samayasAr gAthA 298-299 ] [ 443 dekhatAmAnthI dekhato, nathI dekhatAmAn dekhato, nathI dekhatAne dekhato; parantu sarvavishuddha darshanamAtra bhAv chhun. vaLI evI ja rIte-hun jANanArA AtmAne grahaN karun chhun, ‘grahaN karun chhun’ eTale ‘jANun ja chhun’; jANato ja (arthAt jANato thako ja) jANun chhun, jANatA vaDe ja jANun chhun, jANatA mATe ja jANun chhun, jANatAmAnthI ja jANun chhun, jANatAmAn ja jANun chhun, jANatAne ja jANun chhun. athavA-nathI jANato; nathI jANato thako jANato, nathI jANatA vaDe jANato, nathI jANatA mATe jANato, nathI jANatAmAnthI jANato, nathI jANatAmAn jANato, nathI jANatAne jANato; parantu sarvavishuddha gnaptimAtra (jANanakriyAmAtra) bhAv chhun. (Am dekhanArA AtmAne tem ja jANanArA AtmAne kartA, karma, karaN, sampradAn, apAdAn ane adhikaraNarUp kArakonA bhedapUrvak grahaN karIne, pachhI kArakabhedono niShedh karI AtmAne arthAt potAne darshanamAtra bhAvarUpe tem ja gnAnamAtra bhAvarUpe anubhavavo arthAt abhedarUpe anubhavavo.)
(bhAvArtha– A traN gAthAomAn, pragnA vaDe AtmAne grahaN karavAnun kahyun chhe. ‘grahaN karavun’ eTale koI anya vastune grahavAnI-levAnI nathI; chetanAno anubhav karavo, te ja, AtmAnun ‘grahaN karavun’ chhe.
prathamanI gAthAmAn sAmAnya chetanAno anubhav karAvyo hato. tyAn, anubhav karanAr, jeno anubhav karavAmAn Ave te, jenA vaDe anubhav karavAmAn Ave te-ityAdi kArakabhedarUpe AtmAne kahIne, abhedavivakShAmAn kArakabhedano niShedh karI, AtmAne ek shuddha chaitanyamAtra kahyo hato.
have A be gAthAomAn draShTA ane gnAtAno anubhav karAvyo chhe, kAraN ke chetanAsAmAnya darshanagnAnavisheShone ullanghatI nathI. ahIn paN, chha kArakarUp bhed-anubhavan karAvI, pachhI abhed-anubhavananI apekShAe kArakabhed dUr karAvI, draShTAgnAtAmAtrano anubhav karAvyo chhe.)
TIkA– ahIn prashna thAy chhe ke-chetanA darshanagnAnabhedone kem ullanghatI nathI ke jethI chetanAro draShTA tathA gnAtA hoy chhe? teno uttar kahevAmAn Ave chhe- pratham to chetanA pratibhAsarUp chhe. te chetanA dvirUpatAne arthAt be-rUpapaNAne ullanghatI nathI, kAraN ke samasta vastuo sAmAnyavisheShAtmak chhe. (badhIye vastuo sAmAnya-visheShasvarUp chhe, tethI temane pratibhAsanArI chetanA paN be-rUpapaNAne ullanghatI nathI.) tenAn je be rUpo chhe te darshan ane gnAn chhe. mATe te temane (-darshanagnAnane) ullanghatI nathI. jo chetanA darshan gnAnane ullanghe to sAmAnyavisheShane ullanghavAthI chetanA ja na hoy (arthAt chetanAno abhAv thAy). tenA abhAvamAn be doSh Ave- (1) potAnA guNano nAsh thavAthI chetanane achetanapaNun AvI paDe, athavA