Page 17 of 225
PDF/HTML Page 30 of 238
single page version

shrī pravachan ratno-1 17

samayasār gāthā be. pahelo ek bol chālyo chhe. jīv kevo chhe? ‘jīv-padārtha kevo chhe? chhe ne...? (ṭīkāmān) ‘ā jīv-padārtha kevo chhe?’ e ek bol chālyo.

bījo bol. ‘vaḷī jīv kevo chhe?’ chhe? vachamān. ‘naiyāyiko ane vaisheṣhiko sattāne nitya ja māne chhe ane bauddho sattāne kṣhaṇik ja māne chhe; temanun nirākaraṇ sattāne utpād-vyay-dhrauvyarūp kahevāthī thayun’ tyān sudhī to āvī gayun chhe.

‘vaḷī jīv kevo chhe? chaitanyasvarūpapaṇāthī’ -enun svarūp to chaitanya chhe. jāṇavun-dekhavun enun kāyam svarūp chhe. ‘chaitanyasvarūpapaṇāthī nitya udyotarūp chhe’ chaitanyanā svarūpathī jīv nitya prakāshamān chhe. kevo chhe jīv? ke chaitanyasvarūpapaṇāthī nitya prakāshamān, nirmaḷ udyotarūp spaṣhṭa-udyotarūp... nirmaḷ ane spaṣhṭa! ‘darshanagnān-jyotisvarūp chhe’ e trikāḷanī vāt karī. trikāḷī tattva āvun chhe.

e have ṭhare chhe kyāre shemān, e pachhī leshe. āvī chīj chhe! e darshanagnānamān sthit thāy, to ene svasamay kahevāy em siddha karavun chhe.

āhā.. hā! nitya udyotarūp nirmaḷ spaṣhṭa-pratyakṣha darshanagnān jyotisvarūp chhe. ī to pratyakṣhadarshanagnānajyoti trikāḷasvarūp enun chhe. nityaudyotanirmaḷ chhe. evun ī jīvadravya chhe em siddha karavun chhe. jīv-padārtha āvo chhe. pachhī shemān sthit thāy e pachhī kaheshe e paryāyamān.

‘ā visheṣhaṇathī chaitanyane gnānākārasvarūp nahi mānanār sāṅkhyamatīono niṣhedh thayo. kaunsamān kahyun ke kāraṇake chaitanyanun pariṇaman darshan gnānasvarūp chhe. chaitanya levo chhe ne...! ‘jāṇanār- dekhanār’ enun pariṇaman darshanagnānarūp chhe. chaitanyanun pariṇaman darshanagnānarūp chhe.

(shrotāḥ) traṇe kāḷe jīv kevo chhe te batāvavun chhe? (uttaraḥ) traṇe kāḷe jīvadravya chhe e chaitanyasvarūpapaṇāne laīne nitya udyotarūp nirmaḷ spaṣhṭa darshanagnān-jyotisvarūp chhe. eṭale ke chaitanyanun pariṇaman darshanagnānasvarūp chhe. pariṇaman nākhyun andar emān. ām to trikāḷī batāvavun chhe. trikāḷī darshanagnānasvarūp chhe. enun pariṇaman darshanagnānamay chhe.

āhā.. hā! ahīnyān to trikāḷī chaitanya dravyanī draṣhṭi karāvīne, chaitanyane anrta darshanagnānamān sthit thayelo e ātmā chhe em jaṇāvavun chhe. trījo bol! vaḷī te kevo chhe prabhu! jīv dravya? ‘anant dharmomān rahelun je ek dharmīpaṇun ‘āhā.. hā! anantathaguṇorūpī dharmī! āhā..! anantaguṇorūpī dharmī emān je rahelun ek dharmīpaṇun dravya ek. anantaguṇomān kemake anantadharma evo ek eno guṇ chhe. ethī anantadharmomān rahelun (je) ek dharmīpaṇun-ekadravyapaṇun. ek dravyamān anantā guṇo rahyān chhe ethī ekarūp te dravya anantadharmomān ekarūpī dharmī te dravya. chhe ne...? ‘anantadharmomān rahelun’ - dharma shabde guṇane paryāy athavā trikāḷīguṇo (evā) ‘anantadharmomān rahelun je ek dharmīpaṇun tene līdhe jene dravyapaṇun pragaṭ chhe’ kāraṇ ke anant dharmonī ekatā te dravyapaṇun chhe.’ koī judī chīj nathī. gnān, darshan je guṇ apār chhe,

Page 18 of 225
PDF/HTML Page 31 of 238
single page version

18 shrī pravachan ratno-1 anant chhe ane te guṇo ekaguṇ jyān vyāpak chhe tyān anantaguṇo vyāpak chhe. em kahyun ne...! e anantadharmomān rahelun ekadharmīpaṇun.

e vastu ja chhe ātmā, enā guṇo anant, paṇ te anantadharmonun rūp ekadharmīpaṇun te dravya chhe. āhā.. hā! eṭale? e dharmo anant.. eno koī ant nahīn. ane e dharmomān darek dharma vyāpak chhe. eṭale? ke anantaguṇo chhe ātmāmān, to gnān chhe upar chhe ne darshan heṭhe, chāritra heṭhe shānti heṭhe vīrya heṭhe em emān kṣhetrabhed nathī. samajāṇun kāī...?

jyān gnān chhe tyān darshan chhe. ām vyāpak chhe. ekek guṇo anantadharmomān vyāpak chhe. ekek guṇo anantadharmomān rahel chhe. jem ā rajakaṇo chhe. uparanun rajakaṇ te nīchalā rajakaṇanī hāre nathī, nīchalun uparanī hāre nathī. em ātmāmān nathī. ātmāmān anant guṇo emān ek guṇ upar chhe ne pachhī chhe ne pachhī chhe ne em nathī. paṇ anantaguṇano piṇḍ ām chhe em nathī ek-ek guṇ sarvaguṇamān vyāpak chhe.

āhā.. hā! jem kerīmān raṅgathī dekho to sārī (ākhī) kerī vyāpak chhe. gandhathī dekhoto ākhī kerī (gandhamay) vyāpak chhe. kerī rasathī dekho to ākhī kerī vyāpak chhe ne sparshathī dekho to ākhī kerī sparshamay vyāpak chhe. em nathī ke kerīno ras chhe e upar rahe chhe ne gandh chhe te heṭhe chhe, sparsha heṭhe chhe em bhāg nathī. samajāṇun kāī...?

gahan viṣhay chhe! e anantā dharmomān rahelun ek dharmī (paṇun) dravya, anantadharmomān vyāpanārun em. āhā..! jem dharma ek anantamān vyāpak chhe em dharmī-dravya anantaguṇamān vyāpak chhe. āhā..! ‘anantadharmomān rahelun je ek dharmī paṇun tene līdhe jene dravyapaṇun pragaṭ chhe.’ - vastu te pragaṭ chhe āhāhā’ kāraṇake anantadharmonī ekatā te dravyapaṇun chhe’ e khulāso karyo (kauns āpīne) kaunsamān olun jarī chaitanyanun pariṇaman nākhyun chhe ne... kharekhar to nityadarshanagnānasvarūp siddha karavun chhe ānhī, ānhī pariṇaman siddha nathī karavun.

pariṇaman siddha nathī karavun ānhī to vastu āvī chhe eṭalun bas eṭalun! ī pachhī sthit kem thāy ī pachhī pariṇamananī dashā, e pachhī kaheshe. je ā kaunsamān chhe ne...? ‘kāraṇake chaitanyanun pariṇaman darshanagnānasvarūp chhe’ (em lakhyun chhe) ī tyān meḷ nathī khāto. shun kahyun samajāṇun?

ā nitya kevun chhe ne ānhī. vastu-jīv-padārtha, trikāḷajīvapadārtha kevo chhe? e laī ane pachhī e sthit thāy chhe darshanagnānachāritramān e pariṇaman chhe. samajāṇun kāī..? pāṭhe ya chhe ne... juo ne..! ‘chaitanyasvarūpapaṇāthī nitya, udyotarūp, nirmaḷ spaṣhṭa darshanagnān-jyotisvarūp chhe’ (ā pāṭh chhe)

ane āmān anantadharmomān rahelun oho ho! je ek dharmīpaṇun ten līdhe jene dravyapaṇun pragaṭ chhe. kemake anant dharmonī ekatā te dravyapaṇun chhe ā visheṣhaṇathī vastune dharmothīrahit-guṇorahit mānanār bauddhamatīno niṣhedh thayo. ā jīv-padārtha, jīvo e shabda chhe ne..! enī vyākhyā kare chhe ā. ‘जीवो’ pachhī चरित्तदंसणणाण ठिदो e pachhī paryāyanī vyākhyā chālashe. samajāṇun kāī...?

ām to juvāniyā sāmbhaḷe chhe ne... ā to ātmānī vāt chhe āhā.. hā! ek kor ‘tattvārthasūtra’ mān ek kahe ke udayabhāv te jīv chhe. chhe ne..? tattvārthasūtra pahelo adhyāy.

Page 19 of 225
PDF/HTML Page 32 of 238
single page version

shrī pravachan ratno-1 19 puṇya-pāp, rāg-dveṣh e jīvatattva, jīv chhe kemake jīvanī paryāy chhe ne...!

ekabājun em kahe chhe kṣhayopashamabhāv ādi bhāv paṇ jīvamān nathī. e dravyanī apekṣhāe vāt chhe.

ekabāju em kahe, ke jīvanā je paryāyo.. rāg-dveṣh, puṇya-pāp thāy chhe e badhān pudgal chhe kem ke enāmānthī nīkaḷī jāy chhe ne enī chīj nathī māṭe. ane ene jīvatattva kahyun kem ke enī paryāyamān enā astitvamān chhe. karmanā astitvamān rāgadveṣh, puṇyapāp nathī. samajāṇun kāī..?

āhāhā! āvī vāt chhe! ek kor kahe, ke jīvamān kṣhāyikabhāv nathī. ‘niyamasār’ .. e trikāḷīdravyanī apekṣhāe..! kṣhāyikabhāv vastumān kyān chhe? vastu paramapāriṇāmikabhāv ekarūp chhe. kṣhāyikabhāv to paryāy chhe. kṣhāyikabhāv jīvadravyamān nathī. ane ekakor kahe ke paryāyamān rāg-dveṣh e jīvatattva chhe. kaī apekṣhāe.. (apekṣhā) jāṇavī joīe ne.! paryāy enī chhe enāmān thāy chhe, paṇ vastuno ‘svabhāv nathī’ ethī ene kāḍhī nākhīne... pudgalanā pariṇām kahyān.

ahīnyān have je chhe e to enān guṇonī vāt chhe. paryāyanī nathī. are! āvun badhun samajavun...! āhā.. hā! ‘anant dharmonī ekatā te dravyapaṇun chhe’ vastu te anant guṇo je chhe anek, paryāyanī ahīn vāt nahīn atyāre! tem puṇya-pāpanā vikalpo enāmān chhe ja nahīn. vastunā guṇomāny nathī ne vastumān ya nathī.

āhā.. hā! āvo je jīv-padārtha! anantaguṇonun ekarūp!! te dravya chhe. em kahīne ‘vastune dharmothī rahit mānanārano niṣhedh karyo. have vaḷī te kevo chhe? have siddha kare chhe enī paryāyasahit.

‘kramarūp ane akramarūp pravartatā anek bhāvo jeno svabhāv hovāthī jeṇe guṇaparyāyo aṅgīkār karyā chhe’ āhā.. hā! kramarūp e paryāy chhe. krame.. krame thatī paryāy... krame thatī-ek pachhī ek, ek pachhī ek te thatī, thatī, thatī te ekapachhī ek. ekapachhī ek game te ekapachhī ek em nahīn. je thavānī chhe te ekapachhī ek, te te rīte kramavartī chhe ī... āhā..! lambāī! .. ekadhārā.. paryāy lambāī eṭale āyat-ekapachhī ek je paryāy thavānī chhe te. kramabaddha ekapachhī ek, kramavartī kaho, kramabaddha kaho paṇ.. kramabaddhamān badhāno sambandh ekapachhī ekanī je thavānī em ānhī kramavartīmān varte chhe eṭalun. paṇ emāny nyāy to āvī jāy chhe bhāī..! krame varte chhe. paryāy ekasamaye ek varte e ja vartashe. ekasamaye varte chhe te ja vartashe. ek krame ī vartashe. evo jeno kramavartī, paryāyano dharma chhe. ane te kramavartī paryāyamān tene paranī koī apekṣhā nathī. ke par hoy to ā kramavartī paryāy thāy... eno potāno kramavartī svabhāv chhe. samajāṇun kāī...?

āvun jhīṇun have samajavā kyān navarā thāy! ek to ākho di’ sansāranā pāp āḍe navarāsh na maḷe! āhā.. hā! sāmbhaḷavā maḷe to pāchhun kahe ke jīvatattva, rāg dveṣh jīvatattva! ekakor kahe ke rāgadveṣh pudgal tattva! kaī apekṣhāthī kahe chhe gnān na kare ne ekānt mānī lye ke rāgadveṣh jaḍanā chhe, jaḍ ja chhe e khoṭun! ane e rāg vastuno svabhāv chhe tethī e te svabhāvamān chhe e ya khoṭun!

Page 20 of 225
PDF/HTML Page 33 of 238
single page version

20 shrī pravachan ratno-1

āhā.. hā! ‘kramarūp ane akramarūp’ juo! āvyun... guṇo chhe ī akram chhe ām tīchchhā ane paryāy ām kramavartī chhe ām... ekapachhī ek paryāy kāḷakrame āyat, ane ā (guṇo) akrame chhe. jeṭalā guṇo chhe teṭalā e akrame ekasāthe (chhe) ekasāthe chhe paṇ uparāupar rahelā em nahīn. badhā ekarūpe rahelā chhe ām. tīrachhā.. tīrachhā nām vistār... tīrachhovistār ātmāmān vistāratīrachho, paryāy āyat ām lāmbī ek pachhī ek ane ā vastunā guṇo chhe e akrame chhe. ekasāthe anant ām tīrachhā, chhatāny e tīrachhā ek upar ek pachhī ek upar ek, upar pātharelā em nahīn. pātharelā.. em vistār nahīn. e ek ja guṇ jyān chhe tyān badhā guṇo vyāpelā hāre chhe. chhatān ek guṇ bījā guṇarūpe thayo nathī. sarve guṇ asahāy! jeṭalā guṇo anant chhe ī badhā asahāy chhe! ene bījā guṇanī sahāy nathī kemake ī sat chhe. asahāy chhe, tīrachhā rahelā chhe māṭe akrame chhe ane ekasāth vyāpelā chhe. eṭale anantaguṇomān anant saṅkhyānā tīrachhāmān ā pahelo ne ā bījo ne ā trījo em nathī.

āhā.. hā! jem.. anantaguṇonī saṅkhyāmān ā pahelo, bījo ne ā chhello, em guṇamān nathī. em tīchchhāmān guṇamān paṇ pahelo ā ne bījo āne trījo ā em em tīrachhā, em paṇ nathī. samajāṇun?

pharīne...! vastu chhe enā anant guṇ chhe. e anant guṇ.. ene kāḷabhed nathī. ekahāre chhe. ekavāt ane anantaguṇ chhe eno chhello guṇ anantamo kyo? e nathī. eṭalā anant saṅkhyāe chhe ane te anant saṅkhyāe chhe te.. ek-be-traṇ ām je rahe em nathī rahelā. ekasamayamān tīchchhā vyāpak ekasāthe rahelā chhe.

āhā.. hā! ā to hajī ‘जीवो’ enī vyākhyā kare chhe. pahelo shabda paḍayo chhe ne (gāthāno) ‘जीवो’ ā to vāṇī vītarāganī bāpu! sarvagna, traṇalokanā nāthanī vāṇī e santo! jagatamān āḍatiyā thaīne jāher kare chhe. āḍatiyā chhe bhagavānanā mālanā. kāraṇake ‘pūrun to sarvagne joyun chhe. pratyakṣha! munie pūrun pratyakṣha joyun nathī paṇ pūrā pratyakṣhano ene pratītane vishvās chhe.

āhā.. hā! e vishvās, anubhūti samyagdraṣhṭinī bhūmikāmān- sthiravastumān rahelā pāchhā chāritranī e bhūmikānī ā vāt karī rahyā chhe. āhā.. hā! ‘kramarūp ane akramarūp pravartatā’ prarvatatā nām? krame pravarte ī to paryāy bhale! paṇ akrame pravartatā eṭale ekahāre hoy pravartatā eṭale rahelā anantaguṇo chhe ekrame pravartatā. pravartatā nām anekaakrame pariṇame chhe ī nahīn e atyāre nathī vāt. ī to paryāyamān gyun pariṇaman. ane ā guṇo chhe te akramarūpe pravartatā, pravartatā eṭale rahelā.

āhā.. hā! are...! kone? nijagharamān shun chhe enī khabarun na maḷe! bākī badhī vātun bahāranī... āhā..! āvo prabhu! kevo chhe jīv-padārtha? ke krame-akrame pravartatā...

āhā.. hā! ‘anek bhāvo.’ chhe? be ya anek bhāv chhe. krame pravartatī paryāyo anek bhāvarūp chhe. ane guṇo akrame rahelā tirachhā ek sāthe vyāpelā. ām gnān ne darshanane ānand ne.. em nahīn. ām gnān chhe tyān darshan chhe tyān ānand chhe. anekapaṇe pravartatā-rahelā ‘anekabhāvo’ jeno svabhāv hovāthī’ joyun? paryāyane guṇ bey jeno svabhāv hovāthī krame pravartavun evo paṇ anek bhāv eno svabhāv

Page 21 of 225
PDF/HTML Page 34 of 238
single page version

shrī pravachan ratno-1 21 hovāthī, ane akrame pravartavu-rahevun eno svabhāv hovāthī!

āhā.. hā! ā to samayasār chhe! bharatakṣhetranī chhellāmān chhellī, ūñchāmān ūñchī chīj! āhā..! satne prasiddha karanārī e chīj chhe ‘ā’

vāṇiyāne to eno ek dhandho! ī nun ī bolyā kare ākho di’! ek jātano dhandho to ānun ā ne ānun ā, emān kāī navun ke tarka kāī nahīn. ā loḍhāno vepār! ā loḍhun āvun chhe ānun ām chhe! e bhāī! jene je dhandho hoy amāre māstar kahetā, nai? māstar! ame māstar badhā pantu kahevāy kahe. kem? ākho di’ shīkhavavānun ja hoy ekanun ek! emān koī navun ke shīkhavavānun tarka na hoy emān! māstar hatā ne...! e kahetā’ tā. em ā vāṇiyā ya te pantu jevā chhe. ene ya ākho di’ shabdo te ne te. paṇ temān shun navīn chīj chhe?

(shrotāḥ) vāṇiyā to ḍāhī jāt chhe. (uttaraḥ) ḍāhī jāt chhe badhī samajavā jevī. kīdhun tun ne āvyo’ to chhokaro ek vīs-pachīs lākhano āsāmī. dukān navī karī hashe to manane em mārāj’ nā darshan karī. men to eṭalun pūchhayun ene ke elā ā pachās, sāṭh, sītter varas kahevāy chhe, e sharīranā ke ātmānā? (shrotāḥ) mā’ rājane khabar. (uttaraḥ) ek juvān māṇas āvyo, vīs- pachīsalākhano hato. ene prem to ānhī ghaṇo ne...! mārāj’ nā pagamān paḍashu to dukān-dukān sarakhī chālashe. evī evī mānyatāo bākī to thavānun hoy te thāy tyān kyān amāre laīne thāy chhe.

ānhī kahe chhe āhā... hā! jīv-padārtha evo chhe ke jene paryāyo kramavartī pravarte chhe enī ane jenā guṇo akrame-... -sāthe-tīchchhā ām.. (vistārakram) paryāy ām... guṇ ām ek sāthe e paṇ ekapachhī ek em guṇ nahīn. ek guṇ chhe tyān anant guṇo vyāpelān chhe badhān! āhā..hā! e ‘vibhu’ nāmano guṇ chhe. ne emān 47 shakti vibhatvaguṇ tyān gnān vyāpak chhe tyān badhun vyāpak chhe. ā... ā... em anantaguṇ chhe te gnān ānhī, darshan ānhī ānand ānhī thokaḍo paḍayo chhe em nathī. vyāpelo thokaḍo chhe! jyān ek guṇ chhe tyān anant guṇ rahelān chhe! kṣhetrathī to rahelān chhe bhāvathī paṇ vyāpīne rahelān chhe.

ā ī ja kahyun tyān vikalpa-bhed nathī, olun ekapachhī ek ne ā (ekasāth). em āmān nathī. em ā guṇo je chhe. ek to ek shabda vāparyo ke ‘kram ane akram anekabhāvo’ em kīdhun ne...! anek shabda anant bethī māṇḍīne anek kahevāy chhe. eṭale vastu je chhe prabhu ātmā, enī paryāyo anek lāmbī ām krame pravarte. te paṇ ekapachhī ek, ekapachhī ek, āḍīāvaḷī nahīn ane vachchamān pāñchame samaye thavānī hoy bīje samaye thāy bīje samaye thavānī pāñchame (samaye thāy) eme ya nahīn.

āhā... hā! evī krame pravartatī paryāy, e to chhe. ‘anek’ shabda vāparīne anek kahyun chhe. em akrame pravartatā guṇo paṇ anant! āhā... hā!

jarī ūṇḍo vichār kare to ene patto lāge ke oho... ho... ho! bījā dravyo to enī pāse rahyān, judān! ā ek pote chhe. je anant, anant, anant guṇothī bharelo, ane ek guṇ chhe tyān bījo guṇ vyāpī rahelo ane anant chhe tyān saṅkhyāno kyāy chheḍo nathī, kṣhetrathī to ātmā (ā sharīr pramāṇ) eṭalāmān āvī gayo ātmā. paṇ enī shaktio je guṇo chhe

Page 22 of 225
PDF/HTML Page 35 of 238
single page version

22 shrī pravachan ratno-1 e to eṭalā anant chhe ke jene ekapachhī ek to kāḷ lāgu paḍato nathī, paṇ jene ā chhellāmān chhello guṇ chhe evun tyān lāgu paḍatun nathī.

āhā... hā! em ‘anek’ pravartatā kahyun. anantaguṇo ekasāthe pravarte chhe. vistārarūpe- tīrachhārūpe ām. āhā... hā!

ā to bhaī... ogaṇasamī vār vañchāy chhe. e badhun pachhī... aḍhāravār to vañchāī gayun chhe ā samayasār! ā to ogaṇīsamī vār sharū thayun chhe.

(shrotāḥ) darek vakhate judī judī rīte āve? (uttaraḥ) āve! ekadhārī vāt chhe? āhā... hā! ‘kramarūp ane akramarūp pravartatā’ eṭale hayāti dharāvatā, em samajāṇun? ‘anek bhāvo jeno svabhāv hovāthī’ anek eṭale anant hovāthī jeṇe guṇaparyāyo aṅgīkār karyā chhe’ padārtha... evī chīj chhe ke anantāguṇ akrame ane te paryāyo krame e aṅgīkār karyā chhe. evo je padārtha.

āhā... hā! ‘guṇ ne paryāyo jeṇe aṅgīkār karyā chhe evo chhe’ ane 49mī gāthāmān ‘avyakta’ (nā bolamān) em kahe ke jīvadravya chhe temān paryāy āvatī nathī. dravya paryāyane sparshatun nathī. paryāy dravyane sparshatī nathī. āhā... hā! be nun svatantra astitva sddhi karavā (kahyun chhe)

ane ānhī to e jīv pote chhe ākho e pote guṇaparyāyo aṅgīkār karel chhe. bhāī...? āvun jhīṇun chhe! ekavār samayasār sāmbhaḷ‌yun chhe te āpaṇe sāmbhaḷ‌yun chhe bas! are... bāpu! e samayasār shun chīj chhe!! traṇalokanā nāth sarvagnaparamātmā enun pravachanasār chhe ‘ā’ , ā ‘samayasār’ chhe. ātmasār! olun pravachanasār enī vāṇīno sār!

āvā agādh guṇ ne agādh kram paryāyo anantī eno jeṇe aṅgīkār karyo chhe eṭale ke guṇaparyāyavāḷun dravya chhe em. (e ātmadravya) guṇaparyāyavāḷun dravya chhe. ‘tattvārthasūtra’ mān āve chhe.

āhā... hā! ‘paryāy kramavartī hoy chhe ane guṇ sahavartī hoy chhe; sahavartīne akramavartī paṇ kahe chhe’ sāthe rahenārā anant guṇone akramavartī paṇ kahe chhe. sahavartī eṭale dravyanī sāthe rahelā em nahīn. dravyanī sāthe rahelā māṭe sahavartī em nahīn. guṇo guṇo pote ekasāthe rahelā māṭe sahavartī! sahavartī, dravyanī sāthe (rahelā) jo sahavartī kahīe to paryāy paṇ dravyamān sāthe varte chhe! eṭale ānhī to guṇo ekasāthe varte chhe, tīrachhā anantaguṇo bhale saṅkhyāno pār na maḷe chhatān ekasamayamān sāthe varte chhe. guṇo, guṇamān ekasāthe varte te sahavartī chhe. guṇ, dravyamān ekasāthe varte māṭe sahavartī chhe em nahīn.

āhā... hā! ‘pañchādhyāyī’ mān chhe ī. ‘pañchādhyāyī’ mān khulāso karyo chhe. āhā.. hā! ‘sahavartīne akramavartī paṇ kahe chhe. ā visheṣhaṇathī jīvanā visheṣhaṇ chhe ne ā...!’ ā visheṣhaṇathī puruṣhane nirguṇ mānanār sāṅkhyamatīono nirās thayo.’ sāṅkhyamatī kahe chhe puruṣhano nirguṇ chhe. e to enā prakr̥itinā je (guṇ) chhe sattva, raj, tamoguṇ e emān nathī. paṇ enā je svabhāvarūp guṇ chhe e emān trikāḷ paḍayā chhe. ī to ene khabar nathī. guṇanun enun āve chhe ne... sattva, raj, tam! ito prakr̥itinā guṇo, ī prakr̥itinā guṇo svabhāvamān ī chhe ane anantī paryāyo chhe. e guṇ ne paryāyo jeṇe aṅgīkār karyā chhe evun te-jīvadravya chhe.

Page 23 of 225
PDF/HTML Page 36 of 238
single page version

shrī pravachano ratno-1 23

āhā... hā! āmān keṭalun yād rākhavun? dukānanā dhandhāmān to ī ne dākhalā ne ī ne ī palākhā. navun kāī shīkhavānun kāī na maḷe! majur beṭho hoy to ī ey bolyā kare ī ne ī. ānun āṭalun ne ānun āṭalun ne ānun āṭalun (ī ne ī vāt) eno sheṭh beṭho hoy to ī e e ja karyā kare, bolyā kare (īnunī)

āhā...! ā chīj to bījī chhe bāpu! āhā... hā! dehamān bhinna je padārtha kaī rīte chhe ne kaī rīte emān guṇone paryāyo pravartī rahyā chhe?

paryāyo krame pravartī rahī chhe, guṇo ekasāthe-akrame pravartī rahyā chhe. māṭe te dravyane guṇaparyāyone aṅgīkār karanārun kahevāmān āve chhe.

āhā... hā! bhāṣhā to sādī chhe, paṇ bhāv to je hoy te hoy ne...! (shrotāḥ) bahut gambhīr hai! (uttaraḥ) gambhīr hai. āhā... hā! (shrotāḥ) nimittathī to paryāyano kram toḍīne thāy chhe.

(uttaraḥ) bilakul jūṭhī vāt chhe. e ja agnānīmān, moṭā vāndhā! upādānamān anek jātanī yogyatā chhe nimitta āve evun thāy em kahe chhe, e tadna jūṭhī vāt chhe.

upādānamān ek ja vātanī te samaye te kṣhaṇe utpanna thavāno samay chhe ane te thashe. ek ja yogyatā chhe, bījī yogyatā chhe ja nahīn. e paṇḍit kahe chhe badhā... upādānamān ghaṇī jātanī yogyatā chhe, pāṇīmān ghaṇī jātanī yogyatā chhe, raṅg nākho evun dekhāshe. līlo nākho to līlun, pīḷo nāṅkho to pīḷun e vāt tadna khoṭī chhe.

āhā... hā! tattvanī vātun samajavī, sāmbhaḷavī e bāpu! bahu sūkṣhma bāpu! bākī to dhūḷadhāṇīne badhun āvun... sansār, herān thaīne marī gyā chhe! anant kāḷ kāḍhayo, rakhaḍatān!

paṇ rakhaḍanāranī dashāne rakhaḍanāranā guṇo ane rakhaḍanāro pote koṇ? keṭalo? kevaḍo chhe? jāṇyo nahīn. kān to bhūl thaī chhe karme karāvī chhe āhā..! ane kān bhūl chhe e māro trikāḷīsvabhāv, guṇ māro chhe e darek bhūl...

paryāyamān bhūl je samaye thavānī chhe krame teno kāḷ chhe kāḷalabdhi chhe ī. je samaye je paryāy thāy e tenī kāḷ labdhi chhe. ane te tenī nijakṣhaṇ chhe. āhā... hā! mokṣhamārgaprakāshakamān to tyān sudhī (kahyun chhe) kahyun’ tun te di’ tyāny ke are...! jināgnā māne to āvī anīti sambhave nahīn, karmathī vikār thāy em māne. jainanī āgnā jo māne to āvī anīti sambhave nahīn. e vāt thaī’ tī te di’ paṇ andar... ghaṇā varasathī beṭhelī ūṅghī (mānyatā), khaseḍavun kaṭhaṇ paḍe māṇasane...! paṇḍit thaī gayelā hoy moṭā, vyākaraṇ (shrotāḥ) kāshī jaī āvyā hoy! (uttaraḥ) kāshī thaī āvyā hoy ke banāras jaī āvyā hoy kāshī karavat mūkī āvyā hoy!

ā to kāshī-bhagavān ānhī chhe. tyān jāy to enī khabar paḍe! enī shī sthiti chhe. āhā... hā hā ‘vaḷī te kevo chhe prabhu! ‘जीवो’ enī vyākhyā hāle chhe atyār sudhī. ane tethī je 47 shaktio chhe emā je pahelān ‘jīvattvashakti’ chhe e āmānthī kāḍhī chhe. amr̥utachandraāchārye ṭīkā pote

Page 24 of 225
PDF/HTML Page 37 of 238
single page version

24 shrī pravachan ratno-1 karanār chhe ne...! amr̥utachandrāchārye gajab kām karyun chhe! kundakundāchārye, pañchamaārānā tīrthaṅkar jevun kām karyun chhe, āṇe (amr̥utachandrāchārye) gaṇaghar jevun kām karyun chhe.

ṭīkā chhe ne ṭīkā to ekahajāravarasathī chhe. pāṭhamān jevun chhe, jevun andaramān chhe evun kholīne mūkyun chhe ānhī. āhā...! samājanī jene tulanā rākhavānī darakār nathī, ke samāj āmān sarakhī rīte badhān mānashe ke nahīn māne enī jene darakār nathī, satya ā chhe. samāj samatul raho, badhān bhegān thaīne māno, bhegān na rahīne na māno enī sāthe koī sambandh nathī. āhā... hā!

(shrotāḥ) nirbhayapaṇe kahyun chhe, eṇe nirbhayatāthī kahyun? (uttaraḥ) e eṇe nirbhayatāthī nākhelo pāṭh chhe shāstramān kaḷash chhe. rāg-dveṣhane bhed vinā, nirbhayapaṇe kāpī nākhe chhe ene. evo pāṭh chhe mūḷ pāṭh chhe. karavatanī peṭhe, karavat hoy ne...! nirdayarīte bhed kāpī nākhe chhe. eṭale ke anādino rāgano sambandh tene nirday rīte bhinna karī nākhyo! ām. anādino ‘bandhu’ tarīke (hato) ‘paramātmaprakāsh’ mān to em nākhyun chhe. e puṇya-pāp e ‘bandhu’ hatā anādinā rahelā, hāre rahelā anādinā ‘bandhu’ e ‘bandhu’ no ghāt karanāro ātmā chhe.

āhā... hā! anādikāḷathī puṇyane pāp ne mithyātva dhārī rākhyā hatā ene ek kṣhaṇamān bhedagnāne nirdayarīte kāpī nākhyān! ahāhāhā!

āvī vastu chhe! āhā...! ‘vaḷī te kevo chhe? potānā ane paradravyonā ākārone prakāshavānun sāmarthya hovāthī’ jīvadravyamān eṭalun sāmarthya-tākāt chhe, ke potānā ane paradravyonā ākār eṭale visheṣharūpo, ‘ene prakāshavānun sāmarthya hovāthī jeṇe samasta rūpane prakāshanārun ekarūpapaṇun prāpta karyun chhe’

āhāhā... hāhā ‘badhāne jāṇavā chhatān ekarūpe rahelo chhe’ ‘anekane jāṇavā chhatān anekapaṇe thayo nathī’ ‘anek gneyane jāṇavā chhatān anek gneyarūpe thayo nathī’ ‘anek gneyone jāṇavā chhatān, e gnānarūp rahīne anek gneyone jāṇyā chhe jeṇe’ āhā... hā! kundakundāchārye samayasār banāvyun hashe! āhā... hā! e hun sharū karun chhun. mārā gnānamān, kṣhayopashamamān je bhāv chhe, e rīte hun jaṇāvavā sharū karun chhun vāṇīno vikalpa ne vāṇī to ene kāraṇe āvashe.

āhā... hā! ā to bhaī nivr̥uttinun kām chhe, nivr̥utti laīne pachhī ā vastu tadna nivr̥uttasvarūp chhe andar... ene jāṇavā māṭe bhāī...! bahu vakhat joīe bhāī nahitaraenā janam- maraṇ nahi maṭe bāpā! e chorāshīnā avatār bhāī...! ā deh chhūṭayo ne kyān jashe! āhā... prabhu! ā deh chhūṭashe paṇ ātmāno nāsh thashe? ātmā to rahevāno chhe āhā... hā! ā badhun chhūṭī jashe to raheshe ekalo kyān? ā mārān, mārān karīne mamatāne mithyātvamān gāḷ‌yo vakhat, mithyā bhramamān raheshe bhaviṣhyamān. ahā... hā! ane e bhramanā phaḷ... rakhaḍavānā... avatār... koī jāṇelān sagān-vahālān jyān nathī. koī bāyaḍī-chhokarān enān nathī. koī phaī, phūvā, māsī, māsā tyān nathī. āhā... hā! ekalaḍo jaīne, ekalo mathashe ūṅghe raste!

āhā... hā! ‘potānā ane paradravyonā ākāro’ guṇane paryāyo badhāne ‘prakāshavānun sāmarthya

Page 25 of 225
PDF/HTML Page 38 of 238
single page version

shrī pravachan ratno-1 2p hovāthī jeṇe samasta rūpane-badhā rūpane svanā dravyaguṇaparyāy, paranā dravya-guṇaparyāy badhāne jāṇavārūpe prakāshanārun ‘ekarūpapaṇun prāpta karyun chhe’ -eṭalā, anantagneyone jāṇatān gnānano paryāy anekarūpe- paranerūpe thatī nathī. ‘potānā gnānanī paryāyarūpe ekapaṇe rahe chhe.’ āhā... hā! samajāṇun kāī...?

anekane jāṇavā kāḷe paṇ jīvanī paryāy ekarūpe potānāgnānarūpe rahe chhe. paragneyarūpe anekane jāṇavā chhatān paragneyarūpe te gnān thatun nathī. agnine jāṇatun gnān, agnirūpe thatun nathī. ‘gnān to gnānarūpe rahīne agnine jāṇe chhe’ āhā... hā! em gnān potārūpe rahīne anyagneyone jāṇe chhe e anantagneyane jāṇatān, anekapaṇānā khaṇḍ-khaṇḍ thaī gyā chhe gnānamān em nathī.

āhā... hā... hā! samayasār dharmakathā chhe bāpu! ā to bhāgavat-kathā! hen? (kahe chhe) ‘ekapaṇun prāpta karyun chhe’ chhe! ‘jemān anek vastuonā ākār pratibhāse’ ākār pratibhāse kahevun ī paṇ nimittanī vāt chhe. e to potānun paryāyamān eṭalun sāmarthya chhe ke svane parane jāṇavārūpe-gnānarūpe pote pariṇame chhe. evun potānā pariṇaman-paryāyanun astitvanun eṭalun sāmarthya chhe.

par chhe māṭe ene parane jāṇe chhe eme ya nathī. e par chhe enā te sambandhīnun astitvanun gnānanī paryāyanun sāmarthya chhe teṭalā astitvanun pote potāmān rahīne svane ane parane jāṇatān anekarūpe pariṇamyun gnān, ethī anek thaī gyun chhe em nathī. gnānanī paryāy to pote ekarūp rahī chhe.

āhā...! ‘jemān anek vastuonā bhāvo pratibhāse chhe evā ek gnānanā ākārarūp te chhe’ āhā...! ā visheṣhaṇathī, ā badhā jīvanā visheṣhaṇ kahyā ne...! jīvavastu, ene visheṣhaṇathī oḷakhāvī, ke āvo jīv chhe. āvo jīv chhe enān ā visheṣhaṇo chhe. visheṣhavastu pote enān ā badhān visheṣhaṇothī oḷakhāvī.

āhā... hā! ek ‘जीवो’ enī vyākhyā hāle chhe ā. ‘जीवो चरित्तदंसणणाण ठिदो’ e pachhī (kaheshe) āhā...! amr̥utachandrāchārya! je kundakundāchāryane maḷ‌yā nahotān. bhagavān pāse gayā nahotān. e kundakundāchāryanā peṭamān... je bhāv kahevānā hatā bhāṣhāmān e bhāv kholyā chhe.

āhā... hā! āvī ṭīkā! bharatakṣhetramān atyāre bīje to nathī paṇ digambaramān ā samayasār ne āvī ṭīkā bīje ṭhekāṇe nathī! āhā... hā! ākho ene halāvī nākhe ekavār! āhā...! parathī judo tun prabhu parathī judo!

parane jāṇavā chhatān pararūpe thaīne jāṇe chho em nahīn. parane jāṇavā kāḷe paṇ tārārūpe rahīne thaīne tun jāṇe chhe! bhāī...? bhāṣhā to sahelī chhe! āvī vātun chhe bāpu shun thāy?

āhā... hā hā paranun kāī karī shakato to nathī, kemake paranā ākāro ahīn kīdhā ne... te pararūpe chhe. ā em āvyun ne...! ‘potānā ane paradravyonā ākārone’ paradravya, paradravyarūpe chhe enā dravyaguṇaparyāy traṇe. potānā dravyaguṇaparyāy chhe. ene ‘prakāshavānun sāmarthya hovāthī’ pararūpe thaīne nahīn. potānā gnānamānthī khasīne parane jāṇe chhe em nahīn āhā...! potānā gnānanā astitvamān rahīne, svane paranā ākārone jāṇavā chhatān ‘ekarūpe rahe chhe’ e ekano be thāto nathī.

ā gnān potāne jāṇe ne parane nathī jāṇatun ek kahenārāono niṣhedh karyo. gnān potāne ja

Page 26 of 225
PDF/HTML Page 39 of 238
single page version

26 shrī pravachan ratno-1 jāṇe chhe, parane nathī jāṇatun! ‘parane jāṇatun nathī’ kaī apekṣhāe? paramān tanmay thaīne parane jāṇavun nathī.!

paṇ parane paramān tanmay thayā vinā, potāmān rahīne parane par tarīke barābar jāṇe chhe. (matārthīno niṣhedh karel chhe)

āhā...! ‘ā visheṣhaṇathī gnān potāne ja jāṇe chhe parane nathī jāṇatun ‘em ekākār ja mānanārano, tathā potāne nathī jāṇatun paṇ parane jāṇe chhe. ‘em anekākār mānanārano vyavachchhed thayo’ - pote potāne nathī jāṇato parane ja jāṇe chhe em mānanārā chhe āhā... hā! ā sharīr chhe, ā vāṇī chhe, ā dhandho chhe ene gnān jāṇe ī parane jāṇe chhe em. potāne nathī jāṇato are paṇ, parane jāṇavākāḷe jāṇanār paryāy potānī chheke paranī chhe?

e potāmān rahīne parane jāṇe chhe ke pararūp thaīne parane jāṇe chhe? e potāmān rahīne parane jāṇe chhe to enun svarūp siddha chhe to ene kem na jāṇe?

āhā... hā! ‘tathā potāne nathī jāṇatun paṇ parane jāṇe chhe em anekākār ja mānanārano vyavachchhed thayo lyo! āhā... hā!

visheṣh kaheshe have.....