PDF/HTML Page 1861 of 4199
single page version
te potānā chaitanyachamatkāramātra ātmasvarūpane jāṇato nathī. ahāhā...! pote to jāṇavā- dekhavānā svabhāve shuddha chaitanyachamatkāramātra vastu chhe. ek samayanī nirmaḷ gnānanī paryāyamān ākhā lokālokane jāṇe evā svabhāvanā sāmarthyathī bharelo chhe. are! paṇ agnānī rāgane ja ātmā māne chhe; tethī te shuddha ātmāne bīlakul anubhavato nathī, paṇ rāgane ja anubhavato thako rāgī, dveṣhī ane mohī thāy chhe.
‘māṭe em siddha thayun ke bhedavignānathī ja shuddha ātmānī upalabdhi (anubhav) thāy chhe.’ rāgathī bhinna paḍī antaḥanubhav karyā vinā, bhedagnān vinā te rāgī thāy chhe ane bhedagnān thatān gnānī thāy chhe. ātmopalabdhino ā ja mārga chhe.
bhāī! vyavahārathī nishchay thāy em je māne chhe te rāgano bandhāṇī mithyādraṣhṭi mohī chhe. te rāgane ja ātmā māne chhe ane rāgane ja anubhave chhe. ahīn kahe chhe jemane bhedavignān nathī thayun tevā agnānī jīvo pratikūḷatā āvatān rāg-dveṣhamān ja rokāī jashe ane tethī mohane ja prāpta thashe paṇ shuddhātmāne prāpta nahi thāy. rāgathī lābh thāy em mānanār agnānī jīv dayā, dān ādi shubharāgamān ane krodhādi dveṣhamān rokāī jashe paṇ shuddha ātmāne bīlakul anubhavashe nahi. juone shabda kevā chhe? ke agnānī shuddha ātmāne bīlakul anubhavato nathī jyāre gnānī shuddha ātmāne ja anubhave chhe.
vyavahār hoy chhe kharo, paṇ vyavahārathī bhedagnān pragaṭatun nathī paṇ vyavahārathī bhed pāḍīne antaḥsanmukh thatān bhedagnān pragaṭ thāy chhe. tevī rīte kārya thavāmān nimitta hoy chhe kharun, paṇ nimittathī kārya thāy chhe em nathī; kārya to upādānathī ja thāy chhe.
tyāre koī kahe chhe-mokṣhamārgaprakāshakamān to em āve chhe ke -jīvamān vikār karmanā nimitta vinā thāy to vikār jīvano svabhāv thaī jāy. (māṭe kārya nimittathī thāy chhe em tyān kahevā māge chhe).
samādhānaḥ– tyān āshay em chhe ke-vikāranā pariṇām nimittanā lakṣhe thāy chhe, nimitta vikār karāve chhe em āshay nathī. vaḷī vikār chhe to ek samayanī paryāyano svabhāv ja. vikār ek samay māṭe dhārī rākhelo jīvano vibhāv-svabhāv chhe. vibhāv paṇ paryāyano svabhāv ja chhe. svabhāv eṭale ahīn trikāḷī svabhāvanī vāt nathī. (nimitta vinā thāy to vikār svabhāv thaī jāy em je mokṣhamārga prakāshakamān kahyun te trikāḷī svabhāvanī vāt chhe).
kramabaddhathī laīe to vikār je kāḷe thayo chhe te eno svakāḷ chhe, ane te potāthī thayo chhe. nimittanā lakṣhe thayo chhe em kahevun e vyavahār chhe. vikāranun samay-samayanun pariṇaman potānā ṣhaṭkārakothī svatantra thāy chhe; tem nirmaḷ paryāyanun pariṇaman
PDF/HTML Page 1862 of 4199
single page version
paṇ svatantra potānā ṣhaṭkārakathī thāy chhe. mithyātva, rāg-dveṣh ādi je je vikārī paryāy thāy chhe te svatantrapaṇe potānā ṣhaṭkārakathī thāy chhe; karmane laīne ke potānā dravya-guṇane laīne nahi. ā vāt pañchāstikāyamān gāthā 62 mān līdhī chhe. vaḷī pravachanasār gāthā 16 mān pote ‘svayambhū’ thāy chhe enun vyākhyān karatān kahyun chhe ke kevalagnān paṇ potānā abhinna kartā, karma, karaṇ ādithī utpanna thayun chhe, gnānāvaraṇādi karmono kṣhay thayo māṭe utpanna thayun chhe em nathī. nirmaḷ pariṇati potānā ṣhaṭkārako vaḍe thaī chhe, ene parakārakonā abhāvanī koī apekṣhā nathī. tevī ja rīte vikārane paṇ parakārakonā sadbhāvanī koī apekṣhā nathī.
mokṣhamārga prakāshakamān ja āve chhe ke karma ane ātmā banne ek sāthe chhe (ekakṣhetrāvagāhe ane samakāḷe chhe) chhatān karma ātmānī paryāyane karatān nathī ane ātmā karmanī paryāyane karato nathī. koī koīnun kartā chhe ja nahi ā siddhānt chhe.
to paraspar kāryakāraṇ sambandh chhe em shāstromān āve chhe ne?
hā, āve chhe; paṇ eno artha shun? eno artha e chhe kārya to upādānathī ja thāy chhe ane tyāre je anukūḷ nimitta hoy chhe tene kāraṇano upachār āpīne vyavahārathī bījun kāraṇ kahevāmān āve chhe. nimitta kāraṇ eṭale nimitta chhe bas eṭalun ja; paṇ nimitta kāryanun kartā chhe em nahi koī paranun kartā kadīy hoī shakatun nathī e mūḷ siddhānt chhe. nimittathī kārya thāy to nimitta-upādān ek thaī jāy. nimitta upādān thaī jāy arthāt nimitta rahe ja nahi. (be bhinna vastumān kāryakāraṇasambandh kahevo e to upachāramātra chhe). samajāṇun kāī...?
tyāre vaḷī koī em kahe chhe ke-nishchayathī svanā āshraye dharma thāy ane vyavahārathī paranā āshraye thāy-jo em kaho to anekānta kahevāy.
are bhāī! e anekānta nathī, e to mithyā anekānta (ubhayābhās) chhe. satya to ā chhe ke-rāgathī bhinna paḍe tene bhedagnān-samyaggnān thāy ane rāgathī na thāy. ānun nām sāchun anekānta chhe.
ahīn kahe chhe-jene bhedagnān nathī te agnānī jīv rāgane potāno mānato thako rāgī thāy chhe ane dveṣhane potāno mānato thako dveṣhī thāy chhe. pañchādhyāyīmān āve chhe ke jeṭale darajje jīvane anukūḷatāmān rāg chhe teṭale darajje tene pratikūḷatā upar dveṣh chhe. jem sharīr pratye jeṭalo rāg chhe teṭalo ja sharīramān rog āvatān tene dveṣh thāy chhe. prashansāmān jeṭale darajje rāg chhe teṭalo ja nindānā vachanomān dveṣh thāy chhe. anukūḷatāmān harakh ane pratikūḷatāmān aṇagamānun duḥkh agnānīne bhedagnānanā abhāve thayā vinā rahetun
PDF/HTML Page 1863 of 4199
single page version
nathī. gnānīne evān agnānamay sukh-duḥkh hotān nathī kemake bhedagnānanā baḷe te rāgī-dveṣhī thato nathī.
ahāhā...! bhagavān ātmā akaṣhāyasvabhāvano-shāntarasano piṇḍ chhe. bhaktāmar stotramān āve chhe ke-bhagavān! jem āp param shāntarase pariṇamyā chho tem āpano deh paṇ jāṇe akaṣhāy shāntinun bimb hoy tem ṭharī gayelun jaṇāy chhe. bhagavān! jāṇe jagatamān jeṭalā shānt-shānt bhāve pariṇamanārā paramāṇuo chhe te tamām āpanā audārik sharīrarūpe pariṇamī gayā chhe. āpanun bimb āpanī param shānt vītarāgarase pariṇamelī pariṇatine jāher kare chhe. bhaktimān āve chhe ne ke-‘upashamaras varase re prabhu tārā nayanamān;’ ahāhā...! bhagavānanī pariṇati jāṇe ekalī akaṣhāy shāntarasanun -ānandarasanun ḍhīm. jem baraphanī pāṭ shītaḷ- shītaḷ-shītaḷ hoy chhe tem bhagavānanī pariṇati ekalī shānt-shānt-shānt hoy chhe. āvī shānti bhedagnānakalā vaḍe pragaṭ thāy chhe. vastu to param shāntasvabhāvī chhe ane te bhedavignān thatān pragaṭ thāy chhe. āvī vāt chhe.
paranā lakṣhe je rāg thāy chhe teno svāmī bhedagnānī ātmā thato nathī. dharmajineshvaranā stavanamān āve chhe ke-
bhagavān! ek vītarāg! (potāno gnāyakadev) sivāy manamandiramān bījāne (- rāgane) āvavā nahi daun. ā amārī-anant kevaḷīo ane tīrthaṅkaronā kuḷanī rīt-kuḷavaṭ chhe.
shrīmad rājachandrajī gnānī thaī gayā. teo ek bhave mokṣha jashe. temaṇe kahyun chhe ke-‘deh ek dhārīne jāshun svarūp svadesh re.’ shrīmadne moṭo jhaverātano dhandho hato. parantu e to badhī emane man jaḍanī kriyā hatī. andarathī (abhiprāyamān) to teo rāgathī bhinna paḍī gayelā hatā. aho! bhedagnānī jīvonun antaraṅg koī pāralaukik hoy chhe.
bhāī! badhāno saravāḷo ā chhe ke-bhedagnānathī ja shuddha ātmāno anubhav thāy chhe, rāg ane vyavahār karatān karatān nahi. bhāī! ā samajavāmān tārun hit chhe hon; sharīr atyāre juvān sashakta hoy, kanīk bhaṇī-gaṇīne paṇḍit thayo hoy, bolatān sārun āvaḍatun hoy ane bahāramān kāīk ābarū hoy eṭale rophamān (mithyāgarvamān) āvī jāy paṇ juvānī pīṅkhāī jashe bāpu! ane bahāranī paṇḍitāī ātmānā anubhavanā kāmamān khap nahi lāge. rāgathī bhinna paḍīne bhedavignān pragaṭ karavāthī ja ātmānubhavanun kārya thashe, rāgane sāthe rākhīne (- svāmitva rākhīne) e kām nahi thāy. āvun ja vastusvarūp chhe.
PDF/HTML Page 1864 of 4199
single page version
‘jene bhedavignān thayun chhe te ātmā jāṇe chhe ke-‘‘ātmā kadī gnānasvabhāvathī chhūṭato nathī.’’ jyāre gnānasvarūpī ātmāno anubhav thayo tyāre jāṇyun ke ātmā rāgasvarūp thayo ja nathī; e to sadāy gnānasvabhāve ja rahelo chhe. are bhāī! jo ātmā shubhāshubh rāganā svabhāve thaī jāy to bhinna ātmānun gnān kayānthī thāy? ek samay paṇ jo ātmā gnānasvabhāvane chhoḍī rāgasvabhāve-jaḍasvabhāve thaī jāy to ātmagnān thāy ja nahi. ātmā to anādithī rāgarahit shuddha ja chhe. agnānī, hun rāgarūp chhun em māne chhe tethī paryāyamān rāgādi ashuddhatā chhe. paryāyamān ashuddhatā chhe paṇ vastu ākhī kayān te-rūp thaī gaī chhe? paryāyadraṣhṭi chhūṭī vastudraṣhṭi thatān ja vastumān ashuddhatā chhe nahi evun yathārtha bhān thāy chhe. samayasār gāthā 6 mān kahyun chhe ke-gnāyak gnāyak ja chhe, pramatta paṇ nathī, apramatta paṇ nathī. vaḷī tyān (samayasāramān) gāthā 34 mān paṇ āve chhe ke-gnānasvabhāvathī pote (ātmā) chhūṭayo nathī, māṭe pratyākhyān gnān ja chhe em anubhav karavo.
have kahe chhe-‘āvun jāṇato hovāthī te, karmanā uday vaḍe tapta thayo thako paṇ, rāgī, dveṣhī, mohī thato nathī parantu nirantar shuddha ātmāne anubhave chhe.’
juo, rāvaṇ sāthenā yuddhamān rāvaṇanī vidyāthī lakṣhmaṇ vāsudev mūrchhit thaī paḍayā. rāmachandrajīne te kāḷe em thayun ke ā shun thaī gayun? sītājīne rāvaṇ laī gayo, bhāī paṇ gayo; āvyā tyāre traṇ sāthe hatā ane jatān hun ekalo jaīsh ane mātājī pūchhashe to hun shun kahīsh? vāsudev mūrchhāmān chhe. rāmachandrajī kahe chhe-bhāī! ek vār bol; mātājīne hun shun javāb daīsh? ahā! rāmachandrajīne te samaye paṇ shraddhān to chhe ke vāsudevane rājya maḷe pachhī ja mr̥utyu thāy chhatān rāge evun kām karyun.
pachhī koīnā kahevāthī bharatanā rājyamānthī trishalyā nāme ek kumārikā hatī tene bolāvī. trishalyāne samyagdarshan na hatun paṇ pūrve evun puṇya bāndhelun ke te chhāvaṇīmān dākhal thaī ke keṭalā ghāyal sainikone rūjh āvī ane teṇīe snān karīne pāṇī chhāṇṭayun ke tarat ja lakṣhmaṇ mūrchhāmānthī jāgrat thayā. rāmachandrajī āvā prasaṅge paṇ dhairya dhārī rahyā; temaṇe potānun gnānapaṇun chhoḍayun nahi. karmanā udayanā ākarā gherāvāmān paṇ teo agnānabhāvane prāpta na thayā, rāgī-dveṣhī-mohī na thayā, antaraṅgamān ātmānā āshraye gnānamayapaṇe ja pariṇamatā rahyā.
karmanā uday vaḍe tapta thayo thako paṇ gnānī rāgī, dveṣhī, mohī thato nathī, parantu shuddha ātmāne ja anubhave chhe. bhale vikalpa ho, paṇ labdhagnānamān te ātmāne
PDF/HTML Page 1865 of 4199
single page version
ja anubhave chhe. te kāḷe paṇ tene jeṭalo ātmāno āshray chhe teṭalī ātmānī shānti pragaṭ chhe. tene ātmānā āshraye shuddha pariṇati nirantar chālu ja chhe.
vaḷī, ‘jene bhedavignān nathī te ātmā, ātmānā gnānasvabhāvane nahi jāṇato thako, rāgane ja ātmā māne chhe tethī te rāgī, dveṣhī, mohī thāy chhe parantu kadī shuddha ātmāne anubhavato nathī. māṭe e nakkī thayun ke bhedavignānathī ja ātmānī upalabdhi thāy chhe.’ lyo, ā siddhānt siddha karyo ke bhedavignānathī ja ātmānī prāpti thāy chhe; shubhakriyāthī thāy chhe em nahi.
bīje shubhakriyāthī thāy chhe em kahyun chhe ne?
kahyun chhe to shun ānāthī kāī viruddha hoy? bhāī! bhagavānanī vāṇī pūrvāpar aviruddha hoy chhe. bīje ṭhekāṇe kahyun chhe e to tyān bāhya sahachar ane nimittanun gnān karāvyun chhe ke gnānīne āvo rāg sahacharapaṇe hoy chhe. nimittanun gnān karāvavā nimittanī mukhyatā karīne kathan karyun hoy tyān nimittathī kārya thāy chhe em na samajavun.
PDF/HTML Page 1866 of 4199
single page version
कथं शुद्धात्मोपलम्भादेव संवर इति चेत्–
जाणंतो दु असुद्धं असुद्धमेवप्पयं लहदि।। १८६।।
जानंस्त्वशुद्धमशुद्धमेवात्मानं लभते।। १८६।।
have pūchhe chhe ke shuddha ātmānī upalabdhithī ja samvar kaī rīte thāy chhe? teno uttar kahe chheḥ-
aṇashuddha jāṇe ātmane aṇashuddha ātma ja te lahe. 186.
gāthārthaḥ– [शुद्धं तु] shuddha ātmāne [विजानन्] jāṇato-anubhavato [जीवः] jīv [शुद्धं च एव आत्मानं] shuddha ātmāne ja [लभते] pāme chhe [तु] ane [अशुद्धम्] ashuddha [आत्मानं] ātmāne [जानन्] jāṇato-anubhavato jīv [अशुद्धम् एव] ashuddha ātmāne ja [लभते] pāme chhe.
ṭīkāḥ– je sadāy achchhinnadhārāvāhī gnānathī shuddha ātmāne anubhavyā kare chhe te, ‘gnānamay bhāvamānthī gnānamay bhāv ja thāy chhe’ e nyāye navān karmanā āsravaṇanun nimitta je rāgadveṣhamohanī santati (paramparā) teno nirodh thavāthī, shuddha ātmāne ja pāme chhe; ane je sadāy agnānathī ashuddha ātmāne anubhavyā kare chhe te, ‘agnānamay bhāvamānthī agnānamay bhāv ja thāy chhe’ e nyāye navān karmanā āsravaṇanun nimitta je rāgadveṣhamohanī santati teno nirodh nahi thavāthī, ashuddha ātmāne ja pāme chhe. māṭe shuddha ātmānī upalabdhithī (anubhavathī) ja samvar thāy chhe.
bhāvārthaḥ– je jīv akhaṇḍadhārāvāhī gnānathī ātmāne nirantar shuddha anubhavyā kare chhe tene rāgadveṣhamoharūpī bhāvāsravo rokāy chhe tethī te shuddha ātmāne pāmechhe; ane je jīv agnānathī ātmāne ashuddha anubhave chhe tene rāgadveṣhamoharūpī bhāvāsravo rokātā nathī tethī te ashuddha ātmāne ja pāme chhe. ā rīte siddha thayun ke shuddha ātmānī upalabdhithī (anubhavathī) ja samvar thāy chhe.
PDF/HTML Page 1867 of 4199
single page version
ध्रुवमुपलभमानः शुद्धमात्मानमास्ते।
तदयमुदयदात्माराममात्मानमात्मा
परपरिणतिरोधाच्छुद्धमेवाभ्युपैति।। १२७।।
have ā arthanun kaḷasharūp kāvya kahe chheḥ-
shlokārthaḥ– [यदि] jo [कथम् अपि] koī paṇ rīte (tīvra puruṣhārtha karīne) [धारावाहिना बोधनेन] dhārāvāhī gnānathī [शुद्धम् आत्मानम्] shuddha ātmāne [ध्रुवम् उपलभमानः आस्ते] nishchaḷapaṇe anubhavyā kare [तत्] to [अयम् आत्मा] ā ātmā, [उदयत्–आत्म–आरामम् आत्मानम्] jeno ātmānand pragaṭ thato jāy chhe (arthāt jenī ātmasthiratā vadhatī jāy chhe) evā ātmāne [पर–परिणति–रोधात्] parapariṇatinā nirodhathī [शुद्धम् एव अभ्युपैति] shuddha ja prāpta kare chhe.
bhāvārthaḥ– dhārāvāhī gnān vaḍe shuddha ātmāne anubhavavāthī rāgadveṣhamoharūp parapariṇatino (bhāvāsravono) nirodh thāy chhe ane tethī shuddha ātmānī prāpti thāy chhe.
dhārāvāhī gnān eṭale pravāharūp gnān-atūṭak gnān. te be rīte kahevāy chheḥ-ek to, jemān vachche mithyāgnān na āve evun samyaggnān dhārāvāhī gnān chhe. bījun, ek ja gneyamān upayoganā upayukta rahevānī apekṣhāe gnānanun dhārāvāhīpaṇun kahevāmān āve chhe, arthāt jyān sudhī upayog ek gneyamān gneyayukta rahe chhe tyān sudhī dhārāvāhī gnān kahevāy chhe; ānī sthiti (chhadmasthane) antarmuhūrta ja chhe, pachhī te khaṇḍīt thāy chhe. ā be arthamānthī jyān jevī vivakṣhā hoy tevo artha samajavo. aviratasamyagdraṣhṭi vagere nīchenān guṇasthānavāḷā jīvone mukhyatve pahelī apekṣhā lāgu paḍe. shreṇī chaḍanār jīvane mukhyatve bījī apekṣhā lāgu paḍe kāraṇ ke teno upayog shuddha ātmāmān ja upayukta chhe. 127.
have pūchhe chhe ke shuddha ātmānī upalabdhithī ja samvar kaī rīte thāy chhe? teno uttar kahe chheḥ-
shuddha ātmāne eṭale potānī trikāḷī shuddha akhaṇḍ ekarūp je vastu tene jāṇato- विजानन्–mūḷamān वियाणंतो–em chhe ne?-eṭale ke je paryāyamān rāgathī bhinna
PDF/HTML Page 1868 of 4199
single page version
shuddha ātmāne jāṇe chhe-anubhave chhe te shuddha ātmāne ja pāme chhe arthāt tene shuddha ātmānī upalabdhi vaḍe samvar ja thāy chhe. ane ashuddha ātmāne jāṇato-anubhavato-eṭale ke paryāyamān je rāg chhe te ashuddha ātmā chhe, temān-ashuddha ātmāmān ekatva karīne potāpaṇe pariṇamato te ashuddha ātmāne ja pāme chhe, arthāt rāgane ja pāme chhe; tene shuddha ātmāno anubhav thato nathī. juo, jeo dayā, dān, vrat, bhakti, pūjā, sammedashikharanī jātrā ityādi rāgane ja anubhave chhe vā tene bhalo-hitakārī jāṇe chhe teo ashuddha ātmāne ja pāme chhe em kahe chhe. rāg te hun ane rāg mārun kartavya em jāṇe chhe teo ashuddhatāne rāgane ja pāme chhe.
‘je sadāy achchhinnadhārāvāhī gnānathī shuddha ātmāne anubhavyā kare chhe te, ‘‘gnānamay bhāvamānthī gnānamay bhāv ja thāy chhe’’ e nyāye navān karmanā āsravaṇanun nimitta je rāgadveṣhamohanī santati teno nirodh thavāthī, shuddha ātmāne ja pāme chhe.’
juo, gāthāmān ‘सुद्धं वियाणंतो’ shabda paḍayo chhe teno ā artha karyo-ke hun sadāy gnānānandasvabhāvamay chhun evun jene achchhinnadhārāe-atūṭadhārāvāhī pravāhe gnānamay pariṇaman chhe ane te vaḍe je satat shuddha ātmāne anubhavyā kare chhe tene ashuddhatā je rāgadveṣhamoh tenī santatino nirodh thavāthī shuddha ātmānī ja prāpti thāy chhe. ‘gnānamayabhāvamānthī gnānamay bhāv ja thāy chhe’ -e nyāye evā jīvane gnānamayabhāvamānthī gnān, ānand ane shāntimay bhāv ja utpanna thāy chhe, ene ashuddhatā thatī nathī, rāgādi vikār thato nathī.
prashnaḥ– to charaṇānuyogamān vratādi (rāg) nā ācharaṇanun vidhān chhe ne?
uttaraḥ– bhāī! charaṇānuyogamān samyagdraṣhṭine (ātmānā anubhavī jīvane) vyavahāraratnatrayanā je vikalpo āve chhe tenun bhūmikānusār kathan karyun chhe. gnānīne (gnānadashānī sāthe) vratādinā vikalpanī dashā hoy chhe parantu tene svabhāvanā āshraye teno niṣhedh vartato hoy chhe. samajāṇun kāī...?
rāgīne rāganī ekatāmān achchhinnadhārāe rāgamay dhārā vahe chhe, jyāre samakitī- gnānīne rāgathī bhinnatā thavāthī (bhedavignān thavāthī) achchhinna gnānadhārā vahe chhe. gnānī sadāy achchhinnadhārāvāhī ātmānī shuddhadraṣhṭipaṇe pariṇamato hovāthī te achchhinnapaṇe shuddha gnānamay pariṇamanane prāpta thāy chhe. tenā gnān ane ānandanā vedanarūp pariṇamanamān tūṭ-bhaṅg paḍato nathī.
gnānamayabhāvamānthī gnānamay ja bhāv thāy chhe e nyāye gnānīne navān karma āvavānun je nimitta evā rāg-dveṣh-mohanī santati-paramparāno nirodh thāy chhe. lyo ā samvar
PDF/HTML Page 1869 of 4199
single page version
thayo. gnānanī dhārāvāhī ekāgratānī pragaṭatā ane rāgamay bhāvano nirodh thavo enun nām samvar chhe. jyān achchhinnadhārāe gnānasvarūp bhagavān ātmānā anubhavanī pragaṭatā thaī tyān rāgadveṣhamohanī santati aṭakī jāy chhe; ānun nām samvar chhe, dharma chhe. samvar thatān shuddha ātmāno bheṭo thāy chhe, bhagavān nirmaḷānandanā ānandano anubhav thāy chhe. have kahe chhe-
‘ane je sadāy agnānathī ashuddha ātmāne anubhavyā kare chhe te, ‘‘agnānamay bhāvamānthī agnānamay bhāv ja thāy chhe’’-e nyāye navān karmanā āsravaṇanun nimitta je rāgadveṣhamohanī santati teno nirodh nahi thavāthī, ashuddha ātmāne ja pāme chhe.’
shun kahyun? ke je sadāy agnānathī eṭale ke rāgathī mane lābh thashe evī mithyādraṣhṭi vaḍe ashuddha ātmāne anubhavyā kare chhe te ashuddha ātmāne arthāt malin bhāvane ja pāme chhe. mā- bāp āpaṇān chhe, temaṇe āpaṇane pāḷī-poṣhī moṭān karyān chhe; māṭe temanī sevā karavī āpaṇī pharaj chhe evun mānanārā sadāy agnānathī parane ane rāgane ja ātmā mānī ashuddhatāne anubhavyā kare chhe. agnānamay bhāvamānthī agnānamay bhāv ja nīpaje e nyāye navā karmanā āsravaṇanun nimit je rāgadveṣhamohanī santati teno nirodh nahi thavāthī teo ashuddhapaṇāne- malinatāne ja anubhave chhe.
kartākarma adhikāramān dākhalo āve chhe ke-loḍhāmānthī loḍhānān ja hathiyār thāy, loḍhāmānthī sonānān hathiyār na thāy; vaḷī sonāmānthī loḍhānān hathiyār na thāy, tem agnānamay bhāvamānthī agnānabhāv ja thāy chhe. agnānī jīv rāgadveṣhane potānā mānīne anubhave chhe tethī emānthī rāgamay-agnānamay bhāv ja utpanna thāy chhe, te ashuddhapaṇāne ja pāme chhe.
ratnatrayanā rāgane ekatvapaṇe anubhave te agnān chhe. dev-guru-shāstranā shraddhān, bhakti ādinā rāgane potānā mānīne anubhave te mithyādarshan mithyābhāv ane agnān chhe. are bhāī! jene shuddha ātmānun gnān nathī tene vyavahāraratnatray kevān? tene vyavahāraratnatray hotān nathī. vikalpane potāno mānīne anubhave tyān to mithyātva ane asāmāyikano bhāv chhe.
bāpu! dharma to dhīrānān kām chhe. je koī rāgathī bhinna paḍīne ātmāne gnānamay anubhave chhe tene shuddha ātmā prāpta thāy chhe ane je koī agnān vaḍe rāgane potāno mānī anubhave chhe ene ashuddhatā-malinatā prāpta thāy chhe.
juo, ahīn em na kahyun ke karmanā udayathī ātmā ashuddha thayo māṭe te ashuddha ātmāne anubhavyā kare chhe. agnānathī ashuddha ātmāne anubhavyā kare chhe em kahyun chhe. karma nimitta ho, paṇ karmane laīne ashuddhatā anubhave chhe em nathī.
PDF/HTML Page 1870 of 4199
single page version
pote kartā thaīne rāgane kare chhe, rāgarūp pariṇame chhe to ashuddhatāne pāme chhe em vāt chhe.
agnānī jīv rāg mārun kartavya chhe ane rāgathī mane lābh chhe em māne chhe. ane tethī tene rāgadveṣhamohanā bhāvanī santatino nirodh thato nathī arthāt navā navā rāgadveṣhamohanā bhāvo nirantar thayā ja kare chhe ane te ja āsrav-bandh chhe. jyāre gnānī-dharmī jīv rāgarahit gnānamay ātmāne anubhavato hovāthī tene rāgadveṣhamohanī santatino nirodh thāy chhe ane tethī te shuddha ātmāne (pavitratāne) upalabdha kare chhe ane e ja samvar chhe. e ja kahe chhe-
‘māṭe shuddha ātmānī upalabdhithī (anubhavathī) ja samvar thāy chhe.’
ahāhā...! jene svabhāvasanmukh draṣhṭi chhe ane rāgathī bhinnatā thaī chhe tene dhārāvāhī nirmaḷatā-pavitratā pragaṭ thāy chhe. ene vartamān karmano samvar thāy chhe ane samvarapūrvak pūrva karmanī nirjarā thāy chhe.
tyāre koī kahe ke-bhagavāne tapathī nirjarā kahī chhe; anashan, uṇodar ityādi karavāthī tap thāy chhe ane enā vaḍe nirjarā thāy chhe.
samādhānaḥ– bhāī! jene tun tap kahe chhe te vāstavik tap kayān chhe? ene to upachārathī tap sañgnā kahī chhe. evun (bāhya) tap kāī nirjarānun kāraṇ nathī. bhāī! tap kone kahevāy tenī tane khabar nathī. bhagavān ātmāmān andar ugra ramaṇatā thavī enun nām tap chhe ane te samvarapūrvak ja hoy chhe. ahīn e ja kahyun ke-rāgathī bhinna shuddha ātmānā anubhavathī rāganun aṭakavun thāy chhe ane e rāgano nirodh thaī samvar thāy chhe.
tyāre keṭalāk kahe chhe-e to nishchayanī vāt chhe; vyavahār paṇ chhe ne?
paṇ bhāī! nishchay eṭale ja satya. samayasār bandh adhikāramān āve chhe ke jinavare kahelo vratādi badho vyavahār rāg chhe. jyān sudhī pūrṇa vītarāgatā na thāy tyān sudhī nishchayavantane sādhakadashāmān evo vyavahār hoy chhe paṇ e vratādino bāhya vyavahār chhe āsrav, bandhanun ja kāraṇ. bhāī! rāg chhe te bandhanun ja kāraṇ chhe.
are! āvun satya bahār āvyun to virodh ūṭhayā! bhagavān r̥uṣhabhadevanī divyadhvani chhūṭī te pahelān asaṅkhya abaj varṣhathī ek svarganī ja gati chālī āvatī hatī. te kāḷe jugaliyā marīne svargamān ja jatā. paṇ jyān divyadhvani chhūṭī tyān pāñchey gati sharū thaī gaī. je pātra jīvo hatā teo samyagdarshan-gnān-chāritra
PDF/HTML Page 1871 of 4199
single page version
pragaṭ karīne mokṣha gayā, bījā sādhāraṇ jīvo hatā teo puṇya upajāvīne svarga ke manuṣhyamān chālyā gayā ane vāṇīno ane tattvano virodh karanārā narak ane tiryañch thaīne nigodamān chālyā gayā. divyadhvani chhūṭavānā kāḷamān ām thayun eṭale vyavahāre em kahevāy paṇ vāṇīnā kāraṇe ā thayun chhe em nathī. evī ja jīvonī yogyatā hatī; vāṇī to nimittamātra chhe, vāṇīthī lābh ke nukashān thatun nathī. bhāī! mārga to ā chhe, koīne bese, na bese-emān sau svatantra chhe.
vaḷī koī kahe chhe-kārya koī vār upādānathī thāy ane koī vār nimittathī thāy em anekānta rākho. koī vār vyavahārathī nishchay thāy ane koī vār na thāy em anekānta chhe. tene kahīe chhīe ke bhāī! evo anekānta nathī, paṇ e to phudaḍīvād chhe. ahīn to ā spaṣhṭa vāt chhe ke shuddha ātmānā anubhavathī ja samvar thāy chhe ane dayā, dān ādi shubhapariṇāmathī kadī samvar thato nathī kemake te shubhapariṇām āsrav chhe. kārya hammeshān upādānathī ja thāy ane nimittathī na thāy e samyak anekānta chhe.
‘je jīv akhaṇḍadhārāvāhī gnānathī ātmāne nirantar shuddha anubhavyā kare chhe tene rāgadveṣhamoharūpī bhāvāsravo rokāy chhe tethī te shuddha ātmāne pāme chhe.’
joyun? bhāṣhā kevī līdhī? ahā! akhaṇḍ draṣhṭino viṣhay je trikāḷī shuddha ātmā tene draṣhṭimān laī je pariṇamyo te akhaṇḍ dhārāvāhī potāne shuddha ja anubhavyā kare chhe. tene rāgadveṣhamoharūpī bhāvāsravo rokāy chhe arthāt pragaṭatā nathī. tethī te shuddha ātmāne-shuddhatāne pāme chhe ane enun nām samvar chhe.
‘ane je jīv agnānathī ātmāne ashuddha anubhave chhe tene rāgadveṣhamoharūpī bhāvāsravo rokātā nathī tethī te ashuddha ātmāne ja pāme chhe.’
agnānīne bhān nathī ke potāno shuddha chidānand bhagavān rāgarūpe kadīy thayo ja nathī. ahāhā...! potānun param chaitanyanidhān sansāranā udayabhāvarūp thayun ja nathī. āvun bhān nahi hovāthī agnānīne rāgadveṣhamoharūp bhāvāsravo rokātā nathī arthāt te rāgādibhāve ja pariṇame chhe. tethī te ashuddha ātmāne ashuddhatāne ja pāme chhe. vyavahāranā rāgane paṇ je potānā mānī anubhave chhe te ashuddhatāne eṭale ke malinatāne ja pāme chhe, sansārane ja pāme chhe.
ā rīte siddha thayun ke shuddha ātmānī upalabdhithī (anubhavathī) ja samvar thāy chhe. lyo, ā koī vār shubhabhāvathī paṇ samvar thāy chhe em mānanārāonī mānyatā mithyā chhe em ahīn spaṣhṭa karyun.
PDF/HTML Page 1872 of 4199
single page version
have ā arthanun kaḷasharūp kāvya kahe chheḥ-
‘यदि’ jo ‘कथमपि’ koī paṇ rīte-tīvra puruṣhārtha karīne eṭale ke rāgathī bhinna paḍīne antardraṣhṭi vaḍe ‘धारावाहिना बोधनेन’ dhārāvāhī gnānathī-jem pāṇīnī dhār dhārāvāhī chhe tem rāgathī bhinna paḍelun gnān akhaṇḍ dhārāvāhī gnān chhe te vaḍe ‘शुद्धम् आत्मानम्’ shuddha ātmāne ‘ध्रुवम् उपलभमानः आस्ते’ nishchaḷapaṇe anubhavyā kare-eṭale ke hun param shuddha pavitra vītarāgasvarūp chaitanyamūrti bhagavān ātmā chhun em je nirantar dhārāvāhī anubhavyā kare ‘तत्’ to ‘अयम् आत्मा’ ā ātmā ‘उदयत्–आत्म–आरामम् आत्मानम्’ jeno ātmānand pragaṭ thato jāy chhe arthāt jenī ātmasthiratā vadhatī jāy chhe evā ātmāne ‘परपरिणतिरोधात्’ par pariṇatinā nirodhathī-rāganī dashāne rokīne ‘शुद्धम् एव अभ्युपैति’ shuddha ja prāpta kare chhe. lyo, ā bahu ṭūṅkāmān kahyun ke gnānī akhaṇḍadhārāvāhī gnānamay pariṇamanathī nirantar shuddha ātmāne anubhavato thako rāgano-vikalpano nirodh karīne shuddha ātmāne ja prāpta kare chhe. ānun nām samvar chhe.
‘dhārāvāhī gnān vaḍe shuddha ātmāne anubhavavāthī rāgadveṣhamoharūp parapariṇatino (bhāvāsravono) nirodh thāy chhe ane tethī shuddha ātmānī prāpti thāy chhe.’ rāganī ekatābuddhimān dhārāvāhī ashuddhatāno-puṇya-pāparūp vikārano anubhav hato ane jyān gnān rāgathī bhinna paḍī shuddha ātmāne anubhavavā lāgyun tyān dhārāvāhī gnānamay pariṇaman thayun, ane tyāre puṇyapāparūp bhāvāsravo aṭakī javāthī shuddhātmānī prāpti thāy chhe. aho! āvun bhedagnān alaukik vastu chhe.
ahā! āvā gnānanā svarūpane samajyā vinā koī māne ke ame dharma karīe chhīe to te bāhya vrat, tap, tyāg ādi kriyākāṇḍane ja jainadharma māne chhe. te māne chhe ke vītarāgano dharma nivr̥uttimay chhe māṭe jeṭalī bāhya pravr̥utti maṭīne nivr̥utti thāy teṭalo dharma. paṇ bhāī! ā badho bhram chhe. samakit vinā koī vrat ke tap sāchān hotān nathī. (rāganī ruchithī nivartavun te sau pratham dharma chhe ane tenā vinā vratādi sāchān hotān nathī).
ahīn kahe chhe-jyān antaramān rāgathī gnān bhinna paḍayun tyān shuddhatānā pariṇamananī - gnānamay pariṇamananī dhārā akhaṇḍadhārāvāhī chāle chhe. bhale sāthe kāīk ashuddhatānun pariṇaman hoy, parantu shuddhatānī dhārā to nirantar chāle chhe. ahāhā...! gnānānand-
PDF/HTML Page 1873 of 4199
single page version
svabhāvanī nirmaḷ pariṇati je pragaṭ thaī tenī dhārā to akhaṇḍ-atūṭ rahe chhe. e ja kahe chhe-
‘dhārāvāhī gnān eṭale pravāharūp gnān-atūṭak gnān. te be rīte kahevāy chheḥ- ek to, jemān vachche mithyāgnān na āve evun samyaggnān dhārāvāhī gnān chhe.’
shun kahyun ā? upayog bhale paramān hoy, paṇ jemān mithyādraṣhṭipaṇun na āve ane samyagdarshan rahe evun je samyaggnān te dhārāvāhī gnān chhe, rāgathī bhinna paḍelun gnān dhārāvāhī akhaṇḍ rahe chhe. ātmā rāgathī bhinna chhe evun jene antardraṣhṭi vaḍe bhān thayun tene bhale kiñchit rāg āve paṇ tene je shuddhatā pragaṭī chhe te akhaṇḍ dhārāvāhī chhe. mithyāgnān na āve tyān sudhī dhārāvāhī gnān chhe. mithyātva na āve tyān sudhī samyagdarshan-gnānanī dhārā chāle chhe. ā ek prakār chhe.
have bījo prakār-‘bījun ek ja gneyamān upayoganā upayukta rahevānī apekṣhāe gnānanun dhārāvāhīpaṇun kahevāmān āve chhe, arthāt jyān sudhī upayog ek gneyamān upayukta rahe chhe tyān sudhī dhārāvāhī gnān kahevāy chhe.’ potāno ekarūp je gnāyakabhāv tene gney kahīe; temān ja upayog sthir thavānī apekṣhāe gnānanun dhārāvāhīpaṇun kahevāy chhe.
pahelā prakāramān upayoganī (upayogamān sthir rahevānī) vāt nathī. tyān samyagdarshan ane samyaggnān hovāthī bhedagnānanī-gnānamay pariṇamananī dhārā akhaṇḍ rahe chhe.
bījā prakāramān ātmā potānā dhyānamān gnātā, gnān, gneyanā bhedathī rahit ek upayogamān paḍayo hoy-em ātmāmān ja līn hoy tene dhārāvāhī gnān kahe chhe. ā bījā prakāramān upayoganī sthiratānī vāt chhe.
‘ānī sthiti (chhadmasthane) antarmuhūrta ja chhe.’ chhadmasthane te upayog antarmuhūrta ja rahe chhe, vadhāre nahi; māṭe eṭalā kāḷ māṭe dhārāvāhī kahevāy chhe. upayog andar na rahī shake tyāre tyānthī bahār āvī jāy chhe eṭale upayog khaṇḍit thāy chhe. māṭe jyānsudhī upayog antaramān lavalīn rahe tyānsudhī dhārāvāhī gnān kahevāy chhe.
ā be arthamānthī jyān jevī vivakṣhā hoy tevo artha samajavo.
avirat samyagdraṣhṭi vagere nīchenān guṇasthānavāḷā arthāt chothā, pāñchamā ane chhaṭhṭhā guṇasthānavāḷā jīvone dhārāvāhī samyagdarshan ane samyaggnān jemān kahyun te pahelī apekṣhā lāgu paḍe. upayog koīk vār ja antaramān jāy chhe eṭale tyān upayoganī apekṣhā lāgu na paḍe.
shreṇī chaḍhanār jīvane mukhyatve bījī apekṣhā lāgu paḍe. ām to tene abuddhipūrvakano rāg hoy chhe paṇ tene na gaṇatān mukhyapaṇe tene upayoganī antar-
PDF/HTML Page 1874 of 4199
single page version
ekāgratā hoy chhe em kahyun chhe. āṭhamā guṇasthānathī upayoganī dhārā sthir thāy; jyān upayog gayo tyān rahe, tyānthī nīkaḷe nahi e apekṣhāe tyān dhārāvāhī gnān chhe.
dharmanī dhārānā be prakāraḥ-1. chothā, pāñchamā, chhaṭhṭhā guṇasthānavāḷāne je nirmaḷ samyaggnān pragaṭayun te dhārāvāhī chhe. bhale upayog rāgamān-paramān jāy paṇ andar samyagdarshan- gnān thayun chhe te khasatun nathī.
2. upayogarūp dhārā-nīchenā guṇasthānavāḷāne (chothe, pāñchame ādi) upayog andaramān āve, antarmuhūrta rahe ane pachhī khasī jāy chhe.
āṭhame guṇasthānethī upayog andaramān āvyo te mukhyatve khasī na jāy paṇ shreṇī chaḍhīne kevalagnānane pāme. āṭhamethī upayog dhārāvāhī rahe chhe ane te kevalagnānane pāme chhe.
bhāī! tārun kharekhar svarūp nityānand chidānandamay chhe. temān ek ja vakhat upayog lāge eṭale bas. pachhī bhale thoḍo vakhat upayog khasī jāy topaṇ je samyaggnān thayun te to akhaṇḍ dhārāvāhī rahe chhe. (puruṣhārthanī ugratā karīne te kevaḷagnānapaṇe pariṇamashe ja). āvī vāt chhe.
PDF/HTML Page 1875 of 4199
single page version
केन प्रकारेण संवरो भवतीति चेत्–
दंसणणाणम्हि ठिदो इच्छाविरदो य अण्णम्हि।। १८७।।
ण वि कम्मं णोकम्मं चेदा चिंतेदि एयत्तं।। १८८।।
लहदि अचिरेण अप्पाणमेव सो कम्मपविमुक्कं।। १८९।।
दर्शनज्ञाने स्थितः इच्छाविरतश्चान्यस्मिन्।। १८७।।
नापि कर्म नोकर्म चेतयिता चिन्तयत्येकत्वम्।। १८८।।
लभतेऽचिरेणात्मानमेव स कर्मप्रविमुक्तम्।। १८९।।
have pūchhe chhe ke samvar kayā prakāre thāy chhe? teno uttar kahe chheḥ-
darshan ane gnāne ṭharī, paradravyaichchhā pariharī, 187.
–nahi karma ke nokarma, chetak chetato ekatvane, 188.
bas alpa kāḷe karmathī pravimukta ātmāne vare. 189.
gāthārthaḥ– [आत्मानम्] ātmāne [आत्मना] ātmā vaḍe [द्विपुण्यपापयोगयोः] be puṇya-pāparūp shubhāshubhayogothī [रुन्ध्वा] rokīne [दर्शनज्ञाने] darshanagnānamān
PDF/HTML Page 1876 of 4199
single page version
[स्थितः] sthit thayo thako [च] ane [अन्यस्मिन्] anya (vastu) nī [इच्छाविरतः] ichchhāthī viramyo thako, [यः आत्मा] je ātmā, [सर्वसङ्गमुक्तः] (īchchhārahit thavāthī) sarva saṅgathī rahit thayo thako, [आत्मानम्] (potānā) ātmāne [आत्मना] ātmā vaḍe [ध्यायति] dhyāve chhe- [कर्म नोकर्म] karma ane nokarmane [न अपि] dhyāto nathī, [चेतयिता] (pote) 1chetayitā (hovāthī) [एकत्वम्] ekatvane ja [चिन्तयति] chintave chhe-chete chhe- anubhave chhe, [सः] te (ātmā), [आत्मानं ध्यायन्] ātmāne dhyāto, [दर्शनज्ञानमयः] darshanagnānamay ane [अनन्यमयः] 2ananyamay thayo thako [अचिरेण एव] alpa kāḷamān ja [कर्मप्रविमुक्तम्] karmathī rahit [आत्मानम्] ātmāne [लभते] pāme chhe.
ṭīkāḥ– je jīv rāgadveṣhamoh jenun mūḷ chhe evā shubhāshubh yogamān vartatā ātmāne draḍhatar (ati draḍh) bhedavignānanā avalambanathī ātmā vaḍe ja atyant rokīne, shuddhadarshanagnānarūp ātmadravyamān sārī rīte pratiṣhṭhit (sthir) karīne, samasta paradravyanī ichchhānā tyāg vaḍe sarva saṅgathī rahit thaīne, nirantar ati niṣhkamp vartato thako, karma-nokarmano jarā paṇ sparsha karyā vinā potānā ātmāne ja ātmā vaḍe dhyāto thako, potāne sahaj chetayitāpaṇun hovāthī ekatvanej 3chete chhe (-gnānachetanārūp rahe chhe), te jīv kharekhar, ekatva-chetan vaḍe arthāt ekatvanā anubhavan vaḍe (paradravyathī) atyant bhinna chaitanyachamatkāramātra ātmāne dhyāto, shuddhadarshanagnānamay ātmadravyane prāpta thayo thako, shuddha ātmānī upalabdhi (prāpti) thatān samasta paradravyamayapaṇāthī atikrānt thayo thako, alpa kāḷamān ja sarva karmathī rahit ātmāne pāmechhe. ā samvarano prakār (rīt) chhe.
bhāvārthaḥ– je jīv pratham to rāgadveṣhamoh sāthe maḷelā manavachanakāyānā shubhāshubh yogothī potānā ātmāne bhedagnānanā baḷ vaḍe chaḷavā na de, pachhī tene shuddhadarshanagnānamay ātmasvarūpamān nishchaḷ kare ane samasta bāhya-abhyantar parigrahathī rahit thaine karma-nokarmathī bhinna potānā svarūpamān ekāgra thai tene ja anubhavyā kare arthāt tenā ja dhyānamān rahe, te jīv ātmāne dhyāvāthī darshanagnānamay thayo thako ane paradravyamayapaṇāne oḷaṅgī gayo thako alpa kāḷamān samasta karmathī mukta thāy chhe. ā samvar thavānī rīt chhe.
have ā arthanun kaḷasharūp kāvya kahe chheḥ- _________________________________________________________________ 1. chetayitā = chetanār; dekhanār-jāṇanār. ra. ananyamay = anyamay nahi evo 3. chetavun = anubhavavun; dekhavun-jāṇavun.
PDF/HTML Page 1877 of 4199
single page version
भवति नियतमेषां शुद्धतत्त्वोपलम्भः।
अचलितमखिलान्यद्रव्यदूरेस्थितानां
भवति सति च तस्मिन्नक्षयः कर्ममोक्षः।। १२८।।
shlokārthaḥ– [मेदविज्ञानशक्तया निजमहिमरतानां एषां] jeo bhedavignānanī shakti vaḍe nij (svarūpanā) mahimāmān līn rahe chhe temane [नियतम्] niyamathī (chokkas) [शुद्धतत्त्वोपलम्भः] shuddha tattvanī upalabdhi [भवीत] thāy chhe; [तस्मिन् सति च] shuddha tattvanī upalabdhi thatān, [अचलितम् अखिल–अन्यद्रव्य–दूरे–स्थितानां] achalitapaṇe samasta anyadravyothī dūr vartatā evā temane, [अक्षयः कर्ममोक्षः भवति] akṣhay karmamokṣha thāy chhe (arthāt pharīne kadī karmabandh na thāy evo karmathī chhuṭakāro thāy chhe). 1ra8.
have pūchhe chhe ke samvar kayā prakāre thāy chhe? samvar eṭale dharmanī pahelī sīḍī. anādithī ene rāganī ashuddhi chhe, te ashuddhino nirodh thaī shuddhi kayā prakāre thāy tenā uttararūp gāthā kahe chheḥ-
‘je jīv rāgadveṣhamoh jenun mūḷ chhe evā shubhāshubh yogamān vartatā ātmāne draḍhatar (ati draḍh) bhedavignānanā avalambanathī ātmā vaḍe ja atyant rokīne,.. .’
shun kahyun ā? ke shubhāshubhabhāvanun mūḷ rāgadveṣhamoh eṭale mithyātva ane rāgadveṣh chhe. mithyātva ane rāgadveṣh (paradravyo badhān ek sarakhān gney chhe topaṇ ā gney ṭhīk ane ā aṭhīk chhe evo bhram). te shubhāshubhabhāvanī utpattinun mūḷ chhe. evā shubhāshubhabhāvamān vartatā ātmāne ati draḍh bhedagnānanā avalambanathī ātmā vaḍe ja atyant rokāy chhe. shubhāshubhabhāv kem rokāy? to kahe chhe ke rāgathī bhinna paḍelā gnāne karīne bhagavān ātmānā āshray vaḍe ja shubhāshubhabhāv rokāy chhe. shubhāshubhabhāvamān vartatā ātmāne rokavo e to upadeshanī kathanashailī chhe. kharekhar to upayogane ātmāmān rokavāthī-ekāgra karavāthī samvar pragaṭ thāy chhe. arthāt ātmā vaḍe ātmāmān ekāgra thatān samvar thāy chhe.
ātmā kevo chhe? shuddha darshanagnānarūp bhagavān ātmā chhe. ā dayā, dān ādinā vikalpa te ātmā nahi, e to anātmā chhe. ātmā kone kahīe? je shuddhagnānadarshan-
PDF/HTML Page 1878 of 4199
single page version
svarūp-gnātādraṣhṭāsvarūp chhe te ātmā chhe. āvā param pavitra gnānadarshanarūp ātmadravyamān sārī rīte pratiṣhṭhit karīne eṭale ke sthit karīne samvar-nijasvarūp pragaṭ thāy chhe. ahāhā...! āchārya antaranī kevī vāt kare chhe! ke shubhāshubhabhāv je ashuddha chhe tene bhedagnānanā abhyāsathī rokīne potāne gnānasvarūp ātmadravyamān supratiṣhṭhit-susthit karavāthī dharma-samvar pragaṭ thāy chhe. vaḷī kahe chhe-
‘samasta paradravyanī ichchhānā tyāg vaḍe sarva saṅgathī rahit thaīne,’...
juo, potānā shuddha ātmā sivāy je koī par ātmāo ane paradravyo chhe te sarvanī ichchhāno tyāg je kare chhe tene dharma pragaṭ thāy chhe.
tyāre māṇaso kahe chhe-āvun to bāvo thāy tyāre thaī shake.
tene kahīe chhīe-bhagavān! tun jyān hoy tyān parathī rahit ja tamārun svarūp chhe arthāt kharekhar tun svarūpathī bāvo (paradravyathī rahit) ja chho. potānā dravyamān najar karatān jaṇāshe ke ichchhā tārāmān chhe ja nahi, to pachhī tene rokavī-tyāgavī e vāt kayān rahī? ahāhā...! bhagavān chidānandasvarūpamān sthir thatān ichchhā utpanna thatī nathī eṭale ichchhāne rokī-tyāgī em kahevāy chhe. ā pramāṇe ichchhānā-āsravanā nirodhapūrvak samvar pragaṭ thāy chhe.
juo, dev-guru-shāstra-e paṇ paradravya chhe. e samasta paradravya pratyenī ichchhāno tyāg karatān sarvasaṅgarahit thāy chhe. antaramān (abhiprāyamān) sarva rāgathī rahit thavānun nām sarvasaṅgarahitapaṇun chhe. dev-guru-shāstra pratyeno shubharāg paṇ kartavya ke bhalo chhe em nathī em abhiprāy thatān sarvasaṅgarahit thāy chhe. vaḷī kahe chhe-
je ‘nirantar ati niṣhkamp vartato thako, karma-nokarmano jarā paṇ sparsha karyā vinā potānā ātmāne ja ātmā vaḍe dhyāto thako, potāne sahaj chetayitāpaṇun hovāthī ekatvane ja chete chhe te jīv...’
ahāhā...! bhāṣhā to juo! ati niṣhkamp-nishchal thayo thako, vaḷī sharīr, man, vāṇī, karma ityādino jarā paṇ saṅg karyā vinā, jarā paṇ sparsha karyā vinā potānā shuddha gnānadarshanamay ātmāne ja shuddha paryāy vaḍe dhyāve chhe.
pote sahaj chetayitā chhe. pahelān darshanagnānarūp kahyo hato, ahīn bannene bhegā karī chetayitā kahyo. ahāhā...! bhagavān ātmā chetayitā mātra chetanār eṭale jāṇanār-dekhanār chhe; jagatano banāvanār ke jagatamān bhaḷanār nathī. gambhīr vāt chhe prabhu! pote jagatathī nirāḷo bhagavān chetayitā mātra chetanāro chhe. sahaj chetayitāpaṇun
PDF/HTML Page 1879 of 4199
single page version
hovāthī ekatvane ja chete chhe. gnānasvarūpī ātmā ekalā gnānane ja chete chhe-anubhave chhe, paṇ rāgane chete chhe-anubhave chhe em nahi.
tyāre koī kahe chhe-ā badhī moṭī moṭī vātomān sau pahelān shun karavun te kaho.
bhāī! sau pahelān ā ja karavānun chhe. samayasār gāthā 17-18 mān e ja kahyun chhe ke- pratham ātmāne jāṇavo. pahelān nay-nikṣhepathī jāṇavun emey kahyun nathī; ātmāne jāṇavo (anubhavavo) e pratham kartavya chhe. bhāī! tun bhagavān ātmāne anādithī bhūlyo chhun tene pratham jāṇ. bhagavān! ten tane na jāṇavānī bhūl karī chhe te bhūl sudhārīne tun tane (-potāne) jāṇ ane temān ekākār thā.
jagatanī badhī chījo paragney chhe. emān koī ṭhīk nathī, aṭhīk paṇ nathī. ahīn kahe chhe- ātmāne sahaj chetayitāpaṇun hovāthī ekatvane ja chete chhe. ahāhā...! te badhā gneyone ekapaṇe- samānapaṇe paragney tarīke jāṇe chhe. bhagavān pañchaparameṣhṭhī ṭhīk evo bhed gneyamān nathī ane jāṇanāranā gnānamān paṇ nathī. ekarūpe badhī chījo gneyapaṇe bhāse chhe, arthāt pote potāne chetato-anubhavato thako gnān chetanāpaṇe rahe chhe, gney prati rāgane prāpta thato nathī.
ahā! karmachetanā-rāgane karavun ane karmaphaḷachetanā-rāgane bhogavavun-e-rūpe anādithī pariṇamato āvyo chhe; parantu e to sansār chhe, duḥkh chhe. moṭo abajopati hoy, moṭo rājā hoy ke moṭo svargano dev hoy topaṇ te kaṣhāyane-duḥkhane ja vede chhe. ahīn kahe chhe ke-potāno sahaj jāṇavā-dekhavāno svabhāv chhe temān ekāgra thaī shuddha ekatvanā nirvikalpa anubhav vaḍe tene chhoḍī de kemake bhagavān ātmāmān vikalpa ke bījī koī chīj nathī.
are! ākho di’ bairān-chhokarān sāchavavāmān ane dukānanā vepār-dhandhāmān -pāpanī majurīmān gunthāelo ane guñchāelo rahe ane ekād kalāk māṇḍ sāmbhaḷavā jāy paṇ tethī shun vaḷe? bhāī! e to eraṇanī chorī ane soyanā dān barābar chhe. emān dharma thavo to ek bājue rahyo, puṇya paṇ sārān bandhātān nathī. arere! mohe jagatane mārī nākhyun chhe! māṭe ahīn kahe chhe-moharahit thaīne paradravyathī bhinna nij chaitanyachamatkārane dhyāvo. jenī gnānanī dashāmān anantu jāṇavun thāy, jenā darshanamān anantu dekhavun thāy evo chaitanyachamatkār bhagavān ātmā chhe. jagatanā bījā chamatkār to thothethothān chhe. samajāṇun kāī...?
ahāhā...! kahe chhe-je jīv bhedagnānanā abhyās vaḍe shubhāshubhabhāvane rokīne, sarvasaṅgarahit thaīne pote sahaj chetayitā hovāthī ekatvane ja chete chhe te jīv,
PDF/HTML Page 1880 of 4199
single page version
‘kharekhar ekatva-chetan vaḍe arthāt ekatvanā anubhavan vaḍe atyant bhinna chaitanyachamatkāramātra ātmāne dhyāto, shuddhadarshanagnānamay ātmāne prāpta thayo thako, shuddha ātmānī upalabdhi thatān samasta paradravyamayapaṇāthī atikrānta thayo thako, alpakāḷamān ja sarva karmathī rahit ātmāne pāme chhe.’
ahāhā...! paradravyanī ichchhāthī jyān khasyo tyān te shuddhagnānadarshanamay svadravyamān vasyo ane tyāre tene shuddha ātmadravyanī upalabdhi thaī. paradravyanī draṣhṭi chhoḍīne antaḥekāgra thatān shuddha ātmānī prāpti thaī tyāre te paradravyathī atikrānta thayo thako-vegaḷo paḍayo thako shuddhasvarūpamān evo magna thayo ke draṣhṭi ane gnān tyān ja (ātmāmān ja) jāmī gayā. eṭale ‘अचिरेण एव’ alpakāḷamān ja te paramātmā thāy chhe. āvī vāt chhe. अचिरेण kahyun chhe ne?
to koīne prashna thāy ke āmān kramabaddha kayān rahyun?
are bhāī! āvī sthiti andaramān thāy tene kevaḷagnān pāmavāne lāmbo kāḷ hoy nahi em ahīn kahe chhe. ātmāno anubhav kare tenā kramamān kevaḷagnān levāne alpakāḷ ja hoy chhe. te alpakāḷamān sarva karmathī rahit ātmāne pāme chhe. (āmān kramabaddha viruddha to kāī nathī).
‘ā samvarano prakār chhe.’ lyo, ā samvar ane tene pragaṭ karavānī rīt kahī.
‘je jīv pratham to rāgadveṣhamoh sāthe maḷelā manavachanakāyānā shubhāshubh yogothī potānā ātmāne bhedagnānanā baḷ vaḍe chaḷavā na de, pachhī tene shuddha darshanagnānamay ātmasvarūpamān nishchaḷ kare ane samasta bāhya-abhyantar parigrahathī rahit thaīne karma-nokarmathī bhinna potānā svarūpamān ekāgra thaī tene ja anubhavyā kare arthāt tenā ja dhyānamān rahe, te jīv ātmāne dhyāvavāthī darshanagnānamay thayo thako ane par dravyamayapaṇāne oḷaṅgī gayo thako alpakāḷamān samasta karmathī mukta thāy chhe.’
juo, strī-kuṭumb parivār, dhanasampatti, rājapāṭ, devagurushāstra ityādi badhān paradravyo chhe. kharekhar to ātmā sarva paradravyothī sadā judo ja chhe. parantu anādithī paradravyo prati ichchhā vaḍe te mūrchhit chhe. bhedagnānanā baḷ vaḍe jyāre te taraphanī ichchhā chhūṭī gaī tyāre te badhā paradravyothī chhūṭī gayo em ahīn kahyun chhe. aho! juo ā munidashā! svarūpamān sthit nirgranth munivaro āvā hoy chhe. teo svarūpamān ekāgrachitta thaī, temān ja dhyān magna rahīne paradravyamayapaṇāne oḷaṅgī jāy chhe ane alpakāḷamān samasta karmathī mukta thāy chhe.