278ḥ pravachan ratnākar bhāg-11 te temanī nirmānatā chhe. bākī lokamān to ek-be pustak lakhe tyān to ‘ā ame lakhyun chhe’ -em phūlīne phāḷako thaī jāy; ane vaḷī bījāne kahe ke amārī kimmat karavī joīe. have shun kimmat kare? jaḍano kartā thayo e ja kimmat thaī gaī; e kimmatamān chār gatimān rakhaḍashe. samajāṇun kāī...?
‘shabdo chhe te to pudgal chhe. teo puruṣhanā nimittathī varṇa-pad-vākayarūpe pariṇame chhe; tethī temanāmān vastunā svarūpane kahevānī shakti svayamev chhe, kāraṇ ke shabdano ane arthano vāchyavāchak sambandh chhe.’
joyun? ‘puruṣhanā nimittathī’ -em kahyun; paṇ eno artha shun? e ja ke shabdonī pad-vākayarūp rachanā shabdothī thāy chhe, nimittathī nahi. emān ja nimitta nimitta rahyun. nimittathī thāy-karāy to nimitta kayān rahyun? ‘nimittathī’ em kahevāy e to nimittaparak bhāṣhā chhe, bākī nimitta upādānamān kāī ja karatun nathī.
juo, shabda vāchak chhe, ne vastu vāchya chhe. ām hotān shabdomān vastunā svarūpane kahevānī shakti svayamev chhe. vāchak shabda vāchyanā kāraṇe chhe, ke vāchya vāchakane laīne chhe em nathī, ne kahenāro honshiyār chhe to vāchak shabdo chhe em paṇ nathī. kevaḷī bhagavānane divyadhvani nīkaḷe chhe māṭe emān kevaḷagnānanī kāī asar chhe em nathī. bhāī, jain tattvagnān bahu sūkṣhma ne gahan chhe. have kahe chhe-
‘ā rīte dravyashrutanī rachanā shabdoe karī chhe e vāt ja yathārtha chhe. ātmā to amūrtik chhe, gnānasvarūp chhe, tethī te mūrtik pudgalanī rachanā kem karī shake? māṭe ja āchāryadeve kahyun chhe ke “ā samayaprābhr̥utanī ṭīkā shabdoe karī chhe, hun to svarūpamān līn chhun, mārun kartavya temān (-ṭīkā karavāmān) kāī ja nathī.” ā kathan āchāryadevanī nirmānatā paṇ batāve chhe.’
juo ā vastusthiti! amūrtik gnānasvarūpī prabhu ātmā, kahe chhe, rūpī jaḍ pudgalone kem karī rache? na rache. māṭe samayaprābhr̥utanī ṭīkā shabdoe rachī chhe, amr̥utachandre nahi-ā siddhānt chhe, ā vastusthiti chhe. hun to svarūpagupta chhun em kahīne āchāryadeve potānī antaradashā khullī karī chhe. ā kathanathī āchāryadeve potānī nirmānatā paṇ pragaṭ karī chhe. have vyavahār kahe chhe-
‘have jo nimittanaimittik vyavahārathī kahīe to em paṇ kahevāy chhe ja ke amuk kārya amuk puruṣhe karyun.’ juo, ā to nimitta koṇ hatun e batāvavā nimittanī mukhyatāthī ām kahevāy chhe. āvo kahevāno vyavahār chhe, paṇ kārya nimittathī thayun chhe em chhe nahi. ātmā-puruṣh jaḍanun kām kare em chhe nahi. have kahe chhe-
‘ā nyāye ā ātmakhyāti nāmanī ṭīkā paṇ amr̥utachandrāchāryakr̥ut chhe ja.’ juo ā nimittanun kathan! vyavahārathī ām kahevāy, paṇ kharekhar amr̥utachandrāchārya ṭīkānā rachayitā nathī, nimitta chhe bas. shabdanī rachanāthī shāstra banyun chhe, amr̥utachandra to nimittamātra chhe. jaḍ paramāṇuo akṣhar-pad-vākayapaṇe thayā chhe, ātmā ene karī shakato nathī. vyavahāre amr̥utachandrakr̥ut kahyun eno evo artha nathī ke jaḍanī avasthā jaḍ paramāṇuoey karī ne amr̥utachandre paṇ karī. vāstavamān jaḍanī avasthā jaḍ ja kare, ātmā nahi-āvī ja vastuvyavasthā chhe. chhatān ātmāe- puruṣhe karyun evun kathan karavāno vyavahār chhe. have kahe chhe-
‘tethī tene vāñchanārā tathā sāmbhaḷanārāoe temano upakār mānavo paṇ yukta chhe; kāraṇ ke tene vāñchavā tathā sāmbhaḷavāthī pāramārthik ātmānun svarūp jaṇāy chhe, tenun shraddhān tathā ācharaṇ thāy chhe, mithyā gnān, shraddhān tathā ācharaṇ dūr thāy chhe ane paramparāe mokṣhanī prāpti thāy chhe. mumukṣhuoe āno nirantar abhyās karavāyogya chhe.’
juo, bahāramān mumukṣhuomān āvo vyavahār hovāyogya chhe. shāstranun paṭhan-manan, ane dev-guru-shāstra prati vinay-bhaktirūp pravartan mumukṣhuomān avashya hovāyogya chhe em ahīn vyavahār darshāvyo chhe. sva-āshray te nishchay chhe. svarūpanī laganī lāge tene bahāramān āvo vyavahār hoy chhe.
‘ām shrī samayasāranī (shrīmadbhagavatkundakundāchāryadevapraṇīt shrī samayasār paramāgamanī) shrīmad amr̥utachandrāchāryadevavirachit ātmakhyāti nāmanī ṭīkā samāpta thaī.