Pravachan Ratnakar-Gujarati (simplified iso15919 transliteration). Gatha: 3-4.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 4 of 210

 

PDF/HTML Page 61 of 4199
single page version

ahīn ā samyakdarshan-gnān-chāritranī vāt nathī. ā to dravya-guṇ-paryāyasvarūp ākho jīv padārtha kevo chhe te siddha karyun chhe. pachhī jīvanun svasamay-parasamayarūp pariṇaman spaṣhṭa karyun chhe.

jīv nāmanā padārthanun pratham sāt bolathī varṇan karyun chhe.

(1) jīv padārtha utpād-vyay-dhrauvyamayī sattāsvarūp chhe. ṭīkāmān utpād-vyay-

dhruvanī ekatārūp anubhūtine sattā kahel chhe. anubhūtino artha sattā
thāy chhe. anādithī jīv sattārūp padārtha chhe.

(2) darshan-gnānamayī chetanāsvarūp chhe. darshan-gnānanā pariṇamananī vāt līdhī chhe. (3) anantadharmasvarūp dravya chhe. dravya hovāthī vastu chhe. (4) guṇaparyāyavāḷo chhe. jīv nāmanī vastu guṇaparyāyavāḷī chhe. (pa) tenun sva-paraprakāshakagnān anekākārarūp ek chhe. joyun? gnānamān anantane

jāṇe -lokālokanejāṇe chhatān gnānanī paryāy ekarūp chhe.

(6) vaḷī te jīv padārtha ākāsh ādithī bhinna asādhāraṇ chaitanya-

guṇasvarūp chhe.

(7) anya dravyo sāthe ek kṣhetramān rahevā chhatān potānā svarūpane chhoḍato

nathī. bhale ashuddharūpe pariṇame topaṇ potāmān ja rahe chhe, paramān jato
nathī-pararūpe thato nathī. āvo jīv nāmano padārtha samay chhe.

have samyakdarshan-gnān-chāritrarūp pariṇaman tathā mithyādarshan-gnān-chāritrarūp pariṇamananā svarūpane spaṣhṭa kare chhe.

je shuddhachaitanyaprāṇathī trikāḷ jīve te shuddha jīv chhe. kṣhayopashamabhāvarūp ashuddhabhāvaprāṇ ane paradravyarūp īndriyādi prāṇone draṣhṭimānthī chhoḍī, trikāḷ shuddha jīvanī draṣhṭi-ruchi, enun ja gnān ane emān ja ekapaṇe ramaṇatā karavī e samyakdarshan-gnān-chāritra chhe. e ātmāno sadbhūtavyavahāraprāṇ chhe. e svasamay chhe. ene dharmarūp pariṇaman kahe chhe. ā dharmakathā chhe, bhāī! ā sivāy badhī vikathā chhe. ākarī vāt lāge paṇ vastusvarūp jem chhe tem chhe.

ātmā ātmāpaṇe pariṇamyo, svabhāvapaṇe pariṇamyo te svasamay chhe. ā svasamay e pariṇamanarūp chhe, sadbhūt vyavahār chhe. darshanagnānasvabhāv e trikāḷ upayog chhe. upayog te ātmā chhe ne? āvo trikāḷ upayogarūp je svabhāv enī hayātīrūp je shuddha ātmatattva tenī ruchi, gnān ane ramaṇatā e samyakratnatrayarūp dharma chhe. te vaḍe jīv dharmātmā chhe, dharmī chhe, ā svasamay chhe.


PDF/HTML Page 62 of 4199
single page version

ane parasvabhāvarūp-moharāgadveṣharūp thaīne rahe te parasamay chhe. arthāt potānā shuddha trikāḷī svarūpathī chyut thaīne puṇya-pāp vā rāgadveṣhane ekapaṇe ekakāḷe jāṇato ane pariṇamato je ātmā te anātmā, adharmī tathā parasamay chhe em jāṇavāmān āve chhe.

ekapaṇe svasvarūpe pariṇame te svasamay ane anyapaṇe-rāgādipaṇe pariṇame te parasamay chhe. ek jīvane ā pramāṇe dvividhapaṇun chhe, te ashobhārūp chhe.


* * * * * *

PDF/HTML Page 63 of 4199
single page version


gāthā–3

अथैतद्बाध्यते–

एयत्तणिच्छयगदो समओ सव्वत्थ सुंदरो लोगे।
बंधकहा
एयते तेण विसंवादिणी होदि।। ३।।

have, samayanā dvividhapaṇāmān āchārya bādhā batāve chheḥ-


ekatvanishchiy–gat samay sarvatra sundar lokamān;
tethī bane vikhavādinī bandhanakathā ekatvamān.

gāthārthaḥ– [एकत्वनिश्चयगतः] ekatvanishchayane prāpta je [समयः] samay chhe te [लोके] lokamān [सर्वत्र] badhey [सुन्दरः] sundar chhe [तेन] tethī [एकत्वे] ekatvamān [बंधकथा] bījānā sāthe bandhanī kathā [विसंवादिनी] visamvād-virodh karanārī [भवति] chhe.

ṭīkāḥ– ahīn ‘samay’ shabdathī’ sāmānyapaṇe sarva padārtha kahevāmān āve chhe. kāraṇ ke vyutpatti pramāṇe ‘समयते’ eṭale ekībhāve (ekatvapūrvak) potānā guṇaparyāyone prāpta thaī je pariṇaman kare te samay chhe. tethī dharma-adharma-ākāsh- kāḷ-pudgal-jīvadravyasvarūp lokamān sarvatra je koī jeṭalā jeṭalā padārtho chhe te badhāy nishchayathī (nakkī) ekatvanishchayane prāpta hovāthī ja sundaratā pāme chhe, kāraṇ ke anya prakāre temān sarvasaṅkar ādi doṣho āvī paḍe. kevā chhe te sarva padārtho? potānā dravyamān antarmagna rahel potānā anant dharmonā chakrane (samūhane) chumbe chhe-sparshe chhe topaṇ jeo paraspar ekabījāne sparsha karatā nathī, atyant nikaṭ ekakṣhetrāvagāharūpe rahyā chhe topaṇ jeo sadākāḷ potānā svarūpathī paḍatā nathī, pararūpe nahi pariṇamavāne līdhe anant vyaktitā nāsh pāmatī nathī māṭe jeo ṭaṅkotkīrṇa jevā (shāshvat) sthit rahe chhe ane samasta viruddha kārya tathā aviruddha kāryanā hetupaṇāthī jeo hammeshā vishvane upakār kare chhe- ṭakāvī rākhe chhe. ā pramāṇe sarva padārthonun bhinna bhinna ekapaṇun siddha thavāthī jīv nāmanā samayane bandhakathāthī ja visamvādanī


PDF/HTML Page 64 of 4199
single page version

āpatti āve chhe; to pachhī bandh jenun mūḷ chhe evun je pudgalakarmanā pradeshomān sthit thavun, te jenun mūḷ chhe evun parasamayapaṇun, tenāthī utpanna thatun (parasamay-svasamayarūp) dvividhapaṇun tene (jīv nāmanā samayane) kyāthī hoy? māṭe samayanun ekapaṇun hovun ja siddha thāy chhe.

bhāvārthaḥ– nishchayathī sarva padārtha potapotānā svabhāvamān sthit rahye ja shobhā pāme chhe. parantu jīv nāmanā padārthanī anādi kāḷathī pudgalakarma sāthe nimittarūp bandhaavasthā chhe; te bandhāvasthāthī ā jīvamān visamvād khaḍo thāy chhe tethī te shobhā pāmato nathī. māṭe vāstavik rīte vichāravāmān āve to ekapaṇun ja sundar chhe; tenāthī ā jīv shobhā pāme chhe.

have samayanā dvividhapaṇāmān āchāryadev bādhā batāve chhe. ā gāthānun mathāḷun chhe. (paryāyamān) ekapaṇun (svasamayapaṇun) na thatān dvividhapaṇun thavun te visamvād- asatyapaṇun chhe em kahe chhe.

ekatvanishchayane prāpta je samay chhe te lokamān badhe sundar chhe. jayasen āchāryadeve ekendriyathī māṇḍī badhā jīvo ek dravyapaṇe (dravye ekapaṇe) hovāthī sundar chhe em sāmānyapaṇe kahyun chhe. ahīn kahe chhe ke ekatvanishchayane prāpta-arthāt bhagavān shuddhasvabhāvī chaitanyaghan prabhu je nij shuddhātmā enā ekatvamān pariṇame eṭale ke samyagdarshan-gnān-chāritranī paryāyapaṇe pariṇame te samay chhe ane te badhe sundar chhe. tethī ekatvamān bījānī sāthe bandhanī kathā, nimittanā sambandhanī kathā kahevī te visamvād chhe, asatya chhe. visamvād eṭale asatya em jayasenāchārye artha karyo chhe.

bhagavān ātmā ānandano nāth prabhu, enī sāthe ekatva pariṇaman te sundar chhe- shobhāspad chhe. vastu sundar chhe, ane tenun pariṇaman paṇ sundar chhe; kemake samyagdarshan -gnān-chāritrarūp pariṇamanamān vastu jevī sundar chhe tevī khyālamān āve chhe. ekalo ātmā je trikāḷadravya chhe te traṇe kāḷ sundar chhe, bhale ekendriyamān- nigodamān hoy to paṇ sundar chhe. ahīn to ethī visheṣh kahe chhe ke je samyagdarshan- gnān-chāritranā pariṇāmamān ātmānā sundarapaṇānā svarūpanī hayātīnun bhān thayun te paṇ sundar chhe, satya chhe. vastu shraddhā-gnānamān āvatān sundaratānī pariṇati thaī tyāre tene sundar kahevāmān āve chhe, ene ja satyārtha kahevāmān āve chhe. trikāḷ, dhruv ātmā satyārtha to chhe ja, paṇ e satyārthane pratīti ane gnānamān līdhān tyāre tene satyārtha kahevāmān āve chhe.


PDF/HTML Page 65 of 4199
single page version

ā vastunā ekatvamān bījānī sāthe arthāt karmanā nimittathī thatā vikāro- dayā dān, vrat, bhakti, pūjā ādi shubh ke hinsā, jūṭh ādi ashubhabhāv-sāthe ekatvapaṇānī bandhakathā-bandhabhāv visamvād ūbho kare chhe, tethī te asatya chhe. abandhasvabhāvī bhagavān ātmānī sāthe bandhabhāvanun ekatva te asatya chhe, duḥkh utpanna karanārun chhe tethī asundar chhe em kahe chhe. dravyanā ekapaṇāmān je svaguṇaparyāyarūp svabhāvapariṇaman kahyun chhe emān karmanā nimittathī je ashuddha pariṇaman thāy te parasamayapaṇun chhe, te asatya chhe ane bādhā-āpatti utpanna karanārun chhe.

ātmā potānā svabhāvaguṇaparyāyapaṇe pariṇame chhe svasamay arthāt ekatvanishchayagat te svasamay chhe. ane vibhāvapaṇe pariṇame arthāt karmapudgalanā pradeshomān (sthit thaī) pariṇame te parasamay chhe. parasamayapaṇun e dvividhapaṇun utpanna kare chhe. svasamay ane parasamay e bemān paraspar virodh chhe. svasamayanun pariṇaman chhe temān vibhāvanun pariṇaman thavun te virodh chhe, kemake temān svanishchayagat rahyo nahīn. dhruvapaṇe (sundar) rahyo, paṇ pariṇamanamān svaguṇaparyāyapaṇe (sundar) rahyo nahīn, ane vikārarūp (virodharūp) pariṇaman thaī gayun. pudgalakarmanā nimitte thatā vikārī pariṇamanamān dvividhapaṇun -bādhāpaṇun batāvyun, potānā svabhāvamān sthiti thatān svasamayapaṇun -sundarapaṇun kahyun.

pravachan nambar 8–10, tārīkh 6–12–7p thī 8–12–7p

*gāthārtha uparanun pravachan *

ekatvanishchiyane prāpta je samay nāmano padārtha chhe te potānā guṇaparyāyapaṇe pariṇame-abhed-ratnatrayapaṇe pariṇame te lokamān badhe sundar chhe. dravyārthikanayano viṣhay evo je dhruv ātmā tenā lakṣhe je pariṇaman thayun te paryāy chhe, tene ahīn ātmā kahevāmān āvyo chhe. ahīn svaparyāyarūp pariṇamanane ātmā kahyo chhe. samyagdarshanano viṣhay je trikāḷī, dhruv ātmā enī ahīn vāt nathī. ekatvanishchayagat kahetān dravya je pote dhruv temān ekatva paṇe pariṇame arthāt potānā svaguṇaparyāyapaṇe pariṇame tene svasamay kahevāmān āvyo chhe ane te lokamān sarvatra sundar chhe.

paranā sambandhathī pariṇaman thāy te bādhārūp chhe. te satya nathī. jayasenāchāryadeve tene asatyārtha kahyun chhe. ekatvamān bījā sāthenā sambandhanī kathā visamvādinī chhe, virodh utpanna karanārī chhe. vastu pote dhruv ātmā chhe. tenā āshraye shuddha guṇaparyāyapaṇe pariṇame te svasamay chhe. āvun svasamayanun pariṇaman chhoḍīne nimittādhīn thaī pariṇame te dvividhavirodhapaṇun utpanna karanārun chhe.


PDF/HTML Page 66 of 4199
single page version

ā gāthā gambhīr chhe, bhāī? jayasen āchāryadevanī ṭīkāmān ‘ekatva- nishchayagat’nā traṇ artha karyā chhe. (1) ekendriyādi badhā padārthomān (jīv) dravya chhe te sundar chhe. (2) ekatvanishchayagat eṭale potānā svaguṇanī paryāyapaṇe pariṇame te sundar chhe. (ahīn bījā bolamān vikārī ane avikārī badhī paryāyopaṇe pariṇame tenī vāt chhe). (3) ekatvanishchayagat kahetān abhedaratnatrayapaṇe shuddha pariṇame te sundar chhe, satya chhe.

ekendriyādimān dravya chhe te sundar ja chhe, paṇ te bese kone? kahe chhe ke jene abhedaratnatrayanun pariṇaman thayun chhe evā gnānīne badhā sundar chhe em bese chhe. agnānīne kyān khabar chhe? ahīn ‘samay’mān bhed pāḍavā nathī, paṇ ‘svasamay’ ane ‘parasamay’ em pariṇatinā be bhed paḍe chhe. ‘samay’ to samay ja chhe. potānā dhruv ātmānī sāthe ekatvapaṇe pariṇaman thāy te ‘svasamay’ chhe, ane dhruv sāthe ekatvapaṇun chhoḍī rāg sāthe ekatvapaṇe pariṇame te ‘parasamay’ chhe. ā bepaṇun ja asatya chhe. (yathārtha draṣhṭithī) emān bepaṇun kem hoī shake?

ghaṇī ūṇḍī chīj chhe, bhāī! dhyey to je trikāḷī dhruv dravya chhe e ja chhe, temān koī prashna ja nathī. paṇ e dhruv sāthe ekatva thaīne shuddha pariṇame te ‘svasamay’ ane dhruvane chhoḍī daī rāg-vikārane ādhīn thaī mithyā pariṇame te ‘parasamay’ chhe. te dvividhapaṇun chhe, te virodh chhe. trikāḷī dhruv dravya te nishchay ane tenā lakṣhe je shuddha pariṇaman thayun te vyavahār-sadbhūt vyavahār. ā sadbhūt pariṇaman je chhe te samay- ātmā em ahīn kahyun chhe. kartā-karma adhikār, gāthā 71 (ṭīkā) mān ā vāt līdhī chhe. tyān kahyun chhe-“ā jagatamān vastu chhe te (potānā) svabhāvamātra ja chhe, ane ‘sva’nun bhavan te sva-bhāv chhe; māṭe nishchayathī gnānanun thavun-pariṇamavun te ātmā chhe ane kroghādinun thavun-pariṇamavun te krodhādi chhe.” juo, vastu to trikāḷ dhruv chhe, parantu paranā kartāpaṇāthī-vibhāvathī judun batāvī je vastunun svabhāvarūp pariṇaman tene ahīn ātmā kahyo chhe.

karmanā nimittathī rāgādinun pariṇaman thāy te ātmā nahīn em siddha karyun chhe. dayā, dān, vrat, ādinā vikalpapaṇe pariṇamavun te jīvanun pariṇaman nathī. dhruvane dhyey banāvī, nirmaḷapaṇe pariṇame te ‘sva-ātmā’ ane karmasambandhe vikārapaṇe pariṇame te ‘par-ātmā’. svabhāvapaṇe pariṇamavun te jīvanun karma chhe, vibhāvapaṇe pariṇamavun te jīvanun karma nahīn, te bādhā chhe, āpatti chhe.

niyamasār gāthā pa0 mān em kahyun chhe ke nirmaḷ paryāy paṇ paradravya chhe. mūḷ gāthāmān āchārya shrī kundakundāchāryadeve svayam ām kahyun chhe. vikārī paryāy to paradravya chhe, paṇ


PDF/HTML Page 67 of 4199
single page version

nirmaḷ paryāyane paṇ paradravya kahevāmān āvī chhe. mokṣhamārganī je nirmaḷ paryāy pragaṭī te paradravya chhe. paryāy chhe ne? tethī te paradravya kahī chhe. tyān draṣhṭinun dhyey ekamātra dhruv dravya batāvavun chhe eṭale nirmaḷ paryāyane paradravya kahī dīdhī chhe; te svadravya nahīn, kāraṇ ke nirmaḷ paryāy paṇ āshray karavā lāyak nathī. samyagdarshanano viṣhay to ekalo dhruv, dhruv, dhruv trikāḷī chhe. temān nirmal paryāyane paṇ sāthe bheḷave to draṣhṭi ekadam viparīt thaī jāy. mokṣhamārganī paryāyane paradravya kahī, kemake temānthī navī paryāy āvatī nathī. jem paradravyamānthī navī paryāy āvatī nathī, em mokṣhamārganī paryāyamānthī paṇ bījī navī paryāy āvatī nathī. ā apekṣhāe nirmaḷ paryāyane paradravya kahī chhe. chhatān ahīn to pariṇamananī apekṣhā chhe eṭale nirmaḷ paryāyane sva- ātmā, svasamay kahel chhe.

ahā! shrī kundakundāchāryadev kahe chhe ke men jineshvaradevanā upadeshane barābar jāṇīne pūrvāpar virodh rahit je chhe te vāt ahīn mūkī chhe. ahīn ek vāt ane bīje bījī em virodh nathī. apekṣhāthī samaje to samajāy ane virodh rahe nahīn evī vāt chhe.

niyamasāranā ṭīkākār padmaprabhamaladhārideve tyān em kahyun chhe ke je ā ṭīkā thaī eno karanāro hun nathī. gaṇadharothī rachāyelī ṭīkā enā karanārā ame te mandabuddhi koṇ? tethī kharekhar ā ṭīkā to gaṇadharadevathī chālī āve chhe. emān kahyun chhe ke kāraṇ paramātmā-je dhruv vastu chhe te ek ja mokṣhamārgano hetu chhe. tenī je mokṣhamārgarūp nirmaḷ paryāy pragaṭī te paradravya chhe. paryāy chhe māṭe paradravya chhe. draṣhṭinā viṣhayamān paryāyane nākhe te to mahā viparīt draṣhṭi thaī jāy chhe.

ahāhā...! shun shāstro chhe! samayasār, niyamasāramān gajab vāto karī chhe. bhāī, bhagavānanī gādīe besīne je vāt chāle tyāre to bhagavān kahe chhe em andarathī āve chhe. niyamasāramān draṣhṭino viṣhay je dhruvadravya tenī apekṣhāe nirmaḷ paryāyane paradravya kahī, ane ahīn samayasāramān pariṇaman apekṣhāe nirmaḷ paryāyane sva-ātmā kahyo.

*ṭīkā uparanun pravachan *

ahīn ‘samay’ shabdathī sāmānyapaṇe sarva padārtha kahevāmān āve chhe, kāraṇ ke vyutpatti pramāṇe ‘समयते’ eṭale ekībhāve potānā guṇaparyāyone prāpta thaī je pariṇaman kare te samay chhe. tethī dharma-adharma-ākāsh-kāḷ-pudgal-jīvadravyasvarūp lokamān sarvatra je koī jeṭalā padārtho chhe te badhāy nishchayathī ekatvanishchayane prāpta hovāthī ja sundaratā pāme chhe kāraṇ ke anya prakāre temān saṅkar, vyatikar ādi sarva doṣho āvī paḍe.


PDF/HTML Page 68 of 4199
single page version

lokamān rahelā saghaḷān padārtho ekatvanishchayane prāpta hovāthī eṭale ke potāmān rahelā potānā svarūpane prāpta thatā hovāthī sundaratā shuddhatā pāme chhe. te koī dravyomān paranī apekṣhā nathī. jīv ane pudgal banne vibhāvapaṇe pariṇame chhe chhatān temanā vibhāv pariṇamanamān paranī apekṣhā nathī, svayam vibhāvapaṇe pariṇame chhe. bījā chār dravyomān vibhāv nathī, svabhāv pariṇaman chhe. ā rīte sarva dravyonun samayapaṇun siddha karyun.

anya prakāre māne to emān sarva saṅkar ādi doṣho āvī paḍe chhe. ‘सर्वेषाम् युगपत् प्राप्ति स संकरः।’ badhā jaḍ, chetan dravyo maḷīne ek thaī jāy e saṅkar doṣh chhe. tathā ‘परस्पर विषयगमनं’ te vyatikar doṣh chhe. chetan jaḍamān ane jaḍ chetanamān āve te vyatikar doṣh chhe. ‘ālāp paddhati’ mān āṭh doṣhonun varṇan āve chhe. ā nyāyano viṣhay chhe. ahīn kahe chhe ke lokamān chha dravyo ekatvanishchayagat hovāthī temane ā doṣho lāgu paḍatā nathī. anyathā mānavā jatān doṣhonī āpatti āve chhe. vastumān doṣh nathī. viparīt mānyatāmān doṣh chhe.

vītarāg mārga ane tenun svarūp shun chhe tenī vāt chāle chhe. kevaḷī paramātmā jineshvaradev e ja ek sāchā dev chhe. jagatamān dev hoy to ā ek ja chhe. teo potānī divyashakti kevaḷagnān dvārā badhun jāṇe chhe. lokālok jāṇe chhe. temanun kahelun ā tattva chhe. tene āchārya bhagavanto āḍatiyā thaīne batāve chhe.

badhān dravyo ekatvanishchayane prāpta hovāthī sundaratā pāme chhe. anya prakāre emān saṅkarādi doṣh āvī paḍe chhe, eṭale ke chaitanyasvarūp paramātmā pote svādhīn ekarūp na rahetān bījāmān bhaḷī jāy arthāt be thaīne ek thaī jāy ītyādi doṣh āvī paḍe chhe. dravya pote potānā dravya-guṇ-paryāyapaṇe svatantra na rahe, parapaṇe thaī jāy, paramān bhaḷī jāy ītyādi āpatti āvī paḍe chhe.

are! pote ātmā chhe enī ene kyān kimmat chhe? ene to dhūḷanī (paisānī), puṇyanī, bhaṇataranī ane kānto kṣhayopashamarūp gnānanī (vidvatānī) kimmat bhāse chhe. paṇ e badhun to par chhe.

have kahe chhe kevā chhe te padārtho? ‘potānā dravyamān antarmagna rahelā potānā anantadharmonā chakrane chumbe chhe-sparshe chhe topaṇ jeo paraspar ekabījāne sparsha karatā nathī’. paramāṇu ho ke ātmā ho, ākāsh ho ke kāḷ ho, darek dravya potānā anant guṇasamūhane chumbe chhe. dravya potānā guṇaparyāyone aḍe chhe, paṇ parane aḍatun nathī. potānā


PDF/HTML Page 69 of 4199
single page version

dravyamān antarmagna astitva, vastutva ādi guṇo -dharmo ane temanī avasthāone sparshe chhe, paṇ paranā guṇ-paryāyone sparshatun nathī. pravachanasār gāthā 172 (ṭīkā) mān aliṅg-grahaṇanā bolamān to em āve chhe ke dravya potānā guṇonā bhedane sparshatun nathī. tyān apekṣhā judī chhe. tyān to ekalā abhedane siddha karavo chhe. bhagavān ātmā ekarūp dhruv je draṣhṭino viṣhay chhe te guṇabhedane sparshato nathī, āliṅgan karato nathī em tyān kahyun chhe. tyān dravyanā andar andar be ansh vachchenī vāt chhe. jyāre ahīn to dravya parane sparshatun nathī evī chha dravyonī maryādā siddha karavānī vāt chhe. ā to alaukik mārga chhe, bhāī!

pahelān kahyun ke samayamān svasamay ane parasamay em je dvividhapaṇun āve chhe te visamvād upajāve chhe. māṭe teno (be-paṇāno) niṣhedh chhe. (tyān rāg ātmānun svarūp nathī em batāvavun hatun)

nayachakramān kahyun chhe ke pramāṇamān paryāyano niṣhedh āvato nathī māṭe pramāṇ pūjya nathī. ekalo svabhāv dhruv akhaṇḍānand prabhu dravya te nishchayanayano viṣhay chhe. (temān paryāy niṣhiddha chhe) māṭe nishchayanay te pūjya chhe.

tyāre ahīn to kahe chhe ke svapaṇe potānun pariṇaman kare te svasamay chhe -te ātmā chhe. je apekṣhāthī vāt karī hoy te apekṣhā barābar samajavī joīe.

sarva padārtho potānā antarmagna anant dharmonā samūhane chumbe chhe, sparshe chhe, aḍe chhe, āliṅgan kare chhe topaṇ teo paraspar ekabījāne sparsha karatā nathī. ahāhā...! ek dravya bījā dravyane sparsha karatun nathī. ātmā karmane sparshato nathī, karma ātmāne sparshatun nathī. ek paramāṇu bījā paramāṇune sparshato nathī. ekapradeshī paramāṇumān ākāsh je anant pradeshī sarvavyāpī chhe temān jeṭalā (anant) guṇonī saṅkhyā chhe eṭalā ja guṇonī saṅkhyā chhe. te paramāṇu dravya potānā anantadharmonā chakrane chumbe chhe topaṇ te bījā paramāṇune sparsha karato nathī. rūpī rūpīne sparshatun nathī; kāraṇ ke ekabījāno ekabījāmān abhāv chhe. abhāvamān bhāvanun sparshavun kem bane? teo (dravyo) paraspar sparshatā nathī eṭale ke ek paramāṇu bījā paramāṇune, paramāṇu ākāshane, ākāsh paramāṇune, paramāṇu ātmāne, ātmā paramāṇune, ātmā ākāshane, ākāsh ātmāne paraspar aḍatā nathī. ākāsh nāmano padārtha chhe. temān anant paramāṇu rahyā chhe, tyān ja nigodanā anant jīvo paḍayā chhe, paṇ kahe chhe ke koī koīne aḍatā nathī. ek nigodano jīv bījā jīvane sparshato nathī. ā to gajab vāt chhe, bhāī!


PDF/HTML Page 70 of 4199
single page version

tethī karma jīvane herān kare chhe e vāt ūḍī jāy chhe. “apaneko āp bhūlake hairān ho gayā.” gnānāvaraṇīy karma gnānane roke em kathan shāstramān āve tene pakaḍī pāḍe. paṇ ahīn kahe chhe ke gnānāvaraṇīy karma ane ātmā ekabījāne sparsha karatā nathī. māṭe koī kahetun hoy ke karmathī gnān rokāy to e vāt traṇakāḷamān satya nathī.

shāstramān koī ṭhekāṇe paraspar viruddha kathan āve to tyān vidhavidh prayojan siddha karavā vivakṣhābhed hoy chhe, viruddha to kāī hotun nathī. ek āchāryano mat te ja anant āchāryono mat chhe. muni ho ke samakitī-badhā digambar santono ek pravāhamān ek ja mat hoy chhe.

ahā! pote gnānano samudra chhe. samajavun, samajavun, samajavun, e enā gnānano svabhāv chhe. kaī apekṣhānun kathan chhe te barābar samajātān game teṭalān paḍakhānthī kahevāmān āve chhatān emān ene virodh na āve.

ek nigodanā sharīramān anant jīv chhe. ek ek jīvane tejas ane kārmāṇ em babbe sharīr hoy chhe. parantu te ek jīv bījā jīvane aḍato nathī. tathā jīv sharīrane paṇ aḍato nathī. juo, parathī pr̥uthakatā. (āvī darek dravyanī svatantratā jineshvaranā mārgamān batāvavāmān āvī chhe) vastunun svarūp ja āvun chhe. parichay na hoy eṭale jhīṇun paḍe, paṇ barābar samajavā jevun chhe.

ek siddha paramātmā chhe tenā peṭamān (kṣhetramān) anantā bījā siddha chhe. chhatān ek siddha bījā anantā siddhone aḍatā nathī paraspar sparsha karatā nathī. ekadam bhed karīne samajāvyun chhe. darek dravya svayansiddha pote potāmān pariṇamī rahyun chhe. parane ane ene kāī sambandh nathī.

juo, ā āṅgaḷīmān anant paramāṇuo chhe. teo ekabījāne sparshatā nathī, kemake ekabījā vachche tadna abhāv chhe, anyatva chhe. ekadravyamān dravya, guṇ, paryāy traṇ vachche paraspar anyatvanī vāt shāstramān (pravachanasāramān) āve chhe. tyān apekṣhā judī chhe. tyān to atadbhāvarūp anyatva kahyun chhe. dravya, guṇ, paryāyamān tyān kṣhetrabhinnatā nathī, atadbhāv chhe, ek chhe te anya nathī evo bhāv chhe. paṇ ahīn to dravya-dravya vachche abhāvarūp anyatva chhe enī vāt chhe.

tattvārthasūtramān āve chhe ke sparshādi īndriyo vastune sparshīne tenun gnān kare chhe. paṇ ahīn kahe chhe ke em chhe nahīn. īndriy chhe te sparsha vinā ja jāṇe chhe. īndriy ane vastu


PDF/HTML Page 71 of 4199
single page version

paraspar sparshatān ja nathī, paṇ paraspar sannikaṭ chhe, najīk chhe eṭale sparshe chhe em kahevāmān āve chhe.

have kṣhetrathī vāt kare chhe. ‘atyant’ nikaṭ ekakṣhetrāvagāharūpe rahyā chhe topaṇ jeo sadākāḷ potānā svarūpathī paḍatā nathī, jyān ākāshano ek pradesh chhe tyān anant ātmā chhe. (ek ātmānā asaṅkhyātamā bhāganā pradesho evā anant ātmānā asaṅkhyātamā bhāganā pradesho ākāshanā ek pradeshe chhe). atyant nikaṭ ekakṣhetre ātmā rahyo hovā chhatān ākāshane ātmā aḍato nathī. jyān ākāsh chhe tyān ātmā chhe, ātmā chhe tyān ākāsh chhe, topaṇ ātmā potānun kṣhetra chhoḍīne ākāshanā kṣhetramān jato nathī, ane ākāsh potānun kṣhetra chhoḍī ātmāmān āvatun nathī. ākāshanā ek pradeshe anant jīv, anant paramāṇu, dharma, adharma, kāḷāṇu, badhān atyant nikaṭ rahelā chhe. topaṇ teo sadākāḷ potānā svarūpathī paḍatā nathī. darek dravya potapotānā svarūpamān ja rahe chhe. ek ja kṣhetramān bhegā hovā chhatān bhinna rahe chhe. pararūpe nahīn pariṇamavānā kāraṇe anant vyaktio nāsh pāmatī nathī. jeṭalī chīj saṅkhyāmān chhe teṭalī saṅkhyāmān kāyam rahe chhe. anant pragaṭatā nāsh pāmatī nathī eṭale anant vastu anantapaṇe potānī rahe chhe. jeṭalān dravyo chhe temān ek paṇ dravyano nāsh thato nathī. badhān dravyo ṭaṅkotkīrṇa jevān chhe tevān sthit rahe chhe, ṭāṅkaṇāthī kotarīne banāvyān hoy tevān shāshvatarūpe rahe chhe.

pravachanasār (gāthā 67) mān āve chhe ke viṣhayo shun kare? sharīr, vāṇī, man, sāro āhār ītyādi tane shun kare? e kāī jīvane vikār upajāve chhe? viṣhayo to akiñchitkar chhe. e tane aḍatā nathī, tun ene aḍato nathī. viṣhayo jīvane rāg upajāve chhe em chhe ja nahīn. rāg to jīv pote kare chhe to thāy chhe. sumvāḷā mākhaṇ jevā komaḷ bāḷakanā sharīrane shun ātmā chumban kare chhe? ahīn nā pāḍe chhe. ahīn to kahe chhe ke hoṭh ene aḍatoy nathī, ane ethī tane rāg thāy chhe emey nathī. rāg to tun svayam kare to thāy chhe. āvī vāt chhe, bhāī!

vaḷī ‘samasta viruddha kārya tathā aviruddha kāryanā hetupaṇāthī jeo hammeshā vishvane upakār kare chhe-ṭakāvī rākhe chhe.’ samasta viruddha kārya eṭale ke dravyanī paryāyamān je utpād, vyay chhe te paraspar viruddha chhe. dhavalamān āve chhe ke ek samayanī paryāyamān utpād-vyay, upajavun ane viṇasavun em be thāy chhe te viruddha chhe je samaye dravyanī vartamān paryāy utpanna thāy te ja samaye pūrvanī paryāyano vyay thāy chhe. utpād te bhāvarūp chhe ane vyay te abhāvarūp chhe. tethī utpād -vyayane viruddha kahevāmān āve chhe. em


PDF/HTML Page 72 of 4199
single page version

hovā chhatān guṇ guṇapaṇe trikāḷ kāyam rahe chhe tethī te aviruddha chhe. āvun viruddha- aviruddha vastunun svarūp ja chhe.

ātmāmān viruddhadharmatva nāmanī ek shakti chhe. ā trikāḷ shaktinī vāt chhe je vaḍe ātmāmān tadrūpamayapaṇun ane atadrūpamayapaṇun hoy chhe. eṭale ke ātmā svapaṇāne chhoḍe nahīn ane parapaṇāne grahe nahīn evī shakti chhe. paṇ ahīn te vāt nathī.

ahīn to ek samayamān paryāyamān je utpād-vyay chhe te paraspar viruddhabhāv chhe em kahyun chhe. ane guṇ kāyam rahe te aviruddhabhāv chhe. ām viruddha ane aviruddha kārya eṭale anant dravyonā utpād-vyayarūp viruddhabhāv ane guṇarūp aviruddhabhāv; e bannenā hetupaṇāthī teo hammeshā vishvane upakār kare chhe. eṭale ke dravyanā guṇaparyāyarūp svarūpavaḍe vishvanā samasta padārtho jem chhe tem ṭakī rahe chhe. ahā! vishvamān anādithī darek vastu em ne em ṭakī rahī chhe. ‘utpādavyayadhruvayuktan sat’ te sat anādithī em ne em ṭakī rahyun chhe. (utpādavyayarūp paryāyathī samaye samaye badalatā samasta padārtho potānā svarūpe ṭakī rahyā chhe).

ā pramāṇe sarva padārthonun bhinna bhinna ekapaṇun siddha thavāthī jīv nāmanā samayane bandhanī kathāthī visamvādanī āpatti āve chhe. have ahīn jīvanī visheṣh vāt kare chhe. jīv nāmanā samayane karmanā nimittathī vibhāvabhāvarūp bandhabhāvathī visamvād khaḍo thāy chhe, āpatti āvī paḍe chhe. ekaḍe ek ane bagaḍe be. be thayā eṭale bagaḍayun. be thayā tyān bandh thayo. ek svabhāvabhāv ane ek vibhāvabhāv em be thayā e bandhakathāthī-bandhabhāvathī visamvādanī āpatti āve chhe. bandh jenun mūḷ chhe evun je pudgalakarmanā pradeshomān sthit thavun eṭale ke vibhāv-rāgadveṣh-temān sthit thavun te parasamayapaṇun chhe. ek samayamān ātmāmān vibhāvanun utpanna thavun te parasamayapaṇun chhe. gnānasvarūpī bhagavān ātmāne svabhāvathī viruddha rāganun utpanna thavun te dvividhapaṇun chhe. ānandasvarūp bhagavān ātmā vibhāvamān āvī paḍe te duḥkharūp chhe, tethī te sundar nathī. shobhāspad nathī.

bhagavāne ā jagatamān chha dravyo joyān chhe. te chhaye dravyo potapotāmān chhe; paṇ jīv nāmanā samayane bandhakathāthī ja eṭale ke karmanā -nimittanā sambandhanā bhāvathī ja arthāt duḥkharūp bhāvathī hovāthī visamvād āve chhe, eṭale ke asatyapaṇun ūbhun thāy chhe.

ātmā gnānānand svarūp samay chhe. tene karmanā nimittanā sambandhanī apekṣhā āvatān pariṇamanamān vikār utpanna thāy chhe- e ja visamvād chhe ane duḥkh utpanna karanār chhe.


PDF/HTML Page 73 of 4199
single page version

samayanun (ātmānun) ekapaṇun ūbhun chhe, chhatān te ekapaṇāmān ūbhā na rahetān (temān sanmukh na thatān) karmanā pradeshamān sthit thāy chhe eṭale ke rāgadveṣhamān ekapaṇun kare chhe te parasamayapaṇun chhe, ane te ja visamvād chhe, duḥkh chhe, anant sansāranun mūḷ chhe. bhāī! e duḥkhanā gherāvāmān gherāvānun chhe. bhale em māne ke ame sukhī chhīe, paṇ e to teno mūḍhabhāv chhe.

svasamayapaṇe pariṇame e to sundar chhe. paṇ enā ṭhekāṇe parasamayapaṇe pariṇaman thayun tyān ja ekamān bījī vāt ūbhī thaī. ek jīv nāmano samay, tene svasamayarūp-parasamayarūp dvividhapaṇun kem hoy? na ja hoy. bepaṇun anādithī pote ūbhun karyun chhe. potānā ātmāne chhoḍīne, shubharāg ke ashubharāg sāthe ekatvapaṇun karyun e bepaṇun chhe. e parasamay chhe ane potānā shuddha ātmā sāthe ekatvapaṇe nirmaḷ pariṇame te svasamay chhe, te sundar chhe.

jagatamān badhā padārtho bhinna bhinnapaṇe potānā svarūpe rahyā chhe. tyāre bhagavān ātmā sachchidānand prabhu shuddha chhe tene vaḷī ā bandhapaṇun shun? māṭe (kharekhar to) samayanun ekapaṇun hovun ja siddha thāy chhe. rāgapaṇe pariṇamavun ane emān ṭakavun evun je parasamayapaṇun e visamvād chhe, jhaghaḍo chhe. temān jīvanī shobhā, sundaratā nathī.

* bhāvārtha uparanun pravachan *

nishchayathī sarva padārtho potapotānā svabhāvamān sthit rahye ja shobhā pāme chhe. parantu jīv nāmanā padārthanī anādi kāḷathī pudgalakarma sāthe nimittarūp bandhaavasthā chhe. bījī chīj sāthe nimittarūpe avasthā thavī te bandhaavasthā chhe. te bandhaavasthāthī jīvamān visamvād khaḍo thāy chhe, asatyārthapaṇun utpanna thāy chhe. ātmāne rāg sāthe ekatva thatān, ātmānun ekapaṇun ke sukhapaṇun utpanna thatun nathī; paṇ duḥkhapaṇun utpanna thāy chhe. tethī te shobhā pāmatun nathī. māṭe vāstavikapaṇe vichāravāmān āve to ekapaṇun ja sundar chhe, ekamān ekatva thavun e ja sundar chhe. dhruvasvarūp bhagavān ātmā-emān paryāyane vāḷatān ānandanī dashā utpanna thāy chhe te ātmānī shobhā chhe. ethī ūlaṭun rāgamān ekatva thavun te ātmānī ashobhā ane duḥkharūp dashā chhe.


PDF/HTML Page 74 of 4199
single page version

gāthā –4

अथैतदसुलभत्वेन विभाव्यते

सुदपरिचिदाणुभूदा सव्वस्स वि कामभोगधकहा।
एयत्तस्सुवलंभो णवरि ण
सुलहो विहत्तस्स।। ४।।

have te ekatvanī asulabhatā batāve chheḥ-

shrut, parichit, anubhūt sarvane kāmabhogabandhananī kathā;
parathī judā ekatvanī upalabdhi kevaḷ
sulabh nā. 4.

gāthārthaḥ– [सर्वस्य अपि] sarva lokane [कामभोगबन्धकथा] kāmabhogasambandhī bandhanī kathā to [श्रुतपरिचितानुभूता] sāmbhaḷavāmān āvī gaī chhe, parichayamān āvī gaī chhe ane anubhavamān paṇ āvī gaī chhe tethī sulabh chhe; paṇ [विभक्तस्य] bhinna ātmānun [एकत्वस्य उपलम्भः] ekapaṇun hovun kadī sāmbhaḷ‌yun nathī, parichayamān āvyun nathī ane anubhavamān āvyun nathī tethī [केवलं] ek te [न सुलभः] sulabh nathī.

ṭīkāḥ– ā samasta jīvalokane, kāmabhogasambandhī kathā ekapaṇāthī viruddha hovāthī atyant visamvādī chhe (ātmānun atyant būrun karanārī chhe) topaṇ, pūrve anant vār parichayamān āvī chhe ane anant vār anubhavamān paṇ āvī chūkī chhe. kevo chhe jīvalok? je sansārarūpī chakranā madhyamān sthit chhe, nirantarapaṇe dravya, kṣhetra, kāḷ, bhav ane bhāvarūp anant parāvartone līdhe jene bhramaṇ prāpta thayun chhe, samasta vishvane ekachhatra rājyathī vash karanār moṭun moharūpī bhūt jenī pāse baḷadanī jem bhār vahevaḍāve chhe, jorathī phāṭī nīkaḷelā tr̥uṣhṇārūpī roganā dāhathī jene antaraṅgamān pīḍā pragaṭ thaī chhe, ākaḷo banī banīne mr̥ugajaḷ jevā viṣhayagrāmane (īndriyaviṣhayonā samūhane) je ghero ghāle chhe ane je paraspar āchāryapaṇun paṇ kare chhe (arthāt bījāne kahī te pramāṇe aṅgīkār karāve chhe). tethī


PDF/HTML Page 75 of 4199
single page version

kāmabhoganīkathā to saune sulabh (sukhe prāpta) chhe. paṇ nirmaḷ bhedagnānarūp prakāshathī spaṣhṭa bhinna dekhavāmān āve chhe evun mātra ā bhinna ātmānun ekapaṇun ja-je sadā pragaṭapaṇe antaraṅgamān prakāshamān chhe topaṇ kaṣhāyachakra (-kaṣhāyasamūh) sāthe ekarūp jevun karavāmān āvatun hovāthī atyant tirobhāv pāmyun chhe (-ḍhaṅkāī rahyun chhe) te - potāmān anātmagnapaṇun hovāthī (-pote ātmāne nahi jāṇato hovāthī) ane bījā ātmāne jāṇanārāonī saṅgati-sevā nahi karī hovāthī, nathī pūrve kadī sāmbhaḷavāmān āvyun, nathī pūrve kadī parichayamān āvyun ane nathī pūrve kadī anubhavamān āvyun. tethī bhinna ātmānun ekapaṇun sulabh nathī. bhāvārthaḥ– ā lokamān sarva jīvo sansārarūpī chakra par chaḍī pāñch parāvartanarūp bhramaṇ kare chhe. tyān temane mohakarmanā udayarūp pishāch dhonsare joḍe chhe, tethī teo viṣhayonī tr̥uṣhṇārūp dāhathī pīḍit thāy chhe ane te dāhano īlāj īndriyonā rūpādi viṣhayone jāṇīne te par doḍe chhe; tathā paraspar paṇ viṣhayono ja upadesh kare chhe. e rīte kām (viṣhayonī īchchhā) tathā bhog (temane bhogavavun) -e benī kathā to anant vār sāmbhaḷī, parichayamān līdhī ane anubhavī tethī sulabh chhe. paṇ sarva paradravyothī bhinna ek chaitanyachamatkārasvarūp potānā ātmānī kathānun gnān potāne to potāthī kadī thayun nahī, ane jemane te gnān thayun hatun temanī sevā kadī karī nahi; tethī tenī kathā (vāt) na kadī sāmbhaḷī, na teno parichay karyo ke na teno anubhav thayo. māṭe tenī prāpti sulabh nathī, durlabh chhe. dhruvasvarūp nityānand prabhu je bhagavān ātmā temān ekatva thavun e sulabh nathī, kem ke anantakāḷathī karyun nathī; māṭe asulabhachhe eṭale ke durlabh chhe em have gāthāmān kahe chhe. are! māṇasane na samajāy e manamānthī kāḍhī nākhavun joīe, kāraṇake ātmā-ekalo samajaṇano piṇḍ chhe. na samajāy evī lāyakātavāḷo nathī, samaje evī lāyakātavāḷo chhe. māṭe buddhi thoḍī, ane ame na samajī shakīe e vāt kāḍhī nākhavī āmān buddhinun kām jhājhun nathī, parantu yathārtha ruchinun kām chhe.

pravachan nambar 10–12, tārīkh 8–12–7p thī 10–12–7p

*gāthārtha uparanun pravachan *

sarva lokane kāmabhogasambandhī bandhanī kathā to sāmbhaḷavāmān āvī gaī chhe, parichayamān āvī gaī chhe ane anubhavamān paṇ āvī gaī chhe. jayasen āchāryadeve kām, bhog ane bandh em traṇenī kathā sāmbhaḷavāmān āvī gaī chhe em līdhun chhe. kām eṭale īchchhā ane bhog eṭale īchchhānun bhogavavun te; evā kāmabhoganī kathā eṭale ke evā bhāv sambandhī bandhanī kathā to anantavār sāmbhaḷavāmān āvī gaī chhe. ahā! anantavār sāmbhaḷī chhe.


PDF/HTML Page 76 of 4199
single page version

jayasen āchāryadeve sparshandriy ane rasanā-īndriy e benā viṣhayasevanane ‘kām’ mān gaṇyā chhe ane dhrāṇendriy, chakṣhurindriy ane karṇendriy e traṇanā viṣhayone bhogamān līdhā chhe. (ā pāñchemān andaranā bhāvanī vāt chhe). āvī kāmabhoganī kathā jīvane vāramvār sāmbhaḷavāmān ane parichayamān āvī gaī chhe. rāganī -vikalpanī jīvane ādat paḍī gaī chhe, arthāt rāgano anubhav, rāganun vedavun anantavār karyun chhe tethī te ene sulabh chhe.

arere! manuṣhyapaṇun ene anantavār maḷ‌yun chhe, e kāī paheluvahelun nathī. jīv to anādianant chhe ne? eṭale anantakāḷamān manuṣhyapaṇun to anantavār maḷ‌yun chhe. emān koīkavār to dayā, dān, pūjā ādinā shubharāganī ane koīkavār hinsā, jūṭh, chorī ādinā ashubharāganī-em puṇya-pāpanā bhāvonī ene ādat paḍī gaī chhe. eṭale kahe chhe ke rāgabhāvanun thavun ane rāgabhāvanun bhogavavun e to anantavār shravaṇamān, parichayamān ane anubhavamān āvī chūkayun chhe, tethī te sulabh chhe.

parantu, are! rāgathī bhinna bhagavān ātmānun ekatvapaṇun eṇe kadī sāmbhaḷ‌yun nathī. eṭale ke rāgathī bhinna paḍī nirmaḷ paryāyathī andar gnāyakanī draṣhṭi karavī evun kadīy sāmbhaḷ‌yun nathī. ātmā, sachchidānand prabhu rāgathī bhinna chhe, te rāganā lakṣhe jaṇāy nahīn. paṇ rāganī bhinna paḍelī nirmaḷ dashāmān shuddha ātmā jaṇāy chhe evī vāt kadīy sāmbhaḷī nathī, pachhī parichayamān ane anubhavamān to kyāthī āvī hoy!

bhagavān kundakundāchāryadev nagna digambar bhāvaliṅgī muni hatā. ātmānā atīndriy ānandanun prachur svasamvedan karatā hatā. te mahāvidehamān sīmandhar bhagavān pāse gayā hatā. sīmandhar eṭale svarūpanī pūrṇatānī sīmā dharanārā ‘sīmandhar nāth’. temanī pāse te sākṣhāt sadehe gayā hatā. tyān kevaḷī ane shrutakevaḷīnī vāṇī sāmbhaḷī, temaṇe ā shāstro banāvyān chhe. teo kahe chhe ke- bhinna ātmānun ekapaṇun eṭale ke parathī bhinna rāgathī bhinna ane svabhāvathī abhinna evun ekapaṇun eṇe anantakāḷamān kadīy sāmbhaḷ‌yun nathī. munirāj padmanandīe kahyun chhe ne ke-

तत्प्रपि प्रीतिचितेन येन वार्ताऽपि हि श्रुता।
निश्चितं स
भवेद्भव्यो भाविनिर्वाणभाजनम्।।

adhyātmanī (rāgathī bhinna ātmānī) vārtā paṇ je jīve prasanna chittathī - ruchi lāvīne sāmbhaḷī chhe te bhaviṣhyamān mokṣhanun bhājan thāy chhe. ahīn kahe chhe ke dhruvasvarūp bhagavān ātmāmān ekapaṇun mānī ekāgra thavun e eṇe kadī sāmbhaḷ‌yun nathī. rāganun ane


PDF/HTML Page 77 of 4199
single page version

paranun lakṣha chhoḍī dhruvasvabhāvamān lakṣha karavun, shuddhātmāmān ekapaṇārūp pariṇaman karavun evī vāt kadī sāmbhaḷī nathī tethī parichayamān ane anubhavamān paṇ āvī nathī, tethī te ekanī prāpti sulabh nathī.

āvā ek dhruvasvabhāvane draṣhṭino viṣhay na mānatān dravya-paryāy bene draṣhṭino viṣhay māne chhe te bhūl chhe. (draṣhṭino viṣhay to ek trikāḷ dhruv dravya chhe) niyamasāramān kahyun chhe ke antaḥtattvasvarūp bhagavān ātmā ane bahiḥtattva evī nirmaḷ paryāy e benī mānyatā (shraddhān) e vyavahār samakit chhe. bene viṣhay kare e rāg chhe. (tethī jīvane rāg ja utpanna thāy) vyavahār samakit e rāgarūp pariṇām chhe. bepaṇun jeno viṣhay chhe te rāg chhe ane ekapaṇun (nij dhruvasvabhāv) te samyakdarshanano viṣhay chhe. ahīn kahe chhe ke āvī ekapaṇārūp pariṇamananī vāt anantakāḷamān sāmbhaḷī ja nathī tethī te sulabh nathī.

* ṭīkā uparanun pravachan *

ā samasta jīvalokane, kāmabhogasambandhī kathā ekapaṇāthī viruddha hovāthī atyant visamvādī chhe topaṇ, pūrve anantavār sāmbhaḷavāmān āvī chhe, anantavār parichayamān āvī chhe ane anantavār anubhavamān paṇ āvī chūkī chhe. ahīn samasta jīvalok līdho chhe. emān ekendriyathī pañchendriy sudhīnān badhān ja sansārī prāṇīo āvī gayā. e badhā jīvoe, kām kahetān shubhāshubh īchchhānun thavun ane bhog kahetān enun bhogavavun-e sambandhī vāt-je ekapaṇāthī viruddha chhe ane ātmānun atyant būrun karanārī chhe topaṇ anantavār sāmbhaḷī chhe. ahīn sarva jīvalokamān pr̥ithvī, jaḷ, agni, vāyu, vanaspatikāy em saghaḷā ekendriy jīvo paṇ emān āvī gayā.

baṭāṭānī ek rāī jeṭalī kaṭakīmān nigodanā jīvonān asaṅkhya audārik sharīr chhe, ekek sharīramān anant nigodanā jīv chhe. kahe chhe ke ā nigodanā jīvoe paṇ rāganī ekatānī vāt (kāmabhoganī vāt) anant vār sāmbhaḷī chhe. paṇ emane to kāney nathī to kem karī sāmbhaḷī chhe? bhāī, e vikalpane anubhave chhe ne? ekendriyādi jīvo karṇendriy na hovā chhatān anantakāḷathī rāg vede chhe. rāg sāthe ekatā anubhave chhe tethī bandhakathā sāmbhaḷī chhe em kahevāmān āve chhe. anādithī keṭalāk jīvo evāchhe ke je nigodamān paḍayā chhe ane kadī bahār nīkaḷ‌yā nathī ane nīkaḷashe nahīn; evā jīvoe paṇ rāganā ekatvanī vāt sāmbhaḷī chhe eṭale ke rāgano anubhav ekatvapaṇe karī rahyā chhe ane teno ja parichay chhe.

ahā! ā rāganā ekatvanī bandhakathā visamvādī chhe, jīvanun atyant būrun karanārī chhe, akathya duḥkho āpanārī chhe. rāg vikalpa chhe-puṇyano ke pāpano. ene karavo


PDF/HTML Page 78 of 4199
single page version

ane bhogavavo e jīvane atyant duḥkhadāyak chhe, kemake ekapaṇāthī viruddha chhe. arere! to paṇ anādikāḷathī jīvane tenī ja vāt anantavār sāmbhaḷavāmān āvī chhe. bhagavān ātmā dhruv chaitanya ane ānandasvarūp chhe, ane īndriyo taraphanā valaṇano bhāv e kāmabhogasambandhī kathā chhe, -mātra duḥkhanī kathā chhe. e pūrve anantavār sāmbhaḷavāmān āvī chhe, parichayamān āvī chhe ane anubhavamān āvī gaī chhe. parantu rāgathī bhinna bhagavān dhruv trikāḷ chhe enun lakṣha karīne vedan thavun joīe te vedan ene kadī āvyun nathī.

have visheṣh kahe chhe ke kevo chhe ā jīvalok? ‘sansārarūpī chakranā madhyamān sthit chhe.’ jem ghaṇṭīnā be paḍanī vachche je dāṇo hoy te pīsāī jāy chhe tem ā samasta jīvalok anādithī sansārarūpī chakra kahetān puṇya ane pāp em be bhāvarūp chakranī madhyamān pīsāī rahyo chhe, duḥkhī duḥkhī thaī rahyo chhe.

vaḷī tene ‘nirantarapaṇe dravya, kṣhetra, kāḷ, bhav ane bhāvarūp anant bhramaṇ prāpta thayun chhe.’ nirantarapaṇe vikāramān sthit hovāthī tene pāñch parāvartanarūp bhramaṇ anādithī chhe. dravyaparāvartan kahetān ā jagatamān je anant anant pudgal paramāṇuo chhe teno sambandh ene anantavār thaī chūkyo chhe. ā sharīranān rajakaṇo māṭī (pudgal) chhe, ane ā paisā, dhan, bhavan ītyādi (karma nokarma) paṇ dhūḷ (pudgal) nān rajakaṇo chhe, kahe chhe ke e badhā pudgalo anantavār sambandhamān āvī gayā chhe. ā dhanasampatti, rūpāḷun sharīr, bhavan ītyādino sambandh e kāī navun nathī, apūrva nathī; ekamātra shuddha ātmānī anubhūti e ja apūrva chhe. evāy anant pudgalo chhe je jīvanā sambandhamān āvyā nathī, chhatān tenun lakṣha rāg upar chhe tethī anant parāvartanamān badhāy pudgalathī sambandhanī lāyakātavāḷo jīv chhe em kahyun chhe.

vaḷī jīv nirantarapaṇe anant kṣhetraparāvartan karī chūkyo chhe. chaud brahmāṇḍanun kṣhetra chhe. temān darek pradeshamān anantavār janmyo ane maryo chhe. anādinī chīj chhe ne? tethī darek kṣhetre anant vār paribhramaṇ karī chūkyo chhe. bhāvapāhuḍamān āve chhe ke hajāro rāṇīo chhoḍī, nagna digambar munipaṇun dhāraṇ karyun, agiyār aṅg ane nav pūrva bhaṇī gayo, parantu ānandano nāth trikāḷī bhagavān je ātmā tenī draṣhṭi ane anubhav karavān joīe te na karyā. evān dravyaliṅg dhāraṇ karī munipaṇān laīne paṇ darek pradeshe anantavār janma- maraṇ karī chūkyo chhe. jyān siddha bhagavān birāje chhe tyān paṇ anantavār janmyo, maryo chhe; koī kṣhetra bākī nathī. ām jīve anant kṣhetraparāvartan karyān chhe.

vaḷī jīve nirantarapaṇe anant kāḷaparāvartan karyān chhe. kāḷachakranā utsarpiṇī ane avasarpiṇī em be bhāg chhe. te darek dash koḍākoḍī sāgaropam chhe. ek sāgar asaṅkhya


PDF/HTML Page 79 of 4199
single page version

abaj varṣhono thāy chhe. ā utsarpiṇī, avasarpiṇīkāḷanā darekanā pratham samayathī māṇḍī kramashaḥ darek samayamān jīve janma, maraṇ karyān chhe. ām ek ek samaye janma- maraṇ karatān anantavār janmyo ane maryo chhe. ahā! paṇ ātmagnān ane ātmadarshan shun chhe tenī vāt kadī sāmbhaḷī nathī.

paisā, sampatti vagere anantavār āvyā ane gayā. ā moṭā sharāph, vakīl ane ḍokaṭaranā dhandhānī vāt e to duḥkhanī, pīḍānī kathā chhe. bhāī! ten tārī vāt sāmbhaḷī nathī. sarvagna parameshvar jene ātmā kahe chhe tenī vāt kadī sāmbhaḷī nathī, e param ānandano nāth chhe; prabhu! atīndriy ānandano kand ātmā chhe. jem sakarakand chhe, enī lāl chhālanun lakṣha chhoḍī do to e ekalī mīṭhāshano piṇḍ chhe. tem ā bhagavān ātmā chhe. puṇya ane pāp e lāl chhāl jevā chhe. e puṇya-pāp vināno ātmā atīndriy ānandano kand chhe. ā sāmbhaḷ‌yun nathī koī divas. je sāmbhaḷavānun chhe te na sāmbhaḷ‌yun ane je sāmbhaḷavānun nathī te sāmbhaḷ‌yun. ahā! rūpiyā kyān enā chhe, chhatān rūpiyā mārā chhe e mānyatā mūḍhanī chhe. jaḍ chhe te jīvanā kyāthī thāy? jaḍ chhe ene āpe koṇ? rākhe koṇ? ane enī rakṣhā kare koṇ? enun āvavun, javun e āpameḷe enāthī chhe. e jaḍanī rakṣhā jaḍathī thāy chhe. emān ātmā shun kare? āvī vāt kadīy sāmbhaḷī nahīn. tethī pratisamay janma-maraṇ sahit anant kāḷamān duḥkhathī ja rakhaḍī rahyo chhe.

vaḷī jīv nirantarapaṇe anant bhavaparāvartan karī chūkyo chhe. manuṣhya, nārakī, dev ane tiryañchanā bhavo anantavār thaī chūkayā chhe. rājā, mahārājā, sheṭh ane karoḍapatinā bhav anantavār maḷ‌yā chhe, bhāī! paṇ e badhā bhikhārānī jem hamaṇān paṇ duḥkhī chhe, kemake emane ātmānā ānandanī khabar nathī. bhagavān sarvagnadeve anant anant ānand ane shāntithī bharelo bhagavān ātmā anant gnānalakṣhmīno bhaṇḍār kahyo chhe. paṇ prabhu! tane tārī lakṣhmīnī khabar nathī ane bahār doḍādoḍī karī duḥkhī thaī rahyo chhe. ahā! duniyā mūrkha chhe, ātmāne samajyā vinā mūrkha chhe. rāg ane puṇyanī kriyā mārī em mānanārā sau mūrkha chhe. are! anant anant anākuḷ ānandanī mūrti bhagavān ātmā chhe enī khabar na maḷe, ane ā karo ne te karo, em puṇya-pāp karavānī vāt anādithī sāmbhaḷī sāmbhaḷī, anant bhavanān kaṣhṭa sahyān chhe, bhāī! nigodanān duḥkhonī kathā to koṇ kahī shake? ā rāgakathā, bandhakathā ātmānun atyant būrun karanārī chhe. vaḷī jīvane anant bhāvaparāvartan thayān chhe. shubh ane ashubh bhāvarūpī bhāvaparāvartan anantavār thaī gayā chhe. dayā, dān, vrat, tap, pūjā, bhakti ādi shubhabhāv jīve anantavār karyā chhe. ekendriyane paṇ shubhabhāv hoy chhe. ām dayā, ahinsā ādinā


PDF/HTML Page 80 of 4199
single page version

shubhabhāv ane raḷavun, kamāvun, parigrah rākhavo, ane viṣhayavāsanā ādi pāpabhāvonun parāvartan jīve anant vār karyun chhe. āvā pañchaparāvartanarūp anant parāvartone līdhe jīvane chār gatimān paribhramaṇ thayun chhe. tethī sansārachakranā chakrāvāmān pīsāī rahyo chhe, duḥkhī thaī rahyo chhe.

have kahe chhe ke samasta vishvane ekachhatra rājyathī vash karanār moṭun moharūpī bhūt tenī pāse baḷadanī jem bhār vahevaḍāve chhe. jenun rājya hoy teno sikko (chalaṇ) te rājyamān chāle chhe. ahīn paramātmā kahe chhe ke akendriyathī māṇḍīne badhā sansārī agnānī jīvomān mithyātvarūpī viparīt mānyatāno sikko chāle chhe. mithyātvanun ekachhatra rājya vishvamān chālī rahyun chhe. hajāro rāṇī chhoḍīne nagna digambar sādhu thayo, paṇ antaramān shuddha gnānane grahyun nahīn. mithyā abhimān karīne bhramaṇāne vash thayo. ekachhatra rājyathī vash karanār viparīt shraddhā arthāt paramān sāvadhānīrūp moṭā mohanā bhūtane ādhīn thayo. ā mohanun bhūt tenī pāse baḷadanī jem bhār vahevaḍāve chhe.

navo ākhalo hoy te gāḍānī dhūnsarī nīche jaladī āve nahīn, ene paloṭavo paḍe; paṇ abhyās thaī gayā pachhī baḷad hoy te jhaṭ daīne dhūnsarī nīche dākhal thaī jāy chhe. tem jīvane anādino abhyās-ādat thaī gayel chhe. amāre bairāñchhokarān pāḷavān joīe, amāre vyavahār pāḷavo joīe, dhandhāmān dhyān rākhavun joīe em nirantar parasanmukh thaī rāgadveṣh karyā kare chhe. ānandasvarūp bhagavān ātmā pratye ruchi karavāne badale anek prakāranā puṇya-pāpanā bhāvomān rokāī baḷadanī jem bhār upāḍe chhe, rāg-dveṣhano bojo upāḍe chhe. vītarāgī santo tene karuṇā karī mārga batāve chhe.

puṇya-pāpanā vikalponī ekatāmān baḷadanī jem majūrī kare chhe. pāñch- pachīsalākh rūpiyā (dhūḷ) hoy, tene meḷavavānī, sāchavavānī, ane āpavā-levānī e badhī majūrī chhe. moharūpī bhūt ā badhī majūrī karāve chhe. pāp karīne strī-putrane poṣhe, chhokarā-chhokarī paraṇāve ītyādi. bhāi! ā to vītarāgī santonī vāt. te jagatane jāher kare chhe ke ā moharūpī bhūt jagat pāse baḷadanī jem bhār vahevaḍāve chhe.

vaḷī tene jorathī phāṭī nīkaḷelā tr̥uṣhṇārūpī roganā dāhathī antaraṅgamān pīḍā pragaṭ thaī chhe, tethī ākaḷo banīne mr̥ugajaḷ jevā viṣhayagrāmane ghero ghāle chhe. mohavash, vastunā svarūpanī bhramaṇāne līdhe, ā joīe ane te joīe em tr̥uṣhṇārūpī rog tene thayo chhe. ā tr̥uṣhṇārūpī rogathī te atyant pīḍit chhe. ā pīḍāno dāh tene bāḷe chhe. baḷatarāno