Pravachan Ratnakar-Gujarati (simplified iso15919 transliteration). Gatha: 88-89 ; End; Part 5; Introduction; Samaysaar Stuti; Gurudev Stuti; Contents List.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 53 of 210

 

PDF/HTML Page 1041 of 4199
single page version

pote pariṇamyochhe te arīsānī svachchhatāno vikār chhe. tyān mor pariṇamyo chhe em nathī. tathā e darpaṇanī vikr̥uti morane laīne thaī chhe em nathī. mor to nimittamātra chhe. tem ātmāmān je vikār thāy chhe te ātmānī paryāy chhe. karma tyān vikārapaṇe pariṇamyun nathī. karmane laīne vikār thayo chhe em nathī. karma to nimittamātra chhe. jīvamān vikār tenī potānī yogyatāthī thayo chhe. agnānadashāmān vikāranī kriyā karavāvāḷo jīv chhe ane bhedagnānapūrvak samyagdarshan thatān gnānī dravyadraṣhṭie vikārane parano jāṇe chhe kāraṇ ke te chaitanyano svabhāv nathī. āvī vāt chhe.

prashnaḥ– karmanun jor chhe to jīv dharma karī shakato nathī ne?

uttaraḥ– nā, em nathī. karmanun jor karmamān chhe. karmanī jīvamān nāsti chhe. paṇ pote ūndho puruṣhārtha karīne paravalaṇanā bhāvo kare to dharma thato nathī ane temān karma to nimittamātra chhe. pote puruṣhārthane sulaṭāvīne svavalaṇ kare to dharma avashya thāy chhe. dharma karavāmān karma naḍatun nathī ane vikārapaṇe pariṇame tyān paṇ karma kāī karatun nathī.

ek bhāī kahetā hatā ke bhaviṣhyanun āyuṣhya bandhāī gayun chhe māṭe pariṇām sudharatā nathī. juo, shreṇīk rājāne narakanun āyuṣhya bandhāī gayun to chāritra laī shakayā nahi. ā mānyatā barābar nathī. narakanun āyuṣhya bandhāī gayun hoy topaṇ jīv samyagdarshan pāme chhe. shreṇīk rājāe sātamī narakanun āyuṣhya bāndhyun hatun. pachhī samyagdarshan pāmyā; ane āyuṣhyanī sthiti tūṭī gaī. gati na pharī, paṇ āyuṣhyanī sthiti tūṭī gaī. shreṇīk rājā kṣhāyik samakit pāmyā chhe ane tyān narakamān kṣhaṇe kṣhaṇe tīrthaṅkaragotra bāndhe chhe. narakagatino bandh paḍayo māṭe chāritra na laī shakayā e vāt barābar nathī. potānā evā ja puruṣhārthanā kāraṇe chāritra laī shakayā na hotā. shreṇīk rājāne narakamān javānī bhāvanā na hatī paṇ karma laī gayā em koī kahe to te vāt paṇ yathārtha nathī. narakamān javānī potānī vartamān paryāyanī yogyatāthī te narakamān gayā chhe. narakanun āyuṣhya bāndhyun māṭe narakamān javun paḍayun em nathī. potānī paryāyanī yogyatāthī kṣhetrāntar thaīne narakamān gayā chhe; karmanā kāraṇe bīlakul nahi em ahīn kahyun chhe.

* gāthā 87ḥ bhāvārtha uparanun pravachan *

‘pudgalanā paramāṇuo paudgalik mithyātvādi karmarūpe pariṇame chhe. te karmano vipāk (uday) thatān temān je mithyātvādi svād utpanna thāy chhe te mithyātvādi ajīv chhe; ane karmanā nimittathī jīv vibhāvarūp pariṇame chhe te vibhāv pariṇāmo chetananā vikār chhe tethī teo jīv chhe.’

marachāmān tīkhāshanun jīvane gnān thatān tīkhāshano mane svād āvyo evo


PDF/HTML Page 1042 of 4199
single page version

agnānīne bhram thāy chhe. sākaramān mīṭhāsh chhe. te jaḍanī avasthā chhe. te mīṭhāshanun jīvane gnān thatān mane mīṭhāshano svād āvyo em agnānī bhramathī māne chhe. tem karmano uday āvatān temān mithyātvādi svād utpanna thāy chhe. ahīn svādano artha em chhe ke karmanā udayano je ras chhe te gnānamān khyālamān āve chhe. karmanā udayano ras to jaḍanī paryāy chhe. te jaḍano svād ātmāmān kem āve? karmano vipāk thatān temān mithyātvādi svād utpanna thāy chhe eṭale udayanā rasanun jīvane gnān thāy chhe tyān agnānīne em bhram thāy chhe ke jaḍanā svādanun mane vedan thāy chhe.

potānā upayogamān mithyātvādino ras khyālamān āve chhe paṇ gnānamān eno ras āvato nathī. jem tīkhāsh, mīṭhās, khaṭāsh gnānamān khyālamān āve chhe paṇ te tīkhāsh, mīṭhāsh, khaṭāsh gnānamān āvatī nathī. tem karmanā udayano ras gnānamān khyālamān āve chhe paṇ te svād potāno nathī; te svād parano chhe. te mithyātvādi ajīv chhe, jaḍ chhe. jem tīkhāsh, mīṭhāsh vagere jaḍ chhe tem mithyātvādi karmano uday paṇ jaḍ chhe.

jīvane potānā mithyātvabhāvanun vedan thāy chhe, paṇ jaḍ mithyātvanun (karmanun) vedan jīvane thatun nathī. gnānamān jaḍanā rasano khyāl āve chhe tyān jaḍano hun svād laun chhun em agnānī māne chhe. jaḍanī paryāy rūpī chhe te arūpī jīvamān āvatī nathī. gnān jaḍanā rasane- svādane jāṇe chhe paṇ te jaḍano svād kāī gnānamān āvī jato nathī. sūkṣhma vāt chhe, bhāī! paṇ ā pramāṇe na mānatān jaḍano svād mane āvyo evun mānīne agnānī jīv mithyātvabhāvanun sevan kare chhe. juo, lāḍu khāy tyān lāḍunā svādanun gnān thāy chhe, paṇ lāḍuno svād gnānamān pesato nathī. lāḍuno svād to jaḍ chhe, rūpī chhe ane bhagavān ātmā to chaitanyasvarūp arūpī chhe. e arūpīne rūpīno svād kem āve? na ja āve. tem karmano uday chhe te jaḍ chhe. e jaḍano svād gnān jāṇe chhe. paṇ agnānīne bhedagnān nathī tethī jaḍanā svādano gnānamān khyāl āvatān mane jaḍakarmano svād āvyo em mānī mithyātvanun sevan kare chhe.

karmano vipāk thatān je mithyātvādi svād utpanna thāy chhe te mithyātvādi ajīv chhe. ahīn to jaḍakarma ane ātmā vachche bhedagnān karavānī, parathī hun bhinna chhun em pratīti karavānī vāt chāle chhe. pachhī mithyātva ane rāgadveṣhanā vikārī bhāvothī svanā āshraye bhedagnān thāy chhe. karmanā udayathī vikār thayo ane vikāranā kāraṇe karmabandhan thayun em māne ene to vyavahārashraddhānān paṇ ṭhekāṇān nathī. hajī vyavahārashraddhānān paṇ ṭhekāṇān na hoy ene rāgathī bhinna nij chaitanyasvarūpano anubhav kem thāy? aho! jain tattvagnān bahu gambhīr ane sūkṣhma chhe!


PDF/HTML Page 1043 of 4199
single page version

bhāī! ā to antaranī param satyanī vāto chhe; ā koī kalpanā nathī. karmanā nimittathī jīv vibhāvarūp pariṇame chhe. te vibhāv pariṇāmo chetananā vikār chhe tethī teo jīv chhe. jīvanā pariṇāmo mithyātvādi thāy chhe te potāthī thāy chhe. ane karmano uday je nimitta chhe te jaḍanā bhāv chhe tethī jaḍ chhe, ajīv chhe. jaḍanā udayanā pariṇām jaḍamān chhe. be vachche nimittanaimittik sambandh chhe. paṇ nimitta (karma) kartā chhe ane vikār enun kārya chhe em traṇakāḷamān nathī. tem jīvano vikār kartā ane jaḍ karmano bandh enun kārya chhe em paṇ nathī. bhaiyā bhagavatīdāsanā nimitta-upādānanā 47 dohā chhe emān badhun ghaṇun spaṣhṭa karyun chhe.

vikāranī paryāy potānā ṣhaṭkārak-kartā, karma, karaṇ, sampradān, apādān, adhikaraṇ-thī thāy chhe; kemake kartā, karma ādi shakti dravyarūp ane guṇarūp chhe to paryāyamān paṇ ṣhaṭkārak pariṇaman chhe. ek samayanī mithyātvanī paryāyano kartā mithyātva, enun karma mithyātva, enun karaṇ mithyātva, enun sampradān mithyātva ane enān apādān ane adhikaraṇ mithyātva chhe. mithyātvanun kartā ādi jaḍ karma nathī ane jīvanā dravya-guṇ paṇ nathī; kemake jaḍ karma par chhe ane dravya-guṇ trikāḷ shuddha chhe. āmān nimittano ane nishchay-vyavahārano khulāso āvī jāy chhe.

tevī rīte potānā dravyano āshray laīne je samyagdarshan gnān-chāritrarūp dharmanī paryāy pragaṭ thaī te paṇ nirapekṣha chhe. temān vyavahār ane nimittanī apekṣhā nathī. niyamasāranī bījī gāthāmān ā vāt āve chhe. ahā! param vītarāgadev sarvagnanā shāsanamān āchāryoe gajab spaṣhṭa karyun chhe. tyān kahyun chhe-“nij paramātmatattvanān samyak shraddhān-gnān- anuṣhṭhānarūp shuddharatnatrayātmak mārga param nirapekṣha hovāthī mokṣhano upāy chhe ane te shuddha ratnatrayanun phaḷ svātmopalabdhi chhe.” ahāhā...! shuddha ratnatrayātmak mokṣhano mārga param nirapekṣha chhe eṭale ke nimittanī ane vyavahāranī apekṣhā rākhyā vinā mokṣhamārganī paryāy potānā ṣhaṭkārakathī pragaṭ thāy chhe. samyagdarshan-gnānanī ek samayanī je pariṇati pragaṭī te potānā ṣhaṭkārak pariṇamanathī pragaṭī chhe; dravya-guṇathī paṇ nahi. paryāy dravyanī sanmukh thaī chhe bas eṭalī vāt chhe; paṇ dravya-guṇathī paryāy pragaṭī chhe em nathī.

moṭā mahant nām dharāvanārā paṇ atyāre ā viṣhayamān goṭā ūbhā kare chhe. arere! bhagavānano virah paḍayo! kevaḷagnān rahyun nahi ane sāthe chār gnānane dhāraṇ karanārā gaṇadharanā paṇ virah paḍayā! āvī sthitimān shāstranā ūndhā artha kare tyān kone kahīe? are! bhagavānanī hājarī nahi ane potānī mati-kalpanāthī phāve tem artha karīne bhāre gaḍabaḍ ūbhī karī chhe. jem pitānā maraṇ pachhī milkatanī vaheñchaṇīmān chhokarāo andar-


PDF/HTML Page 1044 of 4199
single page version

andar jhaghaḍā kare chhe tem bhagavānano virah thayā pachhī mārgamān agnānīo moṭī gaḍabaḍ ūbhī karī rahyā chhe. paṇ bhāī! mārga tun kahe chhe evo nathī. ā ja mārga chhe. vyavahār chhe to samyagdarshan thayun chhe em nathī. samyagdarshananī paryāy trikāḷī shuddha dravyanā āshraye utpanna thaī chhe. shuddhanā āshraye eṭale dravyanī sanmukh thaīne te paryāy pragaṭī chhe; paṇ dravyanā kāraṇe te paryāy pragaṭī chhe em nathī. te paryāy potāthī thaī chhe em bhagavān pokār karīne yathārtha tattva kahe chhe. dravya kharekhar to nirmaḷ paryāyanun paṇ kartā nathī. dravyasvabhāv chhe te paryāyanun kartā nathī. are bhāī! mokṣhamārganī paryāyanun dravya kartā nathī. paramātmaprakāsh dohā 68mān ane samayasāranī gāthā 320nī jayasenāchāryanī ṭīkāmān ā vāt spaṣhṭapaṇe āve chhe. tyāre pravachanasār gāthā 189mān (ṭīkāmān) em kahyun chhe ke-“rāgapariṇām ja ātmānun karma chhe, te ja puṇyapāparūp dvait chhe, rāgapariṇāmano ja ātmā kartā chhe, teno ja grahanār ane chhoḍanār chhe;-ā, shuddha dravyanā nirūpaṇ svarūp nishchayanay chhe.” paryāy potāthī thaī chhe tethī tene nishchayanay kahyo chhe. ātmā vikār kare ane vikār chhoḍe e shuddhanayanun kathan chhe. eṭale ke vikār potāthī thāy chhe māṭe tene shuddha dravyanā nirūpaṇ svarūp nishchayanay kahyo chhe. nimittanī apekṣhā vinā vikār potāmān thāy chhe māṭe tene shuddhanay kahyo chhe. nishchayanay kevaḷ svadravyanā pariṇāmane darshāvato hovāthī tene shuddha dravyanun kathan karanār kahyo chhe. ane vyavahāranay paradravyanā pariṇāmane ātmapariṇām darshāvato hovāthī tene ashuddha dravyanun kathan karanār kahyo chhe. vikārī pariṇām dravyakarmanā nimittathī thayā chhe e ashuddhanayanun kathan chhe ane vikārī pariṇām potāthī thayā chhe e shuddhanayanun kathan chhe. “shuddhapaṇe tathā ashuddhapaṇe banne prakāre dravya pratīt karāy chhe. parantu ahīn nishchayanay sādhakatam hovāthī grahaṇ karavāmān āvyo chhe; (kāraṇ ke) sādhya shuddha chhe tethī dravyanā shuddhatvano dyotak hovāne līdhe nishchayanay ja sādhakatam chhe, paṇ ashuddhatvano dyotak vyavahāranay sādhakatam nathī.” ā gney adhikār chhe māṭe rāg, dveṣh, puṇya, pāp, dayā, dān ane mithyātvabhāv potānī paryāyamān potāthī thāy chhe te shuddhanayanun kathan chhe em kahyun chhe. shuddhanay sādhakatam chhe māṭe ashuddhanayanun lakṣha chhoḍī de-em kahe chhe prashnaḥ– dravyasāmānyanun ālamban ja upādey chhe, chhatān ahīn rāgapariṇāmanā grahaṇ- tyāgarūp paryāyono svīkār karanār nishchayanayane upādey kem kahyo chhe? uttaraḥ– ‘rāgapariṇāmano karanār paṇ ātmā ja chhe ane vītarāgapariṇāmano karanār paṇ ātmā ja chhe; agnānadashā paṇ ātmā svatantrapaṇe kare chhe ane gnānadashā paṇ ātmā svatantrapaṇe kare chhe’-āvā yathārtha gnānanī andar dravyasāmānyanun gnān garbhitapaṇe samāī ja jāy chhe.


PDF/HTML Page 1045 of 4199
single page version

jene paryāyanī svatantratānun bhān nathī tene dravyanī svatantratā kem bese? karmathī vikār thāy em mānanārane hun gnātā-draṣhṭā chhun em kem bese? karmathī vikār mānanāre potānī paryāyane parādhīn mānī chhe. tene dravyanī svatantratānī vāt kem samajāy?

have kahe chhe-‘ahī em jāṇavun keḥ- mithyātvādi karmanī prakr̥itio chhe te pudgaladravyanā paramāṇu chhe. jīv upayogasvarūp chhe. tenā upayoganī evī svachchhatā chhe ke paudgalik karmano uday thatān tenā udayano je svād āve tenā ākāre upayog thaī jāy chhe. agnānīne agnānane līdhe te svādanun ane upayoganun bhedagnān nathī tethī te svādane ja potāno bhāv jāṇe chhe. jyāre temanun bhedagnān thāy arthāt jīvabhāvane jīv jāṇe ane ajīvabhāvane ajīv jāṇe tyāre mithyātvano abhāv thaīne samyaggnān thāy chhe.’

gnānamān jaḍanā svādano khyāl āve chhe, paṇ jaḍano svād gnānamān āvato nathī. karmanā udayano svād āve eṭale ke tenā ākāre upayog thāy chhe. gnānanī paryāyamān jaḍanī paryāyano khyāl āve chhe. kharekhar to vikārane gnān jāṇatun nathī, karmanā udayane paṇ gnān jāṇatun nathī; parantu te vikār sambandhīnun je gnān potāmān thayun tene gnān jāṇe chhe.

darek paryāy potāthī thāy chhe ane te paṇ kramabaddha thāy chhe. je samaye je thavānī hoy te ja paryāy te samaye ja thāy chhe, āgaḷ pāchhaḷ thatī nathī. sāmānyanun te paryāy visheṣh chhe. āvun na māne te vaisheṣhik matane mānanār mithyādraṣhṭi chhe. paryāyanī sthiti ekarūp rahetī nathī. eṭale agnānīne bhram thaī jāy chhe ke nimitta āvyun to paryāy badalī gaī. pāṇī ṭhaṇḍī avasthā badalīne uṣhṇa thayun tyān agnānīne bhram thāy chhe ke agni āvī to pāṇī unun thayun parantu em chhe nahi. pāṇī potāthī uṣhṇa thayun chhe, agnithī nahi.

samayasār kaḷash 211mān kahyun chhe ke-“vastunī ekarūp sthiti hotī nathī; māṭe vastu pote ja potānā pariṇāmarūp karmanī kartā chhe”-e nishchay siddhānt chhe. pratyek padārthanī ek avasthā badalīne bījī thāy chhe te potāthī thāy chhe, nimittathī nahi-evo vastuno svabhāv chhe.

vastu dravyaparyāyasvarūp hovāthī sarvathā nityapaṇun bādhā sahit chhe. māṭe vastu pote ja potānā pariṇāmasvarūp karmanī kartā chhe. gnānano svabhāv svaparaprakāshak chhe. eṭale rāganun gnān thāy chhe tyān rāg chhe to rāganun gnān thāy chhe em nathī. gnān svane jāṇe ane rāgane paṇ jāṇe-evo gnānanī paryāyano svaparaprakāshak svabhāv chhe. rāgane gnān


PDF/HTML Page 1046 of 4199
single page version

jāṇe chhe em kahevun te vyavahār chhe. kharekhar to ātmā potānā gnānane jāṇe chhe. ā vāt gāthā 7pamān āvī gaī chhe.

agnānīne agnānane līdhe te svādanun ane upayoganun bhedagnān nathī. tethī te svādane ja potāno bhāv jāṇe chhe. agnānīne khabar nathī ke ā svād jāṇavāmān āve chhe te parachīj chhe ane potānī paryāyamān je mithyātvādi bhāv thāy chhe te mārī chīj chhe. āvun agnānīne bhedagnān nathī.

jyāre temanun bhedagnān thāy arthāt jīvabhāvane jīv jāṇe ane ajīvanā bhāvane ajīv jāṇe tyāre mithyātvano abhāv thaīne samyaggnān thāy chhe. ane tyāre gnānanī paryāy svane jāṇe chhe ane rāgane paṇ (bhinnapaṇe) jāṇe chhe. bhedagnān thatān gnānano svaparaprakāshakasvabhāv hovāthī gnān potāmān rahīne svaparane jāṇe chhe ane te samyaggnān chhe.

[pravachan nan. 1pa2 sheṣh, 1pa3, 1pa4 * dināṅk 10-8-76 thī 12-8-76]


PDF/HTML Page 1047 of 4199
single page version


gāthā–88

काविह जीवाजीवाविति चेत्–

पोग्गलकम्मं मिच्छं जोगो अविरदि अणाणमज्जीवं।
उवओगो अण्णाणं अविरदि मिच्छं च
जीवो दु।। ८८।।

पुद्गलकर्म मिथ्यात्वं योगोऽविरतिरज्ञानमजीवः।
उपयोगोऽज्ञानमविरतिर्मिथ्यात्वं च जीवस्तु।। ८८।।

have pūchhe chhe ke mithyātvādikane jīv ane ajīv kahyā te jīv mithyātvādi ane ajīv mithyātvādi koṇ chhe? teno uttar kahe chheḥ-

mithyātva ne agnān ādi ajīv, pudgalakarma chhe;
agnān ne aviramaṇ vaḷī mithyātva jīv, upayog chhe. 88.

gāthārthaḥ– [मिथ्यात्वं] je mithyātva, [योगः] yog, [अविरतिः] avirati ane [अज्ञानम्] agnān [अजीवः] ajīv chhe te to [पुद्गलकर्म] pudgalakarma chhe; [च] ane je [अज्ञानम्] agnān, [अविरतिः] avirati ane [मिथ्यात्वं] mithyātva [जीवः] jīv chhe [तु] te to [उपयोगः] upayog chhe.

ṭīkāḥ– nishchayathī je mithyādarshan, agnān, avirati ityādi ajīv chhe te to, amūrtik chaitanyapariṇāmathī anya evun mūrtik pudgalakarma chhe; ane je mithyādarshan, agnān, avirati ityādi jīv chhe te, mūrtik pudgalakarmathī anya evo chaitanyapariṇāmano vikār chhe.

* * *

samayasār gāthā 88ḥ mathāḷun

have pūchhe chhe ke mithyātvādine jīv ane ajīv kahyā te jīv mithyātvādi ane ajīv mithyātvādi koṇ chhe? teno uttar kahe chheḥ-

* gāthā 88ḥ ṭīkā uparanun pravachan *

‘nishchayathī je mithyādarshan, agnān, avirati ityādi ajīv chhe te to, amūrtik chaitanyapariṇāmathī anya evun mūrtik pudgalakarma chhe, ane je mithyādarshan, agnān, avirati ityādi jīv chhe te, mūrtik pudgalakarmathī anya evo chaitanyapariṇāmano vikār chhe.’


PDF/HTML Page 1048 of 4199
single page version

mithyā shraddhā, mithyāgnān ane mithyāchāritra-e jīvanī paryāy chhe. te amūrtik chaitanyanā (vikārī) pariṇām chhe. ane je darshanamohanīy, gnānāvaraṇīy ane chāritra- mohanīyanī paryāy chhe te paudgalik karma chhe, jaḍ chhe, mūrtik chhe. banne chīj paraspar bhinna chhe. matalab ke mithyādarshan, agnān ane avirati je jīvanī paryāy chhe te jīvano potāno doṣh chhe ane te potāthī thayo chhe, karmathī thayo chhe em nathī.

pudgalanī avasthāthī bhinna, rāgadveṣh rahit evo ātmā trikāḷī shuddha chaitanyatattva chhe. tathāpi hun rāgī-dveṣhī chhun evī mānyatā te chaitanyano vikār chhe ane te mithyātva chhe. je gnān potānā trikāḷī shuddha svadravyane na jāṇe ane ekalā paradravyane jāṇe te agnān chhe. ane rāgadveṣharūpe je pariṇaman chhe te aviratirūp doṣh chhe. ā mithyātva, agnān ane avirati te chaitanyanā vikārī pariṇām chhe ane te potāthī thayā chhe, pudgalakarmathī thayā chhe em nathī; kemake te banne bhinna bhinna chhe.

samyagdraṣhṭine svabhāvasanmukhatānun jor chhe. tethī tene je rāg āve chhe teno tene khed hoy chhe. dharmī rāgano svāmī nathī. juo, pratham svargano indra ekabhavatārī chhe. te aṣhṭāhnikā mahotsavamān nandīshvaradvīpamān jāy chhe. nandīshvaradvīpamān bhagavānanī manohar shāshvat pratimāo chhe. tyān jaīne te bhagavānanī pūjā-bhakti kare chhe ane khūb ullāsathī nāche chhe. e badhā shubhabhāv chhe ane te duḥkharūp chhe em te jāṇe chhe. chhatān ashubhathī bachavā evā shubhabhāv dharmīne āve ja chhe. ahāhā...! kevī vichitratā! bahārathī harakh dekhāy chhatān andarathī teno khed hoy chhe. dharmīne jene atīndriy ānandanā nāthano svād āvyo chhe tene je koī rāgādi doṣh āvī jāy chhe tenun alpa bandhan tene paṇ thāy chhe, paṇ te dravyadraṣhṭinī pradhānatāmān mukhya nathī.

prashnaḥ– to gnānīne bhog nirjarāno hetu kahyo chhe ne?

uttaraḥ– hā, paṇ kaī apekṣhāe? gnānīnī draṣhṭi nirmaḷānandanā nāth bhagavān shuddha chaitanyamay ātmā upar sthir thaī chhe ane tene anantānubandhī ādi kaṣhāyano abhāv varte chhe tethī vratādi kriyāmān vā kiñchit bhogābhilāṣhanī kriyānā prasaṅgamān paṇ tene gnānabhāv ja chhe. māṭe tene nirantar nirjarā thatī hovāthī gnānīne bhog nirjarāno hetu chhe em āropathī kahyun chhe. shun bhog te nirjarāno hetu hoy? shun gnānī niraṅkush bhogamān rahe ane nirjarā thāy? em nathī, bhāī! gnānīne draṣhṭinī pradhānatā chhe. tene bhoganī ichchhā nathī. e to bhog prati udāsīn ja hoy chhe. bhoganā svāmīpaṇe nahi pariṇamatā gnānīne bhog nirjarā hetu chhe em upachārathī kahyun chhe. bhāī! jyān je apekṣhā hoy te yathārtha samajavī joīe.

gnānīne paṇ je kiñchit rāg āve chhe te doṣh chhe ane te duḥkharūp chhe em te


PDF/HTML Page 1049 of 4199
single page version

jāṇe chhe, kemake rāg bandhananun kāraṇ chhe. munine mahāvratano je vikalpa āve chhe te rāg chhe, te jagapanth chhe kemake te udayabhāv chhe. ahā! muninā pañchamahāvratanā bhāv paṇ jo duḥkharūp jagapanth chhe to ashubhabhāvanun to kahevun ja shun? e to nukashān ja nukashān chhe. mithyādraṣhṭine je viṣhayavāsanā ane parastrīsevan ādinā tīvra ashubhabhāv thāy chhe te durgatinun ja kāraṇ chhe.

ahīn kahe chhe-mithyādarshan ādi bhāv ke je ajīv chhe te to mūrtik pudgalakarma chhe ane te amūrtik chaitanyapariṇāmathī anya chhe; ane je mithyādarshan ādi bhāv jīv chhe te chaitanyapariṇāmano vikār chhe ane te mūrtik pudgalakarmathī anya chhe. ahāhā...! keṭalun spaṣhṭa karyun chhe! bhedagnān karavānī vāt chhe!

bhāī! bhedagnān ane samyagdarshan koī alaukik chīj chhe. uparathī mānī le tevī chīj nathī. potāno chaitanya bhagavān anākuḷ shāntarasano dhruvakand chhe. tenī draṣhṭi karatān rāganī draṣhṭi chhūṭī jāy chhe ane te samyagdarshan chhe. dharmīne vyavahāraratnatrayano rāg āve chhe paṇ enī ruchi ene chhūṭī jāy chhe. je bhāvathī tīrthaṅkaranāmakarma bandhāy te bhāvanī ruchi dharmīne chhūṭī gaī hoy chhe. āvī vāt chhe. 88 pūrī thaī.

[pravachan nan. 1pap chālu * dināṅk 13-8-76]

PDF/HTML Page 1050 of 4199
single page version


gāthā–89

मिथ्यादर्शनादिश्चैतन्यपरिणामस्य विकारः कुत इति चेत्–

उवओगस्स अणाई परिणामा तिण्णि मोहजुत्तस्स।
मिच्छत्तं अण्णाणं अविरदिभावो य
णादव्वो।। ८९।।

उपयोगस्यानादयः परिणामास्त्रयो मोहयुक्तस्य।
मिथ्यात्वमज्ञानमविरतिभावश्च
ज्ञातव्यः।। ८९।।

have pharī pūchhe chhe ke mithyādarshanādi chaitanyapariṇāmano vikār kayānthī thayo? teno uttar kahe chheḥ-

chhe mohayut upayoganā pariṇām traṇ anādinā,
–mithyātva ne agnān, aviratabhāv e traṇ jāṇavā. 89

gāthārthaḥ– [मोहयुक्तस्य] anādithī mohayukta hovāthī [उपयोगस्य] upayoganā [अनादयः] anādithī māṇḍīne [त्रयः परिणामाः] traṇ pariṇām chhe; te [मिथ्यात्वम्] mithyātva, [अज्ञानम्] agnān [च अविरतिभावः] ane aviratibhāv e traṇ) [ज्ञातव्यः] jāṇavā.

ṭīkāḥ– joke nishchayathī potānā nijarasathī ja sarva vastuonun potānā svabhāvabhūt evā svarūp-pariṇamanamān samarthapaṇun chhe, topaṇ (ātmāne) anādithī anya-vastubhūt moh sāthe sanyuktapaṇun hovāthī, ātmānā upayogano, mithyādarshan, agnān ane avirati em traṇ prakārano pariṇāmavikār chhe. upayogano te pariṇāmavikār, sphaṭikanī svachchhatānā pariṇāmavikāranī jem, parane līdhe (-paranī upādhine līdhe) utpanna thato dekhāy chhe. te spaṣhṭapaṇe samajāvavāmān āve chheḥ- jem sphaṭikanī svachchhatānun svarūp-pariṇamanamān (arthāt potānā ujjvaḷatārūp svarūpe pariṇamavāmān) samarthapaṇun hovā chhatān, kadāchit (sphaṭikane) kāḷā, līlā ane pīḷā evā tamāl, keḷ ane kāñchananā pātrarūpī ādhārano sanyog hovāthī, sphaṭikanī svachchhatāno, kāḷo, līlo ane pīḷo em traṇ prakārano pariṇāmavikār dekhāy chhe, tevī rīte (ātmāne) anādithī mithyādarshan, agnān ane avirati jeno svabhāv chhe evā anya-vastubhūt mohano sanyog hovāthī, ātmānā upayogano, mithyādarshan, agnān ane avirati em traṇ prakārano pariṇāmavikār dekhavo.


PDF/HTML Page 1051 of 4199
single page version

bhāvārthaḥ– ātmānā upayogamān ā traṇ prakārano pariṇāmavikār anādi karmanā nimittathī chhe. em nathī ke pahelān e shuddha ja hato ane have temān navo pariṇāmavikār thayo chhe. jo em hoy to siddhone paṇ navo pariṇāmavikār thavo joie. paṇ em to thatun nathī. māṭe te anādithī chhe em jāṇavun.

* * *

samayasār gāthā 89ḥ mathāḷun

have pharī pūchhe chhe ke mithyādarshanādi chaitanyapariṇāmano vikār kayānthī thayo? teno uttar kahe chheḥ-

* gāthā 89ḥ ṭīkā uparanun pravachan *

‘joke nishchayathī potānā nijarasathī ja sarva vastuonun potānā svabhāvabhūt evā svarūp-pariṇamanamān samarthapaṇun chhe-’ shun kahe chhe? ātmā ane paramāṇu ādi pratyek padārthamān potānā svabhāvanā rasathī svabhāvabhūt evā svarūpapariṇamanamān samarthapaṇun chhe. bhagavān ātmāmān nishchayathī potānā nijarasathī-gnānarasathī, ānandarasathī, shāntarasathī nirvikārarasathī potānā svabhāvabhūt evā svarūpapariṇamanamān samarthapaṇun chhe. puṇya-pāpanā je bhāv thāy e to svabhāvabhūt svarūpapariṇaman nathī. ahīn kahe chhe ke bhagavān ātmā potānā anākuḷ ānand, atīndriy gnān ane atīndriy svachchhatānā potānā shuddha svabhāve pariṇame evun emān sāmarthya chhe. to vikār kem chhe? to kahe chhe-

‘topaṇ anādithī anyavastubhūt moh sāthe sanyuktapaṇun hovāthī, ātmānā upayogano, mithyādarshan, agnān, avirati em traṇ prakārano pariṇāmavikār chhe.’ anyavastubhūt moh sāthe sanyuktapaṇun hovāthī eṭale enā sanyoganā āshrayathī vikār utpanna thāy chhe. sanyogathī vikār utpanna thāy chhe em nahi, paṇ jaḍ mohanā sanyoganā āshrayathī, parano sambandh karavāthī ātmānā upayogano mithyādarshan, agnān ane avirati em traṇ prakārano pariṇāmavikār chhe.

ahāhā...! ātmāmān nijarasathī chaitanyamayasvabhāvano anubhav thaīne pariṇaman thāy evun enun sāmarthya chhe. ātmānā dravya-guṇ ane teno vartamān vartato ansh kāraṇashuddhaparyāy to shāntaras, chaitanyaras, akaṣhāyaras vaḍe shuddha, pavitra chhe. ane samyagdarshan-gnān-chāritranī nirmaḷ pariṇatirūpe pariṇaman kare evun enun sāmarthya chhe. ahāhā...! bhagavān ātmā to atīndriy ānandaras ane atīndriy gnānarasano svāmī thaīne atīndriy ānandarūpe pariṇame evun enun sāmarthya chhe. tathāpi anādi kāḷathī anya vastu je jaḍ moh tenī sāthe sambandh karyo chhe te kāraṇe tenā upayogamān vikārapariṇām


PDF/HTML Page 1052 of 4199
single page version

utpanna thāy chhe. bhagavān ātmāno jāṇavā-dekhavāno upayog to sadā nirmaḷ, shuddha chhe. temān anādi mohakarmanā sanyoganā vashe mithyātva, agnān ane avirati-em traṇ prakāre vikārapariṇāmanī potāthī utpatti chhe.

samayasār kaḷash 17pamān kahyun chhe ke-sūryakāntamaṇi potāthī ja agnirūpe pariṇamato nathī, tenā agnirūp pariṇamanamān sūryanun bimb nimitta chhe. tem ātmā potāne rāgādikanun nimitta kadī paṇ thato nathī, temān nimitta parasaṅg ja-paradravyano saṅg ja chhe. āvo vastusvabhāv prakāshamān chhe. vikār parasaṅgathī nahi paṇ paradravyano saṅg pote kare chhe to thāy chhe. mithyātvādi pariṇām potānā ṣhaṭkārakanā pariṇamanathī thāy chhe em shrī pañchāstikāyanī gāthā 62mān kahyun chhe. shuddha chaitanyasvabhāvamay svano saṅg chhoḍī jīv karmano saṅg kare chhe to potāmān vikārabhāv potāthī utpanna thāy chhe. ā mahā siddhānt chhe.

bhagavān vītarāgadevano ā alaukik mārga chhe. gaṇadharadevo ane ekāvatārī indroe jeno svīkār karyo chhe te ā mārga chhe. madhyalokamān asaṅkhya dvīp-samudra chhe, temān chhello svayambhūramaṇ nāmano samudra chhe. temān hajār jojan lāmbā sharīravāḷā magaramachchha chhe. temān pañcham guṇasthānavāḷā jīvo paṇ chhe. ātmā chhe ne! antardraṣhṭi karatān ātmānun bhān pragaṭ thaī gayun hoy chhe. ahīn kahe chhe-ātmā to chaitanyanī jhaḷahaḷ jyotisvarūp shāntino sāgar chhe. temān ā rāg kayānthī āvyo? to kahe chhe-paryāyamān pote parano saṅg karyo to rāg utpanna thayelo chhe. potāno saṅg kare to rāg utpanna na thāy. potāno svabhāv sadā shuddha chhe. teno saṅg kare, tenun lakṣha kare to shuddhatā ja utpanna thāy.

bhāī! ā sāmbhaḷīne vastutattvano andar nirṇay karavo. koī to evā hoy chhe ke ahīn sāmbhaḷe eṭale ā vātanī hā pāḍe ane vaḷī bīje bījī vāt sāmbhaḷe to tenī paṇ hā pāḍe. em ke saunān man rājī rākhavān paḍe. bhāī! gaṅgā kināre gaṅgādās ane jamanā kināre jamanādāsanī rītathī sau rājī thashe paṇ ātmā rājī nahi thāy. sāmbhaḷavānun tātparya to andar rāgathī bhinna shuddha chaitanyasvabhāvamay paripūrṇa prabhu ātmā birāje chhe teno nirṇay karī tenī pratīti karavī, teno anubhav karavo e chhe. ā kāī lokarañjananī vāt nathī; ā to ātmānā hitanī vāt chhe, ane ātmānā hit māṭe kahevāy chhe.

ahīn kahe chhe ke sarva padārtho potānā nijarasathī potānā svabhāvabhūt svarūp- pariṇamanamān samartha chhe. paramāṇumān te chhūṭo hoy tyāre shuddha pariṇaman thāy evun enun sāmarthya chhe. parantu te (paramāṇu) bījā skandhanā saṅgamān jāy to vibhāvaparyāye thāy chhe. be paramāṇuthī māṇḍī anant paramāṇuonā skandhamān vibhāvaparyāy utpanna thāy chhe. te vibhāv parasaṅgathī


PDF/HTML Page 1053 of 4199
single page version

potānā kāraṇe thāy chhe. dharmāstikāy ādi chār dravyamān to dravya, guṇ ane paryāy traṇe shuddha chhe. temān vibhāv pariṇām thatā nathī. paramāṇu ane ātmā-ā be dravyamān vibhāv pariṇām thāy chhe.

ātmānā upayoganun par upar lakṣha hovāthī mithyāshraddhā, agnān ane avirati em traṇ prakāranā vikār utpanna thāy chhe. paranā kāraṇe nahi paṇ parano saṅg karavāthī traṇ prakāranā vikārī pariṇām potāmān potāthī utpanna thāy chhe. are! āṭalī svatantratā na bese to te andaramān kem jaī shake?

‘upayogano te pariṇāmavikār, sphaṭikanī svachchhatānā pariṇāmavikāranī jem, parane līdhe (paranī upādhine līdhe) utpanna thato dekhāy chhe. te spaṣhṭapaṇe samajāvavāmān āve chheḥ- ’

sphaṭikamaṇimān kāḷī, pīḷī, līlī ādi jhāny dekhāy chhe te paranā sanyoganā saṅgathī potāmān potānā kāraṇe utpanna thāy chhe. lokhaṇḍano chār hāthano lāmbo saḷiyo ek chheḍe garam thatān bīje chheḍe garam thaī jāy chhe; te potānī yogyatāthī thāy chhe, agninā kāraṇe nahi. lākaḍu chār hāth lāmbu hoy teno ek chheḍo garam thatān bījo chheḍo garam thato nathī, kemake lākaḍānī paryāyanī evī yogyatā nathī.

aho! santonī kevī karuṇā chhe! keṭalun spaṣhṭa karyun chhe! parantu are! jīvone samajavānī darakār nathī! duniyā samaje to mane lābh chhe em santone nathī tathāpi vikalpa āvyo chhe to jagat samakṣha satya vāt jāher karī chhe. kahe chhe-

‘jem sphaṭikanī svachchhatānun svarūp-pariṇamanamān (arthāt potānā ujjvaḷatārūp svarūpe pariṇamavāmān) samarthapaṇun hovā chhatān, kadāchit sphaṭikane kāḷā, līlā ane pīḷā evā tamāl, keḷ ane kāñchananā pātrarūpī ādhārano sanyog hovāthī, sphaṭikanī svachchhatāno, kāḷo, līlo, ane pīḷo em traṇ prakārano pariṇāmavikār dekhāy chhe.’ juo, sphaṭik to svachchhatānā svarūpapariṇamanamān samartha chhe. chhatān paranā saṅgathī kāḷā, līlā, pīḷā raṅgarūpe paryāyamān pariṇaman thāy chhe. sphaṭikamān je kāḷī jhāny dekhāy chhe te kharekhar to potānā ṣhaṭkārakanā pariṇamanathī thaī chhe; paranā kāraṇe nahi ane potānā dravya-guṇanā kāraṇe paṇ nahi. mārga sūkṣhma chhe prabhu! santo pokār kare chhe ke tārā aparādhathī tārāmān rāg pariṇām thāy chhe, paranā kāraṇe nahi.

koī kahe ke bījāe gāḷ āpī to mane krodh thayo to e vāt khoṭī chhe. gāḷ to parachīj chhe. tane krodh thayo te tārā kāraṇe thayo chhe, gāḷanā kāraṇe nahi. pravachanasār gāthā 67mān kahyun chhe ke-rāgadveṣh utpanna thavāmān viṣhayo akiñchitkar chhe. viṣhayo to jaḍ chhe; teo jīvane rāg utpanna kem kare? rāg potāthī utpanna thāy chhe.


PDF/HTML Page 1054 of 4199
single page version

parapadārtho jīvane rāg thavāmān akiñchitkar chhe. pāñch indriyanā viṣhayo jīvane rāg utpanna karāvatā nathī. gāḷanā shabdo kāne paḍayā māṭe dveṣh utpanna thayo ane koīe prashansā karī māṭe harakh thayo e vāt bīlakul nathī. maisūb ane rasagullān khāvāno rāg thayo temān maisūb tathā rasagullān rāg thavāmān akiñchitkar chhe. rāg thavāmān viṣhayo bīlakul kāraṇ nathī.

tyān pravachanasār gāthā 67nā bhāvārthamān kahyun chhe ke-“sansāramān ke mokṣhamān ātmā potānī meḷe ja sukharūp pariṇame chhe; temān viṣhayo akiñchitkar chhe arthāt kāī karatā nathī. agnānīo viṣhayone sukhanān kāraṇ mānīne nakāmā temane avalambe chhe!” strī rāgano viṣhay chhe; te viṣhay tenā pratye rāg thavāmān akiñchitkar chhe. strīnun komaḷ sharīr dekhīne rāg thayo emān strīnun sharīr akiñchitkar chhe. nimittane akiñchitkar kahevāmān āvyun chhe.

samayasār kaḷash 221mān em kahyun chhe ke-“jeo rāganī utpattimān paradravyanun ja nimittapaṇun (kāraṇapaṇun) māne chhe, (potānun kāī kāraṇapaṇun mānatā nathī) teo-jemanī buddhi shuddhagnānarahit andh chhe evā (arthāt jemanī buddhi shuddhanayanā viṣhayabhūt shuddha ātmasvarūpanā gnānathī rahit andh chhe evā)-mohanadīne pār ūtarī shakatā nathī.” jīvane rāg potānā kāraṇe thāy chhe. emān paravastu akiñchitkar chhe. sheraḍīno ras dekhīne te sambandhī je rāg thayo te potāthī svatantrapaṇe thayo chhe, rasanā kāraṇe nahi. sphaṭikanī svachchhatāno, kāḷo, līlo ane pīḷo em traṇ prakārano pariṇāmavikār dekhāy chhe tyān tamāl, keḷ, ane kāñchananā pātrarūpī ādhārano je sanyog chhe te nimitta chhe; paṇ te nimittakartā nathī. kāḷī jhāny dekhāy chhe te tamālanā kāraṇe nathī. ā draṣhṭānt pramāṇe have siddha kahe chhe-

‘tevī rīte (ātmāne) anādithī mithyādarshan, agnān ane avirati jeno svabhāv chhe evā anyavastubhūt mohano sanyog hovāthī, ātmānā upayogano, mithyādarshan, agnān ane avirati em traṇ prakārano pariṇāmavikār dekhavo.’

juo, mithyādarshan, agnān, avirati chhe te anyavastubhūt mohano svabhāv chhe; te mohano sanyog eṭale nimitta hovāthī ātmāmān mithyādarshan ādi pariṇām thāy chhe. sanyog nimitta chhe paṇ sanyoganā kāraṇe mithyātvādi vikārapariṇām thāy chhe em nathī. jem sphaṭikamān kāḷī, līlī, pīḷī jhāny dekhāy chhe te vāsaṇanā kāraṇe nathī; vāsaṇ to nimitta chhe, nimittakartā nathī. sphaṭikamān je kāḷī, līlī, pīḷī jhāny dekhāy chhe te sphaṭikanī paryāyanī yogyatāthī thaī chhe, vāsaṇe karī chhe em nathī. tem jīvamān thatā mithyātvādi bhāvo jīvanī paryāyanī yogyatāthī thayā chhe, jaḍ mohakarme karyā chhe em nathī. jaḍamoh to nimitta chhe bas.


PDF/HTML Page 1055 of 4199
single page version

loḍhānā saḷiyānī uṣhṇa avasthā thāy chhe teno kartā loḍhānī paryāy chhe (abhedathī kahetān te dravya chhe), paṇ agni eno kartā nathī. ā viṣhayo-rūp, ras, gandh, sparsha, shabda-te sukhaduḥkh thavāmān nimitta chhe paṇ te kāī sukhaduḥkh ūpajāvatān nathī. pravachanasār gāthā 66mān kahyun chhe ke-“ekānte arthāt niyamathī svargamān paṇ deh dehīne (ātmāne) sukh karato nathī; parantu viṣhayonā vashe sukh athavā duḥkharūp svayam ātmā thāy chhe.” svargamān je sukh thāy chhe te sukhano kartā deh nathī. deh sukhamān nimitta chhe. eno artha shun? ke sukhanī je kalpanā thaī te sundar vaikriyak dehanā kāraṇe thaī nathī. te sukhanī kalpanāno kartā te te pariṇati chhe. aho! digambar munio dvārā rachāyelān shāstromān param satyanun nirūpaṇ thayelun chhe. bhāī! ā sarvagnanī vāṇī chhe. vāṇīnī paryāy nishchayathī vāṇīnī kartā chhe, vāṇīnā kartā sarvagna nathī; nimitta ho; paṇ nimitta upādānanā kāryamān akiñchitkar chhe.

anyavastubhūt mohanā sanyogathī jīvamān vikārapariṇām thāy chhe. jaḍakarma mithyādarshan eṭale darshanamoh, agnān eṭale gnānāvaraṇīy karma ane avirati nām chāritramohanīy karma- te jeno svabhāv chhe evā anyavastubhūt mohanā sanyogathī-nimittathī ātmānā upayogamān mithyādrarshan, agnān ane avirati evā traṇ prakāranā vikārapariṇām thāy chhe. 90mī gāthāmān visheṣh khulāso karashe.

kevaḷagnānamān lokālok nimitta chhe; eṭale shun lokālok kevaḷagnānanun kartā chhe? bīlakul nahi. vaḷī kevaḷagnān lokālokane nimitta chhe; to shun kevaḷagnān lokālokanun kartā chhe? nahi; bīlakul nahi.

samyagdarshan-gnān-chāritrarūp shuddharatnatrayanā pariṇām te nishchay mokṣhamārga chhe ane te ja yathārtha mokṣhamārga chhe. paṇ sāthe vyavahāraratnatrayano je rāg chhe tene sahachar vā nimitta dekhīne upachārathī mokṣhamārga kahevāmān āvyo. ā vāt mokṣhamārgaprakāshakanā sātamā adhikāramān kahī chhe. vyavahāraratnatrayane nimitta dekhīne āropathī mokṣhamārga kahyo chhe. paṇ te nimitta chhe te nishchay mokṣhamārganun kartā chhe em nathī. vyavahāraratnatray chhe te shuddharatnatrayanun kartā nathī.

ā lākaḍī ūñchī thāy temān āṅgaḷī nimitta chhe, paṇ lākaḍī je ūñchī thaī te kriyāno āṅgaḷī kartā nathī. ā bhāṣhā je bolāy chhe temān jīvanān rāg ane gnān nimitta chhe; paṇ te rāg ane gnān bhāṣhānī paryāyanā kartā nathī. traṇekāḷ nimitta ane upādānanī svatantratā chhe evo ā spaṣhṭa khulāsā bharyo ḍhaṇḍhero chhe.

* gāthā 89ḥ bhāvārtha uparanun pravachan *

‘ātmānā upayogamān ā traṇ prakārano pariṇāmavikār anādi karmanā nimittathī chhe.’ ātmavastu svabhāvathī to trikāḷ shuddha chhe. paṇ tenī avasthāmān anādithī vikār


PDF/HTML Page 1056 of 4199
single page version

chhe ane temān mohakarma nimitta chhe. nimitta chhe eṭale karme vikār karāvyo chhe em nathī. karma jīvanā vikāranun kartā nathī. paṇ jīvamān vikār potāthī chhe emān mohakarma nimitta chhe. ātmāmān anādi mithyātvadashā chhe temān darshanamohakarma nimitta chhe; paṇ darshanamohakarma mithyātvadashānun kartā nathī.

‘em nathī ke pahelān e shuddha ja hato ane have temān navo pariṇāmavikār thayo chhe.’ paryāyamān vikār anādino chhe ane karmanun nimitta paṇ anādinun chhe. samay samay thaīne anantakāḷathī pravāharūpe ātmānī paryāyamān vikār chhe. sharīr mārun, indriyo mārī, rāg māro evī mānyatā sahit jīvane anādi paramparāthī vikār chhe. ā pariṇāmavikār kāī navo nathī. jo em hoy to siddhone paṇ navo pariṇāmavikār thavo joīe, paṇ em to thatun nathī. māṭe te anādithī chhe em jāṇavun.

prashnaḥ– sphaṭikamān je lāl jhāny dekhāy chhe te pratyakṣha lāl vāsaṇane līdhe dekhāy chhe ne?

uttaraḥ– nahi. sphaṭikamān je lāl jhāny dekhāy chhe te lāl vāsaṇane līdhe nathī. sphaṭik pote potānī ujjvaḷ avasthā palaṭīne lāl jhānyanī avasthāpaṇe pariṇamyo chhe. lāl vāsaṇano sanyog chhe e to nimitta chhe ane te sphaṭikanī lāl jhānyanī avasthāno kartā nathī. potānī lāl jhānyanī avasthāno kartā sphaṭik pote chhe. tevī ja rīte jīvanā vikārano kartā darshanamohakarma nathī. darshanamohakarma to nimittamātra chhe. jīvanā vikārano kartā nishchayathī vikār pote chhe. (ane abhedathī kahīe to jīv pote chhe).

[pravachan nan. 1pap sheṣh, 1pa6 chālu * dināṅk 13-8-76 ane 14-8-76]
samāpta

PDF/HTML Page 1057 of 4199
single page version

om

pravachan ratnākar
[bhāg-pa]
param pūjya gurudev shrī kānajī svāmīnān
shrī samayasār paramāgam upar aḍhāramī vakhat thayelān pravachano
ḥ prakāshakaḥ
shrī kundakund kahān paramāgam pravachan ṭrasṭa
mumbaī


PDF/HTML Page 1058 of 4199
single page version

background image
(harigīt)
sansārī jīvanān bhāvamaraṇo ṭāḷavā karuṇā karī,
saritā vahāvī sudhā taṇī prabhu vīr! ten sañjīvanī;
shoṣhātī dekhī saritane karuṇābhīnā hr̥udaye karī,
munikund sañjīvanī samayaprābhr̥ut taṇe bhājan bharī.
(anuṣhṭup)
kundakund rachyun shāstra, sāthiyā amr̥ute pūryā,
granthādhirāj! tārāmān bhāvo brahmāṇḍanā bharyā.
(shikhariṇī)
aho! vāṇī tārī prashamaras-bhāve nītaratī,
mumukṣhune pātī amr̥utaras añjali bharī bharī;
anādinī mūrchhā viṣh taṇī tvarāthī ūtaratī,
vibhāvethī thambhī svarūp bhaṇī doḍe pariṇati.
(shārdūlavikriḍit)
tun chhe nishchayagranth bhaṅg saghaḷā vyavahāranā bhedavā,
tun pragnāchhīṇī gnān ne udayanī sandhi sahu chhedavā;
sāthī sādhakano, tun bhānu jagano, sandesh mahāvīrano,
visāmo bhavaklāntanā hr̥udayano, tun panth mukti taṇo.
(vasantatilakā)
suṇye tane rasanibandh shithil thāy,
jāṇye tane hr̥uday gnānī taṇān jaṇāy;
tun ruchatān jagatanī ruchi āḷase sau,
tun rījhatān sakalagnāyakadev rījhe.
(anuṣhṭup)
banāvun patra kundananān, ratnonā akṣharo lakhī;
tathāpi kundasūtronān aṅkāye mūlya nā kadī.

PDF/HTML Page 1059 of 4199
single page version

background image
(harigīt)
sansārasāgar tāravā jinavāṇī chhe naukā bhalī,
gnānī sukānī maḷ‌yā vinā e nāv paṇ tāre nahīn;
ā kāḷamān shuddhātmagnānī sukānī bahu bahu dohyalo,
muj puṇyarāshi phaḷ‌yo aho! guru khān tun nāvik maḷ‌yo.
(anuṣhṭup)
aho! bhakta chidātmānā, sīmandhar-vīr-kundanā!
bāhyāntar vibhavo tārā, tāre nāv mumukṣhunān.
(shikhariṇī)
sadā draṣhṭi tārī vimaḷ nij chaitanya nīrakhe,
ane gnaptimānhī darav-guṇ-paryāy vilase;
nijālambībhāve pariṇati svarūpe jaī bhaḷe,
nimitto vahevāro chidaghan viṣhe kāī na maḷe.
(shārdūlavikrīḍit)
haiyun ‘sat sat, gnān gnān’ dhabake ne vajravāṇī chhūṭe,
je vajre sumumukṣhu sattva jhaḷake; paradravya nāto tūṭe;
-rāgadveṣh ruche na, jamp na vaḷe bhāvendrimān-anshamān,
ṭaṅkotkīrṇa akamp gnān mahimā hr̥udaye rahe sarvadā.
(vasantatilakā)
nitye sudhājharaṇ chandra! tane namun hun,
karuṇā akāraṇ samudra! tane namun hun;
he gnānapoṣhak sumegh! tane namun hun,
ā dāsanā jīvanashilpī! tane namun hun.
(sragdharā)
ūṇḍī ūṇḍī, ūṇḍethī sukhanidhi satanā vāyu nitye vahantī,
vāṇī chinmūrti! tārī ur-anubhavanā sūkṣhma bhāve bharelī;
bhāvo ūṇḍā vichārī, abhinav mahimā chittamān lāvī lāvī,
khoyelun ratna pāmun, -manarath manano; pūrajo shaktishāḷī!

PDF/HTML Page 1060 of 4199
single page version

background image
kram gāthā/kaḷash pravachan nambar pr̥uṣhṭhāṅk
1 gāthā-90 1pa6 1
2 gāthā-91 1pa6-1pa7 7
3 gāthā-92 1pa7-1pa8 1p
4 gāthā-93 1pa9 thī 161 24
pa gāthā-94 161 39
6 gāthā-9p 161-162 4p
7 gāthā-96 162-163 pa1
8 gāthā-97 163 thī 171 6p
9 kaḷash-pa7 ’’ 66
10 kaḷash pa8-pa9 ’’ 67
11 kaḷash 60-61 ’’ 68
12 kaḷash-62 ’’ 69
13 gāthā-98 168 101
14 gāthā-99 168 104
1p gāthā-100 168 thī 171 107
16 gāthā-101 171 thī 17p 118
17 gāthā-102 17p-176 134
18 gāthā-103 176 141
19 gāthā-104 177 149
20 gāthā-10p 178 1pa8
21 gāthā-106 179 16p
22 gāthā-107 208 (19 mī vār) 170
23 gāthā-108 208 ’’ 176
24 kaḷash-63 - 179
2p gāthā 109 thī 112 209-210 (19 mī vār) 179
26 gāthā 113 thī 11p 179 194
27 gāthā 116 thī 120 - 201
28 kaḷash-64 - 203
29 gāthā 121 thī 12p - 213
30 kaḷash-6p - 21p
31 gāthā-126 - 223