PDF/HTML Page 1501 of 4199
single page version
अथोभयं कर्माविशेषेण बन्धहेतुं साधयति–
बंधदि एवं जीवं सुहमसुहं वा कदं कम्मं।। १४६।।
बध्नात्येवं जीवं शुभमशुभं वा कृतं कर्म।। १४६।।
have, (shubh-ashubh) banne karmo avisheṣhapaṇe (kāī taphāvat vinā) bandhanān kāraṇ chhe em siddha kare chheḥ-
evī rīte shubh ke ashubh kr̥ut karma bāndhe jīvane. 146.
gāthārthaḥ– [यथा] jem [सौवर्णिकम्] suvarṇanī [निगलं] beḍī [अपि] paṇ [पुरुषम्] puruṣhane [बध्नाति] bāndhe chhe ane [कालायसम्] lokhannī [अपि] paṇ bāndhe chhe, [एवं] tevī rīte [शुभम् वा अशुभम्] shubh tem ja ashubh [कृतं कर्म] karelun karma [जीवं] jīvane [बध्नाति] (avisheṣhapaṇe) bāndhe chhe.
ṭīkāḥ– jem suvarṇanī ane lokhaṇḍanī beḍī kāī paṇ taphāvat vinā puruṣhane bāndhe chhe kāraṇ ke bandhanapaṇānī apekṣhāe temanāmān taphāvat nathī, tevī rīte shubh ane ashubh karma kāī paṇ taphāvat vinā puruṣhane (-jīvane) bāndhe chhe kāraṇ ke bandhapaṇānī apekṣhāe temanāmān taphāvat nathī.
have, (shubh-ashubh) banne karmo avisheṣhapaṇe (kāī taphāvat vinā) bandhanān kāraṇ chhe em siddha kare chheḥ-
jem suvarṇa beḍī paṇ puruṣhane bāndhe chhe ane lokhaṇḍanī paṇ bāndhe chhe, tevī rīte shubh tem ja ashubh karelun karma jīvane (avisheṣhapaṇe) bāndhe chhe.
PDF/HTML Page 1502 of 4199
single page version
ahīn gāthāmān ‘कदं कम्मं’ shabda chhe ne! matalab ke karelun-karāyelun shubhāshubh karma karmabandhananun kāraṇ chhe, paṇ jāṇanārapaṇe rahīne thayelun karma karmabandhananun kāraṇ nathī. sanskr̥itamān ‘कृतं कर्म’ em pāṭh chhe; eṭale ke kartā thaīne karelun shubhāshubh karma jīvane bāndhe chhe.
ahāhā...! ek gnāyakapaṇe andar virājamān bhagavān ātmā chaitanyabimb prabhu trikāḷ ekalo gnānānandano sāgar chhe. āvā gnānānandasvarūpanī jene draṣhṭi nathī te agnānī jīvane shubh ke ashubharāgarūp karāyelun karma bandhanun kāraṇ thāy chhe. parantu gnātā thaīne je jāṇanārapaṇe pariṇame chhe tene to te (shubhāshubh karma) gnānanun gney thāy chhe. bhagavān āchāryadevane ahīn em siddha karavun chhe ke agnānī rāgane potānun kartavya athavā karavā lāyak kārya māne chhe ane tethī tene karelun shubhāshubh karma avashya bāndhe chhe; paṇ je mātra jāṇe chhe tene te karmabandhananun kāraṇ thatun nathī.
12 mī gāthāmān kahyun ne ke gnānīne je vyavahār āve chhe, hoy chhe te jāṇelo prayojanavān chhe. keṭalāk loko jeo āchārya bhagavānanā āshayane samajatā nathī teo kahe chhe ke vyavahārano (vyavahār ācharavāno) upadesh karavo, paṇ em nathī prabhu! vyavahār tyān je hoy chhe tene jāṇavo, bas. are bhāī! rāg jāṇelo prayojanavān chhe, karelo-karāyelo nahi. samajāṇun kāī...! kahyun ne ahīn ke ‘बंधदि एवं जीवं सुहमसुहुं वा कदं कम्मं’ karelun-karāyelun shubhāshubh karma puruṣhane (-ātmāne) bāndhe chhe. shubhāshubh bhāv hoy chhe kharā; paṇ e jāṇavā yogya chhe ācharavā yogya (upādey) nathī. bhāī! thoḍā pheramān badho moṭo pher paḍī jāy chhe. (arthāt jāṇavāmān gnātāpaṇāno-akartāpaṇāno samyakbhāv chhe ane karavāmān kartāpaṇāno mithyātvabhāv chhe).
‘jem suvarṇanī ane lokhaṇḍanī beḍī kāī paṇ taphāvat vinā puruṣhane bāndhe chhe kāraṇ ke bandhanapaṇānī apekṣhāe temanāmān taphāvat nathī,.. .’ juo, beḍī loḍhānī hoy ke sonānī hoy, banne koī paṇ taphāvat vinā puruṣhane bāndhe ja chhe. sonānī beḍī bhale dekhavāmān sārī lāge, paṇ bandhananī draṣhṭie to banne samān ja chhe, kāī pher nathī.
juo, ek vahu hatī, eṇe gaḷāmān ek sonānī sāṅkaḷī paherelī. sāṅkaḷīmān ek khūb bhāre chagadu hatun. chagadu loḍhānā ek sheranun uparathī sonāthī maḍhelun hatun. valoṇun karatī vakhate ā chagadu āmatem chhātīe athaḍāīne vāge eṭale sāsue vahune kahyun-vahujī, hamaṇān valoṇun karatī veḷā sāṅkaḷī chhoḍī do. paṇ vahune te
PDF/HTML Page 1503 of 4199
single page version
kāḍhavānun man na thāy, kemake sāṅkaḷī sonānī kharī ne! eṭale chagadu chhātīmān vāge paṇ vahu sāṅkaḷī chhoḍe nahi; ulaṭī khush thāy. tem agnānī jīvane anukūḷ sanyogo maḷatān sanyoganī bhāvanā chhoḍato nathī. gnānī tene kahe chhe ke-bhāī! sanyoganī draṣhṭi duḥkhakārī chhe, sanyoganī draṣhṭi chhoḍī de. paṇ tene sanyog ane sanyoganī draṣhṭi chhoḍavānun man thatun nathī kemake sanyogathī sukh mānyun chhe ne! arar...! anukūḷatāmān paṇ parādhīnatānun duḥkh hovā chhatān sukh mānīne agnānī temān khushī thāy chhe!
ahīn kahe chhe-jem suvarṇa ane lokhaṇḍanī beḍī kāī paṇ taphāvat vinā puruṣhane bāndhe chhe, ‘tevī rīte shubh ane ashubh karma kāī paṇ taphāvat vinā puruṣhane (-jīvane) bāndhe chhe kāraṇ ke bandhapaṇānī apekṣhāe temanāmān taphāvat nathī.’ ‘‘kāī paṇ taphāvat vinā bāndhe chhe’’-bhāṣhā joī? gāthāmān ‘कदं कम्मं’ (-karelun karma) shabdano artha ahīn ṭīkāmān ‘‘kāī paṇ taphāvat vinā-avisheṣhapaṇe’’ em karyo chhe. matalab ke ashubh karāyelo bhāv hoy ke shubh karāyelo bhāv hoy, bannemān pharak nathī kemake kartābuddhimān koī pher nathī ane tethī banne samānapaṇe karmabandhanun kāraṇ thāy chhe. je kartā thaīne shubh ke ashubh bhāv kare chhe tene e banney bhāv kāī paṇ taphāvat vinā karmabandhanun kāraṇ thāy chhe.
ānāthī judun gnānīne kartābuddhi nathī, gnātānī draṣhṭi chhe. shubhane jāṇatān ṭhīk ane ashubhane jāṇatān aṭhīk em shubhāshubhabhāvamān gnānīne ṭhīk-aṭhīkapaṇānī buddhi nathī. kharekhar to gnānī e shubhāshubh bhāvane kayān jāṇe chhe? e to shubh ke ashubh bhāvanā kāḷamān potānī svapar-prakāshakagnānanī je paryāy thāy chhe tene jāṇe chhe. je prakārano rāg chhe te samaye te ja prakāranī paraprakāshak gnānanī paryāy thāy chhe. tyān e rāgane laīne nahi paṇ potānī svaparaprakāshak paryāyanā sāmarthyane laīne enun gnān chhe. shun e rāg chhe māṭe paraprakāshak gnānanī paryāy utpanna thaī? (nā, em nathī). jem agnānīne shubh-ashubh rāg karavāmān pher nathī (arthāt bannemān sarakhī ja kartābuddhi chhe) tem ahīn gnānīne jāṇavāmān pher nathī (arthāt bannemān sarakhī ja gnātābuddhi-akartābuddhi chhe). kharekhar gnānī shubhāshubhane jāṇato nathī paṇ pote tatsambandhī je potānun gnān chhe tene jāṇe chhe. te samaye te (shubhāshubh) tenī yogyatāthī tyān utpanna thāy chhe paṇ gnānī tene karato nathī. ā pramāṇe kartā (agnānī) mān ane gnātā (gnānī) mān bahu moṭo pher chhe. bāpu! ā to vītarāgano mārga bahu gambhīr chhe.
ahāhā...! kevaḷī parameshvar kone kahevāy? ke jenī paryāyamān ākhun lokālok-jemān anantā kevaḷīo āvyā te paṇ jaṇāy. e kevaḷagnān shun chīj chhe bhāī!!
kevaḷīe dīṭhun hashe em thashe (em ke kevaḷīe dīṭhā hashe eṭalā bhav thashe), emān āpaṇe shun karīe? ā prashna bābate vi. san. 1972 mān charchā chālelī tyāre
PDF/HTML Page 1504 of 4199
single page version
kīdhun’ tun ke-bhāī! juo, tame bolo chho e vastunī sthiti nathī. kemake kevaḷīe dīṭhun chhe em thashe em tame kaho chho paṇ hun tamane pūchhun chhun ke-kevaḷī chhe em enā astitvanī tamane pratīti-shraddhā chhe? bhāī! svasanmukh thayā vinā eno yathārtha svīkār thaī shakato nathī arthāt eno yathārtha svīkār karanārane potānā kevaḷagnānasvabhāvī ātmānun darshan-samyagdarshan thaī jāy chhe; ane to pachhī ene bhav ke bhavanī shaṅkā rahetān nathī. samajāṇun kāī....? ahā! jagatamān sarvagna chhe, ek samayanī paryāyamān traṇakāḷanī sarva sattāone aḍayā vinā ja jāṇe evā kevaḷagnānanun astitva chhe eno svīkār karanārane bhav ane bhavano bhāv hoī shake nahi. e vakhate pravachanasār vāñchyun na hatun paṇ enī gāthā 80-81-82 no bhāv āvyo hato. kīdhun ke jene arahantanī -kevaḷīnī pratīti thaī hoy tenā bhagavāne bhav na dīṭhā hoy.
āgaḷ gāthā 160 mān āve chhe ke-‘सो सव्वणाणदरसी कम्मरएण णियेणावच्छण्णो’ ‘te sarvagnānī-darshī paṇ nij karmaraj-āchchhādane’ matalab ke bhagavān ātmā to sarvagna ane sarvadarshī chhe topaṇ potānā karmarūpī rajathī kharaḍāyo thako-juo, āmān bījā keṭalāk loko kahe chhe ke-dravyakarmanā kāraṇe bandh-avasthāmān, sarva prakāre sarvagneyone jāṇanārā evā potāne jāṇato nathī. ene gnānīo kahe chhe-bhāī! em nathī. juo, ṭīkāmān artha chhe te vāñcho. ṭīkāmān kahyun chhe ke-‘‘je pote ja gnān hovāne līdhe vishvane sāmānya-visheṣhapaṇe jāṇavānā svabhāvavāḷun chhe evun gnān arthāt ātmadravya, anādikāḷathī potānā puruṣhārthanā aparādhathī pravartatā evā karmamaḷ vaḍe lepāyun hovāthī ja...’’ juo, bhāṣhā juo; ‘karmaraj-āchchhādane’ eṭale pudgalakarmathī lepāyelun chhe em nahi paṇ potānā aparādhathī pravartatā karmamaḷ eṭale bhāvakarmathī lepāyun hovāthī ja bandh avasthāmān sarva prakāre sampūrṇa evā potāne ‘ण विजाणदि सव्वदो सव्वं’ sarvathā sarva prakāre jāṇavā lāyak potāne jāṇato nathī tethī sarva gneyone jāṇato nathī. ahā! svabhāvathī sarvathā sarva prakāre jāṇanār evo prabhu (-ātmā) potānā puruṣhārthanā aparādhane laīne potāne jāṇato nathī māṭe badhāne jāṇato nathī. ‘कम्मरएण’-no ā artha karyo chhe bhāī!
prashnaḥ– to gommaṭasāramān gnānāvaraṇīy karmathī gnān rokāy chhe em āve chhe ne?
samādhānaḥ– bhāī! e to nimittanī mukhyatāthī karelun vyavahāranayanun kathan chhe.
ā bābate varṇījī sāthe vi. san. 2013 mān moṭī charchā thaī hatī. tenun rekorḍiṅg thayelun chhe ane hajāro pustako chhapāī gayā chhe.
prashnaḥ– ratanachandajī (saharānapur)ḥ-mahārāj kānajīsvāmī em kahe chhe ke-
PDF/HTML Page 1505 of 4199
single page version
gnānāvaraṇīy karma kāī karatun nathī; potānī yogyatāthī gnānamān ghaṭ-vadh thāy chhe, mahārāj! shun ā ṭhīk chhe?
uttaraḥ– kṣhullak varṇījī mahārājaḥ-shun ṭhīk chhe? tame ja samajo kevī rīte ṭhīk chhe? e ṭhīk nathī; koī aṅgadhārī kahe topaṇ e ṭhīk nathī, gnānāvaraṇīy karma gnānamān ghaṭ-vadh karatun nathī e ṭhīk nathī, kare chhe-em emanā pustakamān lakhyun chhe.
ā vāndhā (-matabhed) ahīnthī ūṭhayā. varṇījī em mānatā ke nimitta paramān kāī karatun nathī e vāt barābar nathī.
parantu bhāī! paradravya ātmāne hīṇun kare e vāt yathārtha nathī. gnānāvaraṇīy karma chhe kharun, paṇ e kartā thaīne gnānane hīṇun kare e vastusvarūp nathī. āmān kīdhun ne ke ‘‘potānā puruṣhārthanā aparādhathī’’ gnānādi hīṇun thāy chhe. kahyun chhe ne ke ‘apaneko āp bhūlake herān ho gayā.’’
shrīmad rājachandre kahyun chhe-‘‘tun tārā aparādhathī rakhaḍayo. tāro aparādh e ke parane potānun mānavun ane potāne bhūlī javun.’’ karmanī vāt tyān kayāny līdhī nathī.
prashnaḥ– koṇ kare chhe e aparādh?
uttaraḥ– pote ja kare chhe. e aparādhanun ṣhaṭkārakarūp pariṇaman potānun potāne kāraṇe chhe. emān karmanī apekṣhā chhe nahi.
tyān (gāthā 160 mān) em kahyun ke-potānā puruṣhārthanā aparādhathī pravartatā evā karmamaḷ vaḍe lepāyun hovāthī ja bandhaavasthāmān sarva prakāre sampūrṇa evā potāne nahi jāṇato eṭale ke sarvaprakāre sarva gneyone jāṇanārā evā potāne nahi jāṇato...; juo, shun bhāṣhā chhe! sarvathā sarva prakāre parane nahi jāṇato em līdhun nathī, parantu potāne nahi jāṇato em līdhun chhe. ahāhā...! pote svabhāvathī ja sarvagna, sarvadarshī chhe (lokālokane kāraṇe nahi), te paryāyanā aparādhane laīne pote sarvagna-sarvadarshī chhe evā potāne jāṇato nathī. samajāṇun kāī...? ā to shabde-shabdamān khūb gambhīratā bharelī chhe.
āpaṇe ahīn vāt em chāle chhe ke-sonānī beḍī chhe temān paṇ bandhanapaṇānī apekṣhāe kāī taphāvat nathī. ‘कदं कम्मं’ no artha ahīn beyamān kāī paṇ pher nathī em karyo chhe. māṭe shubh ke ashubh karāyelun karma kāī paṇ taphāvat vinā jīvane bāndhe chhe, kāraṇ ke bandhapaṇānī apekṣhāe temanāmān pharak nathī. shubh ane ashubh banne bandhanun kāraṇ chhe, mokṣhanā kāraṇamān bemānthī ekey karma āvatun nathī.
PDF/HTML Page 1506 of 4199
single page version
अथोभयं कर्म प्रतिषेधयति–
साहीणो हि विणासो कुसीलसंसग्गरायेण।। १४७।।
स्वाधीनो हि विनाशः कुशीलसंसर्गरागेण।। १४७।।
have banne karmono niṣhedh kare chheḥ-
chhe kushīlanā sansarga–rāge nāsh svādhīnatā taṇo. 147.
gāthārthaḥ– [तस्मात् तु] māṭe [कुशीलाभ्यां] e banne kushīlo sāthe [रागं] rāg [मा कुरुत] na karo [वा] athavā [संसर्गम् च] sansarga paṇ [मा] na karo [हि] kāraṇ ke [कुशीलसंसर्गरागेण] kushīl sāthe sansarga ane rāg karavāthī [स्वाधीनः विनाशः] svādhīnatāno nāsh thāy chhe (athavā to potāno ghāt potāthī ja thāy chhe).
ṭīkāḥ– jem kushīl (kharāb) evī manoram ane amanoram hāthaṇīrūp kūṭaṇī sāthe rāg ane sansarga (hāthīne) bandhanān kāraṇ thāy chhe tevī rīte kushīl evān shubh ane ashubh karma sāthe rāg ane sansarga bandhanān kāraṇ hovāthī, shubhāshubh karmo sāthe rāg ane sansargano niṣhedh karavāmān āvyo chhe.
have banne karmono niṣhedh kare chheḥ-
‘jem kushīl (kharāb) evī manoram ane amanoram hāthaṇīrūp kūṭaṇī sāthe rāg ane sansarga (hāthīne) bandhanān kāraṇ thāy chhe...’-juo, hāthīne pakaḍavā māṭe
PDF/HTML Page 1507 of 4199
single page version
khāḍo banāvīne pachhī pāḷelī manoram ke amanoram hāthaṇīne hāthī taraph mokalavāmān āve chhe. hāthaṇī hāthīne potā taraph ākarṣhīne khāḍā bhaṇī dorī lāve chhe ane tyāre hāthī khāḍāmān- bandhanamān paḍe chhe. e vāt ahīn kahe chhe ke-jem kushīl hāthaṇī hāthīne bandhananun kāraṇ thāy chhe tevī rīte kushīl evān shubh ane ashubh karma bey bandhananun kāraṇ thāy chhe. have ā lokone ākarun paḍe chhe.
ahīn spaṣhṭa kahe chhe ne ke shubh ane ashubhabhāv banney kushīl chhe; e jīvano svabhāv ke jīvanā svabhāvamay shuddha pariṇati nathī. bhāī! jīv to shubhāshubhabhāvarahit chidānandaghanasvarūp vastu trikāḷ chhe. tenā ānandanā rasanā svādamān shubhāshubhabhāv chhe nahi. ahāhā...! bhagavān ātmā sachchidānandasvarūp prabhu atīndriy ānandarasano samudra chhe. enā anubhavamān ekalo ānandano svād hoy chhe, enā anubhavamān-sevanamān kushīl evā shubhāshubhabhāvano svād hoto nathī. bhāī! āvā ātmānā ānandarasanā-shāntarasanā anubhav- sevan sivāy anya koī mokṣhamārga chhe nahi.
juo, shubhāshubhabhāv kushīl chhe, ane nij chaitanyasvabhāvanān draṣhṭi-gnān-ramaṇatā sushīl chhe. ahāhā...! nij gnānānandasvabhāvī bhagavān ātmānī shraddhān-gnān-ramaṇatārūp nirmaḷ shānt vītarāgī pariṇatine chhoḍīne je dayā, dān, vrat, bhakit, pañchaparameṣhṭhīnun smaraṇ ityādi je shubhabhāvarūp vibhāvarūp pariṇati chhe te, kushīl chhe. ākarī vāt chhe, bhāī! paṇ ā ja satya chhe.
tyāre koī kahe chhe-ā to sonagaḍhanun hoy em lāge chhe.
are bhāī! ā sonagaḍhanun chhe ke bhagavānanun (kahelun) chhe? videhamān sadehe bhagavān sīmandharasvāmī arihantapade virājamān chhe. āchārya kundakundadev temanī pāse gayā hatā ane āṭh divas tyān rahyā hatā. samosaraṇamān bhagavānanī divyadhvani je sāmbhaḷī te vāt ahīn āchāryadeve kahī chhe.
teo ahīn kahe chhe-bhāī! ten shubhāshubhabhāv sevīne shubhāshubh gati vibhāvanī gati anantavār karī chhe, emān kāī apūrva ke navīn nathī. ahā! shubhabhāv chāhe to pañchaparameṣhṭhīnā smaraṇano ho ke anantaguṇ-sampanna nij ātmadravyanā guṇastavanano ho, e badhoy vikalpa chhe, rāg chhe, kushīl chhe. āvī gajab vāt, bāpā! paramātma-prakāshamān āve chhe ke guṇastavan ke vastustavan banne vikalpa chhe; samajāṇun kāī...?
bhagavān ātmā sachchidānandasvarūp prabhu trikāḷī sat chhe. ‘ओम् तत् सत् परमात्मस्वरूप’-em āve chhe ne! eṭale ke om evun svarūp ātmānun chhe. ‘om’ be prakāre chheḥ ek ātmik ane ek shābdik. ‘om’ shabda chhe te vāchak chhe
PDF/HTML Page 1508 of 4199
single page version
ane ‘om’ je paramātmasvarūp chhe te enun vāchya chhe. banārasī vilāsamān (gnān bāvanīmān) āve chhe ke-
oṅkāranā be artha līdhāḥ ek to shuddha ātmasvarūp chidānandamay vastunun svarūp te bhāv oṅkār chhe ane bījo om-om-om evo je ashuddha vikalpa te jaḍasvarūp chhe. ahāhā...! ‘uṭhayo rāy chidānand’ eṭale ke ānandarasano je svād āvyo te bhāv oṅkārarūp chhe. ane bhagavānanā guṇanā stavanano vikalpa ke hun shuddha chidānandamay anantaguṇasvarūp ātmā chhun, shuddha chhun, abandh chhun evo vastusvarūpano vikalpa te shubharāg chhe. evo vikalpa duḥkharūp chhe, jaḍasvarūp chhe, kushīl chhe, bandhanun kāraṇ chhe em ahīn kahe chhe. ākarun lāge paṇ vastusvarūp ja āvun chhe, bhāī! kartākarma adhikāramān āvī gayun ke-hun baddha chhun, rāgī chhun ityādi vyavahāranayano pakṣha to pahelethī ja chhoḍāvatā āvyā chhīe, paṇ te uparānt hun abandh chhun, arāgī chhun evo shuddha ātmasvarūpano vikalpa paṇ rāg hovāthī duḥkharūp ja chhe, chhoḍavā yogya ja chhe.
prashnaḥ– ghaṇe ṭhekāṇe (pañchāstikāy ādimān) bhinna sādhya-sādhan kahyun chhe ne?
uttaraḥ– hā, vyavahārathī kahyun chhe. paṇ tyān sādhya je nishchay tenun sādhan bhinna je rāg te kharekhar sādhan chhe em artha nathī. vāstavik sādhan to rāgathī bhinna andar ātmānā svādano je anubhav thāy te ek ja chhe, ane e bhūmikāmān je vikalpa-rāg chhe ene vyavahārathī sādhanano ārop āpyo chhe.
atyāre keṭalāk paṇḍitoe moṭo vivād ūbho karyo chhe ke-ā sonagaḍhanun ekānta chhe- ekānta chhe kemake teo mahāvratādi, bhagavānanun smaraṇ, bhakti ityādi je shubh vikalpanī jāt chhe enāthī ātmāno lābh thāy em kahetā nathī. parantu bhāī! ‘chidānand bhūpālakī rājadhānī’-chidānandasvarūp ātmarājānī rājadhānī kahetān svabhāv to ek gnān ane ānand chhe. ahāhā...! eno anubhav karatān je ānandarasano svād āve te sushīl chhe ane te sivāy bījun badhun (shubharāg paṇ) kushīl chhe. āvī vāt chhe. (māṭe enāthī ātmāne lābh kevī rīte thāy?)
ahīn kahe chhe ke jem hāthaṇī bahāramān manoram hoy ke amanoram, bey hāthaṇīrūpī kūṭaṇī hāthīne khāḍāmān (bandhanamān) nākhavā laī javāvāḷī hovāthī kushīl chhe, kharāb chhe. tem shubh ke ashubh bey pariṇām kūṭaṇīnī māphak jīvane
PDF/HTML Page 1509 of 4199
single page version
sansārarūpī khāḍāmān nākhī bandhan karāvavāvāḷā hovāthī kushīl-kharāb chhe. ekamātra shuddha chaitanyasvarūp chidānandamay bhagavān ātmāno anubhav mokṣhamārga hovāthī sushīl chhe, sāro chhe. samayasār nāṭakamān kahyun chhe ke-
anubhav mokṣhano mārga chhe em kahyun chhe, paṇ shubhabhāv mokṣhamārga ke mokṣhamārganun kāraṇ chhe em chhe nahi. joke gnānīne paṇ sādhakadashāmān ashubhathī bachavā bhakit, stuti, pūjā ityādi shubhabhāv hoy chhe, āve chhe paṇ e chhe bandhanun kāraṇ.
paramātmaprakāshamān āve chhe ke bharat ane sagar ādi samakitī puruṣho paṇ guṇastavan, vastustavan kare chhe; vaḷī teone shuddha ratnatrayadhārī munivarone supātra dān āpavāno shubhabhāv hoy chhe; paṇ enī sāthe emane svabhāvano anubhav chhe. tethī rāganī apekṣhāthī temane sarāg samyagdraṣhṭi kahīe chhīe. paṇ koīne ātmānubhav hoy nahi ane ekalo rāg ja hoy to tene evo vyavahār lāgu paḍato nathī.
ahīn to kahyun ne ke-‘kushīl evān shubh ane ashubh karma sāthe rāg ane sansarga bandhanān kāraṇ hovāthī, shubhāshubh karmo sāthe rāg ane sansargano niṣhedh karavāmān āvyo chhe. juo, ā dayā, dān, vrat, bhakit, pūjā ityādi bhāv kushīl chhe, bandhanān kāraṇ chhe ane tethī niṣhiddha chhe. bhagavān sākṣhāt traṇalokanā nāth samosaraṇamān virājamān hoy tenī bahu prakāre bhakti kare paṇ e shubharāg kushīl chhe, bandhanun kāraṇ chhe; māṭe niṣhiddha chhe.
prashnaḥ– jo em chhe to tame te karo chho shā māṭe? ā 2p-26 lākhanun paramāgam mandir, ā poṇāchār lākh akṣharo, bārīe bārīe chitrāmaṇ ityādi tame lokone kheñchavā sāru karo chho! vaḷī tame nimittano niṣhedh karo chho ane pāchhā nimitta dvārā lokone dharma samajāvo chho! tamārī kathanī ane karaṇīmān āvo pher!!
samādhānaḥ– bhāī! mandiranī rachanā ityādi to enā kāraṇe ane enā utpattikāḷe pudgalothī thaī chhe. ene anya koṇ banāve? tathā dharmīne, joke kushīl chhe topaṇ evo shubharāg āve chhe, āvyā vinā raheto nathī; tathāpi e shubharāganā kāraṇe mandiranī rachanā thaī chhe em nathī ane e shubharāg dharma chhe ke dharmanun kāraṇ chhe em paṇ nathī. dharmī jīv evā shubharāgane hey jāṇe chhe. asthānanā tīvra rāgathī bachavā dharmīne āvā shubhabhāv āve chhe paṇ tenā kartāpaṇāno-svāmīpaṇāno ene abhiprāy nathī, e to mātra enā gnātāpaṇe ja rahe chhe. (kathanī to abhiprāy anusār chhe ane karaṇī vartamān puruṣhārthanī tāratamyatā anusār chhe an.e tethī dharmīnī kathanī ane karaṇīmān pher jaṇāy chhe). samajāṇun kāī...?
PDF/HTML Page 1510 of 4199
single page version
vyavahār chāritra-pāñch mahāvrat, 28 mūḷaguṇ vagere je munino vyavahār dharma chhe e badhāne anātmā kahyo chhe, ātmā nahi. pravachanasār, gāthā 172 mān aliṅgagrahaṇanā vīs bol chhe. emān 17 mo bol chhe ke-‘ātmāne bahiraṅg yatiliṅgono abhāv chhe.’ yatino bāhya āchār-mahāvrat, gupti, samiti ityādi antarasvarūpamān chhe nahi. pachhī 18 mo bol chhe ke- guṇabhedano ātmāne sparsha nathī. 19 mo bol chhe ke-ātmā arthāvabodh evo je paryāy visheṣh (paryāyano bhed) tenāthī sparshāto nathī. pachhī 20 mo bol chhe ke-pratyabhignānanun kāraṇ evun je arthāvabodh sāmānya te paryāyane sparshato nathī.
ahāhā...! ātmā pote sāmānya chhe te visheṣhane sparshatun nathī. ā visheṣh te koṇ? ke shubhāshubh bhāvarahit nirmaḷ nirvikalpa pratīti, nirvikalpa gnān ane nirvikalpa shānti-chāritra jene shuddha ratnatrayarūp mokṣhamārga kahyo chhe tene dravyasāmānya sparshatun nathī. have āvī vāt chhe tyān ā shubharāgarūp vyavahār chāritra to kayāny dūr rahī gayun. samayasār kaḷashaṭīkā, kaḷash 108 mān eno saras khulāso chhe. tyān kahyun chhe ke-‘‘koī jāṇashe ke shubh-ashubh kriyārūp je ācharaṇarūp chāritra chhe te karavāyogya nathī tem varjavāyogya paṇ nathī. uttar ām chhe ke- varjavāyogya chhe, kāraṇ ke vyavahārachāritra hotun thakun druṣhṭa chhe, aniṣhṭa chhe, ghātak chhe; tethī viṣhayakaṣhāyanī māphak kriyārūp chāritra niṣhiddha chhe.’’
bahu ākarī vāt bhāī! keṭalākane em chhe ke nishchay samakitanī khabar paḍe nahi, māṭe tame enā par shun kām jor (vajan) āpo chho? (em ke ek ja mokṣhamārga chhe em shā māṭe kaho chho?)
bhāī! nishchay samakitanī khabar paḍe nahi em tun kahe chhe ethī ja ame jāṇīe chhīe ke tane samakit nathī arthāt mithyātva ja chhe. tāre vyavahārathī (shubharāgathī) ja kām chalāvavun chhe eṭale vyavahār mokṣhamārga e (bījo) sācho mokṣhamārga chhe em tun dalīl kare chhe. bhāī! ethī loko rājī thashe paṇ tāro ātmā rājī nahi thāy prabhu! enun phaḷ khūb ākarun āvashe bhāī! kahyun ne ke ‘vyavahārachāritra hotun thakun druṣhṭa chhe, aniṣhṭa chhe, ghātak chhe.’ jhīṇī vāt chhe prabhu! tun paranī-rāganī ruchimān phasāīne bharamāī gayo chhe.
anubhavaprakāsh pān 37 mān āve chhe ke-‘‘avidyā jaḍ nānī shaktithī tārī mahān shakti na haṇāī jāy. parantu tārī shuddha shakit paṇ moṭī, tārī ashuddha shakit paṇ moṭī, tārī chintavaṇī tāre gaḷe paḍī ane tethī parane dekhī ātmā bhūlyo, e avidyā tārī ja phelāvelī chhe.’’ ahāhā...! chidānandaghanasvarūp
PDF/HTML Page 1511 of 4199
single page version
evā tārā ātmāno svabhāv-shakti to amāp aparampār chhe ane avidyānī shakti to alpa chhe. jo tun avidyārūp karmamān potāne na joḍe to e jaḍanun to kāī jor nathī. parantu agnānane vash thatān tārī chintavaṇī tāre gaḷe paḍī chhe. parane dekhīne e mārī chīj chhe em mānī potāne (ātmāne) tun bhūlyo chhe. eṭale to ame kahīe chhīe ke jem tārī shuddhatā moṭī (baḍī) tem tārī ashuddhatā moṭī (baḍī) chhe. bhāī! tun e ashuddhatānā-shubharāganā premamān, hāthī hāthaṇīmān phasāī jāy tem phasāī gayo chhe. bhāre ākarun (-viṣham) kām bhāī! (kāraṇ ke enun phaḷ bahu ākarun chhe).
kushīl evān shubhāshubh karma sāthe rāg ane sansarga bandhanun kāraṇ chhe em kahyun emān karma eṭale bandhāyelun jaḍakarma em keṭalāk artha kare chhe, paṇ kharekhar to jīvanī paryāyamān shubhāshubh pariṇām je thāy chhe ene ahīn karma kahyun chhe. ā vāt āchāryadeve gāthā 1pa3nī ṭīkāmān ekadam spaṣhṭa karī chhe. tyān ṭīkāmān kahyun chhe-‘‘gnān ja mokṣhano hetu chhe; kāraṇ ke tenā (-gnānanā) abhāvamān, pote ja agnānarūp thayelā agnānīone antaraṅgamān vrat, niyam, shīl, tap vagere shubh karmono sadbhāv (hayātī) hovā chhatān mokṣhano abhāv chhe.’’ juo, ahīn shubhakarmo eṭale jaḍ karmanā paramāṇu je bandhāy te nahi paṇ shubh pariṇām, vratādinā shubhabhāv em artha chhe. shubhabhāvane ahīn karma kahyun chhe.
ā vrat, niyam, shīl, tap kahyān emān je tap kahyun emān to bāre prakāranān tap āvī gayā; emān dhyāney āvī gayun. tyān je vikalparūp dhyān kare e vikalpa shubhakarma- shubhakārya-shubhapariṇām chhe. e dhyānanā vikalpa kushīl chhe em ahīn kahe chhe. hamaṇān dhyān karāvo, dhyān karāvo em dhyānanun khūb chālyun chhe. em ke ā sonagaḍhavāḷā adhyātma- adhyātma kare chhe to āpaṇe dhyānanun chalāvo. hamaṇān hamaṇān to chhāpāmān dhyān karavā beṭhā hoy enā phoṭā paṇ āve chhe. paṇ dhyān kone kahevāy, bāpu! andar shuddha svarūpamān ekāgra thaī ṭharavun te dhyān chhe. paṇ jene haju ātmānī pratīti thaī nathī te ṭharashe shāmān? potānī chīj je dhruv nityānand chidānandasvarūp chhe te hajī draṣhṭimān-vedanamān-anubhavamān āvī nathī to e chījamān magna thaī ṭharavārūp dhyān kayānthī āve? bāpu! ā dhyānanā je bāhya vikalpa chhe e to rāg chhe ane te kushīl chhe, bandhanun kāraṇ chhe; samagra shubhakarma bandhanun kāraṇ chhe. āvī vāt chhe.
ahā! pote ānandano nāth sachchidānand prabhu bhagavānasvarūpe chhe. parantu rāganī ruchimān phasāī potānā nij svarūpane bhūlīne te anādithī rāganī ramatomān paḍayo chhe. sat nām shāshvat chaitanya ane ānand potāno svabhāv chhe. āvā potānā svabhāvane
PDF/HTML Page 1512 of 4199
single page version
bhūlīne dayā, dān, vrat, tap ityādi je shubharāg emān ja dharma mānī beṭho chhe. tene ahīn kundakundāchārya ane amr̥utachandrāchārya pharamāve chhe ke-bhāī! tārun to parameshvar-pad chhe. e parameshvarapadamān shubhabhāv kayān chhe? shubharāg āve kharo paṇ te tārī chaitanyamay vastumān nathī, ane chaitanyanī pariṇatimān paṇ nathī. juo, traṇalokanā nāth jineshvaradev divyadhvani dvārā je kahetā hatā te ā vāt chhe. atyāre keṭalāk loko shubharāgane sādhan mānī te (-shubharāg) karatān karatān nishchay svarūp pragaṭashe em kahe chhe paṇ te yathārtha nathī. shubharāganī ruchinun phaḷ to chār gatimān chorāsīnā avatāramān rakhaḍavānun chhe.
ahīn kahe chhe ke-shubh ane ashubh karma (-karma eṭale rāgarūp kārya) sāthe rāg ane sansarga bandhanān kāraṇ hovāthī temano rāg ane sansarga niṣhiddha chhe. juo, dev-guru-shāstranī bhakitano rāg, pañchamahāvratanā pariṇām, dayā, dān, vrat, tap, brahmacharya ityādino rāg ane guṇ-guṇīno bhedarūp rāg ityādi sarva shubhakarma chhe ane tenī ruchi ane sansarga niṣhiddha chhe em kahe chhe. gajab vāt chhe bhāī! chidbrahmasvarūp pote paramātmā chhe tenī andar ramat ramyā vinā (bījī rīte, shubharāgathī) mokṣhamārga nahi thāy ane to mokṣha paṇ nahi thāy em kahe chhe.
koīne bahu samajāvatān āvaḍatun hoy māṭe enun gnān samyak chhe em nathī, tathā samajāvatān na āvaḍe tethī samyaggnān nathī em paṇ nathī. ahīn kahe chhe ke-ā samajāvavāno je vikalpa chhe teno rāg-prem-ruchi ane sansarga kahetān vāramvārano parichay bandhanān kāraṇ hovāthī niṣhiddha karavāmān āvyān chhe. āno artha jayasenāchāryanī ṭīkāmān bījī rīte karyo chhe. te ā pramāṇe-
jayasen āchārye ṭīkāmān rāg ane sansarga eṭale manathī, vāṇīthī ane kāyāthī paṇ shubhāshubhabhāvano rāg ane sansarga karīsh nahi em artha karyo chheḥ तस्मात् कारणात् कुशीलैः कुत्सितैः शुभाशुभकर्मभिः सह चित्तगतरागं मा कुरु–te kāraṇathī kushīl evā shubhāshubhakarma- pariṇām sāthe ūṇḍe ūṇḍe manamān paṇ rāg karīsh nahi. बहिरंग वचनकायगतसंसर्गं च मा कुरु– ane bahiraṅg vachan ane kāyāthī paṇ sansarga na karīsh. matalab ke vachanathī vyavahāre bolīsh nahi ke shubhāshubhabhāv karavā jevā chhe; vāramvār enī prarūpaṇā karīsh nahi; ane kāyāthī paṇ eno parichay karīsh nahi. shubharāg karavā jevo chhe em mānanār ane manāvanārano parichay ke saṅgati karīsh nahi. ahāhā...! āvī vāt; samajāṇun kāī...?
ahāhā...! parameshvar pad pote shaktie andar gupta paḍayun chhe. ene tun vyavahāranā rāgathī pragaṭ karavā māge chhe paṇ e rīte pragaṭ nahi thāy. bhāī! shakti apekṣhāe
PDF/HTML Page 1513 of 4199
single page version
paramātmapad andar gupta chhe; kharekhar te ḍhaṅkāyun chhe em nathī, paṇ shaktipaṇe gupta chhe. paryāyamān rāgano sambandh chhe; rāgano prem chhe e bhāvaāvaraṇ chhe ane dravyaāvaraṇ (jaḍ karma) to enun nimitta chhe. āchārya kahe chhe-māṭe chittamān-manamān ūṇḍe ūṇḍe paṇ rāg pratye prem karīsh nahi. āgaḷ gāthā 148 mān āvashe-‘कुच्छियसीलं जणं वियाणित्ता’-ā kushīliyo chhe, vyabhichārī chhe em jāṇīne satpuruṣho eno saṅg-sansarga karatā nathī tem satpuruṣh (sat+puruṣh) arthāt satsvarūp nij shuddha ātmānā āshraye jene sat jīvan jīvavun chhe teṇe kushīl evā rāgano sansarga na karavo joīe. māṭe kahe chhe-bhāī! चित्तगतं रागं मा कुरु–manamān ūṇḍe ūṇḍe paṇ rāganī prīti mā kar. bhāī! ā tārā hitanī vāt chhe prabhu!
agnānī jīv anādithī kaṣhāyanun-rāganun sevan karī-karīne khushī thaī rahyo chhe. te shubhabhāvarūp vrat, tap ityādi kare chhe ane tenī ujavaṇī karīne rājī thāy chhe. vaḷī sagānsambandhīo bhegān thāy te paṇ rājīpo darshāve chhe ane anumodan āpe chhe. tene ahīn sadguru kahe chhe ke-bhāī! e shubharāgarūp je kaṣhāy chhe te agni chhe, āg chhe. te tārā jīvane (paryāyamān) baḷatarā karanārī chhe, duḥkhadāyak chhe. emān khushī thavā jevun nathī bhāī! māṭe shubharāgano sneh tun chhoḍī de. bhagavān! ā tārā hitanī vāt chhe hon. prabhu! tane tārī prabhutānī khabar nathī! andar tun parameshvar svarūpe birāje chhe ne nāth! ā rāganī pāmaratā e tārun pad nathī. e rāganī ruchinī āḍamān tane tārun nijapad-parameshvarapad jaṇātun nathī māṭe tun rāganān ruchi ane sansarga chhoḍī de.
juo, ‘ā rāgano sansarga na karavo’ enun spaṣhṭīkaraṇ chāle chhe. gāthāmān pad paḍayun chhe ne ke-‘साहीणो हि विणासो कुसीलसंसग्गरायेण’–kushīlanā sansarga ane rāgathī svādhīnatāno niyamathī nāsh thāy chhe. eno ahīn ā artha karyo ke ‘shubh ane ashubh karma sāthe rāg ane sansarga bandhanān kāraṇ hovāthī shubhāshubh karmo sāthe rāg ane sansargano niṣhedh karavāmān āvyo chhe. ‘svādhīnatānā nāsh’ no ahīn artha karyo ke e bandhanān kāraṇ chhe. ahāhā...! svādhīnatā shuddha abandhasvarūp chhe; enī paryāyamān ā rāg je bandhanun kāraṇ chhe te parādhīnatā chhe. bhagavān! tārun svādhīn abandh parameshvarapad chhe emān ā shubharāgano prem tārī svādhīnatāno nāsh kare chhe, tane bandhanamān nākhī parādhīn kare chhe. ahāhā...! juo ā santonī vāṇī!!-
‘‘jāgīne joun to jagat dīse nahi, agnānamān aṭapaṭā khel dikhe.’’ svarūpamān sāvadhān thaīne jue ene rāg ne vikalpane ākhuny jagat kayān jaṇāy chhe? kemake jagadīshamān jagat ane jagatamān jagadīsh paramārthe chhe ja nahi ne. ā rāg māro
PDF/HTML Page 1514 of 4199
single page version
ane vikalpa māro ityādi to agnānamān bhāse chhe. samajāṇun kāī...? have āvī vāt pelā bhaktinā rāganī honshavāḷāne ākarī lāge, paṇ shun thāy? vastusvarūp ja āvun chhe.
vyākhyān sāmbhaḷīne ek bhāīe rātricharchāmān prashna karyo ke-nishchayanī prāpti karavī e vāt to sāchī, paṇ enun sādhan shun?
emane man em ke ā bhakti karīe, stuti gāīe, vrat, pūjā karīe e badhun sādhan chhe. paṇ bhāī! e badhān sādhan chhe ja nahi. e to rāg chhe, kushīl chhe ane enun sādhan karatān bandhan thāy chhe, svādhīnatāno nāsh thāy chhe. kahyun ne ahīn ke-
bhāī! antaraṅg sādhan nij shuddhātmā chhe ane tenā āshraye pragaṭ thatān je shuddharatnatray te bahiraṅg sādhan chhe. ā sivāy anya koī (-shubharāg) sādhan chhe nahi.
gāthā 1p mān nā kahyun ke-‘जो पस्सदि अप्पाणं अबद्ध पुट्ठं......पस्सदि जिणसासणं सव्वं’–abandhasvarūp bhagavān ātmā chhe ene je dekhe chhe evun samyagdarshan ane samyaggnān te jainashāsan chhe; rāg kāī jainashāsan nathī. bhāī! vītarāgano āvo mārga chhe ene tun ruchimān to le. bhagavān ātmānā anubhavanā rasanā svād vinā e (mokṣhanā) mārganī sharūāt ja thatī nathī. ā rāgano je ras chhe, svād chhe e to ākuḷatā chhe, parādhīnatā chhe.
vi. san. 2010 mān prashna thayo hato ke-
mahārāj! ā dev-guru-shāstra to shuddha chhe. e shuddhane paradravya kem kahevāy?
tyāre kīdhun hatun ke-bhāī! shuddha chidānandaghanasvarūp ā (-pote) bhagavān ātmā svadravya chhe ane e sivāy bījun badhun paradravya chhe, kemake svadravyamān e sarvano abhāv chhe. sākṣhāt jinadev hoy ke jinapratimā hoy ke jin-vāṇī hoy, e sarvano svadravyamān abhāv chhe māṭe te paradravya chhe. ane e paradravyanā āshraye je pariṇām thāy te rāg chhe. e rāg kushīl chhe, bandhanun kāraṇ chhe em ahīn kahe chhe. padmanandī-pañchavinshatimān kahyun chhe ke-svarūpane chhoḍīne ā buddhi je shāstramān joḍāy chhe te vyabhichāriṇī chhe. eṭale ke shubharāg chhe te vyabhichār chhe. jem parastrīno sansarga vyabhichār chhe tem parabhāvano sansarga e vyabhichār chhe. jem strīnā sambhogamān maithun chhe em rāgano sambhog e maithun chhe. gajab vāt chhe bhāī! jyān sudhī pūrṇa vītarāgatā na thāy tyān sudhī sādhakadashāmān vachche evā dev-guru-shāstra pratyenī bhaktinā bhāv āve kharā, paṇ e dharmanun ke mokṣhanun kāraṇ chhe em chhe nahi; samajāṇun kāī...?
prashnaḥ– paramparāe paṇ nahi?
PDF/HTML Page 1515 of 4199
single page version
uttaraḥ– paramparāe chhe eno artha shun? samakitī dharmātmāne vartamānamān sākṣhāt mokṣhamārga chhe ane sāthe yathāsambhav rāg paṇ chhe. have pachhī te svabhāvano ugra āshray karīne e rāgane ṭāḷashe ane mokṣhane pāmashe māṭe e shubharāgane upachārathī paramparā kāraṇ kahyun chhe. kharekhar rāg e vītarāgatānun kāraṇ hoī shake nahi. (agnānīnā rāgamān āvo upachār paṇ sambhavit nathī).
kundakundāchāryanun bār bhāvanānun pustak chhe. emān rāgane paramparā anarthanun kāraṇ kahyun chhe. samayasār gāthā 74 mān shubharāgane vartamānamān duḥkhanun kāraṇ ane bhaviṣhyamāny duḥkhanun kāraṇ kahyun chhe. eno artha shun? ke shubhabhāvathī je puṇya bandhāshe enā kāraṇe bhaviṣhyamān jinadev, jinaguru, jinavāṇī ādi sanyogo maḷashe ane enun lakṣha thatān ene rāg ja thashe, duḥkh ja thashe. bhāī! rāg game te ho, paṇ te parādhīnatā karīne ātmānī shānti ane svādhīnatāno nāsh ja kare chhe.
prashnaḥ– jo em chhe to have amāre karavun shun?
samādhānaḥ– bhāī! ā karavun ke pote shuddha chaitanyaghanasvarūp vastu chhe tene rāgathī bhinna pāḍīne potānā shuddha svarūpanun sevan karavun. kām to kaṭhaṇ chhe (kemake anantakāḷamān karyun nathī) paṇ alabhya nathī. bhagavān! tun ātmā (-pote) chhe ke nahi? (chhe ne). to enī sāme jo. e (-pote) jyān chhe tyān jo; jyān e nathī tyān jovānun chhoḍī de. ā ja mārga chhe.
chothī gāthāmān āve chhe ne ke-
‘सुदपरिचिदाणुभूदा सव्वस्स वि कामभोगबंधकहा’ kām nām ichchhā ane bhog nām bhogavavun; rāganun karavun ane rāganun bhogavavun-evī vāt to ten anantavār sāmbhaḷī chhe, eno anantavār parichay karyo chhe ane anantavār anubhav paṇ karyo chhe. prabhu! tun rāgathī khūb ṭevāī gayo chhun, shubharāgathī hon; pachhī ashubhanī to vāt ja shī karavī? tun nigodamān hato tyān paṇ tane shubhāshubh rāgano ja anubhav hato ne?
juo, baṭāṭānī ek rāī jeṭalī kaṭakīmān asaṅkhya audārik sharīr chhe. ek ek sharīramān anant nigodanā jīv ṭhasoṭhas bharelā chhe. te darek jīv shakti-sāmarthyapaṇe paramātmasvarūpe chhe. āvā shaktipaṇe paramātmasvarūp evā anantā jīvo paryāyabuddhi vaḍe rāganī ekatānā anubhavamān ja paḍelā chhe. e badhā nigodanā jīv rāgane vash thaīne tyān rahyā chhe, karmane kāraṇe nahi. rāganā premane ādhīn thaīne parādhīnapaṇe teo nigodane chhoḍatā nathī. gommaṭasāramān (gāthā 197 mān) āve chhe ke-
‘‘भावकलंकसुपउरा णिगोदवासं ण मुञ्चन्ति’’ prachur bhāvakalaṅk kahetān mithyādarshan
PDF/HTML Page 1516 of 4199
single page version
ane mithyāgnānane kāraṇe teo nigodavāsane chhoḍatā nathī. are! evā keṭalāy anantā jīvo evā paḍayā chhe ke je kadīy nigodavās nahi chhoḍe! rāgane vash thaīne karavāmān āvatun je mithyātvanun sevan tene laīne teo nigodavāsane nahi chhoḍe. āvī vāt chhe.
ahīn kahe chhe-shubhāshubh karmo sāthe rāg ane sansarga svādhīnatāno nāsh karatā hovāthī arthāt bandhanān kāraṇ hovāthī shubhāshubh karmo sāthe rāg ane sansargano niṣhedh karavāmān āvyo chhe. trilokanāth sarvagnadevoe ane santoe shubhāshubhabhāvano niṣhedh karyo chhe. ahāhā...! ek gāthāmān keṭalun bharyun chhe!! bhāī! gāthāno bhāv (-marma) bahu gambhīr chhe.
PDF/HTML Page 1517 of 4199
single page version
अथोभयं कर्म प्रतिषेध्यं स्वयं द्रष्टान्तेन समर्थयते–
वज्जेदि तेण समयं संसग्गं रागकरणं च।। १४८।।
वज्जंति परिहरंति य तस्संसग्गं सहावरदा।। १४९।।
वर्जयति तेन समकं संसर्गं रागकरणं च।। १४८।।
एवमेव कर्मप्रकृतिशीलस्वभावं च कुत्सितं ज्ञात्वा।
वर्जयन्ति परिहरन्ति च तत्संसर्गं स्वभावरताः।। १४९।।
have, banne karma niṣhedhavāyogya chhe e vātanun bhagavān kundakundāchārya pote ja draṣhṭāntathī samarthan kare chheḥ-
sansarga tenī sāth tem ja rāg karavo paritaje; 148.
nij bhāvamān rat rāg ne sansarga teno parihare. 149.
gāthārthaḥ– [यथा नाम] jem [कोऽपि पुरुषः] koī puruṣh [कुत्सितशीलं] kutsit shīlavāḷā arthāt kharāb svabhāvavāḷā [जनं] puruṣhane [विज्ञाय] jāṇīne [तेन समकं] tenī sāthe [संसर्गं च रागकरणं] sansarga ane rāg karavo [वर्जयति] chhoḍī de chhe, [एवम् एव च] tevī ja rīte [स्वभावरताः] svabhāvamān rat puruṣho [कर्मप्रकृतिशीलस्वभावं] karmaprakr̥itinā shīl-svabhāvane [कुत्सितं] kutsit arthāt kharāb [ज्ञात्वा] jāṇīne [तत्संसर्गं] tenī sāthe sansarga [वर्जयन्ति] chhoḍī de chhe [परिहरन्ति च] ane rāg chhoḍī de chhe.
ṭīkāḥ– jem koī kushaḷ van-hastī potānā bandhane māṭe samīp āvatī sundar mukhavāḷī manoram ke amanoram hāthaṇīrūpī kūṭaṇīne paramārthe būrī jāṇīne
PDF/HTML Page 1518 of 4199
single page version
tenī sāthe rāg tathā sansarga karato nathī, tevī rīte ātmā arāgī gnānī thayo thako potānā bandhane māṭe samīp āvatī (udayamān āvatī) manoram ke amanoram (shubh ke ashubh)-badhīye karmaprakr̥itine paramārthe būrī jāṇīne tenī sāthe rāg tathā sansarga karato nathī.
bhāvārthaḥ– hāthīne pakaḍavā hāthaṇī rākhavāmān āve chhe; hāthī kamāndh thayo thako te hāthaṇīrūpī kūṭaṇī sāthe rāg tathā sansarga kare chhe tethī pakaḍāī jaīne parādhīn thaīne duḥkh bhogave chhe, ane jo chatur hāthī hoy to tenī sāthe rāg tathā sansarga karato nathī; tevī rīte agnānī jīv karmaprakr̥itine sārī samajīne tenī sāthe rāg tathā sansarga kare chhe tethī bandhamān paḍī parādhīn thaīne sansāranān duḥkh bhogave chhe, ane jo gnānī hoy to tenī sāthe rāg tathā sansarga kadī karato nathī.
have, banne karma niṣhedhavāyogya chhe e vātanun bhagavān kundakundāchārya pote ja draṣhṭāntathī samarthan kare chheḥ-
‘jem koī kushaḷ van-hastī potānā bandhane māṭe samīp āvatī sundar mukhavāḷī manoram ke amanoram hāthaṇīrūpī kūṭaṇīne paramārthe būrī jāṇīne tenī sāthe rāg tathā sansarga karato nathī,.. .. juo, ā draṣhṭānt chhe.
‘tevī rīte ātmā arāgī gnānī thayo thako potānā bandhane māṭe samīp āvatī (udayamān āvatī) manoram ke amanoram (shubh ke ashubh)-badhīye karmaprakr̥itine paramārthe būrī jāṇīne tenī sāthe rāg tathā sansarga karato nathī.’
‘ātmā arāgī gnānī thayo thako’-em bhāṣhā līdhī chhe. matalab ke rāgarahit vītarāgasvabhāvī shuddha chaitanyamay nij ātmasvarūpanī jene draṣhṭi thaī chhe te arāgī gnānī chhe. dharmī jīv arāgī hoy chhe. jene rāganī ruchi hoy te dharmī na hoy. jene dayā, dān, vrat, tap ityādinā rāganī ke guṇ-guṇī bhedanā vikalpanī ruchi chhe e to agnānī chhe.
prashnaḥ– arāgī to 11 me, 12 me guṇasthāne thāy chhe?
uttaraḥ– hā, paṇ e vāt ahīn nathī. ahīn to samyagdarshan thatān ja sarva rāganī ruchi chhūṭī jāy chhe ene arāgī gnānī kahyo chhe.
PDF/HTML Page 1519 of 4199
single page version
bhāī! je rāgathī dharma thavānun māne ke manāve e to pratyakṣha mithyādraṣhṭinun lakṣhaṇ chhe. lyo, āvī jhīṇī vāt chhe.
tyāre koī em kahe chhe ke āpaṇe-asanyamīoe sanyamīonī ṭīkā na karavī kemake dravyaliṅgī chhe ke bhāvaliṅgī enā javābadār to e pote chhe; emān āpaṇe shun?
bhāī! ahīn koīnī ṭīkāno savāl ja nathī. ahīn to tattvanā svarūpanī vāt chhe; ke je koī dayā, dān, vrat, tapathī (-rāgathī) dharma thāy evī (āgamaviruddha) prarūpaṇā kare e pragaṭ mithyādraṣhṭi chhe. ā to vītarāgamārga chhe. emān rāgathī dharma thāy evī prarūpaṇā āgamanī yathārtha draṣhṭithī tadna viruddha chhe. āvun tattvasvarūp jem chhe tem potānā hit māṭe jāṇavun joīe. āmān paranindāno savāl ja kayān chhe?
shun thāy, bhāī! ek vakhat jāheramān kahyun hatun ke mārga to ā chhe bāpu! satya vātanī prasiddhi karatān koīne duḥkh lāge to kṣhamā karajo, bhāī! rāg je par taraphanā valaṇavāḷī dashā chhe ene dharma māne ane manāve e to rāgī mithyādraṣhṭinun lakṣhaṇ chhe ane jene samasta rāganī ruchi chhūṭī gaī chhe evo ātmadraṣhṭivant puruṣh arāgī gnānī chhe. samakitī dharmī jīv arāgī chhe. ahā! samakitīne asthiratāno rāg, āsakti chhe; paṇ ene rāganī ruchi nathī, rāgathī ekatvabuddhi nathī.
aho! ā bhāṣhā te kāī bhāṣhā chhe!! adbhut vāt chhe. ‘ātmā arāgī gnānī thayo thako’-em kahyun eno bhāv e chhe ke ātmā svayam potānā puruṣhārthanā baḷe gnānī thayo chhe, paṇ koī darshanamoh karme mārga āpyo to gnānī thayo chhe em nathī. ahāhā...! keṭalī spaṣhṭatā chhe? keṭalāk loko kahe chhe ke-karmane laīne ā thāy ne te thāy; em ke karmane laīne bichārā jīvo bhūl kare chhe. paṇ bāpu! tane khabar nathī. aparādh tun pote kare ane nākhe karmane māthe e to anīti chhe. āvī anīti vītarāgashāsanamān kem chāle? (na chāle).
ahīn kahe chhe ke dharmī-gnānī jīv arāgī chhe. juo ā dharmīnī oḷakhāṇ. andar pote potānā shuddha ātmāne anubhave chhe, sañchete chhe e tene oḷakhavānun antaralakṣhaṇ chhe ane bahāramān rāganī ruchino atyant abhāv hovāthī rāgathī dharma mānato nathī, manāvato nathī ke koī anya mānanārane anumodato nathī e tene oḷakhavānun bāhya lakṣhaṇ chhe. bhāī! ā koī vyaktinī vāt nathī, ā to anādi paramparāthī chālyā āvatā vītarāgamārganun kathan chhe. rāgamātra par taraphanā lakṣha-valaṇavāḷī vastu chhe ane teno shuddha chaitanyamay svasvarūp ane svasvarūp taraphanā lakṣha-valaṇavāḷī pariṇatimān kāī sambandh nathī. āvī jhīṇī vāt chhe.
kahe chhe-ātmā arāgī gnānī thayo thako potānā bandhane māṭe samīp āvatī-udayamān āvatī manoram ke amanoram-shubh ke ashubh karmaprakr̥itine paramārthe būrī jāṇe
PDF/HTML Page 1520 of 4199
single page version
chhe. udayamān āvatī-samīp āvatī karmaprakr̥iti em bhāṣhā līdhī chhe. āshay em chhe ke shubhakarmanā udaye shubhabhāv thāy ane ashubhakarmanā udaye ashubhabhāv thāy ene karmaprakr̥iti samīp āvī kahevāy. matalab ke shubhāshubh prakr̥itinā uday kāḷe je shubhāshubhabhāv thāy tene gnānī jīv būrā jāṇe chhe ane temane būrā jāṇīne enī sāthe rāg ke sansarga karato nathī.
have āvī vāt chhe tyāre keṭalāk kahe chhe ke ā to jaḍ karmanī vāt chhe, shubhāshubhabhāvanī nahi. paṇ bhāī! em nathī. gaī kāle gāthā 1pa3 nī ṭīkāmānthī batāvyun hatun ke vrat, tap, niyam, shīl e badhun shubhakarma chhe. eṭale rāgarūpī kāryane tyān shubhakarma kahyun chhe. jaḍ karma to bhinna chhe. bhāvakarmanun nimitta je karma (-prakr̥iti) te udayamān āvatān je shubhāshubh bhāv thāy tene gnānī būrān jāṇe chhe. jaḍ karma prakr̥itine nahi paṇ enā udayanā nimitte thatā shubhāshubh bhāvane būrā jāṇe chhe. gāthā 14p mān paṇ karma shabda chhe. tenā ṭīkāmān je chār artha karyā chhe te paikī ek artha karmano (jaḍ karmano) hetu je shubhāshubhabhāv tene karmapaṇe grahaṇ karyo chhe.
āvo mārga bahu ākaro bāpā! paṇ santoe āṇṭīghūṇṭīo dūr karīne sahelo karī dīdho chhe. ahā! puṇyane dharma māne, puṇyane sādhan māne, puṇyane bhalun māne e badhī āṇṭīghūṇṭī chhe bhāī! ene anādithī rāgano prem ane sansarga chhe ne! eṭale to svarūpanī antardraṣhṭi vinā digambar jain sādhu thaīne navamī graiveyak anantavār gayo. paṇ tethī sho lābh? svarūpanā bhān vinā pañchamahāvratanā pariṇām je achāritra chhe tene chāritra mānīne pāḷe, paṇ e badhī āṇṭīghūṇṭī chhe, mithyādarshan chhe.
ātmā gnānī thayo thako udayamān āvatī badhīy karmaprakr̥itine (eṭale ke te kāḷe thatā shubhāshubh bhāvane) paramārtha būrī jāṇīne tenī sāthe rāg tathā sansarga karato nathī. ‘shubhāshubh bhāv thāy chhe tene būrā jāṇīne’ em kahyun eno artha ja e thayo ke e bhāv thāy chhe kharā; jo na thāy to to vītarāg hoy. tethī thoḍā shubhāshubh bhāv chhe tene būrā (-ahitarūp) jāṇīne enāthī ekatva karato nathī. ‘paramārthe būrī jāṇīne’ -em kahyun tyān koī em artha kāḍhe ke ‘vyavahāre sārī jāṇīne’ to te barābar nathī. e judī vastu chhe ke shubhane vyavahāre ṭhīk kahevāy, paṇ ashubhane paṇ vyavahāre ṭhīk kem kahevāy? bandhananī apeekṣhāe to banne (samānapaṇe) aṭhīk ja chhe. (vyavahāre ṭhīkano artha ja parmārthe būrī samajavun joīe). tethī ahīn kahe chhe ke gnānī tenī sāthe rāg eṭale chittamān ūṇḍe ūṇḍe paṇ shubhāshubh pratyeno rāg ane sansarga eṭale vāṇī dvārā tenī prashansā ane kāyādvārā e ṭhīk chhe em hāth vagerenī cheṣhṭā thāy evā bhāv karato nathī. lyo, āvun jhīṇun chhe.