Pravachan Ratnakar-Gujarati (simplified iso15919 transliteration). Gatha: 12.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 8 of 210

 

PDF/HTML Page 141 of 4199
single page version

pahelān em kahyun hatun ke vyavahārane aṅgīkār na karavo. paṇ jo te paramārthano kahenār chhe to evā vyavahārane kem aṅgīkār na karavo? gnān te ātmā evo bhed karanār vyavahār paramārtharūp ātmānun pratipādan kare chhe to pachhī tene kem aṅgīkār na karavo? āvo shiṣhyano prashna chhe. tenā uttararūp gāthāsūtra kahe chheḥ-

pravachan nambar 24–29, tārīkh 24–12–7p thī 29–12–7p

* gāthārtha uparanun pravachan *

ā gāthā bahu ūñchī chhe. māl, māl bharyo chhe. vītarāg parameshvarano mārga je jain darshan teno ā agiyāramī gāthā prāṇ chhe. bahu shānti ane dhīrajathī samajavā jevī ā gāthā chhe. anantakāḷamān satya shun chhe te sāmbhaḷavā maḷ‌yun nathī ane kadāch sāmbhaḷavā maḷ‌yun to te samajavāno prayatna karyo nahīn tethī tenī shraddhā thaī nathī. ā satyanun svarūp ahīn batāvyun chhe. bhagavānanī vāṇīmān je vāt āvī teno sār ā gāthāmān bharyo chhe.

vyavahāranay abhūtārtha chhe, ane shuddhanay bhūtārtha chhe em r̥uṣhīshvaroe darshāvyun chhe. trilokīnāth tīrthaṅkaradev ane sādhuonā agresar gautam ādi gaṇadharoe em kahyun chhe ke vyavahāranay abhūtārtha eṭale asatya chhe, jūṭho chhe ane nishchayanay bhūtārtha eṭale satya, sācho chhe.

je jīv bhūtārthano āshray kare chhe te jīv nishchayathī samyagdraṣhṭi chhe. trikāḷī pūrṇa ānandasvarūp je gnāyakabhāv, chhato padārtha, shāshvat chīj ātmā chhe te bhūtārtha chhe. je jīv teno āshray kare eṭale ke tenī sanmukh thāy te nishchayathī samyagdraṣhṭi chhe. karma, rāg, guṇ-guṇīnā bhed e saghaḷo vyavahār chhe. te asatyārtha chhe, jūṭho chhe kemake karma, rāg ane guṇabhed e trikāḷī vastumān nathī. dhruv vastu je anādi-anant asanyogī, shāshvat, bhūtārtha vastu-jemān sanyog, rāg, paryāy ke guṇabhed nathī.-evā abhedanī draṣhṭi karavī, āshray karavo e samyagdarshan chhe.

ā to pratham darajjāno dharma, je samyagdarshan te kone kahevāy tenī vāt chāle chhe. andar ātmā trikāḷī ekarūp abhed gnāyak chhe teno draṣhṭimān jyān sudhī svīkār āve nahīn tyān sudhī samyagdarshan nathī. jain kuḷamān janmyo māṭe jain evī ahīn vāt nathī. anantaguṇono abhed piṇḍ ek dhruv ātmāno āshray laī enī pratīti kare te samyagdarshan chhe. te jainadharma chhe. jainadharma koī vāḍānī chīj nathī, e to vastunun svarūp chhe.

ātmāne tenī sanmukh thaīne jāṇavo tenun nām samyagdarshan chhe. agnānīoe jevo ātmā kalpyo hoy tenī ahīn vāt nathī. vedāntīoe jevo sarvavyāpak mānyo


PDF/HTML Page 142 of 4199
single page version

te ātmānī vāt paṇ nathī. ahīn to sarvagna parameshvare je pratyakṣha joyo, jāṇyo ane divyadhvanimān kahyo e trikāḷī sat chaitanyasvarūp paramabrahmasvarūp ānandakand ātmā bhūtārtha chhe. ane teno āshray karatān je nirvikalpa anubhav thāy te dharmanun pahelun pagathiyun samyagdarshan chhe. koīne em lāge ke paryāy svatantra chhe ane vaḷī gnāyakano āshray kare te shun chhe? to kahe chhe ke vartamān paryāy svatantrapaṇe kartā thaīne rāganun lakṣha chhoḍī antaramān svabhāv-sanmukh thaīne, gnāyak pūrṇānand taraph vaḷe, ḍhaḷe tene āshray kare chhe em kahevāmān āve chhe. dravyanī prāpti thāy chhe te paryāyamān thāy chhe. anādithī paryāy rāganī prāptimān paḍī chhe, e mithyātva chhe. tyān je gnānanī paryāy antar vaḷīne andar gnāyakanī sanmukh thāy, sat pūrṇānandanī taraph ḍhaḷe te ātmānī prāpti chhe, te samyagdarshan chhe. ahā! jineshvaradevano mārga e ja digambar jainadharma chhe. emān āvī satya nyāyayukta vāt chhe, anyatra kayāny nathī. bhāī, koīne ruche na ruche e judī vāt chhe. trilokanāth sarvagna parameshvaranā mukhathī je divyadhvani chhūṭī emān em āvyun ke-akhaṇḍ ek abhed sāmānya dhruv je vastu, vartamān paryāyane bād karatān je rahe te abhed vastu-te bhūtārtha chhe, satyārtha chhe. te ja draṣhṭino viṣhay chhe. ane eno āshray karavāthī eṭale enī sanmukh ḍhaḷavāthī jīv samyagdraṣhṭi thāy chhe. bhūtārthano āshray paryāy le chhe eṭale paryāy bhūtārtha taraph ḍhaḷe chhe em artha chhe. āshray kaho, ālamban kaho badhun ekārtha chhe. keṭalākane em thāy ke jain dharmano mārga āvo hashe? dayā pāḷavī, bhakti karavī, vrat karavān e badhun shun dharma nahīn? bhāī, paranī dayā koṇ pāḷī shake chhe? par dravya to svatantra chhe. par dravyanī avasthā tenā potānā kāraṇe je thavānī hoy chhe te thāy chhe. te shun tun karī de chhe? paranī avasthā tun kare em chhe ja nahīn. ‘dayā dharmanun mūḷ chhe, pāp mūḷ abhimān-’ em āve chhe ne? paṇ konī dayā? bhāī! bhagavāne kahelī vītarāgī dayānun svarūp judun chhe. paranun lakṣha chhoḍī vartamān paryāy trikāḷī bhūtārtha sat nij gnāyakanā āshraye je vītarāg dashā pragaṭ kare tene bhagavān ahinsā kahe chhe. te sāchī dayā chhe. dharmanun svarūp bahu sūkṣhma chhe. lokone satya vāt sāmbhaḷavā ja maḷī nathī. dhruv trikāḷī sat sāmānya gnāyak vastu te paramārtha chhe. teno anādar karīne vartamān paryāyano ke rāgano ādar karavo e ja jīvanī hinsā chhe. pote hayāt chhe teno nakār karavo e ja hinsā chhe, ane teno antaramān svīkār karavo tenun nām ahinsā chhe, dayā chhe, dharma chhe.


PDF/HTML Page 143 of 4199
single page version

anādithī ten tārī hinsā ja karī chhe. to have vastu, dhruv, abhed, sāmānya gnāyakabhāvarūp chhe teno āshray karī, antaramān svīkār karī, samyagdarshanādi dharma pragaṭ karavo joīe. ā sivāy jeṭalā bāhya kriyākāṇḍ chhe te saghaḷā chāragatimān rakhaḍavānā mārgachhe.

ātmā anantagnān, anantadarshan, anantashānti, anant prabhutā, anant svachchhatā, em anant anant bhāvasvarūpe anant shaktiothī sampanna paramārtha vastu chhe. tenī sanmukh thaī teno āshray karatān samyagdarshan pragaṭ thāy chhe.

shrīmad rājachandra ātmasiddhimān kahe chhe-

shuddha buddha chaitanyaghan, svayañjyoti sukhadhām;
bījun kahīe keṭalun, kar vichār to pām.

ātmā shuddha kahetān pavitra chhe. buddha eṭale gnānasvarūp chhe. chaitanyaghan kahetān asaṅkhyapradeshī chhe. sarvagna sivāy bīje kayāny, ātmā asaṅkhyapradeshī chhe evī vāt nathī. ātmā svayañjyoti chhe, eṭale svayam siddha vastu chhe. koīe utpanna karī hoy ke koīthī nāsh pāme evī chīj nathī. te sukhadhām chhe, eṭale ānandanun-atīndriy ānandanun dhām chhe. āvo ātmā abhed ekarūp bhūtārtha vastu chhe. tene ‘kar vichār to pām’-eṭale ke gnānanī paryāyamān svasamvedan vaḍe āvā gnāyakane lakṣhamān le to tenī prāpti thāy. amārī pāsethī kāni maḷe tem nathī. potānā anant guṇomān vyāpelun abhed, akhaṇḍ, je dhruvatattva, enī draṣhṭi karavī e nishchay samyagdarshan chhe. ā sivāy bahāranā kriyākāṇḍamān-rāgamān dharma mānī pravarte te mithyādraṣhṭi chhe.

* ṭīkā uparanun pravachan *

vyavahāranay badhoy abhūtārtha hovāthī avidyamān, asatya, abhūt arthane pragaṭ kare chhe. vyavahāranay avidyamān arthane pragaṭ kare chhe. je vastunā svarūpamān nathī tene vyavahāranay pragaṭ kare chhe māṭe te abhūtārtha chhe. abhed vastumān bhed nathī chhatān evā avidyamān arthane vyavahāranay pragaṭ kare chhe.

gnānamān jaṇāy tevo buddhipūrvakano rāg tathā gnānamān na jaṇāy evo abuddhipūrvakano rāg-evā rāganā banne prakār vastumān nathī. tem ja rāgane jāṇanārun gnān te vastumān nathī. ane gnān te ātmā-evo bhed paṇ abhed vastumān nathī. ām vyavahāranay avidyamān arthane pragaṭ kare chhe, tethī te abhūtārtha chhe. bījī rīte kahīe to dravya abhed


PDF/HTML Page 144 of 4199
single page version

akhaṇḍ vastu chhe, temān bhed ke rāg nathī. tene vyavahāranay pragaṭ karato hovāthī tene abhūtārtha kahyo chhe.

abhūt arthane pragaṭ kare chhe evo vyavahāranay chār prakāre chhe. (1) upacharit asadbhūt vyavahāranay (2) anupacharit asadbhūt vyavahāranay (3) upacharit sadbhūt vyavahāranay (4) anupacharit sadbhūt vyavahāranay.

ātmānī paryāyamān je rāg chhe te mūḷ satrūp vastumān nathī tethī asadbhūt chhe. bhed pāḍayo tethī vyavahār chhe ane gnānamān sthūḷapaṇe jaṇāy chhe tethī upacharit chhe. ā rīte rāgane ātmāno kahevo te upacharit asadbhūt vyavahāranayano viṣhay chhe. je sūkṣhma rāgano ansh vartamān gnānamān jaṇāto nathī, pakaḍāto nathī te anupacharit asadbhūt vyavahāranayano viṣhay chhe.

ātmā akhaṇḍ gnānasvarūp chhe. temān ātmānun gnān rāgane jāṇe, parane jāṇe em kahetān-te gnān potānun hovāthī sadbhūt, trikāḷīmān bhed pāḍayo māṭe vyavahār ane gnān potānun hovā chhatān parane jāṇe chhe em kahevun te upachār chhe. ā rīte rāganun gnān em kahevun (arthāt gnān rāgane jāṇe chhe em kahevun) te upacharit sadbhūt vyavahāranay chhe.

gnān te ātmā em bhed pāḍīne kathan karavun te anupacharit sadbhūt vyavahār chhe. ‘gnān te ātmā’ em kahetān bhed paḍayo te vyavahār paṇ te bhed ātmāne batāve chhe māṭe te anupacharit sadbhūt vyavahāranay chhe.

bhagavān ātmā abhed ekarūp vastu chhe. te bhūtārtha chhe. vyavahāranā uparokta chārey prakār trikāḷī gnāyakamān nahīn hovāthī asatyārtha chhe, jūṭhā chhe. vaḷī dhruv ātmā ane vartamān paryāy bannene sāthe laīe to te paṇ vyavahāranay-ashuddhanayano viṣhay thaī jāy chhe. tethī te paṇ abhūtārtha-asatyārtha chhe. sarvagna parameshvar jineshvaranī vāṇīmān je āvyun te kundakundāchāryadev ahīn jāher kare chhe. kahe chhe-trikāḷī chīj gnāyak je chhe te mukhya chhe, satya chhe, bhūtārtha chhe. temān ‘gnān te ātmā’ evo je bhed paḍayo te gauṇ chhe, abhūtārtha chhe, asatyārtha chhe.

are! ā bharatakṣhetramān bhagavānanā virah paḍayā. dharmanā svarūpamān pāchhaḷathī agnānīoe anek prakāre pheraphār karī nākhyo. koī kahe chhe ke mūrti māne to dharma thāy, to


PDF/HTML Page 145 of 4199
single page version

koī kahe chhe mūrti na māne to dharma thāy. ahīn kahe chhe ke bhagavānanī mūrti chhe. tene māne te shubharāg chhe, dharma nathī. ā shubharāg chhe te asatyārtha chhe em kahyun chhe. dayā pāḷe, lākhonun dān kare, bhagavānanī bhakti kare, e to shubhabhāv chhe, tethī puṇya bandhāy, dharma na thāy dharma judī chīj chhe, bhāī! jinendrano mārga laukik mārga sāthe meḷ khāy tevo nathī.

ā agiyāramī gāthā jainadarshanano prāṇ chhe. prāṇ vaḍe jīv jīve chhe. jem prāṇ vinānān maḍadān kahevāy tem ā gāthānā rahasyane na samaje tene samyagdarshan na thāy. te jīvo paṇ prāṇ vinānān maḍadān jevā chhe. akhaṇḍ vastumān bhed pāḍīne jāṇavun ke ‘ā gnān te ātmā’ e vyavahār asatyārtha chhe. vyavahāranay saghaḷo (chārey prakārano) asatyārtha chhe. ā to janma-maraṇanā ant āve evī alaukik dharmakathā chhe. tene dhīrajathī, shāntithī, dhyān daīne sāmbhaḷavī joīe. ā saghaḷo vyavahār asatyārtha kahīne niṣhedhyo chhe, chhoḍāvyo chhe; kemake tenā āshrayathī samyagdarshan thatun nathī.

bhagavān ātmā amr̥ut-sāgarathī bharelo chhe. te abhed, ekarūp pūrṇānand vastu bhūtārtha chhe. tene vyavahāranay anya rīte pragaṭ kare chhe. paryāyamān je rāgādi chhe te ātmānā chhe, rāgane jāṇe te ātmā chhe, ane ā ‘gnān te ātmā’ em anek prakāre abhūt arthane pragaṭ kare chhe. ā chārey prakārano vyavahār abhūtārtha hovāthī eṭale ke teno viṣhay satya nahi hovāthī arthāt eno viṣhay asatya hovāthī arthāt je nathī tevā avidyamān arthane pragaṭ karato hovāthī jūṭho kahī, tenun lakṣha karavānun chhoḍāvyun chhe. tethī vyavahār chhe em jāṇavā māṭe chhe, paṇ ādaravā yogya nathī, āshray karavā lāyak nathī.

aho! arihantadevanī omdhvani je nīkaḷī teno sār-sār laī shrīkundakundāchāryadeve paramāgamanī ā gāthāmān bharī dīdho chhe. ek samayamān abhed, akhaṇḍ, nirmaḷānand je ātmavastu chhe te bhūtārtha eṭale chhato-chhato-chhato vidyamān padārtha satya chhe. teno āshray karavāthī samyagdarshan, samyaggnān ane vītarāgī shāntinī prāptinā prayojananī siddhi thāy chhe tethī te mukhya chhe. ane saghaḷo je vyavahār chhe te asatyārtha chhe. tenā āshraye prayojananī siddhi thatī nathī tethī te gauṇ chhe, lakṣha karavā yogya ke āshray karavā yogya nathī. bhāi! jainadharma to koī alaukik chīj chhe. kahyun chhe ne ke-

jin sohī hai ātmā, anya sohī hai karma;
yahai vachanase samaj le, jin pravachanakā marma.

juo, ā jinapravachan eṭale bhagavān jineshvaradevanī divyadhvanino marma kahetān sār āṭalo chhe ke-jinasvarūp ātmā chhe, eṭale ātmā vītarāg svabhāv chhe, te bhūtārtha


PDF/HTML Page 146 of 4199
single page version

chhe-tethī mukhya chhe. bākī badhun karma eṭale rāgādi chhe, te vyavahār chhe, abhūtārtha chhe tethī gauṇ chhe, asatyārtha chhe. ahīn mukhyanun prayojan siddha karavā vyavahārane gauṇ karīne te nathī em kahevāmān āvyun chhe. have shuddhanayanī vāt kare chhe.

shuddhanay ek ja bhūtārtha hovāthī vidyamān, satya, bhūt arthane pragaṭ kare chhe. shuddhanay eṭale trikāḷī chīj pote shuddhanay chhe. temān gnān te ātmā, paryāy te ātmā, e badhā bhed abhūtārtha chhe, avidyamān chhe. bhāṣhā juo. shuddhanay ek ja bhūtārtha eṭale sācho chhe. shuddhanay e ek vāt, ane ek ja bhūtārtha chhe e bījī vāt. āshay em chhe ke shuddhanay ek ja chhe, tenā be bhed nathī. nishchayanayanā be bhed chhe em jayasenāchāryanī ṭīkāmān āve chhe. e to parathī bhinnanun gnān karāvavā māṭe rāg jīvanī paryāyamān thāy chhe tene nishchayanayano viṣhay kahyo chhe. e to jāṇavā māṭe vāt karī chhe. apekṣhā samajavī joīe. kharekhar to (āshray karavānī apekṣhāe to) shuddhanay ek ja chhe. tenā be bhed chhe ja nahīn.

pañchādhyāyī je nyāyano granth chhe emān to em kahyun chhe ke je nishchayanā be bhed pāḍe te sarvagnanī āgnāthī bahār chhe te ja vāt ahīn kahe chhe ke trikāḷī bhagavān ātmā dhruv-dhruv-dhruv, akhaṇḍ, ekarūp, bhūtārtha, chhatī vastu, te pote shuddhanay athavā tene jāṇanār je shuddhanay, te ek ja chhe. tenā be bhed nathī. paryāy sahit ke rāg sahit ātmāne jāṇavo te nishchay, te vāt ahīn nathī. (e ashuddha-nishchay to vyavahār chhe) ahīn to trikāḷī ekarūp shuddha gnāyakabhāv, chaitanyaghan dravya je anākuḷ samādhi ane ānandanun dhām bhagavān pūrṇa chhe, e ja ek satyārtha chhe. rāg vināno to kharo paṇ je ek samayanī paryāy vināno, trikāḷī, dhruv gnāyakabhāv chhe te ek ja satyārtha chhe ane tene jāṇanāro shuddhanay te paṇ ek ja chhe, tenā be bhed nathī.

gāthāmān bījun pad chhe- भूयत्थो देसिदो दु सुद्धणओ. temān kahe chhe ke je trikāḷī chīj chhe bhūtārtha e ja shuddhanay chhe. mūḷ gāthāmān em kahyun chhe ke trikāḷī satyārtha prabhu pūrṇānand dhruv chīj chhe te shuddhanay chhe. shuddhanayano viṣhay chhe em bhed pāḍīne na kahyun; trikāḷī shuddha dhruv sāmānya chhe to shuddhanayano viṣhay, paṇ shuddhanayano viṣhay ane tene viṣhay karanār evo bhed kāḍhī nākhīne trikāḷī chīj, abhed, akhaṇḍ, sāmānya vastu te shuddhanay chhe em kahyun chhe.

vastunī draṣhṭi ane eno viṣhay je shuddha vastu-e shun chhe te jāṇyā vinā samyagdarshan na thāy. samyagdarshan-gnān-chāritra em shuddhapaṇe paryāyamān pariṇame. te paryāy paṇ


PDF/HTML Page 147 of 4199
single page version

ashuddhanayano viṣhay chhe. e ashuddhanay vyavahāramān jāy chhe. ashuddhanay ane shuddhanay evā be bhed vastumān nathī. ashuddhanay kaho, vyavahār kaho ke upachār kaho, e badhun ekārtha chhe. shuddhanay ek ja bhūtārtha hovāthī vidyamān, satya, bhūt arthane pragaṭ kare chhe. ahīn vastu trikāḷ siddha karavī chhe. gnān te ātmā evā bhedane vyavahār eṭale jūṭho kahī trikāḷī vastumānthī kāḍhī nākhyo. paryāy chhe te ek samayanun sat chhe, e trikāḷī dhruv sat nathī. eno āshray levāthī dharma pragaṭ thato nathī. māṭe ek trikāḷī bhāvane ja vidyamān, bhūtārtha, satyārtha kahelo chhe. ātmāmān be prakār-ek paryāy ane bījo dhruv. tattvārthasūtramān kahyun chhe ne ke उत्पादव्ययध्रौव्ययुक्तम् सत्– emān paryāy utpād-vyayarūp chhe. ek samayamān utpanna thaī, bīje samaye vyay thāy, te paryāy chhe. ane trikāḷ ekarūp rahe te dhruv chhe. ahīn ek samayanī utpād-vyayarūp paryāyanun lakṣha chhoḍāvavā tene vyavahār kahī, asatyārtha-jūṭhī kahī. ane trikāḷī dhruv ek ja vidyamān chhato padārtha chhe em kahī, tenī draṣhṭi karāvī chhe. aho! samayasār e adbhut shāstra chhe. ā be līṭīmān ghaṇun-ghaṇun rahasya bharyun chhe. shuddhanay ek ja sāchā arthane pragaṭ kare chhe. trikāḷ vidyamān tattva bhagavān ātmā, ek samayanī paryāy vināno, avināshī, avichaḷ, dhruv, chaitanyasūrya tene shuddhanay pragaṭ kare chhe. draṣhṭino viṣhay ā ekamātra vidyamān gnāyak tattva chhe. gāthāmān kahyun chhe ne भूदत्थमस्सिदो खलु सम्माइट्ठी हवइ जीवो bhūtārthanā āshraye jīv samyagdraṣhṭi thāy chhe. ‘खलु’ no artha nishchay karyo chhe. jayasen āchārye pragaṭ trikāḷī bhagavānano je āshray le tene nishchayathī samyagdarshan thāy chhe tem kahyun chhe. ahā! jevun andar pūrṇa satya svarūp paḍayun chhe, teno anubhav karīne pratīti kare tene nishchayathī samyagdarshan thāy chhe. ā jainadharma chhe. are! lokoe navā navā vāḍā bāndhī, jainadharmanun mūḷatattva ākhun pīṅkhī nākhyun chhe. have, ā vāt draṣhṭāntathī batāve chhe. jem prabaḷ kādavanā maḷavāthī jeno sahaj ek nirmaḷabhāv tirobhūt thaī gayo chhe evā jaḷano anubhav karanārā puruṣho-jaḷ ane kādavano vivek nahi karanārā ghaṇā to, tene (jaḷane) malin ja anubhave chhe. juo, pāṇīno to sahaj ekarūp nirmaḷ svabhāv chhe. parantu prabaḷ kādavanā maḷavāthī te ḍhaṅkāī gayo chhe. tyān pāṇī ane kādavanī judāīno vivek nahīn karanārā ghaṇā loko to pāṇīne malin ja anubhave chhe eṭale ke teo malin (mel-sanyukta) pāṇīne ja pīe chhe. paṇ keṭalāk potānā hāthathī nākhelā katakaphaḷ-(nirmaḷī auṣhadhi)nā paḍavāmātrathī upajelā jaḷ-kādavanā vivekapaṇāthī, potānā puruṣhārtha dvārā āvirbhūt karavāmān āvelā sahaj ek nirmaḷabhāvapaṇānelīdhe tene (jaḷane) nirmaḷ ja anubhave chhe.


PDF/HTML Page 148 of 4199
single page version

katakaphaḷ e ‘nirmaḷī’ nāmanī auṣhadhi chhe. malin pāṇīmān potānā hāthathī eṭale pote ja katakaphaḷ nākhī thoḍā loko shuddha pāṇīne anubhave chhe. katakaphaḷ nākhatān vent ja-paḍavāmātrathī jaḷ-kādavano vivek pragaṭ thāy chhe. eṭale ke kādav nīche besī jāy chhe ane pāṇī nirmaḷ thaī jāy chhe. ā rīte potānā puruṣhārtha vaḍe pāṇīno sahaj ekarūp nirmaḷabhāv āvirbhūt karavāmān āve chhe. kādavanā kāraṇe pāṇīnun nirmaḷapaṇun ḍhaṅkāī gayun hatun te ‘nirmaḷī’nā paḍavāmātrathī pragaṭ thāy chhe. ām keṭalāk eṭale koī thoḍā loko kādavane jaḷathī bhinna karī nirmaḷ jaḷane pīe chhe. ahā! āchāryadeve karuṇā karī kevun saraḷ karīne samajāvyun chhe! pāṇīne nirmaḷ kare chhe tethī te auṣhadhine ‘nirmaḷī’ kahe chhe. ā to draṣhṭānt thayun. have siddhānt kahe chhe.

evī rīte prabaḷ karmanā maḷavāthī jeno sahaj ek gnāyakabhāv tirobhūt thaī gayo chhe evā ātmāno anubhav karanār puruṣho-ātmā ane karmano vivek nahīn karanārā, vyavahārathī vimohit hr̥udayavāḷā to, tene (ātmāne) jemān bhāvonun vishvarūpapaṇun pragaṭ chhe evo anubhave chhe.

ahīn karma eṭale jaḍ pudgalakarmanī vāt nathī. paṇ te karmanā nimitte jīvanī avasthāmān thatā je mithyātva-rāg-dveṣhanā malinabhāv tene agnānī jīv anubhave chhe enī vāt chhe. jaḍakarma to ajīv chhe, teno anubhav hoī shake nahīn prabaḷ karmanā maḷavāthī eṭale puṇya-pāpanā je vikalpo tene anubhavavāthī sahaj ekarūp nirmaḷ gnāyakabhāv ḍhaṅkāī gayo chhe. je shubhāshubh rāg thāy te hun evā mithyātva ane rāg- dveṣhanā anubhavanī āḍamān ākho nirmaḷānand gnāyakabhāv ḍhaṅkāī gayo chhe, najaramān āvato nathī. dayā, dān tathā kām-krodhādi malin vr̥uttionā anubhavamān ekarūp gnāyak draṣhṭimān āvato nathī, jaṇāto nathī em kahyun chhe. bākī to sachchidānandasvarūp gnāyakabhāv to je chhe te chhe, pragaṭ ja chhe. tirobhūt thaī jāy ane āvirbhūt thāy evun gnāyakabhāvamān chhe ja nahīn. rāgādinā anubhavamān gnāyak najaramān āvato nathī tethī ḍhaṅkāī gayo em kahevāy chhe. ane gnāyakanā āshrayamān teno anubhav thāy chhe tyāre te pragaṭ thayo em kahevāy chhe.

have āvā rāgādisanyukta ātmāno anubhav karanārā, rāgādi karma ane ātmānī judāī-bhinnatāno vivek nahīn karavāthī vyavahāramān vimohit rahe chhe. shubhāshubhabhāvo te hun em mūrchchhit thayelā chhe tethī teo jemān bhāvonun anekarūpapaṇun pragaṭ chhe arthāt paryāyamān je anek prakāranā malin vikārī bhāvo utpanna thāy chhe tene potāpaṇe anubhave chhe.


PDF/HTML Page 149 of 4199
single page version

paṇ bhūtārthadarshīo (shuddhanayane dekhanārāo) potānī buddhithī nākhelā shuddhanay anusār bodh thavāmātrathī upajelā ātma-karmanā vivekapaṇāthī, potānā puruṣhārtha dvārā āvirbhūt karavāmān āvelā sahaj ek gnāyakabhāvapaṇāne līdhe tene (ātmāne) jemān ek gnāyakabhāv prakāshamān chhe evo anubhave chhe.

trikāḷī ek abhed gnāyak vastune dekhanārā bhūtārthadarshīone potānī gnānaparyāyane gnāyak sanmukh karatāvent ja bodh eṭale samyaggnān thavāthī ātmā ane karma je rāgādi temanī judāī-bhinnatāno vivek utpanna thāy chhe. ām ātmā ane rāgādinun bhedagnān thavāthī teo rāgathī bhinna paḍī potānā puruṣhārtha dvārā akhaṇḍ ekarūp nirmaḷ gnāyakabhāvano āshray karī jemān ek gnāyakabhāv prakāshamān chhe evā shuddha ātmāne anubhave chhe.

pahelān kahyun hatun ke vyavahāramān vimohit paryāyabuddhi jīvone rāgādinī mūrchchhāmān ekarūp gnāyakabhāv ḍhaṅkāī gayo chhe, tethī paryāyamān anekarūp malinatā anubhave chhe. have kahe chhe-rāg ane ātmā bannenun bhedavignān karī dhruv trikāḷī paramānandasvarūp paramātmāno puruṣhārtha vaḍe āshray karanār bhūtārthadarshīone te chaitanyasūrya gnāyakabimb āvirbhūt thāy chhe, pragaṭ thāy chhe ane tethī samyagdarshan, samyaggnān ādi shuddha paryāy utpanna thāy chhe.

ahīn chārey prakāranā vyavahārane gauṇ karī, asatya kahī tenī draṣhṭi chhoḍāvī chhe. ane ekarūp gnāyakane mukhya karī tene satyārtha kahī tenī draṣhṭi karāvī chhe. āvā gnāyakano anubhav potānā puruṣhārtha dvārā thāy chhe. puruṣhārtha vinā maḷī jāy evī ā chīj nathī. bhūtārthadarshīo ek gnāyakabhāvano āshray laī, ek gnāyakabhāv jemān prakāshamān chhe evā shuddha ātmāne anubhave chhe. ane te dharma chhe. anubhav te paryāy chhe ane chaitanyadaḷ, anantaguṇonun abhedadaḷ, je gnāyak ātmā te enun dhyey chhe.

sharīrano, rāgano ane ek samayanī paryāyano jene prem chhe te mithyādraṣhṭi chhe. tene rāg ane ātmānī judāīno vivek nathī. te vyavahāramān vimohit chhe. jene sharīrano moh chhe te hāḍ-chāmaḍāmān mohit chhe, jene bāhya sampatti ane puṇyanā ṭhāṭhano moh chhe te jaḍamān mohit chhe ane jeo rāgadveṣhādino ja anubhav kare chhe te paṇ paryāyamūḍh chhe. rāgādi to andhakār chhe, kemake te jaḍ chhe, temān chaitanyanā nūrano ansh nathī. tethī je rāgādine anubhave chhe te mātra andhakārane anubhave chhe. tene nirmaḷānand gnāyak tirobhūt thāy chhe. are! ām jīv potānā ekarūp svabhāvane bhūlī anekarūp moh-rāg-dveṣhanā anubhavathī chāragatirūp sansāramān anantakāḷathī rakhaḍī rahyo chhe.


PDF/HTML Page 150 of 4199
single page version

ahīn shuddhanay katakaphaḷanā sthāne chhe. pāṇī ane kādavane jem katakaphaḷ judān kare chhe. tem shuddhanay anusār vastu je trikāḷī akhaṇḍ ekarūp gnāyakabhāv chhe temān draṣhṭi karatān, teno anubhav karatān paryāyamānthī malin puṇya-pāpanā bhāv judā paḍī jāy chhe. puṇya-pāpanā bhāv ātmānī shānti dājhatān thāy chhe. padmanandī pañchavinshatikāmān dān adhikāramān draṣhṭānt āve chhe ke tārī shānti dājhīne kaṣhāyamandatānā pariṇām thayā. enā phaḷarūpe ā bāhya sāmagrī maḷī. tene jo tun ekalo bhogavīsh ane dharmaprabhāvanā arthe teno upayog nahīn kare to tun kāgaḍāthī paṇ jāy tevo chhe. kemake paththaranī kūṇḍīmān dājhelā ukaḍīā nākhyā hoy te kāgaḍo ‘kā, kā, kā’ em pukārīne bījā kāgaḍāone paṇ bolāvīne khāy chhe, ekalo khāto nathī. ahīn to em kahevun chhe ke āvā puṇya-pāpanā bhāvono anubhav te mithyādarshan chhe ane shuddhanay vaḍe te puṇya-pāpanī malinatā judī paḍī jāy chhe. tethī jeo shuddhanayano āshray kare chhe teo ja samyak avalokan karatā hovāthī samyagdraṣhṭi chhe, paṇ bījā samyagdraṣhṭi nathī. shuddhanayano āshray kare chhe eṭale ke trikāḷī abhed ekarūp gnāyakano jeo āshray kare chhe teo ja vastunā svarūpane samyak prakāre jue chhe, anubhave chhe ane tethī teo ja samyagdraṣhṭi chhe. parantu bījā jeo ashuddhanayano sarvathā āshray kare chhe teo samyagdraṣhṭi nathī. jeo rāgano, bhedano, ek samayanī paryāyano āshray kare chhe teo samyagdraṣhṭi nathī eṭale mithyādraṣhṭi ja chhe. māṭe karmathī bhinna ātmānā dekhanārāoe vyavahāranay anusaravā yogya nathī. rāgathī tathā paryāyathī paṇ bhinna evo potāno gnānānandamūrti bhagavān chhe em jemane draṣhṭi thaī chhe temaṇe vyavahāranay anusaravā yogya eṭale āshray karavā yogya nathī. rāganun, bhedanun ke paryāyanun yathāsthit gnān bhale ho, paṇ teno anubhav ke āshray karavā yogya nathī. * bhāvārtha uparanun pravachan *

ahīn vyavahāranayane abhūtārtha ane shuddhanayane bhūtārtha kahyo chhe. jeno viṣhay vidyamān na hoy tene abhūtārtha kahe chhe. vyavahāranayane abhūtārtha kahevāno āshay evo chhe ke-shuddhanayano viṣhay abhed ekākārarūp nitya dravya chhe, tenī draṣhṭimān bhed dekhāto nathī; māṭe tenī draṣhṭimān bhed avidyamān, asatyārtha ja kahevo joīe. juo, shuddhanayane ahīn bhūtārtha kahyo chhe. atīndriy ānandano piṇḍ evo je gnāyakabhāv ene ja satya kahyo chhe. par dravyanī to ahīn vāt nathī. sharīr, man, vāṇī, dev, guru, shāstra, ityādi par to paramān rahyā. ahīn to ek trikāḷī dravyasvabhāv ane


PDF/HTML Page 151 of 4199
single page version

bījo vartamān paryāyabhāv em ātmāmān be prakār chhe; temān trikāḷī dravyasvabhāv satya chhe ane paryāyabhāv asatya chhe em kahyun chhe. jeno viṣhay hayātī dharāvato na hoy te asatya chhe. vyavahāranayano viṣhay vidyamān nathī māṭe te asatya chhe, abhūtārtha chhe. anādithī ā jīv duḥkhanā panthe eṭale ke rāganā ane paryāyanā panthe dorāī rahyo chhe. anantakāḷamān te moṭo sheṭh thayo hoy, ke rājā thayo hoy ke svargano dev thayo hoy ke digambar dravyaliṅgī sādhu thayo hoy, teṇe trikāḷī chīj satyārtha dravyasvabhāvano kadīy svīkār karyo nathī, ane paryāy chhe, rāg chhe, bhed chhe em mānyun chhe arthāt eno svīkār karyo chhe. tene sukhanā panthe chaḍhāvavā ahīn kahe chhe ke trikāḷī vastu gnāyak te satya chhe ane paryāy chhe te asatya chhe. ām kahīne bhūtārtha dravyasvabhāvano āshray karāvavā māge chhe, kemake bhūtārtha svabhāvanī draṣhṭi thatān sansār raheto nathī. vyavahāranayane abhūtārtha kahevāno āshay shun? to kahe chhe ke shuddhanayano viṣhay abhed ekākārarūpe nitya dravya chhe, tenī draṣhṭimān bhed dekhāto nathī. ahāhā-! paṇḍit jayachandrajīe shun spaṣhṭīkaraṇ karyun chhe! shuddhanayanun dhyey abhed ekākār chhe. tenī draṣhṭimān ā gnān, ānand ityādi guṇo ane ā ātmā guṇī evā bhed dekhātā nathī. dayā, dān, vrat, tap, pūjā, bhakti ityādi paryāyanā vikalpo abhedanī draṣhṭimān jaṇātā nathī, bahār ja rahī jāy chhe. āvo svabhāv ane svabhāvavān abhed ekākār chhe, teno svīkār karī āshray karatān samyagdarshanādi pragaṭ thāy chhe ane te dharma chhe. ā sivāy bījo koī mārga nathī. bhāī! vrat-tap ādinā vikalpamān rokāī ane te vikalpano kartā thaī ten anādithī mithyātvanun ja sevan karyun chhe. tathā samosaraṇamān birājamān arihantadevanī maṇi-ratnathī āratī utārī, kalpavr̥ukṣhanā phūlathī anantavār pūjā karī chhe, paṇ satyārtha dravyasvabhāvano svīkār karyo nahīn tethī tane adyāpi samyagdarshanādi lesh paṇ dharma thayo nathī. lokoe mūḷ vāt sāmbhaḷī nathī tethī abhūtārtha evā vyavahāramān rokāī gayā chhe. ahīn kahe chhe trikāḷī abhedanī draṣhṭimān bhed jaṇāto nathī, tethī tenī draṣhṭimān bhed avidyamān asatyārtha ja kahevo joīe. have kahe chhe-em na samajavun ke bhedarūp kāī vastu ja nathī. dravyamān guṇ chhe ja nahi, paryāy chhe ja nahi, bhed chhe ja nahi-em nathī. ātmāmān anant guṇo chhe, te badhā nirmaḷ chhe. vaḷī koī em māne ke ekākār dravya ja chhe ane paryāy nathī to em nathī. draṣhṭinā viṣhayamān guṇono bhed nathī; paṇ andar vastumān anantaguṇo chhe. bhed sarvathā kāī vastu nathī em mānavāmān āve to to jem vedāntamatavāḷāo bhedarūp anityane dekhī


PDF/HTML Page 152 of 4199
single page version

avastu māyāsvarūp kahe chhe ane sarvavyāpak ek abhed nitya shuddhabrahmane vastu kahe chhe evun ṭhare ane tethī sarvathā ekānt shuddhanayanā pakṣharūp mithyādraṣhṭino ja prasaṅg āve.

vedāntavāḷā jem ek ja ātmā sarvavyāpī māne chhe-em ā vāt nathī. keṭalākane ā nishchayanī vyākhyā vedānt jevī lāge chhe, paṇ vedānt paryāyane kayān māne chhe? anek guṇo kayān māne chhe? anek ātmā kayān māne chhe? enī to tarkathī kalpīne mānī līdhelī vāt chhe. ā vātane ane vedāntane koī meḷ nathī. ā to sarvagnakathit sūkṣhma nyāyayukta vāt chhe.

bhagavān jineshvaradeve kevaḷagnānathī ātmā jevo pratyakṣha joyo tevo kahyo chhe. jenā matamān sarvagnano svīkār nathī temān satyārtha vastu hoī shake nahīn. sarvagnanā svīkār vinā ātmā sarvagnasvabhāv chhe evī draṣhṭi hotī nathī. vastutaḥ ātmā sarvagnasvabhāv chhe to paryāyamān sarvagnatā pragaṭ thāy chhe.

ā jainanī mūḷavāt nishchayanī jyān bahār āvī tyān lokone vedānt jevun lāge chhe. kriyākāṇḍanī vāt āve to kahe chhe ke ā jainanī vāt chhe. āvun kahenārā ane mānanārā jainadharmanā mūḷ rahasyane jāṇatā ja nathī. anant tīrthaṅkar parameshvaro thaī gayā. teo ā satyārtha vastune anubhavīne mukti pāmyā chhe. ane jagat samakṣha e ja vāt jāher karī chhe.

paryāy samyagdarshanano viṣhay nathī, parantu trikāḷ dhruv gnāyakane viṣhay karanār paryāy chhe. tene na māne te sāṅkhyamatī chhe. ātmā sharīr pramāṇ chhe, tene vedāntamatavāḷā (kṣhetrathī) sarvavyāpak māne chhe. teo badhun maḷīne vastu ek kahe chhe, ek shuddha brahmane ja vastu kahe chhe, paṇ vastu anek chhe. vaḷī vastumān guṇo chhe em mānatā nathī. vastu sarvathā nitya kahe chhe, anitya paryāyane mānatā nathī. ām sarvathā paryāy ādine māyāsvarūp asatya kahetān vedāntamat thaī jāy. tethī sarvathā ekānt shuddhanayanā pakṣharūp mithyātvano prasaṅg āve. māṭe sarvathā ekānt na mānavun. kathañchit ashuddhatā chhe, bhedo chhe, paryāy chhe em apekṣhāthī barābar samajavun.

have kahe chhe-māṭe ahīn em samajavun ke jinavāṇī syādvādarūp chhe, prayojanavash nayane mukhya-gauṇ karīne kahe chhe. juo, shuddhanayane satya kahyo ane paryāyane asatya, avidyamān kahī te shā māṭe eno khulāso kare chhe. kahe chhe ke jinavāṇī syādvādarūp- eṭale apekṣhāthī kathan karanārī chhe. jethī jyān je apekṣhā hoy, tyān te samajavī joīe.


PDF/HTML Page 153 of 4199
single page version

prayojanavash shuddhanayane mukhya karī satyārtha kahyo chhe ane vyavahārane gauṇ karī asatya kahyo chhe. trikāḷī abhed shuddha dravyanī draṣhṭi karatān jīvane samyagdarshan thāy chhe. āvā prayojanane siddha karavā trikāḷī dravyane abhed kahīne bhūtārtha kahyun chhe. ane paryāyanun lakṣha chhoḍāvavā tene gauṇ karī asatyārtha kahī chhe. ātmā abhed trikāḷī dhruv chhe. tenī draṣhṭi karatān bhed dekhāto nathī. ane bhedadraṣhṭimān nirvikalpatā thatī nathī. māṭe prayojanavash bhedane gauṇ karī asatyārtha kahelo chhe. anantakāḷamān janma-maraṇano ant karavānā bījarūp samyagdarshan jīvane thayun nathī. evā samyagdarshananī prāptinun ahīn prayojan siddha karavun chhe. tethī shuddha gnāyakane mukhya karī satyārtha kahyo chhe. ane paryāy tathā bhedane gauṇ karī vyavahār kahī tene asatyārtha kahyo chhe.

have nayane mukhya-gauṇ karī kathan karavānun kāraṇ shun te vistārathī kahe chhe. prāṇīone bhedarūp vyavahārano pakṣha to anādi kāḷathī ja chhe, ane eno upadesh paṇ bahudhā sarva prāṇīo paraspar kare chhe. jīvane anādithī paryāyabuddhi chālī āve chhe. andar ānandano nāth trikāḷī bhagavān pote birāje chhe tene draṣhṭimān kadīy līdho nathī. ane bhedarūp vyavahārano pakṣha, puṇyano pakṣha, rāgano pakṣha, paryāyano pakṣha tathā vartamān mati-shrutagnānanī paryāyano pakṣha prāṇīone anādikāḷathī chhe.

vaḷī vyavahārano upadesh paṇ bahudhā sarva prāṇīo paraspar kare chhe. ‘āpaṇe sansārī chhīe, kāī vītarāg to nathī; vaḷī vrat, tap, pūjā, bhakti, dān ityādi vyavahār dharma chhe, dharmanān aṅg chhe. eṭale āpaṇe te vyavahāradharmanun pālan karavun joīe. vyavahār kāī chhoḍī devāy? vyavahār karatān karatān nishchayadharma pragaṭe.’ ām paraspar moṭā bhāganā sansārī prāṇīo rāganā pakṣhano upadesh āpatā hoy chhe.

vaḷī koī em paṇ kahetā hoy chhe-‘paryāy chhe, tenun gnān karavun joīe ne? paryāy jāṇavī joīe, paryāyane viṣhay banāvavo joīe, anyathā ekānt thaī jāy. paryāy paṇ vastu chhe, avastu nathī em shāstramān paṇ kahyun chhe. kārya to paryāyamān thāy chhe ne? paryāy vinā kāī kārya thāy? ām paryāyano pakṣha karī paraspar vyavahāranā pakṣha rūp upadesh karīne mithyātva puṣhṭa karī rahyā hoy chhe.

ahīn be vāt karī. ek to bhedano pakṣha, vyavahārano pakṣha jīvane anādikālīn chhe. ane bījun vyavahārano upadesh paṇ prāṇīo bahudhā paraspar kare chhe. have trījī vāt kare chhe. vaḷī jinavāṇīmān vyavahārano upadesh shuddhanayano hastāvalamb (sahāyak) jāṇī bahu karyo chhe; paṇ enun phaḷ sansār ja chhe. bhagavān sarvagnadevanī vāṇīmān vyavahārano


PDF/HTML Page 154 of 4199
single page version

upadesh shuddhanayanun nimitta jāṇī ghaṇo karyo chhe. bhāṣhā juo! vyavahārano upadesh ghaṇo karyo chhe paṇ enun phaḷ sansār ja chhe. jem dādaro chaḍhanār kaṭheḍo pakaḍīne upar chaḍhe chhe tem shuddhanayane hastāvalamb jāṇī jinavāṇīmān vyavahārano upadesh ghaṇo chhe, paṇ vyavahāranun phaḷ sansār ja chhe. trikāḷī gnāyakano āshray levānā kāḷamān vyavahār nimitta hoy chhe tethī nimittanun gnān karāvavā shāstramān vyavahāranān ghaṇān kathano hoy chhe. jemake shāstramān āve chhe ke prachaṇḍ karmakāṇḍathī gnānakāṇḍ thāy chhe. tyān prachaṇḍakarmakāṇḍ e to shubharāg chhe ane enun phaḷ to bandh chhe, sansār chhe. parantu gnānakāṇḍ thavānā kāḷamān te sahakārī nimitta chhe em jāṇī vyavahārathī em kathan karavāmān āvyun chhe.

e pramāṇe padmanandī pañchavinshatikāmān āve chhe ke munivarone āhāradān āpe teṇe mokṣhamārga āpyo. āhār āpavāno bhāv to shubharāg chhe, parantu mokṣhamārgamān sthit munione sharīranī sthitimān āhār nimitta dekhīne vyavahārathī ā kathan karyun chhe. sākṣhāt tīrthaṅkaradev chhadmastha dashāmān hoy temane āhār āpavāno bhāv āve tenāthī puṇya bandhāy, dharma na thāy, mukti na thāy.

shrāvakoe devapūjā, gurupāsti ityādi pratidin karavān joīe tathā dayā dān ādi puṇyakārya karavān joīe evun padmanandī pañchavinshatikāmān khūb āve chhe. e to shrāvakane potānī bhūmikāmān sahakārī evā puṇyanā bhāvo ene āvatā hoy chhe tathā evā bhāvo dvārā te ashubhano niṣhedh karato hoy chhe em jaṇāvavā e pramāṇe vyavahārano upadesh chhe. bākī puṇyanun paṇ phaḷ bandh chhe, sansār chhe, mokṣha nathī.

shāstramān em paṇ āve chhe ke vyavahār sādhak ane nishchay sādhya chhe. ā vyavahāranayanun vachan chhe. vyavahār eṭale rāg sādhak ane nishchiy eṭale vastu trikāḷ sādhya-em kadī hoī shake nahīn. paṇ ā to yathārtha sahakārī nimittanān gnān karāvanārān vyavahāranān vachan chhe, te yathārtha samajavān joīe. samayasār gāthā soḷamān kahyun chhe ke sādhu puruṣhe darshan, gnān, chāritra sevavā yogya chhe.’ tyān paryāyane sevavānī vāt karī chhe e vyavahārathī upadesh chhe. sevan to ek dhruv bhūtārtha gnāyakanun ja karavānun chhe, paṇ loko samaje eṭalā māṭe bhedathī vyavahār dvārā samajāvyun chhe. paṇ vyavahār nayano āshray karavā jāy to tenun phaḷ to sansār ja chhe em yathārtha jāṇavun.

have kahe chhe-shuddhanayano pakṣha to kadī āvyo nathī ane eno upadesh paṇ viral chhe-kayāṅk kayāṅk chhe. hun ek akhaṇḍ nityānand dhruvasvarūp bhagavān chhun evo antaramān shuddhanayano pakṣha kadīy āvyo nathī. anantakāḷamān anantavār hajāro rāṇīo ane rājapāṭ


PDF/HTML Page 155 of 4199
single page version

chhoḍī nagna digambar muni thayo, paṇ antaramān chidānand chaitanyamūrti bhagavān je pote birāje chhe teno pakṣha na līdho, tenun lakṣha karī āshray na karyo. mahāvratādi kriyākāṇḍanā phaḷamān anantavār svargamān gayo paṇ ātmadraṣhṭi vinā tyānthī pāchho narak, tiryañch ādi nīchī gatimān gayo. ām anādithī janma-maraṇ karyān paṇ teno ant āve evun kāī karyun nahīn. dhandho karavo, vepār karavo, kamāvun, parivāranun pālan karavun, chhokarān paraṇāvavān ityādi anekarūp pāpanā-hinsānā bhāv sevī enā phaḷamān duḥkhī thaīne rakhaḍayo e to ṭhīk; paṇ shuddhanayanā āshray vinā anantavār shubhabhāv karī puṇyabandhan karī chār gatimān rakhaḍayo chhe. are! narak, nigodanī vedanānī shī vāt? paṇ te bhūlī gayo chhe, bhāī!

bhāī, anant anant chorāsīnā avatāramān tun anekavār abajopati sheṭh thayo, svargano dev thayo ane sātamī narakano nārakī paṇ thayo brahmadatta chakravartīnī shāstramān vāt āve chhe. te chha khaṇḍano svāmī hato, chhannu hajār rāṇīo hatī. soḷ hajār devo enī sevāmān rahetā. ratna-maṇi ane hīrānā palaṅgamān e poḍhato. enā vebhavanī shī vāt! te brahmadatta chakravartī āyusthiti pūrī thatān sātamī raurav narake upajyo. ahīn sātaso varṣhanun āyuṣhya hatun. ahīnthī marīne tyān narakamān 33 sāgaropam āyuṣhyanī sthitimān upajyo. ek shvāsanā mithyātvanī pradhānatāpūrvakanā ashubhanā phaḷamān agiyār lākh chhappan hajār palyopamanun narakanun duḥkh tyān prāpta thayun. ahā! narakanī akathya vedanānun kathan kem karavun?

ām shuddhanayano pakṣha nahīn thavāthī jīv anantakāḷathī duḥkhī thaī rahyo chhe. shuddhanayano upadesh paṇ denār koī nathī. vrat karo, dayā pāḷo-em vyavahārano upadesh to ṭhāmaṭhām denārā chhe, paṇ trikāḷī dhruv chaitanya ekamātranā ālambanathī dharma thāy chhe em upadesh karanār kayāṅk chhe, kadāchit koī yathārtha upadeshadātā maḷ‌yā paṇ kharā; to temanī vāt antaramān grahaṇ karī nahīn ane tethī bhavabhramaṇ maṭayun nahīn.

āvā bhavabhramaṇanā duḥkhathī mukta thavā upakārī shrī gurue shuddhanayanun phaḷ mokṣha jāṇīne eno upadesh pradhānatāthī āpyo chhe ke-‘shuddhanay bhūtārtha chhe, satyārtha chhe, eno āshray karavāthī samyagdraṣhṭi thaī shakāy chhe.’ juo, videhakṣhetramān sākṣhāt arihant paramātmā birāje chhe. tyān omdhvaninā dhodh varase chhe. e divyavāṇī sāmbhaḷavā svarganā indro āve chhe. pahelā devalokane saudharma devalok kahevāy chhe. temān batrīs lākh vimān chhe. ekek vimānamān asaṅkhya devo chhe. te batrīs lākh vimānono svāmī saudharma indra chhe. te samyagdraṣhṭi chhe. tenī indrāṇī shachī chhe. te paṇ samakitī chhe. banne ek bhav karī mokṣha


PDF/HTML Page 156 of 4199
single page version

javānā chhe. teo je divyadhvani sāmbhaḷavāmān āve chhe teno sār-sār laī bhagavān kundakundāchārye hr̥udayamān param karuṇā dharī ahīn upadesh karyo chhe ke shuddhanay bhūtārtha chhe, tenā āshraye jīv samyagdraṣhṭi thāy chhe. bhagavān kundakundāchārya shuddhanayanun phaḷ je mokṣhamārga te jāṇatā-anubhavatā hatā tethī bhavya jīvonā upakār hetuthī shuddhanayano upadesh pradhānatāthī karyo chhe.

ahāhā...! āchāryadev kahe chhe ke ekavār tun draṣhṭi pheravī nākh. ek samayanī paryāy upar, ane bhed upar anādinī draṣhṭi chhe. tene tyānthī khaseḍī laī akhaṇḍ ekarūp trikāḷī dhruv chaitanyasāmānya par draṣhṭi sthir kar. tethī tane samyagdarshan ādi dharma pragaṭ thashe. tane bhav-bhramaṇanā duḥkhathī mukti thaī anant sukhasvarūp evo mokṣha thashe. aho! āvo viral upadesh āpī āchāryadeve jagatano mahān upakār karyo chhe. ātmā trikāḷī sat gnāyak-gnāyak-gnāyak, dhruv-dhruv-dhruv akhaṇḍ ekarūp vastu chhe te bhūtārtha chhe, tenā āshraye samyagdarshan thāy chhe ane tenā ja āshraye janma-maraṇ maṭe chhe, mokṣhanā bhaṇakārā vāge chhe.

shuddhanayane eṭale trikāḷī dhruvane jāṇyā vinā jyānsudhī jīv vyavahāramān magna chhe eṭale ke shubharāganā karmakāṇḍamān magna chhe, bhedamān magna chhe ke paryāyamān magna chhe tyānsudhī ātmānā shraddhānarūp nishchay samyagdarshan pragaṭ thatun nathī. trikāḷī shuddha ātmatattvane oḷakhī temān magna thavun e ja mukhya kartavya chhe.

** **
** **

PDF/HTML Page 157 of 4199
single page version

jīv–ajīv adhikār
gāthā–12

सुद्धो
सुद्धादेसो णादव्वो परमभावदरिसीहिं।
ववहारदेसिदा पुण जे दु अपरमे ट्ठिदा भावे।।
१२।।

शुद्धः शुद्धादेशो ज्ञातव्यः परमभावदर्शिभिः।
व्यवहारदेशिताः पुनर्ये त्वपरमे स्थिता भावे।।
१२।।

dekhe
param je bhāv tene shuddhanay gnātavya chhe;
aparam bhāve sthitane vyavahārano upadesh chhe. 12.

have, “e vyavahāranay paṇ koī koīne koī vakhate prayojanavān chhe, sarvathā niṣhedh karavāyogya nathī; tethī teno upadesh chhe” em kahe chheḥ-

gāthārthaḥ– [परमभावदर्शिभिः] je shuddhanay sudhī pahoñchī shraddhāvān thayā tathā pūrṇa gnān-chāritravān thaī gayā temane to [शुद्धादेशः] shuddha (ātmā)no upadesh (āgnā) karanār [शुद्धः] shuddhanay [ज्ञातव्यः] jāṇavāyogya chhe; [पुनः] vaḷī [ये तु] je jīvo [अपरमे भावे] aparamabhāve-arthāt shraddhā tathā gnān-chāritranā pūrṇa bhāvane nathī pahoñchī shakayā, sādhak avasthāmān ja-[स्थिताः] sthit chhe teo [व्यवहारदेशिताः] vyavahār dvārā upadesh karavāyogya chhe.

ṭīkāḥ– je puruṣho chhellā pākathī ūtarelā shuddha suvarṇa samān (vastunā) utkr̥uṣhṭa bhāvane anubhave chhe temane pratham, dvitīy ādi anek pākonī paramparāthī pachyamān (pakāvavāmān āvatā) ashuddha suvarṇa samān je anutkr̥uṣhṭa (madhyam) bhāv teno anubhav nathī hoto; tethī, shuddhadravyane kahenār hovāthī jeṇe achalit akhaṇḍ ekasvabhāvarūp ek bhāv pragaṭ karyo chhe evo shuddhanay ja, sauthī uparanī ek prativarṇikā (suvarṇanā varṇa) samān hovāthī, jāṇelo prayojanavān chhe. parantu je puruṣho pratham, dvitīy ādi anek


PDF/HTML Page 158 of 4199
single page version

pākonī paramparāthī pachyamān ashuddha suvarṇa samān je (vastuno) anutkr̥uṣhṭa (madhyam) bhāv tene anubhave chhe temane chhellā pākathī ūtarelā shuddha suvarṇa samān utkr̥uṣhṭa bhāvano anubhav nathī hoto; tethī, ashuddha dravyane kahenār hovāthī jeṇe judā judā ek ek bhāvasvarūp anek bhāvo dekhāḍayā chhe evo vyavahāranay, vichitra (anek) varṇamāḷā samān hovāthī, jāṇelo te kāḷe prayojanavān chhe. e rīte potapotānā samayamān banne nayo kāryakārī chhe; kāraṇ ke tīrtha ane tīrthanā phaḷanī evī ja vyavasthiti chhe. (jenāthī tarāy te tīrthan chhe; evo vyavahāradharma chhe. pār thavun te vyavahāradharmanun phaḷ chhe; athavā potānā svarūpane pāmavun te tīrthaphaḷ chhe.) bījī jagyāe paṇ kahyun chhe keḥ-

जइ जिणमयं पवज्जह ता मा ववहारणिच्छए मुयह।
एक्केण विणा छिज्जइ तित्थं अण्णेण उण तच्चं।।

[arthaḥ– āchārya kahe chhe ke he bhavya jīvo! jo tame jinamatane pravartāvavā chāhatā ho to vyavahār ane nishchay-e banne nayone na chhoḍo; kāraṇ ke vyavahāranay vinā to tīrtha-vyavahāramārgano nāth thaī jashe ane nishchayanay vinā tattva (vastu) no nāsh thaī jashe.]

bhāvārthaḥ– lokamān sonānā soḷ vāl prasiddha chhe. pandar-valā sudhī temān chūrī ādi parasanyoganī kālimā rahe chhe tethī ashuddha kahevāy chhe; ane tāp detān detān chhellā tāpathī ūtare tyāre soḷ-valun shuddha suvarṇa kahevāy chhe. je jīvone soḷ-valā sonānun gnān, shraddhān tathā prāpti thaī temane pandar-valā sudhīnun kāī prayojanavān nathī ane jemane soḷ-valā shuddha sonānī prāpti nathī thaī temane tyān sudhī pandar- valā sudhīnun paṇ prayojanavān chhe. evī rīte ā jīv nāmano padārtha chhe te pudgalanā sanyogathī ashuddha anekarūp thaī rahyo chhe. tenā, sarva paradravyothī bhinna, ek gnāyakapaṇāmātranun gnān, shraddhān tathā ācharaṇarūp prāpti-e traṇe jemane thaī gayā temane to pudgalasanyogajanit anekarūpaṇāne kahenāro ashuddhanay kāī prayojanavān (koī matalabano) nathī; paṇ jyān sudhī shuddha bhāvanī prāpti nathī thaī tyān sudhī jeṭalun ashuddhanayanun kathan chhe teṭalun yathāpadavī prayojanavāḷun chhe. jyān sudhī yathārtha gnān-shraddhānanī prāptirūp samyagdarshananī prāpti na thai hoy tyān sudhī to jemanāthī yathārtha upadesh maḷe chhe evān jinavachanonun sāmbhaḷavun, dhāraṇ karavun tathā jinavachanone kahenārā shrī jin-gurunī bhakti, jinabimbanā darshan ītyādi vyavahāramārgamān pravr̥utta thavun prayojanavān chhe; ane jemane shraddhān-gnān to thayān chhe paṇ


PDF/HTML Page 159 of 4199
single page version

(मालिनी)

उभयनयविरोधध्वंसिनि स्यात्पदाङ्के
जिनवचसि रमन्ते ये स्वयं वान्तमोहाः।
सपदि समयसारं ते परं ज्योतिरुच्चै–
रनवमनयपक्षाक्षुण्णमीक्षन्त एव।।
४।।

_________________________________________________________________ sākṣhāt prāpti nathī thaī temane pūrvakathit kārya, paradravyanun ālamban chhoḍavārūp aṇuvratamahāvratanun grahaṇ, samiti, gupti, pañch parameṣhṭhīnā dhyānarūp pravartan, e pramāṇe pravartanārāonī saṅgati karavī ane visheṣh jāṇavā māṭe shāstrono abhyās karavo ītyādi vyavahāramārgamān pote pravartavun ane bījāne pravartāvavun-evo vyavahāranayano upadesh aṅgīkār karavo prayojanavān chhe. *vyavahāranayane kathañchit asatyārtha kahevāmān āvyo chhe; paṇ jo koī tene sarva asatyārtha jāṇī chhoḍī de to shubhopayogarūp vyavahār chhoḍe ane shuddhopayoganī sākṣhāt prāpti to thaī nathī, tethī ulaṭo ashubhopayogamān ja āvī, bhraṣhṭa thaī, game tem svechchhārūp pravarte to narakādi gati tathā paramparā nigodane prāpta thaī sansāramān ja bhramaṇ kare. māṭe shuddhanayano viṣhay je sākṣhāt shuddha ātmā tenī prāpti jyān sudhī na thāy tyān sudhī vyavahār paṇ prayojanavān chhe-evo syādvādamatamān shrī guruono upadesh chhe.

e arthanun kalasharūp kāvya ṭīkākār kahe chheḥ-

shlokārthaḥ– [उभय नच–विरोध–ध्वंसिनि] nishchay ane vyavahār e be nayone viṣhayanā bhedathī paraspar virodh chhe; e virodhane nāsh karanārun [स्यात्–पद अंके] ‘syāt’ padathī chihnit [जिनवचसि] je jin bhagavānanun vachan (vāṇī) temān [ये रमन्ते] je puruṣho rame chhe (-prachur prīti sahit abhyās kare chhe) [ते] te puruṣho [स्वयं] potānī meḷe (anya kāraṇ vinā) [वान्तमोहाः] mithyātvakarmanā udayanun vaman karīne [उच्चः परं ज्योत्तिः समयसारं] ā atishayarūp paramajyoti prakāshamān shuddha ātmāne [सपदि] turant [ईक्षन्ते एव] dekhe ja chhe. kevo chhe samayasārarūp shuddha ātmā? [अनवम्] navīn _________________________________________________________________ *vyavahāranayanā upadeshathī em na samajavun ke ātmā paradravyanī kriyā karī shake chhe, paṇ em samajavun

ke vyavahāropadriṣhṭa shubh bhāvone ātmā vyavahāre karī shake chhe. vaḷī te upadeshathī em paṇ na samajavun
ke ātmā shubh bhāvo karavāthī shuddhatāne pāme chhe, parantu em samajavun ke sādhak dashāmān bhūmikā
anusār shubh bhāvo āvyā vinā rahetā nathī.

PDF/HTML Page 160 of 4199
single page version

(मालिनी)

व्यवहरणनयः स्याद्यद्यपि प्राक्पदव्या–
मिह निहितपदानां हन्त हस्तावलम्बः।
तदपि परममर्थ चिच्चमत्कारमात्रं
परविरहितमन्तः पश्यतां नैष किञ्चित।।
५।।

__________________________________________________________________ utpanna thayo nathī, pahelān karmathī āchchhādit hato te pragaṭ vyaktirūp thaī gayo chhe. vaḷī kevo chhe? [अनय–पक्ष–अक्षुप्णम्] sarvathā ekāntarūp kunayanā pakṣhathī khaṇḍit thato nathī, nirbādh chhe.

bhāvārthaḥ– jinavachan (vāṇī) syādvādarūp chhe. jyān be nayone viṣhayano virodh chhe-jem keḥ je satrūp hoy te asat-rūp na hoy, ek hoy te anek na hoy, nitya hoy te anitya na hoy, bhedarūp hoy te abhedarūp na hoy, shuddha hoy te ashuddha na hoy ītyādi nayonā viṣhayomān virodh chhe-tyān jinavachan kathañchit vivakṣhāthī sat-asatrūp, ek-anekarūp, nitya-anityarūp, bhed-abhedarūp, shuddha- ashuddharūp je rīte vidyamān vastu chhe te rīte kahīne virodh maṭāḍī de chhe, jūṭhī kalpanā karatun nathī. te jinavachan dravyārthik ane paryāyārthik-e be nayomān, prayojanavash shuddhadravyārthik nayane mukhya karīne tene nishchay kahe chhe ane ashuddhadravyārthikarūp paryāyārthikanayane gauṇ karī tene vyavahār kahe chhe.-āvā jinavachanamān je puruṣh ramaṇ kare chhe te ā shuddha ātmāne yathārtha pāme chhe; anya sarvathā -ekāntī sāṅkhyādik e ātmāne pāmatā nathī, kāraṇ ke vastu sarvathā ekānt pakṣhano viṣhay nathī topaṇ teo ek ja dharmane grahaṇ karī vastunī asatya kalpanā kare chhe-je asatyārtha chhe, bādhā sahit mithyādraṣhṭi chhe. 4.

ā rīte bār gāthāomān pīṭhikā (bhūmikā) chhe.

have āchārya shuddhanayane pradhān karī nishchay samyaktvanun svarūp kahe chhe. ashuddhanayanī (vyavahāranayanī) pradhānatāmān jīvādi tattvonā shraddhānane samyaktva kahyun chhe to ahīn e jīvādi tattvone shuddhanay vaḍe jāṇavāthī samyaktva thāy chhe em kahe chhe. tyān ṭīkākār enī sūchanārūpe traṇ shlok kahe chhe; temān pahelān shlokamān em kahe chhe ke vyavahāranayane kathañchit prayojanavān kahyo topaṇ te kāī vastubhūt nathīḥ-