Pravach Ratno Part 1-Gujarati (simplified iso15919 transliteration). Gatha: 5-6 ; Pravachan: 20 ; Date: 29-06-1978.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 7 of 24

 

Page 48 of 225
PDF/HTML Page 61 of 238
single page version

48 shrī pravachan ratno-1

shrī samayasār gāthā pa bhāvārtha pravachan kramāṅk–20 dināṅkaḥ 29–6–78

“bhāvārthaḥ āchārya āgamanun sevan, yuktinun avalamban, parāpar guruno upadesh ane svasamvedan e chār prakāre utpanna thayel gnānanā vibhavathī ekatva-vibhakta shuddha ātmānun svarūp dekhāḍe chhe.

tene sāmbhaḷanārā he shrotāo! potānā svasamvedan-pratyakṣhathī pramāṇ karo; ahīn potāno anubhav pradhān chhe tenāthī shuddhasvarūpano nishchay karo- em kahevāno āshay chhe.”

(shun kahe chhe) āchārye āgamanun sevan karavānun kahyun, to e āgam kayā? āgam ene kahīe-arihantanā-sarvagnanā mukhe nīkaḷelī vāt. kalpit āgamo je chhe, lokoe karelān e nahīn. sarvagna, trilokanāth paramātmā, enā mukhe nīkaḷelī vāṇī ‘mukh oṅkār dhvani sūni, artha gaṇadhar vichārai’ - e vāṇīne āgam kahevāmān āve chhe. ahā...! e āgamanun sevan ākarī vāt chhe! kharekhar to shvetāmbaranā āgam paṇ e āgam nathī, em siddha thāy chhe, (tethī) enun sevan ane anubhavamān e nimitta thāy, em chhe nahīn. (anubhavamān je nimitta thāy) e ā āgam. sarvagne kahelī vāṇī, ene gaṇadhare gūnthī hoy te vāṇī āgam. āhā.. hā! e āgamanun sevan. ek vāt.

‘yuktinun avalamban’ (eṭale) anyamato jeṭalā ekāntik chhe, e (sarvanī) nistuṣh yuktithī jenun ame khaṇḍan karyun chhe (arthāt) nirākaraṇ karīne amane anubhav thayo chhe. āhā.. hā! jeṭalā-363 pākhaṇḍ chhe e badhānun yuktithī ame nirākaraṇ karyun chhe ke e vastu (emanī vāt) khoṭī chhe. āhā.. hā! jhīṇī vāt bahu...!! be vāt.

(trījī vāt) ‘parāpar guruno upadesh’ - āhā..! arihantathī māṇḍīne amārā guru paryant, enī paramparāno maḷelo upadesh ane chothun ‘svasamvedan’ (pahelān kahyān e) traṇ nimitta, chothun svasamvedan upādān.

āhā.. hā! te chār prakāre utpanna thayelī, potānā gnānanā vibhavathī (eṭale) mārā gnānanā, nijanā vibhavathī ‘ekatva-vibhakta’ - ekatva-vibhakta karavun chhe ne...! antar pūraṇ atīndriy gnān ānandathī ekatva chhe ane rāgādi-vikalpathī pr̥uthak-vibhakta chhe. chhekharo rāgādi, paṇ chhe pr̥uthak! āhā... hā! vyavahār ratnatrayano je vikalpa ūṭhe-e rāgathī paṇ pr̥uthak ātmā chhe. samajāṇun kāī...?

āhā.. hā! ‘svasamvedan’ -chār prakāre (thayun to have) gnānamān ekatva-vibhakta evo shuddha ātmā, enun svarūp (āchāryadev) dekhāḍe chhe.

game te prakārano shubharāg ho... paṇ enāthī to prabhu! ātmatattva bhinna chhe, kemake... e rāg chhe te to āsravatattvamān jāy chhe ane ātmā chhe te to gnāyakatattva chhe. be tattva ja navatattvamān tadna judā chhe. āhā... hā... hā.!


Page 49 of 225
PDF/HTML Page 62 of 238
single page version

shrī pravachan ratno-1 49

(āchāryadev) ekatva-vibhakta shuddha ātmānun svarūp dekhāḍe chhe ane sāmbhaḷanārā he shrotāo! (tame) potānā svasamvedan pratyakṣhathī pramāṇ karo!! (juo!) emān kāī ekalā munine nathī kahyun (parantu) je shrotāo chhe te sarvane kahyun chhe.

āhā... hā! bāpu! karavā jevun to ‘ā’ chhe. je kāī kartavya chhe mokṣhanā mārganun, e to rāgathī bhinna ne svabhāvathī abhinna te kartavya chhe.

(kahe chhe keḥ) sāmbhaḷanārā he shrotāo! potānā svasamvedan pratyakṣhathī pramāṇ karo-potānī jātanā anubhavamān pramāṇ-pratyakṣha-anubhavathī-pratyakṣha enun vedanathī pratyakṣha pramāṇ karo eṭale ke anubhav karo. āhā.. hā! pratham to ‘ā’ karavānun chhe. pachhī āgaḷ shānti vadhe svanāāshrayathī ne vikalpo āve vratanā, pañchamaguṇasthāne chhaṭhṭhe guṇasthāne (yathā) yogya, paṇ e badhā vikalpo āsrav chhe.

āhā... hā! karavānun to ‘ā’ chhe. e vakhate paṇ vibhaktapaṇun chhe e tāre karavānun chhe. vrato.. āve-chhaṭhṭhe guṇasthāne pañchamahāvratādi, pāñchame bāravrat, paṇ e vakhate paṇ enāthī vibhakta karavānun chhe, enān ekatvathī-enāthī (vikalpa karatān-karatān) vibhakta thavāy nahīn. e shubharāganān ekatvathī, enāthī bhinna paḍāy-em nahīn, enāthī bhinna pāḍ, to bhinna paḍe samajāṇun kāī...?

(kahe chhe) ‘ahīn potāno anubhav pradhān chhe’ - anubhavanī mukhyatā chhe, ānhīto! āhā..! tenāthī shuddhasvarūpano nishchay karo- ‘em kahevāno āshay chhe’

jayachandapaṇḍite bhāvārthamān lakhyun chhe. pahelānnā paṇḍito ya evā hatān!! digambar paṇḍito- jayachandapaṇḍit, ṭoḍaramalla, banārasīdās, bhāgachandajī ādi ohoho! jayachand paṇḍite ā bhāvārtha karyo chhe ke āchāryane ām kahevun chhe ahā...! chālatī bhāṣhāmān (saune samajāy.)

tyāre... have, shiṣhyane prashna ūpaje chhe. have prashna ūpaje chhe ke evo shuddha ātmā koṇ chhe? chhe pāṭhamān? (juo!) mathāḷun chhe. “कोऽसौ शुद्ध आत्मेति चेत्” - e ekatva chhe ne parathī vibhakta chhe. evo shuddha ātmā chhe kevo!? ke jenun svarūp jāṇavun joīe?

shiṣhyano ā prashna antarathī āvyo chhe, ke āvo to, shuddha ātmā-svabhāvathī abhed ane rāgathī bhed, evo shuddha ātmā koṇ chhe?! ke jenun svarūp jāṇavun joīe?

em chhe ne? chhe ke nahīn mathāḷe? āvī jene antar jignāsāthī prashna ūṭhayo chhe, evā shrotāne uttar devāmān āve chhe. ām (-amathun) sāmbhaḷavā sādhāraṇ āvyā chhe, evāo māṭe nahīn, kahe chhe. ahā..! jene antarathī prashna ūṭhayo chhe ke e shuddha ātmā te koṇ chhe?! āhā..! shun chhe ī te (tattva!) ke jenun ‘svarūp’ jāṇavun joīe. (juo shiṣhyane) bījā dravyanun (svarūp) jāṇavun- e prashna ene ūṭhayo nathī (vishvanā) chha dravyo ane chha dravyanā guṇ... ne (paryāy) e to vāt sādhāraṇ emān gauṇapaṇe āvī gaī.

āhā.. hā! āvo je bhagavān ātmā! shuddha svarūp!! svabhāvathī ekatva ne rāgathī vibhakta, evo je shuddha, e te ātmā koṇ chhe, kevo chhe?! ke jenun ‘svarūp’ jāṇavun joīe, evo te shuddha koṇ chhe ke jenun ‘svarūp’ jāṇavun joīe. (juo!) chhe?

e prashnanā uttararūp gāthā chhe. (oho!) āvo jene prashna antaramānthī ūṭhayo chhe, evā


Page 50 of 225
PDF/HTML Page 63 of 238
single page version

pa0 shrī pravachan ratno-1 shrotāone māṭe ā uttar chhe. ahā.. hā.. hā..! amr̥utachandrāchārya shailī kare chhe. ke jene antarathī ūṭhayun chhe ke ā shuddha chhe vastu andar! pūrṇānandano nāthaprabhu (gnāyakadhruv), e vikalpanā vikārathī tadna judo ane potānā paripūrṇa svabhāvathī ekatva-abhed evo te shuddha ātmā chhe.

evo shuddha ātmā chhe koṇ? ke jenun ‘svarūp’ jāṇavun joīe. āvo prashna antaramānthī jene ūṭhayo chhe, evā shrotāone ā uttar devāmān āve chhe. shun shailī!

* * *

-rāganā kāḷe gnānanī svaparaprakāshak paryāy
potāthī pragaṭ thāy chhe. dravyanun gnān paryāyamān āve te
svaprakāshak ane par-rāg sambandhī potānun gnān
potānī paryāyamān thāy te paraprakāshak. tyān rāgathī
gnānanī svaparaprakāshak paryāy thaī chhe em nathī.
svaparaprakāshak gnānanī paryāy to potāthī thaī chhe, temān
rāg nimitta chhe. gnānanī je pariṇatti pragaṭ thaī teno
kartā potāno ātmā chhe. temān rāg nimitta chhe,
nimittakartā nahīn.
(prav. ratnā. bhāg-pa, pānun-12)
-dharmī rāgano gnātā chhe em kahevun e paṇ
vyavahār chhe kemake rāgamān gnānī tanmay nathī. gnānī to
rāgasambandhī je gnān thayun te gnānamān tanmay chhe ane te
gnānano jāṇanār chhe. (tanmay thayā vinā jāṇavānun
banī shake nahi)
(prav. ratnā. bhāg-pa, pānun-382)

Page 51 of 225
PDF/HTML Page 64 of 238
single page version

shrī pravachan ratno-1 pa1

gāthā–6

have prashna ūpaje chhe ke, evo shuddha ātmā koṇ chhe ke jenun svarūp jāṇavun joīe? e prashnanā uttararūp gāthāsūtra kahe chheḥ

कोडसौ शुद्ध आत्मेति चेत्।

ण वि होदि अप्पमत्तो ण पमत्तो जाणगो दु जो भावो।
एवं भणंति सुद्धं णादो जो सो दु सो चेव।। ६।।
nathī apramatta ke pramatta nathī je ek gnāyak bhāv chhe,
e rīte ‘shuddha’ kathāy, ne je gnāt te to te ja chhe. 6

gāthārthaḥ– [यः तु] je [ज्ञायकः भावः] gnāyak bhāv chhe te [अप्रमत्तः अपि] apramatta paṇ [न भवति] nathī ane [न प्रमतः] pramatta paṇ nathī, [एवं] e rīte [शुद्ध] ene shuddha [भर्णान्त] kahe chhe; [च यः] vaḷī je [ज्ञातः] gnāyakapaṇe jaṇāyo [सः तु] te to [सः एव] te ja chhe, bījo koī nathī.

ṭīkāḥ– je pote potāthī ja siddha hovāthī (koīthī utpanna thayo nahi hovāthī) anādi sattārūp chhe, kadī vināsh pāmato nahi hovāthī anant chhe, nitya udyotarūp hovāthī kṣhaṇik nathī ane spaṣhṭa prakāshamān jyoti chhe evo je gnāyak ek ‘bhāv’ chhe, te sansāranī avasthāmān anādi bandhaparyāyanī nirūpaṇāthī (apekṣhāthī) kṣhīranīranī jem karmapudgalo sāthe ekarūp hovā chhatān, dravyanā svabhāvanī apekṣhāthī jovāmān āve to durant kaṣhāyachakranā udayanī (-kaṣhāyasamūhanā apār udayonī) vichitratānā vashe pravartatā je puṇya-pāpane utpanna karanār samasta anekarūp shubh-ashubh bhāvo temanā svabhāve pariṇamato nathī (gnāyak bhāvathī jaḍ bhāvarūp thato nathī) tethī pramatta paṇ nathī ane apramatta paṇ nathī; te ja samasta anya dravyonā bhāvothī bhinnapaṇe upāsavāmān āvato ‘shuddha’ kahevāy chhe.

vaḷī dāhyanā (-baḷavāyogya padārthanā) ākāre thavāthī agnine dahan kahevāy chhe to paṇ dāhyakr̥ut ashuddhatā tene nathī, tevī rīte gneyākār thavāthī te ‘bhāv’ ne gnāyakapaṇun prasiddha chhe to paṇ gneyakr̥ut ashuddhatā tene nathī; kāraṇake gneyākār avasthāmān gnāyakapaṇe je jaṇāyo te svarūp-prakāshananī (svarūpane jāṇavānī) avasthāmān paṇ, dīvānī jem, kartā-karmanun ananyapaṇun hovāthī gnāyak ja chhe- pote jāṇanāro māṭe pote kartā ane potāne jāṇyo māṭe pote ja karma. (jem dīpak ghaṭapaṭādine prakāshit karavānī avasthāmāy dīpak chhe ane potāne- potānī jyotirūp shikhāne-prakāshavānī avasthāmān paṇ dīpak ja chhe, anya kāī nathī; tem gnāyakanun samajavun.)

bhāvārthaḥ– ashuddhapaṇun paradravyanā sanyogathī āve chhe. tyān mūḷ dravya to anya dravyarūp thatun ja nathī, mātra paradravyanā nimittathī avasthā malin thaī jāy chhe. dravya-draṣhṭithī to dravya je chhe te ja chhe ane paryāy (avasthā)-draṣhṭithī jovāmān āve to malin ja dekhāy chhe. e rīte ātmāno svabhāv gnāyakapaṇun mātra chhe, ane tenī avasthā pudgalakarmanā nimittathī rāgādirūp malin chhe te paryāy chhe. paryāyanī draṣhṭithī jovāmān āve to te malin ja dekhāy chhe ane dravyadraṣhṭithī jovāmān āve to gnāyakapaṇun to gnāyakapaṇun


Page 52 of 225
PDF/HTML Page 65 of 238
single page version

pa2 shrī pravachan ratno-1 ja chhe, kāī jaḍapaṇun thayun nathī. ahīn dravyadraṣhṭine pradhān karī kahyun chhe. je pramatta-apramattanā bhed chhe te to paradravyanā sanyogajanit paryāy chhe. e ashuddhatā dravyadraṣhṭimān gauṇ chhe, vyavahār chhe, abhūtārtha chhe, asatyārtha chhe, upachār chhe. dravyadraṣhṭi shuddha chhe, abhed chhe, nishchay chhe, bhūtārtha chhe, satyārtha chhe, paramārtha chhe. māṭe ātmā gnāyak ja chhe; temān bhed nathī tethī te pramatta-apramatta nathī. ‘gnāyak’ evun nām paṇ tene gneyane jāṇavāthī āpavāmān āve chhe kāraṇ ke gneyanun pratibimb jyāre jhaḷake chhe tyāre gnānamān tevun ja anubhavāy chhe. topaṇ gneyakr̥ut ashuddhatā tene nathī kāraṇ ke jevun gney gnānamān pratibhāsit thayun tevo gnāyakano ja anubhav karatān gnāyak ja chhe. ‘ā hun jāṇanāro chhun te hun ja chhun, anya koī nathī’ - evo potāne potāno abhedarūp anubhav thayo tyāre e jāṇavārūp kriyāno kartā pote ja chhe ane jene jāṇyun te karma paṇ pote ja chhe. avo ek gnāyakapaṇāmātra pote shuddha chhe. - ā shuddhanayano viṣhay chhe. anya parasanyogajanit bhedo chhe te badhā bhedarūp ashuddhadravyārthikanayano viṣhay chhe. ashuddhadravyārthikanay paṇ shuddha dravyanī draṣhṭimān paryāyārthik ja chhe tethī vyavahāranay ja chhe em āshay jāṇavo.

ahīn em paṇ jāṇavun ke jinamatanun kathan syādvādarūp chhe tethī ashuddhanayane sarvathā asatyārtha na mānavo; kāraṇ ke svādvād pramāṇe shuddhatā ane ashuddhatā-banne vastunā dharma chhe ane vastudharma chhe te vastunun sattva chhe; ashuddhatā paradravyanā sanyogathī thāy chhe, e ja pher chhe. ashuddhanay ne ahīn hey kahyo chhe kāraṇ ke ashuddhanayano viṣhay sansār chhe ane sansāramān ātmā kalesh bhogave chhe; jyāre pote paradravyathī bhinna thāy tyāre sansār maṭe ane tyāre kalesh maṭe. e rīte duḥkh maṭāḍavāne shuddhanayano upadesh pradhān chhe. ashuddhanayane asatyārtha kahevāthī em na samajavun ke ākāshanā phūlanī jem te vastudharma sarvathā ja nathī. em sarvathā ekānt samajavāthī mithyātva āve chhe; māṭe syādvādanun sharaṇ laī shuddhanayanun ālamban karavun joīe. svarūpanī prāpti thayā pachhī shuddhanayanun paṇ ālamban nathī rahetun. je vastusvarūp chhe te chhe- e pramāṇadraṣhṭi chhe. enun phaḷ vītarāgatā chhe. ā pramāṇe nishchay karavo yogya chhe.

ahīn, (gnāyakabhāv) pramatta-apramatta nathī em kahyun chhe tyān ‘pramatta-apramatta’ eṭale shun? guṇasthānanī paripāṭīmān chhaṭhṭhā guṇasthān sudhī to pramatta kahevāy chhe ane sātamāthī māṇḍīne apramatta kahevāy chhe. parantu e sarva guṇasthāno ashuddhanayanī kathanīmān chhe; shuddhanayathī ātmā gnāyak ja chhe.

* * *
-bhagavān! tun chho ke nahīn? ā badhun chhe ane e badhun jaṇāy chhe te
paṇ tārī paryāyamān jaṇāy chhe. je paryāyamān badhun jaṇāy chhe te paryāy jeṭalo
tun chho? ā badhun jaṇāy chhe jenī sattāmān-jenī hayātīmān eṭalun paryāyanun
jāṇapaṇun eṭalāmān e jaṇātun nathī. kharekhar to e paryāy jaṇapāy chhe.
jenī vartamān dashāmān ā badhun chhe em jāṇe chhe koṇ? jāṇanāranī dashā
jāṇe chhe. jāṇanāranī dashā kharekhar to potāne jāṇe chhe. paṇ tenun lakṣha par
upar chhe ethī jāṇe hun āne jāṇun chhun.
(pū. gurudevashrīnun niyamasār gāthā 88/89 uparanun pravachan dināṅk -
23-11-79 mānthī)

Page 53 of 225
PDF/HTML Page 66 of 238
single page version

shrī pravachano ratno-1 pa3

pravachan kramāṅk – 20 dināṅkaḥ 29–6–78

6. gāthārthaḥ– ‘je gnāyak bhāv chhe te apramatta paṇ nathī ane pramatta paṇ nathī’ - e rīte ene shuddha kahe chhe’ ... āhā! kaheshe ṭīkāmān. (āchāryadev) e vastu pote je shuddha chhe, parathī vibhakta (arthāt) shubh-ashubharūpe thaī ja nathī. gnāyak bhāv je chhe, e vastusvarūp chhe, e shubhāshubh bhāvapaṇe thaī nathī. kem? ke shubhāshubh bhāv jaḍ chhe, emān chetanano abhāv chhe. o... ho.. ho..! e gnāyak svarūp! shubhāshubh bhāvapaṇe thāy to jaḍ thaī jāy. juo..! ekatva-vibhakta siddha kare chhe. e shubhāshubh (bhāv) thī bhinna chhe, eṭale shubhāshubhapaṇe paryāy thaī ja nathī. paryāyamān gnāyak chhe ne... e shubhāshubhabhāvapaṇe thayo ja nathī. jo shubhāshubhabhāvapaṇe thāy, to pramatta-apramatta dashāo utpanna thāy. samajāṇun kāī..? āhā... hā! bahu jhīṇun bāpu! e gnāyak bhāv chhe. bahenanī bhāṣhāmān āvyun chhe ne... “jāgato jīv ūbho chhe ne te kayān jāy?” te ā. jāgato eṭale gnāyak, gnāyak eṭale ke dhruv, e shubhāshubh bhāvapaṇe thayo nathī. kem ke gnānasvarūpī prabhu! (chetan) chhe, e shubh-ashubh (bhāv) achetan chhe, emān gnānano (chaitanya) no ansh nathī- e rīte e kem thāy? āhā... hā..! shubhāshubh bhāvarūpe gnāyak thayo ja nathī., eṭale enāthī pr̥uthak ja rahyo chhe.

āhā... hā! ‘e rīte ene shuddha kahe chhe’ (kahe chhe ke) shubhāshubh bhāvarūpe gnāyak bhāv thayo nathī tethī te apramatta-pramatta paṇ nathī. (gāthā) mān pahelān apramatta līdhun chhe ne...! āhā..! apramatta paṇ nathī. sātamā (guṇ sthānathī) chaud sudhī apramatta, ekathī chha (guṇasthān) pramatta. pahelān apramattathī upāḍayun (āchārye) kem ke gnāyak bhāv ekarūp vastu chhe. e shubh-ashubh bhāvarūpe thaī nathī. tethī te apramatta-pramatta evān guṇasthān bhedo, gnāyak bhāvamān nathī. eṭale? chaitanyano ekarūparas jāṇak svabhāvano ekarūparas, e bījārūpe (arthāt) shubhāshubh bhāvarūpe thayel nathī. āhā.. hā! e to gnāyakarūp-ekarūparase rahyo chhe.

(shrotāḥ) āmān kāī samajātun nathī. (uttaraḥ) kāī samajātun nathī? e to chaitanyasvabhāvanā rase ja rahyo chhe. emān achetanano ansh aḍayo nathī. achetananā shubhāshubh rasabhāve, chaitanyaras- gnāyakaras- gnāyak astitva- jenī hayāti gnāyak svabhāvarūp chhe. te... shubhāshubh bhāvapaṇe thayo nathī, enāthī pr̥uthak chhe, (te) gnāyakabhāve ja rahyo chhe. māṭe pramatta-apramatta evā bhed tene lāgu paḍatā nathī. āhā.. hā..! samajāṇun kāī...?

(shrotāḥ) apramatta e paṇ ashuddha pariṇām chhe? (uttaraḥ) hā, bhed chhe ne...! e guṇasthāno nathī ātmāmān. chaudey guṇasthāno nathī, bhed chhe ne...! bhedamān udayabhāv chhe ne..! e bhedo chhe. (ātmā) shubhāshubh bhāvapaṇe thayo nathī, tethī te apramatta-pramatta nathī, tethī te guṇasthānanā bhedarūp thayo ja nathī.

(shrotāḥ) shubhāshubh bhāv chhe ne...! (uttaraḥ) ene to achetan kahel chhe. chhelle gāthā-68

(gāthārthaḥ- je ā guṇasthāno chhe te mohakarmanā udayathī thāy chhe em (sarvagnanān āgamamān) varṇavavāmān


Page 54 of 225
PDF/HTML Page 67 of 238
single page version

pa4 shrī pravachan ratno-1 āvyun chhe; teo jīv kem hoī shake ke jeo sadā achetan kahevāmān āvyā chhe?) āhā.. hā..! alaukik chhe bhaī ā vāt! anantakāḷamān eṇe, bhavano ant āve- e vāt jāṇī nathī. ahā...! bhavanā antavāḷī chīj chhe!!

kahe chhe bhav ne bhavano bhāv jemān nathī, kemake shubh-ashubhapaṇe (te..) gnānaras-chaitanyadhām- chaitanyarasakandaprabhu-anādi anant ekarūp (rase ja rahyo chhe.) āhā... hā..! e koī di’ shubhāshubh paṇe thayo ja nathī. tethī pramatta-apramatta guṇasthānabhed emān nathī. ahā..! ‘gnāyakabhāv ekarūp chhe, emān bhed nathī’ guṇasthānanā bhedo emān chhe nahīn.

āhā.. hā..! e draṣhṭino viṣhay chhe. e gnāyakane ahīnyān bhūtārtha kīdho chhe (eṭale) chhato padārtha-vastu ekarūp- nityagnāyakabhāv- gnāyakabhāv- dhruvasvabhāv!! chaitanyanā pūrano dhruvapravāh!!

(juo..!) pāṇīnā pūr ām hāle ā pūr dhruv... dhruv.. dhruv.. dhruv e gnāyakapaṇe jaṇāyo chhe, to shuddha, paṇ jaṇāyo ene shuddha kahe chhe.

(kahe chhe keḥ) ‘vaḷī je gnāyakapaṇe jaṇāyo te to te ja chhe’ eṭale? jāṇanāro jaṇāyo... e jāṇavānī paryāy potānī chhe. jāṇavānī je vastu chhe e jaṇāṇī, e jaṇāṇī–paryāy e potānī chhe. e paryāy potānun kārya chhe ane ātmā eno karttā chhe. jāṇanāro... evo dhvani chhe ne...! to, jāṇanāro eṭale jāṇe. parane jāṇe chhe? jāṇanār kīdho ne...! jāṇanār chhe, to te parane jāṇe chhe? te kahe... ‘nā’ e to parasambandhīnun gnān potāthī, potāmān svapar–prakāshak thāy chhe. te paryāy gnāyakanī chhe. e gnāyakapaṇe rahelo chhe. e gnāyakane jāṇanār paryāy, te tenun kārya chhe. jaṇāvā yogyavastu chhe ene ī jāṇavānun kārya nathī, ī jaṇāvā yogyavastu chhe ī jāṇanāranun kārya nathī. āhā...! āvun chhe!!

‘gnāyakapaṇe jaṇāyo’ ... kīdhun ne...! gnātaḥ ‘jaṇāyo te to te ja chhe’ - ‘jāṇanāro’ ... (kīdho) chhe māṭe bījor jaṇāyo emān em nathī. to ‘jāṇanār’ chhe ne..! to ‘jāṇanār’ ne bījo jaṇāṇo emān...? (kahe chhe ke) nā, em nathī. e jaṇāy chhe ī potāne potānī paryāy jaṇāy chhe. ‘jāṇanāranī paryāy jaṇāṇī chhe’ āhā..! rāgādi hoy, paṇ rāgasambandhīnun gnānaje chhe ne...! e gnān to potāthī pragaṭelun chhe, e rāg chhe māṭe ānhī svapar prakāshak gnānanī paryāy pragaṭī chhe, em nathī. āhā... hā... hā.. hā!

‘jaṇāyo te pote ja chhe’ em kahe chhe. ‘jaṇāyo’ je gnānanī paryāyamān, e ‘jāṇanāro’ em avāj āve! eṭale ke jāṇe ke ‘bījāne jāṇyun’ - ī enun bījānun kārya chhe. (kahe chhe ke) nā. bījāne jāṇavāne kāḷe, potāno paryāy potāthī jaṇāṇo chhe– potāthī thayo chhe, ene te jāṇe chhe.

āhā... hā..! (shrotāḥ) bījo chhe em kahyun eṭale? (uttaraḥ) bījāne-bījo eṭale rāg nathī, rāganun gnān nathī- e rāganun gnān nathī, (e to) enun gnānanun gnān chhe. (sa-sār bāramī gāthāmān) vyavahār jāṇelo prayojanavān em āvashe, paṇ kahe chhe ke e rāg chhe to rāganun gnān thayun chhe, em nathī. ane rāgane jāṇe chhe em nathī. e to rāgasambandhīnun potānun gnān, potāne thayun chhe, tene ī jāṇe chhe. āhā.. hā..! āvī


Page 55 of 225
PDF/HTML Page 68 of 238
single page version

shrī pravachan ratno-1 pap vāt chhe!

(shrotāḥ) ī jāṇe chhe te ātmānī paryāy chhe! (uttaraḥ) paryāy, potānī chhe, ī jaṇāṇo, jemān ī paryāy potānī chhe ene jāṇe. ā parane jāṇe chhe, em nathī. āhā... hā..! jhīṇī vāt chhe bhāī! abhyās nahīn ne... ‘ā’, anantakāḷano mūḷ chījano.

āhā... hā! ‘te ja chhe’ em chhe ne? ‘bījo nathī’ eṭale? e rāganun gnān nathī. paranun-jaṇāṇun chhe- jāṇanāro jaṇāṇo chhe, māṭe e jāṇanāro parane jāṇe- e māṭe parane jāṇavānun gnān chhe, em nathī.

āhā.. hā! shabde, shabde... gūḍhatā chhe. ā to samayasār chhe!! emān kundakundāchārya! (māṅgalik) mān trīje nambare āvyun chhe ne... मंगलम् भगवान वीरो, मंगलम् गौतमो गणी मंगलम् कुंदकुंदार्यो! āhā.. hā..! pahelā bhagavān, bījā gaṇadhar, trījā kundakundāchārya! जैन धर्मोऽस्तु मंगलम्। āhā.. hā..! ākarī vāto bahu!! puruṣhārtha ghaṇo joīe bhāī...!

‘vaḷī je gnāyakapaṇe jaṇāyo’ em āvyun ne...! paryāy chhe ī. (ṭīkāḥ–) ‘je pote potāthī ja siddha hovāthī pote potāthī sattārūpe vastu hovāthī, koīthī utpanna thayo nahi hovāthī anādi sattārūp chhe’ - enī sattā, pote potāthī ja hayāti hovāthī, koīthī utpanna thayo nathī, tethī bhagavān ātmā, ame shuddha kahevā māgīe chhīe. (te) anādi sattārūp chhe- anādi hovārūp chhe. āhā... hā..! paryāy to thāy ne jāy. vastu je chhe te to rāgathī pr̥uthak te to anādi sattā chhe. anādithī ‘hovāvāḷī’ chīj!! (trikāḷīgnāyak) kem ke koīthī utpanna thayo nathī. īshvare ene utpanna karyo chhe ke īshvar koī karttā chhe ātmāno, em nathī. āhā.. hā...! e pote- potāthī ja.

‘kathañchit potāthī ne kathañchit parathī’ to anekānt thāy ne? ‘pote potāthī chhe, parathī nathī’ - enun nām anekānt chhe. potāthī sattā potāthī chhe ne potānī sattā parathī nathī. (e anekānt) chhe. āhā... hā..! e anādi sattārūp chhe.

(kahe chhe keḥ) ‘kadī vināsh pāmato nahi hovāthī anant chhe’ - kadī vināsh pāmato nathī. ‘chhe’ ... anādi sattā vastu chhe! chhe.. chhe.. chhe.. bhūtakāḷamān chhe vartamān kāḷe chhe, bhaviṣhyamān chhe. chhe ī chhe bas!! āhā.. hā..! ‘chhe’ - anādi sattā-hovāvāḷī chīj (ātmavastu) kadī vināsh pāmatī nathī- koī kāḷe nāsh pāmatī nathī. ‘kadī’ shabda chhe ne..! āhā.. hā..! māṭe te anant chhe. bhaviṣhyamān kāyam rahenār chhe māṭe anant chhe. āhā..! vastuno ant nathī kadī jenī sharūāt nathī, jeno ant nathī, evī anādi anant e (ātma) vastu chhe. āhā.. hā..! bhāṣhā to sādī chhe.. paṇ bhāv to je chhe te ākarā chhe!

(o.. ho.. ho..!) ‘nitya udyotarūp hovāthī’ - pāchhun vartamānakāḷamān rahenāro hovāthī. ‘kṣhaṇik nathī’ (kāyam) ‘chhe’ ne kṣhaṇik hoy koī chīj, em koī kahe to em nathī. ‘nitya udyotarūp’ - kāyam udayarūp (pragaṭ) vartamānamān kāyam, evo ne evo dhruv! anādi-anant! sattāsvarūp vastu! nitya udyotarūp chhe. vartamānamān paṇ udyotarūp-kāyam chhe. (trikāḷīgnāyak) bhūtakāḷamān utpanna thayel nathī, bhaviṣhyamān kadī ant chhe nahīn, vartamānamān udyotarūp pragaṭ chhe.

āhā... hā...! e ja vastu, rāgathī bhinna-svabhāvathī abhinna, evī chīj vartamānamān


Page 56 of 225
PDF/HTML Page 69 of 238
single page version

pa6 shrī pravachan ratno-1 pragaṭarūp hovāthī kṣhaṇik nathī, e kṣhaṇikavastu nathī, e to dhruv chhe!!

āhā... hā..! ek-ek shabda ne ek-ek pad barābar samaje to, badhā nyāy āvī jāy, ghaṇān... (nyāy samajāy jāy!)

ahā...! ‘ane spaṣhṭa prakāshamān jyoti chhe evo je gnāyak’ - āhā..! kevo chhe? e to chaḷakato, spaṣhṭa, pragaṭ, pratyakṣha prakāshamān- pratyakṣha prakāshamān (chhe) āhā..! vartamān pratyakṣha jaṇāy evī jyoti chhe. spaṣhṭa prakāshamān jyoti-chaitanya jyoti-chetan jyoti, chetan... chetan... chetan... chetan... chetan pratyakṣha spaṣhṭa prakāshamān jyoti chhe. āhā.. hā..! ‘evo je gnāyak’ ek bhāv chhe. joyun?! (shun kīdhun?) gnāyak evo je ekabhāv chhe! āhā.. hā...!

have, avasthānī vāt kare chhe. ‘te sansāranī avasthāmān’ juo, vastu to āvī ja chhe, anādi sattārūp shuddharūpe nitya chhe. je anādi anant, nitya, spaṣhṭa, vartamān udyotarūp, spaṣhṭa prakāshamān jyoti chhe. have, enī avasthāmān anādithī je bhūl chhe, paryāyanī-enī vāt kare chhe. je sansāranī dashāmān anādi bandhaparyāyanī nirūpaṇāthī kathañchit bandhanī avasthāmān apekṣhāthī joīe to, ‘kṣhīranīranī jem karmapudgalo sāthe ekarūp hovā chhatān’ - jem dūdhane pāṇī ekarūp dekhāy chhatān dūdh dūdharūpe chhe pāṇī pāṇīrūpe chhe. āhā... hā..! ‘em kṣhīr-nīranī jem’ - kṣhīr eṭale dūdh ne nīr nām pāṇī. kṣhīr ātmāne lāgu paḍe chhe ne nīr karmapudgalone lāgu paḍe chhe jem pāṇī pāṇīrūpe chhe ne dūdh dūdharūpe chhe. (kahevat chhe ne...) pāṇīnā pāṇī ne dūdhanā dūdh!

olā dūdhamān pāṇī nākhīne āpe chhe ne...! to loko bole chhe ke ‘dūdhanā dūdh ne pāṇīnā pāṇī’ raheshe. dūdhamān pāṇī nākhīne āpe chhe to paisā anarthanā nahīn rahe. em pāṇīne dūdh bhinna- bhinna chhe, em bhagavān ātmā ne karmapudgalo bhinna bhinna chhe, sāthe ekarūp (dekhātā) hovā chhatān, ekarūp sāthe. paṇ..., ‘dravyanā svabhāvanī apekṣhāthī jovāmān āve to’ - olī (pahelān kahyun ī) paryāyanā svabhāvanī apekṣhāthī jovāmān āvatān, vastu evī dekhāy chhe, paṇ vastunā svabhāvathī jovāmān āve to, e kāī samajāṇun...?

(shun kīdhun?) sansāranī avasthāmān anādibandh- paryāyanī apekṣhāe jovāmān āve to kṣhīr- nīranī jem hovā chhatān paryāyamān-paryāyamān-paryāyanī sāthe karmapudgalo sāthe dekhāy chhe. paṇ...,

‘dravyanā svabhāvanī apekṣhāthī jovāmān āve to, vastuno svabhāv je chhe kāyamī, asalī anādi-anant, nityaudyotarūp, spaṣhṭa prakāshamān-jyoti (svarūp) evo je dravyasvabhāv, enī apekṣhāthī jovāmān āve to...

have kahe chhe ‘to durant kaṣhāyachakranā udayanī (kaṣhāyasamūhanā apār udayanī) vichitratānā vashe’ - kaṣhāyachakrano ant lāvavo, mahāpuruṣhārtha joīe, anantā-dūr + ant = dūrant chhe, jeno mahāpuruṣhārtha chhe. enā kaṣhāyachakranā (eṭale) puṇyane pāp. (arthāt) puṇyane pāp. (arthāt) kaṣhāyasamūhanā apār udayanī em. kaṣhāy chakra chhe ne...!

‘kaṣhāyāchakranā udayanī vichitratānā vashe pravartatān je puṇya-pāpane utpanna karanār’ - karmanān


Page 57 of 225
PDF/HTML Page 70 of 238
single page version

shrī pravachan ratno-1 pa7 nimittanān sambandhe joḍātān, je kāī vichitratānā vashe pravartatān puṇya-pāpane utpanna karanār (eṭale) nimittarūp, puṇya-pāp e paramāṇuonā bandhanī kriyā nimitte, utpanna karanārā shubh-ashubh bhāv vartamān, ane puṇya-pāp e karma, enān (nimitte) utpanna karanārān shubh-ashubh bhāv ‘temanā svabhāve pariṇamato nathī’ .

shun kīdhun? ‘dravyanā svabhāvanī apekṣhāthī jovāmān āve to, tyān rākhavun- to, ‘durant kaṣhāyachakranā udayanī vichitratānā vashe pravartatā je puṇya-pāpane utpanna karanār anekarūp-samasta anekarūp, shubh-ashubhabhāvo anekarūp chhe, asaṅkhya prakār-shubh-ashubhe ya asaṅkhya prakār-e rīte dravyanā svabhāvathī jovāmān āve to,... puṇya-pāpane utpanna karanārān evān shubhāshubh bhāvo ‘temanā svabhāve pariṇamato nathī’

āhā.. hā..! bhagavān shuddha chaitanya! (tene) vastu svabhāvathī joīe to, vastuthī joīe to... puṇya-pāpane utpanna karanārān shubhāshubh bhāv, e bhāvarūpe te dravyasvabhāv koī di’ thayo ja nathī. āhā.. hā..! kem ke e to gnāyakasvarūp chhe. ane utpanna karanārān puṇya-pāpanān je shubhāshubh bhāvo chhe, e to achetan chhe. emān chaitanyanā svabhāvano ansh nathī.

āhā... hā..! ‘temanā svabhāve thato nathī’ āhā.. hā..! ahīn paṇḍit jayachandajī khulāso kare chhe. ‘gnāyakabhāvathī jaḍabhāvarūp thato nathī’ . bhāṣhā joī lo!! (kahe chhe keḥ) shubh-ashubh bhāvarūpe thāy to jaḍ thaī jāy, kem ke shubh-ashubhabhāv to achetan-ajīv chhe.

āhā.. hā..! e jīv gnāyak! e shubhāshubh- ajīvarūpe kem thāy? (kadī na thāy) āhā.. hā..! dravya svabhāvathī joīe to, je kaṣhāyano ant lāvavo mushkel, e vichitratānā vashe puṇya-pāpathī utpanna thayelā shubhāshubh bhāvo- e rūpe ātmā thato ja nathī. shī rīte thāy? āvun chhe.

(kundakundāchāryadev) “वोच्छामि समयपाहूड” em kahyun chhe ne...! ‘वोच्छामि’ - kahīsh. kahīsh (kahyun) to eno artha (chhe ke) sāmbhaḷanārā chhe ene kahe chhe ne...! āhā.. hā...! ene kahe chhe (ke) tāro nāth! andar je dhruv chaitanya gnāyakabhāv paḍayo chhe ‘e’ shubhāshubhabhāve, te puṇya-pāpane utpanna karanārān (evā) shubhane ashubh bhāvarūpe’ ‘e’ dravya svabhāv, kadī thayo ja nathī. chhe ne...?

āhā... hā...! ‘gnāyakabhāvathī jaḍabhāv (rūpe) thayo nathī’ - em kīdhun. joyun...?! e shubhāshubhane jaḍ kīdhān.

āhā..! gnāyak..! je chaitanyasvarūp chaitanya-prakāshano puñj (chhe) ane shubh-ashubhabhāv to andhārā chhe, (temān) chaitanyanā prakāshano shubhāshubh bhāvamān abhāv chhe. e prakāsh, andhārārūpe kem thāy? em gnāyak, shubhāshubhapaṇe kem thāy?

āhā.. hā...! eṭale pramatta paṇ nathī ane apramatta paṇ nathī ā kāraṇe bhagavān ātmā- gnāyakabhāv, shubhāshubh (bhāv) paṇe thayo nathī, ethī ene guṇasthānanā bhed paṇ nathī.

have, ek chhellī līṭī chhe. (ṭīkānī bākī)

* * *