114ḥ pravachan ratnākar bhāg-11 karavāmān mārag samajī santuṣhṭa thāy chhe, paṇ e mārag nathī bāpu! e to saghaḷo parāshrayarūp vyavahār, bandhanun ja kāraṇ chhe.
ahāhā...! dharmī-gnānī ene kahīe ke je parāshrayarūp vyavahār-rāganā karavāthī nivr̥uttasvarūpe gnānamay pariṇāme, ānandamay pariṇāme pariṇame chhe. rāgano-vyavahārano potāne je kartā māne chhe te to vyavahāramūḍh chhe, mithyādraṣhṭi chhe. ahā! vyavahāranā āshraye mokṣhamārga nathī tethī to bhagavāne vyavahāranā āshrayano niṣhedh karyo chhe. jem parane hun karun -evo sva-paranī ekatāno mithyā adhyavasāy bandhanun ja kāraṇ chhe tem parāshrit vyavahāranā bhāvothī mokṣhamārga thashe evī mānyatā paṇ mithyā chhe ne te bandhanun ja kāraṇ chhe. bhāī! ā bhagavānanā shrīmukhethī āvelī vāt chhe, āmān kayāny virodh karavā jevun nathī.
dharmī puruṣh vyavahāranā rāgathī nivr̥uttasvarūp chhe. paranī kriyā thāy teno kartā ātmā chhe e vāt to dūr raho, rāganā-vyavahāranā pariṇāmanā karaṇathī-karavāthī ātmadravya nivr̥uttisvarūp chhe. sarva paradravyo nakāmā arthāt kadīy kārya vinānā nathī. pratyek dravya potānun kām nirantar karī ja rahyun chhe, koī paṇ dravya ek kṣhaṇamātra paṇ potānā kārya vinānun hotun nathī. māṭe bījo-anya dravya tenun kārya kare e vāt to chhe ja nahi; parantu gnānīne je kiñchit rāg chhe tenoy te kartā nathī, mātra gnātā-draṣhṭā chhe. gnānīnī rīti-chāl bahu nirāḷī chhe bāpu! bhajanamān āve chhe ne ke-
prashnaḥ– to pravachanasāramān nayonā adhikāramān tene kartā kahyo chhe ne? uttaraḥ– hā, gnānīne jeṭalo rāg chhe teṭalā te pariṇāmano, gnān apekṣhāe, kartā paṇ kahyo chhe. rāganā pariṇām karavālāyak chhe em nahi, gnānīne kartr̥utvabuddhithī rāganī pravr̥utti hotī nathī; tathāpi kamajorīvash jeṭalo rāg chhe teṭalā rāgano, pariṇaman apekṣhāe gnānīne tyān kartā kahyo chhe. tyān pravachanasāramān gnānapradhān shailīthī vāt chhe. ahīn draṣhṭi ane draṣhṭinā viṣhayanī apekṣhāe vāt chhe; tethī ahīn gnānī rāgathī nivr̥uttasvarūp chhe em kahyun chhe. sāthosāth rāganun pariṇaman chhe eṭalo te kartā chhe em (kartr̥unaye) gnān apekṣhāe samajavun.
pravachanasāramān to jeṭalo rāg chhe teṭalo teno bhoktā gnānī chhe em paṇ kahyun chhe. gnānīne jeṭalo rāg chhe teṭalun tyān duḥkhanun vedan paṇ chhe. juo, shreṇik rājā āgāmī chovīsīnā pratham tīrthaṅkar thashe. vartamānamān narakakṣhetramān chhe. teo kṣhāyik samakitī chhe. teo tyānthī (-narakathī) nīkaḷī mātānā garbhamān avataraṇ karashe tyāre svarganā indro āvī moṭo utsav ujavashe. indra paṇ kṣhāyik samakitī chhe, ek ja bhav karī mokṣha jashe. chhatān bhagavānanī mātāne stuti dvārā kahe chhe-he mātā! āp jagatjananī, ratnakūṅkhadhāriṇī chho. ā bāḷakanun jatan karīne, sambhāḷīne rākhajo. he mātā!
mātā! jatan karīne rākhajo, tum sut am ādhār re.
juo, samakitī indra bhaktibhāvathī stuti karīne ām kahe chhe ke-he mātā! āpane mārā namaskār ho. ahā! āvo rāg kṣhāyik samakitī ekabhavatārī indrane paṇ āve chhe, chhatān te rāganā vikalpathī kharekhar gnānī nivr̥uttisvarūpe pariṇame chhe. rāganā-vikalpanā teo gnātā ja chhe, kartā nahi. dhandhā-pāṇīnī kriyā to jaḍanī-jaḍasvarūp chhe, teno to kartā ātmā nathī, paṇ gnānīne bhagavān pratye je bhakti vinayano vikalpa uṭhe chhe tenoy te rktā nathī, tenāthīy gnānī to nivr̥uttasvarūp chhe. aho! munirājane je vratādinā vikalpa uṭhe chhe tenā karavāthī teo nivr̥uttasvarūp chhe. have āvī antaranī vāt samajyā vinā lok to vrat, tap ādi karavāmān maṇḍī paḍayā chhe, paṇ e badhī kriyāo to thothān chhe bhāī! enā kartāpaṇe pariṇamavun e to mithyādashā chhe. samakitīne to shuddhatārūpe akartr̥utvashakti pariṇamī chhe ane te rāganā nivr̥uttisvarūp chhe; ā anekānta chhe.
rāgathī dharma thavānun māne ane gnātādraṣhṭā svabhāvanā āshraye paṇ dharma thavānun māne te anekānta nathī, syādvād nathī; e to phūdaḍīvād chhe. ātmā potānā nirmaḷ pariṇāmano kartā chhe ane rāganā-vyavahāranā kartr̥utvathī nivr̥utta chhe-ā samyak anekānta chhe.
to pañchāstikāyamān vyavahār sādhan kahyun chhe ne? hā, pañchāstikāyamān bhinna sādhan-sādhyanī vāt karī chhe, paṇ e to bāhya sahachar ane nimittanun gnān karāvavā