Pravachan Ratnakar-Gujarati (simplified iso15919 transliteration). Gatha: 74.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 43 of 210

 

PDF/HTML Page 841 of 4199
single page version

paryāyamān tanmay chhe, dravyamān nahi. tanmay eṭale paryāy dravyābhimukh thaī, dravya prati ḍhaḷī chhe em artha chhe. vignānaghan thayo eṭale shun? ke gnānanī paryāy je asthir bahirmukh hatī te dravyamān antarmukh vaḷīne sthir thaī tene vignānaghan thayo kahevāmān āve chhe.

74 mī gāthāmān āvashe ke jem jem vignānaghanasvabhāv thato jāy chhe tem tem āsravothī nivr̥utta thato jāy chhe. ā paryāyanī vāt chhe hon. ahāhā...! vastu trikāḷī vignānaghanasvabhāv chhe. temān ekāgra thatān te paryāyamān vignānaghan thayo thako āsravothī nivr̥utta thāy chhe. āsravothī nivartavāno ā ja mārga chhe. kahyun chhe ne ke-

‘ek hoy traṇ kāḷamān paramārathano panth.’

are! duniyā kayāny paḍī chhe, ane mārga kayāny rahyo chhe! bhāī! vītarāgano mārga rāganī mandatā vaḍe pamāy em nathī. ahīn to kahe chhe ke chaitanyasvarūp dhruv vastumān ekāgra thayo thako ane teneanubhavato thako ā ātmā āsravothī nivarte chhe.

bhāṣhā sādī paṇ bhāv bahu uñchā chhe, bhāī! janma-maraṇanā ant lāvavānī ā vāt chhe. āmān vyavahārathī thāy ne ām thāy evā vādavivādane koī avakāsh nathī. jenāthī nivartavun chhe enāthī (mukti) thāy em kem hoī shake, bhāī?

prashnaḥ– paramparā kāraṇ (shāstromān) kahyun chhe ne?

uttaraḥ– jene shuddhatāno anubhav pragaṭ thayo chhe tene shubharāgamān aushabharāg ṭaḷ‌yo chhe. tenā shubharāgane vyavahārathī paramparā kāraṇ kahevāmān āvyun chhe. e to upachār kathan chhe. parantu nishchay vinā vyavahār paramparā mokṣhanun kāraṇ kevun? em chhe ja nahi. anādirūḍh vyavahāramān agnānī mūḍh chhe. nishchay vinā je vyavahāramān līn chhe e to vyavahāramūḍh chhe. jāṇanāro andar jyān jāgyo, nishchayamān ārūḍh thayo tyāre tene je rāganī mandatā hoy tenā upar nishchayano ārop āpavāmān āve chhe.

āvī bhagavānanī pharamāvelī vāt santo āḍatiyā thaīne jāher kare chhe. anrtasanmukh thatān jene (samyagdarshananī) bīj ugī tene pūnam (kevaḷagnān) thaye ja chhūṭako chhe. ahāhā...! shuddha chaitanyaghan prabhu ātmānā avalambane jene vignānaghan paryāy pragaṭ thaī tene pūrṇa vignānaghan-kevaḷagnān thashe ja āvī ā vāt chhe.

* gāthā 73ḥ bhāvārtha uparanun pravachan *
shuddhanayathī gnānīe ātmāno evo nishchay karyo ke-‘hun ek chhun, shuddha chhun, paradravya pratye

mamatārahit chhun, gnānadarshanathī pūrṇa vastu chhun.’ ām nishchay karīne jyāre te gnānī ātmā āvā potānā svarūpamān raheto thako tenā ja anubhavarūp thāy tyāre


PDF/HTML Page 842 of 4199
single page version

krodhādik āsravo kṣhay pāme chhe. anādithī rāgamān raheto hato te have potānā chaitanya- svarūpamān raheto thako pratham mithyātvanā āsravathī-duḥkhathī nivr̥utta thāy chhe.

svarūpathī je viruddha bhāvo chhe te krodhādi chhe. chāhe to puṇyarūp shubhabhāv hoy topaṇ te chaitanyasvabhāvathī viruddha chhe māṭe krodhādi chhe. ā krodhādi āsravo svarūpanā lakṣhe tenā anubhavathī kṣhay pāme chhe. mithyātvarūpī āsravathī nivr̥utta thavāno ā ek ja upāy chhe, ane te dharma chhe. bhāī! rāgathī chhūṭun paḍavun te dharma chhe. tyān rāg (dharmanun) sādhan thāy em kem banī shake? na ja banī shake. ahīn kahyun ne ke rāganā je chañchaḷ kallolo anubhavato hato, teno nirodh karīne jyān trikāḷī dhruv chaitanyamay vignānaghan-svabhāvamay vastumān nimagna thayo, tyān āsravo kṣhay pāme chhe ane svarūpanā ānandano āsvād prāpta thāy chhe.

prashnaḥ- dev-guru-shāstranī shraddhāno rāg ane vyavahār chāritranī ācharaṇanī kriyā e badhān sādhan-upāy chhe ke nahi?

uttaraḥ– bīlakul nahi. bhāī! e rāganī kriyāo to badhī āsrav chhe. teno to kṣhay karavāno chhe. te sādhan thāy em kadīy banī shake nahi. prabhu! ām ne ām (khoṭī mānyatāmān) jīndagī chālī jashe. chhevaṭe ḍūbakī sansāramān ūṇḍe mārashe tyān tane bhāre duḥkh thashe. tenāthī chhūṭavāno to ā ek ja mārga chhe. bhāī! vastu je gnānadarshanathī paripūrṇa chhe temān ekāgratā karī, tallīn thaī svarūpane anubhavavun ā ek ja duḥkhanā kṣhayano upāy chhe.

bhagavān ātmā nirākuḷ ānandasvarūp paramātmā chhe. temān draṣhṭi ekākār karatān te āsravothī-duḥkhathī nivarte chhe. ahā! koī pratikūḷ sañjogo duḥkharūp nathī paṇ puṇya-pāpanā bhāv te duḥkharūp chhe, ākuḷatāmay chhe. tene maṭāḍavā chāhe chhe to kahe chhe ke-jyān nirākuḷ ānandasvarūp chaitanya prabhu birāje chhe tyān jā ne, emān līn thā ne, eno anubhav kar ne! tethī tun duḥkhathī nivr̥utta thashe. kaṭhaṇ lāge topaṇ mārga to ā ja chhe. bhāī! bījo rasto levā jaīsh to bhav chālyo jashe ane chorāsīnā avatār ūbhā raheshe.

jem samudranā vamaḷe ghaṇā kāḷathī vahāṇane pakaḍī rākhyun hoy paṇ pachhī jyāre vamaḷ shame tyāre te vahāṇane chhoḍī de chhe, tem ātmā vikalpanā vamaḷane shamāvato thako āsravone chhoḍī de chhe. vamaḷ chhoḍe to vahāṇ chhūṭe tem ā vikalpa chhoḍe to sthir thāy em kahevā māge chhe. ātmā vikalponī jāḷamān guñchāī gayo chhe tene chhoḍato thako te āsravone chhoḍī de chhe. jyān svabhāv bāju ḍhaḷ‌yo ane emān ṭharyo tyān vikalpo saheje chhūṭī jāy chhe ane nirvikalpa samyagdarshan pragaṭ thāy chhe. mithyātvanā āsravathī chhūṭavānī ā ja rīt chhe.


PDF/HTML Page 843 of 4199
single page version

vyavahār sādhak chhe ane vyavahār karatān karatān nishchay prāpta thashe em koī kahe to te mithyā chhe. vaḷī nishchay samyagdarshan shun chhe enī khabar na paḍe em koī kahe to e paṇ mithyā chhe. nij shuddha ātmāno anubhav thatān je nirākuḷ ānandano svād āve enī khabar na paḍe evun na hoy. prabhu! tun paramātmasvarūp chho. svabhāvathī sāmarthyarūpe pote paramātmā chhe. teno nirṇay karīne emān ḍhaḷatān je anubhav thāy emān nirākuḷ ānandano svād āve chhe ane tyāre āsravathī-duḥkhathī nivarte chhe. āvī vāt chhe.

prashnaḥ- vyavahār āve chhe ne?

uttaraḥ– jyān sudhī pūrṇa vītarāg na thāy tyān sudhī samakitīne vyavahār āve chhe. dev-guru-shāstranī bhakti-pūjā ityādi tathā vyavahāraratnatrayanā rāgano vyavahār tene hoy chhe. parantu rāganā svāmīpaṇe sadāy nahi pariṇamato evo hun nirmam chhun em ene antaramān nishchay thayelo chhe ane te pramāṇe je vyavahār āve chhe teno svāmī thato nathī. vyavahārano svāmī thato nathī pachhī vyavahārathī nishchay thāy e vāt kayān rahī? jenāthī nivartavun chhun, jene ṭāḷavā chhe ene (nivartavāmān) madad kare em kem hoy shake? na ja hoī shake. āvī ja vastusthiti chhe ane ā ja mārga chhe. lyo, 73 (gāthā) pūrī thaī.

[pravachan nan. 124 thī 126 * dināṅk 13-7-76 thī 1p-7-76]

PDF/HTML Page 844 of 4199
single page version

gāthā–74

कथं ज्ञानास्रवनिवृत्त्योः समकालत्वमिति चेत्–

जीवणिबद्धा एदे अधुव अणिच्चा तहा असरणा य।
दुक्खा दुक्खफल त्ति य णादूण णिवत्तदे तेहिं।। ७४।।
जीवनिबद्धा एते अध्रुवा अनित्यास्तथा अशरणाश्च।
दुःखानि दुःखफला इति च
ज्ञात्वा निवर्तते तेभ्यः।। ७४।।

have pūchhe chhe ke gnān thavāno ane āsravonī nivr̥uttino samakāḷ (ek kāḷ) kaī rīte chhe? tenā uttararūp gāthā kahe chheḥ-

ā sarva jīvanibaddha, adhruv, sharaṇahīn, anitya chhe,
e duḥkh,
dukhaphaḷ jāṇīne enāthī jīv pāchho vaḷe. 74.

gāthārthaḥ– [एते] ā āsravo [जीवनिबद्धाः] jīvanī sāthe nibaddha chhe, [अध्रुवाः] adhruv chhe, [अनित्याः] anitya chhe [तथा च] tem ja [अशरणाः] asharaṇ chhe, [च] vaḷī teo [दुःखानि] duḥkharūp chhe, [दुःखफलाः] duḥkh ja jemanun phaḷ chhe evā chhe, - [इति ज्ञात्वा] evun jāṇīne gnānī [तेभ्यः] temanāthī [निवर्तते] nivr̥utti kare chhe.

ṭīkāḥ– vr̥ukṣha ane lākhanī jem vadhya-ghātakasvabhāvapaṇun hovāthī āsravo jīv sāthe bandhāyelā chhe; parantu aviruddhasvabhāvapaṇāno abhāv hovāthī teo jīv ja nathī. (lākhanā nimittathī pīpaḷ ādi vr̥ukṣhano nāsh thāy chhe. lākh ghātak arthāt haṇanār chhe ane vr̥ukṣha vadhya arthāt haṇāvāyogya chhe. ā rīte lākh ane vr̥ukṣhano svabhāv ekabījāthī viruddha chhe māṭe lākh vr̥ukṣha sāthe mātra bandhāyelī ja chhe; lākh pote vr̥ukṣha nathī. tevī rīte āsravo ghātak chhe ane ātmā vadhya chhe. ām viruddha svabhāvo hovāthī āsravo pote jīv nathī.) āsravo vāīnā veganī jem vadhatā-ghaṭatā hovāthī adhruv chhe; chaitanyamātra jīv ja dhruv chhe. āsravo shītadāhajvaranā āveshanī jem anukrame utpanna thatā hovāthī anitya chhe; vignānaghan jeno svabhāv chhe evo jīv ja nitya chhe. jem kāmasevanamān vīrya chhūṭī jāy te kṣhaṇe ja dāruṇ kāmano sanskār nāsh pāmī jāy chhe, koīthī rokī rākhī shakāto nathī, tem karmoday chhūṭī jāy te kṣhaṇe ja āsravo nāsh pāmī jāy chhe, rokī rākhī shakātā nathī, māṭe teo asharaṇ chhe; āpoāp (potāthī ja) rakṣhit


PDF/HTML Page 845 of 4199
single page version

evo sahaj chitshaktirūp jīv ja sharaṇasahit chhe. āsravo sadāy ākuḷ svabhāvavāḷā hovāthī duḥkharūp chhe; sadāy nirākuḷ svabhāvavāḷo jīv ja aduḥkharūp arthāt sukharūp chhe. āsravo āgāmī kāḷamān ākuḷatāne utpanna karanārā evā pudgalapariṇāmanā hetu hovāthī duḥkhaphaḷarūp chhe (arthāt duḥkh jemanun phaḷ chhe evā chhe); jīv ja samasta pudgalapariṇāmano ahetu hovāthī aduḥkhaphaḷ chhe (arthāt duḥkhaphaḷarūp nathī).-ām āsravonun ane jīvanun bhedagnān thatān vent ja jenāmān karmavipāk shithil thaī gayo chhe evo te ātmā, jaththābandh vādaḷānnī rachanā jemān khaṇḍit thaī gaī chhe evā dishānā vistāranī jem amaryād jeno vistār (phelāv) chhe evo, sahajapaṇe vikās pāmatī chitshakti vaḍe jem jem vignānaghan- svabhāv thato jāy chhe tem tem āsravothī nivr̥utta thato jāy chhe, ane jem jem āsravothī nivr̥utta thato jāy chhe tem tem vignānaghanasvabhāv thato jāy chhe; teṭalo vignānaghanasvabhāv thāy chhe jeṭalo samyak prakāre āsravothī nivarte chhe. ane teṭalo āsravothī nivarte chhe jeṭalo samyak prakāre vignānaghanasvabhāv thāy chhe. ā rīte gnānane ane āsravonī nivr̥uttine samakāḷapaṇun chhe.

bhāvārthaḥ– āsravono ane ātmāno upar kahyo te rīte bhed jāṇatān ja, je je prakāre jeṭalā jeṭalā anshe ātmā vignānaghanasvabhāv thāy chhe te te prakāre teṭalā teṭalā anshe te āsravothī nivarte chhe. jyāre sampūrṇa vignānaghanasvabhāv thāy chhe tyāre samasta āsravothī nivarte chhe. ām gnānano ane āsravanivr̥uttano ek kāḷ chhe.

ā āsravo ṭaḷavānun ane samvar thavānun varṇan guṇasthānonī paripāṭīrūpe tattvārthasūtranī ṭīkā ādi siddhāntashāstromān chhe tyānthī jāṇavun. ahīn to sāmānya prakaraṇ chhe tethī sāmānyapaṇe kahyun chhe.

‘ātmā vignānaghanasvabhāv thato jāy chhe’ eṭale shun? teno uttaraḥ– ‘ātmā vignānaghanasvabhāv thato jāy chhe eṭale ātmā gnānamān sthir thato jāy chhe.’ jyān sudhī mithyātva hoy tyān sudhī gnānane-bhale gnānano ughāḍ ghaṇo hoy topaṇ-agnān kahevāmān āve chhe ane mithyātva gayā pachhī tene-bhale gnānano ughāḍ thoḍo hoy topaṇ-vignān kahevāmān āve chhe. jem jem te gnān arthāt vignān jāmatun-ghaṭ thatun-sthir thatun jāy chhe tem tem āsravonī nivr̥utti thatī jāy chhe ane jem jem āsravonī nivr̥utti thatī jāy chhe tem tem gnān (vignān) jāmatun-ghaṭ thatun-sthir thatun jāy chhe, arthāt ātmā vignānaghanasvabhāv thato jāy chhe.

have ā ja arthanā kaḷasharūp tathā āgaḷanā kathananī sūchanikārūp kāvya kahe chheḥ-


PDF/HTML Page 846 of 4199
single page version

(शार्दूलविक्रीडित)

इत्येवं विरचय्य सम्प्रति परद्रव्यान्निवृत्तिं परां
स्वं विज्ञानघनस्वभावमभयादास्तिध्नुवानः परम्।
अज्ञानोत्थितकर्तृकर्मकलनात् क्लेशान्निवृत्तः स्वयं
ज्ञानीभूत इतश्चकास्ति जगतः साक्षी पुराणः पुमान्।। ४८।।

shlokārthaḥ– [इति एवं] e rīte purvakathit vidhānathī, [सम्प्रति] hamaṇān ja (turat ja) [परद्रव्यात्] paradravyathī [परां निवृत्तिं विरचय्य] utkr̥uṣhṭa (sarva prakāre) nivr̥utti karīne [विज्ञानघनस्वभावम् परम् स्वं अभयात् आस्तिध्नुवानः] vignānaghanasvabhāvarūp evā kevaḷ potānā par nirbhayapaṇe ārūḍh thato arthāt potāno āshray karato (athavā potāne niḥshaṅkapaṇe āstikayabhāvathī sthir karato), [अज्ञानोत्थितकर्तृकर्मकलनात् कॢेशात्] agnānathī utpanna thayelī kartākarmanī pravr̥uttinā abhyāsathī thayelā kaleshathī [निवृत्तः] nivr̥utta thayelo, [स्वयं ज्ञानीभूतः] pote gnānasvarūp thayo thako, [जगतः साक्षी] jagatano sākṣhī (gnātādraṣhṭā), [पुराणः पुमान्] purāṇ puruṣh (ātmā) [इतः चकास्ति] ahīnthī have prakāshamān thāy chhe. 48.

samayasār gāthā 74ḥ mathāḷu

have pūchhe chhe ke gnān thavāno ane āsravonī nivr̥uttino samakāḷ (ek kāḷ) kaī rīte chhe? prabho! je kṣhaṇe gnān thayun te ja kṣhaṇe āsravothī jīv nivr̥utta thāy em kaī rīte chhe? ā prashnanā uttararūp gāthā kahe chheḥ-

* gāthā 74ḥ ṭīkā uparanun pravachan *

‘vr̥ukṣha ane lākhanī jem vadhya-ghātakasvabhāvapaṇun hovāthī āsravo jīv sāthe bandhāyelā chhe.’ pīpaḷ, bāvaḷ ityādi ghaṇā vr̥ukṣhone lākh āve chhe. pīpaḷanun vr̥ukṣha ane lākh vadhya- ghātak chhe. vr̥ukṣha vadhya eṭale ghāt thavā lāyak chhe ane lākh ghātak eṭale ghāt karanār chhe. ghaṇān varṣha pahelān bhāvanagaramān gujarī bajār pāse pīpaḷanān jhāḍ hatān, hārabandh jhāḍ hatān. tyān lākh āvatān badhān vr̥ukṣhono kho thaī gayo, eke jhāḍ na rahyun. e ahīn kahyun chhe ke lākh ghātak-haṇanār chhe ane vr̥ukṣha vadhya-haṇāvāyogya chhe. ā rīte vr̥ukṣha ane lākhano svabhāv ekabījāthī viruddha chhe. lākh vr̥ukṣha sāthe mātra bandhāyelī ja chhe; lākh pote vr̥ukṣha nathī.

tevī rīte āsravo ghātak chhe ane ātmā vadhya chhe. ām viruddha svabhāvo hovāthī āsravo pote jīv nathī. ahāhā...! bhagavān ātmā atīndriy ānandano nāth prabhu chaitanyanun jhāḍ chhe. enī paryāyamān te haṇāvā yogya chhe, vadhya chhe. puṇya-pāpanā bhāvo eno


PDF/HTML Page 847 of 4199
single page version

paryāyamān ghāt kare chhe. ahā! puṇyano bhāv ghātak chhe ane paryāy ghāt thavā yogya chhe. paryāyamān ghāt thāy chhe. dravyano kayān ghāt thāy chhe? bhagavān ātmā jhāḍ samān chhe ane puṇya pāpanā bhāv lākh samān chhe. puṇya-pāpanā bhāv ātmānī shāntinā ghātak chhe ane ātmānī shānti ghāt thavā yogya chhe.

‘aviruddhasvabhāvapaṇāno abhāv hovāthī teo jīv ja nathī.’ jem lākhano jhāḍathī viruddha svabhāv chhe tem puṇya-pāparūp āsravono svabhāv ātmānā svabhāvathī viruddha chhe. temane aviruddhasvabhāvapaṇāno abhāv chhe. dev-guru-shāstranī shraddhāno vikalpa ūṭhe ke pañch-mahāvratano vikalpa ūṭhe-e jīvanā svabhāvathī viruddha svabhāvavāḷā chhe. puṇya-pāpanā bhāvo viruddha svabhāvavāḷā hovāthī teo jīv ja nathī. jem lākh jhāḍ nathī, tem puṇya-pāpanā bhāv jīv nathī, rāg te gnān nathī; samajāy chhe kāī?

vyavahār sādhak, sādhak kahe chhe ne? atyāre to vyavahār ja chhe, nishchay chhe ja nahi, nishchayanī khabar paḍe nahi-ām keṭalāk prarūpaṇā kare chhe. are prabhu! ā tun shun kahe chhe? tāre kayān javun chhe, bāpu? bhāī! tāre kayān rahevun chhe? jenāthī khasavun chhe, nivartavun chhe emān rahīsh, aṭakīsh to eno (nivartavāno) ke di’ pār āvashe? janma-maraṇano ant kayāre āvashe? bāpu! puṇya-pāpanā bhāvathī to haṭhavun chhe. jem pāpathī haṭhavun chhe tem puṇyathī paṇ haṭhavun ja chhe. puṇya-pāp bey ek ja vastu-āsrav chhe. yogasāramān āve chhe ke-(dohā 71)

“pāp tattvane pāp to jāṇe jag sau koī,
puṇya tattva paṇ pāp chhe, kahe anubhavī budh koī.”

puṇya-pāp adhikāramān chhelle sanskr̥it ṭīkāmān paṇ ā vāt līdhī chhe. tyān prashna thayo ke-prabhu! ā adhikār pāpano chāle chhe ne? emān ā puṇya kayān līdhun? tyān kahyun chhe ke kharekhar to e pāp ja chhe. puṇya chhe te vyavahāre pavitratānun nimitta kahevāy, paṇ kharekhar to e pāp chhe. nimittano artha e ke te paravastu chhe, tenāthī kāī lābh chhe em artha nathī. nimittano artha tenī upasthiti chhe. nishchay hoy tyān vyavahār hoy chhe eṭale upasthiti kahevāy, paṇ e ghātak chhe, duḥkharūp chhe.

vyavahār āve chhe, hoy chhe. vyavahāranun astitva chhe. vyavahāranayano viṣhay nathī em nathī. parantu te ātmānā svabhāvano paryāyamān ghātak chhe. ahīn kahe chhe puṇya-bhāvamān ātmānā svabhāvathī aviruddha svabhāvano abhāv chhe. bhagavān ātmāno shuddha nirmaḷ anākuḷ ānandarūp chaitanyasvabhāv chhe. ane puṇyanā bhāv to duḥkharūp bhāv chhe. āmān taḍajoḍ-vāṇiyāveḍā na chāle. (arthāt taḍajoḍane avakāsh nathī)

ek vāṇiyāne ek kaṇabī pāse pāñch hajār leṇā hatā. vāṇiyāne manamān khyāl


PDF/HTML Page 848 of 4199
single page version

hato ke kaṇabīnī be hajārathī vadhāre chūkavavānī shakti nathī. chhatān vāṇiyāe kahyun ke pūrā pāñch hajārathī ek pāī ochhī levī nathī. kaṇabīe kahyun ke ek hajārathī vadhāre ek pāī devī nathī. vāṇiyāne to khabar hatī ke kaṇabī peṭī-paṭārā, gharavakharī veche topaṇ be hajārathī vadhāre te āpī shake tem nathī. chhevaṭe rakajhak karīne āghun-pāchhun karatān karatān banney be hajāramān patāvavā taiyār thaī gayā. āvun āmān kāī hashe? ke thoḍun nishchayavāḷā ḍhīlun mūke, thoḍun vyavahāravāḷā ḍhīlun mūke to banne ek thaī jāy. are bhāī! ahīn vastunun svarūp ja āvun chhe tyān chhūṭachhāṭane avakāsh ja kayān chhe?

ahīn to spaṣhṭa vāt chhe ke nishchayathī thāy ane vyavahārathī na thāy enun nām anekānta chhe. vyavahārathī paṇ thāy ane nishchayathī paṇ thāy e to mithyā ekānta chhe. svabhāvathī ja thāy, vibhāvathī na thāy e samyak ekānta chhe. samyak ekānta thayā vinā vāstavik anekāntanun gnān sāchun hoī shake nahi. shrīmade paṇ e ja kahyun chhe.

vastu akhaṇḍ ek dhruv chaitanyabimb chhe. emān ḍhaḷ‌yā vinā samyak ekānta thatun nathī. jyān samyak ekānta thayun ke gnānamān trikāḷī dhruv jaṇāyo ane paryāyamān je alpagnatā ane rāganī mandatā chhe te paṇ jaṇāyān. ānun nām samyak anekānta chhe. rāganī mandatā ane alpagnatānī paryāyanun gnān rahe chhe, paṇ te hun chhun evī mānyatā chhūṭī jāy chhe.

ahīn kahe chhe ke dev-guru-shāstranī shraddhāno vikalpa, pañchamahāvratanā pariṇām ane shāstra-bhaṇatarano vikalpa-e puṇyabhāv viruddha svabhāvavāḷā hovāthī jīv ja nathī. lākh te pīpaḷanun jhāḍ nathī ane jhāḍ chhe te lākh nathī tem puṇya-pāpanā bhāv te ātmā nathī ane ātmā chhe te puṇya-pāpanā bhāv nathī. ahāhā...! jīvamānthī je nīkaḷī jāy te jīv nathī. bhāī! chār gatinā apār duḥkhanā ant lāvavāno ā mārga barābar samajavo joīe.

lāṭhīmān ghaṇā vakhat pahelān ek juvān chhokarīne shītaḷā nīkaḷ‌yā. nānī ummar, be varṣhanun paraṇetar. dāṇe dāṇe īyaḷ paḍelī. bāī bichārī ghaḍīk ām paḍakhun pherave to ghaḍīk ām pherave. pavan nākhe to goṭhe nahi, pāṇī pīvun goṭhe nahi. vedanā, vedanā, vedanā; joyun na jāy. aḍhār sālanī ummar; bichārī bolī-bā, men āvān pāp ā bhave karyān nathī, shun thayun ā? kayāny sukh nahi, chain nahi. bichārī rove, rove, ākrand kare. jovāy nahi evun duḥkh. are! evī tīvra vedanāmān deh chhūṭī gayo. āvān anant duḥkh ā jīve bhogavyān tenāthī chhūṭavānā upāyanī ā vāt chhe. kharekhar to sharīr mārun mānyun chhe e ūndhī mānyatānun duḥkh chhe. sanyoganun ene duḥkh nathī. sharīrane ane rogane to ātmā aḍatoy nathī. parantu sharīr mārun chhe, mane rog thayo chhe evī viparīt mānyatā ene ākuḷatā ane duḥkh utpanna kare chhe.


PDF/HTML Page 849 of 4199
single page version

bhāī! tārā duḥkhano kāī pār nathī. shun kahīe! bāpu! tun maphatanā mūḷāmān anantavār vechāyo chhe. pahelān shākavāḷā shāk sāthe chhokarāne maphatamān mūḷo āpatā. e mūḷāmān tun anantavār janma-maraṇ karī chūkayo chhe. paṇ badhun bhūlī gayo chhe. ahīn yād karāvīne kahe chhe ke- prabhu! tun tārā bhagavānane sambhāḷ. chaitanyamūrti prabhu ānandarasano kand bhagavān ātmā chhe. teno āshray karīne āsrav-duḥkhane ṭāḷ. āsrav tārun svarūp nathī. e to paryāyamān tārī shāntino ghāt karanār chhe. je ghāt karanār chhe tane madad karanār thāy em kadīy banī shake nahi. bhāī! tun goṭāḷāmān-gūñchavaṇamān na paḍ.

sharīramān jem kṣhayano rog thāy to bichāro duḥkhī duḥkhī thaī jāy. hāy, kṣhayano rog thayo! bahu duḥkhathī pīḍāy. ahīn kahe chhe ke vikār māro chhe, puṇya-pāpanā shubhāshubh bhāv mārā chhe em māne tene moṭo kṣhay lāgu paḍayo chhe. puṇya-pāp ghātak chhe, kahyun ne? jem lākhanā nimittathī vr̥ukṣhano kṣhay thāy chhe tem puṇya-pāpathī ātmānī nirmaḷ avasthāno kṣhay thāy chhe. jem lākh vr̥ukṣhanun svarūp nathī, mātra vr̥ukṣha sāthe nibaddha ja chhe tem puṇya-pāpanā bhāv ātmānun svarūp nathī, mātra jīv sāthe nibaddha ja chhe ane tenī shāntinā ghātak chhe.

āmān vaḷī bachāv karīne koī kahe ke vyavahār āve chhe to tenāthī āgaḷ (mārgamān) vadhāy chhe to te vāt barābar nathī. bhāī! ā vītarāgano mārga to jem chhe tem raheshe, temān pheraphār nahi thāy. bāpu! tun ā mārgano virodh na kar. bhagavān! ātmā gnānadarshanathī paripūrṇa prabhu chhe. tenī paryāyamān puṇya-pāpanā bhāv thāy te viruddha-svabhāve hovāthī ghātak chhe. te bhāvo tārī shāntine bāḷanārā chhe. āsravo ghātak chhe ane ātmā vadhya chhe. ā dravyanī vāt nathī, paryāyanī vāt chhe. dravya to jevun chhe tevun anādi-anant chidghan chhe. paryāyamān vadhya thavānī lāyakāt chhe, dravyano vadhya-svabhāv nathī. ekendriyathī māṇḍī pañchendriy sudhīnī game te paryāy ho, vastu je anantaguṇamān vaselun chidānandaghan tattva chhe e to evī ne evī trikāḷ paḍī chhe.

pravachanasār gāthā ra00 nī ṭīkāmān āve chhe ke-‘je anādi sansārathī gnāyak- bhāvapaṇe ja rahyo chhe ane je moh vaḍe anyathā adhyavasit thāy chhe (bījī rīte jaṇāy chhe) te shuddha ātmāne, ā hun mohane ukhāḍī nākhīne, ati niṣhkamp raheto thako, yathāsthit ja (jevo chhe tevo ja) prāpta karun chhun.’ vastu to gnāyakabhāve trikāḷ chhe. hun rāgavāḷo, puṇyavāḷo ityādi mānyatā to ūbhī karelī chhe. puṇyathī mane lābh thashe e to moh vaḍe anyathā mānyun chhe; vastu em nathī.

koī pāñch-pachās lākh rūpiyānun dān āpe to loko tene chaḍhāvī māre, moṭo dharmadhurandhar kahe; parantu bhāī! dān āpavānā bhāv to shubh chhe, puṇya-bandhanun kāraṇ chhe.


PDF/HTML Page 850 of 4199
single page version

rāg mand karīne āpe to puṇya chhe, ane jo vāh-vāh karāvavā mānārthe āpe to pāp chhe. enāthī dharma thāy e vāt to traṇ kāḷamān nathī. dān āpatān rāg mand kare topaṇ hun rāg mand karun chhun em kartāpaṇun māne to te mithyātva chhe ane hun paisā āpun chhun em māne to te jaḍano svāmī thāy chhe. vītarāgano mārga lokoe mānyo chhe enāthī judo chhe, bhāī!

ahīn kahe chhe ke āvā puṇyanā bhāv je chhe te ghātak chhe ane ātmā (paryāyamān) vadhya chhe. paranī dayā pāḷavāno bhāv āsrav chhe ane te ghātak chhe. gāthā 72mān tene jaḍ achetan kahelo chhe. temān āve chhe ke rāg chhe te nathī jāṇato potāne, nathī jāṇato parane; anya chaitanya dvārā te jaṇāy chhe. māṭe emān chaitanyapaṇāno abhāv hovāthī te achetan chhe. ahīn tene ghātak kahyo chhe. bhāī! puṇyanā bhāvanī jagatane khūb mīṭhāsh chhe. e mīṭhāsh ja ene mārī nākhe chhe. puṇyanā phaḷamān ābarū maḷe, dhan-sampatti maḷe. agnānī tethī rājī-rājī thaī jāy chhe. paṇ ahīn kahe chhe ke puṇyabhāvanī je tane mīṭhāsh chhe te ghātak chhe. bhāī! tene tun sādhak māne chhe paṇ te sādhak kevī rīte hoy?

prashnaḥ- pañchāstikāyamān vyavahār sādhak ane nishchay sādhya em kahyun chhe ne?

uttaraḥ– bhāī! e to ārop karīne kathan karyun chhe. rāgathī bhinna paḍīne chaitanyasvarūpanā anubhavathī sādhak thāy tyāre te bhūmikāno je mand rāg chhe tene ārop karīne sādhak kahyo chhe. e gnān karāvavā ene vyavahārathī sādhak kahevāy chhe. dharma kāī be prakāre nathī, dharmanun nirūpaṇ be prakāre chhe. chaitanyasvabhāvanā āshraye thayelī je nirmaḷ dashā te dharma chhe ane te kāḷe rāgane sahachar dekhīne ārop āpī tene vyavahārathī sādhak kahevāmān āve chhe. kharekhar to āsravo viruddha svabhāvavāḷā hovāthī teo jīv ja nathī. puṇyano bhāv-dayā, dān, vrat, bhakti ityādinā bhāv āsravo hovāthī jīv ja nathī em ahīn kahe chhe.

vyavahāraratnatrayano rāg chhe to ghātak, pañchāstikāyamān tene sādhak kahyo chhe e to gnānīnā (ā) rāgamān ārop karīne vyavahārathī tene sādhak kahyo chhe. parantu jene ātmagnān nathī te to vyavahāramān mūḍh chhe. tenā shubharāgane vyavahār kahevāmān āvato nathī.

samayasār gāthā 413mān āve chhe-‘jeo dravyaliṅgamān mamakār vaḍe ahaṅkār kare chhe, teo anādirūḍh vyavahāramān mūḍh vartatā thakā, prauḍh vivekavāḷā nishchay par anārūḍh vartatā thakā paramārthasatya bhagavān samayasārane dekhatā-anubhavatā nathī.’ ahīn traṇ bol kahyā chhe.

rāganī mandatānun ācharaṇ anādithī chhe. nigod avasthāmān paṇ jīvane puṇya-


PDF/HTML Page 851 of 4199
single page version

pariṇām thāy chhe, chhatān te vyavahār nathī. jeṇe nij ātmānun gnān-shraddhān pragaṭ karyun nathī tene ekalo parāshrit bhāv chhe. te mūḍh jevo chhe. tene vyavahāramūḍh kem kahyo? to kahe chhe ke te ekalo rāganī mandatānī ruchimān ja paḍayo chhe ane svāshrit evā nishchayamān te anārūḍh chhe. ā pramāṇe anādirūḍh te vyavahāramān mūḍh chhe. have te mūḍhatā tyāgīne vyavahārano jāṇanāro kayāre thāy? svadravyano-svarūpano āshray laīne samyaktvādi pragaṭ karatān te vyavahārano jāṇanār rahe chhe. bhagavān pūrṇānandano nāth trikāḷī dhruv je chaitanyamay vastu teno āshray karatān jene samyagdarshan-gnān-chāritra pragaṭ thayān te vyavahār-vimūḍh nathī. tene vyavahār chhe kharo, paṇ tene vyavahār jāṇelo prayojanavān chhe. ām vāt chhe.

shubhāshubh banne bhāv āsrav chhe, ane āsrav chhe te svarūpano ghātak chhe. nishchayamān je ārūḍh chhe tene pūrṇa vītarāgatā na thāy tyān sudhī vyavahār āve chhe ane tene ārop āpīne (nishchayano upachār karīne) sādhak kahevāmān āve chhe. gnānī tene yathārthapaṇe jāṇī le chhe. agnānīnā shubharāgane to āropathī paṇ sādhak kahī shakāto nathī.

prashnaḥ- vyavahārane paramparā mokṣhanun kāraṇ kahyun chhe ne?

uttaraḥ– hā, paṇ kono vyavahār ane kayo vyavahār? jene antaramān ātmadarshan thayun chhe, svāshrayathī-nij chaitanyanā āshrayathī samyagdarshan-gnān-chāritranī shuddha pariṇati pragaṭ thaī chhe je kharekhar āgaḷ jatān mokṣhano sādhak chhe, tene je rāg (vyavahār) bākī chhe te rāgapariṇāmamān upachār karīne tene vyavahārathī paramparā kāraṇ kahel chhe; kemake enā shubhamān ashubh ṭaḷ‌yo chhe. e chhe to bādhak ja-em samajavun. niyamasār gāthā 2 nī ṭīkāmān āve chhe ke-nij paramātmatattvanān samyakshraddhān-gnān-anuṣhṭhānarūp shuddharatnatrayātmak mārga param nirapekṣha hovāthī mokṣhano upāy chhe ane te shuddharatnatrayanun phaḷ svātmopalabdhi chhe.’ mokṣha ane mokṣhamārgane rāganī mandatānī, bhedanī ke paranī koī apekṣhā nathī. e to param nirapekṣha chhe.

vaḷī jene chaitanyamūrti nirmaḷānandasvarūp bhagavān ātmānī draṣhṭi ja thaī nathī tenā shubhabhāvamān ashubh ṭaḷ‌yo ja nathī, kemake tene mithyādarshananun mahā ashubh to ūbhun ja chhe. tenī to ruchi ja shubhabhāvamān paḍī chhe tethī tenā shubharāgane vyavahārathī paṇ sādhak kahetā nathī. māṭe paryāyamān je shubhāshubh rāg thāy chhe te svabhāvanā ghātak chhe ane viruddha svabhāvavāḷā hovāthī jīvanibaddha chhe, topaṇ jīv nathī em nishchay karavo. ā ek bol thayo.

have bījo bolaḥ-- ‘āsravo vāīnā veganī jem vadhatā-ghaṭatā hovāthī adhruv chhe; chaitanyamātra jīv ja dhruv chhe.’ juo! āsravo mr̥ugīnā roganī jem vadhatā-ghaṭatā chhe.


PDF/HTML Page 852 of 4199
single page version

shubhabhāv vadhe vaḷī ghaṭe, te ja pramāṇe ashubh bhāv paṇ vadhe vaḷī ghaṭe. yauvanāvasthāmān ashubhabhāv vadhe, vaḷī vr̥uddhāvasthāmān ghaṭe. tem shubhabhāv paṇ vadhe ane ghaṭe. ahā! vadh-ghaṭapaṇun e āsravonun lakṣhaṇ chhe. jem koīne dash lākhanī mūḍī hoy te chhelle vichār kare ke emānthī pāñch lākh shubhamān dānamān āpun. parantu dīkarāne vāt kare tyān dīkaro pūchhe-bāpujī, mārā māṭe shun? eṭale bāpāno dānano bhāv ghaṭī jāy. ā pramāṇe vadhe ane ghaṭe e āsravonun lakṣhaṇ chhe. tethī āsravo adhruv chhe, puṇya-pāpanā bhāv adhruv chhe. chaitanyamātra jīv ja dhruv chhe. ām banneno bhed jāṇīne je dhruvane avalambyo tene ātmā vignānaghan thāy chhe ane te ja kāḷe te āsravothī nivarte chhe.

shubhāshubh bhāv vadhatā-ghaṭatā thatā hovāthī adhruv chhe. koī vār sansār upar vairāgya thaī jāy ane sansārano rāg moḷo paḍī jāy. to vaḷī kāīk bāhya anukūḷatā vadhe ane bahār mān, moṭap maḷavā māṇḍe to pāchho rāg vadhī jāy. ā pramāṇe āsravo adhruv chhe ane chaitanyamātra vastu ātmā ek dhruv, dhruv chhe. ahāhā...! jemān rāg nahi, paryāy nahi, bhed nahi evo akhaṇḍ ekarūp chaitanyamātra ātmā ja dhruv chhe. ā pramāṇe adhruvathī bhinna paḍīne dhruv chaitanyavastumān ekāgra thavun tenun nām dharma chhe. ā bījo bol thayo.

trījo bolaḥ- have ā trījo bol anityano bol chhe. adhruv ane anityamān pher chhe. adhruvamān vadh-ghaṭapaṇun chhe ane anityamān ek pachhī ek chhe. ‘āsravo shītadāh-jvaranā āveshanī jem anukrame utpanna thatā hovāthī anitya chhe; vignānaghan jeno svabhāv chhe evo jīv ja nitya chhe.’

adhruvamān bhāvonī vadh-ghaṭanī apekṣhā chhe, anityamān ek pachhī ek anukramanī apekṣhā chhe. anukram eṭale-jem ṭāḍhiyā tāv vakhate uṣhṇa jvar na hoy ane uṣhṇajvar veḷā ṭāḍhiyo tāv na hoy tem shubhabhāv vakhate ashubh na hoy ane ashubhabhāv vakhate shubh na hoy. ā pramāṇe shubh-ashubh bhāvo anukrame utpanna thatā hovāthī anitya chhe. hinsānā bhāv hoy tyāre dayānā pariṇām na hoy ane dayānā pariṇām hoy tyāre hinsāno bhāv na hoy. ām anukrame thatā, palaṭatā rahetā, nāsh pāmatā āsravo anitya chhe. ane vignānaghan jeno svabhāv chhe evo ātmā ja nitya chhe. chidānandaghan-svarūp bhagavān ātmā sadā ekarūp hovāthī nitya chhe.

rāgabhāvano hun kartā ane rāg mārun karma em mānavun e mithyātva chhe. te āsrav chhe, anitya pariṇām chhe. ane chaitanyaghan nityānand prabhu ātmā enāthī bhinna nitya chhe. āvā rāgathī bhinna nityasvarūp ātmāne jāṇavo-anubhavavo te bhedagnān chhe. gnānīne rāg āve paṇ tenā svāmīpaṇe te pariṇamato nathī. te rāgane anitya jāṇīne temān rahetā nathī paṇ tenāthī bhed pāḍīne gnānamān rahe chhe.


PDF/HTML Page 853 of 4199
single page version

‘vignānaghan jeno svabhāv chhe evo jīv ja nitya chhe.’ juo, ‘ja’ kahīne ekānta karyun chhe. kathañchit nitya ane kathañchit anitya chhe em nathī kahyun. nitya chhe te ekānta nitya ja chhe, anitya chhe te ekānta anitya ja chhe. ākhā samagra dravyanī vyākhyā karavī hoy to tyān kathañchit nitya kathañchit anitya chhe em kahevāy. paṇ dravyadraṣhṭithī dravya nitya ja chhe ane paryāy anitya ja chhe. āsravo anitya chhe ane ātmā chaitanyaghan nitya chhe. tyān nityānand chaitanyaghan prabhu nityamān draṣhṭi lagāḍavāthī bhedagnān thatān āsravano hun kartā ane āsrav mārun karma evī kartā- karmapravr̥uttino abhāv thāy chhe. ā pramāṇe āsravo-shubhāshubh banney ghātak, adhruv ane anitya chhe ane bhagavān ātmā vadhya, dhruv ane nitya chhe em traṇ bol thayā. ā banne vachche bhedagnān karatān āsravo chhūṭī jāy chhe. have chotho bol-

chotho bolaḥ- ‘jem kāmasevanamān vīrya chhūṭī jāy te kṣhaṇe ja dāruṇ kāmano sanskār nāsh pāmī jāy chhe, koīthī rokī rākhī shakāto nathī, tem karmoday chhūṭī jāy te kṣhaṇe ja āsravo nāsh pāmī jāy chhe, rokī rākhī shakātā nathī, māṭe teo asharaṇ chhe; āpoāp (potāthī ja) rakṣhit evo sahaj chitshaktirūp jīv ja sharaṇasahit chhe.’

munivaro vītarāgī santoe kevo dākhalo āpyo chhe! viṣhayasevanamān vīrya chhūṭī jāy te kṣhaṇe ja kāmanī vāsanānā dāruṇ sanskār chhūṭī jāy chhe, koīthī rokī shakātā nathī. tem karmoday chhūṭī jāy tyāre āsravono nāsh thāy chhe. karmanā udayanā nimitte je āsravo thāy chhe te nimitta maṭī jatān chhūṭī jāy chhe. koithī shubhāshubh pariṇāmo rokī rākhī shakātā nathī. māṭe āsravo- puṇyapāpanā bhāvo asharaṇ chhe. juo! shubhabhāv paṇ asharaṇ chhe. dayā, dān, vrat ādinā shubhabhāv asharaṇ chhe, kāraṇ ke udayanun kharī javun koīthī rokī shakātun nathī. āpoāp-potāthī ja rakṣhit evo sahaj chitshaktirūp jīv ja sharaṇasahit chhe. ahāhā...! bhagavān ātmā āpoāp potāthī ja rakṣhit chhe. ene rākhavo paḍe evun kayān chhe? e to rakṣhit ja chhe. shrīmadmān āve chhe ke-

svadravya anyadravya bhinna bhinna juo.
svadravyanā rakṣhak tvarāthī thāo.
svadravyanā vyāpak tvarāthī thāo.
svadravyanā dhārak tvarāthī thāo.
svadravyanā rakṣhak tvarāthī thāo.
svadravyanā grāhak tvarāthī thāo.
svadravyanī rakṣhaktā upar lakṣha rākho.
paradravyanī dhāraktā tvarāthī tajo.

PDF/HTML Page 854 of 4199
single page version

paradravyanī ramaṇatā tvarāthī tajo.
paradravyanī grāhaktā tvarāthī tajo.
parabhāvathī virakta thā.

ahīn kahe chhe ke ānandano nāth pūrṇānand prabhu āpoāp ja rakṣhit chhe. tenī draṣhṭi thāy tyāre te rakṣhit chhe em jaṇāy chhe. ahāhā...! nityānand prabhu pote anādi-anant svayam rakṣhāyelo chhe tenī draṣhṭi kare tyāre paryāyamān pote rakṣhit chhe enun bhān thāy chhe ane tyāre ātmā sharaṇarūp thatān asharaṇ evā āsravothī pote nivarte chhe. bhāī! āvā shuddha gnāyakadravyanī draṣhṭi thayā vinā ekalun bāhya ācharaṇ-vrat, niyam, sanyam ityādi thothe thothān chhe.

māṇasone lāge ke-are! bāyaḍī chhoḍī, ghar chhoḍayun, dukān chhoḍī, badhun chhoḍayun. to ya kāī nahi? hā bhāī! kāī nahi. e to badhī bāhya chījo chhe, ane andaramān te vakhate je rāg chhe te shubhabhāv chhe. te kāī dharma nathī. bhāī! dayā, dān, vrat ityādi pariṇām te paradravyanā pariṇām chhe, rāg chhe. te adhruv, anitya ane asharaṇ chhe em ahīn kahyun chhe. puruṣhārthasiddhayupāyamān rāganī utpattine hinsā kahī chhe ane rāganī anutpatti te ahinsā chhe em kahyun chhe. ahāhā...! bhagavān ātmā shuddha chaitanyaghan pūrṇānandano nāth je prabhu chhe teno āshray letān je nirmaḷ vītarāgī paryāy utpanna thāy te ahinsā chhe, te sharaṇ chhe, dharma chhe. chār bol thayā.

have pāñchamo bolaḥ- ‘āsravo sadāy ākuḷ svabhāvavāḷā hovāthī duḥkharūp chhe; sadāy nirākuḷ svabhāvavāḷo jīv ja aduḥkharūp arthāt sukharūp chhe.’

gāthā 4panī ṭīkāmān kahyun chhe ke-‘adhyavasān ādi samasta bhāvone utpanna karanārun je āṭhe prakāranun gnānāvaraṇādi karma chhe te badhuy pudgalamay chhe evun sarvagnanun vachan chhe. vipākanī hade pahoñchelā te karmanā phaḷapaṇe je kahevāmān āve chhe te, anākuḷatālakṣhaṇ je sukh nāmano ātmasvabhāv tenāthī vilakṣhaṇ hovāthī, duḥkh chhe. te duḥkhamān ja ākuḷatā-lakṣhaṇ adhyavasān ādi bhāvo samāvesh pāme chhe; tethī, joke teo chaitanya sāthe sambandh hovāno bhram upajāve chhe topaṇ, teo ātmānā svabhāvo nathī paṇ pudgalasvabhāvo chhe.’

ām āsravo sadāy ākuḷ svabhāvavāḷā hovāthī duḥkharūp chhe. dayā, dān, vrat, bhakti ityādi bhāvo duḥkharūp chhe. ahā! je duḥkharūp chhe te sukhanun sādhan kem thaī shake? shubharāgane sādhan kahevun e to nimittanun gnān karāvanārun upachār kathan chhe; kharekhar te sādhan chhe em nathī. jem upādānanī paryāy potāthī thāy chhe, nimittathī nahi-jem ghaḍānī paryāyano kartā kumbhār nathī-tem vikārī paryāyano kartā par nathī. ane je nirvikārī paryāy thaī tenun sādhan (shubharāg) vikārī paryāy nathī. jem ghaḍo


PDF/HTML Page 855 of 4199
single page version

potāthī ja thayo chhe tem nirmaḷ avasthā potāthī ja thaī chhe, rāganī mandatā chhe māṭe thaī chhe em nathī. bhāī! vastunun svarūp ja āvun chhe tyān shun thāy?

kahe chhe ke bhagavān ātmā sadā nirākuḷ svabhāvavāḷo hovāthī sukharūp chhe. ahāhā...! chaitanyaghan vastu sadā sukharūp chhe. are! sukh māṭe jhāvān nākhanārane sukh kayān chhe enī khabar nathī! bichāro paisāmān, ābarūmān, makānamān, bhogamān, puṇyamān ityādimān sukh shodhyā kare paṇ kayānthī maḷe? jyān chhe nahi tyān kayānthī maḷe? puṇya ane pāpanā bhāv to duḥkharūp chhe. ane enā phaḷamān prāpta bāhya sāmagrī paṇ duḥkhamān nimitta chhe. ā puṇyanā phaḷamān chakravartī ādi pad maḷe topaṇ e to ek bāhya chīj chhe, tenā taraphano je rāg chhe te duḥkharūp chhe. bhagavān ātmā ek ja sukhasvarūp chhe. tethī jene sukh joītun hoy teṇe nij chaitanyasvabhāvī ātmāmān ja shodhavun paḍashe. tyānthī sukh maḷashe. parantu puṇya-pāpanā bhāvamānthī ke sanyogī padārthomānthī kadīy sukh nahi maḷe.

bhagavān ātmā sadāy nirākuḷ ānandasvarūp chhe. te svarūpanā āshraye samyagdarshan- gnān-chāritrarūp je dharma pragaṭe te sukharūp dashā chhe. parantu bāhya vyavahār je duḥkharūp chhe tenā āshraye sukh pragaṭ na thāy. bhāī! ā vītarāgano mārga loko māne chhe enāthī bahu judo chhe. chaitanya svabhāvanā āshraye je nirmaḷ paryāy pragaṭ thāy te ātmavyavahār chhe. je rāgabhāv chhe te ātmavyavahār nathī, e to manuṣhyavyavahār chhe, sansārīno vyavahār chhe. pravachanasār gāthā 94 nī ṭīkāmān kahyun chhe ke-avichalit-chetanāvilāsamātra ātma-vyavahār chhe ane jemān samasta kriyākalāpane bheṭavāmān āve chhe te manuṣhyavyavahār chhe. ahāhā! shuddha ātmadravyanā āshraye utpanna nirmaḷ vishuddhi te ātmavyavahār chhe ane te sukhadashā chhe. bāhya vyavahār je duḥkharūp chhe te kāraṇ ane ānand pragaṭe te kārya em kadīy hoī shake nahi. ānandamūrti je trikāḷī bhagavān andar paḍayo chhe tene kāraṇapaṇe grahatān (teno āshray karatān) ānand pragaṭe chhe.

bhāī! janma-maraṇanā ant lāvavā hoy ene to ā samajavun paḍashe. mumbaīnā dariyānā pāṇī upar bagalā uḍatā uḍatā ghaṇe dūr sudhī jāy chhe. koīne pūchhayun ke ā keṭale dūr jatān hashe? to kahe ke vīs vīs māīl sudhī māchhalā pakaḍavā chālyā jāy chhe. juo! ā pariṇām! enā phaḷamān ahīnthī chhūṭī narakamān chālyā jashe. duḥkhanā sthānamān avatār thashe. māṭe bhāī! hamaṇān ja chet. paribhramaṇ ja na rahe evā bhāvane pragaṭ kar. ahāhā...! jemān paribhramaṇ nahi ane paribhramaṇano bhāv paṇ nahi evā nityānandasvarūpanī samīp jā; tane paribhramaṇ maṭashe. paryāyamān ā je rāg chhe te duḥkharūp chhe. enāthī khasī anākuḷasvabhāvī trikāḷī ānandanā nāth pāse jā; tane ānand thashe, sukh thashe, shāntinī dhārā pragaṭashe, tr̥upti thashe. jo ne! pāñchamī gāthāmān āchārya bhagavān svayam


PDF/HTML Page 856 of 4199
single page version

kahe chhe ke amārā svānubhavamān prachur ānandanī mudrā chhe, ānandanī chhāp chhe. svabhāvanā āshraye pragaṭ thayelo anubhav anākuḷ ānandanī mahor sahit hoy chhe.

sadāy nirākuḷ svabhāvavāḷo hovāthī jīv ja sukharūp chhe. tyāre koī kahe ā to ekānt thaī gayun. kathañchit sukharūp ane kathañchit duḥkharūp-em kaho ne? bhāī! e anekāntanun svarūp nathī. ātmā ekānta sukharūp chhe ane duḥkharūp bīlakul nathī enun nām anekānta chhe. bhāī! sukhanā panthe chaḍhavun hoy to sanyog ane sanyogībhāvathī khasī jā ane ekānta sukhasvarūp ātmāmān nimagna thaī jā. ahāhā...! anākuḷ ānandasvarūp bhagavān ātmāmān jyān ekāgra thayo ke tarat ja duḥkhano abhāv thaī sukh pragaṭ thāy chhe. je kāḷe sukh prāpta thāy chhe te ja kāḷe duḥkhano abhāv thāy chhe ane je kāḷe duḥkhano abhāv thāy chhe te ja kāḷe sukhanī prāpti thāy chhe. ā pramāṇe duḥkhanī nivr̥utti ane sukhanī prāptino samakāḷ chhe.

tyān vaḷī koī kahe chhe ke chāritra to khāṇḍānī dhār par chālavā jevun ane mīṇanā dānt loḍhānā chaṇā chāvavā jevun kaṭhaṇ (kaṣhṭasādhya) chhe. bhāī! tun shun kahe chhe? tane chāritranā svarūpanī khabar nathī. chāritra to duḥkhanā abhāvarūp ati sukhadāyak ātmāno pariṇām chhe. kaṣhṭasādhya chhe em shāstramān āve chhe tyān kaṣhṭano artha to puruṣhārtha thāy chhe. antarano ugra puruṣhārtha karīne svabhāvamān ḍhaḷī jā em tyān āshay chhe. mahā kaṣhṭe eṭale mahā puruṣhārtha karīne paṇ shātāshīḷiyāpaṇun (pramād) chhoḍī de ane ātma-ramaṇatārūp ānandadāyī chāritra sādhī le-ām prabaḷ puruṣhārthanī preraṇānī emān vāt chhe, paṇ chāritra kaṣhṭadāyī chhe em vāt nathī. juo pāñch bol āvī gayā.

1. puṇya-pāpanā bhāv ghātak chhe ane ātmā (paryāy) vadhya-ghāt thavā yogya chhe. 2. puṇya-pāpanā bhāv vadhatā-ghaṭatā chhe tethī adhruv chhe, ane bhagavān ātmā dhruv chhe.

3. puṇya-pāpanā bhāv anukrame utpanna thāy chhe māṭe anitya chhe, ane bhagavān ātmā ekarūp nitya chhe.

4. rāgādibhāv nimittanā lakṣhe thāy chhe tethī asharaṇ chhe, ane ānandaghan prabhu ātmā sharaṇ chhe.

pa. shubhāshubh bhāv duḥkharūp chhe, ane bhagavān ātmā sahaj sukhasvarūp chhe, have chhaṭhṭho bol-

‘āsravo āgāmī kāḷamān ākuḷatāne utpanna karanārā evā pudgalapariṇāmanā hetu hovāthī duḥkhaphaḷarūp chhe.’ ā puṇya-pāpanā bhāvo āgāmī kāḷamān ākuḷatā upajāvanārā chhe. eṭale shun? ke ā puṇyanā bhāvathī je puṇya bandhāyun tenā phaḷarūpe


PDF/HTML Page 857 of 4199
single page version

āgāmī kāḷamān sanyog maḷashe. te sanyog upar lakṣha jashe eṭale rāg ja-duḥkh ja thashe. juo, vartamān je pudgalakarma bandhāy teno āsrav hetu chhe. ane te pudgal-pariṇām bhaviṣhyamān duḥkh utpanna karanār chhe. ahīn em līdhun chhe ke shubhabhāv e bhaviṣhyamān duḥkh āpanār pudgalapariṇāmano hetu chhe. bhāī! rāganī dishā par taraph chhe ane dharmanī sva taraph. māṭe shubhabhāv dharmanun sādhan thāy em hoī shake ja nahi.

ahāhā...! vartamān shubhabhāv chhe te svayam duḥkharūp chhe ane bhaviṣhyamān duḥkhane utpanna karanārā evā pudgalapariṇāmano hetu hovāthī duḥkhaphaḷarūp chhe. gajab vāt chhe! vartamān shubhabhāv chhe te rāg chhe ane tethī duḥkh chhe ane bhaviṣhyanā duḥkhaphaḷarūp chhe. samakitīne paṇ je rāg-shubhabhāv āve te pudgalapariṇāmanā (puṇyanā) bandhanun kāraṇ chhe ane e je pudgalakarma bandhāyān te bhaviṣhyamān duḥkhanun kāraṇ chhe.

ashubharāg hoy te vartamān ashātāvedanīy ādi pudgalapariṇāmanā bandhano hetu chhe ane te pudgalapariṇām bhaviṣhyamān duḥkhanun kāraṇ thashe. shubhabhāv je chhe tenāthī shātā-vedanīy ādi pudgalapariṇām bandhāshe. tenā udayanā nimitte bhaviṣhyamān je anukūḷ sāmagrī maḷashe tenā upar lakṣha jashe eṭale rāg thashe, duḥkh thashe; kemake rāg svarūpathī ja duḥkharūp chhe.

prashnaḥ- shubharāgane vyavahāre sādhak kahevāmān āvelo chhe ne?

uttaraḥ– hā, shubharāgane vyavahārathī upachār karīne sādhak kahevāmān āve chhe paṇ te upachāramātra ja samajavun. dravyasaṅgrahanī gāthā 47 mān āve chhe ke-

‘दुविहं पि मोक्खहेउं झाणे पाउणदि जं मुणी णियमा।’

munirājane nishchay ane vyavahār mokṣhamārga banne sāthe dhyānamān niyamathī pragaṭ thāy chhe. nishchay te vītarāgī nirmaḷ paryāy chhe ane vyavahār te rāganī paryāy chhe. banne dhyānamān prāpta thāy chhe. eṭale ke chinmātra dravyasvarūpano āshray letān je nirmaḷ dashā pragaṭ thaī eṭalo nishchay mokṣhamārga chhe ane te ja kāḷe je rāg chhe te vyavahār mokṣhamārga chhe. chhe to te bandhanun kāraṇ, paṇ nishchayano sahachar dekhī, nimitta gaṇī upachār karīne tene vyavahār mokṣhamārga kahel chhe.

bhāī! ā chhaṭhṭho bol jhīṇo chhe. pāñchamā bolamān āsravo vartamān duḥkharūp chhe em kahyun, ane chhaṭhṭhā bolamān ahīn em kahe chhe ke āsravo bhaviṣhyamān duḥkhanā kāraṇarūp chhe. kāraṇ ke shubhabhāvathī shātāvedanīy ādi puṇyanī je 42 prakr̥iti chhe te bandhāy ane bhaviṣhyamān teno uday āve tyāre dhan- dolat, ābarū ityādi anek sāmagrī maḷashe. tyāre enā par lakṣha jashe eṭale rāg thashe ane rāg thashe eṭale duḥkh thashe, kemake rāg duḥkhasvarūp ja chhe.


PDF/HTML Page 858 of 4199
single page version

prashnaḥ- tīrthaṅkaranāmakarmanī prakr̥iti bandhāy te bhaviṣhyamān kayān duḥkhanun kāraṇ chhe? uttaraḥ– tīrthaṅkaranāmakarmano je bandh chhe te jīv jyāre shubhāshubh bhāvano sampūrṇa nāsh karī pūrṇa vītarāgatā ane kevaḷagnān upajāvashe tyāre udayamān āve chhe. (māṭe tyān e prashna ja nathī.) prashnaḥ– puṇyānubandhī puṇya bandhāy evā pariṇām sukharūp chhe ke nahi? uttaraḥ– game te puṇyanā pariṇām ho, vartamānamān te duḥkharūp chhe ane bhaviṣhyamān paṇ duḥkhanā kāraṇarūp chhe. puṇyānubandhī puṇya paṇ bhāvimān ākuḷatā thavāmān nimitta chhe, parantu ātmānī shānti-samādhinun nimitta nathī. prashnaḥ- puṇyanā phaḷamān lakṣhmī-sampatti ādi maḷe to te dharma karavāmān sādhan thāy. kem e barābar chhe ne?

uttaraḥ– nā, e barābar nathī. kahyun ne ke puṇyabhāvanā phaḷamān je pudgalakarma bandhāy tenā nimitte bhaviṣhyamān ābarū, sampatti ādi sānukūḷ sanyogo maḷe ane te sanyogonā lakṣhe rāg ja thāy, duḥkh ja thāy. te sanyogo kāī ātmānī shānti-samādhinān nimitta nathī. paravastu kāī dharmanun sādhan nathī. sanyogo pratyeno rāg maṭāḍī, tenāthī nivr̥utta thaī andar ātmāmān-shuddha chidānandaghan vastumān pravr̥utta thāy tyāre dharma thāy chhe. bhāī! vītarāgano mārga loko māne chhe tenāthī judo chhe. aho! digambar santonī shaili gajab chhe! satyane siddha karavānī shun alaukik shailī chhe! vyavahār chhe, paṇ te shubharāg kāī dharmanun sādhan nathī. paramātmaprakāshamān āve chhe ke nishchayanun nām vītarāg chhe, vyavahāranun nām sarāg chhe. sarāgane nishchayanun-vītarāganun sādhan kahevun e upachār chhe, āropit kathan chhe. ahīn to spaṣhṭa kahe chhe ke vartamān sarāgatā chhe te bhaviṣhyamān duḥkhanun kāraṇ evā pudgalapariṇāmano hetu chhe. vyavahāraratnatrayanā pariṇāmane sādhak kahyo chhe e to upachārathī kathan karyun chhe. nimittanun gnān karāvavā tene sādhak kahyo chhe, paṇ sādhak be prakāranā chhe em nathī. sādhakanun nirūpaṇ be prakāre chhe. jem mokṣhamārga be prakārano nathī, tenun nirūpaṇ be prakārathī chhe tem sādhak be prakāranā nathī paṇ tenun nirūpaṇ be prakārathī chhe. shubharāgane vyavahārathī sādhakano ārop āpyo chhe, kharekhar te sādhak chhe nahi. jem samakitīne nishchay samyagdarshan chhe tenī sāthe dev-guru-shāstranī shraddhāno je rāg chhe tene vyavahār samakit kahyun. paṇ e vyavahār samakit kāī samakitanī- shraddhānanī paryāy nathī. e to rāganī paryāy chhe. paṇ nishchayano sahachar dekhī, nimitta gaṇīne, upachār karīne tene samakit kahevāmān āvel chhe. mokṣhamārga prakāshakamān lakhyun chhe ke sarvatra nishchay-vyavahāranun lakṣhaṇ ā rīte jāṇavun. vyavahār karatān karatān mokṣha thashe evā ekalā (mithyā)


PDF/HTML Page 859 of 4199
single page version

vyavahāravāḷānā vyavahārane to koī ārop lāgu ja paḍato nathī. āvī vāt chhe. ā chhaṭhṭho bol ghaṇo gambhīr chhe!

are! lokoe-agnānīoe vītarāg mārgane toḍ-phoḍ karīne chūnthī nākhyo chhe! parāshrayathī je bhāv thayo te rāg chhe, āsrav chhe, duḥkharūp chhe ane bhaviṣhyamān duḥkhanun kāraṇ chhe. parantu ene chūnthavā māṇḍe ane kahe ke ām (shubhabhāv) karatān karatān dharma thashe. paṇ vastusthiti em nathī. bhāī! ā bolamān ahīn spaṣhṭa kahyun chhe ke āsravo āgāmī kāḷamān ākuḷatāne utpanna karanārā evā pudgalapariṇāmanā hetu hovāthī duḥkhaphaḷ chhe, duḥkh jemanun phaḷ chhe evā chhe.

‘jīv ja samasta pudgalapariṇāmano ahetu hovāthī aduḥkhaphaḷ chhe’. ahāhā...! bhagavān ātmā gnāyak prabhu gnātā-draṣhṭā nirvikalpa nirākuḷ ānandasvarūp bhagavān chhe; te samasta pudgalapariṇāmano ahetu chhe. tīrthaṅkar prakr̥itino bandh thāy teno jīv hetu nathī, teno hetu to shubhabhāv chhe. indra-ahamindra, chakrī ādi bhav maḷe te bhav ākuḷatā utpanna thavānun nimitta chhe, ātmānī shānti-samādhinun nahi. jīv ja samasta pudgal-pariṇāmano ahetu hovāthī aduḥkhaphaḷ chhe.

bhāī! vītarāgano mārga ghaṇo nirmaḷ, svachchha chhe. paṇ lokoe potānī mati- kalpanāthī ūndhā artha karīne chūnthī nākhyo chhe. pudgalapariṇām je 148 karmaprakr̥itinā bhedo chhe te karma pariṇāmano jīv ahetu chhe. jīvane laīne koī karmanī prakr̥iti bandhāy chhe em chhe ja nahi. jīv to ek gnāyakabhāv chhe. te koīpaṇ prakr̥itinā bandhano hetu thāy evun enun svarūp nathī.

ā adhikāranī gāthā 10pamān kahyun chhe ke-“ā lokamān kharekhar ātmā svabhāvathī paudgalik karmane nimittabhūt nahi hovā chhatān paṇ, anādi agnānane līdhe paudgalik karmane nimittarūp thatā evā agnānabhāve pariṇamato hovāthī nimittabhūt thatān, paudgalik karma utpanna thāy chhe, tethī ‘paudgalik karma ātmāe karyun’ evo nirvikalpa vignān- ghanasvabhāvathī bhraṣhṭa vikalpaparāyaṇ agnānīono vikalpa chhe; te vikalpa upachār ja chhe, paramārtha nathī.”

juo, jaḍakarma ātmāe karyun e upachār kathan chhe. kharekhar to jīv potānā agnānano kartā chhe, pudgalapariṇāmano kartā nathī. ahīn to em siddha karavun chhe ke ātmā kharekhar svabhāvanī draṣhṭithī jotān koī paṇ prakr̥itinā bandhanun nimitta nathī, chinmātra vastu gnāyakabhāvarūp ātmā nimitta kem thāy? māṭe ahīn kahe chhe ke jīv ja samasta pudgalapariṇāmano ahetu hovāthī aduḥkhaphaḷ chhe. ahāhā...! trikāḷī shuddha gnānānand-svabhāvī je dhruv gnāyakamūrti prabhu ātmā chhe tenān shraddhān-gnān-ramaṇatā koī pudgal-


PDF/HTML Page 860 of 4199
single page version

pariṇāmano hetu nathī; māṭe te duḥkharūp nathī, parantu vartamānamān paṇ ekānt sukharūp chhe ane bhaviṣhyanā sukhaphaḷarūp chhe.

have kahe chhe-‘ām āsravonun ane jīvanun bhedagnān thatān vent ja jenāmān karmavipāk shithil thaī gayo chhe evo te ātmā, jaththābandh vādaḷānnī rachanā jemān khaṇḍit thaī gaī chhe evā dishānā vistāranī jem amaryād jeno vistār chhe evo, sahajapaṇe vikās pāmatī chitshakti vaḍe jem jem vignānaghanasvabhāv thato jāy chhe tem tem āsravothī nivr̥utta thato jāy chhe.

āsravo ane ātmānun ahīn chha prakāre bhedagnān karāvyun-

1. āsravo ghātak chhe, paryāy vadhya chhe. 2. āsravo adhruv chhe, bhagavān ātmā ja dhruv chhe. 3. āsravo anitya chhe, bhagavān ātmā ja nitya chhe. 4. āsravo asharaṇ chhe, bhagavān ātmā ja sharaṇ chhe. pa. āsravo duḥkharūp chhe, bhagavān ātmā ja aduḥkharūp chhe. 6. āsravo puṇya-pāp bandhanā hetu hovāthī duḥkhaphaḷarūp chhe, bhagavān ātmā ja puṇya-

pāp bandhano ahetu hovāthī aduḥkhaphaḷarūp chhe.

ā pramāṇe bhedagnān thatān vent ja, chaitanyasvarūp bhagavān gnāyakanun bhān thatān vent ja jenāmān karmano vipāk shithil-ḍhīlo paḍī gayo chhe te ātmā āsravothī-mithyātvathī nivr̥utta thaī jāy chhe.

jaththābandh vādaḷānnī rachanā khaṇḍit thaī jatān jem sūryano prakāsh dishāomān sarvatra vistare chhe, dishāo nirmaḷ thaī jāy chhe tem amaryādit jeno vistār chhe evā ātmānī sahaj gnānakaḷā khīlī jāy chhe. indriyathī, karmathī, rāgathī gnānane bhinna pāḍatān gnānano vikās thaīne gnān vignānaghan thaī gayun, ane pudgal karma ḍhīlun paḍīne abhāvarūp thaī gayun. potānī sahaj chitshakti vaḍe pote gnānamān sthir thaī gayo, draḍh jāmī gayo. ahāhā...! vastu to vignānaghan chhe. bhedagnānanā baḷe pote paryāyamān jem jem vignānaghan thato jāy chhe tem tem āsravothī nivr̥utta thato jāy chhe.

bahāranun gnān ochhun-vattu hoy tenī sāthe ahīn sambandh nathī. ahīn to vastu ātmā je mūḷ vignānaghanasvabhāv chhe temān ekāgratā ane sthiratā karīne paryāyamān je vignānaghanasvabhāv thato jāy chhe enī vāt chhe. rāgathī bhinna paḍatān gnānamān gnān jāmyun ane tyān karmabandh shithil thaī gayā ane āsravo gaḷī gayā. ahāhā! vignān-ghanasvabhāv thato jāy chhe em kahīne antarmukh puruṣhārthanī vāt karī chhe. juo! karma ghaṭavā māṇḍe tem tem vignānaghan thato jāy chhe em nathī kahyun. gnānamān ekāgra thatān