vikāsarūp khīlī uṭhe chhe. ahā! enā dravya-kṣhetra-kāḷ-bhāv asaṅkuchit vikāsamay chhe. samajāy chhe kāī...?
tyāre koī vaḷī kahe chhe-bhagavān kevaḷī dravyonī vartamān vartatī paryāyane jāṇe paṇ trikāḷavartī sarva paryāyone na jāṇe kemake ek samayanī vartamān paryāy varte chhe, paṇ bhūt-bhaviṣhyanī paryāyo vartamān vartatī nathī. paṇ ā mānyatā barābar nathī, kemake bhagavān kevaḷīnī gnānashakti saṅkoch rahit khīlīne evī pūrṇagnānarūp- kevaḷagnānarūp thaī chhe ke ek samayamān traṇe kāḷanī samasta paryāyone bhagavān kevaḷī sarvagnadev pratyakṣha jāṇe chhe. bhagavān kevaḷī vartamān vartatī ek samayanī paryāyane ja dekhe chhe, ne bhūt-bhāvinī paryāyone dekhatā nathī em chhe ja nahi. em māne ene chaitanyanī shaktinī khabar ja nathī. bhāī! āmān ek nyāy phare to emān ākhī vastu pharī jāy.
ahāhā...! ātmānī gnānashaktimān ā asaṅkuchitavikāsatvashaktinun rūp chhe. emān asaṅkuchitavikāsatvashakti chhe em nahi, paṇ emān asaṅkuchitavikāsatvashaktinun rūp chhe. jem gnānamān astitvanun rūp chhe tem gnānamān asaṅkuchitavikāsatvashaktinun rūp chhe; jethī gnānanī shaktimān saṅkoch vinā pūraṇ vikās thāy chhe ane traṇakāḷ traṇalokanī paryāyone saṅkoch vinā ek samayamān jāṇe chhe. chaitanyano pūrṇa vilās thatān jāṇavāmān koī kṣhetranī maryādā nathī ke āṭalun ja kṣhetra jāṇe, vā kāḷanī koī maryādā nathī ke āṭalā kāḷanun ja jāṇe; traṇakāḷ sahit lokālokane maryādā vinā ek samayamān pratyakṣha jāṇe evo aparimit pūrṇa anant gnānashaktino vikās bhagavān kevaḷīne thayo hoy chhe.
tattvārthasūtramān āve chhe ke chār ghātīkarmono nāth thavāthī kevaḷagnān pragaṭ thāy chhe. paṇ ā to nimittathī kathan chhe, te yathārtha nimittanun gnān karāvavā māṭe chhe. vāstavamān chār ghātīkarmono kṣhay karavo e ātmānā svarūpamān chhe ja nahi. e to potāno evo asaṅkuchitavikāsatva svabhāv chhe je vaḍe jīv (-gnān) pūrṇa vikāsarūp thaī kevaḷagnān pragaṭ kare chhe. paṇ arere! agnānī pāmarane potānī prabhutāno mahimā besavo kaṭhaṇ paḍe chhe, em ke āvun te hoy! paṇ are bhāī! gnānamān saṅkoch rahit pūrṇa vikās thāy evun asaṅkuchitavikāsatvashaktinun rūp chhe, darshanamān paṇ saṅkoch na rahe ane vikās thaī jāy evun rūp chhe, jethī asaṅkoch-vikāsarūp je darshan te sarva dravya-kṣhetra-kāḷ- bhāvane potānā vikāsathī dekhe chhe.
ātmāno atīndriy ānandano svabhāv chhe. temān paṇ asaṅkuchitavikāsatvashaktinun rūp chhe, je vaḍe ānandasvabhāv koī saṅkoch vinā pūrṇānandasvarūpe pariṇame chhe. vaḷī jīvamān akaṣhāyasvarūp chāritra nāmano ek guṇ chhe, temān paṇ ā shaktinun rūp chhe, jethī chāritranī pūrṇa ramaṇatā-sthiratā thaī pūrṇa akaṣhāyarūp chāritra pragaṭ thāy chhe. jo ke ā shaktinā adhikāramān chāritra nāmanī shakti judī varṇavī nathī, paṇ sukhashaktimān shraddhā ane chāritra e banne shakti samāḍī dīdhī chhe. bhagavān siddhanā āṭh guṇanā varṇanamān paṇ chāritra guṇ judo kahyo nathī; samyagdarshan ane vīrya guṇanun kathan karyun chhe tyān shraddhāmān chāritrashakti samāvī dīdhī chhe.
paramātmaprakāshamān ek draṣhṭānt āpyun chhe. vānsano maṇḍap hoy tyān sudhī vel māṇḍavā upar chaḍhe chhe, paṇ velamān hajī upar javānī shakti to bharī chhe. maṇḍap vadhāre ūñcho hoy to vel paṇ vadhāre ūñche chaḍhe evī velamān potānā kāraṇe (maṇḍapanā kāraṇe nahi) shakti chhe. tem ā traṇakāḷ-traṇalokano maṇḍap chhe tene kevaḷagnān ek samayamān jāṇe chhe. vaḷī enāthī anantaguṇā kṣhetra ne kāḷ hoy to paṇ kevaḷagnān tene jāṇe evī tenī anant vikāsarūp shakti chhe. lokālok ek ja chhe, paṇ enāthī anantaguṇā lokālok hoy to paṇ saṅkoch vinā vikās thaīne kevaḷagnān te badhāne jāṇī le evun tenun svarūp chhe. bhāī! ek ek guṇanī ek ek paryāy saṅkoch vinā pūrṇa vikāsarūp thaī vilase evo ātmānī asaṅkoch-vikāsashaktino svabhāv chhe. bhagavān! andar tārun svarūp to jo.
pt.. phūlachandajīe ‘khāniyā tattvacharchā’ granthamān ānun sārun spaṣhṭīkaraṇ karyun chhe. bhāī! vastusthiti ja āvī chhe. ame to sākṣhāt bhagavān pāse sāmbhaḷyun chhe. parantu vāt āvī sūkṣhma chhe eṭale lokone besavī kaṭhaṇ paḍe chhe.
ahā! ātmānun gnān pratyakṣha thaīne paripūrṇa vikasit thāy evo eno asaṅkoch-vikās svabhāv chhe. paṇ te paryāyamān pūrṇa vikāsarūp kayāre thāy? ke trikāḷī pratyakṣha paripūrṇa ek gnāyakabhāvano āshray karīne pariṇame tyāre paryāyamān pūrṇa vikās thāy chhe. ā sivāy jaḍano ke vikārano āshray karīne lābh māne to paryāyamān vikās na thāy, vikār thāy ne paryāy saṅkocharūp ja rahe. ahā! jīvanī paryāyamān anādithī saṅkoch chhe, te saṅkoch ṭaḷīne saṅkoch rahit vikās kem thāy te ahīn āchāryadev batāve chhe.