ahīn to kahe chhe-ātmāno evo akāryakāraṇ svabhāv chhe ke jethī tenī svāshraye je nirmaḷ paryāy pragaṭ thāy chhe te rāganun kārya nathī. vyavahār (vyavahār ratnatray) chhe māṭe nirmaḷ paryāy pragaṭ thaī chhe em nathī. vyavahār ratnatray kāraṇ ne nishchay ratnatrayanī nirmaḷ paryāy kārya em nathī. tem ātmā (nirmaḷ paryāy) rāganun-vikāranun kāraṇey nathī. ātmā sansāranī utpattinun kāraṇ nathī. āvī vastusthitinī maryādā chhe bhāī! dravya sat, guṇ sat ne paryāy paṇ sat chhe; traṇe svatantra chhe. tethī nishchaye paryāy potāthī utpanna thāy chhe, koī bījun (anya dravya) kāraṇ chhe māṭe te utpanna thāy chhe em chhe nahi.
nishchayathī to em chhe ke samyagdarshan ke kevaḷagnānanī je paryāy utpanna thaī te tenī janmakṣhaṇ chhe. tenī utpattino te kāḷ hato māṭe te paryāy tyān utpanna thaī chhe; te tenī kāḷalabdhi chhe. te samaye bhavyatāno bhāv utpanna thavāno kāḷ hato māṭe te paryāy potāthī pragaṭ thaī chhe, paranun emān jarāy kāraṇapaṇun nathī. juo, svasvarūpamān līn-sthir thāy tyāre chāritramohakarmano nāsh thāy chhe. tyān chāritramohakarmanā nāshanun kārya kāī jīvanun kārya nathī. (jīvanun kārya to svarūpalīnatā chhe). tem chāritramohakarmano abhāv thayo te kāraṇ ane svarūpalīnatārūp nirmaḷ chāritra te kārya em paṇ nathī.
hā, paṇ nimitta to chhe ne? are bhāī! nimitta chhe eno artha shun? e chhe bas eṭalun ja, bākī nimitta kāī kare chhe em chhe nahi. juone, ā chokkhun to kahyun chhe ke-je anyathī karātun nathī ane anyane karatun nathī evā ek dravyasvarūp akāryakāraṇatvashakti trikāḷ jīvadravyamān paḍelī chhe. have ām chhe tyān nimitta-paravastu upādānamān shun kare? kāī ja nā kare. vāstavamān ekek samayanī paryāy pote ja potānā kāraṇ-kāryapaṇe varte chhe. param shuddhadraṣhṭimān to kārya- kāraṇanā bhed ja nathī, bhed pāḍavo te vyavahār chhe.
ahīn dravyanī shaktinī vāt karī chhe, paṇ dravyamān je shakti chhe te paryāyamāny vyāpe chhe. ahāhā...! trikāḷī shaktivān nij dravyano jyān svābhimukhapaṇe svīkār thayo tyān shakti paryāyamān vyāpī jāy chhe. tethī paryāyamān paṇ paranun kārya-kāraṇapaṇun nathī ahāhā...! jeṇe akāryakāraṇarūp dravya svabhāv svīkāryo te paryāy paṇ antarmukh thaīne dravyamān abhed thayelī chhe, tethī te paryāy paṇ paranun kārya-kāraṇ nathī. ahā! dravyano-dravya svabhāvano jemān nirṇay thayo te paryāy chhe te pragaṭelī paryāy em jāṇe chhe ke hun ānandanī mūrti chidānandaghan prabhu rāganun kāraṇey nathī ane rāganun kārya paṇ nathī. rāg rāganā kāraṇe thayo chhe ane ānand ānandanā kāraṇe. samajāṇun kāī...?
tyāre koī kahe chhe-rāganun kāraṇ jaḍ karma to chhe ne? to e vāt paṇ nathī. jaḍ karma nimitta ho, paṇ nimitta nimittamān svatantra chhe ane rāg rāganā kāraṇe svatantra thāy chhe. ahā! gajab vāt chhe bhāī! koī jaḍanī avasthā ke rāganī avasthānun ātmā kāraṇ nathī, kārya paṇ nathī. āvo vastusvabhāv chhe.
samayasāranī 72mī gāthāmān āve chhe ke-āsravo ākuḷatānā utpanna karanārā chhe tethī duḥkhanā kāraṇ chhe, ane bhagavān ātmā to sadāy nirākuḷ-svabhāvane līdhe koīnun kāraṇ nathī, koīnun kārya nathī. lyo, āmānthī āchāryadeve ā akāryakāraṇatva shakti kāḍhī chhe. koī ishvar jagatane banāve e vāt to dūr raho, ahīn to kahe chhe- ātmā paradravyane kare ane paradravya ātmāne kare evun paraspar kārya-kāraṇapaṇun nathī. bhāī! ā to tun nyāl thaī jāy evī vāt chhe. agnānī paṇ paranun kāī kare chhe em nathī, e to haṭhathī hun paranun karun chhun em (mithyā) māne chhe bas, bākī vastuno akāryakāraṇasvabhāv to jem chhe tem chhe; eno antaramān svīkār kare te gnānī chhe. āvī vāt!
prashnaḥ– to tattvārtha rājavārtikamān be kāraṇathī kārya utpanna thāy chhe em kathan chhe ne? uttaraḥ– e to kārya thayun tyāre nimitta koṇ chhe tenun gnān karāvavā māṭe tyān e vāt karī chhe. paryāy koīnun kāraṇ nahi ane kārya paṇ nahi e mūḷ vātane rākhīne pachhī tyān nimitta koṇ chhe tenun pramāṇagnān karāvavā be kāraṇathī kārya thāy chhe em kahyun chhe. nishchayathī paryāy potāthī pragaṭ thāy chhe, par tenun kāraṇ-kārya nathī e vāt rākhīne pramāṇ, nimittanun gnān karāve chhe; bākī nishchayane jūṭho mānīne (uḍāḍīne) nimittanun gnān karāve to te sāchun pramāṇagnān ja nathī, e to mithyāgnān chhe. āvī vāt! samajāṇun kāī...?
akāryakāraṇatvashaktinī vyākhyāmān je ‘ek dravyasvarūp’ evo shabda chhe tethī keṭalākane em lāge chhe ke ā to