PDF/HTML Page 1601 of 4199
single page version
kem jāy? potānā paramātmasvarūpamān-chaitanyasvarūpamān sthir thāy eṭale rāg nīkaḷī jāy chhe ane ekalī vastu rahī jāy chhe. e kahyun hatun pahelān-ātmāvalokanamān āve chhe ke bhagavānanī mūrti ke sākṣhāt bhagavānane dekhīne dharmīne evo vichār āve chhe ke jenā hoṭh halatā nathī, pag chālatā nathī, sharīr sthir chhe, āṅkhanī pāmpaṇ paṇ hālatī nathī evā bhagavān sthirabimb chhe. ane evo ja achaḷ andar ātmasvabhāv chhe. jem paramātmāne rāg hato te ṭaḷī gayo ane vītarāgatāno je svabhāv hato te rahī gayo tem ātmāno andar vītarāgasvabhāv ja chhe; rāg ātmāno svabhāv chhe ja nahi.
ahāhā...! bhagavān ātmā chaitanyasvabhāvano mahāsāgar chhe; ane rāg to jaḍ svabhāv chhe. rāgane kayān khabar chhe ke hun rāg chhun? ā sharīr ane rāg ityādine jāṇanār to jīv pote je sadāy gnānasvarūp chhe te chhe. ahāhā...! āvo jāṇanār-jāṇanār-jāṇanār je gnāyakabhāvapaṇe chhe te pote jīv chhe. emān rāg kayān chhe? potāne ane parane jāṇe nahi evo rāg to anyadravyasvabhāvī chhe. tethī rāganā svabhāvathī gnānanun-ātmānun bhavan thatun nathī. have āvī vāt sāmbhaḷavānī bichārāne māṇḍamāṇḍ koīk di navarāsh maḷatī hoy te samaje ke di ane paḍake ke di? ā chovihār karo, upavās karo, aṭhṭham karo, tap karo, dayā pāḷo, ethī nirjarā thashe-ityādi vāt to sahelī saṭ paḍī jāy chhe. paṇ bhāī! emān kayān dharma ne nirjarā chhe? e to badho rāg chhe.
hā, paṇ e badhun karashe to pāmashe ne?
pāmashe? shun pāmashe? je shubharāgane kartāpaṇānā bhāve kare chhe te mithyātva pāme chhe. bhāī! ā rāg hun karun ane e mārun kartavya chhe evī mānyatā mithyātva chhe. mithyātva chhe te anant sansāranī jaḍ chhe; paramparāe narak ane nigodane āpanārun chhe. mithyātva jevun jagatamān koī bījun pāp nathī.
bharat chakravartī samakitī hatā. 96 hajār strī, 96 karoḍ pāyadaḷ, 96 karoḍ gām, ityādi apār vaibhav vachche paṇ teo ātmagnānī hatā. je rāg thāy chhe te chīj potānī (ātmānī) nahi evun antaramān bhān hatun. alabat chāritra na hatun. chha lākh pūrva sudhī chakravartī padamān rahyā. (ek pūrvamān 70 lākh chhappan hajār karoḍ varṣha thāy). chāritranā abhāvamān keṭalun karma bandhāṇun? to kahe chhe ke dīkṣhā laī ātmānī andar dhyānamagna thayā to antarmuhūrtamān sarva karma nāsh karī nākhyun, ane kevaḷagnān upajāvyun. chāritra-doṣh hato, paṇ samakit hatun, mithyātva na hatun tethī je bandh thato hato te atyant alpa hato.
PDF/HTML Page 1602 of 4199
single page version
juo! ek bāju mithyātvanun pāp evun hoy chhe ke te anantā narak-nigodanā bhav karāve ane bījī bāju samakit sahit hovāthī bharatane 96 hajār rāṇīonā saṅgamān viṣhay sambandhī rāg hato paṇ e rāganun pāp alpa hatun, alpasthiti ane alparasavāḷun hatun. jyān andar dhyānamān āvyā to līlāmātramān uḍāvī dīdhun ane kṣhaṇamān ja jhaḷahaḷ jyotimay kevaḷagnān upajāvī dīdhun.
ahāhā...! ekāvatārī indra jenī pāse mitrapaṇe bese ane je hīrājaḍit sinhāsan par ārūḍh thāy evā bharat chakravartī ātmagnānī hatā. rāgathī ane (bāhya) vaibhavathī bhinna potānī chīj je paripūrṇa shuddha chaitanyasvabhāvamay bhagavān ātmā tenun antaramān bhān hatun. bhagavān r̥uṣhabhadev jyāre aṣhṭāpad (kailās) parvat upar mokṣha padhāryā tyāre tyān bharatanī hājarī hatī. te vakhate 32 lākh vimānanā svāmī ekāvatārī indra paṇ tyān āvyā. tyān joyun to bharatanī āṅkhomānthī ānsunī dhārā vahī rahī hatī. bharat vilāp karatā hatā ke-are! bharatakṣhetramān āje sūrya asta thayo! ā sūrya to savāre roj uge je sāñje āthame; paṇ bhagavān kevaḷagnān-sūryano asta thayo ane hā! sarvatra andhakār thaī gayo! ām bharatajīne vilāpanān ānsu vahī rahyān hatān. tyāre indre kahyun-are! bharatajī, ā shun? tāre to ā chhello deh chhe, amāre to haju ek deh manuṣhyano thashe tyāre mokṣha thashe. bharate kahyun-indra! badhī khabar chhe. ā to evo rāg āvī gayo chhe; e chāritra-doṣh chhe, darshan-doṣh nahi. ām bharatajīne svarūpanun shraddhān to akabandh chhe.
ahāhā...samyagdarshan koī adbhut alaukik chīj chhe! samyagdarshan shun ane eno viṣhay shun-enā mahimānī lokone khabar nathī. tethī ekalā kriyākāṇḍano mahimā temane bhāse chhe. jāherakhabaro paṇ kriyākāṇḍanī kare chhe ke-āṇe upavās karyā, āṇe āṭalo tyāg karyo, āṇe pāñch lākhanun dān karyun, āṇe saṅgh jamāḍayo ne āṇe brahmacharya aṅgīkār karyun, ityādi. paṇ bhāī! emān shun chhe bāpu! ahīn kahe chhe-karma chhe, je puṇya-pāpanā bhāv chhe, (ahīn kharekhar to puṇyabhāvane karma levun chhe) te anyadravyasvabhāvī chhe. ā vrat, tap, dān, shīl, brahmacharyanā bhāv chhe te anyadravyasvabhāvī chhe; enāthī ātmānun bhavan thaī shakatun nathī. nishchayathī to brahmasvarūp je shuddha ātmā temān charavun te brahmacharya chhe ane te dharma chhe.
karma eṭale puṇyanā pariṇām anyadravyasvabhāvī hovāthī enāthī gnānanun-ātmānun pavitra mokṣhamārgarūp pariṇaman thatun nathī. tethī kahe chhe-‘तत्’ māṭe ‘कर्म मोक्षहेतुः न’ karma mokṣhanun kāraṇ nathī.
juo, ā dāṇḍī pīṭīne kāī paṇ gupta rākhyā vinā jāher karyun ke vrat-tap ādi kriyā mokṣhanun kāraṇ nathī. ahā! lokone āvun sāmbhaḷavun mushkel ane samajavuny
PDF/HTML Page 1603 of 4199
single page version
mushkel! jenān mahābhāgya hoy tenā kāne paḍe. ane kāne paḍe toy shun? puruṣhārtha karīne jyāre antar-nimagna thāy tyāre ātmānān gnān-shraddhān thāy; sāmbhaḷavāmātrathī na thāy. divyadhvani sāmbhaḷe eṭalā mātrathī ātmānun gnān na thāy. bhagavān ātmānā-svadravyanā āshrayathī samyaggnān thāy. shlok 106 mān pahelī līṭīmān kahyun ke-gnān ekadravyasvabhāvī hovāthī enāthī mokṣhanun kāraṇ thāy. ahīn kahyun ke-karma anyadravyasvabhāvī hovāthī enāthī mokṣhanun kāraṇ na thāy. ‘कर्मस्वभावेन ज्ञानस्य भवनं न हि’-karmanā svabhāvathī gnānanun bhavan thatun nathī māṭe karma mokṣhanun kāraṇ nathī. ā saghaḷo kriyākāṇḍ mokṣhanun kāraṇ nathī; samajāṇun kāī...?
have āgaḷanā kathananī sūchanāno shlok kahe chheḥ-
‘मोक्षहेतुतिरोधानात्’ karma mokṣhanā kāraṇanun tirodhān karanārun hovāthī...
juo, karma mokṣhanā kāraṇanun tirodhān karanārun chhe. shun kahyun ā? karma eṭale puṇya- pāpanā bhāv, kharekhar to ahīn karma eṭale puṇyanā bhāv em levun chhe, mokṣhanā kāraṇanā ghātak chhe. vrat, tap, dān, shīl, bhakti ityādinā shubhabhāv mokṣhanā kāraṇane ḍhāṅkanārā eṭale ghātanashīl chhe. have je ghātanashīl chhe e mokṣhanā kāraṇane madad kare e kem banī shake? (na ja banī shake). have ā moṭo vāndho chhe atyāre lokone; em ke vyavahārathī nishchay thāy. pahelān kāyāthī tyāganī sharuāt thāy, pachhī manathī thāy-em bāhyathī levun chhe. paṇ bhāī! em samyagdarshan kem thāy? bāhya karma chhe e to mokṣhanā kāraṇanun ghātanashīl chhe.
bhagavān ātmāne mokṣhanun kāraṇ samyagdarshan-gnān-chāritra chhe. pūrṇa svabhāvanī pratīti, pūrṇa svabhāvanun gnān ane pūrṇa svabhāvamān ramaṇatā-līnatārūpe ātmānun thavun te mokṣhanun kāraṇ chhe. ahīn kahe chhe-vrat, tap, shīl, bhakti, pūjā, dān ityādi samasta shubhakarma mokṣhanun kāraṇ je samyagdarshan-gnān-chāritra tenun ghātanashīl chhe. have āvī vāt duniyāne bese na bese e duniyā jāṇe; duniyā to anādithī agnānanā panthe chhe. kahyun chhe ne ke-
dravyakriyā eṭale dayā, dān, vrat, bhakti ityādinī ruchi to anādithī agnānī jīvane chhe. vaḷī tene upadesh denārā upadeshak paṇ evā maḷyā je upadeshe ke-vratādi pāḷavān e dharma chhe ane te karatān karatān mokṣha pamāy. tethī e vāt ene pākī draḍh thaī gaī. vāramvār sāmbhaḷī ne! eṭale pākī thaī gaī. have e navun shun kare? ene
PDF/HTML Page 1604 of 4199
single page version
samakit kem thāy? na thāy. kemake e puṇyanā pariṇām, mokṣhanun kāraṇ je bhagavān ātmānān shraddhān-gnān ane ramaṇatā enān ghātanashīl chhe, ghāt karanārā chhe. ā ek vāt.
have kahe chhe-‘स्वयमेव बन्धत्वात्’ te (-karma) pote ja bandhasvarūp hovāthī...
karma pote ja bandhasvarūp chhe. have je bandhasvarūp chhe te abandhanun-mokṣhanun kāraṇ kem thāy? (na thāy). koīne ākarun lāge paṇ jyān vastusthiti āvī chhe tyān shun thāy?
ahāhā...! pūrṇānandano nāth chaitanyamūrti bhagavān shuddha ātmadravya je anantagnān ane ānandanun daḷ chhe teno āshray līdhā vinā mokṣhano mārga traṇakāḷamān bīje kayānyathī pragaṭe em nathī. bhagavān ātmā shuddha chidānandaghanasvarūpamātra vastuno āshray-avalamban karavāthī ja mokṣhano mārga pragaṭe chhe. ā ek ja rīt chhe. ā sivāy je vrat, tap, shīl, dān, bhakti ityādi shubhabhāv chhe te pote ja bandhasvarūp chhe tethī bandhanun kāraṇ chhe ane mokṣhanā kāraṇano ghāt karanārā chhe.
samayasār kaḷashaṭīkāmān ā shlokanī ṭīkā karatān shrī rājamalajīe em kahyun chhe ke- ‘‘ahīn koī jāṇashe ke shubh-ashubh kriyārūp je ācharaṇarūp chāritra chhe te karavāyogya nathī tem varjavāyogya paṇ nathī. uttar ām chhe ke-varjavāyogya chhe, kāraṇ ke vyavahārachāritra hotun thakun druṣhṭa chhe, aniṣhṭa chhe, ghātak chhe; tethī viṣhayakaṣhāyanī māphak kriyārūp chāritra niṣhiddha chhe’’ bahu ākarī vāt bhāī! samyagdarshan vinā badhun thothethothān ja chhe, chāritra chhe ja nahi. (vyavahārey nahi ne). bhagavān kundakundāchārye darshan prābhr̥ut, gāthā 3 mān kahyun chhe ke-
je darshan-shraddhānathī bhraṣhṭa chhe te sarva rīte bhraṣhṭa chhe; te koī di mukti pāmashe nahi. tathā je chāritrathī bhraṣhṭa hovā chhatān svarūpanān gnān-shraddhānathī yukta chhe to te siddhi pāmashe. ene svarūpanī draṣhṭi hovāthī chāritra āvavānun, āvavānun ne āvavānun ane enī mukti thashe ja.
bhagavān ātmā sachchidānandasvarūp, siddhasvarūp prabhu chetanāsvarūp trikāḷ chhe. enī sanmukhanī draṣhṭi, enun gnān ane emān ja ramaṇatārūp je pariṇaman chhe te mokṣhanun kāraṇ chhe. bhāī! vītarāg mārga vītarāgabhāvathī sharū thāy chhe, samyagdarshanathī sharū thāy chhe. jyān samyagdarshan nathī tyān gnān paṇ sāchun nathī ane chāritra paṇ sāchun nathī. vinā samyagdarshan je kāī chhe te mithyādarshan-mithyāgnān ane mithyāchāritra chhe. ā be bol thayā. have trījo bol kahe chhe-
PDF/HTML Page 1605 of 4199
single page version
‘च’ ane ‘मोक्षहेतुतिरोधायित्वात्’ te (-karma) mokṣhanā kāraṇanā tirodhāyibhāvasvarūp hovāthī...
shun kahe chhe? ā vratādirūp jeṭalun chhe shubhakarma te mokṣhanā kāraṇanā viruddha svabhāvavāḷun chhe. svarūpanān gnān-shraddhān ane ramaṇatārūp je mokṣhamārga chhe tenāthī karma eṭale puṇya-pāparūp pariṇām viparīt svabhāvavāḷā chhe. have kahe chhe-
tethī ‘तत् निषिध्यते’ tene (-karma) niṣhedhavāmān āve chhe. juo, vratādi samasta shubhabhāvarūp karmane niṣhedhavāmān āve chhe em traṇ bolathī kahyun-
1. karma mokṣhanā kāraṇanun ḍhāṅkanārun vā ghātanashīl chhe, 2. karma svayam bandhasvarūp chhe ane 3. karma mokṣhanā kāraṇanā virodhī svabhāvavāḷun chhe.
ahāhā...! bhagavān ātmā to chaitanyasvabhāvī sadā muktarūp ja chhe ane enā āshraye je samyagdarshan-gnān-chāritranā nirmaḷ pariṇām thāy e paṇ abandhasvarūp chhe. ane tethī mokṣhanun kāraṇ chhe. parantu shubhāshubh karma je chhe te mokṣhanā kāraṇanā ghātanashīl hovāthī, svayam bandhasvarūp hovāthī ane mokṣhanā kāraṇanā viruddha svabhāvavāḷun hovāthī niṣhiddha chhe. ahāhā...! vrat, tap ādinā shubhabhāv samyagdarshan-gnān-chāritranā nirmaḷ pariṇāmanā ghātak ane viruddhasvabhāvavāḷā hovāthī niṣhiddha chhe. shubhabhāvathī mane kalyāṇ thashe e mānyatā mithyādarshan, evun ja ekalā shubhabhāvanun gnān te mithyāgnān ane shubhabhāvamān ja ramaṇatā te mithyāchāritra chhe.
ahīn mithyādarshan-gnān-chāritranā pariṇām viparītasvabhāvavāḷā kahīne jaḍ achetan kahyā. matalab ke jyān chaitanyanā samyagdarshan-gnān-chāritrarūp pariṇām hoy tyān mithyā-darshan- gnān-chāritranā pariṇām na hoy. banne jātanā pariṇām ekī sāthe na hoy. samyagdarshan- gnān-chāritranā pariṇām jene chhe tene mithyātvasahit rāganā pariṇām nathī. ahīn traṇe vāt sāthe levī chhe ne? jene ātmānān nirvikalpa shraddhān-gnān ane shāntinun vedan thāy tene kadāchit rāg hoy paṇ te mithyātva sahit nathī ane tene rāganun svāmitva ane emān iṣhṭapaṇāno bhāv paṇ nathī. tethī tene pūrṇa vītarāgatā na hovā chhatān mithyāchāritra nathī, samyakchāritra ja chhe.
ahāhā...! svabhāvathī ja ātmadravya bhagavānasvarūp vītarāgasvarūp chhe. tenān shraddhān- gnān ane ramaṇatārūp pariṇām mokṣhamārga chhe. ane shubhāshubh karma tenān ghātak chhe, svayam bandhasvarūp chhe ane shuddha pariṇāmathī viparīt svabhāvavāḷān chhe māṭe niṣhedhyān chhe. lyo, ā bhagavān amr̥utachandrāchāryadeve pīraselun paramāmr̥ut chhe. shrīmade kahyun chhe ne ke-
PDF/HTML Page 1606 of 4199
single page version
bhāī! ā bhagavānanī vāṇī to bhavarogane maṭāḍanārun paramāmr̥ut chhe. paṇ shubhabhāvanī jemane ruchi chhe e kāyarone te suhātī nathī. shubharāganī ruchivāḷāne shāstramān kāyar-napunsak kahyā chhe. bhale e moṭo abajopati sheṭh hoy, ke moṭo rājā hoy ke navamī graiveyakano dev hoy, jo tene puṇyabhāvanī ruchi-prem chhe to te kāyar-napunsak chhe kemake ene dharmanī prajā nathī. jem pāvaiyāne prajā na hoy tem āne dharmanī prajā nathī tethī te napunsak chhe. āvī vāt chhe bhāī!
je darshan-bhraṣhṭa chhe te badhāyathī bhraṣhṭa chhe. shubhabhāv karatān karatān kalyāṇ thashe evī jene mānyatā chhe te darshanathī-shraddhāthī bhraṣhṭa chhe; māṭe te darshan, gnān ane chāritra em traṇeyathī bhraṣhṭa chhe. tethī to kahyun ke-pañchamahāvrat, gupti, samiti, 28 mūlaguṇ ityādi je vyavahārachāritranā pariṇām chhe te shubhabhāvarūp karmakāṇḍ chhe; e ātmānā nirmaḷabhāvarūp gnānakāṇḍ nathī. bahu ākarī vāt bāpu! āvā badhā puṇyanā bhāv to ten anantavār karyā; paṇ tethī shun vaḷyun? chhahaḍhāḷāmān kahyun chhe ne ke-
ahā! ātmagnān vinā-samyagdarshan vinā anantavār munivrat dhāraṇ karyān. pāñch mahāvrat, samiti ane gupti anantavār pāḷyān. anantavār bāḷ brahmachārī rahyo. paṇ ethī shun? ātmagnān vinā lesh paṇ sukh na thayun, arthāt duḥkh ja thayun. matalab ke e vrat ane tapanā pariṇām ene lesh paṇ sukh na āpī shakayā. navamī graiveyak gayo paṇ ātmadarshan vinā ene jarāy ānand na maḷyo, sukhanī prāpti na thai. paribhramaṇ ūbhun rahyun, kemake ātmānubhav vinā badhun ja duḥkharūp chhe, phogaṭ sansār khāte ja chhe. āvī vāt chhe. bāpu! samajāy eṭalun samajo. mārga ā chhe; ahīn vītarāg mārgamān koīnī siphāras lāgatī nathī.
satyane mānanārā thoḍā chhe ane asatyane mānanārā jhājhā chhe. paṇ e rīte saṅkhyā vaḍe satya-asatyanun māp nathī. satyanun māp to svayam satyathī chhe. tene mānanārā bhale ekād be hoy vā na hoy, tethī satya kāī bījun thaī jatun nathī.
PDF/HTML Page 1607 of 4199
single page version
अथ कर्मणो मोक्षहेतुतिरोधानकरणं साधयति–
मिच्छत्तमलोच्छण्णं तह सम्मत्तं खु णादव्वं।। १५७ ।।
अण्णाणमलोच्छण्णं तह णाणं होदि णादव्वं।। १५८ ।।
कसायमलोच्छण्णं तह चारित्तं पि णादव्वं।। १५९ ।।
मिथ्यात्वमलावच्छन्नं तथा सम्यक्त्वं खलु ज्ञानव्यम्।। १५७ ।।
वस्त्रस्य श्वेतभावो यथा नश्यति मलमेलनासक्तः।
अज्ञानमलावच्छन्नं तथा ज्ञानं भवति ज्ञातव्यम्।। १५८ ।।
वस्त्रस्य श्वेतभावो यथा नश्यति मलमेलनासक्तः।
कषायमलावच्छन्नं तथा चारित्रमपि ज्ञातव्यम्।। १५९ ।।
mithyātvamaḷanā lepathī samyaktva e rīt jāṇavun. 1pa7.
agnānamaḷanā lepathī vaḷī gnān e rīt jāṇavun. 1pa8.
chāritra pāme nāsh lipta kaṣhāyamaḷathī jāṇavun. 1pa9.
gāthārthaḥ– [यथा] jem [वस्त्रस्य] vastrano [श्वेतभावः] shvetabhāv [मलमेलनासक्तः] melanā maḷavāthī kharaḍāyo thako [नश्यति] nāsh pāme chhe-tirobhūt thāy
PDF/HTML Page 1608 of 4199
single page version
chhe, [तथा] tevī rīte [मिथ्यात्वमलावच्छन्नं] mithyātvarūpī melathī kharaḍāyun-vyāpta thayun-thakun [सम्यफ्त्वं खलु] samyaktva kharekhar tirobhūt thāy chhe [ज्ञातव्यम्] em jāṇavun. [यथा] jem [वस्त्रस्य] vastrano [श्वेतभावः] shvetabhāv [मलमेलनासक्तः] melanā maḷavāthī kharaḍāyo thako [नश्यति] nāsh pāme chhe-tirobhūt thāy chhe, [तथा] tevī rīte [अज्ञानमलावच्छन्नं] agnānarūpī melathī kharaḍāyun-vyāpta thayun-thakun [ज्ञानं भवति] gnān tirobhūt thāy chhe [ज्ञातव्यम्] em jāṇavun. [यथा] jem [वस्त्रस्य] vastrano [श्वेतभावः] shvetabhāv [मलमेलनासक्तः] melanā maḷavāthī kharaḍāyo thako [निश्यति] nāsh pāme chhe-tirobhūt thāy chhe, [तथा] tevī rīte [कषायमलावच्छन्नं] kaṣhāyarūpī melathī kharaḍāyun-vyāpta thayun-thakun [चारित्रम् अपि] chāritra paṇ tirobhūt thāy chhe [ज्ञातव्यम्] em jāṇavun.
ṭīkāḥ– gnānanun samyaktva ke je mokṣhanā kāraṇarūp svabhāv chhe te, parabhāvasvarūp je mithyātva nāmano karmarūpī mel tenā vaḍe vyāpta thavāthī, tirobhūt thāy chhe-jem parabhāvasvarūp melathī vyāpta thayelo shvet vastranā svabhāvabhūt shvetasvabhāv tirobhūt thāy chhe tem. gnānanun gnān ke je mokṣhanā kāraṇarūp svabhāv chhe te, parabhāvasvarūp agnān nāmanā karmamaḷ vaḍe vyāpta thavāthī tirobhūt thāy chhe-jem parabhāvasvarūp melathī vyāpta thayelo shvet vastranā svabhāvabhūt shvetasvabhāv tirobhūt thāy chhe tem. gnānanun chāritra ke je mokṣhanā kāraṇarūp svabhāv chhe te, parabhāvasvarūp kaṣhāy nāmanā karmamaḷ vaḍe vyāpta thavāthī tirobhūt thāy chhe-jem parabhāvasvarūp melathī vyāpta thayelo shvet vastranā svabhāvabhūt shvetasvabhāv tirobhūt thāy chhe tem. māṭe mokṣhanā kāraṇanun (-samyagdarshan, gnān ane chāritranun-) tirodhān karatun hovāthī karmane niṣhedhavāmān āvyun chhe.
bhāvārthaḥ– samyagdarshan-gnān-chāritra mokṣhamārga chhe. gnānanun samyaktvarūp pariṇaman mithyātvakarmathī tirobhūt thāy chhe; gnānanun gnānarūp pariṇaman agnānakarmathī tirobhūt thāy chhe; ane gnānanun chāritrarūp pariṇaman kaṣhāyakarmathī tirobhūt thāy chhe. ā rīte mokṣhanā kāraṇabhāvone karma tirobhūt karatun hovāthī teno niṣhedh karavāmān āvyo chhe.
have pratham karma mokṣhanā kāraṇanun tirodhān karanārun chhe em siddha kare chhe.
‘‘gnānanun samyaktva ke je mokṣhanā kāraṇarūp svabhāv chhe te, parabhāvasvarūp je mithyātva nāmano karmarūpī mel tenā vaḍe vyāpta thavāthī, tirobhūt thāy chhe-jem
PDF/HTML Page 1609 of 4199
single page version
parabhāvasvarūp meḷathī vyāpta thayelo shvet vastranā svabhāvabhūt shvetasvabhāv tirobhūt thāy chhe tem.’
juo, mithyātva nāmano karmarūpī mel eṭale bhāv mithyātva arthāt shubhabhāv dharma chhe evī viparīt mānyatārūp mithyātvanī vāt chhe. e mithyātva nāmano je bhāvakarmarūpī mel tenā vaḍe vyāpta thavāthī gnān nām chaitanyasvarūp trikāḷī bhagavān ātmānun samyaktva tirobhūt thāy chhe arthāt samakitano nāsh-ghāt thāy chhe.
juo! ā vītarāganī vāṇī digambar santo jāher kare chhe. samāj samatul raheshe ke nahi, mānashe ke nahi, viparīt thaī jashe ke nahi enī santone shun paḍī chhe? nāgā bādashāhathī āghā; e to satya jem chhe tem jāher kare chhe. loko māne vā na māne tethī kāī satya badalāī jatun nathī.
gnānanun samakit-ātmānun samakit eṭale trikāḷī shuddha chaitanyamūrti bhagavān ātmānī anubhavasahit pratīti je mokṣhanā kāraṇarūp svabhāv chhe teno parabhāvasvarūp je mithyātvabhāv chhe te ghāt kare chhe. arthāt mithyātvabhāv chhe te samakit thavā detun nathī. ā vratādinā shubhabhāv e dharma chhe evī viparīt shraddhārūp je mithyātvabhāv chhe te samakit thavā detun nathī. āvo vītarāgano mārga digambar jainadarshan sivāy bīje kayāny chhe nahi; vedāntamāny nahi ane vaisheṣhikamāny nahi; sāṅkhyamāny nahi ane bauddhamāny nahi. are! shvetāmbaramāny ā vāt nathī; badhun viparīt chhe. koī vāt kayāṅk ṭhīk hoy paṇ tethī shun? mūḷ tattvamān ja ākho pher chhe. kevaḷīne āhār ṭharāve, vastrasahitane muni ṭharāve, strīne tīrthaṅkar ṭharāve ityādi badhun ja viparīt chhe. ā koī vyaktinā virodhanī vāt nathī. bhāī! vyakti to ātmā svabhāvathī bhagavānasvarūp chhe. ā to draṣhṭimān je viparītatā chhe tene yathārtha jāṇavī joīe em vāt chhe.
parabhāvarūp je mithyātva chhe te karmarūpī mel chhe. ā karma eṭale jaḍakarma nahi, paṇ viparītashraddhānarūp bhāvamithyātvanī vāt chhe. shubhabhāvanun gnān karavāthī jāṇe gnān thayun, ane shubhamān ramaṇatā thaī e jāṇe chāritra thayun-em shubhabhāvamān dharma mānavo te mithyātvarūp mel chhe ane te ātmānā samakitano ghāt kare chhe arthāt samakit pragaṭ thavā detun nathī. jem shvet vastrane tenā shvetasvabhāvathī anyabhūt mel lāgavāthī teno shvetasvabhāv ḍhaṅkāī jāy chhe tem bhagavān ātmāne tenā viparīt shraddhānarūp mel lāgavāthī teno samakitano bhāv ḍhaṅkāī jāy chhe, pragaṭ thato nathī. ā ek vāt thaī.
have kahe chhe-‘gnānanun gnān ke je mokṣhanā kāraṇarūp svabhāv chhe te, parabhāvasvarūp agnān nāmanā karmamaḷ vaḍe vyāpta thavāthī tirobhūt thāy chhe-jem parabhāvasvarūp melathī vyāpta thayelo shvet vastranā svabhāvabhūt shvetasvabhāv tirobhūt thāy chhe tem.’
PDF/HTML Page 1610 of 4199
single page version
shun kahyun ā? bhagavān chaitanyadev gnānānandasvarūpī chaitanyasūrya-chaitanyanā nūranun-tejanun pur evo mahāprabhu chhe. ahāhā...! jem pāṇīnun pūr hoy tem bhagavān ātmā ekalā chaitanyanā nūranā-tejanā purathī paripūrṇa bharelo chhe. are! enī khabarey na maḷe! koī di enī kor joyun hoy to ne! anādithī paryāyamān ne rāgamān anantakāḷanun jīvatar kāḍhayun chhe. paṇ bhāī! e ek samayanī paryāy pāchhaḷ ākho bhagavān chaitanyamahāprabhu virājī rahyo chhe. enun je gnān chhe te gnānanun gnān eṭale ātmānun gnān chhe. ahīn gnān shabdathī ākho ātmā kahevo chhe. gnānanun gnān eṭale akhaṇḍ ekarūp trikāḷī vastu je ātmā chhe tenun gnān. ahīn kahe chhe-e chaitanyamay ātmānun gnān mokṣhanā kāraṇarūp svabhāv chhe. ā shāstra ādi je paranun gnān chhe enī vāt nathī. ahāhā...! ā to jemān samvar, nirjarā ane mokṣhanī paryāy paṇ nathī evun je shuddha chaitanyamay nityānandasvarūp anant guṇanun ekarūp daḷ-evā ātmānun gnān te mokṣhanā kāraṇarūp svabhāv chhe em kahe chhe.
āvun je mokṣhanā kāraṇarūp svabhāv chhe te gnānanun gnān kahe chhe, parabhāvasvarūp je agnānarūpī karmamaḷ tenā vaḍe vyāpta thavāthī ḍhaṅkāī jāy chhe arthāt pragaṭ thatun nathī. ā shubhabhāv chhe te dharma chhe evun je gnān chhe te agnān chhe ane te agnān chhe te mel chhe. āvā agnānarūpī melathī vyāpta hovāthī ātmānun gnān tirobhūt thāy chhe arthāt samyaggnān utpanna thatun nathī. jem bāhya melathī shvet vastranī saphedāī ḍhaṅkāī jāy chhe tem mithyāgnānarūpī karmamaḷathī gnānanun (-ātmānun) gnān ḍhaṅkāī jāy chhe, arthāt samyaggnān thatun nathī.
lyo, ā vītarāg mārganī āvī badhī vāto chhe. paṇ ākho divas sansāranā kāmamān rachyo-pachyo rahe-rātre chha-sāt kalāk ūṅghamān jāy ane jāge tyāre ā badhī duniyādārīnī- bāyaḍīnī, chhokarānnī, paisānī hoḷī saḷagatī ja hoy. tyān māṇḍ kalāk sāmbhaḷavānun maḷe emāny shun bhalīvār āve? (bichāro kaṣhāy-agnimān baḷī rahyo hoy enā sāmbhaḷavāmān shun ṭhekāṇun hoy?) have e āvā (vītarāgī) tattvano nirṇay kayāre kare? bhāī! ā to khās phurasad laīne samajavā jevun chhe hon. prabhu! ā tāro mārga tadna judī jātano chhe. (viṣhay-kaṣhāyanī pravr̥utti sāthe eno meḷ āve em nathī).
bhagavān jain parameshvar em kahe chhe ke-gnānanun gnān eṭale je ātmānun gnān chhe te samyaggnān chhe. bahu gambhīr vāt chhe prabhu! ā shāstranun gnān chhe te samyaggnān chhe em nahi. bhagavānanī divyadhvani sāmbhaḷavāthī utpanna thayelun gnān chhe te samyaggnān chhe em nahi. bahirlakṣhī-paralakṣhī chhe ne? bhagavān! divyadhvani to anantavār sāmbhaḷī; paṇ tethī shun? divyadhvani sāmbhaḷatān je dhāraṇārūp paralakṣhī gnān thāy te samyaggnān
PDF/HTML Page 1611 of 4199
single page version
chhe em nahi. divyadhvani to nimittamātra chhe. ahīn kahe chhe-gnānanun gnān te samyaggnān chhe. ākho gnānano piṇḍ prabhu gnāyak chaitanyasvarūpe andar je birāje chhe tenun gnān-svasamvedanagnān thāy te samyaggnān chhe. āvun gnānanun gnān, shubhabhāv je agnān chhe, karmamaḷ chhe te vaḍe ḍhaṅkāī jāy chhe arthāt pragaṭ thavā pāmatun nathī, ghāt pāme chhe.
have gnānanun chāritra-e trījī vāt. ‘gnānanun chāritra ke je mokṣhanā kāraṇarūp svabhāv chhe te, parabhāvasvarūp kaṣhāy nāmanā karmamaḷ vaḍe vyāpta thavāthī tirobhūt thāy chhe-jem parabhāvasvarūp melathī vyāpta thayelo shvet vastranā svabhāvabhūt shvetasvabhāv tirobhūt thāy chhe tem.’
juo, ā chāritra sāchu kone kahevun? ātmā je gnānasvarūpe-ānandasvarūpe andar nitya virāje chhe tenī antardraṣhṭi karī temān antarlīn thatān-ramaṇatā karatān je atīndriy ānandanun- shāntinun vedan thāy te chāritra chhe. ‘gnānanun-chāritra’-em kahyun ne? ahīn gnān eṭale ātmā; eṭale ātmānun chāritra je atīndriy ānandanā prachur svasamvedanasvarūp chhe te mokṣhanā kāraṇarūp svabhāv chhe em kahe chhe. pañchamahāvrat ādi je puṇyanā pariṇām te mokṣhanā kāraṇarūp svabhāv nathī. e to shubharāg chhe, kaṣhāyarūpī mel chhe. e pañchamahāvratādinā pariṇām to gnānanā chāritrane ḍhāṅkī de chhe-ghāte chhe em kahe chhe. have je ghāt kare te shun ātmāne lābh (dharma) karī de? (na kare). bhāī! puṇyanā pariṇām ātmāne lābh kare em je māne chhe enī to mūḷ shraddhāmān ja moṭo pher chhe. enun shraddhān viparīt chhe tethī enun gnān ane chāritra paṇ viparīt eṭale mithyā chhe.
ahā! vrat karo, tap karo, shīl pāḷo, bhakti karo, ityādi, te vaḍe tamārun kalyāṇ thashe; have āvo jemano upadesh chhe, āvī jemanī prarūpaṇā chhe temanun potānun shraddhān mithyā chhe ane temano evo upadesh paṇ mithyā shraddhānano poṣhak chhe. tethī to chhahaḍhālāmān kahyun ke-
pañchamahāvratādi anantavār pāḷyān ane graiveyak sudhī gayo; paṇ antaramān ātmānun gnān pragaṭ thayā vinā, antaranī ramaṇatā thayā vinā lesh paṇ ānand na āvyo. eno artha e thayo ke pañchamahāvratādinā pariṇām-rāgarūp bāhya chāritranā pariṇām duḥkharūp ja hatā; bhavabhramaṇ chhedavānā kāraṇarūp na hatā. juo! ā vītarāganī vāṇī ane vītarāgano mārga! bhāī! mārga to ā chhe bāpu!
loko shāntithī svādhyāy karatā nathī. āvān shāstro paḍayān chhe e to vītarāg samayasār gāthā-1pa7-1pa9 ] [ 1pa1
PDF/HTML Page 1612 of 4199
single page version
bāpu! ā to traṇalokanā nāth vītarāg sarvagnadev jemanī ek samayanī dashāmān (kevalagnānamān) traṇakāḷ traṇalok jhaḷakī uṭhayā chhe evā jin parameshvaranī je ichchhā vinā divyadhvani kharī teno ā divya vāraso āchārya bhagavanto mūkī gayā chhe. banārasī vilāsamān shāradāṣhṭakamān āve chhe ke-
rachi āgam upadesh bhavik jīv sanshay nivārai,
so satyārath shāradā tāsu bhakti ur ān,
chhanda bhujaṅgaprayātamen aṣhṭak kahon bakhān.’’
bhagavānanā shrīmukhethī om dhvani nīkaḷe chhe. te hoṭh halyā vinā, kaṇṭh dhrujyā vinā ja om evo dhvani ūṭhe chhe. ahīn ‘mukh’ shabda to lokamān mukhathī vāṇī nīkaḷe em loko māne chhe māṭe lakhyo chhe; bākī bhagavānanī omdhvanī sarva pradeshethī ūṭhe chhe, ākhā sharīrathī ūṭhe chhe. e oṅkāradhvani sāmbhaḷī gaṇadhar sant-muni eno artha vichārī emānthī āgam rache chhe. e upadeshane jāṇī bhavya jīvo sanshayane dūr kare chhe eṭale ke dharmane prāpta thāy chhe. lyo, āvo ā divya vāraso chhe.
emān santo em kahe chhe ke-bhagavān sachchidānandasvarūp vītarāgamūrti prabhu ātmānī antar-ramaṇatārūp je nirvikalpa vītarāg pariṇati tene chāritra kahīe. āvā gnānanā chāritrano parabhāvasvarūp je kaṣhāy shubhabhāv te ghātak chhe. ahāhā...! keṭalun spaṣhṭa chhe! chhatān māṇasone em thāy chhe ke vyavahār karatān karatān nishchay thashe. paṇ bhāī! e to lasaṇ khātān khātān kastūrīno oḍakār āvashe enā jevī tārī vāt chhe. jem lasaṇ khāy to kastūrīno oḍakār na āve tem shubharāgarūp vyavahār karatān karatān vītarāgabhāvarūp nishchay pragaṭ na thāy. shun rāgathī vītarāgī paryāy pragaṭe? (kadī na pragaṭe). vāt to āvī chhe; paṇ rāganī ādat paḍī gaī chhe tethī lokone ākarī lāge chhe.
ākarī lāge chhe tethī rāḍo pāḍe chhe ke-ā to sonagaḍhanī vāt chhe. paṇ bhagavān! juo to kharā ke ā jain parameshvar devādhidev bhagavānanī chhe ke sonagaḍhanī chhe? potānā (mithyā) abhiprāyathī bījo artha nīkaḷe eṭale kahī dīdhun ke ā
PDF/HTML Page 1613 of 4199
single page version
sonagaḍhanī chhe. paṇ bhāī! ethī tane shun lābh chhe? duniyā pāse bhagavānanī vāṇīno pokār to ā chhe. tane na bese tethī satya kāī pharī nahi jāy. tāre ja satyane samajī pharavun paḍashe.
jem parabhāvasvarūp melathī vyāpta thayelo shvetavastrano shvet-svabhāv ḍhaṅkāī jāy chhe tem parabhāvasvarūp mithyātva, agnān ane kaṣhāy nāmano je karmamaḷ te vaḍe mokṣhanā kāraṇasvarūp samyagdarshan-gnān-chāritra tirobhūt thaī jāy chhe. tethī have kahe chhe-‘māṭe mokṣhanā kāraṇanun (- samyagdarshan, gnān ane chāritranun-) tirodhān karatun hovāthī karmane niṣhedhavāmān āvyun chhe.’ matalab ke shubhabhāv-puṇyabhāvarūp karma mokṣhanā kāraṇanun ghātanashīl hovāthī bhagavānanī āgnāmān teno niṣhedh karavāmān āvyo chhe.
prashnaḥ– rāg (-shubharāg) mokṣhanā kāraṇarūp svabhāvanun nishchayathī ghātak chhe, paṇ vyavahārathī shun? vyavahārathī to vyavahār mokṣhamārga chhe ne?
uttaraḥ– juo, trikāḷī shuddha dravya te nishchay ane shuddha ratnatrayanā-samyagdarshan-gnān- chāritranā pariṇām te vyavahār. ā sadbhūt vyavahār chhe. have shuddha ratnatrayanā pariṇām svanā hovāthī ene nishchay kahyā to tene sahakārī vā nimitta je bāhya shubharāganā pariṇām tene vyavahārathī vyavahāraratnatray vā vyavahār mokṣhamārga kahyo. ā asadbhūt vyavahār chhe. eno artha shun? eno artha ja e ke vyavahāraratnatray mokṣhamārga chhe ja nahi, ene mokṣhamārga kahevo e to kathanamātra ārop-upachār chhe. vāstavamān to e shuddha ratnatrayano ghātak virodhī bhāv ja chhe, verī ja chhe.
‘ātmāvalokan’mān līdhun chhe ke nishchayathī rāg ja ātmāno verī chhe, karma verī nathī. vikārabhāv chhe te aniṣhṭa chhe ane ek ātmasvabhāv ja iṣhṭa chhe. vaḷī, kaḷashaṭīkā, kaḷash 108 mān traṇ bolathī kahyun chhe te āvī gayun ke-vyavahārachāritra hotun thakun te druṣhṭa chhe, aniṣhṭa chhe ane ghātak chhe.
mūḷ ā prarūpaṇāno upadesh ghaṭī gayo eṭale lokone em lāge ke ā to badhī nishchayanī vāt chhe, nishchayanī vāt chhe. parantu bhāī! nishchay e ja satya chhe ane vyavahār to upachār chhe. chhahaḍhālāmān trījī ḍhālamān pt.. shrī dolatarāmajīe kahyun ne ke-
nishchayamokṣhamārga satyārtha chhe ane enun kāraṇ (bāhya nimitta) vyavahār mokṣhamārga asatyārtha chhe. bhāī! chhahaḍhālāmān to jāṇe gāgaramān sāgar bharī dīdho chhe! paṇ lokone ākho di duniyādārīnī hoḷī āḍe ā vītarāgī tattvane sāmbhaḷavāno,
PDF/HTML Page 1614 of 4199
single page version
vāñchavāno ke vichāravāno vakhat kayān chhe? bāpu! viṣhay-kaṣhāyamān guñchāī gayo chhe paṇ avasar chālyo jashe hon. (pachhī anantakāḷe avasar maḷavo drurlabh chhe).
‘samyagdarshan-gnān-chāritra mokṣhamārga chhe. tattvārthasūtramān paṇ bhagavān umāsvāmīe paṇ kahyun chhe ke-
‘‘सम्यग्दर्शनज्ञानचारित्राणि मोक्षमार्गः’’ ā mokṣhamārga kahyo. have kahe chhe-
‘gnānanun samyaktvarūp pariṇaman mithyātvakarmathī tirobhūt thāy chhe.’
shubhabhāvane potāno mānavo ityādi je mithyātvabhāv chhe te ātmānā samyaktvarūp pariṇamanano ghātak chhe; eṭale te samyaktvane pragaṭ thavā deto nathī. ahīn mithyātvakarma eṭale jīvano mithyāshraddhānarūp mithyātvabhāv levo. karma to nimitta chhe, jaḍ chhe. karmano uday to jīvane aḍatoy nathī to te jīvanā bhāvano ghāt shī rīte kare? paṇ karmanā nimitte je jīvano mithyātvabhāv-viparītabhāv chhe te tenā aviparītabhāv-svabhāvabhāvano, samakitano ghāt kare chhe.
ahīn bhale karmathī vāt līdhī chhe; paṇ karmathī eṭale karmanā nimitte thatā jīvanā bhāvathī-em artha levo. agāu gāthā 1pa6 mān āvī gayun ke vrat, tap ādi shubharāgarūp bhāvakarma chhe te shubhakarma chhe, ane te nukashān karanārun hovāthī niṣhedhavāmān āvyun chhe. ahīn kahe chhe ke enun je rāganun ashuddha upādān chhe te enā shuddha upādānanī pariṇatino ghāt kare chhe.
samyagdarshan-gnān-chāritra mokṣhanun kāraṇ chhe. tyān gnānanun eṭale ātmānun samyaktvarūp je nirmaḷ pariṇaman te mithyātvabhāvathī tirobhūt thāy chhe. mithyātvabhāv e nirmaḷ pariṇamanano ghāt kare chhe arthāt samakit pragaṭ thavā deto nathī. juo, ā satya vāt! saṅkṣhepamān kahelun paṇ ā satya chhe. have kahe chhe-
ātmānun gnānarūpe je pariṇamavun-thavun te agnānakarmathī tirobhūt thāy chhe. svarūpanun agnān, shubhabhāvamān aṭakavārūp agnān ātmānā gnānarūp pariṇamanane rokī de chhe. shubhabhāvamān je gnān rokāī gayun chhe te agnān chhe ane e samyaggnānanā pariṇāmano ghāt kare chhe.
bhāī! ā dharmakathā chhe. ātmānun hit kem thāy enī ā vāt chhe. shubhabhāvarūp je karma chhe te ātmadharmane rokanārā ūndhā pariṇām chhe. koī māne ke jaḍ karma ghāt
PDF/HTML Page 1615 of 4199
single page version
kare chhe to te yathārtha nathī. karma to nimitta bhinna chīj chhe. te kem karīne ghāt kare? pūjāmān āve chhe ne ke-
karma to bichārān jaḍ-māṭī chhe. ene to khabarey nathī ke ame koṇ chhīe. mithyā pariṇaman to potāno ja doṣh chhe. vaḷī bhaktimān āve chhe ke-
pote koṇ chhe enun gnān potāne nathī tethī sansāramān rakhaḍīne herān thaī rahyo chhe. duniyānun badhun ḍahāpaṇ ḍahoḷe, evun ḍahoḷe jāṇe devano dīkaro; paṇ pote koṇ chhe enun bhān na maḷe! are bhāī! potāne bhūlī gayo chhe e tārun agnān chhe ane te agnān tārā nirmaḷ pariṇamanane thavā detun nathī.
have kahe chhe-‘ane gnānanun chāritrarūp pariṇaman kaṣhāyakarmathī tirobhūt thāy chhe.’
gnānanun chāritrarūp pariṇaman eṭale ātmānun atīndriy ānandanun-shāntinun pariṇaman. pañchamahāvratanā pariṇām e kāī ātmānun chāritra nathī. e to rāganun ākuḷatārūp ācharaṇ chhe. ātmānun chāritra to vītarāg-pariṇatirūp chhe. āvun vītarāgī chāritra kaṣhāyarūp karma eṭale vrat, tap, shīl ādirūp karma vaḍe tirobhūt thāy chhe. je shubhabhāv chhe te ātmānā chāritrano ghāt kare chhe arthāt chāritrane thavā deto nathī.
have kahe chhe-‘ā rīte mokṣhanā kāraṇabhāvone karma tirobhūt karatun hovāthī teno niṣhedh karavāmān āvyo chhe.’
juo, ā niṣhkarṣha kahyo ke samyagdarshan-gnān-chāritrarūp mokṣhanā mārgano karma ghāt karatun hovāthī teno niṣhedh karavāmān āvyo chhe. bhagavān trilokīnāth shrī sarvagnadeve shubhabhāvane dharma tarīke mānavāno, jāṇavāno ane ācharavāno niṣhedh karyo chhe. samajāṇun kāī...?
PDF/HTML Page 1616 of 4199
single page version
अथ कर्मणः स्वयं बन्धत्वं साधयति–
संसारसमावण्णो ण विजाणदि सव्वदो सव्वं।। १६० ।।
संसारसमापन्नो न विजानाति सर्वतः सर्वम्।। १६० ।।
have, karma pote ja bandhasvarūp chhe em siddha kare chheḥ-
sansāraprāpta na jāṇato te sarva rīte sarvane. 160.
gāthārthaḥ– [सः] te ātmā [सर्वज्ञानदर्शी] (svabhāvathī) sarvane jāṇanāro tathā dekhanāro chhe topaṇ [निजेन कर्मरजसा] potānā karmamaḷathī [अवच्छन्नः] kharaḍāyo-vyāpta thayo-thako [संसारसमापन्नः] sansārane vyāpta thayelo te [सर्वतः] sarva prakāre [सर्वम्] sarvane [न विजानाति] jāṇato nathī.
ṭīkāḥ– je pote ja gnān hovāne līdhe vishvane (-sarva padārthone) sāmānyavisheṣhapaṇe jāṇavānā svabhāvavāḷun chhe evun gnān arthāt ātmadravya, anādi kāḷathī potānā puruṣhārthanā aparādhathī pravartatā evā karmamaḷ vaḍe lepāyun-vyāpta thayun-hovāthī ja, bandh-avasthāmān sarva prakāre sampūrṇa evā potāne arthāt sarva prakāre sarva gneyone jāṇanārā evā potāne nahi jāṇatun thakun, ā pramāṇe pratyakṣha agnānabhāve (-agnānadashāmān) varte chhe; tethī e nakkī thayun ke karma pote ja bandhasvarūp chhe. māṭe, pote bandhasvarūp hovāthī karmane niṣhedhavāmān āvyuñchhe.
bhāvārthaḥ– ahīn paṇ ‘gnān’ shabdathī ātmā samajavo. gnān arthāt ātmadravya svabhāvathī to sarvane dekhanārun tathā jāṇanārun chhe parantu anādithī pote aparādhī hovāthī karma vaḍe āchchhādit chhe, ane tethī potānā sampūrṇa svarūpane jāṇatun nathī; e rīte agnānadashāmān varte chhe. ā pramāṇe kevaḷagnānasvarūp athavā muktasvarūp ātmā karma vaḍe lipta hovāthī agnānarūp athavā baddharūp varte chhe, māṭe e nakkī thayun ke karma pote ja bandhasvarūp chhe tethī karmano niṣhedh karavāmān āvyo chhe.
PDF/HTML Page 1617 of 4199
single page version
have, karma pote ja bandhasvarūp chhe em siddha kare chheḥ-
pahelān traṇ gāthāmān (1pa7-1pa8-1pa9 mān) em kahyun ke vrat, tap, dān, shīl, bhakti ityādinā shubhabhāv, ātmānī nirmaḷ pariṇati je samyagdarshan-gnān-chāritrarūp pariṇām chhe teno ghātak chhe, tethī mokṣhamārgamān teno niṣhedh chhe.
have ahīn ā gāthāmān e vrat, tapādinā shubhabhāv pote ja bandhasvarūp chhe em siddha kare chhe, jaḍakarma chhe e to dravyabandh chhe. enī sāthe ātmāne kāī sambandh nathī paṇ jīvanī dashāmān je rāgādi pariṇām thāy chhe te bhāvabandh chhe. bhagavān ātmā abandhasvarūp chhe ane e abandhasvarūpanā āshraye thatā samyagdarshan-gnān-chāritranā pariṇām paṇ abandhasvarūp chhe. jyāre vratādino shubhabhāv chhe te pote ja bhāvabandh chhe tethī niṣhedhavā lāyak chhe-em ahīn siddha kare chheḥ-
‘je pote ja gnān hovāne līdhe vishvane (-sarva padārthone) sāmānyavisheṣhapaṇe jāṇavānā svabhāvavāḷun chhe evun gnān arthāt ātmadravya,’...
shun kahyun? ke bhagavān ātmā gnān ane darshanasvarūp chhe. sāmānya je darshan ane visheṣh je gnān e chaitanyasvarūp ātmāno svabhāv chhe. āvun jāṇavā-dekhavānā svabhāvavāḷun ātmadravya sharīr, karma ane shubhāshubhabhāvathī bhinna tattva chhe.
evun gnān arthāt ātmadravya ‘anādikāḷathī potānā puruṣhārthanā aparādhathī pravartatā evā karmamaḷ vaḍe lepāyun-vyāpta thayun-hovāthī ja,.. .’
juo, ghaṇā vakhat pahelān ā gāthā pravachanamān chālatī hatī tyāre indorathī sheṭh sar hukamīchandajī ane temanī sāthe paṇḍit shrī jīvandharajī āvelā hatā. paṇḍitajīe tyāre kahyun ke-mūḷ gāthāmān ‘कम्मरएण’ shabda chhe ane eno artha karmaraj vaḍe ātmā ḍhaṅkāelo chhe em thāy. tyāre kahyun ke em artha nathī. juo, ṭīkāmān eno artha chhe. ṭīkāmān pāṭh em chhe ke-‘potānā puruṣhārthanā aparādhathī ḍhaṅkāyelo’ arthāt bhāvakarmathī ātmā ḍhaṅkāī gayelo chhe. bhāvakarmanun je pariṇaman chhe e ja bhāvaghātī chhe. jaḍakarma chhe e to mātra nimitta chhe. jaḍane to ātmā aḍatoy nathī. sharīr, man, indriy ane jaḍ karmarajakaṇ vagerene to bhagavān ātmā koī di aḍayoy nathī. arūpī ātmā rūpīne aḍe kayānthī? (aḍe to banne ek thaī jāy).
jaḍakarmanā udayakāḷamān ātmā pote parane jāṇavāmān rokāī jāy chhe ane tyāre tene shubh ane ashubh bhāvo thāy chhe. e shubhāshubh bhāv te bhāvaāvaraṇ chhe. karma- samayasār gāthā 160 ] [ 1pa7
PDF/HTML Page 1618 of 4199
single page version
jaḍakarma shun kare? e to bichārān chhe eṭale ke ātmāmān kāī karavā samartha nathī. paṇ puṇyanā bhāv bhalā chhe ane mārā chhe evī je mānyatā chhe te bhūl chhe, aparādh chhe ane te bandhano bhekh chhe. shubhāshubh bhāv chhe te ātmānī paryāyamān bandhano bhekh chhe, e nijasvarūp nathī. sarvane jāṇavun-dekhavun e jenun svarūp chhe evun jāṇag-jāṇag svabhāvavāḷun tattva prabhu ātmā chhe. emān je shubharāganā pariṇām chhe e bhāvabandhasvarūp chhe. ahā! paryāy tyān je rāgamān rokāī gaī chhe te bhāvabandh chhe ane te eno aparādh chhe.
have āvo yathārtha nirṇay karavānuny jenun ṭhekāṇun nathī tene dharmanī pahelī bhūmikā je samyagdarshan te kayānthī thāy? vartamānamān bhāī! ā nirṇay karavānun ṭāṇun chhe, avasar chhe; māṭe nirṇay karī le. joje hon, em na bane ke avasar chālyo jāy ane agnān ūbhun rahe.
ahīn kahe chhe ke gnān ane darshanathī bharelo bhagavān ātmā sarvagna ane sarvadarshī chhe. sarvagna ane sarvadarshīpaṇun ātmāno shaktirūp svabhāv eṭale guṇ chhe. āvā sarvagna ane sarvadarshīnā svabhāvane bhūlīne te rāgamān rokāī rahe e potānā puruṣhārthano aparādh chhe, ane te aparādhathī pravartatā evā karmamaḷ vaḍe te lepāy chhe. puṇya-pāpanā pariṇām e karmamaḷ chhe, mel chhe ane te vaḍe ātmā lepāy chhe. karmane līdhe lepāy chhe em nahi kemake e to par jaḍ chhe; enī sāthe ātmāne aḍakavānoy sambandh nathī. āve chhe ne ke-
ahāhā...! ākhāy vishvane eṭale samasta padārthone jāṇavā-dekhavānā svabhāvavāḷun gnātā-draṣhṭāsvabhāvavāḷun evun pote anupam tattva chhe. lokālokanī sarva chījone dekhe-jāṇe evun enā svabhāvanun sāmarthya chhe. evā potānā svabhāvasāmarthyane bhūlīne bhagavān potānā aparādhathī vrat, tap, shīl, dān ityādinā rāgamān rokāīne-aṭakīne bandh bhāvane prāpta thayo chhe. bhāī! ashubhanī jem shubhabhāv paṇ bandhabhāv chhe ane tethī tene ahīn niṣhedhavāmān āvyo chhe.
PDF/HTML Page 1619 of 4199
single page version
ahā! bhagavān! tun anādithī kem bhūlyo chhe? to kahe chhe ke potānā aparādhathī bhūlyo chhe. potānun je shuddha gnātā-draṣhṭāsvabhāvī tattva chhe enā par najar hovī joīe enā badale rāg upar tārī najar chhe. ā jaḍakarmanā bhekh to ajīvanā chhe; ane ā bhāvakarma chhe te jīvanī paryāyano bhekh chhe. te mel chhe, bandharūp chhe. ahīn khās to puṇya-pariṇāmane karmamaḷ tarīke levun chhe. ashubh to karmamaḷ chhe ja e sādhāraṇ vāt chhe. bhāī! vratādinā shubhabhāv jene tun dharma māne chhe te karmamaḷ chhe, bandharūp chhe em ahīn kahe chhe.
ahīn je em kahyun ke ‘karmamaḷ vaḍe lepāyun-vyāpta thayun hovāthī ja’ eno artha jaḍakarma sāthe vyāpti-em nathī. bhagavān ātmā vyāpak ane jaḍakarma vyāpya em nathī; paṇ enun (agnānadashāmān) vyāpya bhāvakarma chhe. eṭale vyāpak ātmā ane vrat, tap ādinā pariṇām enun vyāpya karma nām kārya chhe. emān (-bhāvakarmamān) rokāvāthī enun (-ātmānun) gnān-darshan eṭale sarvane jāṇavā-dekhavānun kārya pragaṭ thatun nathī.
ā sharīr, man, vāṇī, karma, nokarma-e badhī bāhya chījone to ātmā aḍatoy nathī, anantakāḷamān kadī aḍatoy nathī. paṇ sadāy abandhasvarūp evo potāno je gnātādraṣhṭā svabhāv chhe enāthī bhraṣhṭa thaī bhagavān rāgamān rokāī gayo e potāno aparādh chhe ane e ja bhāvabandh chhe. have kahe chhe-
evā karmamaḷ vaḍe lepāyun-vyāpta thayun hovāthī ja, ‘bandh-avasthāmān sarva prakāre sampūrṇa evā potāne arthāt sarva prakāre sarva gneyone jāṇanārā evā potāne nahi jāṇatun thakun, ā pramāṇe pratyakṣha agnānabhāve (agnānadashāmān) varte chhe.’
juo, shun kahyun? bandh-avasthāmān eṭale rāgamān rokāvānī dashāmān te sarvaprakāre sampūrṇa evā potāne eṭale trikāḷī, anantaguṇano piṇḍ evā gnānānandasvabhāvī bhagavān ātmāne-ke je sarvane sarva prakāre jāṇavānā svabhāvavāḷo chhe -tene nahi jāṇato thako agnānabhāve varte chhe.
ahā! anantakāḷamān bhagavān! e duḥkhī kem thayo chhe? to kahe chhe -eno svabhāv to paripūrṇa sarvagna ane sarvadarshī chhe, parantu pote rāgamān rokāī rahevāthī potānā pūrṇānandasvarūp bhagavānane dekhato nathī ane tethī anādithī duḥkhī thaī rahyo chhe. juo, ā adhyātmanī vāt chhe, paṇ nyāyathī kahevāy chhe ne? kahe chhe -dayā, dān, vrat, tap ityādi vr̥uttinun je utthān chhe e badho rāg chhe, chaitanyanun svarūp nathī. chaitanyasvarūpamān e (-rāg) kayān chhe? have par evā rāgamān pote rokāī rahyo e eno aparādh chhe ane e aparādhane laīne sarvane jāṇavā- dekhavānā svabhāvavāḷā potānā
PDF/HTML Page 1620 of 4199
single page version
chaitanyamahāprabhune ānandanā nāthane te dekhato nathī. bas, tethī te duḥkhī thaī rahyo chhe, koī jaḍ karmane laīne duḥkhī thaī rahyo chhe em nathī. samajāṇun kāī...?
lokone-jainamān paṇ jyān-tyān karma naḍe chhe evī (viparīt) mānyatā chhe. paṇ ahīn juo, eno spaṣhṭa khulāso karyo chhe. kahe chhe -tun parane-rāgane jāṇavāmān rokāī rahetān sarvane jāṇanār-dekhanār evā potāne dekhato nathī e tāro mahāaparādh chhe. rāg ane rāg dvārā bījāne jāṇavāmān jyān rokāy chhe tyān sarvagna ane sarvadarshī evun potānun tattva tane jaṇātun nathī. potānā sachchidānandasvarūp bhagavānane jāṇavo (anubhavavo) joīe ene badale tun parane-rāgane jāṇe (anubhave) chhe ane emān rokāī rahe chhe e tāro aparādh chhe, agnānabhāv chhe. aho! āchāryadeve kāī adbhut ṭīkā rachī chhe! gajab vāt chhe!
juo, mūḷ gāthāmān ‘सव्वणाणदरिसी’ -evo pāṭh chhe. emānthī ṭīkākār āchāryadeve kāḍhayun ke -vishvane (-sarva padārthone) jāṇavā-dekhavānā svabhāvavāḷun dravya je pote chhe tene jāṇavun joīe enā badale rāgane jāṇavāmān rokāī gayo e eno aparādh chhe, kemake rāg chhe e kayān chaitanyatattva chhe? e to āsravatattva chhe, bandhatattva chhe.
tyāre ek bhāī kahetā hatā ke āvo dharma kayānthī kāḍhayo? em ke ame vrat, tap, dayā, dān, bhakti karīe te dharma nahi ane ā dharma!
bāpu! vītarāgano mārga ja ā chhe. bhāī! jeṇe pūrṇa sarvagna ane sarvadarshī evā ātmāne kevaḷagnānamān jāṇyo chhe evā devādhidev traṇalokanā nāth tīrthaṅkaradevanī vāṇīmān je mārganī vāt āvī te ahīn vītarāgī santoe kahī chhe.
bhagavān! tun koṇ chho? kevaḍo chho? to kahe chhe ke -sarvane jāṇavā-dekhavāno jeno svabhāv chhe evo tun sarvagna-sarvadarshī prabhu paramātmadravya chho. āvo tun rāgamān rokāī rahyo te aparādh chhe. ‘karmarajathī’ em pāṭhamān shabda chhe eno ṭīkākār āchāryadeve ā artha karyo ke- potānā puruṣhārthanā aparādhathī vartatā evā karmamaḷ vaḍe eṭale puṇya-pāpanā bhāv vaḍe lepāyo hovāthī ja eṭale ke rāgamān-bandhamān ekākār thavāthī ja sarvaprakāre sampūrṇa evā potāne arthāt sarvaprakāre sarvagneyone jāṇanārā evā potāne jāṇato nathī. bhāī! karmane laīne rāgamān rokāyo chhe em nathī. karmano uday āvyo māṭe rāg āvyo ane emān rokāyo em nathī. em kahevun e to nimittanun kathan chhe.
pañchāstikāy gāthā 62 mān kahyun chhe ke-ātmāmān je mithyātvanā pariṇām thāy chhe eṭale ke ‘rāg te hun’ evā je mithyātvanā pariṇām thāy chhe te pariṇām potānā ṣhaṭkārakarūp pariṇamanathī svatantra thāy chhe; te anya karmanā kārakonī apekṣhā rākhatā