PDF/HTML Page 801 of 4199
single page version
svabhāvane bhūlīne krodhādi kaṣhāyapaṇe vibhāv-svabhāve pariṇame chhe. enun ā pariṇaman adharma chhe.
atyāranā loko mahā bhāgyashāḷī chhe ke ā kāḷe āvī vāt temane sāmbhaḷavā maḷī chhe. prabhu! ā to sarvagna vītarāganī vāṇī chhe. sāmbhaḷīne antaramān nirṇay kar, tun nyāl thaī jaīsh. have aḍadhā kalāk pachhī bhakti thashe. paṇ ahīn kahe chhe-bhagavānanī bhaktino je bhāv chhe te rāg chhe. e rāgapaṇe hun chhun em je bhāse chhe te adharma chhe, kemake hun ātmā gnānasvarūpī chhun em emān bhāsatun nathī.
prashnaḥ- samakitī nirāsrav chhe, tene rāg hoy nahi em shāstramān āve chhe ne?
uttaraḥ– hā, āve chhe. paṇ kaī apekṣhāe? draṣhṭino viṣhay je potānun trikāḷī shuddha svarūp chhe e apekṣhāe gnānīne rāg nathī em kahyun chhe. parantu gnānanī apekṣhāe jovāmān āve to dashamā guṇasthāne paṇ gnānīne sūkṣhma lobh-pariṇām chhe. gnānadhārā ane karmadhārā- sādhakane banne sāthe vahe chhe. jyāre agnānīne ekalī karmadhārā, rāganī ruchinā premanī mithyātvadhārā ja vahe chhe. gnānīne ekalī gnānadhārā chhe, paṇ sāthe je svabhāvathī viruddha rāgadhārā chhe tene te jāṇī le chhe. ā je rāgadhārā chhe teṭalun duḥkh chhe, bandhan chhe-em te jāṇe chhe. samakitī viṣhayanā rāgamān joḍāyo hoy topaṇ te rāgane jāṇavāpaṇe pariṇamato, hun rāgathī bhinna gnānasvarūpī ja chhun-em gnānarūpe ja pariṇame chhe. gnānī bannene bhinna-bhinna pāḍī gnānarūpe pariṇame chhe.
ahāhā! andaramān ānandanun dhām bhagavān ātmā chhe. enī ek samayanī gnānanī paryāyamān ākho dhruv bhagavān bhāse, enī ek samayanī shraddhānī paryāyamān pūrṇānandano nāth pratītimān āve-ānun nām dharma chhe. āvā dharmasvarūpe gnānanun thavun-pariṇamavun te mokṣhamārga chhe. parantu jemane potānā dhruv chaitanya svabhāvanun bhān nathī teo vartamān rāganī ruchimān rokāī jaīne kr̥utrim rāgane anubhavanārā krodhādinī ja kriyā karavāvāḷā chhe, te svabhāvanā abhāvarūp vibhāvanī ja kriyā karavāvāḷā chhe. (teo sansāramān rakhaḍanārā chhe). āvun nagna satya jagatanī paravā karyā vinā digambar santoe jāher karyun chhe. koī māno, na māno; sau svatantra chhe.
ā rīte ātmā ane krodhādik nishchayathī ek vastu nathī. bhāī! jo banne ek hoy to bhedagnān thatān judī paḍe ja kevī rīte? parantu āvī sūkṣhma vāt lokone bese nahi eṭale bahāranā (vrat, tap, ādi) vyavahāramān chaḍhī jāy ane enāthī lābh (dharma) thashe evun māne paṇ ethī to dhūḷey dharma nahi thāy. (puṇya paṇ sārā nahīn bandhāy).
PDF/HTML Page 802 of 4199
single page version
mumbaīmān prashna thayelo ke-āp āpanī lākaḍī māthe pheravo chho to loko paisādār thaī jāy chhe-ā vāt barābar chhe?
tyāre kahelun ke-lākaḍī koī pheravatun nathī, lākaḍī koī upar pharatī nathī ane lākaḍīne laīne koīnun kāī thatun nathī ahāhā...! ā param (tattvanī, dharmanī) satyanī vāt bahār āvī chhe te satsamāgam karīne mahino be mahinā dhyānathī sāmbhaḷe tyān enā shubhabhāvathī (ūñchān) puṇya bandhāī jāy. e puṇyanā phaḷarūpe ene bāhya sāmagrī dekhāy. bhāī! jīvone je shubhabhāv thāy te paṇ enā potāthī, tathā puṇya bandhāy ane sāmagrī maḷe te paṇ potapotānā kāraṇe chhe. koī koīnā kāraṇe nathī to pachhī amārā kāraṇe maḷe chhe ke lākaḍīne laīne maḷe chhe e vāt ja kayān rahe chhe? e vāt bīlakul barābar nathī. sāmagrīnun āvavun, na āvavun e puṇya-pāpanā udayane ādhīn chhe.
have kahe chhe-‘ā pramāṇe ātmā ane āsravono visheṣh (taphāvat) dekhavāthī jyāre ā ātmā temano bhed jāṇe chhe tyāre ā ātmāne anādi hovā chhatān paṇ agnānathī utpanna thayelī evī (paramān) kartākarmanī pravr̥utti nivr̥utta thāy chhe.’
juo! kartākarmanī pravr̥utti jīvane anādithī chhe; chhatān te pravāhapaṇe-santānapaṇe anādithī chhe māṭe ṭaḷī shake chhe. vaḷī te agnān vaḍe utpanna thayelī chhe, svabhāvathī nahi. māṭe te chaitanyasvabhāvanā gnān vaḍe ṭaḷī shake chhe. hun rāgano kartā ane rāg mārun karma-evī anādi agnānathī utpanna thayelī kartākarmanī pravr̥utti chhe. te bhedagnān thatān jīv enāthī nivr̥utta thāy chhe. gnānamān krodhādi nathī ane krodhādimān gnān nathī evo banneno svabhāvabhed ane vastubhed jāṇīne jyān antardraṣhṭi sahit bhedagnān thayun tyān agnānathī utpanna thayelī kartākarmanī pravr̥uttithī jīv nivr̥utta thāy chhe. samvar adhikāramān kaḷash āve chhe ke-
matalab ke je koī siddha thayā chhe te bhedavignānathī siddha thayā chhe, ane je koī bandhāyā chhe te bhedavignānanā abhāvathī bandhāyā chhe. jīvane agnān anādinun chhe. te vaḍe kartākarmanī pravr̥utti chhe. bhedavignān thatān te kartākarmapravr̥uttithī nivr̥utta thāy chhe.
‘tenī nivr̥utti thatān agnānanā nimitte thato paudgalik dravyakarmano bandh paṇ nivr̥utta thāy chhe. em thatān, gnānamātrathī ja bandhano nirodh siddha thāy chhe.’ āchārya kahe chhe ke krodh ane ātmānun bhedavignān thāy tyāre temanā ekapaṇārūp agnān maṭī jāy chhe, ane navun karma paṇ bandhātun nathī. ā pramāṇe gnānamātrathī ja bandhano nirodh
PDF/HTML Page 803 of 4199
single page version
siddha thāy chhe. ahīn gnān eṭale ekalun (bahāranun) jāṇapaṇun em nahi, paṇ rāgathī bhinna paḍī svabhāvanī pratīti, svabhāvanun gnān ane emān ja ramaṇatā evī je gnānanī kriyā tenāthī ja bandhano nirodh siddha thāy chhe-eṭale ke navun karma bandhātun nathī.
krodhādik ane gnān judī judī vastuo chhe; gnānamān krodhādik nathī, krodhādikamān gnān nathī. juo! samvar adhikāramān āve chhe ke svabhāv ane vibhāv be bhinna chīj chhe. vibhāvane utpanna thavāno ādhār ātmā nathī. ahāhā...! chidānandaghan-svarūp bhagavān ātmānun bhān thatān emān krodhādik āvatā nathī. tathā krodhādikanā pariṇāmamān gnān nathī. ām gnān ane krodhādik bhinna chhe evun bhedagnān thāy tyāre temanā ekapaṇānun agnān maṭe chhe. anādithī jīvane dayā, dān, vrat, tap ādi shubhabhāv ane bhagavān shuddha chaitanyasvabhāv-e bannenā ekapaṇārūp agnān chhe. bhedavignān thatān tene te agnān maṭe chhe ane agnān maṭavāthī navā karmano bandh thato nathī. ā rīte gnānathī ja bandhano nirodh thāy chhe.
sampradāyamān amārā guru shrī hīrāchandajī mahārāj hatā. te bahu ja saraḷ, bhadrik sajjan hatā. bāhya kriyāonun kaḍak pālan karatā. temanā māṭe koīk vakhat vichār āve ke āvī vāt temane sāmbhaḷavā paṇ na maḷī! are! ā vāt te vakhate hatī ja nahi. chha kāyanā jīvonī dayā pāḷavī ane vrat, tap ādi bahāranī kriyā karavī e ja dharma-āvī vāt te vakhate hatī. bhāī! vītarāgano mārga loko māne chhe. tenāthī tadna judo chhe. rāganī kriyā te dharma nahi, paṇ antaranā anubhavanī kriyā te kharo dharma chhe. ahā! ā vāt jene beṭhī te mārgane pāmīne potānun svahit sādhī leshe.
PDF/HTML Page 804 of 4199
single page version
कथं ज्ञानमात्रादेव बन्धनिरोध इति चेत्–
have pūchhe chhe ke gnānamātrathī ja bandhano nirodh kaī rīte chhe? teno uttar kahe chheḥ-
vaḷī jāṇīne duḥkhakāraṇo, ethī nivartan jīv kare. 72.
gāthārthaḥ– [आस्रवाणाम्] āsravonun [अशुचित्वं च] ashuchipaṇun ane [विपरीतभावं च] viparītapaṇun [च] tathā [दुःखस्य कारणानि इति] teo duḥkhanā kāraṇ chhe em [ज्ञात्वा] jāṇīne [जीवः] jīv [ततः निवृत्ति] temanāthī nivr̥utti [करोति] kare chhe.
ṭīkāḥ– jaḷamān shevāḷ chhe te maḷ chhe-mel chhe; te shevāḷanī māphak āsravo maḷapaṇe- melapaṇe anubhavātā hovāthī ashuchi chhe (-apavitra chhe) ane bhagavān ātmā to sadāy atinirmaḷ chaitanyamātrasvabhāvapaṇe gnāyak hovāthī atyant shuchi ja chhe (-pavitra ja chhe; ujjvaḷ ja chhe). āsravone jaḍasvabhāvapaṇun hovāthī teo bījā vaḍe jaṇāvāyogya chhe (- kāraṇ ke je jaḍ hoy te potāne tathā parane jāṇatun nathī, tene bījo ja jāṇe chhe-) māṭe teo chaitanyathī anya svabhāvavāḷā chhe; ane bhagavān ātmā to, potāne sadāy vignānaghanasvabhāvapaṇun hovāthī, pote ja chetak (-gnātā) chhe (-potāne ane parane jāṇe chhe-) māṭe chaitanyathī ananya svabhāvavāḷo ja chhe (arthāt chaitanyathī anya svabhāvavāḷo nathī). āsravo ākuḷatānā upajāvanārā hovāthī duḥkhanān kāraṇo chhe; ane bhagavān ātmā to, sadāy nirākuḷatā-svabhāvane līdhe koīnun kārya tem ja koīnun kāraṇ nahi hovāthī, duḥkhanun akāraṇ ja chhe (arthāt duḥkhanun kāraṇ nathī). ā pramāṇe visheṣh (-taphāvat) dekhīne jyāre ā ātmā, ātmā ane āsravono bhed jāṇe chhe te ja vakhate krodhādi āsravothī nivr̥utta thāy chhe, kāraṇ ke temanāthī je nivartato na hoy tene ātmā ane āsravonā pāramārthik (sāchā) bhedagnānanī siddhi ja thaī nathī. māṭe krodhādik āsravothī nivr̥utti sāthe je avinābhāvī
PDF/HTML Page 805 of 4199
single page version
chhe evā gnānamātrathī ja, agnānathī thato je paudgalik karmano bandh teno nirodh thāy chhe.
vaḷī, je ā ātmā ane āsravonun bhedagnān chhe te agnān chhe ke gnān chhe? jo agnān chhe to ātmā ane āsravonā bhedagnānathī tenī kāī visheṣhatā na thaī. ane jo gnān chhe to (te gnān) āsravomān pravarte chhe ke temanāthī nivartyun chhe? jo āsravomān pravarte chhe topaṇ ātmā ane āsravonā abhedagnānathī tenī kāī visheṣhatā na thaī. ane jo āsravothī nivartyun chhe to gnānathī ja bandhano nirodh siddha thayo kem na kahevāy? (siddha thayo ja kahevāy.) ām siddha thavāthī agnānano ansh evā kriyānayanun khaṇḍan thayun. vaḷī je ātmā ane āsravonun bhedagnān chhe te paṇ jo āsravothī nivr̥utta na hoy to te gnān ja nathī em siddha thavāthī gnānano ansh evā (ekānt) gnānanayanun paṇ khaṇḍan thayun.
bhāvārthaḥ– āsravo ashuchi chhe, jaḍ chhe, duḥkhanān kāraṇ chhe ane ātmā pavitra chhe, gnātā chhe, sukhasvarūp chhe. e rīte lakṣhaṇabhedathī bannene bhinna jāṇīne āsravothī ātmā nivr̥utta thāy chhe ane tene karmano bandh thato nathī. ātmā ane āsravono bhed jāṇyā chhatān jo ātmā āsravothī nivr̥utta na thāy to te gnān ja nathī, agnān ja chhe. ahīn koī prashna kare ke avirat samyagdraṣhṭine mithyātva ane anantānubandhī prakr̥itiono to āsrav nathī thato paṇ anya prakr̥itiono to āsrav thaīne bandh thāy chhe; tene gnānī kahevo ke agnānī? tenun samādhānaḥ- samyagdraṣhṭi jīv gnānī ja chhe kāraṇ ke te abhiprāyapūrvakanā āsravothī nivartyo chhe. tene prakr̥itiono je āsrav tathā bandh thāy chhe te abhiprāyapūrvak nathī. samyagdraṣhṭi thayā pachhī paradravyanā svāmitvano abhāv chhe; māṭe, jyān sudhī tene chāritramohano uday chhe tyān sudhī tenā uday anusār je āsrav-bandh thāy chhe tenun svāmīpaṇun tene nathī. abhiprāyamān to te āsrav-bandhathī sarvathā nivr̥utta thavā ja ichchhe chhe. tethī te gnānī ja chhe.
gnānīne bandh thato nathī em kahyun chhe tenun kāraṇ ā pramāṇe chheḥ- mithyātvasambandhī bandh ke je anant sansāranun kāraṇ chhe te ja ahīn pradhānapaṇe vivakṣhit (-kahevā dhārelo) chhe. avirati ādithī bandh thāy chhe te alpa sthiti-anubhāgavāḷo chhe, dīrgha sansāranun kāraṇ nathī; tethī te pradhān gaṇavāmān āvyo nathī. athavā to ā pramāṇe kāraṇ chheḥ- gnān bandhanun kāraṇ nathī. jyān sudhī gnānamān mithyātvano uday hato tyān sudhī te agnān kahevātun hatun ane mithyātva gayā pachhī agnān nathī, gnān ja chhe. temān je kāī chāritramoh sambandhī vikār chhe teno svāmī gnānī nathī tethī gnānīne bandh nathī;
PDF/HTML Page 806 of 4199
single page version
निदमुदितमखण्डं ज्ञानमुच्चण्डमुच्चैः।
ननु कथमवकाशः कर्तृकर्मप्रवृत्ते–
रिह भवति कथं वा पौद्गलः कर्मबन्धः।। ४७।।
kāraṇ ke vikār ke je bandharūp chhe ane bandhanun kāraṇ chhe, te to bandhanī paṅktimān chhe, gnānanī paṅktimān nathī. ā arthanā samarthanarūp kathan āgaḷ jatān gāthāomān āvashe.
ahīn kaḷasharūp kāvya kahe chheḥ-
shlokārthaḥ– [परपरिणतिम् उज्झत्] parapariṇatine chhoḍatun, [भेदवादान् खण्डयत्] bhedanān kathanone toḍī pāḍatun, [इदम् अखण्डम् उच्चण्डम् ज्ञानम्] ā akhaṇḍ ane atyant prachaṇḍ gnān [उच्चैः उदितम्] pratyakṣha uday pāmyun chhe, [ननु] aho! [इह] āvā gnānamān [कर्तृकर्मप्रवृतेः] (paradravyanān) kartākarmanī pravr̥uttino [कथम् अवकाशः] avakāsh kem hoī shake? [वा] tathā [पौद्गलः कर्मबन्धः] paudgalik karmabandh paṇ [कथं भवति] kem hoī shake? (na ja hoī shake.)
(gneyonā nimittathī tathā kṣhayopashamanā visheṣhathī gnānamān je anek khaṇḍarūp ākāro pratibhāsamān āvatā hatā temanāthī rahit gnānamātra ākār have anubhavamān āvyo tethī ‘akhaṇḍ’ evun visheṣhaṇ gnānane āpyun chhe. matignān ādi je anek bhedo kahevātā hatā temane dūr karatun uday pāmyun chhe tethī ‘bhedanān kathanone toḍī pāḍatun’ em kahyun chhe. paranā nimitte rāgādirūp pariṇamatun hatun te pariṇatine chhoḍatun uday pāmyun chhe tethī ‘parapariṇatine chhoḍatun’ em kahyun chhe. paranā nimittathī rāgādirūp pariṇamatun nathī, baḷavān chhe tethī ‘atyant prachaṇḍ’ kahyun chhe.)
bhāvārthaḥ– karmabandh to agnānathī thayelī kartākarmanī pravr̥uttithī hato. have jyāre bhedabhāvane ane parapariṇatine dūr karī ekākār gnān pragaṭ thayun tyāre bhedarūp kārakanī pravr̥utti maṭī; to pachhī have bandh shā māṭe hoy? arthāt na hoy. 47.
have pūchhe chhe ke gnānamātrathī ja bandhano nirodh kaī rīte chhe? rāgathī bhinna paḍatān jene ātmānun gnān thayun tene bandh aṭakī jāy chhe e kevī rīte chhe? ahāhā! shiṣhya jignāsāthī pūchhe chhe ke jene ātmānun gnān thayun, shraddhān thayun, enī sthiratā-
PDF/HTML Page 807 of 4199
single page version
ramaṇatā thaī, ānand āvyo arthāt anant guṇ je shaktirūpe vidyamān chhe te paryāyamān anshe vyakta-pragaṭ thayā tene bandhano nirodh thāy chhe te kevī rīte chhe? enā uttararūpe gāthā kahe chheḥ-
anubhavātā hovāthī ashuchi chhe (apavitra chhe)’ juo! ‘āsravo’-em bahuvachan chhe. eṭale pāp ane puṇyanā banne bhāvo maḷapaṇe-malinapaṇe anubhavāy chhe māṭe ashuchi chhe. ā rīte dayā, dān, vrat, bhakti ādi shubhabhāv āsrav chhe ane māṭe te ashuchi chhe, mel chhe. hāḍakān, chāmaḍān ane mānsanun māḷakhun evun je sharīr te ashuchi chhe e vāt to bājue rahī, tathā pāpabhāv ashuchi chhe e paṇ sau kahe chhe; ahīn to kahe chhe ke dayā, dān, vrat, ādi je puṇyanā bhāv thāy chhe te ashuchi chhe, apavitra chhe. ahāhā...! je bhāve tīrthaṅkar nāmakarma bandhāy te bhāv malin chhe em ahīn kahe chhe. shubhabhāvamān dharma mānanārā agnānīone ākarī lāge evī vāt chhe, paṇ svarūpano āsvādī gnānī puruṣh to shubhabhāvo-puṇyabhāvone malin jāṇe chhe, ane tethī hey māne chhe. rāganī game tevī mandatānā shubh pariṇām hoy paṇ te melā chhe, ashuchi chhe, jherarūp chhe. shāstramān koī jagāe tene amr̥utarūp kahyā hoy paṇ te vāstavikapaṇe jher ja chhe. amr̥utano sāgar bhagavān ātmā chhe. eno svād jene antaramān āvyo, dharmī jīvane je rāganī mandatānā pariṇām hoy tene ārop karīne vyavahārathī amr̥ut kahyā chhe, topaṇ nishchayathī te jher chhe; ashuchi chhe; apavitra chhe. ‘ane bhagavān ātmā to sadāy atinirmaḷ chaitanyamātra-svabhāvapaṇe gnāyak hovāthī atyant shuchi ja chhe (-pavitra ja chhe; ujjvaḷ ja chhe).’ āchāryadeve ātmāne ‘bhagavān ātmā’-em kahīne sambodhan karyun chhe.
prashnaḥ- shun te hamaṇān paṇ bhagavān chhe? uttaraḥ– hā, te hamaṇān paṇ bhagavān chhe ane traṇe kāḷe bhagavān chhe. jo bhagavān (shaktie) na hoy to bhagavānapaṇun pragaṭashe kayānthī? ‘sadāy’ em kahyun chhe ne?
ahāhā...! āchāryadev ene ‘bhagavān ātmā’-em kahīne mohanī nidrāmānthī jagāḍe chhe. jem mātā potānā bāḷakane ghoḍiyāmān suvāḍīne tenān vakhāṇ karīne uṅghāḍe chhe. ‘dīkaro māro ḍāhyo ane pāṭale besī nāhyo, bhāī, hālā!’-em mīṭhān hālaraḍān gāīne mātā bāḷakane uṅghāḍī de chhe; tem ahīn santo ene ‘bhagavān ātmā’ kahīne
PDF/HTML Page 808 of 4199
single page version
jagāḍe chhe. jāg re jāg bhagavān! jāgavānān have ṭāṇān āvyān tyāre nindar pālave nahi. ām mīṭhān hālaraḍān gāīne jinavāṇī mātā ene mohanidrāmānthī jagāḍe chhe.
puṇya ane pāpanā bhāv to malin chhe ane bhagavān ātmā to sadāy atinirmaḷ chhe. sadāy eṭale traṇey kāḷ ātmā atinirmaḷ chhe. ekendriy-nigodamān ho ke pañchendriyamān ho, vastu je dravya chhe e to trikāḷ nirmaḷānand chaitanyamay prabhu ja chhe. ahīn nirmaḷ na kahetān atinirmaḷ kahyo chhe. eṭale ātmā-dravya nirmaḷ, tenā guṇ nirmaḷ ane tenī kāraṇaparyāy paṇ nirmaḷ-em traṇe kāḷe ātmā atinirmaḷ chhe. ahāhā...! pavitratānā svabhāvathī bharelo, nirmaḷānandano nāth, chaitanyamūrti bhagavān ātmā sadāy atinirmaḷ chhe, pavitra chhe. jāṇag-jāṇag-jāṇag-em jāṇagasvabhāvapaṇe gnāyak hovāthī te atyant pavitra ja chhe, ujjvaḷ ja chhe. tenun svarūp ja āvun chhe.
āsravo kahetān puṇya-pāp banne emān āvī jāy chhe. sāt tattvamān je āsrav tattva kahyun chhe temān puṇya-pāp garbhit chhe. nav tattva kahyān chhe tyān puṇya-pāpane judān pāḍīne nav kahyān chhe. gnānīne shubhāshubh banne bhāv āve chhe, parantu tene enun gnānamān bhinnapaṇe gnān varte chhe. ahāhā! atinirmaḷ nij chaitanyasvabhāvano anubhav karanār gnānī shubhāshubh- bhāvone, puṇya-pāpanā bhāvone melapaṇe jāṇe chhe. puṇyanā bhāvane paṇ te chhoḍavā yogya, hey jāṇe chhe, māne chhe.
juo! shreṇik rājā kṣhāyik samakitī hatā. temane hajāro rāṇīo hatī. hajāro rājāo temanī sevā karatā. apār vaibhav hato. puruṣhārthanī nabaḷāīne kāraṇe viṣhayonī pravr̥utti paṇ hatī. chhatān te vakhate ātmā āsravothī bhinna chhe evun temane bhedagnān vartatun hatun. chāritrano doṣh hato te ja vakhate hun enāthī (doṣhathī) bhinna chhun evun bhān hatun. ahāhā...! rāgathī bhinna hun to vignānaghanasvarūp atinirmaḷ chhun evun je bhān thayun hatun te kṣhaṇamātra paṇ temane khasatun nahotun. dharmī jīvane āvī je antaraṅgamān bhedagnānanī kriyā varte chhe tenāthī bandhano sahaj nirodh thāy chhe. lyo, ā ek bol thayo.
have bījo bol kahe chhe-‘āsravone jaḍasvabhāvapaṇun hovāthī teo bījā vaḍe jaṇāvā yogya chhe māṭe teo chaitanyathī anyasvabhāvavāḷā chhe.’ shubharāg ho ke ashubharāg ho; te banne achetan chhe. te nathī jāṇatā potāne ke nathī jāṇatā parane. teo bījā vaḍe jaṇāvā yogya chhe. gajab vāt chhe! je bhāve tīrthaṅkar gotra bandhāy ke je bhāve indrādi pad maḷe te bhāv jaḍ, achetan chhe; anyathā enāthī bandh kem thāy? puṇya-pāpanā bhāvamān chaitanyanā prakāshanun nūr nathī, emān gnānanun kiraṇ nathī. puṇya-pāpanā bhāv to andhakār chhe. dayā, dān, bhakti ādi pariṇām andhakār chhe, chaitanyathī shūnya chhe, teo sva-parane jāṇatā nathī paṇ teo chaitanyadvārā jaṇāy chhe. māṭe teo chaitanyathī anyasvabhāvavāḷā chhe.
PDF/HTML Page 809 of 4199
single page version
shatruñjayanā pahāḍ upar pāñch pāṇḍav munirājo dhyānamān līn hatā. temane duryodhananā bhāṇej dvārā jyāre pariṣhah āvī paḍayo tyāre dharmarājā yudhiṣhṭhir, arjun ane bhīm e traṇe vikalpa toḍīne svarūpamān ṭharī gayā ane mokṣha sādhī līdho; parantu sahadev ane nakuḷ munirājone jarīk vikalpa uṭhayo ke-are! munivarone āvo upasarga! loḍhānān dhagadhagatān ghareṇān paherāvyān! are, e munivarone kem hashe? ā vikalpanā phaḷamān e be munivarone 33 sāgaropamanun sarvārthasiddhinun āyuṣhya bandhāī gayun. eṭalun kevaḷagnān dūr gayun. juo ā vikalpanun phaḷ! tyānthī nīkaḷīne manuṣhya thaī ugra sādhan karīne mokṣhapad pāmashe. ahīn kahe chhe ke āvo sādharmī munio pratyeno shubh vikalpa je ūṭhayo te jaḍ, achetan chhe. sanyogībhāv chhe ne? enāthī sanyog ja prāpta thayo (ātmopalabdhi na thaī). enāthī-shubh vikalpathī puṇyanān jaḍ rajakaṇo bandhāyā māṭe te jaḍ, achetan chhe, chaitanyathī anyasvabhāvavāḷā chhe.
‘ane bhagavān ātmā to, potāne sadāy vignānaghanasvabhāvapaṇun hovāthī, pote ja chetak (gnātā) chhe māṭe chaitanyathī ananya svabhāvavāḷo ja chhe.’
ātmā sadāy vignānaghanasvabhāvī chhe. vignānaghan eṭale gnānano ghanapiṇḍ chhe, nibīḍ, nakor chhe. traṇekāḷ evo nakor chhe ke emān parano ke rāgano pravesh thaī shakto nathī. vignānaghanasvabhāvapaṇe hovāthī pote ja chetak-gnātā chhe, potāne ane parane jāṇe chhe. potāno vignānaghanasvabhāv hovāthī potāne jāṇe chhe ane je rāg thāy tene paṇ jāṇe chhe. ahāhā! par padārthanā anant bhāvone jāṇavā chhatān parano ansh paṇ praveshī na shake evo te vignānaghanarūp nibīḍ chhe.
āvo vignānaghanasvarūp ātmā pote ja chetak chhe tethī shuddha chaitanyathī ananya-ekarūp svabhāvavāḷo chhe; jyāre rāgādi vikār pote potāne ane parane nahi jāṇatā evā jaḍ, achetan hovāthī chaitanyathī anya svabhāvavāḷo chhe. ā pramāṇe bhedagnān karīne shuddha chaitanyanā lakṣhe pariṇamatān je gnān thāy chhe enāthī karmabandhan aṭake chhe. ām gnānamātrabhāve pariṇamavun e ja bandhan aṭakāvavāno ekamātra upāy chhe.
prashnaḥ– āmān pachchakakhāṇ to āvyun nahi? to pachhī bandhan kem aṭake?
uttaraḥ– are bhāī! tane pachchakakhāṇanā svarūpanī khabar nathī. gnān ane rāganun bhedagnān thatān shuddha chaitanyanā lakṣhe je svarūpanān shraddhān ane gnān pragaṭ thayān ane je anshe svarūpamān sthiratā thaī e ja vāstavik pachchakakhāṇ chhe. samyaktva thatān mithyātva sambandhīno ane anantānubandhīno bandh to ene thato ja nathī. ane je alpa bandh thāy chhe te gauṇ chhe. bhedagnānanā baḷe svarūpasthiratā vadhāratān teno paṇ alpa kāḷamān nāsh thaī jāy chhe. agnānī bāhya tyāgasambandhī shubhabhāvane pachchakakhāṇ māne chhe. parantu
PDF/HTML Page 810 of 4199
single page version
bhāī! shubhabhāv to chaitanyathī anya svabhāvavāḷo chhe, achetan chhe, bandharūp chhe. enāthī bandhan kem aṭake? (na aṭake). māṭe shuddha chaitanyanā lakṣhe thatun gnānamātra pariṇaman e ja bandhan aṭakāvavāno-muktino upāy chhe.
dharmīne to nirantar bhedagnānano vichār rahe chhe ke-hun sadāy vignānaghanasvabhāvamay chhun, ā shubhabhāvarūp vibhāvo chhe te mārun svarūp nathī, kemake teo jaḍanā nimitte utpanna thayelā chhe ane svaparane jāṇavā samartha nathī māṭe jaḍ, achetan chhe, chaitanyathī anyasvabhāvavāḷā chhe. āvā bhedagnānanā baḷe te antaramān svarūpasthiratā vadhārīne antim lakṣhya je kevaḷagnān tene prāpta karī le chhe. aho! bhedagnānano koī apūrva mahimā chhe! bhedagnānanā abhāve agnānī ananto sansār vadhāre chhe. be bol thayā.
have trījo bol kahe chhe-‘āsravo ākuḷatānā upajāvanārā hovāthī duḥkhanān kāraṇo chhe.’ puṇya-pāpanā bhāv banne ākuḷatā upajāvanārā chhe. ā dayā, dān ādi shubhabhāv je thāy te ākuḷatā upajāvanārā chhe. ākarī vāt, bhāī. paṇ te em ja chhe. je bhāvathī tīrthaṅkaranāmakarma bandhāy te bhāv ākuḷatā upajāvanāro hovāthī duḥkhanun kāraṇ chhe em ahīn kahe chhe. bhāvapāhuḍamān shubhabhāvanī-vyavahāranī ghaṇī vāto āve chhe. āvī bhāvanā bhāvatān tīrthaṅkaragotra bandhāy ityādi ghaṇā bol chhe. pachīs prakāranī bhāvanā ane bār prakāranī bhāvanā-em ghaṇā prakāre tyān vāt karelī chhe. e to svabhāvanī draṣhṭi hovā chhatān pūrṇa vītarāg na thāy tyān sudhī bhūmikā anusār dharmī jīvane shubhabhāv kevā prakārano āve chhe enun tyān gnān karāvyun chhe. ashubhabhāv āve to shubhabhāv kem na āve? anek prakāranā shubhabhāv gnānīne āve chhe, paṇ te ākuḷatā upajāvanārā chhe em ahīn kahe chhe.
atichār rahit nirdoṣh vrat pāḷavān, dayā, dān, bhakti ityādi karavān-em vyavahāranān kathan shāstromān anek prakāre āve, paṇ e to bhūmikā pramāṇe dharmīne je shubharāg āve chhe-āvyā vinā rahetā nathī enī e vāt chhe. ahīn kahe chhe ke jeṭalā shubh- ashubh bhāvanā prakāro chhe te badhā duḥkhanān kāraṇo chhe kemake te ākuḷatā upajāvanārā chhe. ātmānī shāntine rokanārā chhe.
padmanandī munirāj vanavāsī muni hatā. teo dān adhikāramān kahe chhe ke-tārī shānti dājhīne ā shubhabhāv thayā chhe. tene laīne je puṇyarūpī ukaḍiyā bandhāyā tenā phaḷamān ā pāñch-pachās lākhanī dhūḷ (sampatti)no sanyog tane dekhāy chhe. teno jo sārā dhārmik kāryomān upayog na karyo to tun kāgaḍāmānthī paṇ jaīsh. kemake kāgaḍo paṇ ene maḷelā dājhelī khīchaḍīnā ukaḍiyā ekalo khāto nathī, paṇ kā, kā, kā-em pokārī pāñch-pachīs kāgaḍāone bhegā karīne khāy chhe. āvān kathan shāstramān āve chhe. tyān lobh ādi ashubhabhāv ghaṭāḍīne shubhabhāv karavā pūratī vāt chhe. paṇ e chhe to duḥkharūp ja.
PDF/HTML Page 811 of 4199
single page version
prashnaḥ- to e shubhabhāv karavā em kem kahyun?
uttaraḥ– bhāī! karavānī to vāt ja nathī. parantu e to upadeshanī shailīnun kathan chhe. vāstavamān to ashubhathī bachavā dharmī jīvane evā shubhabhāv yathāsambhav āve chhe enun tyān gnān karāvyun chhe. jene shuddha nishchayanun bhān varte chhe, paṇ svarūpamān ṭharī shakto nathī ene ashubhathī bachavā evā shubhabhāv āve chhe, balke āvyā vinā rahetā nathī. parantu e shubhabhāv ātmānī shāntine dajhāḍanārā chhe, duḥkhanān kāraṇ chhe em ahīn āchāryadev kahe chhe.
bhagavān kundakundāchāryadev samayasāranī pahelī gāthāmān kahe chhe ke he shrotāo! hun tamane samayasār kahīsh. pāñchamī gāthāmān kahe chhe ke ekatva-vibhakta ātmāne batāvavāno men vyavasāy karyo chhe, tene tun (sāmbhaḷīne) anubhavathī pramāṇ karaje, jyāre paramātmaprakāshamān āve chhe ke-divyadhvanithī gnān na thāy. juo! ā (satya) siddhānt chhe. chhatān sāmbhaḷavā āve tyāre gnānīo shrotāne-shiṣhyane em kahe ke-sāmbhaḷ, hun tane dharmakathā sambhaḷāvun chhun. dhavalamān paṇ āve chhe ke-‘sūṇ’ ā shabdano tyān vistārathī artha karyo chhe. juo! ek bāju em (siddhānt) kahe ke bhagavānanī vāṇīthī lābh na thāy ane bījī bāju em kahe ke ame kahīe chhīe te sāmbhaḷ! vaḷī keṭalāk em kahe chhe ke-kathanī kāīk ane karaṇī kāīk. eṭale ke kārya upādānathī thāy em kathanī kare ane nimitta vaḍe upādānamān lābh thāy evī karaṇī kare, em ke lākhonun mandir bandhāve, ghaṇā māṇasone bhegā karī upadesh āpe ane kahe ke kārya upādānathī thāy, nimittathī na thāy. ā kevī vāt!
are prabhu! tārī samajaṇamān pher chhe. upādān ane nimitta banne svatantra svayam potapotānun kām kare chhe, koī koīne ādhīn nathī. ā to siddhānt chhe. ane dharmīne yathākram upadeshano rāg āve ane shiṣhyane te sāmbhaḷavāno vikalpa hoy-āvo bhūmikānusār yathāsambhav shubharāg-vyavahār āvato hoy chhe, paṇ ekathī bījānun kārya thāy chhe em nathī. ahīn kahe chhe ke ā je bhagavānanī vāṇī kahevāno ke sāmbhaḷavāno vikalpa chhe te ākuḷatā upajāvanāro chhe. bāpu! ā kāī kheñchatāṇano mārga nathī, ā to satyane samajavāno mārga chhe. jyān je apekṣhā hoy te apekṣhā barābar samajī artha grahaṇ karavo joīe.
āsravo ākuḷatā upajāvanārā hovāthī duḥkhanān kāraṇo chhe; ‘ane bhagavān ātmā to, sadāy nirākuḷ-svabhāvane līdhe koīnun kārya tem ja koīnun kāraṇ nahi hovāthī, duḥkhanun akāraṇ ja chhe.’
juo! shubhabhāvathī svarga maḷe ane ashubhabhāvathī narakādi maḷe. paṇ banne bhāv
PDF/HTML Page 812 of 4199
single page version
chhe to bandharūp ja, duḥkharūp ja. tethī puṇyabhāv chhoḍīne pāpamān pravartavun em vāt nathī. parantu puṇyabhāv karatān karatān dharma thashe em koī māne to te yathārtha nathī. puṇyabhāv paṇ duḥkharūp ja chhe em yathārtha samajavun. duḥkhanun kāraṇ nathī evo to ek bhagavān ātmā ja chhe. ahāhā...! bhagavān ātmā chidānand prabhu sadāy-traṇe kāḷ nirākuḷasvabhāv chhe. e koīnun kāraṇ nathī, koīnun kārya paṇ nathī.
ahāhā...! ātmāmān ek akāryakāraṇatva nāmanī shakti chhe. ā shaktinā kāraṇe ātmā anyanun kārya nathī. eṭale ātmā, anākuḷ ānandano nāth prabhu koīthī utpanna nathī evo svataḥsiddha chhe. vaḷī ā shaktinā kāraṇe ātmā koīnun kāraṇ nathī. eṭale puṇya-pāp ādi bhāvone ātmāe utpanna karyā chhe em nathī. ahāhā...! paryāyamān je rāg thāy, puṇya-pāpanā bhāvo thāy enun ātmā kāraṇ paṇ nathī ane kārya paṇ nathī. ‘jain tattvamīmānsā’ mān āve chhe ke upādānanī je upādey paryāy thāy chhe te pūrvanā kāraṇanā kṣhayathī thāy chhe. tyān em līdhun chhe ke upādānakāraṇ vartamān, ane enun kārya te pachhīnī uttar paryāy. ā paṇ vyavahārathī vāt karī chhe. bākī to samay-samayanun upādān svayansiddha potāthī chhe, nimittanā kāraṇe nahi, pūrvanā (pūrva paryāyanā) kāraṇe nahi ane potānā dravya- guṇanā kāraṇe paṇ nahi. aho! āvun sat svayam nij samr̥uddhithī bharelun chhe.
prashnaḥ– nimittathī kāī thatun nathī to āp samayasār shun kām vāñcho chho? padmapurāṇ vāñcho ne? samayasāranā nimittathī kāīk visheṣh lābh chhe em ja ne?
uttaraḥ– bhāī! em nathī. vāñchatī vakhate ke sāmbhaḷatī vakhate je gnānanī paryāy thāy chhe te potāne laīne svayam potāthī thāy chhe, nimittane laīne nahi. gnānanī paryāyanā utpādano svakāḷ chhe, enī nijakṣhaṇ chhe eṭale te paryāy svatantrapaṇe potāthī utpanna thāy chhe.
bhāī! ā to vītarāg parameshvar jineshvaradevanā darabāranī vāto chhe. bhagavānanī divyadhvani chhūṭī te jīvono upakār kare chhe em kathan āve chhe. mokṣhamārga prakāshakamān (adhikār 8mān) āve chhe ke tīrthaṅkar-gaṇadharādi mokṣhamārgano upadesh āpī jīvo upar upakār kare chhe. āvān kathano vyavahārathī kahevāmān āve chhe. bākī koī koīno upakār kare e vāt vastunā svarūpamān nathī. je apekṣhā shāstramān kathan āve teno bhāv barābar samajavo joīe
samayasār shāstranā kaḷash 43mān āchāryadev āshcharya ane khed pragaṭ karī kahe chhe ke- arere! agnānīne svaparanā ekapaṇānī bhrānti kem nāche chhe? ahā! kayān rāg-duḥkhano kūvo ane kayān bhagavān ānandano nāth! chhatān bannene ek mānavāno
PDF/HTML Page 813 of 4199
single page version
moh tane kem nāche chhe? āvo nispr̥uh karuṇāno vikalpa gnānīne āve chhe, paṇ tene te duḥkhanun kāraṇ jāṇe chhe. nitya anākuḷasvabhāvī ek ātmā ja duḥkhanun akāraṇ chhe. anākuḷasvarūp nityānand prabhu rāganun ākuḷatānun kāraṇ kem thāy? te rāganun ākuḷatānun kārya kem kare? ane parane kāraṇ banāvī potānā kārya kem kare? ahāhā... akāryakāraṇatvashakti vaḍe te paranun kāraṇ paṇ nathī ane paranun kārya paṇ nathī.
tyāre vaḷī koī kahe chhe ke-ātmāne par padārthano kartā na māne te digambar nathī. are prabhu! ā tun shun kahe chhe? prabhu! tane ā shun thayun chhe? are! paramāgamanī āvī spaṣhṭa vāt tārā lakṣhamān kem āvatī nathī? are! duḥkhanā ūṇḍā kūvāmān duḥkhathī gherāyelā tane santo duḥkhathī mukta thavāno alaukik mārga batāve chhe te tane kem besato nathī? bhāī! rāgano ākuḷatārūp bhāv paryāyanī yogyatānā kāḷe svayansiddha potāne laīne thāy chhe. ātmā tenun kāraṇ nathī. vyavahāraratnatrayano shubharāg paṇ ākuḷatājanak chhe. chidānandasvarūp bhagavān ātmā enun kāraṇ kem thāy? e duḥkharūp bhāv te trikāḷī ātmānun kārya kem hoy? shun ānandanā nāthanun kārya kāī duḥkh hoy? kadī na hoy. ahāhā! ānandanā nāthanun kārya paṇ ānand ja hoy.
paryāyamān je ānand āvyo chhe te andar ānand (svabhāv) paḍayo chhe tyānthī āvyo chhe. rāganī mandatāne laīne ānand āvyo chhe em bīlakul nathī. vyavahār kāraṇ ane nishchay kārya-e vātanī ahīn spaṣhṭa nā pāḍe chhe. bhāī! māṇḍ āvī (shuddha tattvanī) vāt bahār āvī chhe to sāchī shraddhā to kar. chāritrano doṣh bhale ho, paṇ shraddhāmān to ā vāt harṣhabher svīkār. ā samajyā vinā ek ḍagaluny dharmapanthe nahi javāy.
ātmā paranun kārya kare ane eno kartā thāy e vāt jinashāsananī nathī. chaitanya- svabhāv nitya anākuḷ ānandarūp chhe. te koīnun kārya nathī. arthāt rāganī mandatāthī nishchay (ānand) nīpajyo chhe em nathī. tyāre koī kahe chhe ke-ā to trikāḷī dravyanī vāt chhe. tene kahīe chhīe ke dravyano jemān nirṇay thayo te paryāy chhe, e pragaṭelī paryāy em jāṇe chhe ke ātmā ānandanī mūrti chidānandaghan prabhu rāganun kāraṇ nathī, rāganun kārya paṇ nathī. rāg rāganā kāraṇe thayo chhe ane ānand ānandanā kāraṇe. tyāre te kahe chhe ke rāganun kāraṇ jaḍ karma chhe. to e vāt em paṇ nathī. nimitta nimittamān svatantra chhe ane rāg rāganā kāraṇe svatantra thāy chhe. ahā! gajab vāt chhe! koī jaḍanī avasthā ke rāganī avasthānun ātmā kāraṇ nathī.
ātmā koīnun kāraṇ nathī. eṭale be kāraṇathī kārya thāy e vāt ahīn uḍāḍī
PDF/HTML Page 814 of 4199
single page version
dīdhī chhe. paryāyamān je rāg thāy enun kāraṇ ane kārya svayam rāg chhe, ātmā nahi ane karma paṇ nahi ja nahi. rāg thāy emān ātmā nimitta chhe em yogasāramān āvyun chhe. rāg thāy emān ātmā nimitta chhe, upādān nahi. vikār vikāranā kāraṇe svayam thāy emān gnāyakamūrti prabhu ātmā nimitta chhe. nimitta chhe eṭale ke chhe, bas eṭalun ja; enāthī thayo em nahi. aho! digambar santoe gajabanān kām karyān chhe. māṭe bhagavān ātmā duḥkhanun akāraṇ ja chhe.
āsravo-puṇyapāpanā bhāvo ashuchi chhe, bhagavān ātmā atyant shuchi chhe e pahelo bol thayo. āsravo-puṇyapāpanā bhāvo jaḍ, achetan chhe, ane bhagavān ātmā vignānaghanasvabhāv hovāthī chetak chhe, shuddha chaitanyamay chhe. ā bījo bol kahyo. āsravo- puṇyapāpanā bhāvo ākuḷatā upajāvanārā hovāthī duḥkhanān kāraṇ chhe, ane bhagavān ātmā sadāy anākuḷasvabhāv hovāthī duḥkhanun akāraṇ ja chhe. ā trījo bol kahyo. traṇ bolathī ātmā ane āsravonī bhinnatā kahī. ā pramāṇe āsravothī bhinna ane svabhāvathī abhinna evā ātmānī sanmukh thaīne bhedagnān pragaṭ karavun, arthāt paryāyane trikāḷīmān abhed karavī te dharma chhe-mokṣhamārga chhe. paryāyane abhed karavī eṭale dravya-sanmukh karavī evo eno artha chhe. kāī dravya ane paryāy ek thaī jāy em artha nathī. paryāy dravyasanmukh thatān svabhāvanī jātanī paryāy thaī ane rāgathī bhinna paḍī gaī. eṭale te dravyathī abhinna thaī em kahevāmān āve chhe.
pāṭhamān ‘णादूण’ shabda paḍayo chhe ne? eno artha e ke āsravone ashuchi, achetan ane duḥkhanān kāraṇ jāṇīne eno visheṣh khulāso em chhe ke atyant shuchi-pavitra, chaitanyasvabhāvamay, sahajānandamūrti bhagavān ātmā jyān anubhavamān-gnānamān āvyo tyān āsravo ashuchi ādi paṇe jaṇāī gayā, nirmaḷ bhedagnān thaī gayun. e ja dharma ane mokṣhamārga chhe. svataraph vaḷatān jyān shuddha ātmā jaṇāyo tyān āsravo ashuchi ityādi chhe, nij svarūpathī bhinna chhe em bhedagnān thaī jāy chhe ane ātmā āsravothī nivr̥utta thāy chhe.
juo! ā kartākarma adhikār chāle chhe. kartā eṭale thanāro. ātmā kharekhar potānā chaitanyasvabhāve thanāro chhe. gnātā-draṣhṭānā je nirmaḷ pariṇām thāy te enun karma chhe ane teno kartā ātmā chhe. ahāhā...! ātmā sahajānandanī mūrti trikāḷī bhagavān chhe. te duḥkhanun kāraṇey nahi ane duḥkhanun kārya paṇ nahi; te rāganun kāraṇ paṇ nahi ane kārya paṇ nahi. puṇya-pāpanā bhāv āve kharā, paṇ te ātmānun kārya nahi.
prashnaḥ- to mandir banāvavā ane pratiṣhṭhā karāvavānā bhāv āve chhe ne?
uttaraḥ– hā, āve chhe; paṇ te chhe rāg. bhāī? bhagavānanī mūrti chhe, mandir
PDF/HTML Page 815 of 4199
single page version
paṇ chhe. e badhun chhe e āgamathī siddha chhe, itihāsathī paṇ siddha chhe. koī ene uthāpe to e mārga nathī. mohan-jo-ḍeromān pāñch hajār varṣha jūnī pratimā nīkaḷī chhe, itihāsathī paṇ e siddha chhe, shāstramān paṇ mūrtinī vāt chhe. māṭe eno koī niṣhedh kare to te satya mārga nathī. bhagavānanī mūrti chhe ane je shubhabhāv kare tene emān te nimitta paṇ chhe. bhagavānanī pratimā shubhabhāv karāvī de em nahi, paṇ je shubhabhāv kare tene e nimitta chhe. tathāpi shubhabhāv chhe te dharma nathī, dharmanun kāraṇ paṇ nathī. āvī chokakhī vāt chhe.
vaḷī koī mūrti māne, paṇ temān āḍambar vadhārī tene shaṇagār-ābhūṣhaṇ lagāve to te paṇ barābar nathī, satya mārga nathī. shuddha jaḷathī ja bhagavānano abhiṣhek hoy evī shāstrokta paddhati chhe. emān pheraphār karavo e paṇ mārga nathī. bhāī! ā to vītarāgano mārga chhe. temān vītarāgī bimbanun ja sthāpan, pūjā, bhakti hoy chhe.
vījaḷīnā dīvānā moṭā bhapakā kare emān jīv-jantu mare, pataṅgiyān mare. jemān visheṣh hinsāno doṣh thāy e mārga nathī. bhāī! ā to vivekano mārga chhe. bhagavānane phūl chaḍhāve ane kesharanā chānllā kare e mārga nathī. koī pratimāne (jinabimbane) uthāpe to e mārga nathī ane koī pratimā par ābhūṣhaṇādi anek prakāre āḍambar rache to te paṇ mārga nathī. bhagavānanī mūrti hoy chhe. tenī pūjā-bhakti-vandanānā bhāv paṇ hoy chhe. paṇ enī maryādā eṭalī ke te shubhabhāv chhe, puṇyabandhanun kāraṇ chhe. kahyun ne ahīn ke te ākuḷatā upajāvanār duḥkhanun kāraṇ chhe.
sampradāyamān hatā tyāre choṭīlāmān ek sādhu sāthe charchā thayelī. emaṇe kabul karelun ke bhagavānanī mūrtinī vāt shāstramān chhe. vāt sāchī chhe. paṇ vāt bahār kem mūkāy? lokone shraddhā uḍī jāy. bhāī! paramātmā traṇakāḷ traṇalokanā jāṇanārā anādithī chhe. tem jinabimbanī-pratimānī sthāpanā, mandironun nirmāṇ, temanī pūjā-bhakti-vandanā-abhiṣhek badhun anādi kāḷathī chhe. svargamān to bhagavānanī shāshvat akr̥utrim pratimāo chhe. indro, devo, devāṅganāo tenān vandan-pūjan ādi kare chhe ane moṭā mahotsavo ujave chhe.
parantu e badho bhāv shubh chhe. enāthī puṇyabandhan thāy eṭalī enī maryādā chhe. ethī āgaḷ jaīne jo koī em kahe ke enāthī (shubhathī) sansār parit thāy to e vāt sāchī nathī. 2pa00 varṣha pahelānī tathā pāñch hajār varṣha pahelānī purāṇī pratimāo nīkaḷī chhe. chhāpāmān enā lekh āve chhe e parathī prāchīn kāḷamān paṇ e paramparā prachalit hatī em siddha thāy chhe.
dhavalamān to em āve chhe ke jinabimbadarshanathī nidhatta ane nikāchit karmanā
PDF/HTML Page 816 of 4199
single page version
bhukkā thaī jāy chhe. e vyavahārathī vāt karī chhe. ātmadarshanathī karmano nāsh thāy emān jinabimbadarshan nimittamātra chhe.
dravya, guṇ ane paryāy traṇemān akāryakāraṇashakti vyāpelī chhe. dravya ane guṇ to rāganun kāraṇ nathī ane rāganun kārya paṇ nathī. paṇ dravya-svabhāvanī sanmukh thatān je nirmaḷ paryāy pragaṭ thaī te paṇ koīnun kāraṇ nathī, kārya paṇ nathī. je nirmaḷ gnānanī paryāy pragaṭī emān paṇ akāryakāraṇashakti vyāpī chhe.
prashnaḥ– ātmā rāganun kāraṇ nathī to mandiro bandhāvavān, mahotsavo ujavavā ityādi rāganān kām kem karo chho?
uttaraḥ– are bhāī! rāg thāy chhe, ene karavānī vāt ja kayān chhe? ane mandiro to nirmit thavā kāḷe enā kāraṇe enāthī thāy chhe. ene koṇ kare? shun ātmā kare? (nā). e mandiro banavānā kāḷe shubhabhāv hoy chhe te emān nimitta chhe, nimitta-kartā nahi. nimitta judī chīj chhe ane nimitta-kartā judī chīj chhe. jayasenāchāryanī ṭīkāmān ā vāt chhe. jagatamān mandir ādi padārthomān jaḍ rajakaṇo pariṇame, jaḍanī paryāy thāy emān ātmā nimitta chhe, nimitta-kartā nathī. ākhā lokā-lokane kevaḷagnān nimitta chhe ane kevaḷagnānamān lokālok nimitta chhe. e to enī upasthiti chhe, hājarī chhe enun tyān gnān karāvyun chhe.
juo! hāthanī āṅgaḷī ām-tem hāle teno nimitta-kartā koṇ? je jīv rāg ane jogano kartā thāy evo paryāyabuddhi jīv teno nimitta-kartā chhe. hāthanī avasthā to tenā kāḷe je thavānī hoy te thāy chhe. parantu agnānī jīv jog ane rāgano (karavānā abhiprāyathī) kartā thāy chhe. māṭe tenā jog ane rāgane te paryāyano nimitta-kartā kahevāmān āve chhe.
ahīn kahe chhe ke-mandir thāy, rāg thāy, chhatān e rāg ane mandirano kartā ātmā nathī. vāh! kare ne kartā nahi! are! koṇ kare chhe? agnānīne bhram paḍe chhe ke ā kriyā thavā kāḷe mārun nimittapaṇun chhe māṭe tyān kārya thāy chhe. agnānī (potāne) nimitta-kartā māne chhe. par vastumān kārya thāy emān gnānī to nimittamātra ja chhe, nimitta-kartā nahi.
bhagavānanī pratimā shānt-shānt-shānt evā upashamarasano kand hoy chhe. jotān vent ja ṭharī javāy, ānandavibhor thaī javāy-evī e pratimāne mugaṭ paherāve ane āṅgī lagāve to e jinabimb nathī. ā to nyāyathī vāt chhe. ahīn koī pakṣhanī vāt nathī. bhāī! ā trījā bolamān bahu sūkṣhma siddhāntanun nirūpaṇ chhe. mandir banāvavānā shubhabhāv hoy chhe, mandir enā thavā kāḷe enā kāraṇe thāy chhe. parantu e
PDF/HTML Page 817 of 4199
single page version
shubhabhāv ane mandir kāī ātmānun kārya nathī. ahāhā...! bhagavān ātmā nirākuḷ ānandano nāth ānandarasakand prabhu chhe, tenī paryāyamān ānandanun kārya thāy eno e kartā chhe ane je ānand pragaṭayo e tenun kārya chhe. parantu vyavahāraratnatrayanā je shubh-bhāv thāy tenun ātmā kāraṇ paṇ nathī ane kārya paṇ nathī. shubhabhāvarūpī je duḥkh tenun ātmā kāraṇ kem hoy? (na hoy). shubhabhāvarūp je duḥkh chhe te kāraṇ ane ānandanī paryāy enun kārya kem hoī shake? (na hoī shake). ahā! koīnun kārya tem ja koīnun kāraṇ nahi hovāthī bhagavān ātmā duḥkhanun akāraṇ ja chhe.
draṣhṭi ane draṣhṭino viṣhay je trikāḷī dravya chhe temān evī koī shakti nathī je vikārane kare. tathā te shaktivān akhaṇḍ dravyane draṣhṭimān lenār (gnānī) svabhāvapariṇamanano kartā chhe, paṇ vibhāvano nahi.
tyāre koī vaḷī em kahe chhe ke rāg utpanna thāy chhe emān be kāraṇ joīe-jem mātā-pitā bethī putranī utpatti thāy chhe tem. hā, jayasenāchāryanī ṭīkāmān āvun kathan āve chhe, paṇ tyān kayī apekṣhāthī kahyun chhe te samajavun joīe. kharekhar rāgano kartā ātmā nathī, paṇ paryāyamān pariṇaman chhe e apekṣhāe tene kartā kahyo chhe. tyān nishchay rākhīne vāt chhe, tathā pramāṇanun gnān karāvavā nimittane bheḷavīne kahyun ke e (nimitta) kartā chhe. ā pramāṇe kāryanā be kāraṇo siddha karyā chhe-ek upacharit athavā nimitta kāraṇ ane ek upādān kāraṇ. upādān kāraṇ chhe te yathārtha chhe ane upacharit kāraṇ ayathārtha chhe. rāgano je vikalpa uṭhe chhe tenun nishchayathī ātmā kāraṇ nathī. paṇ paryāyamān thāy chhe tethī tene kāraṇ gaṇyun chhe. kharekhar to rāganun kāraṇ rāganī paryāy pote ja chhe. rāg ātmānā dravya-guṇanun kāraṇ nathī, tathā dravya-guṇ rāganun kāraṇ nathī.
shubharāgano bhāv gnānīne āve, munirājane paṇ āve chhe, parantu teo enā kartā thatā nathī. bhāgachandajīnī stutimān āve chhe ke munivarone ashubhabhāvano to vināsh thaī gayo chhe ane shubhabhāvathī teo udās chhe. aho! dhanya te munivaro bhāvaliṅgī digambar santo jaṅgalavāsī vītarāgabhāvamān jhūlanārā kevalīnā keḍāyato! ahā! temane ashubh-bhāvanī to gandhey nathī ane je shubhopayog hoy chhe tenāthī teo udās chhe. ahā! shun temanān vachano! upadesh āpatā hoy tyāre jāṇe temanā mukhamānthī amr̥utanān jharaṇān jharatān hoy! parantu ahīn kahe chhe ke e vachanāmr̥utanun kāraṇ (munivarano) ātmā nahi. ātmā koīnun kāraṇ nathī tem ja koīnun kārya paṇ nathī. ahāhā! darshanabuddhinī kāī balihārī chhe! chāritra doṣh bhale hoy, udayavash rāgamān bhale joḍāy, parantu darshanashuddhinī nirmaḷatāmān rāganun hun kāraṇ nahi ane rāg mārun kārya nahi-em dharmī jīv māne chhe. darshanashuddhinā baḷe hun to jāṇanār-jāṇanār- jāṇanār gnātā-draṣhṭā chhun evī draṣhṭi
PDF/HTML Page 818 of 4199
single page version
nirantar rahe chhe. āvī darshanashuddhi ane eno viṣhay mūḷ chīj chhe. darshanashuddhi pragaṭ thaī ene to janma-maraṇano ant āvī gayo.
rāg ane svabhāvanī ektābuddhinī granthi-gāṇṭh e to mithyātva chhe. hun to shuddha chaitanyamūrti bhagavān chhun evā bhānamān dharmī jīvane rāganī draṣhṭi khasī gaī chhe. rāg mārā svarūpamān nathī em rāgane e potānā gnānamān paragney tarīke jāṇe chhe. rāg chhe māṭe jāṇe chhe em paṇ nathī. e to gnānanī paryāy svapar-prakāshak potānā ja sāmarthyathī chhe te svaparane jāṇatī pragaṭ thāy chhe. āvī bhedagnānanī vāt bahu jhīṇī, bhāī!
have kahe chhe-‘ā pramāṇe visheṣh (taphāvat) dekhīne jyāre ā ātmā, ātmā ane āsravono bhed jāṇe chhe te ja vakhate krodhādi āsravothī nivr̥utta thāy chhe.’ bhagavān ātmā atinirmaḷ chidānandasvarūp chhe ane āsravo melā duḥkharūp chhe em be vachcheno taphāvat- svabhāvabhed je vakhate jāṇe chhe te ja vakhate krodhādi āsravothī te nivr̥utta thāy chhe eṭale ke puṇya-pāpanā bhāv mārā chhe evā abhiprāyathī nivr̥ut thaī jāy chhe. juo! dharmasabhāmān gaṇadharo ane ekāvatārī indro je vāt sāmbhaḷatā hatā te ā alaukik vāt chhe. bāpu! munivaronī vāṇī e to sarvagnanī vāṇī chhe. kahe chhe-je vakhate rāgathī bhinna andar chidānand bhagavān jāṇyo te ja vakhate rāgathī-āsravathī nivr̥utta thaī gayo. rāgabhāv ane svabhāvabhāvanun bhedagnān thatān ja rāgamānthī draṣhṭi khasī jāy chhe, nivr̥utta thāy chhe.
‘kāraṇ ke temanāthī je nivartato na hoy tene ātmā ane āsravonā pāramārthik (sāchā) bhedagnānanī siddhi ja thaī nathī.’ tene sāchun bhedagnān thayun ja nathī.
juo! ashubhabhāvathī to ṭhīk, paṇ shubhabhāvathī ātmā bhinna chhe e vāt agnānīne khaṭake chhe. paṇ ahīn kahe chhe ke shubhabhāv ane ātmā-be bhinna chhe em je kāḷe jāṇyun te ja kāḷ te āsravothī nivr̥utta thāy chhe. eṭale ke puṇyabhāv upar je lakṣha hatun te lakṣha chhūṭī jāy chhe. bhāī! ā to andaranī kriyānī vāto chhe. tāre ā samajavun paḍashe.
bhagavān! ā samajyā vinā chorāsīnā avatāramān rakhaḍī-rajhaḷīne tun marī gayo chhe. kaḷashaṭīkāmān kaḷash ra8mān āve chhe ke maraṇatol thaī gayo chhe. ‘jīv dravya pragaṭ ja chhe, parantu karmasanyogathī ḍhaṅkāyelun hovāthī maraṇane prāpta thaī rahyun hatun.’ ahā! rāganī ruchimān, rāganā pariṇamananā astitvane ja (nijasvabhāv) svīkārīne jīvanun je trikāḷī jīvan chhe tene maraṇatol karī nākhyun chhe. jīv dravya to pragaṭ ja chhe. ahāhā...! vidyamān chidānandaghan prabhu ātmā to asti ja chhe, pragaṭ ja chhe. gāthā 49mān vyakta paryāyanī apekṣhāe avyakta kahyo chhe e bījī vāt chhe. ahīn kahe chhe ke anākuḷ ānandano nāth dhruv trikāḷī bhagavān astipaṇe mojud pragaṭ ja chhe. parantu
PDF/HTML Page 819 of 4199
single page version
enī sanmukh thayā vinā, enāthī vimukh thaīne rāgano ja svīkār karīne maraṇane prāpta thaī rahyo chhe.
shun jīv marato hashe? bhāī! e to jīvatī-jāgatī jyot sadā pragaṭ ja chhe. dravya to trikāḷ sat chhe. parantu jīvanun je trikāḷī sattva - jīvattva chhe ene ten mānyun nathī. rāganī ruchimān tārā trikāḷī jīvanano ten īnkār karyo chhe tethī maraṇatol karī nākhyo em ahīn kahyun chhe. arere! rāganī ruchinā phandamān phasāine ten anādithī janma-maraṇanī paramparānān kaṣhṭo ja uṭhāvyān chhe tethī maraṇatol karī nākhyo em kahyun chhe. ‘te bhrānti paramaguru shrī tīrthaṅkarano upadesh sāmbhaḷatān maṭe chhe.’
‘nayananī āḷase re nīrakhyā na nayaṇe hari’ -em āve chhe ne! ā hari eṭale agnān, rāg, ane dveṣhane je harī le te hari. e hari to chidānandaghan prabhu pote ja chhe. ā bhagavānano upadesh chhe. prabhu! tārī chīj to rāgathī-dayā, dān, vrat, tap ādinā vikalpathī bhinna andar param pavitra shuddha chaitanyamay vastu paḍī chhe. te sadā mojud chhe. temān draṣhṭi kar. ā bhagavānano upadesh chhe.
kaḷashaṭīkāmān chothā kaḷashamān āve chhe ke jinavachananun sevan karavāthī-jinavachanamān ramavāthī mohano nāsh thāy chhe. eno artha shun? bhagavān jineshvaradeve kahelā bhāvamān je puruṣh rame chhe tene mithyātvakarmanun vaman thaīne shuddhātmānī prāpti thāy chhe. divyadhvani dvārā kahī chhe upādeyarūp shuddha jīvavastu temān je rame arthāt teno je āshray kare tene bhrānti chhūṭī jāy chhe. ā bhagavānano upadesh chhe-ke trikāḷī ānandano nāth āshray karavā yogya chhe.
tyān koī vaḷī kahe chhe ke-jainadharmamān to be nayanun grahaṇ karavānun kahyun chhe ne?
samādhānaḥ– bhāī! be nayanun grahaṇ karavun eṭale shun? be nayano viṣhay to paraspar viruddha chhe. shuddhanayarūp ātmā shuddha chaitanyaghan andar trikāḷī vastu mojud chhe te ekane ja upādeyapaṇe grahaṇ karavānun bhagavānanī deshanāmān āvyun chhe. ahāhā! vastu je malinatā rahit, hīṇap rahit ane viparītatā rahit atinirmaḷ pūrṇa chaitanyamay bhagavān chhe te ek ja upādey chhe em bhagavānanī vāṇīnun pharamān chhe. rāgathī bhinna paḍīne jyān trikāḷī shuddha dravyane upādey karyun tyān rāgathī viruddha shuddha chaitanyamay pariṇaman thaī gayun. ā rīte ātmā āsravothī nivr̥utta thāy chhe. (vyavahāranay te kāḷe jāṇelo prayojanavān chhe, ādarelo nahi. e ja vyavahāranayane grahaṇ karavāno āshay chhe.
ane jo ātmā āsravothī nivr̥utta na thāy to tene sāchun bhedagnān thayun ja nathī, puṇya- pāpanā bhāvathī draṣhṭi khasī gaī enun nām bhedagnān chhe. koī vaḷī āmānthī evo artha kāḍhe chhe ke puṇya-pāpanā bhāv bīlakul thāy ja nahi ene bhedagnān kahevāy. parantu
PDF/HTML Page 820 of 4199
single page version
em nathī, bhāī! puṇya-pāpabhāvanī ruchithī khasī gayo ene ahīn nivartyo kahe chhe. abhiprāyamān je rāg sāthe ektā hatī te tūṭī gaī tene nivr̥utta thayo kahe chhe ane te bhedagnān chhe. abhiprāyamān je āsravothī nivartato nathī tene bhedagnān ja nathī.
bīlakul rāgabhāv na hoy to bhedagnān chhe em ahīn vāt nathī. rāganī ruchithī khasīne chaitanyasvabhāvanī ruchimān āve chhe tenun nām samyagdarshan chhe. puṇyabhāv ādi hoy, paṇ dharmīne enī ruchi chhūṭī gaī hoy chhe. draṣhṭinī apekṣhāthī ahīn vāt chhe.
vaḷī koī em kahe ke pahelān krodhādithī nivarte ane pachhī bhedagnān thāy; to e vāt paṇ yathārtha nathī. je kāḷe samyagdarshan-gnān pragaṭe, nirmaḷ bhedagnān pragaṭe te ja kāḷe krodhādinī nivr̥utti thāy chhe. banneno samakāḷ chhe, pahelān-pachhī chhe ja nahi. bhāī! antardraṣhṭi thayā vinā bhedagnānanā abhāvamān anantakāḷamān jīve ghaṇun badhun karyun; vrat karyān, tap karyān are! hajāro rāṇīone chhoḍīne vanavāsī digambar muni paṇ thayo. mahāvrat pāḷyān ane ākarān tap karyān. parantu ekaḍā vinānā mīṇḍānī jem badhun nirarthak gayun. rāganān nimitta maṭāḍayān, paṇ rāganī ruchi na maṭī eṭale sansār maṭayo nahi, leshamātra paṇ sukh na thayun. chhahaḍhālāmān āve chhe ne ke-
pai nij ātamagnān vinā sukh lesh na pāyo.’
bhāī! antarmukhadraṣhṭi thayā vinā rāganī ruchi chhūṭatī nathī ane jyān rāganī ruchi hoy chhe tyān antardraṣhṭi-bhedagnān hotun nathī. māṭe bhedagnān ane āsravothī nivartan-e beno samakāḷ chhe em yathārtha jāṇavun. (kaḷashaṭīkāmān kaḷash 29 mān paṇ ā vāt līdhī chhe.)
‘māṭe krodhādik āsravothī nivr̥utti sāthe je avinābhāvī chhe evā gnānamātrathī ja, agnānathī thato je paudgalik karmano bandh teno nirodh thāy chhe.’ krodh kahetān andar pūrṇānandano nāth je gnāyakasvabhāvī prabhu ātmā chhe tethī vimukh thaīne rāganī ruchi kare tene gnāyak ruchato nathī māṭe tene bhagavān ātmā pratye krodh chhe. kahyun chhe ne ke ‘dveṣh arochak bhāv’. nij svarūpanī aruchi te krodh chhe. ā krodh ādi uparathī jene draṣhṭi khasī nahi ane svabhāvanī draṣhṭi karī nahi te āsravothī nivartyo nathī. parantu jyān āsravothī draṣhṭi khaseḍī nij chaitanyasvarūpamān abhed thaī pariṇamyo ke tarat ja tene antargnān thayun, samyaggnān thayun. ā rāgathī bhinna paḍelun je gnān te gnānamātrathī ja bandhano nirodh thāy chhe. pahelān je ekatva- vibhaktanī vāt karī hatī e shailīthī ahīn vāt chhe. ahāhā! svabhāvamān ekatva ane rāgathī vibhakta thāy te bhedagnān chhe. ane tenāthī bandhano nirodh thāy chhe, bandhan aṭakī jāy chhe.