samayasAr gAthA 328 thI 331 ] [ 213
रज्ञायाः प्रकृतेः स्वकार्यफलभुग्भावानुषङ्गात्कृतिः।
नैकस्याः प्रकृतेरचित्त्वलसनाज्जीवोऽस्य कर्ता ततो
जीवस्यैव च कर्म तच्चिदनुगं ज्ञाता न यत्पुद्गलः।। २०३।।
pudgaladravyanA mithyAtvAdi bhAvakarmane kare to pudgaladravyane chetanapaNAno prasang Ave. vaLI jIv ane prakRiti banne mithyAtvAdi bhAvakarmanA kartA chhe em paN nathI; kAraN ke jo te banne kartA hoy to jIvanI mAphak achetan prakRitine paN tenun (-bhAvakarmanun) phaL bhogavavAno prasang Ave. vaLI jIv ane prakRiti banne mithyAtvAdi bhAvakarmanA akartA chhe em paN nathI; kAraN ke jo te banne akartA hoy to svabhAvathI ja pudgaladravyane mithyAtvAdi bhAvano prasang Ave. mATe em siddha thayun ke-jIv kartA chhe ane potAnun karma kArya chhe (arthAt jIv potAnA mithyAtvAdi bhAvakarmano kartA chhe ane potAnun bhAvakarma potAnun kArya chhe).
em jANavun ke-paramArthe anya dravya anya dravyanAn bhAvanun kartA hoy nahi tethI je chetananA bhAvo chhe temano kartA chetan ja hoy. A jIvane agnAnathI je mithyAtvAdi bhAvarUp pariNAmo chhe te chetan chhe, jaD nathI; ashuddhanishchayanayathI temane chidAbhAs paN kahevAmAn Ave chhe e rIte te pariNAmo chetan hovAthI, temano kartA paN chetan ja chhe; kAraN ke chetanakarmano kartA chetan ja hoy-e paramArtha chhe. abhedadraShTimAn to jIv shuddhachetanAmAtra ja chhe, parantu jyAre te karmanA nimitte pariName chhe tyAre te te pariNAmothI yukta te thAy chhe ane tyAre pariNAm-pariNAmInI bhedadraShTimAn potAnA agnAnabhAvarUp pariNAmono kartA jIv ja chhe. abhedadraShTimAn to kartAkarmabhAv ja nathI, shuddhachetanAmAtra jIvavastu chhe. A pramANe yathArtha prakAre samajavun ke chetanakarmano kartA chetan ja chhe.
shlokArtha– [कर्म कार्यत्वात् अकृतं न] karma (arthAt bhAvakarma) chhe te kArya chhe,
mATe te akRut hoy nahi arthAt koIe karyA vinA thAy nahi. [च] vaLI [तत् जीव– प्रकृत्योः द्वयोः कृतिः न] te (bhAvakarma) jIv ane prakRiti bannenI kRuti hoy em nathI, [अज्ञायाः प्रकृतेः स्व–कार्य–फल–भुग्–अनुषङ्गात्] kAraN ke jo te bannenun kArya hoy to gnAnarahit (jaD) evI prakRitine paN potAnA kAryanun phaL bhogavavAno prasang Ave. [एकस्याः प्रकृतेः न] vaLI te (bhAvakarma) ek prakRitinI