394 ] [ pravachan ratnAkar bhAg-7
भुंक्षे हन्त न जातु मे यदि परं दुर्भुक्त एवासि भोः।
बन्धः स्यादुपभोगतो यदि न तत्किं कामचारोऽस्ति ते
ज्ञानं सन्वस बन्धमेष्यपरथा स्वस्यापराधाद्ध्रुवम्।। १५१।।
कुर्वाणः फललिप्सुरेव हि फलं प्राप्नोति यत्कर्मणः।
ज्ञानं संस्तदपास्तरागरचनो नो बध्यते कर्मणा
कुर्वाणोऽपि हि कर्म तत्फलपरित्यागैकशीलो मुनिः।। १५२।।
paranA upabhogathI agnAnI thato nathI parantu jyAre pote ja agnAnarUpe pariName tyAre agnAnI thAy chhe ane tyAre bandh kare chhe.
shlokArtha– [ज्ञानिन्] he gnAnI, [जातु किञ्चित् कर्म कर्तुम् उचितं न] tAre kadI
kAI paN karma karavun yogya nathI [तथापि] topaN [यदि उच्यते] jo tun em kahe chhe ke ‘[परं मे जातु न, भुंक्षे] paradravya mArun to kadI nathI ane hun tene bhogavun chhun’, [भोः दुर्भुक्तः एव असि] to tane kahevAmAn Ave chhe (arthAt ame kahIe chhIe) ke he bhAI, tun khoTI (-kharAb) rIte ja bhogavanAr chhe; [हन्त] je tArun nathI tene tun bhogave chhe e mahA khed chhe! [यदि उपभोगतः बन्धः न स्यात्] jo tun kahe ke ‘paradravyanA upabhogathI bandh thato nathI em siddhAntamAn kahyun chhe mATe bhogavun chhun’, [तत् किं ते कामचारः अस्ति] to shun tane bhogavavAnI ichchhA chhe? [ज्ञानं सन् वस] gnAnarUp thaIne vas (-shuddha svarUpamAn nivAs kar), [अपरथा] nahi to (arthAt jo bhogavavAnI ichchhA karIsh- agnAnarUpe pariNamIsh to) [ध्रुवम् स्वस्य अपराधात् बन्धम् एषि] tun chokkas potAnA aparAdhathI bandhane pAmIsh.
bhAvArtha– gnAnIne karma to karavun ja uchit nathI. jo paradravya jANIne paN tene bhogave to e yogya nathI. paradravyanA bhogavanArane to jagatamAn chor kahevAmAn Ave chhe, anyAyI kahevAmAn Ave chhe. vaLI upabhogathI bandh kahyo nathI te to, gnAnI ichchhA vinA paranI baLajorIthI udayamAn AvelAne bhogave tyAn tene bandh kahyo nathI. jo pote ichchhAthI bhogave to to pote aparAdhI thayo, tyAn bandh kem na thAy? 1pa1.
have AgaLanI gAthAnI sUchanArUpe kAvya kahe chhe- shlokArtha– [यत् किल कर्म एव कर्तारं स्वफलेन बलात् नो योजयेत्] karma ja