Pravachan Ratnakar-Gujarati (simplified iso15919 transliteration). Gatha: 7.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 6 of 210

 

PDF/HTML Page 101 of 4199
single page version

gnāyakajyoti chhe. āvī shuddha sattāno antaramān svīkār thavo e alaukik vāt chhe. ā hun ek gnāyak shuddha chhun em antar-sanmukh thaī jeṇe gnāyakane jāṇyo-anubhavyo tene muktinān kaheṇ maḷī gayā evo ā chhaṭhṭhīno lekh chhe. niyamasāramān shuddhabhāv-adhikāramān em kahyun chhe ke audayik ādi chār bhāvo trikāḷī svarūpamān nathī. shubh-ashubhabhāv je audayik bhāv chhe terūp gnāyak pariṇamato nathī kemake te achetan chhe e vāt to ṭhīk. paṇ kṣhayopasham, kṣhāyikabhāv to gnāyakane prasiddha karanārī gnānanī paryāyo chhe, chhatān te bhāv vastumān nathī. āvī sūkṣhma vāt chhe. trikāḷī dravyane jāṇanārī je gnānanī paryāy te gnāyakamān nathī. gajab vāt chhe ne! ahā! īndro ane gaṇadharonī upasthitimān devādhidev trilokīnāth jinendradevanī divyadhvanimān ā alaukik vāt āvatī hashe tyāre sāmbhaḷanārā kevā nāchī ūṭhatā hashe! niyamasāramān je aupashamikādi bhāvone agochar ātmā kahyo te chār bhāvo paryāyasvarūp chhe ane tethī temanā āshraye ātmā jaṇāy evo nathī. dhruv, nityānandasvarūp ātmā potānā āshraye ja jaṇāy evo chhe. āvo trikāḷ shuddha ātmā ja draṣhṭino-najarano viṣhay chhe. te samyagdraṣhṭine ja gamya chhe, gochar chhe. ek taraph gochar kahe; ne vaḷī agochar paṇ kahe banne vāt yathārtha chhe. jyān je apekṣhā hoy te barābar samajāvī joīe. ahāhā...! dravyasvabhāv, padārthasvabhāv, tattvasvabhāv ke vastusvabhāv je chaitanyabhāv tene tenā nij svarūpathī joīe to puṇya-pāpane utpanna karanār je samasta anek shubh-ashubhabhāv terūp kadīy pariṇamato nathī. ahinsā, satya, dayā- dān, vrat, tap, bhakti-pūjā ītyādi shubharāg te shubhabhāv chhe. hinsā, jūṭh chorī, viṣhay-vāsanā ītyādi ashubharāg te ashubh bhāv chhe. ā banne bhāv jaḍ ane malin chhe. ahīn kahe chhe ke nirmaḷānand chaitanya prabhu ātmā kadīy shubh-ashubhabhāvapaṇe jaḍarūp ke malinatārūp thayo nathī, tethī pramatta paṇ nathī ke apramatta paṇ nathī. ṭīkāmān pramatta shabda pahelo līdho chhe. gāthāmān apramatta-pramatta em līdhun chhe. e to shabdayojanā chhe. gāthā to padyarūp chhe ne? eṭale padyarachanāmān apramatta-pramatta līdhun chhe. ā to vastunā svarūpanī vāt chhe. jainashāsan e to vastunun svarūp chhe. jain eṭale andar je ā dhruv gnāyakabhāv birāje chhe je kadīy rāgarūp-jaḍarūp malinatārūp thato nathī evā gnāyakanī sanmukh thaīne ene gnān ane draṣhṭimān le tene jain kahe chhe. jain koī vāḍo ke vesh nathī, e to vastusvarūp chhe. dharmanā bahāne bahāramān ho-hā kare, puṇyanī kriyāo kare, rath-varaghoḍā kāḍhe, paṇ e badho to rāg chhe, ane rāg te ātmā nathī tathā ātmā


PDF/HTML Page 102 of 4199
single page version

kadīy rāgarūp nathī. gnāyakamān rāgano abhāv chhe ane rāgamān gnāyakano abhāv chhe. ām hovā chhatān agnānīo kahe chhe ke shubhabhāv karatān karatān dharma thāy e moṭī acharajanī vāt chhe. achetanabhāv karatān karatān chetan kem pragaṭe? rāg karatān karatān vītarāgatā kem thāy? em kadīy bane nahīn. tethī ātmā je ek gnāyakabhāv chhe te pramatta-apramattanā bhedarūp nathī em nyāy kahyo. have ene ‘shuddha’ kem kahevo enī vāt kare chhe.

te ja samasta anya dravyonā bhāvothī bhinnapaṇe upāsavāmān āvato ‘shuddha’ kahevāy chhe.

ahīn anyadravyo eṭale karmano uday ane eno bhāv em levun. ahīn rāganī vāt nathī. jīvane karmano uday ane enā bhāv upar anādithī lakṣha chhe. karmanā udayane vash thaī pote aṭake chhe, māṭe pudgalakarma ane enā bhāvanun lakṣha chhoḍī ek gnāyakabhāvanun lakṣha karavānī vāt chhe.

parabhāvanā traṇ prakār chhe. ek karmano bhāv te parabhāv chhe. rāgādi je vikār thāy te parabhāv chhe ane je nirmaḷ paryāy thāy te paṇ svabhāvanī apekṣhāe parabhāv chhe. ahīn to jaḍakarma ane eno bhāv ene paradravyano bhāv kahyo chhe. chaitanyadev gnāyak tene parabhāvathī bhinnapaṇe sevatān-upāsatān te ‘shuddha’ chhe em kahyun chhe. eṭale nimittanun lakṣha chhoḍī gnāyak upar lakṣha karyun tyāre eṇe gnāyakanī upāsanā karī, tyāre ene gnānanī paryāyamān gnāyak jaṇāyo. ene te ‘shuddha’ chhe em kahevāmān āve chhe. jene jaṇāyo nathī ene ‘shuddha’ chhe e kyāthī āvyun? ahā! nitya je dhruvasvabhāv chhe tyān andar lakṣha jatān shuddhatā utpanna thāy tyāre eṇe dravyanī sevā karī ane tene gnāyak ‘shuddha’ chhe em jaṇāyun. andar lakṣha gayā vinā ‘shuddha’ chhe em kahe paṇ teno kāī artha nathī.

ahā! bhagavān ātmā chaitanyarasakand chhe. evo ātmā kadī joyo-jāṇyo nahīn ane tenī vāt sāmbhaḷavānī paravā karī nahīn. duniyānā ḍahāpaṇ ḍoḷ‌yān, bahāramān kārakhānān dhandhā-vepār ādinī dhamālamān rokāī gayo. paṇ bhāī! e to pāgalapaṇun chhe. ā to devādhidev tīrthaṅkaradevanān kaheṇ āvyān ke jāṇak svabhāv evo gnāyak ajāṇ (jaḍ) svabhāv evā karmapudgalarūp ane enā bhāvarūp kem thāy? ahā! chaitanyasūryano prakāshae karma ane rāganā andhārārūp kem thāy? aho! ātmā evo ne evo chaitanyarasanā tattvathī bharelo chhe. tene parathī -karmathī-nimittathī bhinna paḍī upāsavāmān āvatān eṭale gnāyakano paryāyamān svīkār karatān e ‘shuddha’ chhe em jāṇavāmān āve chhe, ane tene samyagdarshan arthāt dharmanun pahelun pagathiyun kahevāmān āve chhe. vaḷī shuddhanayanā viṣhayabhūt te ekano ja ugra āshray-sevan karatān visheṣh-visheṣh shuddhatārūp ratnatrayadharma pragaṭ thāy chhe.


PDF/HTML Page 103 of 4199
single page version

āgaḷ agiyāramī gāthāmān to gnāyakane shuddhanay kahyo chhe, ane e ekanā āshraye ja samyagdarshan thāy chhe tethī shuddhanay e ja ek ādaraṇīy chhe. ātmāno āshray laīne je shuddha pariṇaman thayun ene shuddhanay thayo em paṇ kahevāmān āve chhe. eṭale ke shuddhanayano āshray laīne je paryāy thaī te paryāyamān ‘shuddha’ nun bhān thayun māṭe tene shuddhanay kahyo chhe. pariṇaman te shuddhanay, pariṇamanamān je dhruv lakṣhamān āvyo tene paṇ shuddhanay kahe chhe. samayasār āsrav adhikār kaḷash 120 mān āve chhe ke shuddhanayano āshray karīne jeo sadāy ekāgratāno abhyās kare chhe teo bandharahit evā samayanā sārane dekhe chhe-anubhave chhe. hun kevaḷagnānasvarūp shuddha chhun evun je ātmadravyanun pariṇaman te shuddhanay. eno artha em chhe ke trikāḷī vastu je chhe te je gnānamān khyālamān āvī tene shuddhanay kahyo. sākṣhāt shuddhanay to kevaḷagnān thaye thāy chhe. kevaḷagnān thatān chaitanyano āshray sampūrṇa pūro thaī gayo e apekṣhāe kevaḷagnānane sākṣhāt shuddhanay kahelo chhe. vaḷī shuddhanayasvarūp dravyasvabhāvamān kevaḷagnānanī paryāyano abhāv chhe. tathā paryāy hovāthī kevaḷagnānane sadbhūt vyavahāranayano viṣhay kahyo chhe. tethī jyān je apekṣhā hoy tyān te barābar samajavī joīe. jīv anādithī karmanā udayane vash thaī pariṇamatān rāgādinun sevan karato hato. tethī sansār hato. ahīn gnāyakane lakṣhamān laī te ekane ja upāsavāmān āvatān, tene rāgādi sansār chhūṭī jatān, shuddha kahevāmān āve chhe. utpād-vyay, rahit je ekarūp gnāyakabhāv tenā lakṣhe je nirmaḷ pariṇaman thayun temān ātmā shuddha pratibhāsyo tene ‘shuddha’ kahevāmān āve chhe. ā pramāṇe traṇ padonī vyākhyā thaī. have chothun pad chhe णादो जो सो दु सो चेव। dāhya eṭale baḷavā yogya padārthanā ākāre thavāthī agnine dahan kahevāy chhe. chhāṇān, lākaḍān vagerene dāhya kahevāy chhe. agni tenā ākāre thāy chhe tethī agnine dahan kahevāy chhe. topaṇ dāhyakr̥ut ashuddhatā tene nathī. baḷavā yogya padārthanā ākāre agni thayo e pote potānā pariṇamananī lāyakātathī thayo chhe. tenā ākāre pariṇamyo māṭe agni parādhīn chhe em nathī. chhāṇānā ākāre agni pariṇamyo tethī tene ashuddhatā nathī. svayam agni tevā ākārarūpe pariṇamyo chhe. dāhyanā ākāre pariṇamato agni dāhyanā kāraṇe nahīn, paṇ svayam potānā kāraṇe tevā ākāre pariṇame chhe. āto draṣhṭānt thayun, have siddhānt kahe chhe. gneyākār thavāthī te ‘bhāv’ ne gnāyakapaṇun prasiddha chhe. jevo rāg hoy, puṇya- pāpanā bhāv hoy tene te svarūpe ja gnān jāṇe, sharīr, man, vāṇī, rāg, ādi gnānamān jaṇāy te kāḷe gnān gneyākāre pariṇame chhe, chhatān gneyanā gneyākār thāy chhe evī parādhīnatā


PDF/HTML Page 104 of 4199
single page version

nathī. jāṇanār gneyākāronā gnānapaṇe pariṇame tethī tene gnāyakapaṇun prasiddha chhe, topaṇ gney padārthonā kāraṇe gnān pariṇamyun chhe em nathī. gneyakr̥ut ashuddhatā tene nathī. paranā kāraṇe gnān gneyākārarūp thāy chhe em nathī, parantu potānī pariṇamanayogyatāthī potāno gnānaākār potāthī thayo chhe.

āvun vastunun yathārtha svarūp samaje nahīn ane sāmāyik kare, prauṣhadh kare, pratikramaṇ kare, upavāsādi kare, paṇ tethī shun? ahīn to kahe chhe ke gnāyak, je gneyo par chhe teno jāṇanār chhe, paragneyo jevā hoy te ākāre gnānanun pariṇaman thāy chhe; to paranī apekṣhāthī gnānanun pariṇaman ashuddha thayun ke nahīn? to kahe chhe nā, kemake rāgādi gneyākāranī avasthāmān gnāyakapaṇe je jaṇāyo te svarūpaprakāshananī avasthāmān paṇ gnāyak ja chhe. jem dāhyakr̥ut ashuddhatā agnine nathī tem gneyakr̥ut ashuddhatā gnānane nathī. gnāyakabhāvanā lakṣhe je gnānanun pariṇaman thayun temān svanun gnān thayun ane je gney chhe, tenun gnān thayun, te potānā kāraṇe thayun chhe. je gneyākār avasthāmān gnāyakapaṇe jaṇāyo te potānā svarūpane jāṇavānī avasthāmān paṇ dīvānī jem, kartā karmanun ananyapaṇun hovāthī, gnāyak ja chhe. pote jāṇanāro māṭe pote kartā ane potāne ja jāṇyo māṭe pote ja karma. gneyane jāṇyun ja nathī, paṇ gneyākār thayelā potānā gnānane jāṇyun chhe. ahāhā...! vastu to sat, sahaj ane saraḷ chhe, paṇ eno abhyās nahīn eṭale kaṭhaṇ paḍe chhe, shun thāy?

draṣhṭāntaḥ jem dīpak ghaṭ-paṭane prakāshit karavānī avasthāmāy dīpak chhe ane potāne -potānī jyotirūp shikhāne -prakāshavānī avasthāmān paṇ dīpak ja chhe. dīvo ghaṭ-paṭādine prakāshe tyāre paṇ dīvārūp chhe, ghaṭ-paṭādirūp thato nathī; ane potānī jyotirūp shikhāne prakāshe tyāre paṇ dīvo dīvo ja chhe, anya kāī nathī; tem gnāyakanun paṇ samajavun.

gnāyak ghaṭapaṭādi ke rāgādi gneyākārone jāṇavānī avasthāmān paṇ gnāyak ja chhe ane potāne jāṇavānī avasthāmān paṇ gnāyak ja chhe ghaṭ-paṭādi ke rāgādine jāṇavānā kāḷe paṇ gnānanī paryāy gnānarūp ja chhe, ghaṭ-paṭādi anyarūp nathī. tathā potānī paryāyane jāṇavānā kāḷe paṇ gnānanī paryāy gnānarūp ja chhe, anyarūp nathī.

mārga ghaṇo sūkṣhma chhe. bhāī! anādinā shalya paḍayā chhe tethī āvī vāt samajavī kaṭhaṇ paḍe. parantu ā samajyā vinā janma-maraṇano ant āve em nathī. bhāī! prayatna karīne paṇ ā samajavun paḍashe.


PDF/HTML Page 105 of 4199
single page version

gnāyak gnānarūpe pariṇame chhe, te gneyākāre pariṇame chhe em chhe ja nahīn. ā gnāyak rūpī dīvo dayā, dān, vrat, bhakti, pūjā, ītyādi pariṇām je gney chhe tene jāṇavānā kāḷe paṇ gnānarūpe rahīne ja jāṇe chhe, anya gneyarūp thato nathī. gneyonun gnān te gnānanī avasthā chhe, gneyanī nathī. gnānanī paryāy gneyanā jāṇanapaṇe thaī māṭe tene gneyakr̥ut ashuddhatā nathī. sākṣhāt tīrthaṅkar bhagavān sāme hoy ane te jāṇavānā ākāre gnānanun pariṇaman thāy to te gneyanā kāraṇe thayun em nathī. te kāḷe gnānanun pariṇaman svatantra potāthī ja chhe, parane laīne thayun nathī. bhagavānane jāṇavānā kāḷe paṇ bhagavān jaṇāyā chhe em nathī paṇ kharekhar tatsambandhī potānun gnān jaṇāyun chhe ātmā jāṇanār chhe te jāṇe chhe, te parane jāṇe chhe ke nahīn? to kahe chhe ke parane jāṇavānā kāḷe paṇ svanun pariṇaman-gnānanun pariṇaman potāthī thayun chhe, paranā kāraṇ nahīn. ā shāstranā shabdo je gney chhe e gneyanā ākāre gnān thāy chhe paṇ te gney chhe māṭe gnānanun ahīn pariṇaman thayun chhe em traṇakāḷamān nathī. te vakhate gnānanā pariṇamananī lāyakātathī arthāt gneyanun gnān thavānī potānī lāyakātathī gnān thayun chhe. gnān gneyanā ākāre pariṇame chhe te gnānanī paryāyanī potānī lāyakātathī pariṇame chhe, gney chhe māṭe pariṇame chhe em nathī. have sugam bhāṣhāmān bhāvārtha kahe chhe. * bhāvārtha uparanun pravachan * ātmāmān ashuddhapaṇun paradravyanā sanyogathī āve chhe. tyān mūḷadravya to anyadravyarūp thatun ja nathī, mātra paradravyanā nimittathī avasthā malin thaī jāy chhe. juo ātmāmān puṇya-pāpanī malin dashā e karmanā nimittathī āve chhe. dayā, dān, bhakti, pūjā ītyādi vikalpo e rāg chhe, malinatā chhe ane e paradravya je karmano uday tenā sanyogathī āve chhe. paṇ tethī mūḷadravya je gnāyakabhāv chhe te rāgādirūp malin thaī jatun nathī. e to nirmaḷānand, chidānand bhagavān jevo chhe tevo trikāḷ gnāyakasvarūpe rahe chhe. dravyadraṣhṭithī to dravya je chhe te ja chhe, ane paryāyadraṣhṭithī jovāmān āve to malin ja dekhāy chhe. e rīte ātmāno svabhāv gnāyakapaṇun mātra chhe, ane tenī avasthā pudgalakarmanā nimittathī rāgādirūp malin chhe. paṇḍit jayachandrajīe bahu sārun spaṣhṭīkaraṇ karyun chhe ke paryāyadraṣhṭithī juo to te malin ja dekhāy chhe. ane dravyadraṣhṭithī jovāmān āve to gnāyakapaṇun to gnāyakapaṇun ja chhe, kāni jaḍapaṇun thayun nathī. ahīn dravyadraṣhṭine pradhān karī kahyun chhe, paryāyamān je pramatta-apramattanā bhed chhe te to paradravyanā sanyogajanit paryāy chhe. ahīn malin paryāy je pramādanā bhāv e to paradravyasanyogajanit chhe paṇ enā abhāvathī je apramattadashā thāy tene paṇ paradravyanā


PDF/HTML Page 106 of 4199
single page version

sanyogajanit kahī chhe. par nimittanā sadbhāv ane abhāvanī apekṣhā āve chhe eṭale pramatta-apramatta badhī paryāyone sanyogajanit kahīne e gnāyakabhāv-svabhāvabhāvamān nathī em kahyun chhe.

niyamasāramān audayikādi chār bhāvane āvaraṇasanyukta kahyā chhe. tyān audayikabhāvamān karmanā udayanā nimittanī apekṣhā āve chhe māṭe te āvaraṇavāḷo chhe e to ṭhīk paṇ upasham, kṣhayopasham ane kṣhāyikabhāv to nirāvaraṇ chhe chhatān nimittanā abhāvanī apekṣhā āvatī hovāthī chārey bhāvone āvaraṇasanyukta kahī dīdhā chhe.

paṇḍitajīe bahu saras spaṣhṭa karyun chhe ke nimittanā sadbhāvavāḷī pramatta dashā ane nimittanā abhāvavāḷī apramatta dashā e banne sanyogajanit chhe ane tethī nityānand, dhruv, prabhu gnāyakamān e paryāy-bhedo nathī. bhāī! ā samajyā vinā janma-maraṇanā pherā maṭe em nathī. pramatta-apramattanī avasthāo ātmāmān nathī. ashuddhatā, dravyadraṣhṭimān gauṇ chhe. ahīn pramatta-apramatta banne avasthāone ashuddhatāmān nākhī dīdhī, kemake banne sanyogajanit chhe. ā chaudey guṇasthānonī paryāyo ashuddhanayano viṣhay chhe. ahīn dravyadraṣhṭimān chaudey guṇasthānone ashuddha kahī gauṇ karī vyavahār, abhūtārtha, asatyārtha, upachār chhe em kahel chhe. chaudey guṇasthāno abhāvarūp chhe tethī asatyārtha chhe em nathī, paṇ dravyadraṣhṭimān te gauṇ chhe, lakṣhamān levā yogya nathī ane trikāḷī dravyamān e avasthāo nathī tethī asatyārtha-abhūtārtha kahel chhe. dravyamān to ashuddhatā chhe ja nahīn, paryāyamān chhe te dravyadraṣhṭimān gauṇ thaī jāy chhe.

ā chhaṭhṭhī gāthā bahu sūkṣhma chhe. samayasārano sār je gnāyak tenī sharūāt tyānthī thāy chhe. nyālabhāīe dravyadraṣhṭiprakāshamān līdhun chhe ke -ākhā samayasāramān chhaṭhṭhī gāthāmān samyagdarshanano khās viṣhay je dhruv te āvī gayo chhe. chhaṭhṭhī gāthāmān sarvotkr̥uṣhṭa vāt āvī chhe. hun pramatta nahīn, apramatta paṇ nahīn; kaī paryāy bākī rahī? ahāhā...! draṣhṭino viṣhay je gnāyakabimb temān koī paryāyo chhe ja nahīn.

vastusvabhāvanī draṣhṭithī joīe to svabhāv trikāḷ shuddha chhe, dravya dravyarūp ja chhe. enī vartamān avasthā paradravyanā nimitte ashuddha thaī chhe, paṇ e gauṇ chhe. ātmāmān be prakāraḥ ek trikāḷī svabhāvabhāv ane ek vartamān paryāyabhāv. tyān trikāḷī svabhāv je gnāyakabhāv te kadīy pramatta-apramatta evā chaud guṇasthānanā bhedarūp thayo ja nathī, nirantar gnāyakapaṇe shuddha rahyo chhe. māṭe vartamān paryāyane gauṇ karī evā shuddha gnāyakane draṣhṭimān levo te samyagdarshan ane jāṇavo te samyaggnān chhe. ā vītarāgamārganī mūḷ


PDF/HTML Page 107 of 4199
single page version

vāt chhe. dravyamān to ashuddhatā nathī, paṇ dravyadraṣhṭimān paṇ ashuddhatā nathī. paryāy uparathī najar khaseḍī laī gnāyakasvabhāvanī draṣhṭi kare nahīn ane loko bahāranī dhamālamān rokāī jāy, vrat kare, jātrā kare, bhakti ādi kare paṇ tethī shun vaḷe? ahīn to kahe chhe ke tun gnāyak mahāprabhu chho temān draṣhṭi ekāgra karavī e bhakti chhe ane e mokṣhamārga chhe.

vartamān paryāyamān ashuddhatā chhe, vastu pote ashuddhapaṇe thaī nathī. vastu ashuddha traṇ kāḷamān thāy paṇ nahīn, kemake vastumān vikār thāy evo koī guṇ nathī. vastu je ātmā chhe temān gnān, darshan, ānand, astitva, vastutva ītyādi anant anant guṇo chhe, paṇ koī guṇ evā nathī ke vastumān vikār kare. vikār to paryāyamān par nimittathī utpanna thāy chhe. guṇamān vikār thāy evo bhāv nathī, paṇ paranā lakṣhe paryāy vikārī thāy chhe. dravyadraṣhṭimān ā ashuddhatāne gauṇ karīne vyavahār, asatyārtha, abhūtārtha, upachār kahī chhe. temān āshay em chhe ke paryāyanī ashuddhatānun lakṣha chhoḍāvī vastu je ātmā tenī draṣhṭi karāvavī chhe. vastusvabhāvanī mukhyatāmān paryāy gauṇ- amukhya chhe tethī tene vyavahār kahīne jūṭhī chhe, asatyārtha chhe em kahel chhe. asatyārtha kahīne upachār chhe em kahyun tyān paryāyane gauṇ karīne upachār kahī chhe. chhe to kharī, paṇ tenun lakṣha karavā yogya nathī tethī dravyadraṣhṭimān tene gauṇ karī upachār kahel chhe.

ahāhā...! sukhanidhān prabhu ātmā duḥkharūp kem pariṇame? duḥkhapaṇe to paryāy pariṇamī chhe. e paryāy ashuddha chhe ane paranā lakṣhe vikārī thaī chhe. guṇ kadīy vikārī thayo nathī. traṇalokanā nāth jinendradevanun ā kathan chhe. jainadarshan sivāy bīje kyāy āvī vāt nathī.

paryāy je ashuddha thai chhe te dravyamān nathī. koī em kahe ke paryāy je shuddha thaī te to dravyamān chhe ne? to te shuddha paryāy paṇ dravyamān nathī, paṇ enī vāt ahīn nathī kemake shuddha paryāy to dravyano āshray kare chhe. ane je ashuddhatā chhe tene dravyadraṣhṭimān gauṇ karīne asatyārtha kahel chhe. dravyadraṣhṭi eṭale je paryāy nirmaḷ thaī e paryāyano viṣhay je dravya trikāḷī chhe, te taraph e vaḷī chhe. temān ashuddhatā nathī em kahevā māge chhe. vaḷī paryāy dravya taraph vaḷī emān ashuddhatā gauṇ chhe. ghaṇā prakāre kathan āve tyān apekṣhā barābar samajavī joīe.

have kahe chhe-dravyadraṣhṭi shuddha chhe. dravyadraṣhṭi eṭale vastusvabhāvathī jotān dravya shuddha chhe ane enī draṣhṭi karatān je dravyadraṣhṭi pragaṭ thaī te pote paṇ shuddha chhe, ane shuddha dravya te enun dhyey chhe. bāpu! ā to ātmakathā chhe. jainamān janmyā chhatān khabar na maḷe ke dravya


PDF/HTML Page 108 of 4199
single page version

kone kahevun? eno svabhāv shun? ane kayā viṣhayanun lakṣha chhoḍī konun lakṣha karavun? ā badhun jāṇyā vinā dharma na thāy bhāī!

draṣhṭino viṣhay shuddha chhe, ane draṣhṭi paṇ shuddha chhe. draṣhṭie trikāḷī shuddhanī pratīti karī. shuddhamān ‘shuddha’ jaṇāyo. āvo vītarāgamārga sūkṣhma chhe bhāī! ātmā paramātmasvarūp shuddha chhe. enī draṣhṭithī joīe to vastu shuddha chhe. paṇ ahīn to dravyadraṣhṭi shuddha chhe em kahyun chhe, dravya shuddha chhe em nathī kahyun. eno artha e ke draṣhṭi jyāre ‘shuddha’nī thāy tyāre vastu shuddha chhe em teṇe jāṇyun kahevāy.

aho! dharmasabhāmān ekāvatārī indro je sāmbhaḷavā āve chhe te ā alaukik vāt chhe. dayā pāḷo, vrat pāḷo evī sādhāraṇ vāt to kumbhār paṇakarato hoy chhe. paṇ paranī dayā koī pāḷī shakatun nathī. dayāno bhāv āve te rāg chhe, ashuddhatā chhe. paryāyamān ashuddhatāno vyay thaī ane shuddhatā pragaṭ thāy e dharma chhe. shuddha chaitanyasvabhāvanī draṣhṭi karatān ashuddhatā gauṇ thāy chhe ane teno abhāv thaīne shuddhi pragaṭ thatān mukti thāy chhe.

vaḷī kahe chhe dravyadraṣhṭi shuddha chhe, abhed chhe, nishchay chhe, bhūtārtha chhe, satyārtha chhe, paramārtha chhe.

dravyano svabhāv abhed chhe. te upar draṣhṭi jatān draṣhṭi paṇ abhed chhe. trikāḷī dravya abhed chhe, māṭe tenā āshraye pragaṭelī je draṣhṭi te paṇ abhed chhe em kahe chhe.

ahīn vyavahār (ashuddha paryāy) sāme draṣhṭi (shuddha paryāy)ne nishchay kahī chhe. trikāḷī svabhāvanī draṣhṭithī joīe to dravya nishchay sat chhe, ane enā āshraye pragaṭelī draṣhṭi paṇ nishchay chhe.

vastu ātmā trikāḷ chhe e bhūtārtha chhe. āvā bhūtārtha svabhāvanī draṣhṭi thatān dravyadraṣhṭi paṇ bhūtārtha chhe. paryāyadraṣhṭi abhūtārtha chhe, dravyadraṣhṭi bhūtārthachhe.

trikāḷī dravya-vastu satya chhe. āvā sachchidānandasvarūp ātmānī draṣhṭi karanārī dravyadraṣhṭi paṇ satyārtha chhe.

agāu paryāyanī ashuddhatāne gauṇ karī upachār kahī hatī. ahīn ā chhellā bolamān upachār sāme dravyadraṣhṭi paramārtha chhe em kahyun chhe. vastu-dravya pote paramārtha chhe. trikāḷī dhruv ātmā svayam param padārtha chhe. enī draṣhṭi karī e draṣhṭi paṇ paramārtha chhe.


PDF/HTML Page 109 of 4199
single page version

māṭe kahe chhe-ātmā gnāyak ja chhe; temān bhed nathī tethī pramatta-apramatta nathī. juo spaṣhṭa kare chhe ke chaitanyarasano kand prabhu ātmā ek gnāyak, gnāyak, gnāyak ja chhe, temān paryāy nathī, pramatta-apramatta avasthāo nathī. ahāhā...! samyagdarshananī paryāy gnāyakane viṣhay kare, paṇ e paryāy gnāyakamān nathī. gnāyak paryāyanā bhedarūp thato nathī. jāṇanār, jāṇanār, jāṇanār, dhruv, dhruv, dhruv evā gnāyakamān koī bhed nathī. koī kahe ke anekānt karo ne? ke ātmā gnāyak paṇ chhe ane vikārī paṇ chhe. to ahīn kahe chhe ke ātmā vastu ekānt gnāyak ja chhe, abhed chhe tethī pramatta-apramatta nathī. aho! kundakundāchāryadeve jagat samakṣha param satya jāher karyun chhe. have chothā padano artha kare chhe. ‘gnāyak’ evun nām paṇ tene gneyane jāṇavāthī āpavāmān āve chhe, kāraṇ ke gneyanun pratibimb jyāre jhaḷake chhe tyāre gnānamān tevun ja anubhavāy chhe. rāgādi, vikārādi jevā gney chhe tevun ja ahīn gnānamān jaṇāy chhe. topaṇ gneyakr̥ut ashuddhatā tene nathī. rāgane jāṇe māṭe rāganā kāraṇe gnān pariṇamyun chhe em nathī. rāg chhe māṭe ahīn tenun gnān thayun em tene ashuddhatā nathī. gnānanī paryāy pote ja e rīte jāṇavārūp pariṇamī chhe. jem arīso hoy temān sāme jevī chīj kolasā, shrīphaḷ, vagere hoy tevī chīj tyān jaṇāy. erūpe arīso pariṇamyo chhe, e arīsānī avasthā chhe. andar dekhāy e kolasā ke shrīphaḷ nathī. e to arīsānī avasthā dekhāy chhe. tem gnānanī paryāyamān sharīrādi gneyo jaṇāy tyān gnānanī paryāy e potānī chhe, e sharīrādi parane laīne thaī chhe em nathī; kemake jevun gney gnānamān pratibhāsit thayun tevo gnāyakano ja anubhav karatān gnāyak ja chhe. jāṇanāro jāṇanārapaṇe ja rahyo chhe, gneyapaṇe thayo ja nathī. gney padārthanun je gnān thayun te gnān potānun potāthī chhe, gneyathī nathī. ‘ā hun jāṇanāro chhun te hun ja chhun, anya koī nathī.’ gney padārthanun gnān thayun tyān jāṇanāro te hun chhu,n gney te hun nathī. evo potāne potāno abhedarūp anubhav thayo tyāre e jāṇavārūp kriyāno kartā pote ja chhe ane jene jāṇyun te karma paṇ pote ja chhe. gnānanī paryāye trikāḷī dravyane jāṇyun tyāre gneyane paṇ bhegun jāṇyun. e gneyane nahīn potānī paryāyane pote jāṇī chhe. jāṇanakriyāno kartā paṇ pote ane jāṇanakarma paṇ pote. āvo ek gnāyakapaṇāmātra pote shuddha chhe. e ‘shuddha’ jaṇāyo paryāyamān. e rīte ene shuddha kahevāmān āve chhe. jaṇāyā vinā shuddha kone kahevun? ā shuddhanayano viṣhay chhe. trikāḷī dravya je gnāyakapaṇāmātra chhe te shuddhanayano viṣhay chhe. anya parasanyogajanit bhedo chhe te badhā bhedarūp ashuddhadravyārthikanayano viṣhay chhe.


PDF/HTML Page 110 of 4199
single page version

shuddhanayano viṣhay to potāno dhruvasvabhāv gnāyak chhe, paṇ enun pariṇaman nirmaḷ thayun tene shuddhanay kahyo chhe. pariṇamane dhruvane jāṇyo, jāṇavānun kārya āvyun tene shuddhanay kahyo. viṣhay to dhruv chhe, paṇ ene dhruv jaṇāyo kayāre? shuddha pariṇaman thayun tyāre ja dhruv chhe em jaṇāyun. eṭale ene shuddhanay kahyo. paryāyamān je ashuddhatā chhe te to parasanyogajanit bhed chhe, ane je nirmaḷ paryāy thaī tene abhedamān gaṇī līdhī. ashuddhatāne bhedamān gaṇīne te ashuddhadravyārthikanayano viṣhay chhe em kahyun. dravya to trikāḷ shuddha chhe ane dravyanī paryāy vikārapaṇe thaī chhe tethī tene ashuddhadravyārthikanayano viṣhay kahyo. ā ashuddhadravyārthik nay paṇ shuddhadravyanī draṣhṭimān paryāyārthik ja chhe tethī vyavahāranay ja chhe em jāṇavun. paryāy em bhed paḍe te ashuddha chhe, vyavahār chhe. shuddha dravyanī draṣhṭimān paryāyārthikanay chhe te vyavahāranay ja chhe. ahīn ātmā je dhruvavastu chhe tene satyārtha, bhūtārtha ane paramārtha kahī ane ashuddhanayano viṣhay je rāgādi ene asatyārtha, abhūtārtha ane upachār kahyā. dravyanā svabhāvanun prayojan siddha karavā ām kahyun chhe. dhruvane dhyey banāvīne teno āshray letān samyagdarshanādi pragaṭ thāy chhe. māṭe dravyanī mukhyatāmān paryāyane gauṇ karī tenun lakṣha chhoḍāvavā tene asatyārtha kahyā chhe. ahīn em paṇ jāṇavun ke jinamatanun kathan syādvādarūp chhe, tethī ashuddhanayane sarvathā asatyārtha na mānavo. paryāyamān vikār chhe ja nahīn, malinatā chhe ja nahīn em na mānavun. paryāyamān vikār chhe te apekṣhāe tene satyārtha jāṇavun. vikār chhe, paryāy chhe e apekṣhāthī satyārtha mānavun. parantu samyagdarshananā dhyeyamān dravya ane paryāy banne āvī jāy chhe em na samajavun. vastu je trikāḷī dhruv dravyasvabhāv chhe tenā āshraye dharmanī prāpti thāy chhe. paryāyano āshray karavā jāy tyān vikalpa ūṭhe chhe, rāg utpanna thāy chhe. tethī tene asatyārtha kahī trikāḷī dhruv gnāyakanun avalamban levā kahyun chhe. paṇ em na mānavun ke paryāyamān shuddhatā-ashuddhatā kāī chīj ja nathī. kāraṇ ke syādvād pramāṇe shuddhatā ane ashuddhatā banne vastunā dharma chhe, ane vastudharma chhe te vastunun sattva chhe. ashuddhatā e paṇ ātmānī paryāyanun sattva chhe. sarvathā asatya chhe, jūṭhun chhe em nathī. mārga sūkṣhma ane gambhīr chhe, bhāī! ene apekṣhāthī na samaje to goṭā ūṭhe evun chhe. vikārī avasthāne paṇ jīve dhārī rākhī chhe. jem dravya-guṇane dhārī rākhyā chhe tem ashuddhatāne paṇ paryāyamān jīve dhārī rākhī chhe. ashuddhatā chhe ja nahīn em kahe to paryāy ūḍī jāy chhe ane ashuddhatāno āshray levā jāy to dharma thato nathī. māṭe paryāyamān ashuddhatā chhe te satyārtha chhe paṇ te āshray yogya nathī tethī asatyārtha chhe em apekṣhā yathārtha samajavī.


PDF/HTML Page 111 of 4199
single page version

ashuddhatā paradravyanā sanyogathī thāy chhe e ja pher chhe. vikārī bhāv karmanā sanyogathī thāy chhe. te svabhāv nathī e apekṣhāthī sanyogathī thāy em kahyun, paṇ e bhāv potāmān potāthī thāy chhe. vikārībhāv chhe to jīvanun paryāyasattva ane te potānā ṣhaṭkārakathī svatantrapaṇe paryāyamān thāy chhe. vikārano kartā vikārī paryāy, vikār te potānun karma, vikār pote sādhan, pote sampradān, pote apādān ane pote ādhār. em vikār ek samayanī paryāyamān potānā ṣhaṭkārakothī utpanna thāy chhe. paranā sanyogathī vikār thāy chhe em kahevun e to nimittanī pradhānatāthī kathan chhe, kharekhar parane laīne vikār thato nathī.

ashuddhanayane ahīn hey kahyo chhe, kāraṇake ashuddhanayano viṣhay sansār chhe ane sansāramān ātmā klesh bhogave chhe. ashuddhanayano viṣhay je sansār chhe tene jīv anādithī potāno mānī chāragatimān rakhaḍe chhe ane sansāramān klesh-duḥkh bhogave chhe.

tyāre koī em kahe ke ahīn ashuddha paryāyane hey kahī chhe paṇ je shuddha paryāy chhe tenun shun? to teno uttar em chhe ke niyamasāramān nirmaḷ paryāyane paṇ hey kahī chhe. ahīn to dravya trikāḷī shuddha chhe tenī draṣhṭi karāvavā ane paryāyamān je ashuddhatā chhe tenun lakṣha chhoḍāvavā ashuddhatāne asatyārtha kahī hey kahevāmān āvī chhe. jīvane anādithī paryāyadraṣhṭi chhe ane ashuddhatā ane paryāyanā bhedonun lakṣha paṇ anādinun chhe te ahīn chhoḍāvavānun prayojan chhe.

ahāhā! dhruv gnāyakabhāv bhūtārtha chhe, satyārtha chhe, nishchay chhe, paramārtha chhe; ane je paryāyanī ashuddhatā chhe te abhūtārtha chhe, asatyārtha chhe, vyavahār chhe, upachār chhe. tethī ashuddhanay hey chhe kemake teno viṣhay sansār chhe ane sansāramān jīv klesh bhogave chhe. chārey gatimān mithyā shraddhān ane rāgadveṣhanā dāvānaḷamān santr̥upta thaī jīv duḥkhī- duḥkhī thaī rahyo chhe. paisāvāḷā moṭā sheṭhīo hoy ke rājyanā mālik moṭā rājā- mahārājā hoy te sau agnānavash sansāramān mahāduḥkhī chhe. loko emane agnānathī sukhī kahe, paṇ kharekhar te badhā atishay duḥkhī chhe. jīv svargamān jāy to tyān paṇ tr̥uṣhṇāvash bhāre duḥkhī chhe. narak-nigodanān duḥkh to aparampār chhe, akathya chhe.

have kahe chhe jyāre pote paradravyathī bhinna thāy tyāre sansār maṭe ane tyāre klesh maṭe. e rīte duḥkh maṭāḍavāne shuddhanayano upadesh pradhān chhe. paradravya ane ashuddhatānun lakṣha chhoḍī, bhagavān ātmā je ānandano nāth trikāḷ dhruv gnāyak prabhu chhe teno āshray letān sansār kahetān vikār maṭe ane tyāre klesh maṭī sukh thāy. narakanā kṣhetramān anājano kaṇ nathī, pāṇīnun ṭīpun nathī chhatān tyān samakitī sukhī chhe. sātamī raurav narakanā sthānamān


PDF/HTML Page 112 of 4199
single page version

koī jīv trikāḷī dravyano āshray laī samyagdraṣhṭi thāy chhe tethī paryāyamān tene sukh pragaṭ thāy chhe. trikāḷī dravya ātmā pote sukhanidhān chhe. paryāyanī draṣhṭi chhoḍī jyān dravyanī draṣhṭi karī ke sukh pragaṭ thāy chhe. ā rīte duḥkh maṭe chhe tethī shuddhanayano upadesh pradhān chhe. samyagdarshan pāmyā pachhī shuddhanayano āshray pāmī visheṣh-visheṣh antaramān līn thatān chāritra pragaṭe chhe tyān visheṣh-visheṣh sukh thāy chhe. shuddhanayano āshray sampūrṇa thatān sampūrṇa vītarāgatā, kevaḷagnān ane anant sukh pragaṭ thāy chhe. sukhī thavāno ā ek ja mārga chhe. ashuddhanayane asatyārtha kahevāthī em na samajavun ke ākāshanā phulanī jem te vastudharma sarvathā ja nathī. em sarvathā ekānt samajavāthī mithyātva āve chhe. jem ākāshamān phūl nathī tem jīvanī avasthāmān ashuddhatā chhe ja nahīn em nathī. mukhya- gauṇ karīne satyārtha-asatyārthanī vyākhyā karī chhe. mukhyane satya kahī gauṇane asatya kahel chhe. paṇ paryāyamān ashuddhatā nathī evun nathī. ashuddhatā paryāyadharmanun sattva chhe. dravya-guṇ-paryāy traṇey sat chhe, māṭe ashuddhatā sarvathā asatyārtha na samajavī. em sarvathā ekānt samajatān mithyātva rahe chhe. svabhāvadraṣhṭinī mukhyatāmān vikārane asatyārtha kahyo, te paryāyane jotān satyārtha chhe. paryāyamān jo vikār nathī to duḥkh nathī, sansār nathī. to pachhī te ṭāḷavāno upāy paṇ kem hoy? māṭe paryāyamān ashuddhatā chhe em jāṇavun, sarvathā ekānt na mānavun. māṭe syādvādanun sharaṇ laī shuddhanayanun ālamban karavun joīe. paryāyamān ashuddhatā chhe tenun yathārtha gnān karī tenun lakṣha chhoḍavun, ane ekamātra dhruv gnāyakane satyārtha svīkārī teno āshray karavo. tethī ratnatrayadharma pragaṭ thāy chhe. paryāyamān ashuddhatā chhe te potānī ja bhūlathī chhe. rāgapaṇe pariṇame te potāno paryāyadharma chhe. dharma eṭale mokṣhamārgarūp dharma enī ahīn vāt nathī, ashuddhatā potānī paryāye dhārī rākhel chhe tethī te paryāyadharma chhe em kahyun chhe. ām syādvādanun sharaṇ laī eṭale jyān jevī apekṣhā chhe tenun yathārtha gnān karī shuddhanayanun ālamban karavun. svarūpanī prāpti thayā pachhī shuddhanayanun paṇ ālamban nathī rahetun. eṭale jyān paryāyamān pūrṇasvarūp pragaṭ thaī gayun, pūrṇa vītarāgatā ane kevaḷagnān pragaṭ thaī gayā tyān shuddhanayanun ālamban pūrun thaī gayun. pachhī ālamban karavānun prayojan rahyun nahīn, ālamban paṇ rahyun nahīn. je vastusvarūp chhe te chhe-e pramāṇadraṣhṭi chhe. dravyano sampūrṇa āshray laīne kevaḷagnān thayun tyān ātmānun pramāṇagnān thaī gayun. pūrṇa vītarāgatā pragaṭ thaī gaī. ā pramāṇe nishchay karavo yogya chhe. ahīn (gnāyakabhāv) pramatta-apramatta nathī em kahyun chhe tyān ‘pramatta-apramatta’ eṭale shun? guṇasthānanī paripāṭīmān chhaṭhṭhā guṇasthān sudhī to pramatta kahevāy chhe ane


PDF/HTML Page 113 of 4199
single page version

sātamāthī māṇḍīne apramatta kahevāy chhe. parantu e sarva guṇasthāno ashuddhanayanī kathamānnī chhe; shuddhanayathī ātmā gnāyak ja chhe.

ātmā je trikāḷī dhruv gnāyakasvarūp chhe te ekānt satya chhe. te koī apekṣhāe asatya na thāy. satya-asatyanī apekṣhā paryāyamān lāgu paḍe. paryāy potānā hovāpaṇānī apekṣhāe satya chhe ane trikāḷī dhruvanī draṣhṭi karatān gauṇ-asatya chhe. sarva guṇasthāno ashuddhanayano viṣhay chhe tethī gauṇ chhe, asatyārtha chhe. kemake teno āshray le to sansār ūbho thāy ane trikāḷī shuddha dravyano āshray le to duḥkh maṭī jāy ane mokṣha thāy.

shuddhanayathī ātmā gnāyak ja chhe. eṭale ātmā je ek chaitanya-chaitanya sāmānya ekarūp abhed dhruvasvarūp chhe te gnāyak ja chhe. temān chaudey guṇasthānonā bhedo nathī. dravya ane paryāy e banne vastumān hovā chhatān ā ekarūp gnāyakabhāvamān paryāyo nathī. malin, vikārī paryāyo to nathī paṇ samvar, nirjarā ane mokṣhanī shuddha paryāyo paṇ nathī. āvo ekarūp abhed je gnāyakabhāv e ja dhyeyarūp chhe. ahīn ashuddhanun lakṣha chhoḍāvyun teno artha e chhe ke je nirmaḷ paryāy chhe te to dravyano ja āshray le chhe. ashuddhatā chhe te paryāyamān chhe, dravya-guṇamān nathī. tethī ashuddhatāne gauṇ karī, nirmaḷānand, dhruv gnāyakanun lakṣha karatān samyagdarshanādi pragaṭ thāy chhe ane te dharma chhe.

bhāī! ā (gnāyak) to vītarāg thavānun kārakhānun chhe. koī kahe chhe ke sonagaḍhamān siddha thavānī phekṭarī chhe. vāt sāchī chhe. ā tattva samajīne koī dravyano- dhruvano āshray le to jarūr siddhapad pāme evī aphar ā vāt chhe. shuddha paryāy trikāḷī dravyano āshray le chhe te mārga chhe. paryāy dhruvanun dhyān kare chhe. āgaḷ gāthā 320nī āchārya jayasenanī ṭīkāmān āve chhe ke-‘dhyātā puruṣh em bhāve chhe ke je sakaḷ nirāvaraṇ akhaṇḍ ek pratyakṣhapratibhāsamay avinashchar shuddha pāriṇāmik paramabhāvalakṣhaṇ nij paramātmadravya te hun chhun.’ paryāy em jāṇe-anubhave chhe ke trikāḷī dravya te hun chhun. nyālabhāīe kahyun chhe ke -‘paryāy mārun dhyān kare to karo, hun konun dhyān karun?’ māṭe ekalo je gnāyak dhruv bhagavān chhe te ek ja draṣhṭino viṣhay āshray karavā yogya chhe, nirmaḷ paryāy paṇ āshray karavā yogya nathī em nishchay karavo.

om om om

PDF/HTML Page 114 of 4199
single page version

jīv–ajīv adhikār
gāthā–7

दर्शनज्ञानचारित्रवत्त्वेनास्याशुद्धत्वमिति चेत्–

ववहारेणुवदिस्सदि णाणिस्स चरित्त दंसणं णाणं।
ण वि णाणं ण चरित्तं ण दंसणं जाणगो सुद्धो।।
७।।

व्यवहारेणोपदिश्यते ज्ञानिनश्चरित्रं दर्शनं ज्ञानम्।
नापि
ज्ञानं न चरित्रं न दर्शनं ज्ञायकः शुद्धः।। ७।।

have prashna thāy chhe ke darshan, gnān, chāritra-e ātmānā dharma kahevāmān āvyā chhe, to e to traṇ bhed thayā, e bhedarūp bhāvothī ātmāne ashuddhapaṇun āve chhe! ā prashnanā uttararūp gāthāsūtra kahe chheḥ-

chāritra, darshan, gnān paṇ vyavahār–kathane gnānīne;
chāritra nahi, darshan nahi, nahi gnān, gnāyak shuddha chhe. 7.

gāthārthaḥ– [ज्ञानिनः] gnānīne [चरित्रं दर्शनं ज्ञानम्] chāritra, darshan, gnān- e traṇ bhāv [व्यवहारेण] vyavahārathī [उपदिश्यते] kahevāmān āve chhe; nishchayathī [ज्ञानं अपि न] gnān paṇ nathī, [चरित्रं न] chāritra paṇ nathī ane [दर्शनं न] darshan paṇ nathī; gnānī to ek [ज्ञायकः शुद्धः] shuddha gnāyak ja chhe.

ṭīkāḥ– ā gnāyak ātmāne bandhaparyāyanā nimittathī ashuddhapaṇun to dūr raho, paṇ ene darshan, gnān, chāritra paṇ vidyamān nathī; kāraṇ ke anant dharmovāḷā ek dharmīmān je niṣhṇāt nathī evā nikaṭavartī shiṣhyajanane, dharmīne oḷakhāvanārā keṭalāk dharmo vaḍe, upadesh karatā āchāryono-joke dharma ane dharmīno svabhāvathī abhed chhe topaṇ


PDF/HTML Page 115 of 4199
single page version

nāmathī bhed upajāvī-vyavahāramātrathī ja evo upadesh chhe ke gnānīne darshan chhe, gnān chhe, chāritra chhe. parantu paramārthathī jovāmān āve to anant paryāyone ek dravya pī gayun hovāthī je ek chhe evun kāīk-maḷī gayelā āsvādavāḷun, abhed, ekasvabhāvī (tattva)-anubhavanārane darshan paṇ nathī, gnān paṇ nathī, chāritra paṇ nathī, ek shuddha gnāyak ja chhe.

bhāvārthaḥ– ā shuddha ātmāne karmabandhanā nimittathī ashuddhapaṇun āve chhe e vāt to dūr ja raho, paṇ tene darshan, gnān, chāritranā paṇ bhed nathī; kāraṇ ke vastu anantadharmarūp ekadharmī chhe. parantu vyavahārī jan dharmone ja samaje chhe, dharmīne nathī jāṇatā, tethī vastunā koī asādhāraṇ dharmone upadeshamān laī abhedarūp vastumān paṇ dharmonā nāmarūp bhedane utpanna karī evo upadesh karavāmān āve chhe ke gnānīne darshan chhe, gnān chhe, chāritra chhe. ām abhedamān bhed karavāmān āve chhe tethī te vyavahār chhe. paramārthathī vichāravāmān āve to anant paryāyone ek dravya abhedarūpe pīne beṭhun chhe tethī temān bhed nathī.

ahīn koī kahe ke paryāy paṇ dravyanā ja bhed chhe, avastu to nathī; to tene vyavahār kem kahī shakāy? tenun samādhānaḥ- e to kharun chhe paṇ ahīn dravyadraṣhṭithī abhedane pradhān karī upadesh chhe. abhedadraṣhṭimān bhedane gauṇ kahevāthī ja abhed sārī rīte mālūm paḍī shake chhe. tethī bhedane gauṇ karīne tene vyavahār kahyo chhe. ahīn evo abhiprāy chhe ke bhedadraṣhṭimān nirvikalpa dashā nathī thatī ane sarāgīne vikalpa rahyā kare chhe; māṭe jyān sudhī rāgādik maṭe nahi tyān sudhī bhedane gauṇ karī abhedarūp nirvikalpa anubhav karāvavāmān āvyo chhe. vītarāg thayā bād bhedābhedarūp vastuno gnātā thaī jāy chhe tyān nayanun ālamban ja rahetun nathī.

have prashna thāy chhe ke darshan, gnān, chāritra-e ātmānā dharma kahevāmān āvyā chhe, to e to traṇ bhed thayā, e bhedarūp bhāvothī ātmāne ashuddhapaṇun āve chhe? ā prashnanā uttararūp gāthāsūtra kahe chheḥ

pravachan nambar, 18–20 tārīkh 17–12–7p thī 20–12–7p

* gāthārtha uparanun pravachan *

gnānīne chāritra, darshan, gnān-e traṇ bhāv vyavahārathī kahevāmān āve chhe; nishchayathī gnān paṇ nathī, chāritra paṇ nathī ane darshan paṇ nathī; gnānī to ek shuddha gnāyak ja chhe.


PDF/HTML Page 116 of 4199
single page version

ā darshan, gnān, chāritra em traṇ bhāv gnānīne nathī. shun kahevā māge chhe? ke trikāḷī gnāyakamān ā darshan, ā gnān, ā chāritra evā bhed nathī. gnāyak to akhaṇḍ, abhedarūp chhe. evā gnāyakamān traṇ bhed pāḍe tyān vikalpa ūṭhe chhe, rāg thāy chhe. trikāḷī gnāyak paramātmāmān nirmaḷ paryāyane paṇ bhegī gaṇe to vyavahār thaī jāy chhe; ashuddhanay thaī jāy chhe. ashuddhanay kaho, ashuddhadravyārthikanay kaho, paryāyārthikanay kaho ke vyavahāranay kaho, -te ekārthavāchak chhe.

āchārya bhagavāne je apekṣhāe je vāt karī hoy te barābar samajavī joīe temān kānīpaṇ āghumpāchhun karavā jāy to viparīt thaī jashe. ahīn kahe chhe ke gnānīne chāritra, darshan, gnān em traṇ bhāv vyavahārathī kahevāmān āve chhe, eṭale ke te asatyārtha kahevāmān āve chhe. nishchayadraṣhṭimān ā guṇ ane ā guṇī evā bhed chhe ja nahīn. gnānī to ek shuddha gnāyak ja chhe. ahāhā...! vastu-ātmā shuddha gnāyak ja chhe, abhed chhe. abhedamān darshan, gnān, chāritra em guṇo chhe em kahevun te vyavahār chhe. guṇo chhe kharā, paṇ guṇ-bhed nathī. abhedadraṣhṭithī jonārane bhed dekhāto ja nathī. pravachanasāramān aliṅgagrahaṇanā aḍhāramā bolamān kahyun chhe ke ‘ātmā guṇavisheṣhathī nahi āliṅgit evun shuddha dravya chhe.’ kahe chhe ke guṇī evo ātmā guṇabhedane sparshato nathī, āliṅgan karato nathī. ahāhā...! ekalo abhed, abhed chhe. abhedamān bhed upajāvatān-ā gnān chhe, darshan chhe, chāritra chhe em bhed upajāvatān paryāyamān rāg utpanna thāy chhe, samyagdarshanādi thatān nathī.

ahīn chhaṭhṭhī gāthāthī paṇ have āgaḷ vāt laī jāy chhe. chhaṭhṭhī gāthāmān vyavahāranā traṇ prakārano niṣhedh karīne have ahīn chothā anupacharit sadbhūt vyavahāranayano niṣhedh kare chhe.

11 mī gāthāmān vyavahāranayanā chārey bhedano niṣhedh karyo chhe. badhoy vyavahār abhūtārtha chhe em kahīne jainadarshananun vāstavik svarūp batāvyun chhe. asadbhūt vyavahāranā be prakār-ek upacharit asadbhūt ane bījo anupacharit asadbhūt. tathā sadbhūt vyavahāranā be bhed-ek upacharit sadbhūt ane bījo anupacharit sadbhūt. temān traṇ bhedono chhaṭhṭhī gāthāmān niṣhedh karyo chhe. ane anupacharit sadbhūtavyavahārano ā sātamī gāthāmān niṣhedh kare chhe.

gnān te ātmā, darshan te ātmā, chāritra te ātmā-āvā bhed gnāyakamān nathī. āvā bhed te anupacharit sadbhūt vyavahāranayano viṣhay chhe. gnāyak to gnāyak abhedamātra chhe.


PDF/HTML Page 117 of 4199
single page version

āṭhamī gāthāmān em kahyun ke-‘darshan-gnān-chāritrane je hammeshān prāpta hoy te ātmā chhe.’ ām bhed pāḍīne samajāvyun chhe. navamī-dashamī gāthāmān em kahyun ke gnān chhe te ātmā chhe. ām bhed pāḍīne kathan karyun te sadbhūt vyavahāranay chhe. teno ahīn niṣhedh karīne kahe chhe ke ātmā to ek shuddha gnāyak ja chhe, temān koī bhed nathī.

* ṭīkā uparanun pravachan *

ā gnāyak ātmāne bandhaparyāyanā nimittathī ashuddhapaṇun to dūr raho, paṇ ene darshan, gnān, chāritra paṇ vidyamān nathī. trikāḷī vastu abhed chhe. emān bhed kayān chhe? āchārya jayasenanī ṭīkāmān agnino dākhalo āpyo chhe. agnimān pāchak, prakāshak ane dāhak em traṇ guṇ chhe. em ātmāmān darshanaguṇ pāchak chhe, gnānaguṇ prakāshak chhe, chāritraguṇ dāhak chhe. ā traṇ bhed pāḍavā e vyavahār chhe. nishchayathī ene darshan, gnān, chāritra paṇ vidyamān nathī. abhedanī hayātīmān bhedanī hayātī rahetī nathī. ahā! trikāḷ ek gnāyakabhāvanī draṣhṭi karatān paryāyabhed dekhāto nathī e to ṭhīk, paṇ andar guṇo chhe chhatān guṇabhed paṇ dekhāto nathī.

ā mūḷ chījane jāṇyā vinā janma-maraṇ maṭe em nathī. ekalo abhed gnāyak te mūḷachīj chhe. ene paryāyamān anādithī karmabandh chhe. te bandhaparyāyanā nimittathī ashuddhapaṇun āve e to dūr raho, paṇ emān shuddhatānā bhedo paṇ nathī. ashuddhatā to nathī ja, paṇ bhagavān gnāyak ekarūp vastumān darshan-gnān-chāritra je mokṣhano mārga chhe, shuddha chhe e paṇ vidyamān nathī. samyagdarshanano viṣhay ke nirvikalpa dhyānano viṣhay je trikāḷī dhruv ekarūp gnāyak temān samyagdarshan ādi shuddha paryāyonā bhed nathī. ahāhā...! ekalā abhed gnāyakamān ashuddhatā to nathī paṇ darshan, gnān, chāritranī paryāyanā bhedano paṇ avakāsh nathī.

kahyun ne ke gnāyakamān gnān, darshan, chāritra vidyamān nathī. vidyamān nathī eṭale abhed draṣhṭimān ā bhedo jaṇātā nathī. te abhedadraṣhṭinā viṣhay nathī. bhedanun lakṣha karavā jāy tyān vikalpa thāy chhe, rāg thāy chhe. bhedadraṣhṭimān nirvikalpa dashā thatī nathī. samyagdarshan e nirvikalpa dashā chhe. te kem pragaṭ thāy enī ā adbhut vāt chhe. ātmā shuddha gnāyak chhe. tenī sāthe gnān-darshan-chāritranī shuddha paryāy bheḷavo to nirvikalpa samakit nahīn thāy. ashuddhapaṇānī vāt to chhoḍī do, darshan, gnān, chāritranī shuddha paryāyanā bhed paṇ akhaṇḍ gnāyakanī draṣhṭithī bahār rahī jāy chhe. abhedadraṣhṭimān paryāyabhed najaramān āvato ja nathī.


PDF/HTML Page 118 of 4199
single page version

have kahe chhe-anant dharmovāḷā ek dharmīmān je niṣhṇāt nathī evā nikaṭavartī shiṣhyajanane, jo ke dharma ane dharmīno svabhāvathī abhed chhe topaṇ nāmathī bhed upajāvī-vyavahāramātrathī ja evo upadesh chhe ke gnānīne darshan chhe, gnān chhe, chāritra chhe.

ātmā ek gnāyak vastu chhe. emān gnān, darshan, chāritra, astitva, vastutva ādi anant dharmo chhe. āvā anantadharmovāḷā ek dharmīmān je niṣhṇāt nathī, eṭale ke anantadharmo hovā chhatān abhed ekatvarūp dharmīnun jene gnān nathī, anubhav nathī evā nikaṭavartī shiṣhyane bhed pāḍī samajāvavāmān āve chhe. ahīn nikaṭavartī shiṣhya līdho chhe. shiṣhya be prakāre nikaṭ chhe-kṣhetrathī ane bhāvathī. eṭale ke pātra thaīne mumukṣhutā pragaṭ karīne jignāsāthī tattva samajavā samīpamān āvyo chhe. evā shiṣhyane bhed pāḍī vyavahārathī samajāvavāmān āve chhe. anantadharmovāḷo dharmī ātmā ek chhe, svabhāvathī abhedarūp chhe, topaṇ tene oḷakhāvavā māṭe shiṣhyane bhed pāḍī samajāvavun paḍe chhe, kemake bījo koī upāy nathī. tethī anant dharmomānthī dharmīne oḷakhāvanārā keṭalāk dharmo vaḍe shiṣhyane upadesh āpavāmān āve chhe ke gnānīne gnān chhe, darshan chhe, chāritra chhe. nāmamātrathī ja bhed upajāvī āchāryoe vyavahārathī ja āvo upadesh āpyo chhe.

jemake sukhaḍanā lākaḍāmān sugandh chhe. sumvāḷap chhe, vajan chhe ityādi nāmamātra bhed pāḍī (sukhaḍ) samajāvavāmān āve chhe. kharekhar temān evā bhed nathī. tem ā bhagavān ātmāmān bhed nathī. te to abhed ek vastu chhe. parantu jene te abhed ek shuddha dravyanun gnān nathī evā pātra shiṣhyane upadesh karanār āchāryo kathanamātra bhed pāḍī vastutattva samajāve chhe-ke ātmāmān gnān chhe, darshan chhe, chāritra chhe.

sansāramān badhā bhaṇe chhe. koī meṭrik, bī. e., el el.bī., em. ḍī. vagere thāy chhe ne? e to badhī pāpanī vidyā chhe. evī vidyā to anantavār prāpta karī chhe, paṇ ā vidyā ekavār paṇ prāpta karī nathī. bhagavān ātmā je akhaṇḍ ekarūp gnāyak chhe tene jāṇavā-anubhavavānī vidyā anantakāḷamān ekavār paṇ prāpta karī nathī. (ek vār paṇ gnāyakamān ḍokiyun kare to bhavobhavanān duḥkh maṭī jāy).

ahāhā! āchāryoe nāmathī bhed upajāvī vyavahārathī shiṣhyane upadesh āpyo ke ātmā darshan chhe, gnān chhe, chāritra chhe. parantu paramārthathī jovāmān āve to anant paryāyone ek dravya pī gayun hovāthī ekarūp, kiñchit ekamek maḷī gayelā āsvādarūp, abhed ekasvabhāv vastuno anubhav karanār paṇḍit puruṣhane darshan paṇ nathī, gnān paṇ nathī ane chāritra paṇ nathī, te to ek shuddha gnāyak ja chhe.


PDF/HTML Page 119 of 4199
single page version

paramārthathī eṭale vastudraṣhṭithī jovāmān āve to anant paryāyone ek dravya pī gayun hovāthī ekarūp chhe. ahīn paryāy shabdano artha guṇ karavo, kemake guṇane sahavartī paryāy kahevāmān āve chhe. samayasār gāthā 294nī ṭīkāmān ātmānun svalakṣhaṇ batāvyun chhe tyān guṇane sahavartī paryāy kahī chhe, ane badalātī dashāne kramavartī paryāy kahī chhe. guṇo badhā dravyamān ekasāthe rahe chhe tethī guṇane sahavartī paryāy kahel chhe. ā saghaḷā anant guṇone ek dravya pīne beṭhun chhe eṭale te anantaguṇo dravyamān abhedapaṇe chhe, kadī bhedarūp thatā nathī. māṭe dravya ekarūp chhe.

vaḷī te anantaguṇonā svādo ekamek maḷī gayelā abhed chhe. gnānano svād, ānandano svād, em badhā svād maḷī gayelā abhed chhe. jem unāḷāmān dūdhiyun kare chhe ne? temān badām, chāroḷī, pistā ityādi bhinna-bhinna chhe, chhatān badhāto svād ekarūp chhe. em anantaguṇono svād maḷī gayelo abhed ek chhe. ahā! ashuddhatānun lakṣha chhoḍī, bhedanun paṇ lakṣha chhoḍī ekalā gnāyak upar draṣhṭi paḍatān abhed ek maḷī gayelā āsvādavāḷun ekasvabhāvī tattva anubhavamān āve chhe.

jene ātmakalyāṇ karavun hoy, sukhī thavun hoy, janma-maraṇathī chhūṭavun hoy teṇe shun karavun? to kahe chhe ke je ek gnāyakabhāv abhed vastu chhe tene anubhavamān levo. āvā ekasvabhāvī abhed ātmatattva anubhavanār gnānī puruṣhane darshan paṇ nathī, gnān paṇ nathī, chāritra paṇ nathī. to shun chhe? to kahe chhe ke ek shuddha gnāyak ja chhe. juo ekānt kīdhun ke ek shuddha gnāyak ja chhe, ekalo abhed chhe. ahāhā! ekalo chaitanya gnāyakabhāv, abhedasvabhāv, ekabhāv, sāmānyasvabhāv, nityasvabhāv, dhruvasvabhāv, sadrashaekarūpasvabhāv e ja ek samyagdarshanano viṣhay chhe. ā to sarvagna vītarāg parameshvare kahelun alaukik vītarāg darshan chhe.

* bhāvārtha uparanun pravachan *

ā shuddha ātmāne karmabandhanā nimittathī ashuddhapaṇun āve chhe e vāt to dūr raho eṭale ke temān ashuddhapaṇun to nathī paṇ temān darshan, gnān, chāritranā bhed paṇ nathī, kāraṇ ke vastu anantadharmarūp ek dharmī chhe. vastu to abhed ek chhe.

vyavahārījan dharmone ja samaje chhe. dharmīne nathī jāṇato. gnān te ātmā, darshan te ātmā em vyavahārī jan dharmone samaje chhe paṇ akhaṇḍ ekarūp dharmī je gnāyak tene nathī jāṇato. tethī vastunā koī asādhāraṇ dharmone upadeshamān laī abhed vastumān paṇ


PDF/HTML Page 120 of 4199
single page version

dharmonā nāmarūp bhedane utpanna karī upadesh karavāmān āve chhe ke gnānīne darshan chhe, gnān chhe, charitra chhe.

vastumān astitva, vastutatva, dravyatva, ityādi sādhāraṇ dharmo chhe. darshan, gnān, chāritra, ādi ātmānā asādhāraṇ dharmo chhe. abhed vastumān paramārthe bhed na hovā chhatān, ā asādhāraṇ dharmo dvārā kathanamātra bhed utpanna karī āchāryo upadesh āpe chhe ke ātmāne darshan chhe, gnān chhe, chāritra chhe. je gnānī nathī ene santo nāmamātrathī bhed pāḍī samajāve chhe. ām abhedamān bhed karavāmān āve chhe tethī te vyavahār chhe, vyavahār chhe tethī abhūtārtha chhe, asatyārtha chhe. āgaḷ āṭhamī gāthāmān kaheshe ke vyavahāranay sthāpan karavā yogya chhe, paṇ anusaravā yogya nathī. eṭale ke vyavahār chhe kharo, bhedathī samajāvavānī shailī chhe kharī, paṇ bhed anusaravā lāyak nathī. bhedanā lakṣhe ashuddhatā āve chhe, nirvikalpatā thatī nathī.

paramārthathī vichāravāmān āve to anant paryāyone ek dravya abhedarūpe pīne beṭhun chhe tethī temān bhed nathī. dravya badhā bhedone pīne beṭhun chhe. vastu andar ekākār abhedarūpe sthit chhe, tethī temān bhed nathī. bhedathī samajāvavāmān āve chhe te kathanamātra chhe. āvo dharma jhīṇo chhe bhāī! loko bichārā ā samaje nahīn ane sāmāyik, prauṣhadh, jātrā, bhakti ādi bāhya kriyā kare. paṇ satya hāth āvyā vinā chorāshīnā avatāramān rakhaḍavānun chhe. jyāre abhedadraṣhṭithī ātmāne jue tyāre satya hāth āve tem chhe.

tyāre ahīn shiṣhyane prashna thāy chhe ke-paryāy paṇ dravyanā ja bhed chhe, avastu to nathī; to tene vyavahār kem kahī shakāy? pratham shiṣhyano prashna barābar samajavo joīe. bhed je paryāy chhe te dravyano ja potāno ansh chhe, avastu eṭale ke paravastu to nathī. jem sharīr par chhe, karma par chhe em paryāy par chhe em nathī. paryāy to svadravyano ansh chhe tethī svavastu chhe, potānī chhe, potāmān chhe, nishchay chhe. to tene vyavahār kem kahevāy? bhāṣhā to sādī chhe, paṇ bhāv ghaṇo ūṇḍo chhe, bhāī! aho! paṇḍit jayachandrajīe kevo saras khulāso karyo chhe!

tenun samādhānaḥ– e to kharun chhe. paryāy vastuno ja bhed chhe paṇ ahīn dravyadraṣhṭithī abhedane pradhān karī upadesh chhe!

dravya ane paryāy banne ātmānī chīj chhe. paryāy chhe te paṇ vastu chhe, avastu nathī. parantu ahīn paryāyadraṣhṭi chhoḍāvī dravyadraṣhṭi karāvavānun prayojan chhe. tethī abhedane mukhya