यद्येवं तर्हि किंलक्षणोऽसावेकष्टङ्कोत्कीर्णः परमार्थजीव इति पृष्टः प्राह–
जाण अलिंगग्गहणं जीवमणिद्दिट्ठसंठाणं।। ४९ ।।
जानीहि अलिङ्गग्रहणं जीवमनिर्दिष्टसंस्थानम्।। ४९ ।।
_________________________________________________________________
हवे शिष्य पूछे छे के ए अध्यवसानादि भावो छे ते जीव नथी तो ते एक, टंकोत्कीर्ण, परमार्थस्वरूप जीव केवो छे? तेनुं लक्षण शुं छे? ए प्रश्ननो उत्तर कहे छेः-
निर्दिष्ट नहि संस्थान जीवनुं, ग्रहण लिंग थकी नहीं. ४९.
गाथार्थः– हे भव्य! तुं [जीवम्] जीवने [अरसम्] रसरहित, [अरूपम्] रूपरहित, [अगन्धम्] गंधरहित, [अव्यक्तं] अव्यक्त अर्थात् इंद्रियोने गोचर नथी एवो, [चेतनागुणम्] चेतना जेनो गुण छे एवो, [अशब्दम्] शब्दरहित, [अलिङ्गग्रहणं] कोई चिह्नथी जेनुं ग्रहण नथी एवो अने [अनिर्दिष्टसंस्थानम्] जेनो कोई आकार कहेवातो नथी एवो [जानीहि] जाण.
टीकाः– जे जीव छे ते खरेखर पुद्गलद्रव्यथी अन्य होवाथी तेमां रसगुण विधमान नथी माटे अरस छे. १. पुद्गलद्रव्यना गुणोथी पण भिन्न होवाथी पोते पण रसगुण नथी माटे अरस छे. २. परमार्थे पुद्गलद्रव्यनुं स्वामीपणुं पण तेने नहि होवाथी ते द्रव्येन्द्रियना आलंबन वडे पण रस चाखतो नथी माटे अरस छे. ३. पोताना स्वभावनी द्रष्टिथी जोवामां आवे तो क्षायोपशमिक भावनो पण तेने अभाव होवाथी ते भावेन्द्रियना आलंबन वडे पण रस चाखतो नथी माटे अरस छे. ४. सकल विषयोना विशेषोमां साधारण एवा एक ज संवेदनपरिणामरूप तेनो स्वभाव होवाथी ते केवळ एक रसवेदनापरिणामने पामीने रस चाखतो नथी माटे अरस छे. प. (तेने समस्त ज्ञेयोनुं ज्ञान थाय छे परंतु) सकल ज्ञेयज्ञायकना ताद्रात्म्यनो (-एकरूप थवानो) निषेध होवाथी रसना ज्ञानरूपे परिणमतां छतां पण पोते रसरूपे परिणमतो नथी माटे अरस छे. ६. आम छ प्रकारे रसना निषेधथी ते अरस छे.