PDF/HTML Page 1641 of 4199
single page version
samarasībhāvarūp pariṇām chhe, ane te mokṣhanā kāraṇarūp svabhāv chhe. tene rokanār kaṣhāy eṭale shubhāshubhabhāv chhe. ā vratādinā shubhabhāv chhe te chāritranā rokanār chhe. shubhabhāvano vyavahār kaho, kaṣhāy kaho ke chāritrano virodhī pariṇām kaho-e badhun ekārthavāchak chhe. have ām chhe chhatān keṭalāk kahe chhe-shubhabhāvathī chāritra thāy chhe. paṇ je chāritrane rokanār chhe te chāritrane utpanna kevī rīte kare? bhāī! puṇyanā bhāv, shukalaleshyānā pariṇām to ten anantavār karyā ane navamī graiveyak gayo. paṇ tethī shun? abhavīne paṇ shukal leshyānā pariṇām to hoy chhe. e kayān mokṣhanā kāraṇarūp chāritra chhe? ahīn to kahe chhe-e (shubhabhāv) chāritrane rokanār chāritranā virodhī chhe. bhagavānano-jineshvaradevano mārga bahu sūkṣhma chhe bhāī! āvī vāt digambar sivāy bīje kayāny nathī.
paramātmā trilokanāth kahe chhe ke-ātmā sachchidānandasvarūp sadāy siddha samān parameshvar chhe; hamaṇān paṇ hon. siddhamān jem atīndriy gnān ane ānand pragaṭ chhe tem bhagavān ātmāmān atīndriy gnān ane ānandano svabhāv sadā vidyamān chhe. āvā svabhāvamān antarlīn thaī ramavun ane prachur ānandano anubhav karavo enun nām chāritra chhe. e chāritra mokṣhanun kāraṇ chhe. tene rokanāro kaṣhāy chhe. kaṣh-eṭale sansār ane āy eṭale lābh. jenāthī sansārano lābh thāy te kaṣhāy chhe. te mokṣhanā kāraṇane aṭakāve chhe.
shubhabhāv chhe te kaṣhāy chhe. te mokṣhanā kāraṇane aṭakāve chhe, kemake jagapanth chhe ne? samayasār nāṭakamān mokṣhadvāramān 40 mā padyamān kahyun chhe ke-
pañchamahāvratanā shubharāgano vikalpa jagapanth eṭale sansārapanth chhe. enāthī bhinna je ātmāno anubhav chhe te mokṣhanun kāraṇ chhe.
bhāī! anantakāḷ paribhramaṇ karatān gayo paṇ haju bhavano ant na āvyo. bhav- bhav-bhav; kadīk manuṣhyanā to kadīk tiryañchanā to kadīk devanā ne kadīk narakanā-em darekanā anant-anant bhav karyā paṇ re! janma-maraṇano ant na āvyo! ghaṇān pāp kare to narakamān jāy, māyā-kapaṭ kare to tiryañchamān-ḍhoramān jāy, kadīk kaṣhāyanī mandatā ane saraḷ pariṇām dhare to manuṣhya thāy, ane vrat, tap, shīl ādinā visheṣh shubhapariṇām kare to dev thāy. paṇ e chāre gati sansār chhe, duḥkharūp chhe. devane paṇ enun sukh viṣhayane ādhīn hovāthī duḥkh ja chhe. viṣhay-bhoganā pariṇām chhe te rāg chhe ane rāg chhe e duḥkh ja chhe.
ātmā andar ekalā ānandanun dhām chhe. e paramān sukh shodhavā jāy chhe e
PDF/HTML Page 1642 of 4199
single page version
enī mūḍhatā chhe; jem mr̥ugajaḷamān pāṇī shodhavā javun e mūrkhatā chhe tem indriyonā viṣhayomān sukh mānavun e mūḍhatā chhe. khārī jamīnamān sūryanān kiraṇ aḍe eṭale jaḷ jevun dekhāy te mr̥ugajaḷ chhe. mr̥ugalān-haraṇīyān āvā mr̥ugajaḷanī pāchhaḷ jaḷanī āshāe doḍādoḍ karī mūke chhe, paṇ tyān jaḷ kayān chhe? tem agnānī indriyo ādi bahāranā viṣhayomān sukh mānī sukh māṭe viṣhayomān jhāvān nākhe chhe, paṇ tyān kayān sukh chhe te maḷe? tāre sukh joītun hoy to anant sukhanun dhām prabhu tun pote chhe temān jāne? ānandano sāgar prabhu tun pote chhe ene joto nathī ane bahār sukh shodhe chhe e tārī mūḍhatā chhe.
lokamān to kahe ke ā moṭā karoḍapatio, moṭā-moṭā baṅgalāvāḷā, gāḍīvāḷā badhā sukhī chhe. paṇ bhāī! paisāmān, baṅgalāmān, gāḍīmān ke strī-kuṭumb-parivāramān kayāny rañchamātra sukh nathī. sukh to prabhu! ātmāmān chhe. bahāramān sukh māne e to mūḍh mithyādraṣhṭi chhe. are! e bhavasamudramān kayāny khovāī jashe!
ahīn svarūpanā ācharaṇarūp je chāritra chhe temān ānand-sukh chhe em kahe chhe. svarūpamān charavun e chāritra chhe. ‘स्वरूपे चरणं चारित्रं’ e pravachanasāramān āchārya bhagavantanun kathan chhe. e chāritra mokṣha eṭale sukhanā kāraṇarūp svabhāv chhe. tene rokanār kaṣhāy chhe. dayā, dān, vrat, tap ādinā je shubhabhāv chhe te chāritrane rokanār chhe. have āvī vāt sāmbhaḷīne rāḍ nākhī jāy chhe māṇas-ke ā kayānthī kāḍhayun? bhāī! ā to sīmandhar paramātmā pāsethī je bhagavān kundakundāchārya sandesho lāvyā e vāt chhe, navīn to kāī nathī. tane na bese to shun thāy? sau potapotāmān svatantra chhe. anādithī ene satya beṭhun ja nathī tyāre to te viparīt mānyatāmān rokāīne bhavabhramaṇ karī rahyo chhe.
ā svarūpamān ramaṇatārūp je bhāv chhe te chāritra chhe. tene rokanār kaṣhāy-shubhabhāv chhe. te pote karma ja chhe. tenā udayathī eṭale pragaṭ thavāthī ātmāne achāritrīpaṇun chhe. shubhabhāvanī pragaṭatāthī ātmāne achāritrīpaṇun chhe. tethī kahe chhe-‘māṭe, (karma) pote mokṣhanā kāraṇanā tirodhāyībhāvasvarūp hovāthī karmane niṣhedhavāmān āvyun chhe.’ lyo, e vikārī shubhabhāv niṣhedhavāmān āvyo chhe. eṭale ke te dharma nathī, dharmanun kāraṇ paṇ nathī; parantu dharmathī viruddha svabhāvavāḷo chhe tethī shubhabhāv niṣhedhyo chhe. dharmīne shubhabhāv āve kharo, paṇ ene e dharma nahi paṇ hey māne chhe. ā bhagavān kundakundāchāryano pokār chhe.
‘samyagdarshan, gnān ane chāritra mokṣhanā kāraṇarūp bhāvo chhe temanāthī viparīt mithyātvādi bhāvo chhe.’
PDF/HTML Page 1643 of 4199
single page version
mokṣha eṭale ātmānā param ānandanī pūrṇatāno lābh. ā bahāramān dhanasampatti, viṣhayabhog sāmagrī, ijjat-ābarū ityādimān je sukh-ānand māne chhe e to agnānīno bhram chhe. sukh to andar ātmāmān chhe. paryāyamān sukhanī paripūrṇa prāpti thavī enun nām mokṣha chhe. e mokṣhanun kāraṇ samyagdarshan-gnān-chāritra chhe. ahā! bhagavān ātmā sadā paripūrṇa gnānānandasvabhāvī vastu chhe. enī sanmukh thaīne emān ḍhaḷavāthī paripūrṇa svabhāvano bhās thaī enī je pratīti thāy te samyagdarshan chhe, enā vedan sahit je enun gnān thāy te samyaggnān chhe ane emān ramaṇatā-līnatā thatān je prachur ānandanun vedan thāy te samyakchāritra chhe. ā samyagdarshan-gnān-chāritra, mokṣha je pūrṇānandanā lābhasvarūp paripūrṇa dashā chhe tenā kāraṇarūp bhāvo chhe.
ahīn kahe chhe-temanāthī (-samyaktvādithī) viparīt mithyātvādi bhāvo chhe. paramān sukh chhe, puṇyabhāvathī dharma thāy, sharīrādi par mārān chhe ityādi je mithyā mānyatā chhe te samyagdarshanathī viparīt chhe. ekalun paralakṣhī paranun je gnān chhe te mithyāgnān chhe ane svarūpanā ācharaṇarahit je puṇyabhāvarūp ācharaṇ chhe te mithyāchāritra chhe. ā mithyādarshan-gnān-chāritra mokṣhanun kāraṇ je samyaktvādi enāthī viparīt chhe. have kahe chhe-
‘karma te mithyātvādi bhāvosvarūp chhe.’ juo, karma eṭale puṇya-pāpanā bhāv mārā chhe, bhalā chhe evī mānyatā mithyātva chhe, evun gnān te mithyāgnān chhe ane enun ja ācharaṇ te mithyāchāritra chhe. pahelān āvī gayun ke chāritrane rokanār kaṣhāyabhāv chhe. chāhe to pāpano bhāv ho ke puṇyano ho, e kaṣhāy chhe ane te samyaktvādithī viparīt chhe. ā rīte karma mokṣhanā kāraṇabhūt bhāvothī viparīt bhāvo-svarūp chhe.
pahelān traṇ gāthāomān (1pa7-1pa8-1pa9 gāthāmān) kahyun hatun ke vrat, niyam, tap, shīl ityādi shubhabhāvarūp karma mokṣhanā kāraṇarūp bhāvonun eṭale samyaktvādinun ghātak chhe. puṇyādi bhāv mārā chhe, bhalā chhe evo je mithyātvabhāv te mokṣhanā kāraṇarūp bhāvono ghātak chhe eṭale ke te samyaktvādine pragaṭ thavā deto nathī. pachhī ek gāthāmān (gāthā 160 mān) kahyun ke karma pote bandhasvarūp chhe. pote ja bandhasvarūp hovāthī te mokṣhanun kāraṇ thavāne lāyak nathī. have ā chhellī traṇ gāthāomān kahyun ke karma mokṣhanā kāraṇarūp bhāvothī viruddha bhāvasvarūp chhe. māṭe karma saghaḷuy niṣhedh karavā lāyak chhe kemake e dharmanun ghātak chhe, dharmanun kāraṇ nathī ane dharmathī viruddhabhāvarūp chhe.
prashnaḥ– ene mokṣhanun paramparā kāraṇ kahyun chhe ne?
uttaraḥ– kharekhar to samakitī dharmātmāne je shuddhatā pragaṭī chhe, je chāritra
PDF/HTML Page 1644 of 4199
single page version
pragaṭayun chhe te vr̥uddhi pāmatun thakun pūrṇatānun eṭale mokṣhanun paramparā kāraṇ thāy chhe. paṇ enī sāthe je sahakārī shubhabhāv ene bākī rahe chhe, jene e shuddha chaitanyasvabhāvanā ugra āshray vaḍe kramashaḥ ṭāḷato jāy chhe tene upachārathī ārop karīne mokṣhanun paramparā kāraṇ kahyo chhe. te vāstavik paramparā kāraṇ chhe nahi. nishchayathī rāg mokṣhanun sākṣhāt ke paramparā kāraṇ hoī shake nahi. juone! atyāre to loko ene ja vaḷagī paḍayā chhe ke paramparā kāraṇ kahyun chhe ne? bhāī! upachār kathanane paṇ jem chhe tem yathārtha samajavun paḍashe ne! ahīn to kahe chhe ke te ghātak chhe, bandhasvarūp chhe ane viparīt bhāvasvarūp chhe. ā yathārtha chhe.
‘ā pramāṇe em batāvyun ke-karma mokṣhanā kāraṇanun ghātak chhe, bandhasvarūp chhe ane bandhanā kāraṇasvarūp chhe, māṭe niṣhiddha chhe.’
juo, loko kahe chhe ke-vrat, tap, dān, shīl ityādi karīe eṭale dharma thaī jāy. to ahīn kahe chhe ke je shubhakarma svayam bandhasvarūp chhe e karatān karatān bhagavān! tane abandh pariṇām kayānthī thashe? (nahi thāy). e to abandh pariṇāmanun ghātak chhe, virodhī chhe ane tethī niṣhiddha chhe. ākarī vāt, bhāī! gnānīe to andar ānandano nāth atīndriy gnānasvabhāvī bhagavān paḍayo chhe tene upādey karyo chhe ane ene je shubhāshubh rāg āve chhe tene e hey tarīke jāṇe chhe. dayā, dān, vratādino je shubharāg āve tene te heyarūp gney tarīke jāṇe chhe. gney to traṇe chhe; trikāḷī shuddha ātmā gney chhe, mokṣhamārganā pariṇām gney chhe ane puṇya-pāpanā bhāv paṇ gney chhe paṇ ek gney trikāḷī shuddha potānī vastu ādaravā lāyak upādey chhe, ek gney vartamān shuddha pariṇaman mokṣhanun kāraṇ pragaṭ karavā yogya chhe ane ek gney puṇya-pāpanā bhāv bandharūp hovāthī hey chhe. jāṇavānun hoy tyān to badhun jāṇavun joīe ne? savāramān āvyun hatun ne ke tattva - atattvane jāṇīne tattvamān līn thavun. paṇ are! atyāre to ātmā shun chīj chhe e samajavānun mūkīne bahāranī (kriyākāṇḍanī) badhī vāto chāle chhe!
prashnaḥ– digambar hoy e to samaje ja ne?
uttaraḥ– bhāī! digambar kahevun kone? jayapuramān ek paṇḍit hatā te kahetā hatā ke digambaramān janmyā e badhā bhedagnānī ja chhe. em sthānakavāsīmān paṇ kahetā ke je sthānakavāsī chhe te badhāne samyagdarshan arthāt sāchī shraddhā to chhe, have vrat pāḷe eṭale chāritra. sthānakavāsīnī shraddhā gaṇadhar jevī chhe em kahetā. bāpu! e shraddhā gaṇadhar jevī kone kahevī? bhāī! andar vastu paripūrṇa gnānānandasvabhāvī trikāḷ chhe tene gnānamān gney karīne upādey na kare tyānsudhī ene samyagdarshan-gnān nathī. to pachhī ene vrat, tap ane chāritra kayānthī hoy? (hotān ja nathī). agnānī je vrat ne
PDF/HTML Page 1645 of 4199
single page version
tap kare chhe tene bhagavāne bāḷavrat ane bāḷatap kahyān chhe kemake emān bhagavān ātmā hoto nathī.
have kahe chhe-‘ashubh karma to mokṣhanun kāraṇ chhe ja nahi, bādhak ja chhe, tethī niṣhiddha ja chhe; parantu shubh karma paṇ karmasāmānyamān āvī jatun hovāthī te paṇ bādhak ja chhe tethī niṣhiddha ja chhe em jāṇavun.’
juo, ā shun kahyun? ke hinsā, jūṭh, chorī, kushīl, parigrah, viṣhayabhoganī vāsanā, kām, krodh ādi je pāp chhe e to mokṣhanun kāraṇ chhe ja nahi, paṇ ā vrat, tap, dān ityādi shubhakarma paṇ karmasāmānyamān āvī jāy chhe ane te paṇ mokṣhanun kāraṇ nathī, bādhak ja chhe, ane tethī niṣhiddha ja chhe. bahu ākarun lāge, paṇ mārga to ā ja chhe bhāī! ekānta chhe, ekānta chhe em loko rāḍo pāḍe paṇ shun thāy? enī vartamān lāyakāt evī chhe eṭale em kahe, paṇ andar to trikāḷī bhagavān chhe ne? paryāyamān bhūl chhe. (te svāshraye maṭī jashe) ahīn to spaṣhṭa kahyun ke shubhakarma paṇ mokṣhanun kāraṇ nathī, bādhak ja chhe tethī niṣhiddha ja chhe. vrat, tap ādinā pariṇām mokṣhamārgamān bādhak ja chhe, niṣhiddha ja chhe. matalab ke e dharma nahi, dharmanun kāraṇ paṇ nahi, tethī niṣhedh karavā yogya ja chhe.
have ā arthanun kaḷasharūp kāvya kahe chheḥ-
‘मोक्षार्थिना इदं समस्तं अपि तत् कर्म एव संन्यस्तव्यम्’ mokṣhārthīe ā saghaḷuy karmamātra tyāgavā yogya chhe.
mokṣhārthīe eṭale jene mokṣhanun prayojan chhe, jene paramānandanī prāptinun prayojan chhe tene saghaḷuy karmamātra tyāgavā yogya chhe. lyo, saghaḷuy karma kahyun tyān emān shun bākī rahī gayun? saghaḷuy kahyun emān puṇya ane pāp e bey āvī gayā. puṇya ane pāp e bey tyāgavā yogya chhe em vāt chhe. e ja kahe chhe-
‘संन्यस्ते सति तत्र पुण्यस्य पापस्य वा किल का कथा’ jyān samasta karma chhoḍavāmān āve chhe tyān pachhī puṇya ke pāpanī shī vāt? jyān badhun ja karma chhoḍavāmān āve chhe tyān puṇya ṭhīk ane pāp aṭhīk-evī vātane kayān avakāsh chhe? evo bhed chhe ja nahi, kemake jem pāp bandhanun kāraṇ chhe tem puṇya paṇ bandhanun ja kāraṇ chhe. karmamātra tyājya chhe emān pāp ane puṇya banney karmasāmānyamān āvī gayā. have āvun ākarun lāge paṇ bāpu! vītarāgadevano mārga ja vītarāganī draṣhṭithī sharu thāy chhe. rāgane kāraṇe vītarāgī draṣhṭi na thāy; paṇ andar trikāḷī bhagavān vītarāgī dev chaitanyamūrti prabhu ātmā virāje chhe tenā āshraye vītarāgī draṣhṭi eṭale samyagdarshan
PDF/HTML Page 1646 of 4199
single page version
thāy chhe. evā jīvane puṇya ane pāp banne niṣhedhavā lāyak chhe. yogīndradev yogasāramān puṇyane paṇ pāp kahe chheḥ-
tem ā adhikāramān āchārya jayasenanī ṭīkāmān paṇ ā vāt āve chhe. chhelle shiṣhyano prashna chhe ke-
‘अत्राह शिष्यः। जीवादिसद्हणम् इत्यादि व्यवहाररत्नत्रयव्याख्यानं कृतं तिष्ठति कथं पापाधिकार इति।’
ahīn shiṣhya prashna kare chhe ke-jīvādinun shraddhān vagere vyavahāraratnatrayanun vyākhyān-ā to pāpano adhikār chāle chhe temān-kayānthī āvyun? kemake vyavahāraratnatray to puṇya chhe.
‘तत्र परिहारः’ teno uttar (khulāso) āpe chhe-
‘यद्यपि व्यवहारमोक्षमार्गो निश्चयरत्नत्रयस्योपादेयभूतस्य कारणभूतत्वादुपादेयः परंपरया जीवस्य पवित्रताकरणात् पवित्रस्तथापि बहिर्द्रव्यालंबनेन पराधीनत्वात्पतति नश्यतीत्येकं कारणं’–
joke vyavahār mokṣhamārga upādeyabhūt evā nishchayaratnatrayanun kāraṇ hovāthī vyavahāre upādey kahevāmān āve chhe ane paramparā jīvanī pavitratā karanārun hovāthī vyavahāre pavitra kahevāmān āve chhe topaṇ paradravyanā avalambanathī parādhīnapaṇun thavāthī svarūpathī patit thāy chhe. eṭale svādhīnatāno nāsh thāy chhe kemake shubharāgamān paradravyanun avalamban chhe. ā ek kāraṇathī nishchayanayanī apekṣhāe vyavahāraratnatray (puṇya) e pāp chhe.
‘निर्विकल्पसमाधिरतानां व्यवहारविकल्पालंबनेन स्वरूपात्पतितं भवतीति द्वितीयं कारणम्। इति निश्चयनयापेक्षया पापं।’
nirvikalpa samādhimān līn puruṣhone vyavahāranā vikalpanā avalambanathī svarūpathī paḍavāpaṇun thāy chhe. em bījā kāraṇathī vyavahār samakit, vyavahār gnān ane vyavahār chāritrarūp kaṣhāyanī mandatā (puṇya) nishchayanaye to pāp chhe.
‘अथवा सम्यक्वादिविपक्षभूतानां मिथ्यात्वादीनां व्याख्यानं कृतमिति वा पापाधिकारः।’
athavā samyaktvādithī vipakṣha hovāthī mithyātvādino arthāt pāpano adhikār chāle chhe. kemake vyavahāraratnatrayano shubharāg samyak ratnatrayanā vītarāgī pariṇāmathī viruddha hovāthī e pāp chhe. tethī pāp adhikāramān līdhel chhe.
PDF/HTML Page 1647 of 4199
single page version
ahāhā...! ahīn kahe chhe-jyān samasta karmane chhoḍavāmān āvyun chhe tyān puṇya ane pāpanā bhed pāḍavā e shun? svayam āchārya kundakundadeve pravachanasār gāthā 77 mān kahyun chhe ke-
je puṇya ane pāpamān pher nathī em nathī mānato-eṭale ke puṇya ane pāpamān pher nahi hovā chhatān pher chhe em māne chhe te mohathī-mithyātvathī ḍhaṅkāyelo thako apār sansāramān rakhaḍe chhe. puṇya ane pāp sāmānyapaṇe banne bandharūp hovā chhatān, puṇya ṭhīk ane pāp aṭhīk em je koī māne chhe te ghor sansāramān rakhaḍe chhe. aho! mātra kundakund ja nahi, sarva digambar santo ā sanātan vītarāgī jainadarshananā pravāhone ja poṣhe chhe.
kundakundāchārya 2000 varṣha pahelān thayā, amr̥utachandrāchārya 1000 varṣha pahelān thayā ane temanī pachhī jayasenāchārya 900 varṣha pahelān thayā. badhāy digambar santonun ek ja kathan chhe ke- dev-guru-shāstranī vyavahār shraddhā, bār vrat ke pāñch mahāvratanā bhāv ane shāstranun paralakṣhī gnān e traṇe (nishchayanayanī apekṣhāe) pāp chhe. āvī vāt chhe bāpā! digambar munirāj- nāgā bādashāhathī āghā. ene koī bādashāh ke samājanī shun paḍī chhe? samājamān shun pratikriyā thashe? samāj mānashe ke nahi? -enī munirājane shun paḍī chhe? ā to vastunun satya udghāṭan karyun chhe. koī māno ke na māno; sau svatantra chhe.
je jīv em māne chhe ke vyavahāranā shubharāgathī dharma thashe ane enāthī paramparāe mokṣha thashe te jīv mūḷamān darshanabhraṣhṭa chhe, ane je darshanabhraṣhṭa chhe. te gnān ane chāritra badhethī bhraṣhṭa chhe. are bhāī! evo shubhabhāv to ten anantavār karyo ane navamī graiveyak gayo, paṇ te vaḍe hajīy samyagdarshan na pāmyo.
prashnaḥ– kāḷalabdhi pāke tyāre samakit thāy ne?
uttaraḥ– bhāī! kāḷalabdhi-kāḷalabdhi em tun kahe chhe paṇ kāḷalabdhi to tun svabhāvano puruṣhārtha kare tyāre pāke ne? kāḷalabdhi thaī evun sāchun gnān kayāre thāy? ā kāḷalabdhino prashna san. 1972 thī chālyo hato. em ke bhagavān kevaḷīe dīṭhun hashe tyāre thashe. paṇ jagatamān kevaḷī bhagavān chhe enī tane pratīti chhe? jeṇe enī pratīti karī hoy tene bhavabhramaṇ hoy ja nahi, kemake svabhāvasanmukh thayā vinā kevaḷīnī pratīti thatī ja nathī.
jīv potānā svabhāvasanmukhatāno puruṣhārtha kare tyāre-
PDF/HTML Page 1648 of 4199
single page version
1. svabhāv āvī gayo, 2. svabhāvasanmukhatāno puruṣhārtha āvī gayo, 3. te samaye potānī je nirmaḷ paryāy pragaṭī te kāḷalabdhi āvī gaī. 4. bhavitavyano bhāv āvī gayo. (je thavā yogya hatun te thayun). pa. karmanun nimitta paṇ haṭhī gayun eṭale karmanān upashamādi āvī gayā. ā pramāṇe pāñche samavāy sāthe ja hoy chhe. āvī vāt chhe. bāpu! vītarāganā mārganī samajaṇ karavī e mahā puruṣhārtha chhe. chāritrano puruṣhārtha to adbhut alaukik chhe ja, paṇ e pahelān samyagdarshanano puruṣhārtha paṇ mahā alaukik chhe.
ahīn kahe chhe-jayān saghaḷuy karma tyājya chhe tyān puṇya-pāpanā bhed shun karavā? pāpanī jem puṇyabhāvarūp karma paṇ tyājya ja chhe kemake te ātmānun-chaitanyanun karma nathī. nishchayathī to je gnātā-draṣhṭānā pariṇām-nirmaḷ ratnatrayarūp pariṇām thāy te ātmānun karma chhe, ane bhagavān ātmā teno kartā chhe.
vaḷī dravya kartā ane pariṇām-paryāy tenun karma-em kahevun e paṇ vyavahār chhe. kharekhar to pariṇām pote ja paryāyanun-pariṇāmanun kartā-karma-karaṇ ādi chhe, dravya-guṇ nahi; kemake dravya- guṇ to akriy chhe. samyagdarshananī utpattimān shuddha trikāḷī dravya upar lakṣha jāy eṭalun ja; bākī samyagdarshananī paryāy pote ja te pariṇāmanī kartā, pote ja te kārya, pote ja enun karaṇ, sampradān, apādān ane adhikaraṇ chhe. chhae kārak paryāyanā potānā potāmān ja chhe. āvī vāt chhe; ākarī lāge toy satya ā ja chhe. pariṇām samyagdarshananā hoy ke mithyādarshananā, enā kartādi nimitta paṇ nahi ane dravya-guṇ paṇ nahi. paryāy pote ja potānā ṣhaṭkārakabhāvane prāpta thaīne svatantrapaṇe pariṇame chhe.
bījī chopaḍīnā pāṭhamān āvatun ke-
lākho kīḍīo bhegī thaīne sāpane pholī khāy. kīḍī em to nabaḷī (kṣhudra jantu) chhe; paṇ bhegī thaīne moṭā sarpane paṇ mārī nākhe. paṇ āvun kāī adhyātmamān lāgu na paḍe. jagatamān mithyādraṣhṭi jhājhā hoy paṇ tethī shun? teo āvī bhagavānanī tattvanī vāt na māne tethī āpaṇane temanā prati ver na hoy. andar to badhā ja bhagavān chhe. paryāyamān bhūl chhe paṇ e to svarūpanā āshraye nīkaḷī javā yogya chhe. andar to badhā ja pūrṇānandanā nāth sachchidānandasvarūp bhagavānarūpe chhe. chāhe bāḷakano deh ho, strīno deh ho, puruṣhano deh ho ke pāvaiyā-hījaḍāno deh ho; kīḍīno deh
PDF/HTML Page 1649 of 4199
single page version
ho, hāthīno deh ho ke moṭā matsyano hajār yojanano deh ho; paṇ andar to ātmā shuddha chaitanyaghanasvarūpe virājī rahyo chhe. ahīn kahe chhe ke puṇya-pāpanā bhedanun lakṣha chhoḍīne potānā shuddha chaitanyaghanasvarūp bhagavān ātmāno āshray karatān mokṣhano mārga utpanna thāy chhe. have āvī kalyāṇanī vātane loko ekānta kahe chhe; shun thāy?
pravachanasār gāthā 77 mān kahyun chhe ke-puṇya-pāpamān visheṣh (-pher) kāī nathī chhatān visheṣh (-pher) chhe em je māne te mohathī ḍhaṅkāyelo thako ghor sansāramān rakhaḍe chhe. āvun spaṣhṭa hovā chhatān enī gāthā 4p mān ‘पुण्णफला अरहंता’ em je pāṭh chhe eno ‘puṇyanā phaḷ tarīke arihantapad maḷe chhe’ evo artha kare chhe. are bhagavān! gāthānun mathāḷun to juo! tyān em kahyun chhe ke-
‘अथैवं सति तीर्थकृतां पुण्यविपाकोऽकिंचित्कर एवेत्यवधारयति’ tīrthaṅkarane puṇyano vipāk akiñchitkar ja chhe eṭale kāī karato nathī em nakkī kare chhe. have āve chokakho pāṭh chhe chhatān koī paṇḍito puṇyanā phaḷamān arihantapad maḷe em kahe chhe! bhāre vichitra! āmān to puṇyanā atishay maḷe enī vāt chhe; paṇ ātmāne e puṇya kāī karatun nathī em kahe chhe. arihantapadamān je samosaraṇanī rachanā, divyadhvani, vihār vagere kriyā chhe e puṇyanun phaḷ chhe, atishay chhe. e badhī udayanī kriyā chhe te mohādithī rahit hovāthī tene kṣhāyikī kahī chhe. matalab ke kṣhaṇekṣhaṇe je udayabhāv chhe te kṣhaṇekṣhaṇe nāsh pāme chhe kemake tyān mohabhāv chhe nahi. eṭale udayanī kriyāne kṣhāyikī kahī chhe e vāt tyān kahī chhe. temā have puṇyanā phaḷamān arihantapad maḷe evī vātane kayān avakāsh chhe? (nathī).
have kahe chhe-‘सम्यक्त्वादिनिजस्वभावभवनात् मोक्षस्य हेतुः भवन् samasta karmano tyāg thatān, samyaktvādi je potāno svabhāv te-rūpe thavāthī-pariṇamavāthī mokṣhanā kāraṇabhūt thatun ‘नष्कर्म्यप्रतिबद्धम् उद्धतरसम्’ niṣhkarma avasthā sāthe jeno uddhat ras pratibaddha arthāt saṅkaḷāyelo chhe evun ‘ज्ञानं स्वयं धावति’ gnān āpoāp doḍayun āve chhe.
puṇya-pāpanā bhāv je vibhāv chhe te sarvano tyāg thatān samyaktvādi je potāno svabhāv te-rūpe pariṇamavāthī, niṣhkarma avasthā sāthe jeno utkaṭ ras saṅkaḷāyelo chhe te gnān āpoāp doḍayun āve chhe.
juo, puṇya-pāpano je ras chhe e duḥkharūp jherano ras chhe, ane enā tyāgathī je samyagdarshan-gnān-chāritra thāy chhe te param atīndriy ānandano amr̥utaras chhe. ahāhā...! samyagdarshan-gnān-chāritrarūp je niṣhkarma avasthā chhe te utkaṭ atīndriy ānandanā amr̥utarasathī sambandhit chhe; paṇ karmanī (vyavahāraratnatrayanī) avasthā enāthī sambandhit nathī kemake karmano je ras chhe e to jherano ākuḷatāmay ras chhe.
PDF/HTML Page 1650 of 4199
single page version
puṇya-pāpanā bhāv je karma avasthā chhe teno tyāg thatān mokṣhamārgarūp niṣhkarma avasthāpaṇe je gnān eṭale ātmānī pariṇati thāy chhe te mokṣhanun kāraṇ chhe. e niṣhkarma avasthā sāthe ātmānā atīndriy ānandanā rasanī uddhatāī pragaṭī chhe, tethī e rāgane gaṇakārato nathī. jem kuṭumbamān koī chhokaro uddhat hoy to te koīne-mātāne pitāne ke moṭābhāīne gaṇato nathī, tem ā ātmā jene svabhāvanī pariṇati-shraddhā, gnān ane svarūpamān ramaṇatā pragaṭ thayān chhe te rāgane avagaṇīne atīndriy ānandanā uddhat rasamān līn- taraboḷ thāy chhe, rāgane te gaṇakārato nathī, teno ādar karato nathī. bhagavān ātmā atīndriy ānandarasanā svabhāvathī chhalochhal bharelo chhe. tenun je samyagdarshan-gnān-chāritrarūp svabhāv pariṇaman thāy te te uddhat (utkaṭ) ānandanā rasathī saṅkaḷāyelun chhe. ahā! samyagdarshan utkaṭ ānandanā rasathī saṅkaḷāyelun chhe, samyaggnān utkaṭ ānandanā rasathī saṅkaḷāyelun chhe ane samyakchāritra ati ati ānandanā rasathī saṅkaḷāyelun chhe. āvī vāt chhe.
are! loko chāritrane duḥkharūp kahe chhe! chāritra to mīṇanān dānte loḍhānā chaṇā chāvavā jevun chhe em kahe chhe! paṇ bhāī! em nathī. chāritra to sahaj sukharūp chhe, e to atīndriy ānandanā rasathī saṅkaḷāyelun chhe. e duḥkharūp kem hoy? chāritrane duḥkharūp māne e to mithyādraṣhṭi chhe. chhahaḍhālāmān kahyun chhe ne ke-
eṭale ke jeo mithyādraṣhṭi chhe teo em māne chhe ke chāritra kaṣhṭadāyī chhe. ahīn to kaḷashamān amr̥utachandrāchārya em kahe chhe ke chāritra ātmānā atīndriy ānandanā uddhatarasathī saṅkaḷāyelun chhe.
‘ज्ञानं स्वयं धावति’ em kahyun chhe ne? matalab ke nirmaḷ pariṇaman svayam pragaṭ thāy chhe; ene vyavahāranī koī apekṣhā nathī. kaṣhāyanī mandatārūp vyavahāraratnatrayathī nishchay thāy em shāstramān āve e to upachārathī vyavahāranayanun kathan karelun hoy chhe. ahīn to chokhkhun āvyun chhe ke-evun gnān āpoāp doḍayun āve chhe. puṇya-pāpathī rahit andaramān shraddhā, gnān ane svarūparamaṇatānī pariṇati āpoāp doḍī āve chhe. have āvī vāt vāñche nahi, vichāre nahi ane potāno pakṣha chhoḍe nahi; paṇ shun thāy? bhāgyashāḷī hoy enā kāne āvī vāt paḍe. jene antaramān besī jāy enī to vāt ja shī? ahīn em kahe chhe ke-vratādi shubhakarma duḥkhathī saṅkaḷāyelun chhe ane puṇya-pāp rahit ātmānā shraddhān-gnān-chāritrarūp nirmaḷ pariṇaman atīndriy ānandanā rasathī saṅkaḷāyelun chhe, kemake bhagavān ātmā ekalā ānandanun ḍhīm chhe.
pravachanasāramān gney adhikāramān āve chhe ke darek dravyanī paryāy doḍatī eṭale ek pachhī ek kramasarathī doḍatī āve chhe. em ahīn kahe chhe ke mokṣhanā kāraṇabhūt
PDF/HTML Page 1651 of 4199
single page version
evun ānandanā utkaṭ rasathī saṅkaḷāyelun gnān eṭale ātmānun nirmaḷ pariṇaman āpoāp doḍatun āve chhe. jeṇe, vartamān puṇyanā pariṇām hovā chhatān, puṇya-pariṇāmane oḷaṅgīne gnānanī paryāyane dravyamān joḍī dīdhī tene te paryāyamān utkaṭ ānandanā rasano svād āve chhe, kemake mokṣhamārganī dashā sahaj ānandanā ras sāthe saṅkaḷāyelī chhe.
laukikamān to kahe chhe ke-pote yuvān hoy, 2p-pa0 lākhanī sampatti hoy ane rojanī moṭī āvak hoy, patnī paṇ rūpāḷī juvān hoy eṭale manamānyā viṣhayabhog bhogavato te sukhī chhe. have dhūḷey sukhī nathī, sāmbhaḷane. viṣhayomān kayān sukh chhe? sukh to ātmāmān chhe. viṣhayabhogamān paḍīne eṇe to ātmāne-ānandanā nāthane duḥkhamān ragadoḷī nākhyo chhe. bhagavān! ek mokṣhamārganī dashā ja ānandanā rasathī pratibaddha chhe, shubhāshubh karma nahi. samajāṇun kāī...
‘karmane dūr karīne,.. .’
ā puṇya-pāp adhikār chhe ne! dayā, dān, vrat, tap ādinā bhāv puṇyakarma chhe. tene dūr karīne, ‘potānā samyaktvādi svabhāvarūpe pariṇamavāthī mokṣhanā kāraṇarūp thatun gnān āpoāp pragaṭ thāy chhe.’
juo, bhagavān ātmā shuddha chidānandaghanasvabhāvī vastu chhe, enī nirmaḷ pratīti, enī sanmukhanun gnān, ane emān ramaṇatā-te-rūpe pariṇamavāthī, te-rūp thavāthī pūrṇa ānandanī prāptirūp je mokṣha tenā kāraṇarūp thatun gnān (-ātmā) āpoāp pragaṭ thāy chhe. ātmā puṇya-pāpanā bhāvathī rahit thaīne, potānā svabhāvanā lakṣhe samyagdarshan-gnān-chāritranun pariṇaman thavāthī te-rūpe āpoāp pragaṭ thāy chhe. matalab ke te-rūp pariṇamatān ene kāī paranī-nimittanī ke vyavahāraratnatrayanī apekṣhā nathī.
have kahe chhe-‘tyān pachhī tene koṇ rokī shake?’
jyān rokāī rahyo hato te puṇya-pāpanā bhāvane jyān chhoḍī dīdhā tyān mokṣhanā kāraṇarūp gnān āpoāp pragaṭ thāy chhe. āpoāp eṭale vyavahāraratnatrayanī apekṣhā vinā pragaṭ thāy chhe. jyān koīnī anyanī apekṣhā nathī tyān ene koṇ rokī shake? shubhāshubh bhāv jeṇe draṣhṭimānthī chhoḍī dīdhā arthāt shubhāshubhabhāvanun jeṇe lakṣha chhoḍī dīdhun ane ek trikāḷī gnāyakasvabhāv upar draṣhṭi sthāpīne teno āshray karyo tene samyagdarshan-gnān-chāritrarūp nirmaḷ pariṇaman āpoāp thayun ke je mokṣhanun kāraṇ
PDF/HTML Page 1652 of 4199
single page version
chhe. ahīn kahe chhe ke ene (gnānane) pragaṭatun koṇ rokī shake? jyān koīnī-vyavahāranī apekṣhā nathī tyān koṇ rokī shake?
keṭalāk loko kahe chhe ke-shun āvo dharma hoy? em ke vrat karavān, tap karavān, dayā karavī, sammedashikharanī jātrā karavī ityādi badhun kaho to emān to samajaṇ paḍe, paṇ ā te kevo dharma? tene kahe chhe ke-bhāī! jene tun dharma māne chhe e to badho rāg chhe, karma chhe. enāthī kadīy dharma thāy nahi. dharma to svabhāvanā āshraye ja thāy. svabhāvano āshray karavāthī dharma āpoāp pragaṭ thāy chhe.
eṭale e rāḍo pāḍe chhe ke-ekānta chhe, ekānta chhe. vyavahāraratnatrayathī nishchay thāy evo ene vyavahārano pakṣha thaī gayo chhe ne? eṭale ekānta chhe, ekānt chhe em rāḍo pāḍe chhe.
paṇ bhāī! ā samyak ekānta chhe. svadravyanā āshraye dharma thāy ane vyavahāranā - rāganā āshraye dharma na thāy em sācho anekānta chhe.
ā sharīr, man, vāṇī, indriyo to ekakor rahyān. e to enā (-ātmānā) dravya- guṇ ke paryāyamān ek samayamātra paṇ nathī. parantu dayā, dān, vrat, tap, bhakti ityādi shubhabhāvanun enī paryāyamān ek samay māṭe astitva chhe. ahīn kahe chhe-e shubhabhāvanun lakṣha chhoḍī daīne andar gnāyakasvabhāvī ātmāmān ekāgra thavāthī je samyagdarshan-gnān-chāritranun sahaj pariṇaman thāy te dharma chhe, mokṣhanun kāraṇ chhe. ā samyak ekānta chhe. ane bījā je vrat, tap ādi shubharāg karatān karatān nishchay dharma pragaṭ thāy em kahe chhe te mithyā ekānta chhe.
prashnaḥ– koī em māne ke enāthī (vratādinā shubhabhāvathī) na thāy paṇ enā (vratādinā shubhabhāv) vinā paṇ na thāy-em to anekānta chhe ne?
uttaraḥ– nā; e mithyā anekānta chhe. enā vagar ja thāy; eno abhāv karyo to enā vagar ja thayun ne? ‘karmane dūr karīne’-shabda to em chhe. eno artha shun? ke rāgabhāvane dūr karīne, svabhāvanī samīpamān āvyo eṭale samyagdarshan-gnān-chāritranun pariṇaman thayun. have e nirmaḷ pariṇaman enā (shubharāganā) vinā thayun chhe. bhāī! samyagdarshanano āshray trikāḷī dravyasvabhāv chhe, rāgādi nahi. rāgādinā āshraye pariṇame tyān sudhī samakit thatun ja nathī. samyaktvādinā nirmaḷ pariṇām vyavahāranā rāgathī tadna nirapekṣha chhe, eṭale ke e vyavahāranā- rāganā lakṣhe thatun ja nathī.
āvī vāt chhe; paṇ atyāre paramparā badhī tūṭī gaī eṭale ā ekānta lāge chhe. paṇ mārga to ā chhe, bāpu! enī samyak shraddhānā pakṣhamān āvavun paḍashe. pahelān shraddhāno dor samajaṇamān to bāndh ke rāgathī-paradishā taraphanā valaṇathī svadishā
PDF/HTML Page 1653 of 4199
single page version
taraphanun valaṇ na thāy. ugamaṇā javun hoy to shun āthamaṇe chālavāthī javāy? (na javāy). tem shun ūndhī shraddhāthī mokṣhamān javāy? (na javāy). e vaḍe to chāragatinun paribhramaṇ ja thāy.
are! chorāsīnā avatāromān janma-maraṇ karī-karīne jīv duḥkhī duḥkhī thayo chhe, kemake ene bhagavān ātmānā nirākul ānandanā svādanī khabar nathī. kaḷashamān āvyun ne ke- ‘नैष्कर्म्यप्रतिबद्धउद्धतरसं’ jeno artha karyo ke-rāgarahit je samyagdarshan-gnān-chāritranī niṣhkarma avasthā te uddhat ānandanā rasathī sambandhit chhe, saṅkaḷāyelī chhe. bhāī! jene anākuḷ mokṣhanun kāraṇ pragaṭ karavun hoy, dharma pragaṭ karavo hoy teṇe puṇya-pāpanā pariṇāmone- ākuḷatāmay rāgane draṣhṭimānthī chhoḍī daīne antaramān ānandano nāth chaitanya mahāprabhu je virāje chhe teno āshray karavo paḍashe. bhāī! vyavahāraratnatrayanā je pariṇām chhe te ākuḷatāmay rāganā pariṇām chhe, e jenāthī ānandaras saṅkaḷāyelo chhe evun mokṣhanun kāraṇ nathī.
have e bahāranā dhandhāmānthī navaro na thāy, ākho divas dhan-sampatti, bāyaḍī-chhokarān ane viṣhay-bhogomān gūñchāyelo rahe tyān ene āvī vāt vichāravānī phurasad kayān maḷe? vaḷī agnānathī em māne ke ā vaḍe ame sukh chhīe te ekalā pāpanā prapañchamān saṇḍovāyelo rahīne ātmāne duḥkhanā dāvānaḷamān ja dhakelī de chhe. kadāchit dev-guru-shāstranī bāhya shraddhā thāy to te pāpathī khasīne puṇyabhāvamān āve chhe, paṇ e puṇyabhāv paṇ rāg-vikār chhe, bandhan chhe em nahi jāṇavāthī te kevaḷ vrat, tap, bhakti ādi puṇyakarmamān ja rokāyelo rahe chhe. e paṇ mithyādraṣhṭi ja chhe. ahāhā...! je puṇyanā phaḷarūp dhūḷamān (lakṣhmī ādimān) rokāyelo rahe chhe e to bhramaṇāmān chhe paṇ je dayā, dān, vrat, tap ādi puṇyabhāvamān rokāyelo rahe chhe e paṇ mithyātvabhāvamān ja rokāyelo chhe. āvī vāt chhe.
ahīn kahe chhe-puṇya-pāparūp samasta karmanī draṣhṭi chhoḍīne je svanā āshrayamān rokāīne pariṇamyo tene samyagdarshan-gnān-chāritrarūp nirākuḷ ānandanā bhāve pariṇamato koṇ rokī shake? pahelān to puṇyanā premamān rokāyo hato, arthāt puṇyanī ruchie tene rokī rākhyo hato, paṇ have jyān puṇyabhāvanī ruchi-draṣhṭi chhūṭī gaī tyān svādhīn sukhanā svabhāvabhāve pariṇamato ene koṇ rokī shake?
jem darek padārtha potānā dravya-guṇ ane paryāyanī sattāmān chhe, tem ā ātmā paṇ potānā dravya-guṇ ane paryāyanī sattāmān chhe. ā abādhit maryādā chhe. ā sharīr, man, vāṇī, strī-kuṭumb, paiso-ṭako-e badhī to bahāranī chīj chhe, e ātmānī paryāyamān nathī. enī sāthe ātmāne sambandh shun? (kāī nathī). paṇ sharīr
PDF/HTML Page 1654 of 4199
single page version
mārun, strī-kuṭumb mārān, paiso māro-evī je mamatā chhe te enī ek samayanī paryāyamān chhe, paṇ e chīj kayān enī paryāyamān chhe? kāī vichār nahi ane emane em āndhaḷe-baherun kūṭe rākhe chhe. ahīn kahe chhe e badhān mārān chhe evī je mamatā chhe te mithyātvabhāv chhe ane te samakitane rokī rākhe chhe. tathā paryāyamān je vratādinā shubhabhāv thāy chhe te bandharūp chhe topaṇ te bhalā chhe em je tun māne chhe te paṇ mithyātvabhāv chhe ane te samakitane pragaṭ thavā deto nathī. parantu jeṇe puṇya-pāpanī bhāvanā chhoḍīne svarūpane āshray karyo chhe, svarūpamān pariṇām joḍayān chhe tene samyagdarshan-gnān-chāritrarūp ānandanun pariṇaman thāy chhe ane tene tem pariṇamatān koṇ rokī shake? gajab vāt chhe.
bhāī! dayā, dān, vrat, bhakti ādi shubhabhāvanī ruchimān je aṭakayo chhe tene ātmā pratye dveṣh chhe. ānandaghanajīe stavanamān kahyun chhe ke-‘dveṣh arochak bhāv.’ ātmānī aruchi ane paranī ruchi e dveṣh chhe, krodh chhe. svabhāvathī je viruddhabhāv chhe teno prem e krodh chhe. māṭe sadāy gnātā-draṣhṭā svabhāve rahelun je gnāyakatattva tene pāmavā māṭe puṇyabhāvanī ruchi chhoḍavī paḍashe. e sivāy ātmānī ruchi jāgrat nahi thāy. bhagavān trilokanāth tīrthaṅkaradev pharamāve chhe ke puṇyanī ruchi chhoḍīne bhagavān gnāyakadev jyān andar virāje chhe tyān tun jā, tyān tane nirākul ānand thashe.
jene haju puṇyanān ṭhekāṇān nathī ane niraṅkush pāp-pravr̥uttimān paḍelo chhe tenī to shun vāt karavī? e to bhavasamudramān būḍelo chhe ja. ahīn to je dev-guru-shāstranī bhakti ādi puṇyabhāvamān āvelo chhe tene kahe chhe ke-bhāi! jo tāre janma-maraṇathī, bhavabhramaṇanā 84nā avatāranā duḥkhathī chhūṭavun hoy to puṇyabhāvanī ruchi chhoḍī de ane andar jyān chaitanyamūrti bhagavān gnāyakasvarūpe virājamān chhe temān draṣhṭi kar, temān ramaṇatā-līnatā kar; tethī tane param ānandanī prāpti thashe.
brahmadatta chakravartī hatā. 700 varṣhanun enun āyuṣhya hatun. ene 96000 rāṇīo, 96 karoḍ gām ane 96 kroḍanun pāyadaḷ hatun. enā vaibhavanī shī vāt? soḷ hajār devo to enī sevāmān rahetā. enī paṭarāṇīnī ek hajār devo sevā karatā. te hīrā-maṇīratnanā ḍholiyāmān to shayan karato. ā brahmadatta chakravartī maratī vakhate kurumati...kurumati karatān karatān sātamī narake gayo. mamatānī tīvratānī tīkhāshanā phaḷamān te ek shvāsochchhvāsanī sāme 11 lākh chhappan hajār palyopamanā duḥkhamān sātamī narake poḍhayo. ene 8p hajār varṣha thayān, haju to asaṅkhya abaj varṣhano narakavās raheshe.
PDF/HTML Page 1655 of 4199
single page version
māge tyān mahesūbanā rasadār kaṭakā maḷe, jene khammā, annadātā shun joīe em pūchhanārā sevako sadā tatpar hoy ane je maṇiratnanā ḍholiyāmān makhamalanī gādīomān hammeshān sūto hoy evā chakravartīnī ā dashā! evā pariṇāmanun evun ja phaḷ hoy chhe. tun āḍun-avaḷun karavā jaīsh to tem nahi thāy.
ek prashna karyo hato sāt varṣhanā chhokarāe (san. 1994 mān) ke-mahārāj! bharat chakravartī jene 96000 rāṇīo hatī ane je maṇiratnanā ḍholiyāmān makhamalanān traṇ traṇ gādalāmān sūtā te dharmī ane ame sādāīthī rahīe topaṇ dharmī nahi-e kevī vāt?
tyāre kahyun ke-bāpu! ene rāṇīo hatī ane makhamalanān gādalāmān e sūtā hatā paṇ e rāṇīomān ane gādalāmmān kayān hatā? je rāg thāy emān e nahotā, e to rāgane jāṇatā thakā gnātānā gnānamān hatā. dharmī to rāgamān hatā ja nahi ane rāṇīomān ane gādalāmmān paṇ kayārey nahi. samajāṇun kāī?
jyāre agnānanī dashāvāḷā ratananā ḍholiyāmān sūtā hoy tyān enī draṣhṭimān pher chhe. te vaḍe ame sukhī chhīe, amane ā sukhanān sādhan chhe, ane ame te bhogavīe chhīe evī tenī agnānamay mithyā mānyatā hoy chhe. ane sādāīthī rahe tyān ame sādāīthī rahīe chhīe evī paradravyanā lakṣhe thatā pariṇāmamān ātmabuddhi hoy to te paṇ agnānamay mithyā dashā chhe. samajāṇun kāī...?
ahā! je pāpamān tallīnapaṇe rokāyā chhe emanī to ahīn vāt nathī; kemake emane to upadesh shun kām kare? ahīn to je dayā, dān, vrat, tap ādi puṇyabhāvamān rokāyā chhe tene kahe chhe-bhagavān! jo tāre dharma karavo hoy to puṇyanī ruchi chhoḍavī paḍashe ane bhagavān ānandanā nāthanā premamān tāre āvavun paḍashe. jyān puṇyabhāvano prem dūr thayo tyān bhagavān ātmā je dūr hato te samīp thayo, ane tyāre mokṣhanun kāraṇ kharekhar pragaṭayun. ahīn kahe chhe-jene mokṣhanun kāraṇ pragaṭayun tene mokṣha sudhī pahoñchatān koṇ rokī shake? ene to gnān āpoāp doḍatun āve chhe, arthāt te pūrṇa vītarāgapadane avashya prāpta karashe.
koīne thāy ke āvī vyākhyā ane āvo dharma? pāñch-das lākhanun derāsar banāvīe ne dharma thāy em to sāmbhaḷyun chhe.
tene kahīe chhīe-bhāī! emān dhūḷey dharma nahi thāy. andar chaitanyamūrti sachchidānand svarūp bhagavān shāshvat svarūpe rahelo chhe enān shraddhān-gnān ane ramaṇatā kare to ja dharma thāy, ane to ja mokṣha pāme. ā ek ja mārga chhe.
PDF/HTML Page 1656 of 4199
single page version
to tame kaho chho te satya na hoy-evo bhāv; ane āshaṅkāno artha to tame kaho chho e samajāyun nathī evo bhāv chhe. shaṅkā ane āshaṅkā vachche āvo pher chhe. ahīn shiṣhya āshaṅkā upajāvīne samajavā māge chhe ke-‘avirat samyagdraṣhṭi vagerene jyānsudhī karmano uday rahe tyānsudhī gnān mokṣhanun kāraṇ kem thaī shake?’ em ke ene rāg thāy chhe, dveṣh thāy chhe ane viṣhay-kaṣhāyanā bhāv paṇ thāy chhe. āvā shubhāshubh bhāv to ene hoy chhe; to karmano uday rahe tyān sudhī gnān (-ātmā) mokṣhanun kāraṇ kem thaī shake?
‘vaḷī karma ane gnān banne sāthe kem rahī shake? karma eṭale shubhāshubh rāganī pariṇati ane gnānanī pariṇati banne sāthe kem rahī shake? pāñchame ane chhaṭhṭhe guṇasthāne vikār hoy ane dharma (nirvikār pariṇām) paṇ hoy-e banney sāthe kem hoī shake? ā āshaṅkānā samādhānanun kāvya kahe chheḥ-
‘यावत्’ jyān sudhī ‘ज्ञानस्य कर्मविरतिः’ gnānanī karmavirati ‘सा सम्यक् पाकम् न उपैति’ barābar paripūrṇatā pāmatī nathī...eṭale shun kahe chhe? ke dharmīne paṇ jyān sudhī puṇya- pāpanā bhāvanī-rāganā bhāvanī nivr̥utti barābar paripūrṇatāne pāmatī nathī arthāt paripūrṇa vītarāgatā thatī nathī-‘तावत्’ tyān sudhī ‘कर्मज्ञानसमुच्चयः अपि विहितः न काचित् क्षतिः’ karma ane gnānanun ekaṭhāpaṇun shāstramān kahyun chhe; temanā ekaṭhā rahevāmān kāī paṇ kṣhati arthāt virodh nathī.
‘अत्र अपि’ ahīn eṭalun visheṣh jāṇavun ke ātmāmān ‘अवशतः यत् कर्म समुल्लसति’ avashapaṇe (-jabaradastīthī) je karma pragaṭ thāy chhe arthāt uday thāy chhe ‘तत् बन्धाय’ te to bandhanun kāraṇ thāy chhe.
dharmīne rāganī jarā paṇ ruchi nathī, chhatān tene shubhāshubh rāg thāy chhe. je puṇya- pāpanā bhāv ene thāy chhe te bandhanun kāraṇ thāy chhe em kahe chhe.
to gnānīno bhog nirjarāno hetu chhe em kahyun chhe ne?
hā, paṇ kaī apekṣhāe? e to samakitīne jene bhagavān pūrṇānandano nāth anubhavamān āvyo chhe tene draṣhṭinun jor chhe. to te kāḷamān ene je bhogano bhāv āvyo te, ene bhoganī ruchi nahi hovāthī nirjarī jāy chhe, kharī jāy chhe e apekṣhāe gnānīno bhog nirjarāno hetu kahyo chhe. (tyān enā e bhogano mahimā nathī paṇ draṣhṭino e mahimā chhe em vāt chhe.) ahīn em vāt chhe ke dharmīne je shubh ke ashubh pariṇām thāy chhe e to bandhanun kāraṇ chhe.
PDF/HTML Page 1657 of 4199
single page version
ane ‘मोक्षाय’ mokṣhanun kāraṇ to ‘एकम् एव परमं ज्ञानं स्थितम्’ je ek param gnān chhe te ek ja thāy chhe. ahāhā...! juo, dharmīne jeṭalun samyagdarshan-gnān-chāritrarūp svabhāvanun-ānandanun pariṇaman chhe eṭalun mokṣhanun kāraṇ chhe. jeṭalā shubhāshubh bhāv chhe e bandhanun kāraṇ chhe ane nirmaḷ ratnatrayanun je pariṇaman chhe te mokṣhano hetu chhe.
dharmīne paṇ avashapaṇe-eṭale ruchi nathī chhatān nabaḷāīne kāraṇe puṇya-pāpanā bhāv thāy chhe. ene puṇya-pāpanī honsh nathī, paṇ jabaradastīthī eṭale asthiratāne kāraṇe tene puṇya-pāpanā bhāv thāy chhe te bandhanun kāraṇ thāy chhe. ane mokṣhanun kāraṇ to je ek param gnān chhe te ek ja thāy chhe. ‘एकमेव’no artha kaḷashaṭīkāmān niṣhkarma karyo chhe. eṭale ke karmathī nirapekṣhapaṇe, puṇya-pariṇāmanī apekṣhā vinā je shuddha chaitanyasvabhāvanān draṣhṭignān ane ramaṇatā pragaṭ thāy te ek ja mokṣhanun kāraṇ chhe, ane puṇya-pāpanā bhāv je thāy chhe e to bandhanun kāraṇ chhe.
pūrṇa bandharahit to pote bhagavān thāy tyāre thāy. bhagavān kevaḷī sampūrṇa abandh chhe, mithyādraṣhṭine sampūrṇa bandh chhe ane mokṣhamārgī samakitī sādhak jīvane kāīk abandh ane kāīk bandh chhe. samakitī dharmīne kāīk bandhano abhāv ane kāīk bandhano sadbhāv banne ek sāthe hoy chhe. dravyasvabhāvane sparshīne sādhakane je samyagdarshan-gnān-chāritrarūp svabhāv pragaṭ thāy e gnān ja ekalun mokṣhanun kāraṇ chhe, ane jeṭalo shubhāshubhabhāve pariṇame eṭalun bandhanun kāraṇ chhe. ‘स्वतः विमुक्तम्’ gnān svataḥ vimukta chhe. tethī gnān ja ekalun mokṣhanun kāraṇ chhe.
jyān sudhī pūrṇa vītarāgadashā na thāy tyān sudhī sādhakane rāgarahit dashā ane kāīk rāgasahit dashā em banne ekasāthe hoy chhe. em bene sāthe rahevāno virodh nathī. mithyādarshan ane samyagdarshanane sāthe rahevāmān virodh chhe. jyān mithyādarshan hoy tyān samyagdarshan na hoy ane samakit hoy to mithyādarshan na hoy. paṇ kāīk rāg ane kāīk vītarāgatāne sāthe rahevāmān virodh nathī. paṇ tyān je ātmadarshan-gnān ane ramaṇatārūp vītarāgatā chhe te mokṣhanun kāraṇ thāy chhe ane jeṭalo puṇya-pāparūp rāg chhe te ekānta bandhanun kāraṇ chhe. jeṭalun gnān chhe te ekānta mokṣhanun kāraṇ chhe ane jeṭalo rāg chhe te ekānta bandhanun kāraṇ chhe. āvo mārga chhe. olun to sahelun saṭ ke-‘ichchhāmi bhante.........tachcha michchhāmi drukkaḍan’ em pāṭh thaī gayo ane thaī gayā pratikramaṇ ane sāmāyik. paṇ emān to dhūḷey sāmāyik nathī, sāmbhaḷane. sāmāyik to ene kahīe jemān ātmāmān samabhāv pragaṭ thaīne atīndriy ānand pragaṭayo hoy. e sāmāyik mokṣhanun kāraṇ chhe ane jeṭalo rāg varte chhe eṭalun bandhanun kāraṇ chhe.
PDF/HTML Page 1658 of 4199
single page version
ahīn kahe chhe-jene ātmagnān thayun chhe tene rāgamānthī prem ūṭhī gayo chhe, ane bhagavān ātmānī ruchi jāgī chhe. parantu haju ene apūrṇatā-asthiratā chhe, rāganī pūrṇa nivr̥utti nathī. vītarāg bhagavānane rāganī pūrṇa nivr̥utti thaī chhe, mithyādraṣhṭine bhagavān ātmānī pūrṇa nivr̥utti chhe ane sādhakane kāīk rāgathī nivr̥utti chhe ane kāīk rāgamān pravr̥utti chhe. jeṭalī rāgathī nivr̥utti chhe te mokṣhanun kāraṇ chhe ane jeṭalī rāgamān pravr̥utti chhe teṭalun bandhanun kāraṇ chhe.
shreṇīk rājā kṣhāyik samakitī hatā, hajāro rāṇīo hatī, hajāro rājā emanī sevā karatā. emaṇe tīrthaṅkar gotra bāndhyun hatun, paṇ narakanun āyuṣhya bandhāī gayun hatun-eṭale hāl narakamān chhe. tyānthī nīkaḷīne bhagavān mahāvīranī jem tīrthaṅkar thavānā chhe. atyāre pahelī narakamān 84 hajār varṣhanī sthitie chhe.
shreṇīk pahelān bauddhadharmī hatā, jainanā dveṣhī mithyādraṣhṭi hatā. temanī rāṇī chelaṇā samakitī jain dharmī hatī. ek vakhate shreṇīk rājāe jain muninī ḍokamān marelo sāp nākhyo. gher āvīne mahārāṇī chelaṇāne vāt karī to te khūb khed pāmī. tyāre rājāe kahyun, munirāje to sāp kayāranoy kāḍhī nākhyo hashe. to chelaṇāe kahyun-mahārāj! e to munine upasarga thayo, jain muni to upasarganā samaye dhyānastha rahe paṇ upasarga dūr karavānī cheṣhṭā na kare. bīje divase khātrī karavā banne muni pāse gayā to joyun ke gaḷāmān sarpa em ja hato ane enā upar karoḍo kīḍīo chaḍhī hatī. munine sharīranun lakṣha ja na hatun, e to ātmadhyānamān līn hatā. shreṇīk rājā to joīne ābho ja banī gayo ane vichāravā lāgyo ke-āvo jain dharma ane āvā muni! dhanya munidashā! bannee munino upasarga dūr karyo. tyār pachhī munirājanā dharmopadeshane prāpta thaī shreṇīk samakit pāmyā.
muninī virādhanāthī je sātamī narakanun 33 sāgaropamanun āyuṣhya bandhāyun hatun te sthiti toḍī nākhī ane pahelī narakanī 84 hajār varṣhanī sthiti bandhāī gaī. gati to rahī paṇ āyunī sthiti ghaṭī gaī. hāl shreṇīkano jīv narakamān chhe. aḍhī hajār varṣha gayā chhe ane 811/
āvīne emanī mātānī sevā karashe.
samakit thayā pachhī shreṇīke bhagavānanī sabhāmān jaī divya deshanā sāmbhaḷī ane tyān kṣhāyik samakit pāmīne tīrthaṅkar gotra bāndhyun. ā shreṇīk rājāne hajāro rāṇīo hatī, hajāro rājāo sevā karatā hatā, hīrājaḍit sinhāsan par birājatā, ityādi prakāre rāg to hato paṇ andar sāthe samakit paṇ hatun. hun to pūrṇānandano nāth chhun, rāg chhe te chīj mārī nathī, paryāyamān apūrṇatā chhe e paṇ hun nathī evun
PDF/HTML Page 1659 of 4199
single page version
nirmaḷ shraddhān ane atīndriy ānandanā vedan sahit ātmapratīti ane gnān hatān. ahīn e samakit ane ānand je hatān e to mokṣhanun kāraṇ kahyun ane je avasheṣh rāg hato ene bandhanun kāraṇ kahyun. ā rīte gnānīne ekasāthe karmadhārā ane gnānadhārā banne hoy chhe, kevaḷīne ekalī gnānadhārā chhe ane agnānīne ekalī karmadhārā hoy chhe. āshay em chhe ke-gnānīne jeṭalī samyagdarshan-gnān-chāritrarūp nirmaḷ pariṇati thāy te ekānte mokṣhanun ja kāraṇ chhe, bandhanun nahi ane tene jeṭalo shubhāshubh rāg chhe te ekānte bandhanun ja kāraṇ chhe ane bīlakul mokṣhanun nahi.
‘jyān sudhī yathākhyātachāritra thatun nathī tyān sudhī samyagdraṣhṭine be dhārā rahe chhe- shubhāshubh karmadhārā ane gnānadhārā.’
shun kahyun? ke samyagdraṣhṭine ātmānun darshan thayun, bhān (-gnān) thayun ane anshe shuddhanun pariṇaman paṇ thayun paṇ paripūrṇa shuddhanun pariṇaman-yathākhyātachāritra na thāy tyān sudhī be dhārā rahe chhe; ek shubhāshubh karmadhārā eṭale rāgadhārā ane bījī gnānadhārā. ahīn rāgadhārāmān ekalī shubh līdhī nathī paṇ shubh ane ashubh bey hoy chhe ane gnānadhārā, rāgathī bhinna evī ātmagnānanī dhārā paṇ vahe chhe.
‘te banne sāthe rahevāmān kāī paṇ virodh nathī.’
shuddha chaitanyasvabhāvanā avalambanathī pragaṭelī samyagdarshananī gnānadhārā ane paranā avalambanathī pragaṭelī shubhāshubh bhāvanī rāgadhārā-e bey ek samaye rahevāmān virodh nathī. jem samyaggnān ane mithyāgnānane sāthe rahevāmān paraspar virodh chhe em ahīn nathī. jem mithyāgnān hoy tyān samyaggnān na hoy ane samyaggnān hoy tyān mithyāgnān na hoy evun ahīn nathī. ahīn to karmasāmānya eṭale puṇya-pāpanā bhāv ane gnānane sāthe rahevāmān virodh nathī em kahe chhe.
samakitīne chothe guṇasthāne laḍāīnā bhāv paṇ hoy chhe ane pāñchamā guṇasthān sudhī raudradhyān hoy chhe. e ashubh rāganī dhārā chhe, ane samyagdarshan-gnān ane anshe sthiratā chhe te gnānadhārā chhe. rāganī ashāntinī dhārā chhe ane samyagdarshan-gnānanī shāntinī dhārā chhe. have kahe chhe-
‘te sthitimān karma potānun kārya kare chhe ane gnān potānun kārya kare chhe.’
āvī sthitimān karma eṭale puṇya-pāpanā bhāv bandhanun kārya kare chhe ane svabhāvanā avalambane pragaṭelān je darshan-gnān te shuddhatā ane shuddhatānī vr̥uddhinun arthāt samvar-nirjarānun kām kare chhe. sādhakane ek samaye bey hoy chhe ane beyanun kām bhinna-bhinna chhe.
PDF/HTML Page 1660 of 4199
single page version
vītarāgane karmadhārā hotī nathī, ekalī gnānadhārā chhe; mithyādraṣhṭine gnānadhārā hotī nathī, ekalī karmadhārā hoy chhe. ahā! jene chaitanyamūrti bhagavān ātmāno chaitanyaprakāsh paryāyamān pragaṭayo nathī evā mithyātvī jīvane ekalī karmadhārā-rāgadhārā varte chhe. tene kevaḷ bandh ja chhe. ahīn sādhakane bey dhārā sāthe hoy chhe enī vāt chhe. sādhakane-gnānīne je shubh- ashubh bhāv āve chhe te bandhanun kāraṇ bane chhe. ene je dayā, dān, vrat, bhakti, pūjā ityādinā bhāv varte chhe te bandhanun kāraṇ bane chhe, mokṣhanun nahi. je bandhanun kāraṇ chhe ane je hey chhe te mokṣhanun sādhan kem hoy? (na hoy).
prashnaḥ– pañchāstikāyamān ene sādhan kahyun chhe ne?
uttaraḥ– e to dharmīne evā shubhabhāv nishchayadharmanī sāthe sahavartī hoy chhe enun gnān karāvavā ene upachārathī sādhan kahyun chhe. kharekhar e sādhan nathī. nishchayathī jene svarūpanī draṣhṭi ane anubhav thayān chhe evā jīvane bahāramān dev-guru-shāstranī shraddhāno rāg hoy chhe. e rāgane vyavahārathī vyavahār samakit kahyun chhe paṇ tethī kāī e samakit nathī. e to rāg ja chhe ane bandhanun ja kāraṇ chhe. bhāī! jeṭalun svāvalamban pragaṭayun chhe eṭalo samvar-nirjarārūp mokṣhamārga chhe ane jeṭalo parāvalambī bhāv chhe te chāhe to bhagavānanī bhaktirūpe ho, ke vrat- taparūpe ho, e parāvalambī bhāv bandhanun ja kāraṇ chhe, mokṣhanun sādhan nathī. ene sādhan kahevun e to upachāramātra chhe. nishchay ane vyavahāranun badhe ā pramāṇe lakṣhaṇ samajavun. mokṣhamārgaprakāshakamān paṇḍit pravar ṭoḍaramalajīe āno saras khulāso karyo chhe. (pānun 2pa3- 2pap-2pa6).
shrīmad rājachandre ātmasiddhimān kahyun chhe ke -‘ek hoy traṇ kāḷamān paramārathano panth.’ paramārthano panth ek ja hoy. potānī shuddha chaitanyasvabhāvamay je vastu tenun avalamban-āshray levāthī je dashā pragaṭ thāy te ek ja mokṣhano mārga chhe. be mokṣhamārga chhe ja nahi. benun to nirūpaṇ hoy chhe, paṇ emān ek to yathārthanun nirūpaṇ chhe ane bījun āropit kathan chhe. be mokṣhamārga mānavā e to bhram chhe.
tyāre koī paṇḍit vaḷī atyāre em kahe chhe ke be mokṣhamārga na māne e bhram chhe. are bhagavān! tun ā shun kahe chhe? tārā hitanī vāt to ahīn ā kahī chhe ke-‘jeṭalā anshe shubhāshubh karmadhārā chhe teṭalā anshe karmabandh thāy chhe ane jeṭalā anshe gnānadhārā chhe teṭalā anshe karmano nāsh thato jāy chhe. viṣhay-kaṣhāyanā vikalpo ke vrat-niyamanā vikalpo-shuddha svarūpano vichār suddhān-karmabandhanun kāraṇ chhe.’
samakitīne pāñchame guṇasthāne tīrthaṅkar jevāne paṇ ashubhabhāv hoy chhe. uttar purāṇamān pāṭh chhe ke-koī tīrthaṅkar chakravartī ke kāmadev hoy te āṭhamā varṣhe pañcham