapaṇā vinā to e kyān sāmbhaḷavā maḷe? emāny jainadarshan sivāy bīje kyān ā vāt sāmbhaḷavā maḷe? ane jainadarshanamāny ānā sambhaḷāvanārā koṇ? ko’ ka samakitī javalle ja āvī