PDF/HTML Page 501 of 4199
single page version
ahīn chinmātra jyoti hun ātmā chhun em kahīne jīvano svabhāv gnānamātra chhe em kahyun. gnānamātra kahetān emān bījā anant guṇo chhe teno niṣhedh karavo nathī, parantu rāgādi vikārano niṣhedh karavo chhe. ahāhā! hun chinmātra jyotisvarūp ātmā chhun evo samyagdraṣhṭine samyagdarshananā kāḷamān anubhav thāy chhe.
have kahe chhe-‘chinmātra ākārane līdhe hun samasta kramarūp tathā akramarūp prarvatatā vyāvahārik bhāvothī bhedarūp thato nathī māṭe hun ek chhun.’ narakagati, mokṣhagati ityādi gatio krame thāy chhe. ek pachhī ek thāy chhe tethī tene kramarūp bhāv kahyo chhe. ane paryāyamān kaṣhāy, leshyā, gnānano ughāḍ vagere ekasāthe hoy chhe tethī temane ahīn akramarūp bhāv kahyā chhe. ā badhā vyāvahārik bhāvo chhe. ahīn kram eṭale paryāy ane akram eṭale guṇ em nathī levun. parantu ek pachhī ek thatī gatinā bhāvane kramarūp ane udrayano rāgādi bhāv, leshyāno bhāv ane gnānanī ek samayanī paryāyano bhāv ityādi ek sāthe hoy chhe temane akramarūp līdhā chhe. ā saghaḷā kram-akramarūp pravartatā vyāvahārik bhāvothī bhedarūp thato nathī māṭe hun ek chhun. ā vyāvahārik bhāvothī bhinna mārī chīj chhe, kemake hun to abhed, akhaṇḍ, ānandakand prabhu ek chinmātra vastu chhun.
ahāhā! ek gnāyakabhāvapaṇāne līdhe hun kram-akramarūp pravartatā vyāvahārik bhāvothī bhedarūp thato nathī māṭe ek chhun. tethī ā kram-akramarūp vyāvahārik bhāvonī asti nathī em na samajavun. gati, rāgādi avasthā, leshyānā pariṇām ke gnānanī paryāy ityādi paryāy chhe ja nahi em nathī. temanī (potapotāthī) asti to chhe paṇ temanī astithī hun akhaṇḍ ānandano nāth prabhu bhedarūp thato nathī. āvo dharmano upadesh!! have āmān (agnānī) māṇas shun kare? bīje to kahe ke upavāsādi karo eṭale karī nākhe ane māne ke thaī gayo dharma. paṇ e to mithyātvanun pāp chhe, bāpu!
jyāre ātmānun samyagdarshan thayun ane tenun ācharaṇ karyun tyāre ātmā kevo jāṇyo enī vāt kare chhe. chinmātrapaṇāne līdhe eṭale akhaṇḍ ek gnānasvabhāvane laīne e krame thatī gati ane akrame thatī gnān paryāy, rāg, leshyā, kaṣhāy-e saghaḷā vyāvahārik bhedothī hun bhedarūp thato nathī. ahāhā! jain darshan āvun sūkṣhma ane apūrva chhe. āvī vāt bīje kayāny chhe nahi. ā to parameshvar jineshvaradev jemaṇe ek samayamān traṇakāḷ-traṇalokane joyā e bhagavānanā shrīmukhethī je divyadhvani-omdhvani āvī e vāt santoe āgamamān rachī chhe.
ahāhā....! paryāy ane rāgathī khasīne draṣhṭi bhagavānane bhāḷavā gaī, e gnānanetra nij chaitanyane jovān gayā tyān chaitanyane āvo joyo ke-kram ane akrame pravartatā bhedothī hun bhedāto nathī. hun to trikāḷ ekarūp chhun, abhed chhun. are! prabhu kevaḷīnā
PDF/HTML Page 502 of 4199
single page version
virah paḍayā ane manaḥparyayagnān paṇ rahyun nahi. parantu vastusthitine batāvanārān ā shāstra rahī gayā. aho! āchāryoe shāstro rachīne kevaḷagnānane bhūlāvī dīdhun chhe! bhāī! tun koṇ chhe? kevaḍo chhe? kayā prakāre ātmāne jāṇe tyāre yathārthapaṇe jāṇyo kahevāy? ke paryāyanā bhedathī bhedāy nahi evo shun chinmātra ek chhun em jāṇe tyāre ātmāne jāṇyo kahevāy, kaṭhaṇ paḍe, paṇ mārga to ā chhe, bhāī! ene dhīme dhīme samajavo joīe. ā chorāsī lākhanā avatāramān tun duḥkhī-duḥkhī thaī rahyo chhe. e duḥkhamānthī ā samajyā vinā chhūṭakāro thāy em nathī.
bhāī! ten bahāranī sambhāḷ to ghaṇī badhī karī chhe. paṇ andar jīvatī jāgatī jyotasvarūp je chaitanya bhagavān paḍayo chhe tenī anantakāḷamān ek kṣhaṇamātra paṇ sambhāḷ karī nathī. e chaitanya bhagavān samyaggnānamān kevo jaṇāyo te ahīn kahe chhe. kahe chhe ke krame-akrame pravartatā vyāvahārik bhāvothī hun bhedarūp thato nathī evo abhed akhaṇḍānand svarūp ek chhun. vītarāg dev-guru-shāstranī shraddhāno je vikalpa te vikalpathī ke ‘hun chinmātra chhun’ evā vikalpathī bhedarūp nahi thato evo abhed ekarūp hun chhun.
vastu ātmā trikāḷ nirvikalpa chhe. pahelān ‘anasūyā’nun nāṭak bhajavātun te joyelun emān mātā potānā bāḷakane sūvaḍāve tyāre em gātī ke-शुद्धोऽसि, बुद्धोऽसि उदासीनोऽसि, निर्विकल्पोऽसि – eṭale ke beṭā! tun shuddha chhe, gnānano piṇḍ chhe, ākhī duniyāmān tārī chīj judī chhe māṭe udāsīn chhe, nirvikalpa chhe. ā to nāṭakamān pahelān ā āvatun. tun nirvikalpa chhe eṭale paryāyamān thatā kramarūp ane akramarūp bhāvothī bhedāy evī tārī chīj nathī. vastu-ātmā to bhed rahit abhed chhe em jāṇe tyāre ātmā jāṇyo kahevāy. ānun nām samyagdarshan chhe. ahīn ‘hun ek chhun’ e bol pūro thayo. have ‘hun shuddha chhun’ e bol kahe chhe.
‘nar, nārak ādi jīvanā visheṣho, ajīv, puṇya, pāp, āsrav, samvar, nirjarā bandh ane mokṣhasvarūp je vyāvahārik nav tattvo temanāthī ṭaṅkotkīrṇa ek gnāyakasvabhāvarūp bhāv vaḍe, atyant judo chhun māṭe hun shuddha chhun.’
anādithī jīv puṇyabhāv, pāpabhāv, āsravabhāv ane bandhabhāvamān rokāyelo chhe. anādithī ene mokṣha kayān chhe? paṇ samvar, nirjarā, mokṣhanā vikalpa chhe. ane have jyāre bhān thayun tyāre antar-ekāgratā sahit je samvar, nirjarā ane mokṣhanī paryāy pragaṭe te paryāy jevaḍo hun nathī. ā vyāvahārik navatattvothī hun judo chhun. ā puṇya, pāp, āsrav, bandh, samvar, nirjarā ane mokṣha e badhān vyāvahārik navatattvo chhe. e sarvathī hun bhinna chhun. niyamasār gāthā 38 mān kahyun chhe ke-sāt tattvo nāshavān chhe. samvar, nirjarā ane mokṣhanī paryāy paṇ nāshavān chhe. ane hun ek avināshī chhun. mārā
PDF/HTML Page 503 of 4199
single page version
hovāpaṇāmān-astipaṇāmān e paryāyonā bhedo chhe nahi. e bhedomān hun āvato nathī ane mārāmān e bhedo samātā nathī. tethī samvar, nirjarā ane kevaḷagnānanī paryāyathī paṇ hun atyant judo chhun. hun to ek akhaṇḍ chaitanyano piṇḍ chhun, gnānano piṇḍ chhun, ānandano kand ane puruṣhārthano piṇḍ chhun ane vyāvahārik je navatattvo temanāthī judo, atyant judo chhun māṭe shuddha chhun.
ahāhā! vastu ātmā ekalun chaitanyanun daḷ chhe. e trikāḷasvarūp chhe. ek samayanī paryāyamān e trikāḷī dravya kayān āve chhe? tethī vyāvahārik navatattvanā bhedo- paryāyo nathī em koī kahe to em nathī. teo paryāyapaṇe, paryāyanā astipaṇe to chhe, parantu trikāḷī dhruv dravyamān te nathī em vāt chhe. dhruv dravyamān paryāy āvatī nathī ane paryāyamān dravya āvatun nathī. shrī samayasār gāthā 49 mān ‘avyakta’ nā chha bol līdhā chhe. temān pāñchamā bolamān em līdhun chhe ke-vyakta ane avyakta banne sāthe jaṇātā hovā chhatān vyaktane eṭale paryāyane hun sparshato nathī evo hun dravya chhun. shrī pravachanasāramān 47 nayonun varṇan karyun chhe. temān chhellā be nay ashuddhanay ane shuddhanay līdhā chhe. temān em līdhun chhe ke māṭīne kevaḷ māṭīrūpe jovī te shuddhanay chhe ane māṭīnā anek jātanā ākār visheṣho (vāsaṇ) thāy te-rūpe jovī te ashuddhanay chhe. em bhagavān ātmā ekalī chinmātra abhed vastu te shuddha chhe. e shuddhanayano viṣhay chhe. ane ātmāne paryāyathī jovo e ashuddhanayano viṣhay chhe. juo, ashuddhanayano viṣhay paryāy-navatattvanā bhedarūp chhe kharī, paṇ dravyanī sattāmān trikāḷ dhruv sattvamān e nathī. tethī kahe chhe navatattvonā vyāvahārik bhāvothī judo hovāthī shuddha chhun.
ā 38 mī gāthā jīv adhikāranī chhellī gāthā chhe. ākhā jīvatattvano sār badho āmān pragaṭ karyo chhe. gnānī em anubhave chhe ke-hun shuddha chhun. ‘hun shuddha chhun’ evo vikalpa nahi, evo anubhav chhe. ahāhā! te em jāṇe chhe ke-mārā satnun sattva chhe te trikāḷ chhe, dhruv chhe, nitya chhe, abhed chhe ane ekarūp chhe. tethī navatattvanā vyāvahārik bhāvothī hun atyant judo chhun, bhinna chhun. bhinnatānā traṇ prakār chhe.
ek dravya bījā dravyathī atyant bhinna chhe e ek vāt.
puṇya-pāpanā je vikārībhāvo chhe enāthī bhagavān ātmā bhinna chhe e bījī
kahī ane trījī dravya ane paryāyanī bhinnatā batāvī. ek samayanī paryāyamān e ākhī vastu chhe kayān? paryāy dravyane aḍe chhe kayān? ahāhā! paryāy chhe e dravyane sparshatī nathī ane dravyasvabhāv paryāyane sparshato nathī. pudgalādi (sharīr vagere) paradravyo
PDF/HTML Page 504 of 4199
single page version
bhagavān ātmāne sparshatā nathī. andar paryāyamān thatā rāgādi vikārī bhāvo bhagavān chaitanyasvabhāvane sparshatā nathī. e to ṭhīk, paṇ bhagavān gnāyakasvabhāvī dhruv ātmānā āshraye pragaṭ thaelī nirmaḷ paryāy paṇ dravyane sparshatī nathī. pravachanasār gāthā 172 mān aliṅgagrahaṇanā 19-20 bolamān ā vāt līdhī chhe. 19 mā bolamān em līdhun chhe ke-‘liṅg eṭale ke paryāy evun je grahaṇ eṭale ke arthāvabodhavisheṣh te jene nathī te aliṅg-grahaṇ chhe; ā rīte ātmā paryāyavisheṣhathī nahi āliṅgit evun shuddha dravya chhe.’ ahīn kahe chhe ke paryāy dravyane sparshatī nathī. 20 mā bolamān em līdhun chhe ke-‘liṅg eṭale pratyabhignānanun kāraṇ evun je grahaṇ eṭale ke arthāvabodhasāmānya te jene nathī te aliṅgagrahaṇ chhe; ā rīte ātmā dravyathī nahi āliṅgit evo shuddha paryāy chhe. shun kahe chhe? vedan paryāyamān chhe, trikāḷī dhruv dravyamān nathī. dravya to akriy chhe. tethī dravya paryāyane sparshatun nathī. bhāī! ā to vastusthitinī alaukik vāto chhe. e ja ahīn kahe chhe ke-ā navatattvanā vyavahārik bhāvothī, akhaṇḍ ek chaitanyasvabhāvapaṇāne līdhe hun judo chhun ane tethī hun shuddha chhun. ā ‘shuddha chhun’ no bol pūro thayo.
have trījo bol ‘darshan gnānamay’ no kahe chhe, ‘chinmātra hovāthī sāmānya- visheṣh upayogātmakapaṇāne ullaṅghato nathī māṭe hun darshanagnānamay chhun. ahāhā! chinmātra kahetān hun chaitanyasvabhāvamātra chhun. dayā, dān, vratādi vikalpa te hun nahi, alpagnatā te paṇ hun nahi ane hun gnānadarshanavāḷo em (bhed) paṇ hun nahi. hun to chinmātra hovāthī darshan-gnānamay chhun. ahīn chaitanyasāmānya te darshan chhe ane chaitanyavisheṣh te gnān chhe. chaitanya-svabhāvī bhagavān ātmā sāmānya-visheṣh upayogātmakapaṇāne oḷaṅgato nahi hovāthī hun gnānadarshanamay chhun. trikāḷī vastupaṇe āvo chhun. ā trījo bol thayo.
have chotho bol ‘arūpī’ no kahe chheḥ ‘sparsha, ras, gandh, varṇa jenun nimitta chhe evā samvedanarūpe pariṇamyo hovā chhatān paṇ sparshādirūpe pote pariṇamyo nathī māṭe paramārthe hun sadāy arūpī chhun.’ juo, sparsha, ras ādinun gnān je thāy chhe te mārā potāthī thāy chhe, nimittathī nahi, ane sparshādi nimittanī hayātī chhe to mārāmān gnān thāy chhe em paṇ nathī, tatsambandhī gnānarūpe pariṇamavānī yogyatā mārāmān sahaj svabhāvathī ja chhe. e sparsha, ras, gandh ādine jāṇavā chhatān te sparshādi mārāmān āvatā nathī, hun sparshādirūpe pariṇamato nathī. mārun gnān ane sparshādi bhinna bhinna rahe chhe. ām hovāthī hun paramārthe sadāy arūpī chhun. āvo ātmā jyān sudhī jāṇe ane anubhave nahi tyānsudhī jīv samyagdraṣhṭi thato nathī. samyagdarshan vinānān je vrat ane tap kare e badhān bāḷavrat ane bāḷatap eṭale ke mūrkhāī bharyān vrat ane tap chhe. vrat, tap, jātrā vagerenā vikalpa to shubhabhāv chhe. ā shetruñjo ane sammedashikharanā ḍuṅgare chaḍhe ane jātrā kare e to puṇyabhāv chhe, rāg chhe, dharma nahi, bhāī! andar traṇalokano
PDF/HTML Page 505 of 4199
single page version
nāth, akhaṇḍānandasvarūp chaitanyano ḍuṅgar chhe emān jāy to sāchī jātrā chhe. e dharmanī rīt chhe.
prashnaḥ– ‘sparsha, ras, gandh, varṇa jenun nimitta chhe evā samvedanarūpe pariṇamyo hovā chhatān....’ em pāṭhamān nimitta kahyun chhe ne?
uttaraḥ– nimitta kahyun chhe enī koṇ nā pāḍe chhe? paṇ eno artha shun? sparshādi nimitta chhe eṭalun ja mātra. sparshādi nimittathī samvedan (gnān) thāy chhe em nathī. gnānarūpe pariṇamavānī mūḷashakti to mārī potānī chhe. hun samvedanarūpe pariṇamyo chhun e mārā shuddha upādānathī chhe, nimittathī nahi. sparshādi nimittathī hun gnānarūpe pariṇamun chhun em to nathī paṇ sparshādi nimittanī hayātī chhe tenā kāraṇe mane gnānarūp pariṇaman chhe em paṇ nathī. tathā sparshādinun gnān thatān gnān sparshādirūp thaī jāy chhe em paṇ nathī. samvedan (gnān) to mane mārāthī thayun chhe ane e mārun chhe, sparshādinun nathī tethī hun paramārthe sadāy arūpī chhun. koī em kahe ke sansār avasthāmān jīv rūpī chhe. kemake karma je rūpī chhe eno jīvane sambandh chhe māṭe te rūpī chhe. paṇ e vāt barābar nathī. nimittanī apekṣhāe rūpī kahyo chhe (upachārathī). kharekhar to jīv sadāy arūpī ja chhe.
have kahe chhe-‘ām sarvathī judā evā svarūpane anubhavato ā hun pratāpavant rahyo.’ ahīn gnānī em jāṇe chhe ke-sarvathī bhinna eṭale rāgādi ane paragneyothī bhinna evā nij chaitanyasvarūpane anubhavato ā hun pratāpavant rahyo. mārī sattā pratāpavant chhe, svatantrapaṇe shobhāyamān chhe. mārā pratāpane koī khaṇḍit kare ane svatantratānī shobhāne koī lūṇṭe evī jagatamān koī chīj nathī. ‘ā hun pratāpavant rahyo’-emān ‘ā’ kahīne ātmavastunun pratyakṣhapaṇun batāvyun chhe. mārā pratāpathī hun svasamvedanamān āvyo chhun, nimittanā pratāpathī ke anyathī nahi.
‘em pratāpavant vartatā mane, joke (mārī) bahār anek anek prakāranī svarūpanī sampadā vaḍe samasta paradravyo sphurāyamān chhe, topaṇ koī paṇ paradravya paramāṇumātra paṇ mārāpaṇe bhāsatun nathī.’ ahāhā! dharmī jīv em jāṇe chhe ke-hun nijasvarūpane anubhavato thako svatantrapaṇe shobhāyamān chhun. ane jagatanā samasta paradravyo-pudgalādi padārtho ane rāgādi āsravo potānā svarūpanī sampadāthī pragaṭ chhe, hayāt chhe. parantu e samasta par dravyo-anant pudgal rajakaṇo, anant ātmāo ane rāgādi bhāvo mane mārāpaṇe bhāsatā nathī. paradravya paramāṇu mātra paṇ eṭale pudgalano ek rajakaṇ ke rāgano ek ansh paṇ māro chhe em mane bhāsatun nathī. gnānī em kahe chhe ke-dayā, dān, vratādino je vikalpa ūṭhe chhe ke vyavahāraratnatrayano je vikalpa chhe te mane mārāpaṇe bhāsato nathī. ahāhā! āne ātmāne jāṇyo kahevāy ane ā dharma chhe.
PDF/HTML Page 506 of 4199
single page version
‘koī paṇ paradravya paramāṇumātra mārāpaṇe bhāsatun nathī ke je mane bhāvakapaṇe ke gneyapaṇe mārī sāthe ek thaīne pharī moh utpanna kare.’ juo, kevī svarūpanī niḥshaṅktā ane draḍhatā! dharmātmā apratihatapaṇe kṣhāyikabhāv levānā chhe em draḍhatānī vāt kare chhe. kahe chhe ke koī paṇ paradravya paramāṇumātra paṇ mārāpaṇe bhāsatun nathī to pachhī bhāvakapaṇe ke gneyapaṇe mārī sāthe ek thaīne te pharī moh kem utpanna kare? ahāhā! shun draṣhṭinun jor! shun vairāgya ane udāsīnatā!! kahe chhe-mane have paradravya mārun chhe evo moh utpanna thāy em chhe ja nahi. have pharīthī mane moh arthāt mithyātva utpanna thashe ja nahi. shrī pravachanasāranī 92 mī gāthāmān paṇ ā rīte ja vāt līdhī chhe ke-te mohadraṣhṭi āgamakaushalya ane ātmagnān vaḍe nāsh pāmī chhe, te have pharīne utpanna thavānī ja nathī. ahīn paṇ e ja vāt līdhī chhe ke te moh pharīthī shā māṭe utpanna thāy? kāraṇ ke nijarasathī ja mohane mūḷathī ukhāḍīne-pharī aṅkur na upaje evo nāsh karīne, mahān gnānaprakāsh mane pragaṭ thayo chhe. mārā gnān ane ānandanā rasathī mohane mūḷathī ja ukhāḍayo chhe, pharīthī moh na upaje evo mohano nāsh karyo chhe.
juo, ā pañcham ārānā munirāj! bhagavān kevaḷagnānīno virah hovā chhatān paṇ potānā antaraanubhavanī vāt kahetān em pharamāve chhe ke-hun to gnānasvarūpī bhagavān chhun evo mahān gnānaprakāsh mane pragaṭ thayo chhe. tethī rāg ane paragney mārā chhe evo moh have pharī mane upajavāno nathī, kemake ene men mūḷathī ja ukhāḍī dīdho chhe. ānun nām ātmā jāṇyo ane ā dharma chhe.
ātmā anādikāḷathī mohanā udrayathī agnānī hato. eṭale darshanamohano uday hato ane ene te taraphanun joḍāṇ hatun. chaitanyasvabhāv prati joḍāṇ karavun joīe te nahi karatān svabhāvane chhoḍīne bhāvak je mohakarma temān joḍāṇ karyun tethī utpanna bhāvya je mithyātvabhāv tene laīne te anādithī agnānī hato. te shrī gurunā upadeshathī ane potānī kāḷalabdhithī gnānī thayo. shrī samayasār kaḷashaṭīkāmān (kaḷash 28) āve chhe ke anādithī jīv maraṇatulya thaī rahyo chhe. dayā, dān, vratanā pariṇāmathī mane lābh thāy em mānīne jīve potāne mārī nākhyo chhe, maraṇatulya karī nākhyo chhe. te bhrānti paramaguru shrī tīrthaṅkarano upadesh sāmbhaḷatān maṭe chhe. shrīguru paṇ je tīrthaṅkarano upadesh chhe e ja kahe chhe. are! dayā, dānanā vikalpathī mane lābh thāy em mānīne eṇe ā jīvatī jāgatī chaitanyajyotane-potānā jīvataranī jyotane haṇī nākhī chhe.
evo agnānī jīv shrī gurunā upadeshathī ane potānī kāḷalabdhithī gnānī thayo,
PDF/HTML Page 507 of 4199
single page version
puruṣhārtha karatān kāḷalabdhi pākī gaī ane te gnānī thayo (sarva samavāy sāthe chhe em samajavun), ane potānā svarūpane paramārthathī jāṇyun ke hun ek chhun, shuddha chhun, arūpī chhun, darshanagnānamay chhun. anantavār shāstrabhaṇatar vaḍe (vikalpathī) svarūpane jāṇelun, paṇ paramārthathī svarūpane jāṇyun nahotun. ahāhā! samyagdarshan shun chīj chhe enā mahimānī lokone khabar nathī. svarūpane paramārthathī jāṇavāthī mohano samūḷ nāsh thayo, mūḷamānthī mithyātvano nāsh thayo. ane bhāvakabhāv ane gneyabhāvathī bhedagnān thayun. bhāvakabhāv eṭale shun? ke mohakarma jenā nimitte jīvamān rāg-dveṣh-mohanī vikārī bhāvya avasthā pragaṭ thāy te bhāvak. āvā bhāvakabhāvathī ane gneyabhāvathī eṭale samasta paradravyothī tene bhedagnān thayun. arthāt rāgathī ane gneyathī te judo thayo. judo thayo to shun thayun? ke potānī svarūpasampadā anubhavamān āvī. ahāhā! bhagavān anant atīndriy ānandanī lakṣhmī, atīndriy gnān, atīndriy shraddhā, atīndriy shānti, ādi-svarūp sampadā anubhavamān āvī. dayā, dān ādino rāg e kāī jīvanī potānī sampadā nathī, e to vibhāv chhe. koīne em lāge ke āmān to vyavahār uḍī jāy chhe. paṇ bhagavān! vyavahār to rāg chhe. rāgathī to judo paḍayo to lābh thayo. jenāthī judun paḍavun chhe tenāthī lābh kevo? rāgathī bhinna paḍatān svarūp sampadā anubhavamān āvī. have pharīne moh utpanna kem thāy? na thāy. mohane jaḍathī ukheḍī nākhavāthī have pharī moh utpanna na thāy.
have, evo ātmāno anubhav thayo teno mahimā kahī preraṇārūp kāvya āchārya kahe chhe ke āvā gnānasvarūp ātmāmān samasta lok nimagna thāoḥ-
‘एषः भगवान् अवबोधसिंधुः’ ā gnānasamudra bhagavān ātmā ‘विभ्रमतिरस्करिणीम् भरेण आप्लाव्य’ vibhramarūp āḍī chādarane samūḷagī ḍūbāḍī daīne (dūr karīne) ‘प्रोन्मग्नः’ pote sarvāṅg pragaṭ thayo chhe. jīv adhikārano ā chhello kaḷash chhe. shun kahe chhe? ke bhagavān ātmā gnānasindhu chhe, pote gnānasvarūp ja chhe. ‘ā’ shabda dvārā enun pratyakṣhapaṇun batāvyun chhe.
jem potānī sāme moṭo samudra hoy paṇ vachche chār hāthanī chādar hoy to samudra dekhāto nathī. tem rāg ane puṇyādi mārān chhe, evaḍun ja mārun astitva chhe evā mithyātvarūpī pariṇamananī āḍ chhe tyān sudhī gnānasamudra bhagavān ātmā dekhāto nathī. chaitanyasvarūpathī viparīt je rāg te māro ane ek samayanī paryāy te hun evī je paryāyabuddhi hatī te vibhram hato. te vibhramanī chādarane ḍūbāḍī dīdhī, te vibhramano vyay karī nākhyo tyāre pote sarvāṅg pragaṭ thayo.
ātmā param parameshvarasvarūp chidānand bhagavān chhe. rāgādi mārā chhe evā vibhramano
PDF/HTML Page 508 of 4199
single page version
vyay karī, pote gnānano samudra paryāyamān pragaṭ thayo. jevo bhagavān ātmāno atīndriy ānand, atīndriy shānti ane atīndriy gnānano svabhāv chhe, teno āshray letān vibhramanī chādar nāsh thaī gaī, ane pote paryāyamān (प्र+उन्मग्नः) visheṣhe uchhaḷyo. vastu to vastu chhe dhruv. e kāī pragaṭ thaī em nathī. parantu dhruvanī draṣhṭi thatān mithyātvano nāsh thayo ane jevun enun shuddha svarūp chhe evun paryāyamān visheṣhe uchhaḷyun arthāt shānti ane atīndriy ānandanī nirmaḷ dashā pragaṭ thaī. andar pūrṇānandano nāth chaitanya bhagavān gnān ane ānandathī bharelo chhe. tenī draṣhṭi thatān vibhramano nāsh thayo ane te paryāyamān uchhaḷyo, visheṣhe uchhaḷyo, visheṣhe uchhaḷyo eṭale utkr̥uṣhṭapaṇe pariṇamyo, samyagdarshan-gnān-chāritranī paryāyapaṇe pariṇamyo.
ahīn jīv adhikār pūro thāy chhe ne? jevun svarūp chhe tevun prāpta thatān adhikār pūro thāy chhe. lakhāṇamān pūro thāy chhe ane bhāvamāny. tethī kahe chhe ‘प्रोन्मग्नः’ sarvāṅg pragaṭ thayo. asaṅkhya pradeshe je paripūrṇa gnān ane ānandanun kevaḷ svarūp chhe temān draṣhṭinī jamāvaṭ karavāthī e paryāyamān paripūrṇa pragaṭ thayun. vrat pāḷavāthī, dayā, dān karavāthī ke upavāsādi karavāthī bhagavān ātmā pragaṭ thayo em nathī līdhun. e to badhī rāganī kriyā chhe. ane rāgathī ātmā (vītarāgatā) pragaṭe e mānyatā to vibhram chhe. e vibhramane maṭāḍī ā chaitanyano dariyo je shuddhachetanāsindhu bhagavān chhe emān draṣhṭi nimagna karatān temān atīndriy ānandanī bharatī sahit uchhaḷyo chhe.
chaitanyasindhu eṭale chaitanyanun pātra. bhagavān ātmā chaitanyanun pātra chhe, eṭale e rāganun pātra nathī. kahyun chhe ne ke-‘shuddha chetanāsindhu hamāro rūp hai.’ e to shuddha chaitanyanun pātra chhe. āvā chaitanyasindhumān draṣhṭi karī teno ugra āshray karatān te sarvāṅg pragaṭ thayo chhe tethī have ‘अमी समस्ताः लोकाः’ ā samasta lok ‘शान्तरसे समम् एव मज्जन्तु’ tenā shāntarasamān ekī sāthe ja atyant magna thāo. ahāhā! āchāryadeve sāgamaṭe notarun āpyun chhe. kahe chhe ke ā chaitanyasindhu pragaṭ thayo chhe tethī samasta lok eṭale lokanā badhā jīvo temān nimagna thāo. shrī adhyātma taraṅgiṇīmān ‘bhavya jīvo’ līdhā chhe. abhavya jīvo ātmasvarūp pāmī shaktā nathī eṭale temān bhavya jīvo ja līdhā chhe.
ahāhā! shun santonī karuṇānī dhārā! kahe chhe ke-bhagavān! tun ānandanun ane shāntarasanun pātra chhe. tun pūrṇa prabhutānun dhām chhe. jemān pūrṇa prabhutā vaselī chhe evun tun pātra eṭale sthān chhe. tyān najar karīne emān ṭharane prabhu! loko bichārā bahāranā kriyākāṇḍamān paḍīne agnānamān jindagī kāḍhe chhe. vrat, tap, upavās, bhakti vagere kriyākāṇḍanā vikalpa chhe. e ātmānā svarūpanī chīj nathī. chhatān e kriyākāṇḍ pāchhaḷ jīvan veḍaphī nākhe chhe. te lokanā pratyek jīvane āhvān āpī kahe chhe-bhagavān! tun ekalā gnān,
PDF/HTML Page 509 of 4199
single page version
ānand ane shāntinun dhām chhe. tun e tārā dhāmamān āvī jā ne. puṇya-pāpanā sthānamānthī khasī jaīne ā ānandadhāmamān āvī jā.
bhagavān ātmā shāntarasano samudra chaitanyasindhu have pragaṭ thayo chhe. tethī samasta lok tenā shāntarasamān ekī sāthe ja atyant magna thāo. āchārya kahe chhe ke ā samasta bhavya jīvo atīndriy ānandagarbhit shāntarasamān eṭale vītarāg-rasamān ekī sāthe atyant magna thāo. ekī sāthe eṭale ek pachhī ek em nahi paṇ badhāy sāthe atyant magna thāo-atyant magna thāo eṭale evā magna thāo ke emānthī bahār nīkaḷavānun thāy ja nahi. ahāhā! juo to kharā, kevī rāmabāṇ vāṇī chhe! nahi pāmī shake; thoḍāk ja pāmashe evī vāt ja ahīn līdhī nathī. pote pāmyā to badhāy jīvo pāmo, badhāy jīvo shāntaras-vītarāgarasamān magna thāo em mīṭho-madhur sandesh āchāryadeve āpyo chhe. abhyās nathī eṭale ākarun lāge, paṇ vastusvarūp ja āvun chhe. bhagavān trilokanāth jinendradeve ā rīte ja pūrṇadashā pragaṭ karī, lokālokane jāṇanārun kevaḷagnān pragaṭ karyun chhe. emaṇe upadesh paṇ ā ja karyo chhe.
prashnaḥ– samayasār kaḷash (4) mān āve chhe ke jinavāṇīmān ramavun. jinavāṇī to be nayonā āshraye chhe?
uttaraḥ– shrī samayasār kaḷash (4)mān āve chhe ke jinavāṇīmān ramavun. teno artha koī em kare chhe ke nishchay ane vyavahāramān ramavun. are bhāī! e bemān na ramāy. kaḷashaṭīkāmān teno evo artha karyo chhe ke-divyadhvanimān kahī chhe upādeyarūp shuddha jīvavastu temān sāvadhānapaṇe ruchi-shraddhā-pratīti karavī. bhagavāne shuddha ātmā pūrṇānandano nāth prabhu jīvadravyane upādey kahyun chhe. ādaravā lāyak te chhe em kahyun chhe. rāgamān ramavun em tyān kahyun nathī. e to mātra jāṇavā yogya kahyo chhe.
bhagavān ātmā ek samayamān pūrṇa-pūrṇa-pūrṇa anant guṇonun ek pātra chhe. anant guṇothī bharapūr bharelo te bhagavān upādey chhe-em bhagavānanī vāṇīmān āvyun chhe. te ek ādaraṇīy chhe, te ek svīkār karavā lāyak chhe, te ek satkār karavā yogya chhe. prabhu! tun enī pūjā kar, enī āratī utār. tārā nirmaḷ pariṇāmanī dhārāthī ek enī bhakti kar, ene bhaj.
āchārya kahe chhe ke-samasta lok ā shāntarasamān atyant atyant magna thāo, evā magna thāo ke bahār āvavun paḍe nahi. ā to jīv adhikāranī chhellī gāthā chhe ne! kahe chhe-sharīrane na jo, kemake e to māṭī chhe, hāḍakānun piñjar chhe. andar rāg chhe ene paṇ na jo, kemake ātmā kāī rāganun pātra-sthān nathī. ātmā to shuddha buddha chaitanyaghan svayañjyoti sukhadhām’ chhe. nirmaḷ paryāy pragaṭ karīne e ātmāne jo, emān magna thā. āvo mārga chhe! jineshvaradev divyadhvanimān ā kahetā hatā ane santo bhagavānanā
PDF/HTML Page 510 of 4199
single page version
āḍatiyā thaīne e ja kahe chhe. bhāī! ā kām to pote ja karavānun chhe. pote sarvāṅg pragaṭ thayo chhe em kahyun chhe ne! dev-guru-shāstra āmān kāī madad karatā nathī, kemake je svabhāv pragaṭ karavo chhe tenun pote ja pātra chhe, sthān chhe.
ātmā anant vītarāgī shāntino samudra chhe. āchārya kahe chhe ke tene tun paryāyamān pragaṭ kar. tun pote ja vītarāgī pariṇatirūp mokṣhamārga pragaṭ kar. vyavahārathī ke nimittathī ā mokṣhamārganun kārya thatun nathī. traṇ kāḷamān enāthī na thāy. kharekhar to je mokṣhamārga pragaṭ thayo e enī janmakṣhaṇ chhe. svabhāvano samudra bhagavān pote-enī draṣhṭi-gnān karīne je chāritra pragaṭ karyun e paryāyanī utpattinī janmakṣhaṇ chhe, ene bījā kashānī apekṣhā nathī. vastunā kramabaddha pariṇamanamān paryāyano jyāre āvo kram chhe tyāre te kāḷe pote ja arktāpaṇun pragaṭ karīne darshan-gnān-chāritrane prāpta thayo chhe. vastunī sthiti ja āvī chhe.
have kahe chhe-kevo chhe shāntaras? ‘आलोकम् उच्छलति’ samasta lokaparyant uchhaḷī rahyo chhe. eṭale ke utkr̥uṣhṭapaṇe, pūrṇasvarūpapaṇe uchhaḷī rahyo chhe. athavā pūrṇa lokālokane jāṇe e rīte uchhaḷī rahyo chhe. bhagavān ātmā gnān ane ānand ādi anant guṇathī bharelo shāntarasano samudra chhe. ene upādey karī emān ekāgra thatān vibhramano nāsh thaīne shaktino je saṅgrah chhe te paryāyamān bahār āvyo chhe. pūnamane divase jem dariyo bharatīmān pūro uchhaḷe chhe tem ā pūrṇavastu pūrṇapaṇe uchhaḷī rahī chhe. ahāhā! āchārya kahe chhe shāntaras jene utkr̥uṣhṭapaṇe uchhaḷī rahyo chhe evā bhagavān ātmāmān he bhavya jīvo! tame atyant nimagna thāo jethī shāntapaṇun eṭale chāritranī shāntinī dashā ane anant ānandarūp sukhanī dashā-evī utkr̥uṣhṭadashāpaṇe bhagavān ātmā paryāyamān pariṇamī jashe. aho! shun vāṇī! shun samayasār!
mokṣhamārga ke kevaḷagnānapaṇe ātmā pariṇamī jāy enun nām jīvano pūrṇa adhikār prāpta thayo em kahīe. shuddhapaṇe pariṇame ene ja jīv kahyo chhe. vastu to jīvapaṇe (trikāḷ) chhe, paṇ (shuddhapaṇe) pariṇame tyāre tene jīv kahevāmān āve chhe. kāraṇaparamātmā to trikāḷ shuddha ja chhe, paṇ eno svīkār kare tyāre paryāyamān shuddhatā pragaṭe chhe. nigodanī paryāy ho ke siddhanī paryāy ho, ātmā pūrṇānandano nāth prabhu to trikāḷ shuddha ekarūp ja chhe. parantu hun āvo chhun em jene bese tene evo chhe. jeṇe āvā nijasvarūpathī vimukh thaīne, rāgane-vikalpane potāno svīkāryo chhe tene e ātmā chhe ja nahi (kemake hun āvo chhun evun ene kayān dekhāy chhe?). chhatī chīj paṇ ene achhatī chhe. achhatī je rāgādi chīj te agnānīne chhatī dekhāy chhe. e rāgādinun lakṣha chhoḍīne shāntarasanun sthān sachchidānand prabhu bhagavān ātmānun lakṣha karī emān atyant nimagna thāo jethī atīndriy ānand thashe em āchāryadevano sandesh chhe.
PDF/HTML Page 511 of 4199
single page version
jem samudranī āḍun koī āvī jāy tyāre jaḷ nathī dekhātun ane jyāre āḍ dūr thāy tyāre jaḷ pragaṭ thāy. pragaṭ thatān, lokane preraṇāyogya thāy ke ‘ā jaḷamān sarva lok snān karo.’ tevī rīte ā ātmā vibhramathī āchchhādit hato. eṭale ke dayā, dān, bhaktinā je rāgarūp pariṇām chhe tenāthī mane lābh (dharma) thashe evā mithyā bhramamān hato. te rāganī ruchimān ja rokāī gayo hato. tethī bhagavān ātmā āchchhādit hato, ḍhaṅkāī gayo hato, tyāre potānun svarūp nahotun dekhātun. rāganī ruchinī āḍamān ānandathī bharelo bhagavān dekhāto na hato. bahirlakṣhī vr̥uttionā premamān gnān ane ānandanā jaḷathī bharelo bhagavān chaitanyasamudra nahoto dekhāto.
have vibhram dūr thayo. eṭale ke dayā, dānano ane bhaktino vikalpa chhe te game tevo mand ho topaṇ rāg chhe, dharma nathī. ātmānā svarūpanī e (rāg) chīj nathī. e rāg bandhanun kāraṇ chhe, hey chhe. ām vibhram dūr thayo tyāre jevun chhe tevun yathārtha svarūp pragaṭ thayun. atīndriy ānandano nāth pragaṭ thayo. samyagdarshan-gnān thayān eṭale ānand pragaṭayo. tethī ‘have tenā vītarāgavignānarūp shāntarasamān ekī vakhate sarva lok magna thāo’ em āchāryadeve preraṇā karī chhe. pūrṇa ānandasvarūp potānā bhagavānano jyān pūrṇa āshray karyo tyāre paryāyamān pūrṇa ānand pragaṭ thayo. tyāre kahe chhe ke āmān badhāy jīvo ek sāthe āvīne snān karo ane sansārano mel dhoī nākhe.
vītarāg sarvagna parameshvarano mārga judo chhe, bhāī! vrat, tap, bhakti ādithī dharma manāvavo e to rāgathī dharma manāvavo chhe. paṇ e jainadharma nathī, e to ajainano mārga chhe. paranī dayā pāḷavāno bhāv chhe e rāg chhe. shrī puruṣhārthasiddhayupāyamān āchārya amr̥utachandrasvāmīe rāgane ātmānī hinsāno bhāv kahyo chhe. sāmbhaḷ, prabhu! (sāchun tattva) ten sāmbhaḷyun nathī. ā pūrṇānandano nāth jīvatī chaitanyajyot chhe. evo ātmāne yathārtha mānavo te (nij) ātmānī dayā chhe. tene (ātmāne) ochho, adhik ke viparīt mānavo te ātmānī hinsā chhe.
shrī kundakundāchāryadev ane shrī amr̥utachandrāchāryadev to parameṣhṭhī hatā. teo vītarāg- shāntarasamān nimagna hatā, ane param karuṇā karīne jagatane paṇ temān magna thavānī temaṇe preraṇā āpī chhe. em ke ame shāntarasamān nimagna chhīe to prabhu! tame emān kem nimagna na ho? prabhu! tame paṇ ātmā chho ne? duniyānā mān-apamānane chhoḍīne bhagavān nirmān ātmānun ahampaṇun sthāpit thatān vītarāg shāntaras pragaṭe chhe. e shāntarasamān sau nimagna thāo evī āchārye preraṇā karī chhe.
athavā evo paṇ artha thāy ke jyāre ātmānun agnān dūr thāy tyāre kevaḷagnān
PDF/HTML Page 512 of 4199
single page version
pragaṭ thāy ane kevaḷagnān pragaṭ thatān samasta lokamān rahelā padārtho ekī vakhate ja gnānamān āvī jhaḷake chhe tene sarva lok dekho. mithyātva ane agnān jene nāsh thāy tene (alpakāḷe) kevaḷagnān pragaṭ thāy ja. athavā evo paṇ artha thāy ke agnān eṭale alpagnapaṇun dūr thāy tyāre kevaḷagnān pragaṭ thāy ja. kevaḷagnān ek samayamān traṇakāḷ traṇalokane jāṇe chhe. sarva jīvo agnān dūr karī kevaḷagnānane prāpta thāo evī preraṇā karī chhe.
ā pramāṇe jīv adhikāranī pūrṇatā karatān jīvanun vāstavik svarūp shun chhe te darshāvyun. ā granthane alaṅkārathī nāṭakarūpe varṇavyo chhe. nāṭakamān pahelān raṅgabhūmisthaḷ rachavāmān āve chhe. tyān jonārā nāyak tathā sabhā hoy chhe ane nr̥itya (nāṭak) karanārā hoy chhe ke jeo anek svāṅg dhāre chhe tathā shr̥uṅgārādik āṭh rasanun rūp batāve chhe. nāṭakamān shr̥uṅgār, hāsya, raudra, karuṇā, vīr, bhayānak, bībhatsa ane adbhut-em āṭh ras hoy chhe. te laukik ras chhe (ā āṭh rasane paṇ shrī banārasīdāse lokottar svarūpamān utāryā chhe.) navamo shāntaras chhe te alaukik chhe. vītarāgabhāvarūp shāntaras e ātmāno alaukik ras chhe. atīndriy ānand ane shāntinun bimb prabhu ātmā chhe. e trikāḷī shāntinun bimb, jinabimb bhagavān ātmāno āshray letān pariṇamanamān je shānt-shānt-shānt akaṣhāy bhāv utpanna thāy chhe tene ahīn shāntaras kahe chhe. ene shāntaras, ānandaras, svarūparas, adbhut ras em anek prakāre kahī shakāy chhe.
jīvanun vāstavik svarūp gnātā-draṣhṭāsvabhāvī chhe. kramabaddhaparyāyanā siddhāntamānthī paṇ nyāyapūrvak jīv gnātā-draṣhṭāmātra chhe em siddha thāy chhe. ahāhā! jīvanī paryāy kramabaddha chhe. je samaye je paryāy thavānī chhe te ja thāy chhe-em kahīne jīvano arktāsvabhāv varṇavyo chhe. je kāī thāy eno rktā jīv nathī. eṭale eno artha e thayo ke jīv gnātādraṣhṭā chhe.
vītarāganun koī paṇ vachan ho, enun tātparya to vītarāgatā ja chhe. kramabaddhaparyāyanā siddhāntanun paṇ tātparya vītarāgatā chhe. jīvane kramabaddhaparyāyano jyān nirṇay thāy chhe tyān te gnātādraṣhṭā thaī jāy chhe. pote gnātādraṣhṭā thatān shāstranun tātparya je vītarāgatā te ene pragaṭ thāy chhe. e vītarāgatā potānā trikāḷī dravyanā āshraye pragaṭ thāy chhe. eṭale kramabaddhaparyāyanā nirṇayamān paṇ gnātāno nirṇay thavo e mūḷ rahasyanī vāt chhe.
ā granthane alaṅkārathī nāṭakarūpe varṇavyo chhe. tyān jonārān samyagdraṣhṭi puruṣh chhe tem ja bījā mithyādraṣhṭi puruṣhonī sabhā chhe. samyagdraṣhṭi chhe e to gnātā-draṣhṭā chhe. svāṅg anek prakāranā āve paṇ jonārā samyagdraṣhṭi tene gnātā-draṣhṭā thaīne dekhe chhe. ajīvanun raṅgasthaḷ āve ke rktākarmanun, -e badhāne te pote jāṇanār-dekhanār chhe evā bhāve jāṇe chhe. samyagdraṣhṭi game te prakāranā svāṅgamān ho-āsrav, bandh, rktākarma ityādi game te svāṅgamān
PDF/HTML Page 513 of 4199
single page version
ho, paṇ te pratyek svāṅgane mātra gnātā-draṣhṭāpaṇe jāṇe ja chhe. bandhanā svāṅgane paṇ mātra jāṇe ane mokṣhanā svāṅgane paṇ mātra jāṇe chhe. rāgādino bhāv hoy teno paṇ samyagdraṣhṭi gnātā ja chhe. e gnātā chhe te ja kharekhar gnāyak chhe.
samyagdraṣhṭi vāstavik svāṅganā jonārā chhe ane je mithyādraṣhṭionī sabhā chhe tene paṇ yathārtha svarūp batāve chhe. nr̥itya karanārā arthāt badalanārā-pariṇamanārā jīv- ajīv dravyo chhe. te banne ekarūp laīne pravesh kare chhe. jīv dravya rāg ane sharīranī sāthe ek chhe evā svāṅg āve chhe, vaḷī jīv rktā ane par enun kārya, jīv rktā ane rāg enun kārya evā (rktākarmanā) svāṅg paṇ āve chhe. tyān samyagdraṣhṭi jīv-ajīvanā ane svabhāv-vibhāvanā bhinna bhinna svarūpane yathārtha jāṇe chhe. samyagdraṣhṭine paṇ rāg āve, paṇ te rāgane potāthī bhinna jāṇe chhe. te to ā sarva svāṅgone karmakr̥ut jāṇī shāntarasamān ja magna rahe chhe, rāgādi-dayā, dān ane kām, krodh ityādi je vikalpo āve te badhā karmakr̥ut svāṅg chhe, mārā potānā svāṅg nathī. hun to ek mātra gnāyakasvarūp chhun em antaraekāgratā karī te shāntarasamān līn rahe chhe. ahāhā! bhagavān ātmā ānand ane shāntarasano piṇḍ prabhu ekalo gnāyak chhe. tenun jene anubhavamān samyak bhān thayun te jīv rāgādi ke sharīrādinā sanyogane potāthī bhinna jāṇe chhe ane ātmānā ānandanā rasamān nimagna thāy chhe.
ane mithyādraṣhṭi jīvo jīv-ajīvano bhed jāṇatā nathī. e to ā rāg māro, sharīrādi mārān em rāg ane sharīrādi sāthe ekapaṇun karī jāṇe chhe. rāgane to bhāvakabhāv kahyo chhe. bhāvak eṭale karma. rāg karmanā nimitte thanāro bhāv chhe māṭe tene bhāvakabhāv kahyo chhe. e kāī svabhāvabhāv nathī. (jīvanī) paryāyamān thāy chhe topaṇ e svabhāvabhāv nathī. rāgādi je nishchayathī ajīv chhe tene potānā mānīne agnānī emān ja līn thaī jāy chhe ane ashāntabhāvane seve chhe. sharīr, rāg, puṇya, pāp ityādi svāṅg chhe te ajīv chhe. kharekhar e bhagavān ātmānā sāchā paheravesh-bhekh nathī. chhatān agnānī e sarva svāṅgane potānā svarūpamay sāchā jāṇī temān tallīn thāy chhe ane ākuḷatā vede chhe.
dharma e bahu jhīṇī chīj chhe, bhāī! ātmā gnāyakasvarūp chhe evun jyān bhān thayun tyān jīvane paryāyamān rāgādino sanyog āve, ajīvano sanyog thāy, chakravartī ādi padano sanyog āve topaṇ e sarvane potānā gnānasvabhāvamān arthāt shāntarasasvarūp bhagavān ātmāmān sthit rahīne (bhinna) jāṇe chhe. aho! vastu ātmā atīndriy gnān ane atīndriy ānand ityādi guṇono piṇḍ chhe. tene jeṇe nij svarūpapaṇe anubhavyo chhe te dharmātmā shāntarasamān nimagna rahīne parane (parapaṇe) mātra jāṇe chhe. agnānī tene (parane) potānā mānīne ākuḷatāmay ashāntabhāvamān rahe chhe.
temane (agnānīone) samyagdraṣhṭi yathārtha svarūp batāvī, temano bhram maṭāḍī
PDF/HTML Page 514 of 4199
single page version
samyagdraṣhṭi banāve chhe. samyagdraṣhṭi agnānīne antaranī vāt samajāve chhe ke-bhāī! ā rāgādi ane sharīrādi chhe e to bāhya svāṅg chhe, tārī chīj nathī. e tārāmān nathī ane tun emān nathī. rāg, puṇya ane sharīr e jīvanā adhikāramān nathī. jīvanā adhikāramān to gnān, darshan, vīrya, ānand, shānti ityādi chhe. bhagavān! tun to gnāyakasvabhāvī trikāḷ akhaṇḍ ekarūp vastu chhe. tārī paryāyamān paṇ gnān ane ānandano ras āve evun tārun svarūp chhe. tethī rāgādinun lakṣha chhoḍī antaramān ekāgra thā. tethī shāntaras pragaṭ thashe, atīndriy ānand prāpta thashe.
rāgathī bhinna ātmā chidānandaghan prabhu atīndriy ānandano nāth chhe em samakitī mithyādraṣhṭi jīvane batāve chhe. tyān em jāṇanār pote ānandanā nāthamān samāī jāy chhe. rāgathī khasīne nirākuḷ ānand ane shāntine prāpta thaī jāy chhe. ā pramāṇe vastunā yathārtha svarūpane jāṇī, bhram maṭāḍī, shāntarasamān līn thaī agnānī samyagdarshanane prāpta thāy chhe. tenī sūchanārūpe raṅgabhūminā antamān āchārye ‘मज्जन्तु’ ityādi ā shlok rachyo chhe. te, have jīv-ajīvano svāṅg varṇavashe tenī sūchanārūpe chhe evo āshay sūchit thāy chhe. ā pramāṇe ahīn sudhī raṅgabhūminun varṇan thayun.
marīne paṇ-mahākaṣhṭe paṇ (ugra puruṣhārtha karīne) tame tattvane dekho. sarvagna parameshvar bhagavān jineshvaradeve jevo kahyo chhe tevā nij gnānānandasvarūpī ātmāmān ṭharo. kahe chhe ke-bhāī! tun rāganā rasane chhoḍī de. rāgane ane rāganā rasane mārī nākh. tun ā jīvatā jīvane jīvato jo. (rāgathī jīvanī hinsā thāy chhe). chaitanyajīvan vaḍe jīvatā bhagavān ātmāne jāṇīne rāgathī nivr̥utta thā. dayā, dān, vrat, bhakti ityādi bhāv ākuḷatā ane duḥkh chhe. temān tane je ras āve chhe te chhoḍī de. shāntarasano samudra bhagavān ātmā chhe. temān nimagna thaī shāntarasane prāpta thā. ātmānā ānandanā rasamān chhakī jā, atyant līn thaī jā. samakitī, santo ane sarve bhagavanto ānandarasasamudra ek bhagavān ātmāne batāve chhe. tethī bījun badhuy chhoḍī ek nijānandarasamān atyant līn thāo.
ā pramāṇe jīv-ajīv adhikāramān pūrvaraṅg samāpta thayo.
PDF/HTML Page 515 of 4199
single page version
# Shastra Page-
1
ratnākar 10p-pa
10p-6 ववहारणयो भासदि जीवो देहो य हवदि खलु इक्को।
ratnākar 189-31[कश्चन नास्ति नास्ति] kāī paṇ lāgatovaḷagato nathī
ratnākar 200-4इति सति सह सवर्रैन्यभावैर्विवेके
PDF/HTML Page 516 of 4199
single page version
PDF/HTML Page 517 of 4199
single page version
PDF/HTML Page 518 of 4199
single page version
kram gāthā/kaḷash pravachan nambar pr̥uṣhṭhāṅk 1 kaḷash-33 87-88 1 2 gāthā-39 thī 43 87-88 2 3 gāthā-44 89 thī 91 17 4 kaḷash-34 89 thī 91 18 pa gāthā-4p 92 38 6 gāthā-46 93-94 4p 7 gāthā-47-48 94 pa4 8 gāthā-49 94 thī 99 pa8 9 kaḷash-3p 94 thī 99 61 10 kaḷash-36 94 thī 99 62 11 gāthā-pa0 thī pap 99 thī 104 86 12 kaḷash-37 99 thī 104 90 13 gāthā-pa6 10p 130 14 gāthā-pa7 10p 132 1p gāthā-pa8 thī 60 106 137 16 gāthā-61 107 1pa0 17 gāthā-62 13p-136 (19mī vāranān) 1pa4 18 gāthā-63-64 137 162 19 gāthā-6p-66 108-109 172 20 kaḷash-38-39 108-109 173 21 gāthā-67 110 190 22 kaḷash-40 110 191 23 gāthā-68 110 200 24 kaḷash-41 thī 4p 111 thī 11p 201 139 thī 141 (19mī vāranān)
PDF/HTML Page 519 of 4199
single page version
आसंसारनिबद्धबन्धनविधिध्वंसाद्विशुद्धं स्फुटत्।
_________________________________________________________________
have jīvadravya ane ajīvadravya-e banne ek thaīne raṅgabhūmimān pravesh kare chhe.
tyān sharūātamān maṅgaḷanā āshayathī (kāvya dvārā) āchārya gnānano mahimā kare chhe ke sarva vastuone jāṇanārun ā gnān chhe te jīv-ajīvanā sarva svāṅgone sārī rīte pichhāṇe chhe. evun (sarva svāṅgone pichhāṇanārun) samyaggnān pragaṭ thāy chhe-e artharūp kāvya kahe chheḥ-
shlokārthaḥ– [ज्ञानं] gnān chhe te [मनो ह्लादयत्] manane ānandarūp karatun
PDF/HTML Page 520 of 4199
single page version
धीरोदात्तमनाकुलं विलसति ज्ञानं मनो ह्लादयत्।। ३३ ।।
जीवं अज्झवसाणं कम्मं च तहा परूवेंति।। ३९ ।।
मण्णंति तहा अवरे णोकम्मं चावि जीवो त्ति।। ४० ।।
_________________________________________________________________ [विलसति] pragaṭ thāy chhe. kevun chhe te? [पार्षदान्] jīv-ajīvanā svāṅgane jonārā mahāpuruṣhone [जीव अजीव–विवेक–पुष्कल–द्रशा] jīv-ajīvano bhed dekhanārī ati ujjvaḷ nirdoṣh draṣhṭi vaḍe [प्रत्याययत्] bhinna dravyanī pratīti upajāvī rahyun chhe; [आसंसार– निबद्ध–बन्धन–विधि–ध्वंसात्] anādi sansārathī jemanun bandhan draḍh bandhāyun chhe evān gnānāvaraṇādi karmonā nāshathī [विशुद्धं] vishuddha thayun chhe, [स्फुटत्] sphūṭ thayun chhe-jem phūlanī kaḷī khīle tem vikāsarūp chhe. vaḷī te kevun chhe? [आत्म–आरामम्] jenun ramavānun krīḍāvan ātmā ja chhe arthāt jemān anant gneyonā ākār āvīne jhaḷake chhe topaṇ pote potānā svarūpamān ja rame chhe; [अनन्तधाम] jeno prakāsh anant chhe; [अध्यक्षेण महसा नित्य–उदितं] pratyakṣha tejathī je nitya udrayarūp chhe. vaḷī kevun chhe? [धीरोदात्तम्] dhīr chhe, udrātta (uchcha) chhe ane tethī [अनाकुलं] anākuḷ chhe-sarva ichchhāothī rahit nirākuḷ chhe. (ahīn dhīr, udātta, anākuḷ-e traṇ visheṣhaṇo shāntarūp nr̥ityanān ābhūṣhaṇ jāṇavān.) evun gnān vilās kare chhe.
bhāvārthaḥ– ā gnānano mahimā kahyo. jīv-ajīv ek thaī raṅgabhūmimān pravesh kare chhe temane ā gnān ja bhinna jāṇe chhe. jem nr̥ityamān koī svāṅg āve tene je yathārtha jāṇe tene svāṅg karanāro namaskār karī potānun rūp jevun hoy tevun ja karī le chhe tevī rīte ahīn paṇ jāṇavun. āvun gnān samyagdraṣhṭi puruṣhone hoy chhe; mithyādraṣhṭi ā bhed jāṇatā nathī. 33.
have jīv-ajīvanun ekarūp varṇan kare chheḥ-
‘chhe karma, adhyavasān te jīv’ em e nirūpaṇ kare! 39.
ene ja māne ātamā, vaḷī anya ko nokarmane! 40.