thayun chhe. ene gnānamān ‘rāg te hun’ em bhāsyun ne! ā kāraṇe ene rāganī-vikalpanī pakkaḍ thaī gaī chhe. svarūpanī pakkaḍane badale ene rāganī-bandhanī pakkaḍ thaī gaī chhe. chidānandaghan chaitanyamay potānī chīj chhe te ene dūr rahī gaī. rāganī-duḥkhanī pakkaḍamān gnānānand prabhu dūr rahī gayo.
are bhāī! bhagavān kevaḷī to em kahe chhe ke-amārī sāme jo mā; kemake amārī sāme jovāthī tane rāg utpanna thashe, duḥkh thashe. māṭe tun tārī sāme jo, svasanmukh thā ane antaramān jo. tethī tane ānand pragaṭashe. lyo, ā rīt chhe. ā sivāy eṇe anādithī sva sāthe parane bheḷavīne dvait ja ūbhun karyun chhe; rāgane ja grahyo chhe.
have kahe chhe-‘यतः राग–द्वेष–परिग्रहे सति’ svarūpamān antar paḍatān jenāthī rāgadveṣhanun grahaṇ thayun, ‘क्रिया– कारकैः जातं’ rāgadveṣhanun grahaṇ thatān jenāthī kriyānā kārako utpanna thayā (arthāt kriyāno ane kartā-karma ādi kārakono bhed paḍayo),...
ahāhā...! shun kahe chhe? ke svasvarūp ānandakand prabhu dūr thaī jatān rāgadveṣhanun grahaṇ thayun, ane rāganun grahaṇ thatān ene kriyā nām rāganī kriyānā ṣhaṭkārako utpanna thayā. rāgādino hun kartā, rāgādi mārun karma, rāgādinun hun karaṇ, rāgādi ja men mane dīdhān ityādi agnānarūp rāgādi kriyānā ṣhaṭkārako potāmān utpanna thayā. ahā! bhūl kem thaī, ane enun pariṇām shun? e batāve chhe.
agnānīne bhūlanī khabar nathī. e to samaje chhe ke-darshanamohanīyanā udayathī mithyātva thayun chhe. are bhagavān! ā tun shun lāvyo? darshanamohanīyano uday to jaḍ chhe, ane je vikāranā pariṇām tārī dashāmān thāy chhe e to chidābhās chhe. banne vachche abhāv chhe tyān te karma shun kare? karmano uday vikr̥utabhāvane kare em traṇakāḷamān chhe nahi. vikr̥utabhāv tārāmān tārāthī thāy chhe, dravyakarma vikār kare chhe em chhe ja nahi. ten dravyakarma sāthe sambandh mānyo chhe, paṇ vāstavamān em chhe nahi. paramārthe bhagavān ātmā abaddhaspr̥uṣhṭa ja chhe. bhāī! jainanā nāme jyān tyān karma rakhaḍāve chhe em tun kahe chhe, paṇ karma to jaḍ chhe bāpu! e tane shun rakhaḍāve?
vastu em chhe ke-anādithī jīvane dravyanī draṣhṭi chhūṭī gaī chhe. anādithī tene indriy-ādhīn gnān varte chhe; eṭale rāgane jāṇatān hun rāg chhun-em rāganī ene pakaḍ thaī gaī chhe. rāg potānī chījamān nahi hovā chhatān agnānane kāraṇe rāganī pakaḍ thaī gaī chhe. ane tethī tene rāganī kriyānā ṣhaṭkārako utpanna thayā chhe. paryāyanī pheraṇī te kriyā chhe. āve chhe ne ke-
kiriyā parajayakī phirani, vastu ek tray nām.
ahā! bhrāntivash ene rāganā ṣhaṭkārako pedā thayā chhe.
pañchāstikāy gāthā 62mān līdhun chhe ke-je rāg vā vikār thāy chhe teno kartā, karma, karaṇ, sampradān, apādān, adhikaraṇ-te vikār-rāg chhe. ek samayanī rāganī kriyānā ṣhaṭkārak te te paryāyamān chhe. karma ādi paradravyamān nahi, ne dravya-guṇamān paṇ nahi. dravya-guṇ to trikāḷ shuddha ja chhe; te ashuddhane kem kare?
ahā! jeṇe rāganun grahaṇ karyun chhe tene ānandakand prabhu ātmānun grahaṇ thayun nahi, ane rāganun grahaṇ thatān tene kriyānā ṣhaṭkārako utpanna thayā. arthāt kartā, karma, karaṇ ityādi kārakonā bhed paḍī gayā. te potānī chījathī vikhuṭo paḍī gayo. tene kārako utpanna thatān rāgano anubhav thayo ane rāganī anubhūti nā phaḷapaṇe teṇe anādithī duḥkh ja bhogavyun. ahā! anādithī nigodathī māṇḍī jainano digambar sādhu thaī navamī graiveyak gayo tyān paṇ teṇe rāgano ja anubhav karyo. gāthā 102mān āvī gayun ke je samaye je bhāvano kartā thāy chhe te samaye teno ja te bhoktā thāy chhe. sanyog maḷe e to pachhīnī vāt chhe. ā to je samaye rāg kare te ja samaye teno te bhoktā thāy chhe.
have kahe chhe- ‘यतः च अनुभूतिः क्रियायाः अखिलं फलं भुज्जाना खिन्ना’ kārako utpanna thatān jenāthī anubhūti kriyānā samasta phaḷane bhogavatī thakī khinna thaī (-khed pāmī),.....
ahāhā...! joyun? hun rāg chhun em rāgamān ekatābuddhi thavāthī rāganun phaḷ bhogavato khedakhinna thaī gayo. bhale shubharāg hoy, toy te khedakhinna ja thaī gayo; teṇe khedane ja bhogavyo em kahe chhe.